Hoofdstuk 1 Wintersport en Nederland
53
Deze scriptie is afkomstig van: http://www.studiosus.nl Online Scripties & Verslagen Keep your head cool “Trendonderzoek naar de wintersporthelm”
Transcript of Hoofdstuk 1 Wintersport en Nederland
Deze scriptie is afkomstig van: http://www.studiosus.nl
Online Scripties & Verslagen
Keep your head cool
“Trendonderzoek naar de wintersporthelm”
Naam Student : B.Geelen
Student nr. : 2020848
Keep your head cool“Trendonderzoek naar de wintersporthelm”
Naam student: Bram GeelenStudentnummer : 2020848
Scriptie Fontys Sporthogeschool, SittardWessem, mei 2005
Keep your head cool, Trendonderzoek v/d wintersporthelm Voorwoord
VoorwoordHet zoeken naar een geschikte scriptie onderwerp was een lastige taak. Door de opdracht
van management in het 3de jaar waarbij we als werkgroep een product op de markt moesten
zetten ben ik tot mijn keuze gekomen.
Als projectgroep hadden wij gekozen ervoor gekozen een skihelm te produceren. Uit
onderzoeken die wij gedaan hebben bleek hier een grote markt voor te zijn.
Als eerste vraagstelling had ik in gedachte om het aantal ongelukken boven tafel te krijgen.
Dit bleek echter een onbegonnen klus omdat verzekeringsmaatschappijen geen gegevens
wilden verstrekken. Daarom heb ik mijn onderwerp veranderd en ben ik op zoek gegaan
naar de trendontwikkeling die de wintersporthelm meemaakt.
Een voorwoord is altijd een goede gelegenheid om een aantal personen te bedanken.
Als eerste wil ik Thijs Groenhuis bedanken voor de gelegenheid die hij mij heeft gegeven om
mijn onderzoek deels plaats te laten vinden binnen Montana Snowcenter. Daarnaast wil ik
ook alle importeurs en verkooppunten in Nederland bedanken voor de informatie die ze me
hebben verstrekt over de verkoop van ski-en snowboardhelmen. Ook wil ik mijn ouders
bedanken voor de ondersteunende en stimulerende rol gedurende mijn gehele
schoolperiode, met name in de laatste fase van mijn studie.
Tot slot wil ik René Boom bedanken voor de controlerende en sturende rol tijdens het proces
van deze scriptie.
Keep your head cool, trendonderzoek v/d wintersporthelm
Inhoudsopgave
Inleiding......................................................................................................................6Samenvatting.............................................................................................................7Hoofdstuk 1 Wintersport en Nederland...................................................................9
1.1 Hoeveel Nederlanders gaan er op wintersport?.................................................91.2 Wintersport in Nederland....................................................................................91.3 Keuze wintersportland......................................................................................101.4 Ongevallen.......................................................................................................111.5 Onderzoeken uit het buitenland.......................................................................111.6 Wetgeving........................................................................................................14
Hoofdstuk 2 Marketing............................................................................................172.1 Het product......................................................................................................172.2 Behoeften en wensen.......................................................................................172.3 Factoren die van invloed zijn bij aanschaf.......................................................182.4 Product Levens Cyclus.....................................................................................192.5 Trend................................................................................................................21
Hoofdstuk 3 Opzet en onderzoekgegevens..........................................................223.1 Type onderzoek...............................................................................................223.2 Aard van het onderzoek...................................................................................223.3 Onderzoekseenheden en onderzoekspopulatie...............................................233.4 Steekproef........................................................................................................243.5 Representativiteit..............................................................................................253.6 Onderzochte variabelen...................................................................................253.7 Opzet van de enquête......................................................................................263.8 Verwerking van de gegevens...........................................................................26
Hoofdstuk 4 Onderzoeksresultaten.......................................................................274.1 Importeurs........................................................................................................274.2 Verkooppunten.................................................................................................284.3 Consumenten...................................................................................................29
Discussie..................................................................................................................31Conclusie..................................................................................................................32Aanbeveling.............................................................................................................33Literatuurlijst............................................................................................................34
Keep your head cool, trendonderzoek v/d wintersporthelm
Figuur register
Hoofdstuk 1Figuur 1.1 Ongevallen als gevolg van skiën of snowboarden in Zwitserland Figuur 1.2 Aard van letsel Figuur 1.3 Ongevallen niet-georganiseerde sporten Figuur 1.4 Ziekenhuisbehandelingen als gevolg van ski-of snowboardongevallenFiguur 1.5 CE-markering
Hoofdstuk 2Figuur 2.1 Helm met volledig harde schaalFiguur 2.2 Helm met harde schaal en zachte oorstukkenFiguur 2.3 Model productlevenscyclus (PLC)
Hoofdstuk 3Figuur 3.1 Schematisch overzicht onderzoek
Hoofdstuk 4 Figuur 4.1 Merken importeursFiguur 4.2 Cirkeldiagram: bezit helm wintersportersFiguur 4.3 Cirkeldiagram: intentie tot aanschaf van een helm
Keep your head cool, trendonderzoek v/d wintersporthelm
Inleiding Wintersport is een populaire vrijetijdsbesteding en wordt al jaren door jong en oud bedreven.
Binnen deze sector vinden veel innovaties plaats.
Wintersport roept voor veel mensen een positief beeld op waarin factoren als vrijheid, ruimte,
bewegen en natuur een grote rol spelen. Dat wintersport ook een negatieve kant kan hebben
is voor velen een onderbelichte kant.
Tijdens de wintersport gebeuren er talloze ongelukken op de piste. Ongelukken zijn niet
prettig om mee te maken en zijn mogelijk te voorkomen. Ter preventie zijn er in de
Alpenlanden ontwikkelingen aan de gang die het aantal ongelukken moet verminderen.
Hierbij wordt het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen gestimuleerd en in enkele
landen zelfs verplicht voor bepaalde doelgroepen.
Een kwetsbaar lichaamsdeel waar relatief veel letsels bij voorkomen is het hoofd. In de
fietswereld wordt het hoofd beschermd d.m.v. een fietshelm. Bij wintersporten wordt ook
steeds meer een helm gebruikt om hoofd-en nekletsel te voorkomen.
De algemene vraag waar ik binnen deze scriptie antwoord op ga vinden, is:
‘Is er een toename van helmen onder wintersporters’(met name skiërs en snowboarders)?
Mocht uit onderzoek blijken dat de populariteit van de helm binnen de wintersport toeneemt,
dan kunnen de sub-vragen met betrekking tot de doelgroep en soort wintersport beantwoord
worden. Daarnaast kan er mogelijk een conclusie worden getrokken of de markt zich
beweegt. Voor de producenten van helmen zal tevens antwoord op de vraag komen welke
eisen men stelt en welk budget men over heeft voor de aanschaf van een helm.
Om een antwoord op de vraagstelling te krijgen zal er in dit onderzoek worden ingegaan op
het aantal ongevallen dat plaatsvindt tijdens het beoefenen van de wintersport in Nederland
en het buitenland. Daarnaast zal bekeken worden of de helm veilig is en hoe de helm in de
markt ligt.
Binnen dit onderzoeksonderwerp spelen in de huidige tijd veel ontwikkelingen die zeer
interessant zijn voor verschillende partijen.
Ik hoop dat de lezer van na het bestuderen van deze scriptie een helder beeld heeft van de
feiten en omstandigheden binnen de grenzen van het onderwerp.
Veel leesplezier toegewenst,
B. Geelen
Keep your head cool, trendonderzoek v/d wintersporthelm
Samenvatting Uit het onderzoek op de vraag naar de trendontwikkeling van de helm is gebleken dat er
jaarlijks ongeveer 1.1 miljoen Nederlanders wintersport beoefenen, waarvan 60% de skisport
beoefent en 20% gaat snowboarden (bron Nederlandse Ski Vereniging, NskiV). Volgens
Consument en Veiligheid bezoeken er jaarlijks 3700 wintersporters (74% ski en 26%
snowboard) de EHBO-afdeling van een ziekenhuis in Nederland. Hiervan komen 2700
bezoeken voort uit ski-of snowbaordongevallen die plaatsvinden op een kunstmatige skibaan
in Nederland. Het meest voorkomende letsel bij skiërs is de kniedistorsie, en bij
snowboarders de polsfractuur. De directe medische kosten die voortkomen uit deze
ongevallen bedragen jaarlijks 2,5 miljoen euro.
Uit het rapport “Statistik Sneesportunfälle” blijkt dat in Zwitserland 67.000 ongevallen (63%
bij skiërs en 37% bij snowboarders) plaatsvonden in het seizoen 2003/2004.Verder blijkt dat
in de leeftijdcategorie 10-19 jaar de meeste ongevallen plaatsvinden.
Naast de kniedistorsie bij skiërs en pols-en onderarmfracturen bij snowboarders staan hoofd-
en nekletsels op 3de plaats met 12,5%.Volgens berekeningen van
verzekeringsmaatschappijen zouden de kosten van een ski-ongeval CHF 7000,- bedragen
en een snowboardongeval CHF 3000,-.
Naar aanleiding van de ongevallen met hoofd-en nekletsel is er in de Verenigde Staten en in
Canada onderzoek gedaan naar de veiligheid van de helm tijdens het beoefenen van
wintersport.
Volgens U.S. Consumer Product Safety Commission (CPSC) bleek dat de kans op
ongevallen 43% lager had kunnen zijn als men een helm gebruikt had tijdens het
snowboarden of skiën.
Uit een vergelijkend onderzoek naar de effectiviteit van de ski-en snowboardhelm, uitgevoerd
door de universiteit van Alberta (Canada), bleek dat een helm de kans op hoofd-en nekletsel
met 29% tot 56% verminderde.
Gezien het bovenstaande zou men kunnen zeggen dat de helm een middel is om hoofd-en
nekletsel zoveel mogelijk te beperken. Dit is ook al duidelijk door de consument onderkend.
Importeurs en wintersportspeciaalzaken uit Nederland constateren dan ook een gemiddelde
jaarlijkse stijging van 50%. De oorzaak voor deze stijging ligt volgens de importeurs aan de
verplichting van de helmen in enkele landen in Europa en het zelfbewustzijn van de
consument over de kwetsbaarheid van hoofd en nek. Vooral aan skiënde kinderen in de
leeftijdscategorie van 0-9 jaar worden veel helmen verkocht.
Ook de Schweizer Sportfachhandel-Verbandes (ASMAS) zag in 2003 een stijgende lijn in de
verkoop van helmen. In 1999 werd door Snowsports Industries America (SIA) nog een
jaarlijkse groei van 25% geconstateerd; uit gegevens van 2004 blijkt echter dat de
Keep your head cool, trendonderzoek v/d wintersporthelm
verkoopcijfers van helmen in de VS bij sportketens met 27% en in speciaalzaken met 3%
gezakt zijn.
Om na te gaan of er in Nederland behoefte bestaat om een helm aan te schaffen, is een
kleinschalig marktonderzoek gehouden waaruit blijkt dat 71% van de ondervraagden nog
geen helm bezit. Hiervan heeft 35% de intentie om in de toekomst een helm aan te schaffen.
Onder de 65 % die niet de intentie hebben om een helm aan te schaffen blijkt de doelgroep
10-19 jaar relatief groot te zijn. Opmerkelijk is dat volgens de BfU in deze leeftijdscategorie
de meeste ongevallen plaatsvinden.
Ontwikkelingen van de wetgeving in enkele Europese landen om helmen de verplichten voor
verschillende doelgroepen, en het bewustzijn van wintersporters om hoofd en nek te
beschermen, hebben ervoor gezorgd dat de verkoop van helmen de afgelopen jaren is
gestegen.
Omdat hoofd en nek kwetsbaar zijn, is het aan te bevelen om een helm aan te schaffen en te
gebruiken op de pistes. Met name voor kinderen is het van belang een helm te dragen,
omdat zij minder gevaar zien en het hoofd van een kind extra kwetsbaar is.
Naast het feit dat wintersporters zelf het initiatief kunnen nemen om een helm aan te
schaffen, kunnen bonden, zoals de NSkiV, de consumentenbond en de ANWB voorlichting
geven over de soorten helmen die op de markt zijn en de wintersporter actief stimuleren om
een helm aan te schaffen.
Keep your head cool
Hoofdstuk 1 Wintersport en NederlandOm te weten te komen of er een trendontwikkeling plaatsvindt onder helmen, zal in de dit
hoofdstuk gekeken worden naar de doelgroep en de omstandigheden waarin deze zich
bevindt. In 1.1 zal bekeken worden hoeveel Nederlanders er jaarlijks op wintersport gaan.
In 1.2 zal bekeken worden welke mogelijkheden er in Nederland zijn om wintersport te
beoefenen. Naast de wintersport die er in Nederland wordt bedreven is het, voor het
onderzoek, van belang om een beeld krijgen waar de Nederlanders naar toe gaan om hun
wintersport door te brengen. In 1.3 zal hier kort op worden ingegaan.
In 1.4 zullen de ongevallen die plaatsvinden tijdens het beoefenen van deze sport besproken
worden.
Omdat Nederland weinig gegevens kent over dit onderwerp zullen er ook gegevens uit
buitenlandse onderzoeken geraadpleegd worden. In 1.5 zullen gegevens over ongevallen uit
Zwitserland en Duitsland bekeken worden. Daarnaast zijn er ook onderzoeken uit de
Verenigde Staten en Canada geraadpleegd, waarin de veiligheid van de skihelm wordt
besproken.
Tot slot zal er in 1.6 worden ingegaan op de wetgeving die betrekking heeft op de skihelm in
Europa en in de Verenigde Staten.
1.1 Hoeveel Nederlanders gaan er op wintersport?Uit cijfers van de ANWB en de Nederlandse Ski Verenging (NskiV) blijkt dat er jaarlijks
ongeveer 1.1 miljoen wintersporters naar het buitenland gaan om daar hun sport te
beoefenen. Wintersport is een ruim begrip en kan dan ook worden uitgesplitst in een aantal
sporten, zoals alpineskiën, snowboarden, langlaufen, wandelen en schaatsen. 60% van de
wintersporters skiet tijdens de wintersportvakantie en ongeveer 20% gaat snowboarden, 9%
doet aan langlaufen en de rest schaatst of wandelt in de bergen. In dit onderzoek zal ik me
gaan richten op de doelgroep die de sporten skiën en snowboarden beoefent. Dit heeft twee
redenen :
- deze groep vertegenwoordigt het grootste gedeelte van de wintersporters
- deze groep loopt het grootste risico om betrokken te raken bij een ongeval tijdens het
uitoefenen van de sport.
1.2 Wintersport in NederlandDoordat Nederland niet sneeuwzeker en bergachtig is, zijn er midden jaren ’80 kunstmatige
pistes aangelegd om zo toch de sport van het skiën en later het snowboarden uit te kunnen
oefenen. Door de jaren heen zijn er in Nederland een aantal verschillende kunstskibanen
ontstaan. We kunnen deze grofweg in 3 soorten onderscheiden:
1 De borstelbaan
Keep your head cool
Deze baan bevindt zich op een (kunstmatig aangelegde) berg. Op deze berg liggen plastic
matten waarbij de haartjes van de matten bergafwaarts geplaatst zijn. Door deze baan te
besproeien met water wordt de baan natter en gladder om het glijden te bevorderen.
2 De rolbaan
Deze baan bestaat uit een groot tapijt dat als een lopende band ronddraait. Door een
bepaalde ski-en/of snowboardtechniek uit te voeren, lijkt het of je jezelf verplaatst, maar in
feite verplaatst alleen het tapijt onder je ski of snowboard. Deze manier van ski of
snowboarden is zeer intensief en is technisch zeer moeilijk. Bij de minste of geringste fout zul
je vallen. Het grootste nadeel van deze soort banen is dat er nauwelijks een ruimtelijk gevoel
wordt gecreëerd bij de sporter.
3 De kunstsneeuwbaan
Eind jaren ’90 zijn de kunstsneeuwbanen ontstaan in Nederland. De kunstsneeuwbaan is
een helling die ligt in een hal met dikke geïsoleerde wanden. In deze hal wordt de
temperatuur onder het vriespunt gebracht en op kunstmatige wijze sneeuw geproduceerd. In
Nederland bevinden zich momenteel 6 kunstsneeuwbanen waarvan de baan in Landgraaf
(Snowworld) de meeste sneeuwoppervlakte van de wereld heeft. Deze vorm van
kunstsneeuwbanen is de meest realistische vorm en ook de meest kostbare van de 3
soorten banen.
Aan een kunstskibaan zitten een aantal voordelen;
- het hele jaar door kan de sport beoefend worden.
Omdat je niet afhankelijk bent van de natuur is het mogelijk de sport het hele jaar te
beoefenen. Uiteraard is er een piek te constateren vanaf oktober tot april, maar ook na deze
tijd zijn er nog verschillende banen open om de fanatieke sporters toe te laten.
- men kan zich uitstekend voorbereiden op een wintersportvakantie.
Men kan zich specifieker voorbereiden op de wintersport. Beginners kunnen een start maken
door in Nederland al lessen te nemen. Tevens kan de beginner met deze ervaring beslissen
of wintersport wel bevalt. Ook de gevorderde kan zich beter voorbereiden op de wintersport
door vooraf een paar keer de latten of het board onder te binden om zo weer gewend te
raken aan de bewegingen en het materiaal. Kortom beter voorbereid op vakantie waardoor
de kans op ongevallen gereduceerd kan worden.
- De drempel om in aanraking met een wintersport te komen is een stuk lager.
Een baan is toegankelijk voor iedereen. Hierdoor kunnen alle lagen van de bevolking in
aanraking komen met skiën of snowboarden. Met name de kunstskibanen die een
aanzienlijke kostenpost hebben moeten het hele jaar open zijn om zo rendabel mogelijk te
blijven. Hierdoor verzinnen exploitanten allerlei acties om klanten binnen te krijgen.
Keep your head cool
1.3 Keuze wintersportland Naast de wintersport die er in Nederland wordt beoefend, trekken Nederlanders in de
winterperiode massaal naar het buitenland om daar in de sneeuw hun sport te beoefenen.
Het populairste wintersportland voor Nederlanders blijkt Oostenrijk (52%) te zijn, Frankrijk
(20%) en Zwitserland (9%) volgen achtereenvolgens op grote afstand. Landen als Duitsland,
Tsjechië en Noorwegen blijven ver achter in populariteit in vergelijking met Oostenrijk. (Bron:
Mevr. Klootwijk, Ledenservice NskiV).
1.4 OngevallenIn 2004 heeft Consument en Veiligheid een onderzoek uitgevoerd naar de veiligheid op
skibanen in Nederland. Daaruit blijkt dat er in Nederland jaarlijks ongeveer 2700 bezoeken
worden gebracht aan de EHBO-afdelingen van ziekenhuizen na het beoefenen van skiën of
snowboarden op een kunstskibaan in Nederland. In het totaal bezoeken jaarlijks 3700
wintersporters (74% ski en 26% snowboard) het ziekenhuis. Doordat de gegevens
voortkomen uit het Letsel Informatie Systeem (LIS) zijn enkel de bezoeken aan ziekenhuizen
in Nederland geregistreerd en worden behandelingen die in het buitenland plaatsvinden niet
geregistreerd. Deze zijn niet meegenomen in het onderzoek van Consument en Veiligheid.
Het meest voorkomende letsel bij skiërs is de kniedistorsie. Bij snowboarders komt de
polsfractuur het vaakst voor (Bron: Letsel Informatie Systeem 1998-2002, Consument en
Veiligheid). Uit een vergelijkend rapport uit Zwitserland (zie 1.3.1) blijkt dat deze letsels ook
daar relatief het vaakst voorkomen.
Onder de letsels die in Nederland zijn vastgesteld, blijkt dat er net iets meer mannen een
letsel oplopen dan vrouwen. Verder is het opmerkelijk dat meer dan de helft van de
slachtoffers zich in de leeftijdcategorie van 20-35 jaar bevindt.
De directe medische kosten voor alle ski- en snowboardongevallen bedragen jaarlijks 2,5
miljoen euro. Uit een onderzoek uit Duitsland blijkt dat de medische kosten gemiddeld €
1365,- per ski-ongeval bedragen (zie 1.3.2)
1.5 Onderzoeken uit het buitenland
1.5.1 ZwitserlandJaarlijks vinden er volgens de Schweizerischen Beratungsstelle für Unfallverhütung (BfU)
67.000 ongevallen plaats in Zwitserland (42.000 bij skiërs en 25.000 bij snowboarders).
In het rapport Statistik Sneesportunfälle 03/04 uitgevoerd door BfU blijkt tevens dat in
Zwitserland jaarlijks 35,2% van alle ongevallen in de leeftijdscategorie 10-19 jaar
plaatsvindt..In deze leeftijdscategorie komen daarmee de meeste ongevallen voor (zie fig.
1.1).
Kijkend naar de leeftijdscategorie 20-35 jaar, die in het Nederlands onderzoek meer dan de
helft van de slachtoffers betreft, moet worden geconcludeerd dat het niet exact mogelijk is
Keep your head cool
om deze te vergelijken met het Zwitsers onderzoek, omdat in dit onderzoek andere
leeftijdscategorieën worden gehanteerd. Bij een ruime schatting, waarbij de cijfers uit het
Zwitsers onderzoek gebruikt worden, zou deze leeftijdscategorie op een 2de plaats komen.
Figuur 1.1 (bron: Statistik Sneesportunfälle 2003-2004, BfU Bern 2004 )
Naast de leeftijdscategorieën en de doelgroepen waarbij ongevallen plaatsvinden, wordt in
het onderzoek ook het soort letsel in kaart gebracht. Bij een vergelijkbaar onderzoek uit
Nederland blijkt dat zowel in Nederland als in Zwitserland knieletsels bij skiërs en
onderarmletsels bij snowboarders het meest voorkomen (zie fig. 1.2).
Op de derde plaats in dit onderzoek met 12,5% staan hoofd- en nekletsels. Deze zijn van
belang voor het onderzoek naar de trendontwikkeling van helmen.
Figuur 1.2 (bron: Statistik Sneesportunfälle 2003-2004, BfU Bern 2004 )
Keep your head cool
Volgens berekeningen van verzekeringsmaatschappijen kost een gemiddeld ski-ongeval
CHF 7000,-(+/- €4.500,-) en een gemiddeld snowboardongeval CHF 3000,- (+/- €1.900,-) .
Deze getallen berusten op gegevens van verzekeringsmaatschappijen en moeten gezien
worden als een indicatie.
1.5.2 DuitslandHet Ministerium für Gesundheit, Soziales, Frauen und Familie van de deelstaat Nordrhein
Westfahlen heeft in 2003 onderzoek gedaan naar sportongevallen. In de categorie
ongeorganiseerde sporten staat skiën op de 2de plaats (10.9%) met de meeste ongevallen.
Snowboarden staat opvallend met 2.2% op de 12de plaats (zie fig. 1.3). Hierbij moet als
opmerking worden gemaakt dat de carve ski zijn intrede deed en gezien wordt als een
trendsport , waardoor dit mogelijk een vertekend beeld kan geven.
Volgens het onderzoek vinden per seizoen 64.000 ongevallen plaats bij skiërs waarbij een
behandeling door arts of ziekenhuis noodzakelijk is. Bij 9.900 ongevallen is een langdurige
behandeling noodzakelijk om te herstellen. De totaalkosten die voortkomen uit ongevallen
kwamen daarmee op 87 miljoen euro. Omgerekend is dit gemiddeld €1.365,- per letsel.
Fig. 1.3 (bron: Gesundheitsberichte NRW, Bielefeld 2003)
1.5.3 Verenigde Staten Uit een onderzoek, uitgevoerd door U.S. Consumer Product Safety Commission (CPSC) in
de periode van 1993-1997, bleek dat het aantal ongevallen bij skiërs was gedaald van
114.000 naar 84.000 (zie fig. 1.4). Het aantal hoofdletsels was echter niet evenredig gedaald,
van 13.600 in 1993 naar 12.700 in 1997. Bij snowboarden verdrievoudigde het aantal
Keep your head cool
ongevallen van 12.600 naar 37.600 (zie fig. 1.4) waarbij het aantal hoofdletsels van 1000 in
1993 naar 5000 in 1997 steeg. Van deze 37.600 ongevallen bestond 14% uit nekletsels.
Fig. 1.4 (bron: Skiing Helmets, An Evaluation of the Potential to Reduce Head Injury, CPSC , Washington,1999)
Naar aanleiding van deze cijfers is er in maart 2003 door CPSC een studie gedaan naar de
veiligheid van de helm die wordt gedragen bij wintersporten. Hieruit blijkt dat de kans op
ongevallen met 43% wordt verminderd als men een helm zou hebben gedragen tijdens het
beoefenen van de wintersport. Bij kinderen tot 15 jaar blijkt dit zelfs 53% te zijn.
1.5.4 CanadaUit een onderzoek, uitgevoerd door de universiteit van Alberta (Canada), naar de effectiviteit
van de ski-en snowboardhelm blijkt dat een helm de kans op hoofd-en/of nekletsel met 29%
tot 56% kan verminderen (B. Hagel, British Medical Journal).
In vergelijking met het onderzoek dat in de Verenigde Staten is uitgevoerd mag er
geconcludeerd worden dat de uitkomst gedeeltelijk overeenkomt, echter door een andere
opzet van het onderzoek zijn de getallen niet gelijk. Uit beide onderzoeken mag
geconcludeerd worden dat het dragen van een skihelm het risico op hoofdletsel tijdens skiën
of snowboarden vermindert.
1.6 Wetgeving
1.6.1 Helmplicht In Spanje, Canada en de Verenigde Staten is sinds enkele jaren het dragen van een helm
verplicht voor bepaalde doelgroepen. Ook in Italië is er sinds 2005 een verplichting voor
kinderen tot 14 jaar om een helm te dragen tijdens het beoefenen van de wintersporten.
Keep your head cool
In Oostenrijk heeft men geen landelijke verplichting om helmen te dragen tijdens de
wintersporten, maar mag ieder Bundesland zelf bepalen hoe deze wetgeving wordt ingevuld.
Tot op heden is hierover nog geen uitspraak gedaan, omdat men het er niet over eens is wie
er verantwoordelijk wordt voor de controle en naleving op deze verplichting. Wel is het
dragen van een helm verplicht tijdens de opleiding tot ski-en snowboardleraar (vanaf
Landes).
In de Scandinavische landen is het niet verplicht om een helm te dragen. Wel is het vaak
gebruikelijk dat er bij liften gratis helmen te verkrijgen zijn. Ook in Nederland is het niet
verplicht om een helm te dragen tijdens het recreatief beoefenen van de wintersport; wel
geeft de NskiV aan dat het raadzaam is om een helm te dragen. Tijdens officiële wedstrijden,
georganiseerd door de NskiV, is het wel verplicht.
Op veel skischolen in Frankrijk wordt bij kinderlessen een helm verplicht gesteld. Of dit
wettelijk is vastgelegd, is echter niet bekend.
In Zwitserland wordt de stimuleren om een helm te gebruiken anders aangepakt. Hier geldt
geen landelijke verplichting, maar heeft de BfU een landelijke marketingcampagne
opgesteld. Onder het motto: “Enjoy sport, protect yourself ” wordt niet alleen het gebruik van
een helm tijdens wintersport gestimuleerd, maar ook tijdens fietsen en skaten. Naast de
bescherming van het hoofd is er ook aandacht voor het beschermen van andere
lichaamsdelen, hierbij moet gedacht worden aan pols, knie en rugbeschermers.
1.6.2 Normering EuropaVoordat de productie van de helm plaatsvindt moet het prototype allerlei testen doorstaan. In
Europa zijn er een aantal normen vastgelegd waar een helm aan moet voldoen.
- CE De Europese Unie heeft diverse richtlijnen opgesteld, ook voor consumentenproducten.
Deze richtlijnen moeten door de lidstaten worden opgenomen in de nationale
wetgeving.
Voor producten waarvoor volgens de EU-richtlijn de "nieuwe aanpak" bestaat,
geldt de verplichting van de CE-markering (zie fig.1.5). Met de CE-markering geeft de
producent aan dat het product voldoet aan de eisen van veiligheid, gezondheid, milieu en
consumentenbescherming, zoals gesteld in de van toepassing zijnde EU-richtlijnen.
Producten zonder CE-markering mogen niet worden verhandeld op de Europese markt, ook
al voldoen ze aan de eisen. Ook producten die buiten de EU zijn gemaakt, moeten voorzien
zijn van een CE-markering alvorens ze worden toegelaten tot de Europese markt. De CE-
markering geeft alleen aan dat het product aan de gestelde minimumeisen voldoet en is
daarom geen kwaliteitskeurmerk.
De CE-markering die in Europa geldt voor de helm is:
Fig. 1.5
Keep your head cool
Richtlijn 89/686/EEG van de Raad van 21 december 1989 inzake de onderlinge aanpassing
van de wetgevingen der lidstaten betreffende persoonlijke beschermingsmiddelen.
- NEN-norm Naast de CE-markering is er nog een norm waaraan een helm moet voldoen, de EN 1077 .Er
zijn echter ook helmen met het EN 1078-zegel; deze voldoen aan de normen van een
fietshelm en zijn minder streng. Een skihelm is een specifieke helm en dient dus aan de
normering EN 1077 te voldoen. Deze norm is ook strenger dan de CE-markering. De EN
1077 -norm, Helmen voor alpineskiërs en voor snowboarders is onderverdeeld in klasse A en
klasse B. Klasse B is minder streng, omdat deze helmen voorzien zijn van meer
ventilatiemogelijkheden en comfort, wat de stevigheid van de helm niet ten goede komt.
1.6.3 Normering in de Verenigde StatenOok in de Verenigde Staten zijn er een aantal normeringen waaraan een helm moet voldoen,
voordat deze in de verkocht mag worden. Onderstaande organisaties hebben deze
normeringen vastgesteld:
- Snell Memorial Foundation (Snell)
Snell is een non-profit organisatie voor onderzoek naar en testen van helmen. Zij zijn sinds
1957 gespecialiseerd in de veiligheid van helmen en hebben met hun kennis en ervaring
twee normen vastgesteld waar een helm aan moet voldoen in de Verenigde Staten:
1. RS-98 For Recreational Skiing and Snowboarding
2. S-98 For Skiing and Other Winter Activities
- American Society for Testing and Materials (ASTM)
ASTM is een organisatie die een eeuw geleden is ontstaan door standaardisatie in
staalconstructies. In 1998 heeft ATSM ook een 2-tal normen voor de skihelm vastgelegd:
1. F2040-02 Standard Specification for Helmets Used for Recreational Snow Sports
2. F1446-04 Standard Test Methods for Equipment and Procedures Used in Evaluating
the Performance Characteristics of Protective Headgear.
In het buitenland wordt voldoende onderzoek verricht naar de letsels die voortkomen uit
wintersporten. Ook worden er door de betreffende landen preventieve maatregelen genomen
om het aantal ongevallen terug te brengen.
Daarnaast mag er worden vastgesteld dat er in zowel Europa als de Verenigde Staten zorg
wordt besteed aan de kwaliteit en de veiligheid van de helm. Er bestaan echter alleen nog
geen gelijkwaardige normen voor beide continenten.
Fig.2.2 (Bron, Cebe)
Keep your head cool
Hoofdstuk 2 Marketing Marketing omvat alle activiteiten die de koper en verkoper dichter bij elkaar brengen. Hierbij
speelt de vraag van de consument een belangrijke rol. In 2.1 zal allereerst een beschrijving
van de producten worden gegeven, waarom het in dit onderzoek draait. Daarna zal er in 2.2
bekeken wat de wensen en behoeften van de consument zijn. In 2.3 wordt belicht welk
koopproces een consument doorloopt, voordat hij overgaat tot aanschaf van een product.
Naast het denkproces dat de consument doorloopt zijn ook andere zaken van belang. In 2.4
zal de productlevenscyclus worden besproken en zal gekeken worden in welke fase de helm
zich bevindt. Tot slot zal er in 2.5 kort worden ingegaan op trends die een product succesvol
te maken.
2.1 Het productIn voorgaande hoofdstukken is het woord helm al een aantal keer gebruikt. Het volgende
stuk maakt duidelijk welke helmen gebruikt worden door skiërs en snowboarders en wat de
kenmerken hiervan zijn.
Grofweg worden er 2 helmen gebruikt bij het skiën en snowboarden.
De helm met een volledig harde schaal wordt gezien als de traditionele
skihelm(zie fig.2.1). Deze helm wordt tijdens wedstrijden gebruikt omdat de
oren hierbij beter beschermd worden tegen de terugslaande slalompalen. De
volledige schaal zorgt ervoor dat de helm een grotere torsiestijfheid heeft.
Aan kinderen wordt, volgens Tornado Sport (importeur van Uvex
helmen), over het algemeen een helm met een volledige schaal verkocht. De schaal van
deze kinderhelmen is echter zachter waardoor deze eenvoudiger over het hoofd
aangetrokken kan worden.
Het andere type helm (zie fig.2.2) heeft ook een harde schaal maar onderscheidt zich van de
voorgaande helm door het gedeelte bij het oor. Deze oorstukken (ear-
pads) zijn vervaardigd uit zacht materiaal en soms zelfs verwijderbaar.
Deze helm wordt meestal door snowboarders en freestyle skiërs gebruikt.
Volgens Tornado Sport wordt deze helm ook steeds vaker aan de
recreant verkocht, omdat deze helm een stuk comfortabeler zit en de
harde stukken rondom de oren niet noodzakelijk zijn voor deze gebruiker.
2.2 Behoeften en wensen
2.2.1 BehoeftenIn het woordenboek wordt ‘behoefte’ omschreven als ‘gebrek aan het nodige’ en ‘verlangen
naar hetgeen men mist’. Volgens Philip Kotler, John Bowen en James Makens (Marketing for
Fig. 2.1 (Bron, Boeri)
Keep your head cool
hospitality and tourism) wordt een ‘need’ (behoefte) omschreven als ‘A state of felt
deprivation’ (een toestand van gevoeld gemis)
Voordat er vraag naar een product of dienst ontstaat, moet de consument zich van zijn
behoeften bewust worden. Behoeften hebben te maken met een tekort aan iets. Deze
behoeften kunnen niet of nauwelijks worden beïnvloed door een onderneming. Wanneer de
behoefte van een persoon niet totaal bevredigd kan worden, kan men wel proberen ervoor te
zorgen dat de behoefte verminderd kan worden.
2.2.2 WensenIn het woordenboek wordt wens omschreven als ‘verlangen’ en ‘men houdt soms iets voor
waar, omdat men het wenst’. Behoeften kunnen door meer dan één product worden
bevredigd. Nadat de consument zich bewust is van zijn behoefte, ontwikkelt hij of zij een
bepaalde voorkeur voor een product. Dat is dan het product wat hij of zij wenst. Als synoniem
voor wensen wordt er ook wel eens gesproken van voorkeuren of verlangens.
Meer theorieën over wensen en behoefte zijn te vinden in bijlage I en II.
2.3 Factoren die van invloed zijn bij aanschaf
2.3.1 Het koopbeslissingsproces van de consument Volgens Verhage (‘Grondslagen van de marketing’) zal een consument een aantal stadia
doorlopen alvorens er een product wordt aanschaft. Deze beslissing begint al ruim voor
aanschaf van het product en bestaat uit de volgende processen:
- Probleemherkenning
Een consument zal door marketinginspanningen of fysiologische prikkels een probleem
herkennen. Hierbij treedt een bewustwording op. Deze fase is zeer cruciaal bij de aanschaf
van een product. Wordt er geen probleem ondervonden dan zal de consument ook geen
aanleiding vinden om een product aan te schaffen.
Een fysiologische prikkel om een helm aan te schaffen zou kunnen zijn dat er een groeiend
aantal helmdragers op de piste te constateren is, waardoor het “ik wil er ook bijhoren”
aanleiding kan geven tot een probleemherkenning.
- Informatie zoeken
Vaak is een consument zich niet bewust wat er allemaal op de markt te verkrijgen is.
Wanneer de consument over onvoldoende kennis beschikt over het product zal worden
overgegaan naar externe informatie.
Die informatie kan volgens Verhage bestaan uit vier verschillende bronnen:
1. Persoonlijke bronnen; de consument doet navraag bij familie, kennissen, enz. of er
iemand een helm gebruikt bij wintersporten.
2. Openbare bronnen; de consument raadpleegt de consumentengids of er een test is
gedaan met skihelmen.
Keep your head cool
3. Commerciële bronnen; de consument gaat op internet op zoek naar verschillende
internetsites van helmfabrikanten.
4. Ervaringsbronnen; de consument gaat naar de winkel en past een helm waardoor hij
ervaart of deze lekker zit.
- Evalueren van alternatieven
Na de voorgaande fases zal er een evaluatie plaatsvinden waarbij verschillende
producteigenschappen worden vergeleken. De producteigenschappen die bij een helm van
toepassing kunnen zijn op de evaluatie, zijn prijs, comfort / paseigenschap en uiterlijk.
- Aankoopbeslissing
Als een consument een beslissing heeft genomen welk product hij zal aanschaffen, wordt het
hoogst gewaarde alternatief gekozen uit de voorgaande fase. Nu zal er beslist moeten
worden waar het product wordt aangeschaft.
- Evaluatie na de koop
Na aankoop en gebruik begint de consument het product te evalueren. Hierbij wordt gekeken
of het product inspeelt op de gewenste behoeften die aanleiding waren tot de aanschaf.
2.3.2 Factoren die van invloed zijn op een beslissing - Psychologische factoren
In het 2.3.1 is het proces besproken hoe een consument tot een beslissing komt. Deze
beslissingen komen mede door verschillende invloeden op het gedrag van de consument.
Psychologische factoren spelen een grote rol bij de aanschaf van een helm. De
behoeftepiramide van Maslov (zie bijlage I ) toont aan dat een consument behoefte heeft aan
veiligheid en zekerheid. Als dit teruggekoppeld wordt mag men ervan uitgaan dat wanneer
een helm gedragen wordt tijdens de wintersport men zich veiliger voelt. Hier zijn tot op heden
echter nog geen onderzoeken naar gedaan.
- Situationele factoren Naast de aankoopbeslissing, die door de consument zelf wordt gedaan, spelen er ook nog
andere factoren een rol bij de aanschaf, die los van de consument staan. Hiervan is de
wetgeving in enkele wintersportlanden, waarbij het dragen van een helm verplicht is, een
goed voorbeeld. Deze wetgeving zal naar alle waarschijnlijkheid de vraag naar een helm
doen stijgen..
2.4 Product Levens CyclusProductlevenscyclus-analyse onderzoekt in welk stadium van zijn levenscyclus ieder product
zich bevindt. Hieruit worden prioriteiten gesteld voor de productontwikkelingsstrategie. Het
doel van deze strategie is om ervoor te zorgen dat de omzetgroei continue blijft. De
levenscyclus van een product bestaat traditioneel uit vijf opeenvolgende fasen (zie fig.
3.1)van een min of meer grote omzet en winst.
Keep your head cool
(fig. 2.3 Bron, Foa 2005)
1. de introductiefase (introduction): dit is de periode van marktpenetratie van het nieuwe
product. Omwille van de hoge verkoopskosten is de winst in deze periode negatief.
2. de groeifase (growth): het product heeft een plaats op de markt kunnen veroveren, de
eerste winsten worden gerealiseerd. De concurrentie begint interesse te vertonen
voor het product. Een productverbetering op basis van de marktinput en de
commentaren van de eerste gebruikers kan helpen om deze concurrenten voor te
blijven.
3. de rijpingsfase (majurity): het product realiseert nu een enorme omzettoename. Vaak
zal, door de beperkte productiecapaciteit van de innovator, zijn marktaandeel
verkleinen.
4. de verzadigingsfase(saturation): De markt verzadigt, de concurrentie neemt toe, de
prijzen en de omzet dalen. Enkel de sterkste bedrijven kunnen deze concurrentie
aan.
5. de aftakelingsfase (decline): stijging van de kosten door overcapaciteit en uiteindelijke
terugtrekking van de markt.
In 1999 werd er door Snowsports Industries America (SIA) over de afgelopen 5 jaar een
jaarlijkse groei van 25% geconstateerd. 5% van de skiërs en snowboarders zou op dat
moment een helm dragen, nl. skischolen, studenten, kinderen, en snowboarders die voor de
extreme trucs gaan.
Uit recentere gegevens van SIA van december 2004 blijkt dat bij sportketens in de Verenigde
Staten de verkoopcijfers van helmen met 27% en in speciaalzaken met 3% is gezakt. Als we
deze gegevens vergelijken met de kenmerken die Verhage geeft van de fasen van de PLC
dan mag worden geconcludeerd dat de helm zich in 1999 in de Verenigde Staten in de
Keep your head cool
groeifase bevond en nu in de aftakelingsfase. Volgens Van Bergen International (importeur
Boeri) is dit o.a. te wijten aan een verzadiging van de markt en de toename van de
concurrentie.
In Europa bevindt de helm zich in een groeifase, die langzaam over gaat in een rijpingsfase.
Dit komt door de recente ontwikkelingen in de wetgeving. Dit blijkt uit de groeiende
concurrentie en de regelmatige intreding van nieuwe modellen die kenmerkend zijn voor
deze fase.
2.5 TrendAlgemene acceptatie door de bevolking vindt plaats wanneer 40% van de bevolking in het
bezit is van een helm. Dit blijkt uit ervaringen na verplichting van de fietshelm in Zwisterland.
Uit een onderzoek van Otto Brügger (BfU) uit maart 2003 blijkt dat 13 % van de skiërs in en
20% van de snowboarders een helm draagt.
Hieruit kun je concluderen dat het dragen van een ski- of snowboardhelm nog niet
geaccepteerd is door de wintersporters.
De vraag is nu waarom een helm dan toch goed verkoopt. Volgens Claude Benoit voorzitter
van der Schweizer Sportfachhandel-Vebandes (ASMAS) heeft dit een aantal redenen. Naast
het feit dat de wintersporter zelfbewuster is geworden, is de verkoop ook gestegen door een
beter comfort en een modieuzere look. Daar waar de helm vroeger een saai ‘potje’ was is het
nu een coole helm met een fraai design en stoere kleuren.
Een wintersporter zal een heel proces doorlopen voordat een helm wordt aangeschaft.
Hierbij spelen een aantal factoren een rol die de producent niet altijd in de hand heeft. Het
zelfbewustzijn van de wintersporter en de wetgeving in Europa hebben ertoe bij gedragen
dat de helm in Europa zich in een groeifase bevindt. Doordat het in de Verenigde Staten en
Canada al enkele jaren verplicht is om een helm te dragen is de markt verzadigd. Het kan
zijn dat de meeste wintersporters reeds in het bezit zijn van een helm en er daarom geen
meer aanschaffen.
Keep your head cool
Hoofdstuk 3 Opzet en onderzoekgegevensIn dit hoofdstuk wordt in 3.1 aangegeven welke soorten onderzoeken er zijn en in 3.2 wordt
er verklaard op welke manier een onderzoek kan worden uitgevoerd. De
onderzoekspopulatie geeft aan welke groepen er onderzocht zijn (3.3). In 3.4 zal worden
bekeken of de onderzoeken bij de verschillende doelgroepen representatief zijn. Over
variabele en de opzet van de enquêtes zal in respectievelijk 3.5 en 3.6 verder worden
ingegaan. Tot slot zal in 3.7 kort worden ingegaan op de verwerking van de gegevens. Het
resultaat van dit onderzoek zal in hoofdstuk 4 in uitgewerkte vorm te vinden zijn.
3.1 Type onderzoekVolgens Baarda en De Goede 2001 zijn er vier typen van onderzoek.
- Beschrijvend onderzoekBij een ‘hoeveel’ vraag of een ‘in welke mate’ vraag (een frequentie-onderzoeksvraag) wordt
beschrijvend onderzoek gebruikt. Hypothesen en een theorie spelen hierbij geen rol.
- Exploratief onderzoekExploratief onderzoek is een tussenvorm tussen een beschrijvend en een toetsend
onderzoek. Dit type onderzoek is gericht op de ontwikkeling van een theorie en/ of
formulering van hypothesen. Voorafgaand is er geen theorie of geformuleerde hypothese
aanwezig.
- Toetsend onderzoekOp basis van een verklaring worden eerst één of meerdere hypothesen geformuleerd, die
vervolgens worden getoetst.
- SteekproefonderzoekDoor een selecte groep te ondervragen zullen eigenschappen over een bepaalde populatie
onderzocht worden. In 3.4 zal dieper op steekproefonderzoek worden ingegaan.
Bij het onderzoek naar de trendontwikkeling van de helm die gebruikt word bij de
wintersporten gaat het erom een goed beeld te krijgen over de huidige stand van zaken. Het
is de bedoeling om feiten boven tafel te krijgen over de verkoop en het gebruik van de helm.
Deze vorm van onderzoek zal daarom behoren tot steekproefonderzoek. (zie 3.4 steekproef)
3.2 Aard van het onderzoekOnderzoek kan op verschillende manieren uitgevoerd worden. Er wordt onderscheid
gemaakt tussen drie vormen van onderzoek; deskresearch, kwantitatief onderzoek en
kwalitatief onderzoek. Door het uitvoeren van de verschillende soorten onderzoek kan men
tot een antwoord vinden op diverse onderzoeksvragen.
- Deskresearch
Deskresearch is onderzoek naar al bestaande of secundaire gegevens, die door anderen zijn
verzameld. Deskresearch kan plaatsvinden met behulp van interne en externe bronnen.
Keep your head cool
- Kwalitatief onderzoekKwalitatief onderzoek is het uitdiepen van achtergronden of redenen. De nadruk ligt op
zachte feiten, meestal psychologisch van aard, en minder op harde cijfers. Men kan
kwalitatief onderzoek op drie verschillende manieren inzetten, namelijk als vooronderzoek
(oriënterende interviews om inzicht te krijgen in het onderzoeksprobleem), als
hoofdonderzoek (diverse diepte-interviews), of als aanvullend onderzoek (bijvoorbeeld een
groepsdiscussie).
- Kwantitatief onderzoekBij kwantitatief onderzoek gaat het om het geven van een cijfermatige inhoud. Er wordt een
groot aantal respondenten over een beperkt aantal onderwerpen ondervraagd. Dit gebeurt
vaak door middel van een enquête. Het kwantitatief onderzoek berust dus op harde feiten,
gegevens en cijfers.
Bij het onderzoek naar de trendontwikkeling van de helm is er gekozen voor deskresearch en
kwantitatief onderzoek. De twee verschillende onderzoeken worden op een aangepaste
manier toegepast in dit onderzoek. Hoe dit is gebeurd staat hieronder schematisch
weergegeven.
Uitvoering van onderzoek schematisch
3.3 Onderzoekseenheden en onderzoekspopulatieOnderzoekseenheden zijn de personen of objecten waarover in de specifieke
onderzoeksvragen een uitspraak wordt gedaan. Zij worden in het onderzoek betrokken. De
onderzoekseenheid kan ook (onderzoeks)populatie genoemd worden.
In dit onderzoek zijn er drie onderzoekspopulaties: de importeurs, de verkooppunten en de
consumenten (wintersporters die skiën of snowboarden). Doordat de importeurs in
Nederland dun gezaaid zijn zal een afgebakend onderzoek plaatsvinden, waarbij alle
importeurs worden benaderd om deel te nemen aan het onderzoek. De verkooppunten zijn
de plaatsen waar de eindgebruiker in aanraking komt met het product (de helm). Er is
gekozen om alleen de wintersportspeciaalzaken te benaderen; hier is sprake van een
steekproef.
Aard van onderzoek
Soort van onderzoek Resultaat van onderzoek
Deskresearch Literatuur onderzoek Algemene info over de helm
Kwantitatief onderzoek
Enquête Consumenten Verkooppunten Importeurs
Fig. 3.1
Keep your head cool
Aangezien de groep consumenten te omvangrijk is om te onderzoeken zal hier ook een
steekproef plaatsvinden.
3.4 SteekproefEen steekproef, is een selectie uit een totale populatie ten behoeve van een meting van
bepaalde eigenschappen van die populatie. Baarde en de Goede maakt hierin een
onderscheid in de volgende steekproeven:
3.4.1 Kans- of aselecte steekproeven- Enkelvoudige aselecte steekproef
Deze vorm van steekproef kan via computer, loterijmethode of een toevalsgetallen-tabel
plaatsvinden.
- Systematische steekproef met aselect begin
Hierbij wordt de populatie gedeeld door de steekproef: dit geeft bijv. 10 groepen van 10
mensen. Dan kies je een getal onder de 10, bijv. 6. Dan neem je van die groepjes telkens de
6e, 16e, 26e , etc. persoon.
- Gestratificeerde aselecte steekproef
Wanneer men niet zeker weet of de steekproef representatief is zal de populatie worden
opgedeeld in deelpopulaties (strata). Deze deelpopulaties worden opgedeeld op basis van
persoonskenmerken waarna de uiteindelijke resultaten representatief ingedeeld kunnen
worden
- Twee- of meertrapssteekproef
Bij de afwezigheid van een administratief kader waar je direct de persoonskenmerken van de
onderzoekseenheden kunt vinden, die je zoekt, kan er gebruik worden gemaakt van de twee
– of meertrapssteekproef. (De trappen kunnen select of aselect zijn.)
- Clustersteekproef
Bij een clustersteekproef worden bijvoorbeeld klassen of groepen samengesteld.
3.4.2 Niet kans- of selecte steekproeven
- Toevallige of beschikbare steekproef
Hier worden bijvoorbeeld mensen op straat aangesproken om erachter te komen of mensen
geschikt zijn voor het onderzoek.
- Quotasteekproef
Hierbij wordt de populatie eerst in deelpopulaties (strata) opgedeeld op basis van bepaalde
persoonskenmerken, en dan een toevallige steekproef uitgevoerd.
- Doelgerichte steekproef
Een steekproef in een kleinere populatie waarvan je weet dat de persoonskenmerken
overeenkomen met de grotere populatie.
Keep your head cool
- Birthday-rule
Hierbij vraagt men bij het huis-aan-huis interview naar de persoon die het eerst jarig is.
- Sneeuwbalsteekproef De onderzoeker vraagt aan een persoon met de juiste persoonskenmerken of hij/zij nog
meer mensen kent met dezelfde kenmerken.
Kijkende naar bovenstaande steekproeven is er in het onderzoek naar trendontwikkeling van
de helm voor gekozen om een doelgerichte steekproef te houden onder verschillende
populaties (3.3).
3.5 RepresentativiteitDoordat er in drie verschillende populaties onderzoek is gedaan, zal per populatie gekeken
worden naar het aantal ondervraagden en de respons die hierop is terug gekomen.
3.5.1 ImporteursVan de 10 importeurs die op de Nederlandse markt actief zijn met het distribueren van
helmen hebben er 6 meegewerkt aan het onderzoek. Hierbij is de respons > 50%
3.5.2 Verkooppunten Van de 20 benaderde verkooppunten (wintersportspeciaalzaken) door heel Nederland
hebben er 10 meegewerkt aan het onderzoek. Omdat er geen duidelijke begripsafbakening
is van een wintersportspeciaalzaak (immers een reguliere sportzaak kan in de winter ook
ski’s verkopen), is het moeilijk te bepalen of hier alle verkooppunten benaderd zijn. Van de
verkooppunten die benaderd zijn is er een respons van 50%.
3.5.3 Consumenten Van de consumenten die direct benaderd zijn bij Montana Snowcenter zijn er 41 formulieren
ingevuld (respons 100%) van de 70 enquêtes die verstuurd zijn per e-mail zijn er 50
beantwoord. Hierbij is er een respons van +/-70%
Omdat dit een steekproef betreft moet hierbij tijdens de verwerking van de gegevens
rekening worden.
3.6 Onderzochte variabelenVariabelen zijn kenmerken of eigenschappen van iets of iemand
Om de onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden zijn de volgende variabelen onderzocht:
- achtergrondvariabelen
Variabelen waarmee een profiel van de respondent beschreven kan worden. Een voorbeeld
van achtergrondvariabelen kan zijn: leeftijd.
- gedragsvariabelen
Keep your head cool
Met de gedragsvariabelen wordt er geprobeerd een beter beeld te krijgen van de ‘levensstijl’
van de respondenten. Hierbij gaat het om welke sport ze beoefenen en welke eisen ze
stellen aan een helm.
- attitudevariabelen
Deze variabelen geven de voorkeur en houding weer ten opzichte van iets. Met betrekking
tot dit onderzoek gaat het bij de consumenten of men in de toekomst een helm wil
aanschaffen. En bij verkooppunten of ze helmen in de collectie hebben.
3.7 Opzet van de enquêteDoordat er drie onderzoekspopulaties zijn, is er gekozen om ook verschillende enquêtes te
maken. Hiervoor is gekozen, omdat elke populatie een andere belang heeft bij de (ver)koop
van het product. Toch zal een overlapping plaatsvinden om een beter vergelijk te krijgen.
3.7.1 ImporteursDoordat er een selecte groep importeurs opereert op de Nederlandse markt zijn alle
importeurs eerst telefonische benaderd met de vraag of ze deel wilden nemen aan het
onderzoek. Hierna werd er per e-mail een vragenlijst gestuurd. De vragenlijst bestond
uitsluitend uit open vragen. Hiervoor is gekozen om de importeur een eigen inbreng te geven
omtrent ‘gevoelige’ bedrijfsinformatie.
3.7.2 Verkooppunten Bij de verkooppunten is gekozen om alleen de wintersportspeciaalzaken te benaderen en de
grote sportketens (Intersport, Sport 2000, Perry Sport) en outdoorzaken (Beversport, enz.)
niet te betrekken in het onderzoek. Deze wintersportspeciaalzaken zijn gespecialiseerd in
een bepaald segment van de markt, zijn kleiner qua omvang en hebben daardoor sneller
gegevens bij de hand die van toepassing zijn op de onderzoeksvragen. De verkooppunten
zijn per e-mail benaderd om een online-enquête in te vullen. Deze vragenlijst bestond uit
gesloten en meerkeuzevragen. Het betrof hier vragen over de huidige stand van zaken wat
betreft de verkoop van helmen.
3.7.2 Consumenten De vragenlijst van de consumenten bestond uit gesloten vragen over de huidige stand van
zaken. En over een mogelijke aanschaf een helm in de toekomst. De enquête is deels
afgenomen bij Montana-Snowcenter waarbij de ondervraagde direct het enquête-formulier
hebben ingevuld. Deels is er een online-enquête verstuurd.
3.8 Verwerking van de gegevensDe gegevens van de deskresearch zijn te vinden in Hoofdstuk 1. De geraadpleegde bronnen
hiervan zijn o.a. te vinden in de literatuurlijst.
Keep your head cool
De gegevens van het kwalitatief onderzoek zijn schriftelijk verwerkt en zijn te vinden in
bijlagen IV en VII. De enquête is ingevoerd in het programma SPSS/PC en daarna in dit
programma geanalyseerd. Alle uitwerkingen hiervan zijn te vinden in bijlagen V en VIII. De
belangrijkste informatie van de verschillende onderzoekspopulaties zijn te vinden in
hoofdstuk 4.
Keep your head cool
Hoofdstuk 4 Onderzoeksresultaten Om de conclusie te trekken of er een trendontwikkeling plaatsvindt in Nederland, zal een
onderzoek uitsluitsel moeten geven. In 4.1 zullen de gegevens die voortkomen uit het
onderzoek, dat is uitgevoerd onder de importeurs, worden behandeld. De gegevens die
voortkomen uit de verkooppunten (wintersportspeciaalzaken) zullen in 4.2 besproken
worden. Als laatste zullen in 4.3 de onderzoeksresultaten onder de consumenten worden
behandeld. De opzet van het gehele onderzoek is te vinden in Hoofdstuk 3.
4.1 Importeurs
4.1.1 Stijging / daling verkoop In het onderzoek onder de importeurs van de merken die vermeld zijn in fig.
4.1 blijkt dat de verkoop van de helmen in Nederland de afgelopen 5 jaar is
gestegen. Alle van de ondervraagde importeurs constateren een stijging in
afzet,waarbij Motions (RED) en Crystal Group (Sinner) een verdubbeling
constateren. Dhr. Marskamp (van Bergen Sport International) geeft aan dat
door de stijging van de vraag er meer concurrentie op de Nederlandse
markt is; waardoor de verkoop jaarlijks met 20% stijgt. Anderen geven geen
verkooppercentages i.v.m. concurrentie, maar zeggen een duidelijke
stijging te herkennen.
4.1.2 Doelgroep- Ski versus snowboard
Vijf van de ondervraagde importeurs geeft aan dat de meeste helmen worden verkocht aan
snowboarders, maar geven tegelijkertijd aan dat er een stijgende vraag is van skiërs naar
helmen. Crystal Group (Sinner) en van Bergen (Boeri) geven aan dat de grootste verkoop
plaatsvindt onder skiërs en met name kinderen.
- Kids versus volwassenen
De meeste helmen worden volgens de importeurs aan kinderen verkocht. De gemiddelde
verhouding in verkoop tussen volwassen- en kinderenhelmen is 25% - 75%. Motions (RED)
geeft aan dat er meer helmen aan volwassenen worden verkocht. Dit is echter ook
afhankelijk op welke doelgroep de producent zich concentreert. Zo worden er door K2 geen
kinderhelmen geproduceerd.
4.1.4 De prijsDe prijs van een helm is o.a. van belang bij het aanschafproces van een consument (zie
2.3). Gemiddeld ligt de prijs van een helm rond de € 49,95 Er wordt een onderscheid
Fig. 4.1
Keep your head cool
gemaakt in kinderhelmen en helmen voor volwassenen, waarbij de prijzen van de kinderhelm
onder de € 49,95 kunnen gaan en helmen voor volwassenen boven de € 49,95 liggen.
Van Bergen Sport (Boeri) geeft aan dat er de laatste 2 jaar een toename is in duurdere
helmen (€ 79,- tot €119,-).
4.2 Verkooppunten
4.2.1 Stijging / daling verkoop Alle van de ondervraagde verkooppunten constateren een stijging in de verkoop van helmen.
Hiermee wordt het antwoord, dat de importeurs geven, bevestigd. Dit is ook logisch omdat
de importeurs de helmen aan de verkooppunten leveren. Gemiddeld wordt er een stijging
van 50% aangegeven. De oorzaak van deze stijging is volgens de verkooppunten een
combinatie van bewustzijn bij de consument van de kwetsbaarheid van nek en hoofd en de
verplichting in enkele wintersportgebieden.
4.2.2 Doelgroep - Ski versus snowboarden
Opvallend is dat er in de doelgroep wel andere gegevens naar voren komen dat bij de
importeurs. In tegenstelling tot de importeurs geven de verkooppunten aan dat de
verhouding in verkoop van helmen tussen snowboarders en skiërs gelijk is.
- Kids versus volwassen
Ook bij de verkooppunten worden er meer kinderhelmen verkocht. De leeftijdcategorie 0-9
jaar is de grootste doelgroep waar de wintersportspeciaalzaken helmen aan verkopen.
Opvallend is dat er in de leeftijdscategorie 10-19 jaar een minieme verkoop is, terwijl er vanaf
20 jaar wel weer meer helmen worden verkocht (zie bijlage VII). De oorzaak hiervan is niet
onderzocht maar een mogelijkheid kan zijn dat bij kinderen van 0-9 de aanschaf wordt
bepaald door de ouders waarbij de kinderen minimale zeggenschap hebben. In de
leeftijdscategorie 10-19 jaar is er wellicht nog geen besef van kwetsbaarheid van nek en
hoofd en vinden ze een helm niet cool. Terwijl op latere leeftijd (vanaf 20jaar) men zich
bewuster is van het feit dat hoofd en nek zeer kwetsbare lichaamsdelen zijn.
4.2.3 Prijs De prijs van een verkochte helm ligt volgens het onderzoek bij de wintersportspeciaalzaken
gemiddeld tussen de € 50,- en € 70,-. Ook hier liggen de prijzen gelijk aan de gegevens van
de importeurs. Over vooraf vastgestelde verkoopprijzen en winstmarges is geen informatie
bekend.
4.2.4 Vertegenwoordiging merken
Keep your head cool
De merken Uvex, Boeri, Cebe en RED worden het meest vertegenwoordigd in de
wintersportspeciaalzaken. RED wordt gemiddeld het meest verkocht onder de
verkooppunten. Verder zijn er nog een aantal andere merken op de markt zoals Giro en
Alpina.
4.3 Consumenten
4.3.1 Doelgroep Van de ondervraagde wintersporters die hebben deelgenomen aan het onderzoek is het
aantal snowboarders en skiërs ongeveer gelijk (53% : 57%). Het grootste aantal
ondervraagden bevindt zich in de leeftijdscategorie 20-29 jaar, gevolgd door de
leeftijdscategorie 10-19 jaar (zie bijlage IV). De laatst genoemde leeftijdscategorie is
interessant aangezien uit gegevens van de verkooppunten bleek dat dit een doelgroep was
die niet snel een helm aanschaft.
4.3.2 Wel in bezit van een helm Van de ondervraagde was slechts 29% in het bezit van een
helm (zie fig. 4.2). Er dient echter rekening gehouden te
worden met het feit dat het hier om een
steekproefonderzoek gaat en dat het om een indicatie gaat.
Zelfbewustzijn van kwetsbare lichaamsdelen was bij 94%
een rede om een helm aan te schaffen.
Verder heeft 68% van de ondervraagden de helm in Nederland
aangeschaft en in 32% in het buitenland. De gemiddelde prijs die er
voor een helm werd betaald, lag tussen de € 50 en €100,-.
4.3.3 Niet in bezit van een helm Om te ontdekken of er een trendontwikkeling
plaatsvindt, is het van belang om te kijken of er
nog vraag en interesse van wintersporters is om
een helm aan te schaffen.
Van de ondervraagden die nog niet in het bezit
van een helm waren, gaf 35% aan in de toekomst
wel een helm aan te willen schaffen. De rest gaf
aan ook in de toekomst niet van plan te zijn om
een helm aan te schaffen. Het grootste gedeelte hiervan waren
snowboarders. Van de ondervraagden die wel van plan waren om een helm aan te schaffen
in de toekomst beoefende 52% skiën en 48% deed aan snowboarden (zie fig. 4.3). Bij de
` Fig. 4.2
` Fig. 4.3
Keep your head cool
aanschaf van een helm zou een combinatie van functionaliteit, draagcomfort en uiterlijk een
rol spelen bij het maken van een keuze.
Het merendeel van de ondervraagde zou een bedrag tussen de € 50,- en € 80,- uit willen
geven aan een helm.
Geconcludeerd mag worden dat de importeurs en de wintersportspeciaalzaken een stijging
zien in de verkoop van helmen. Waarbij de importeurs de groei voornamelijk onder de
snowboarders constateren en de wintersportspeciaalzaken een sterke groei waarnemen bij
skiërs die in de leeftijdscategorie vallen van 0-9 jaar. De prijscategorie waar de meeste
helmen worden verkocht ligt gemiddeld tussen de € 50,- en € 80,-.
Van de wintersporters zelf (consumenten) is bekend dat er een groot gedeelte nog niet in het
bezit is van een helm. Een gedeelte van deze wintersporters is wel van plan om in de
toekomst een helm aan te schaffen. Hierbij zal een combinatie van functionaliteit,
draagcomfort en uiterlijk een belangrijke rol spelen bij het koopproces. De prijs die
consumenten willen betalen, ligt in de meest gevallen ook rond de koers die de importeurs
en wintersportspeciaalzaken aangeven. In enkele gevallen wil een consument zelfs meer
betalen voor een helm.
Keep your head cool
Discussie Doordat ik al heel wat jaren in de wintersport actief ben, heb ik al heel wat sneeuw gezien in
mijn leven. Het feit dat ik een scriptie schrijf met als onderwerp de skihelm is dan ook
eigenlijk niet vreemd. Door het onderwerp ben ik mezelf meer en meer gaan verdiepen in de
helmen. Op de pistes in de winter ben ik dan ook bewuster gaan kijken naar helmen. Ineens
viel me op dat de kleine kinderen tijdens de lessen van de ESF allemaal een helm droegen.
Bij de liften zie je ineens veel meer mensen om je heen staan die een helm dragen. Hierbij
viel me op dat niet alleen kleine kinderen helmen droegen, maar dat er in alle
leeftijdscategorieën helmen worden gedragen. Misschien komt het wel, omdat ik er op ben
gaan letten, maar mijn constatering is ook dat de helm het laatste jaar in populariteit is
toegenomen.
Zelf heb ik afgelopen winter ook een helm aangeschaft en mijn bevindingen zijn zeer positief.
In mijn zoektocht naar een geschikte helm heb ik er tientallen opgehad. De helm zit vast om
mijn hoofd, is licht en geeft geen enkele belemmeringen in mijn bewegingen, die ik maak
tijdens het skiën en dat maakt het prettig. Het enige nadeel dat ik aan een helm heb ervaren
is, dat bij hoge temperaturen een helm te weinig ventilatie geeft om de warmte van het
hoofd af te voeren.
Naast het recreatieve / sportieve skiën tijdens mijn vakantie, geef ik ook skilessen. Tijdens
skilessen heb je een enorme verantwoordelijkheid om al je kinderen die in je klasje zitten,
veilig van de helling af te laten komen. Vaak wordt er niet bij nagedacht, maar een ongelukje
zit in een klein hoekje. Zou dit risico op ongelukken en de letsels, die daaruit voortkomen, op
welke wijze dan ook, vermeden kunnen worden dan zou dat in mijn ogen een verbetering
zijn voor de hele wintersportbranche.
In mijn zoektocht naar gegevens over wintersportongevallen heb ik geconstateerd, dat er
nauwelijks onderzoek naar gedaan is in Nederland. Ik ben daarom van mening dat er in een
land als Nederland, waar relatief veel mensen de wintersport beoefenen, te weinig aandacht
word geschonken aan de ongevallen, die er gebeuren, de letsels die eruit voortkomen en
de mogelijk preventieve maatregelen die kunnen worden genomen.
Tot op heden blijft het in de meeste gevallen ieder zijn eigen verantwoordelijkheid die doet
besluiten om wel of geen helm aan te schaffen. Ik zal in ieder geval iedereen aanraden om
een helm te gebruiken, omdat ik er alleen de voordelen van zie en nagenoeg gaan nadelen.
Keep your head cool
Conclusie Uit bovenstaand onderzoek mag worden geconcludeerd, dat er relatief veel ongevallen
gebeuren, waarbij hoofd- en nekletsels ontstaan (3e plaats van letsels volgens BfU). Met
name het hoofd behoort tot een van de vitale lichaamsdelen van de mens. Het is daarom van
belang om deze te beschermen. Uit onderzoek bleek dan een helm de kans op hoofd- en
nekletsel met 29%-56 % kan verminderen (B. Hagel, BMJ), waardoor een helm als
uitermate geschikt preventiemiddel kan worden gezien.
De wetgeving in enkele Europese landen om helmen te verplichten bij verschillende
doelgroepen, en het zich bewust worden van kwetsbare lichaamsdelen bij wintersporters,
heeft ertoe bijgedragen dat in de afgelopen jaren de verkoop in helmen is gestegen.
Daarnaast hebben producenten van helmen het comfort en het uiterlijk de afgelopen jaren
verbeterd, waardoor het aantrekkelijker is om een helm te dragen.
Ook in Nederland wordt een stijging in de verkoop van helmen door importeurs en
wintersportspeciaalzaken bevestigd. Zij geven aan een gemiddelde jaarlijkse stijging van
50% te zien. Wintersportspeciaalzaken constateren de grootste verkoop bij skiënde kinderen
in de leeftijdscategorie van 0-9 jaar. Importeurs geven aan dat snowboardhelmen het meest
verkocht worden. Hierbij moet worden vermeld dat zowel snowboarders als skiërs deze
helmen dragen.
Tevens mag worden geconcludeerd dat er nog steeds wintersporters zijn die de intentie
hebben om een helm aan te schaffen in de toekomst. Er zijn is echter ook een grote groep
(63% snowboarders en 50% skiërs) die de intentie niet hebben om een helm aan te
schaffen, waarvan relatief veel in de leeftijdscategorie 10-19 jaar. De oorzaak hiervan is niet
onderzocht, waardoor er geen conclusie uit getrokken mag worden. Het is wel opmerkelijk,
dat juist in deze leeftijdscategorie de meeste ongevallen voorkomen.
Van de wintersporters, die wel de intentie hebben om een helm aan te schaffen, ligt de
verhouding snowboarders en skiërs ongeveer gelijk en stellen ze een combinatie van
draagcomfort, functionaliteit en uiterlijk als eis bij de aanschaf ervan. Hiervoor willen ze
tussen de € 50,- en € 80,- besteden.
Keep your head cool
AanbevelingZoals uit het onderzoek blijkt kan het geen kwaad om een helm te dragen tijdens de
wintersport. De aanbeveling luidt over het algemeen dan ook een helm aan te schaffen om
jezelf te beschermen tegen eventueel letsel. Ook al ben je er zelf van overtuigd dat je de
snelheid en techniek beheerst, dan nog dien je ervoor te waken dat er ook andere
omgevingsfactoren een rol spelen bij een ongeval.
Zorg ervoor dat je bij aanschaf goed geïnformeerd wordt door een deskundige in de winkel.
Let er bij je keuze vooral op of de helm goed om je hoofd past (zie bijlage XI) en laat de
keuze niet afhangen van de prijs.
- Speciale aandacht voor kinderen. Het is zeker raadzaam voor ouders om voor jonge kinderen (4- 6 jaar) een goed passende
skihelm aan te schaffen, aangezien kinderen de afstand in relatie tot snelheid minder goed
kunnen inschatten dan volwassenen. Tevens zijn kinderen impulsiever, waardoor ze
onbevangen op de piste staan en zonder veel na te denken naar beneden komen. Daarnaast
is het algemeen bekend dat het hoofd van een kind extra kwetsbaar is.
- Nader onderzoek voor de leeftijdscategorie 10-19 jaar.Doordat blijkt dat er in de leeftijdcategorie van 10-19 jaar veel ongevallen voorkomen, en uit
de steekproef naar voren komt dat een meerderheid niet de intentie heeft om een helm aan
te schaffen, is het raadzaam om een vervolgonderzoek op te zetten, waarbij nagegaan
wordt wat de oorzaak hiervan is, zodat gepaste maatregelen genomen kunnen worden.
- Adviseren en stimuleren.Gezien de stijgende verkoop van helmen is het verstandig om door een overkoepelde
organisatie een consumententest uit te laten werken, waarbij wintersporters ingelicht
worden over de verschillende merken en type helmen, en de voor- en nadelen ervan, zodat
ze een helder en overzichtelijk beeld krijgen wat er op de markt te koop is. Tevens zou de
Nederlandse Ski Vereniging (NskiV) een actieve en stimulerende rol op zich kunnen nemen
door haar leden en andere wintersporters aan te moedigen een helm aan te schaffen.
Hierbij kan gedacht worden aan acties, waarbij kortingen op helmen verkregen kunnen
worden en acties, zoals testdagen op skibanen.
Keep your head cool
Literatuurlijst
Boeken en rapporten Brügger, O. Helm und Handgelenkschutz im Schneesport: Wirkung und Anforderungen (bfu-Report Nr. 54). Bern: Schweizerische Beratungsstelle für Unfallverhütung bfu,2004
Henke, T,Gesundheitsberichte NRW, sportunfälle, Bielefeld: Loegd 2003
U.S. Consumer Product Safety Commission, Skiing Helmets, An Evaluation of the Potential to Reduce Head Injury, Washington, : 1999
Hagel, B, Effectiveness of helmets in skiers and snowboarders: case-control and case crossover study, Alberta, BMJ Publishing Group Ltd, 2005.
Vocht de, Alphons,SPSS 10 voor windows 98/ME/2000, Basishandboek, Bijleveld press,
Utrecht, 2000.
Statistik Schneesportunfälle 2003/04, Ski- und Snowboardunfälle im Vergleich, Bern 2004.
Van Aken et al., Handboek ontwerpen van veilige producten,Uitgeverij Lemma, 1996.
Kotler Philip, en Bowen John en Makens James, Marketing for hospitality and Tourism, 2 de druk Prentice-Hall, 1999.
Leisure Trends Group, executive Market summary US ski en snowboard industry retail audit
topline report, SIA, 2004
Baarda, D.B. & Goede, M.P.M. de, Basisboek Methoden en technieken, 3de druk,
Stenfert Kroese, 2001
Tijdschriften Westerhof, R, ‘Houd je hoofd erbij!’. Ski magazine 2005, (5), pag. 35-37.
Koolstra, C, ‘Enkeltje Gips, terug naar huis met wintersport-slachtoffer’ Kampioen 2005 (2), pag.28-32.
Internet - Algemene informatie
Leisure Trends Group, Executive market summary, U.S Ski & Snowboard Industry Retail
Audit Topline Report December 2004 (mei, 2005)
http://www.thesnowtrade.org/downloads/data/topline/market_summary_dec_2004.pdf
Cornelia Stauffer, Kluge Koepfe fuellen Kassen (maart 2005)
http://www.indigoworld.com/ski/project/skihelm.htm http://www.sportbiz.ch/asmas.html (mei
2005)
Keep your head cool
- Normen
NEN-EN 1077:2004 Ontw. En (maart 2005)
http://www2.nen.nl/nen/servlet/dispatcher.Dispatcher?
id=BIBLIOGRAFISCHEGEGEVENS&contentID=183112&searchType=kaderzoek_shp
1998 STANDARD FOR PROTECTIVE HEADGEAR, (mei, 2005)
http://www.smf.org/standards/ski/rs98std.html http://www.smf.org/standards/ski/s98std.html
F2040-02 Standard Specification for Helmets Used for Recreational Snow Sports (mei, 2005)
http://www.astm.org/cgi-bin/SoftCart.exe/DATABASE.CART/REDLINE_PAGES/F2040.htm?
L+mystore+alxy3843
http://www.astm.org/cgi- bin/SoftCart.exe/DATABASE.CART/REDLINE_PAGES/F1446.htm?
L+mystore+iioe5005+1115774070
- Tips
Skihelmen voor kinderen (mei 2005)
http://www.veiligheid.nl/csi/websiteveiligheid.nsf/wwwVwContent/
l3veiligsportenwintersportskien.htm
Dr. Frank Backx, Onder de loep archief, Skivakantie (mei, 2005)
http://www.sport.nl/boek.php3?artid=1175
- Afbeeldingen
http://www.skidebosses.com (mei 2005)
http://www.boeri.com (mei, 2005)
http://expn.go.com/xgames/wxg/vii/gallery/index.html# (mei 2005)
http://www.enjoysport.ch/# (mei 2005)
