HOOFDREDACTIONEEL Hospitality againHospitality again John Dommerholt, hoofdredacteur...

5fmi 12 - 2013

Hospitality againJohn Dommerholt, hoofdredacteur

HOOFDREDACTIONEEL

Terwijl er in Nederland voor de eerste keer deze winter sprake is van nacht-vorst, type ik deze column in het zon-netje aan de westkust van de Verenigde Staten. Werk staat centraal, maar na-tuurlijk is er tijd voor ontspanning en om het leven hier te ervaren. Daar volgt deze column uit.In dit nummer van FMI wordt ook weer aandacht besteed aan hospitality. Niet zo vreemd, want hospitality staat bij veel organisaties hoog op de agenda. Niet alleen bij facility managers en bij dienstverleners, maar zelfs het topma-nagement ziet hospitality als een van de aspecten waarmee onderscheidend vermogen kan worden gerealiseerd. Goede voorbeelden worden vaak ge-vonden bij de pretparken zoals die van Disney en bij De Efteling. En natuurlijk in de horeca. Maar ook de dienstverle-ning in de Verenigde Staten wordt vaak als voorbeeld genoemd. Maar kritisch zoals we als Nederlanders zijn, vinden we dat hospitality daar niet echt is, niet authentiek. Als voorbeeld daarvoor

wordt dan altijd gewezen op de manier van welkom heten. Nu heb ik de afgelopen week diverse winkels en restaurants bezocht. Het ‘Hello sir, how are you doing?’ ervaar ik in ieder geval als plezierig en heb ik toch veelal als echt ervaren. Interes-santer vind ik het om naar andere verschillen te kijken en daarvan te le-ren. Een paar verschillen vallen op. Ten eerste het aantal medewerkers. In vergelijking met winkels en restaurants

in Nederland lijkt er veel meer personeel aanwezig te zijn. Dat betekent dan ook dat je sneller wordt opgemerkt, sneller wordt geholpen en er overall veel meer aandacht voor jou als gast is. Ongetwijfeld zal het te maken hebben met lagere loonkosten, maar het effect is naar mijn mening significant. Een tweede opvallend aspect is de wil die servicemedewerkers uitstralen om je van dienst te kunnen zijn. In restaurants kan het te maken met het feit dat de inkom-sten deels bepaald worden door de hoogte van de fooi. Maar ook in winkels en in fast-foodomgevingen zie je een ander gedrag. Ten derde valt de trots en het plezier op dat servicemedewerkers uitstralen. Nu is voorgaande niet gebaseerd op se-rieus onderzoek. Maar hospitality zal de komende jaren bij veel organisaties een belangrijk aandachtspunt blijven. Beter begrijpen waar verschillen in ervaring, benadering, resultaat en natuurlijk de beleving door ontstaan, lijkt mij een in-teressant onderzoeksgebied.

ColofonFMIFacility Management Informatie tijdschrift van FMN, Facility Management Nederland

BladmanagementAPPR bv, Inga van Uchelen, [email protected]

RedactieJohn Dommerholt (hoofdredacteur), Ron Brouwer, Erik Ernst, Natalie Hofman, Rianne Kuik, Maaike Kuipers, Lisette van Steijn, Carel Wielinga

EindredactieAPPR bv

UitgeverAPPR bv

Aan dit nummer werkten meeNiels Alting, Iris Bakker, Marcel Bullinga, Willem van Dalen, Annet de Haas, Arjen de Haas, Nanne Hurts, Daniëlle Koene-koop-Hogenbirk, Laura de la Mar, Elsa Martens, Nam Chun Melis, Desiree van Pelt, Kai van de Poll, Ian van der Pool, José Potting, Sjoerd Rijpkema, Bert Smit, Ruud Welten, Anne Wetzer

VormgevingAPPR bv, Merit op de Dijk (art direction) en Pleuni Hooghiemstra

DrukwerkDrukkerij Ten Brink, Meppel

Advertentie-exploitatieAPPR bv, Steffen Land, [email protected], Herman Wessels, [email protected], www.fmi.nu

APPR bvPostbus 5135, 1410 AC Naardentel.: 035 694 28 78, fax: 035 694 74 27

FMN-bureauPostbus 5135, 1410 AC Naardentel.: 035 694 35 03, www.fmn.nl / [email protected] over lidmaatschap of opzeggen?www.fmn.nl/lidmaatschap

Verschijningsfrequentie11x per jaar

ISSN1380-8176

INHOUD fmi 12 - 2013

En verder…

Rubrieken

fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013

8 Nieuws

10 Productnieuws

13 De Markt

37 FMin2025

49 Lectorendialoog

50 Facilitaire loopbaan van…

57 Juridisch

63 Column Iris Bakker

71 Column bestuur

72 FMN Actief

75 FMNextern

76 FMN Actueel

79 Sponsor in beeld – Arrange Group

80 Sponsor in beeld – 3M

81 Facilitaire aanbieders

83 Wie wat waar

84 Next/adverteerdersindex

46 Hoe onderscheidend zijn grote facilitaire dienstverleners?

52 Gastvrijheid van toegevoegde waarde door lean

58 Kenniskring Hospitality on tour

64 Najaars-ALV in de St. Maartenskliniek

68 Esther Vergeer in middagprogramma ALV

24 FM kindgericht in het Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie

Medio 2016 opent het Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie haar deuren. Het centrum wordt in om-vang en aanbod van oncologische zorg voor kinderen, het grootste in Europa. FMI sprak lid van de Raad van Bestuur Hanneke de Ridder over de bouw en over facilitaire dienst-verlening, die niet alleen service- maar ook kindgericht moet zijn.

En verder…28 Maatschappelijk verantwoorde kunst32 Hoofdpijndossier: wegwerpbekers38 Healing environment, ook voor kantoor?42 Facility management in het regenwoud

16 Thema ‘Duurzaamheid’ op 16e Vakbeurs Facilitair

‘Wat we vijftien jaar niet hebben gedaan, hebben we deze zes-tiende editie wel voor gekozen: een thema’, vertelt Ton Rooijak-kers van Holapress, het organiserend bureau van de Vakbeurs Facilitair. Ook nieuw is het FM(N) Plaza en het jaarboek. Ver-trouwd: Noviteitenprijs, het Facilitair Café en de gezellige borrels. De vakbeurs vindt plaats in de Brabanthallen in Den Bosch op 15, 16 en 17 januari 2014.

En verder…Een overzicht van diverse standhouders en hun aanbod

Thema: VAKBEURS FACILITAIR En verder…

Rubrieken

FMinFocus: FACILITAIRE SERVICES

50

68

37

16

24

FMnieuws

98 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013

10% harde schijven crasht door winterweerKou en nattigheid zijn niet alleen voor mensen en auto’s onplezierig maar ook voor dataopslagmedia. Winterweer kan de oorzaak zijn van dataverlies. Zowel harde schijven (HDD’s), SD-kaarten maar ook SSD’s zijn hier gevoelig voor. Door het mobiele gebruik van laptops, notebooks en smartphones zijn de in deze apparaten gebruikte opslagmedia extra kwetsbaar voor grote tempera-tuurwisselingen, die in het ergste geval tot definitief dataverlies kunnen leiden.Bij temperatuurschommelingen van zeer koud naar warm kan er in het binnenste van de harde schijf condensatie ontstaan, die bij het opstarten kortsluiting kan veroorzaken. Door condensvorming kun-nen ook de lees- en schrijfkoppen van de

harde schijven worden aangetast. Dit kan tot een crash van de harde schijf leiden.Als een harde schijf uitvalt, is het beter om niet te proberen de datadrager weer op te starten. Dat kan grote schade veroorzaken. ‘In de meeste gevallen is er een zeer grote kans dat data recove-ry-experts de data in hun geheel weer terug kunnen halen’, zegt Kees Jan Meerman, managing director van Stel-lar Data Recovery. Een crash door kou voorkomen kan door de datadrager droog en bij voorkeur op een zo con-stant mogelijke kamertemperatuur te houden, het apparaat eerst even te la-ten acclimatiseren voor het aan te zet-ten en regelmatig back ups te maken.Informatie: www.stellar.nl

Randstad en a.s.r. winnaars Facilitaire Benchmark AwardsRandstad en a.s.r. boekten met hun facili-taire organisatie het afgelopen jaar de beste resultaten in de twee categorieën: Beste Integrale Prestatie (a.s.r.) en Meest Verbeterde Deelnemer (Randstad). Vorig jaar waren de prijswinnaars Nuon en de ANWB. De prestigieuze prijzen werden uitgereikt tijdens Benchmark XL, het groot-ste benchmark-event van Nederland, dat jaarlijks wordt georganiseerd door AOS Studley en de NFC Index Coöperatie.A.s.r. won de prijs voor de ‘Beste Integrale Prestatie’. In het juryrapport staat te lezen: ‘A.s.r. voert een structureel beleid om continue te verbeteren. Op alle facetten zijn er de afgelopen jaren stappen gezet: prijs-kwaliteitverhouding, duurzaamheid en tevredenheid. Door over te gaan naar

een meer integrale manier van facilitaire sturing is er ten opzichte van vorig jaar opnieuw een duidelijke verbetering zicht-baar. De ophanden zijnde renovatie in Utrecht betekent dat ook de gebouwkwa-liteit in de komende jaren verder verbeterd zal worden en de benutting van de a.s.r.-panden structureel nog verder geoptima-liseerd wordt.’ De overige genomineerden in deze categorie waren: ANWB en Sanoma.De prijs voor de ‘Meest Verbeterde Deel-nemer’ ging naar Randstad. De motivatie van de jury was:‘Randstad Diemermere (het hoofdkantoor, red.) is al jaren bezig haar facilitaire dien-sten en organisatie te optimaliseren en dat werpt zijn vruchten af. Middels een scherpe huuronderhandeling is Randstad

in staat geweest haar pandkosten dras-tisch te verminderen. Ook op het vlak van energie en de facilitaire overheadkosten zijn grote stappen gezet. Dit alles zonder op kwaliteitsniveau in te boeten, omdat beleving en gastvrijheid hoog in het vaandel staan en waarde toevoegen aan de core business van Randstad. Naast de substantiële verbetering ten opzichte van vorig jaar doet Randstad het ook op totaalniveau zeer goed met een score ruim onder de mediane kosten van de NFC index. Dit is volgens de jury de Ben-chmark Award Meest Verbeterde Deel-nemer 2013 waard.’ In deze categorie waren verder genomineerd: LeasePlan en Wageningen UR.Informatie: www.aos-studley.nl,

Nieuwe publicatie ge-zondheidszorgbouwEen nieuwe publicatie van spelregels en afspraken voor de bouw van zorgvastgoed is eind november 2013 door de Stichting Adviescentrum voor Zorghuisvesting (AcvZ) uitgereikt aan Michel van Schaik, directeur Gezondheidszorg van Rabobank Internationaal. Dit document bevat defi-nities, kosten en richtgetallen, die aanslui-ten bij de nieuwe ontwikkelingen in de bouw en in de zorg. Het is een vervolg op de nota’s die tot 2008 werden uitgebracht door het Bouwcollege, dat namens de overheid belast was met het toezicht op de zorgbouw. Na het afschaffen van de wettelijke regels kwamen deze nota’s te vervallen.Informatie: www.stichtingacvz.nl

Barometer Maatschappelijk vastgoedOp 21 november is het boek Barometer Maatschappelijk Vastgoed: Onderzoeken en perspectieven op maatschappelijk en financieel rendement verschenen. Het boek (365 pagina’s) geeft een actueel beeld van onderzoeken, ontwikkelingen en visies op het gebied van maatschappelijk vastgoed. Aan het boek hebben 48 autoriteiten op dit gebied meegewerkt en omvat onder andere vier thema’s: (1) innovatie met maatschap-pelijk vastgoed, (2) maatschappelijke opgave en de functie van maatschappelijk vastgoed, (3) (sociale) opgave inzichtelijk met passend vastgoed en (4) mogelijkheden voor (regionale) samenwerking. Voor het zesde achtereenvolgende jaar geeft de Barometer Maatschappelijk Vastgoed een beeld van trends en ontwikkelingen. De auteurs zijn verbonden aan diverse lectoraten maatschappelijk vastgoed in Nederland en vormen een peergroup van specialisten. Dit boek is opgebouwd uit vier delen die de vier onderzoeksthema’s van het lectoraat volgen.

Schoonmaakwerkgevers willen steun vakbonden tegen inbestedingBij de start van de cao-onderhandelingen dit najaar hebben de schoonmaak- en glazenwassersondernemers (OSB) steun van de vakbonden gevraagd tegen de inbestedingsplannen van de overheid. Dit is voor de werkgevers een wezenlijk uitgangspunt om als partners de cao onderhandelingen succesvol te laten zijn. De huidige inbestedingsplannen van de overheid maken de schoonmaakmarkt kapot, leiden tot faillissementen van schoon-maakbedrijven én leiden tot een verwachte werkloosheid van 50.000 schoonmakers. Zeker in deze tijd van grote economische problemen en een krimpende markt. Het druist lijnrecht in tegen alle positieve ontwikkelingen die de laatste jaren zijn ingezet met

de Code Verantwoordelijk Marktgedrag en het OSB-Keurmerk. OSB heeft bij vakbonden aangedrongen op een herziening van hun huidige standpunt voor inbesteding.Voorzitter OSB en eerste onderhandelaar Hans Simons: ‘Wij hebben de afgelopen jaren ondanks de krimpende markt bewezen con-creet te blijven bouwen aan een sterke, aantrekkelijke en sociale schoonmaak- en glazenwassersbranche. Hierdoor bieden we onze mensen duurzame werkgelegenheid met ons professionele schoonmaakvak. Wij willen schouder aan schouder met onze opdrachtgevers en vakbonden deze positieve trend doorzetten.’Informatie: www.osb.nl

Vlnr Rinus Vader van de NFC Index, Vincent Aloserij van Randstad, Paul Hartenberg van a.s.r. en Willem van Ansem, Manager Consulting van AOS Studley

Productnieuws

Office Depot breidt ‘groene’ assortiment uitOffice Depot verdubbelt in 2014 het aantal artikelen in het Greener Office (GO)-assortiment in de Benelux. In totaal krij-gen in 2014 zo’n 2250 producten het GO-logo. Office Depot riep dit logo in het leven zodat inkopers en bestellers in bij-voorbeeld de webshop in één oogopslag kunnen zien of een product een duurzamer alternatief is. Welke aspecten van het product precies duurzaam zijn, wordt aangeduid met vijftien ondersteunende symbolen, die bijvoorbeeld staan voor ‘fair-trade’ of ‘ gerecycled’.Office Depot laat een externe partij doorlopend beoordelen of de producten aan de voorschriften van het GO-logo vol-doen. Ook nieuwe producten worden meteen onder de loep genomen. Zowel eigen merken als A-merkproducten kunnen met het logo aangemerkt worden. Papierproducten met het logo zijn bijvoorbeeld altijd afkomstig van duurzaam bosbe-heer of recycling, elektronische GO-producten, zoals scanners en papierversnipperaars zijn relatief energiezuinig en inkt-cartridges zijn niet brandnieuw, maar opnieuw gevuld.Office Depot zoekt samen met haar leveranciers naar manie-ren om het assortiment verder te ‘vergroenen’. Zo is een groot deel van de papieren houtproducten in het own brand- assortiment FSC- en Blue Angel-gecertificeerd. Ook is Office Depot in de Benelux een nieuwe samenwerking aangegaan

met een leverancier van FSC-gecertificeerd meubilair, om ook voor meubilair een duurzaam alternatief te kunnen bieden.Informatie: www.officedepot.nl

Aquarius-dispenserlijn uitgebreidKimberly-Clark Professional heeft recent de lijn Aquarius-dispen-sers uitgebreid, onder meer met een combirol dispenser en een versie voor wc-brildekjes. Er is nu een complete lijn van achttien dispensers beschikbaar voor alle mogelijke toiletruimten. De dispensers onderscheiden zich als het meest hygiënische ontwerp in de markt. Dankzij het gepatenteerde anti-overvulmechanisme zijn uitgifte en verbruikskosten sterk verbeterd. Bovendien is het compacte ontwerp praktisch: via een venster is snel te zien of bijvullen nodig is. De uitneembare ringen in de vensters zijn in diverse kleuren beschikbaar.Informatie: www.kcprofessional.com/nl

Overal werken met de apps Ultimo Go & Go+Ultimo Software Solutions, leverancier van het FMIS Ultimo Facility Management, heeft onlangs twee mobiele applicaties geïntroduceerd. Met deze apps is het mogelijk om op locatie facilitaire werkzaam-heden te regelen, zoals: gegevens inzien van vast-goed (gebouwen en ruimtes), objecten en instal-laties; facilitaire werkzaamheden (ook inspecties) melden, inzien en afhandelen; vastleggen van gewerkte uren; contracten (met bijvoorbeeld leve-ranciers) en overige documenten inzien; recht-streeks contact opnemen met contactpersonen en

collega’s via device; camera-integratie, Google Maps-integratie en QR-codes scannen en ook zon-der internetverbinding werken.De app Ultimo Go+ is vanaf begin 2014 te down-loaden in de stores. De apps zijn te gebruiken op de gebruikelijke devices (tablets en smartphones) en de exacte functies en functionaliteit sluiten aan op de reeds in gebruik zijnde Ultimo-licentie. Ul-timo is aanwezig op de Vakbeurs Facilitair op stand 2.007.Informatie: www.ultimo.net

10 fmi 12 - 2013

FMI_2013_beurs.indd 4 20-11-2013 13:25:10

13fmi 12 - 2013

De markt

Steeds meer internationaal opere-rende ondernemingen vragen om internationale oplossingen als het gaat om (integrale) facilitaire dienst-verlening. Om aan deze vraag te kun-nen beantwoorden, lanceert AAFM Facility Management een Europees netwerk met partners onder de naam AAFM International.Dit is een netwerk van lokale partners aanwezig in de meeste van de Euro-

pese landen. Gebaseerd op het succes van een integrale facilitaire aanpak in Nederland en een al lang bestaand samenwerkingsverband met de part-nerbedrijven (in voorheen Service Management International), kan het bedrijf internationale ondernemingen voorzien van een Europabrede facili-taire oplossing.Informatie: www.aa-fm-international.com

UWC Maastricht een van duurzaamste nieuw gebouwde scholen in NederlandDe vestiging van UWC (United World College) in Maastricht is de twaalfde vestiging van dit wereldwijde netwerk van internationale scholen die zijn be-doeld voor internationaal onderwijs en opvang van kinderen van 2 tot en met 18 jaar. In Maastricht volgen bijna 700 leerlingen van meer dan 90 nationali-teiten internationaal onderwijs. Daar-mee is UWC Maastricht na Singapore de grootste UWC ter wereld. UWC heeft wereldwijd 12 scholen met 7500 leer-lingen uit meer dan 110 landen.

UWC Maastricht is een van de duur-zaamste nieuw gebouwde scholen in Nederland. In de gebouwen van UWC Maasticht is een oppervlakte van circa 1.200 vierkante meter uit-gerust met Desso AirMaster tapijt. De toepassing van Desso AirMaster draagt, door een bewezen verla-ging van de fijnstofconcentratie, bij aan een beter leef- en werkklimaat in de vertrekken waar het is geïn-stalleerd. Informatie: www.desso.com

Prorest en OSP lanceren geza-menlijk rOsa’s bij ABN Amro Prorest Catering, onderdeel van Facilicom Services Group, en OSP Zakelijke Catering hebben begin september een nieuw concept gelanceerd bij vijftien cateringlocaties van ABN Amro. Het mediterrane concept rOsa’s staat voor puur en vers huisgemaakt eten eerlijk gemaakt en bij voorkeur biologisch. De bank wilde dat 70 procent van het assortiment duurzaam is en dat daarvan een kwart binnen een straal van 162 kilometer is geproduceerd. Verder stuurde ABN Amro op een nog hogere mate van gasttevredenheid op de verschillende cateringloca-ties. Dit hebben beide partijen vervat in het nieuwe mediterrane concept rOsa’s. Als onderdeel van het nieuwe concept is ook een rOsa’s app geïntroduceerd. De app ondersteunt de locaties van de bank waar zowel Prorest als OSP het concept rOsa’s hebben uitgerold. In de app kan de gast onder andere terecht voor informatie over rOsa’s, zijn de rOsa’s klassiekers te bekijken, net als de specials van de maand.Informatie: www.prorest.nl

AAFM Facility Management lanceert Europees netwerk

FMIS | Self Service | Regie en Monitoring | Vergaderservice | CAD ServicesBHV | Huisvestingsmanagement | Vastgoedbeheer | BIM

Waarmeekunnen we u helpen?

Lekkere koffi e...... en op tijd!

Van gewoon koffi e tot comfortabele werkplek

Van zaalreserveringen tot beheer van uw huisvesting en werkplekken. Plus alles wat daar tussen zit en uw bedrijfsvoering helpt. U automatiseert deze processen met Prequest FM Software. Dat betekent 24/7 toegang tot actuele informatie, producten, services en realtime overzicht via een dashboard. Omdat uw service telt!

Passende werkplek

5_181_26_AdvPrequest_A4_130808_V04.indd 1 08-08-13 11:51

Ontmoet Prequest tijdens

FMI12 Prequest.indd 1 22-11-13 09:36

Bas Hogendoorn, rayonleider CSU Albatros (l) en

Guido Lips, eigenaar Amsterdam Identity Apartments

Contract voor CSU Albatros en Amsterdam Identity ApartmentsCSU Albatros heeft onlangs met Amsterdam Identity Apartments een overeenstemming bereikt tot zeker 2015. Het nieuwe tweejarig contract bevat de diensten kamerschoonmaak, linnenverzorging, schoonmaak van algemene ruimten en controle en begeleiding. Amsterdam Identity Apartments heeft 55 design ap-partementen in verschillende sferen en kleuren. Informatie: www.albatrosbv.nl

CATERING

1.001

1.031

1.030

1.032 1.029

1.027

1.035 1.038

1.065 1.064 1.063

1.028

1.071 1.0731.067

1.068

1.070

1.069

1.113

1.110

1.116

1.111

1.1291.115

1.109

1.118

1.150

1.006

1.024

1.062

1.039

1.026

1.041

1.040

1.061

1.025 1.023

1.060

1.021

1.007

1.022

1.059

1.043 1.045

1.0191.020

1.044

1.0131.012

1.015

1.014

1.016

1.151

1.122

1.125

1.121

1.124

1.106

1.105

1.0751.074 1.0771.072

1.128

1.098

1.082

1.130

1.100

1.099

1.094

1.0931.095

1.096

1.079

1.081

1.080

1.087

1.084

1.144 1.142 1.141

1.046

1.058

1.145 1.143

1.103

1.076

1.104 1.102

2.022

2.017

2.023

2.020

2.021 2.019

2.018

2.011

2.010

2.009

2.013

2.007

2.001

2.002

2.024

2.004

2.006

2.003

2.014

2.008

2.005

3.005

3.003

3.001

3.002

3.007

3.021 3.020 3.019

3.014

3.0153.0163.0173.018

3.0133.0123.0113.0103.0093.008

3.067

3.070

3.0433.044

3.041

3.038

3.039

3.040

3.037

3.071

3.066

3.065

3.064

3.045

3.047

3.036

3.050 3.048

3.0633.062

3.034

3.072

3.061

3.051

3.074

3.033

3.073

3.060

3.032

3.031

3.052

3.055 3.057

3.053

3.029

3.027

3.030

3.068

3.035

4.001

4.005

4.002

4.0044.006

4.014

4.0214.022

4.028 4.0184.029

4.017

4.015

4.016

4.003

4.0234.025

4.012

4.011

4.013

4.009

4.010

5.001

5.026

5.082

5.056

5.0055.003 5.0065.004 5.008

5.011

5.009

5.012

5.043

5.044

5.074

5.0475.049

5.048 5.046

5.040

5.050

5.060

5.067

5.024

5.045

5.034

5.0205.022

5.027 5.0285.041

5.042

5.077

5.055

5.019

5.037

5.069

5.065

5.023 5.013

5.081

5.061

5.025

1.126

5.071

3.069

5.066

1.066

1.036

1.112

4.026

1.147

1.005

5.078

3.025

3.004

1.078

1.004

1.101

3.026

3.028

1.0031.002 1.009 1.010 1.011

1.050

1.052

1.051

1.053

1.054

1.086

1.085

2.015

3.006

5.002

5.010

5.068

1.092

4.027

1.042

1.097

1.008

1.108

1.148

1.1271.1171.114

3.056

3.058

2.025

2.026

2.027

1.119

1.120

1.125

2.012 1.107

1.131

1.132

1.133

1.140

1.057

1.047

1.049

1.048

3.046

5.035

5.051

5.039

CATERING

Terras

CATERING

5.054

5.079

5.070

1.123

1.149

ToilettenFacilitair café

Ingang FacilitairToilettenCentrale entree

Stadsentree Toiletten Ingang Facilitair

HAL 1: BRABANTHAL

HAL 2: KEMPEN-HAL

HA

L 3

: L

AN

GS

TR

AA

TH

AL

HA

L 5

: P

EE

LH

AL

HA

L 4

: D

IEZ

EH

AL

fmiThemaVAKBEURS FACILITAIR

16 Thema ‘Duurzaamheid’ op 16e Vakbeurs Facilitair

‘Wat we vijftien jaar niet hebben gedaan, hebben we deze zestiende editie wel voor gekozen: een thema’, vertelt Ton Rooijakkers van Holapress, het organiserend bureau van de Vakbeurs Facilitair. Ook nieuw is het FM(N) Plaza en het jaarboek. Vertrouwd: Noviteitenprijs, het Facilitair Café en de gezellige borrels. De vakbeurs vindt plaats in de Brabanthallen in Den Bosch op 15, 16 en 17 januari 2014.

En verder…Een overzicht van diverse standhouders en hun aanbodBij deze FMI zit een beursplattegrond

Facility Management Simplified

Klantgerichter werken op uw facilitaire afdelingOntdek de gebruiksvriendelijke software van TOPdesk

Met TOPdesk heeft u alles in huis om meldingen, reserveringen

en andere taken razendsnel af te handelen. TOPdesk is de enige

tool die Facility Management, ICT en HRM perfect integreert. U

hoeft alle informatie slechts op één plek te beheren, terwijl elke

afdeling zijn eigen veilige werkomgeving behoudt.

Met de Form Designer-module van TOPdesk kunt u zelf formulieren

ontwerpen voor aanvragen en meldingen. U stelt gerichte vragen,

de aanmelder registreert vervolgens altijd precies die informatie

die u nodig heeft. Met het Planbord verdeelt u eenvoudig taken

onder behandelaars. Behandelaars zien op hun beurt deze

taken in met TOPdesk Mobile en handelen deze direct af via hun

smartphone. Klantgericht werken was nog nooit zo eenvoudig.

Wilt u meer lezen over TOPdesk of u zich gratis voorregistreren

voor de vakbeurs Facilitair? Ga naar www.topdesk.nl/facilitair

Bezoek TOPdesk op de vakbeurs Facilitair

van 15 t/m 17 januari. Stand 1.071.

1716 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013

’Niet één sector is zó

betrokken bij duurzaamheid’

Voor het eerst heeft de organisatie van de Vakbeurs Facilitair gekozen voor een thema: Duurzaamheid. Ton Rooijakkers, directeur van Holapress Congres-bureau: ‘Standhouders kunnen zich zo op een andere manier profileren en daarmee ook andere bezoekers trekken.’Hal 5 is bestempeld als kennishal en daar is onder andere het duurzaamheidsplein te vinden. Aangebo-den wordt de aanwezigheid en kennis van algemene organisaties op het gebied van duurzaamheid, zoals Stichting Simular en Santas. Bedrijven die op een breder vlak iets voor duurzaamheid kunnen betekenen – op het gebied van innovatie, hetzij advies. De be-doeling is om kennis te delen. Daar omheen staan aanbieders zoals Max Havelaar. Is duurzaamheid als thema niet een beetje geweest? Rooijakkers: ‘Duur-zaamheid is nog steeds actueel en op alle sectoren toe te passen. Iedereen kan zich erop onderscheiden.’Aleike Roos, hoofd Beurzen & Evenementen: ‘Géén groep medewerkers in welke organisatie dan ook is zó betrokken bij duurzaamheid. Of het nu gaat om energie, catering, hergebruik, arbo, afval, catering of gebouwbeheer, het zijn steevast de facilitair verant-woordelijken, die zich op ieder gebied in de werkom-

‘Wat we vijftien jaar niet hebben gedaan, hebben we deze zestiende editie

wel voor gekozen: een thema’, vertelt Ton Rooijakkers van Holapress, het

organiserend bureau van de Vakbeurs Facilitair. Ook nieuw is het FM(N)

Plaza en het jaarboek. Vertrouwd: Noviteitenprijs, het Facilitair Café en de

gezellige borrels.

Thema ‘Duurzaamheid’ op 16e Vakbeurs Facilitair15, 16 en 17 januari 2014

geving het meest om de duurzaamheid van de orga-nisatie bekommeren.’Het plein is speciaal bedoeld voor deelnemers die zich met nadruk willen profileren als aanbieder van duur-zame diensten of goederen. Er zijn geen speciale voorwaarden aan gesteld, geen commissie die de deelnemers beoordeelt, of een ander soort controle op deze groep deelnemers. Alleen het thema op een

speciaal deel van de beurs-vloer bindt hen. De meer-waarde hiervan is:• Eendracht maakt ster-ker. Het is veel gemakkelijker voor de deelnemers aan het duurzaamheidsplein om ge-zamenlijk bezoekers te inte-

resseren voor de duurzame kanten van facility management. Daardoor creëren deelnemers de mogelijkheid om leads te genereren die zij zonder de aanwezigheid van hun mededeelnemers op het duurzaamheidsplein niet zouden hebben gekregen.

• Geen sprake van concurrenten, iedereen is gebaat bij een drukke vakbeurs en specifiek een druk duurzaamheidsplein.

Thema VAKBEURS FACILITAIR

foto

: Hol

aPre

ss

foto’s: NFP Photography

1918 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013

Thema VAKBEURS FACILITAIR Thema VAKBEURS FACILITAIR

De ontwikkeling van het duurzaamheidsplein is in volle gang. Vragen? [email protected].

FGNoviteitenprijsBehalve het Duurzaamheidsplein zijn in hal 5 het FM(N) Plaza, het Schoolplein, themapresentaties en het Noviteitenpaviljoen te vinden. FM(N) Plaza biedt de mogelijkheid om professionals, het bedrijfsleven, de aanbieders en het onderwijs binnen en buiten het FM-vakgebied met elkaar in contact te brengen en kennis te delen. De partners met wie FMN hieraan invulling geeft zijn: Loofd, Kenwerk, AgentschapNL, Corporate Facility Partners, Prequest, OSB, NFC Index Coöperatie en Platform Duurzame Huisvesting.Op het schoolplein presenteren zich organisaties die zich specifiek richten op onderwijs, het schoolgebouw, de inrichting, maar ook de catering en beveiliging. Ook hier staat duurzaamheid in het middelpunt. Bezoekers kunnen tijdens de beurs ook weer kosteloos themapresentaties bijwonen over verschillende faci-litair-relevante onderwerpen. Zo gaf vorig jaar meer dan 75 procent van de respondenten van de bezoe-kersenquête aan de themapresentaties een meer-waarde te vinden voor de vakbeurs. De organisatie ontving veel positieve reacties van bezoekers over deze presentaties, die dan ook drukbezocht werden.Net als in 2013 staat er op de beursvloer een Novitei-tenpaviljoen met presentaties van alle noviteiten die ingeschreven zijn voor de FGNoviteitenprijs 2014. De genomineerden, die bekend worden gemaakt op 18 december, waren op het moment dat FMI naar de drukker ging nog niet bekend. Wie van de genomi-neerden zich uiteindelijk de winnaar van de FGNo-viteitenprijs 2014 mag noemen, hoort dat op de eerste

dag van de beurs. De jury heeft bij het nomineren van de vijf potentiële winnaars onder andere gelet op actualiteit, de mate waarin het product of de dienst het facility management of gebouwbeheer ten goede komt, de mate waarin het product of de dienst bij-draagt aan het welzijn van de mens, de mate waarin de noviteit bijdraagt aan maatschappelijk verantwoord ondernemen en referenties van gebruikers.Op het moment van schrijven hadden bijna vijftien bedrijven zich met een noviteit aangemeld, bijvoor-beeld Dyson met de Airblade Tap; een kraan en

STAND 3.018 STAND 2.007

BEURS IN BEELD BEURS IN BEELD

TrigionTrigion levert oplossingen op het gebied van veiligheid en services. Graag gaan wij met u het gesprek aan, over hoe wij veiligheid en gastvrijheid een gezicht kunnen geven binnen uw organisatie. We streven naar langetermijnrelaties omdat we dan nóg beter in staat zijn om uw beveiligingsrisico’s te reduceren. Natuurlijk hechten we ook bij zo’n langdurige relatie elke dag aan een excellente uitvoering. Ons doel voor 2015? De meest klantgerichte organisatie van de beveiligingsbranche zijn!

Ultimo Software Solutions bvU kunt natuurlijk een heerlijk tropisch oord opzoeken om te relaxen. Een ont-spannen gevoel is echter niet voorbehou-den aan uw vakantie. Relax ook eens vaker tijdens uw dagelijkse werkzaamhe-den. Met een optimale procesinrichting, een goede kostenbeheersing, een helder overzicht en borging van de klanttevredenheid komt u tot rust. Het kan dankzij de toepassing Ultimo Facility Management. Een rijk standaard FMIS dat op uw situatie wordt toegesneden door onze ervaren consul-tants. Optimaliseer & ontspan met FMIS Ultimo.

Ellen Groenewoudt

handdroger in één. Airblade-technologie is geïnte-greerd in een kraan zodat handen gewassen en ge-droogd worden boven de wasbak.Salto meldde zich aan met Clay, een nieuwe, naar eigen zeggen veilige en eenvoudige oplossing voor toegangscontrole specifiek voor het MKB. En de Clean Cube tegelasbak biedt een oplossing voor de overlast van sigarettenpeuken en kauwgom in de openbare ruimte en bij de ingang van veel gebouwen. De te-gelasbak biedt hiervoor een adequate oplossing omdat hij aansluit bij het gedrag van rokers. Wetenschap-pelijk is volgens de producent van de tegel aangetoond dat rokers hun sigaret namelijk drie keer eerder op de grond gooien dan in een asbak.

Minder vierkante metersVan interieurbeplanting tot geurbeleving, van schrijf-waren tot een duurzaam recycleproces voor papier en van bureaustoelen tot duurzame catering. Facilitair 2014 biedt uiteenlopende producten en diensten voor het bedrijfsleven, het onderwijs, de overheid en de zorg. Diversiteit is een van de onderwerpen waarop de Vakbeurs Facilitair zeer goed scoort. Roos: ‘Het algemene aanbod van de beurs is gevarieerd en het aanbod binnen onderwerpen zoals kantoormeu-bilair is zeer divers. Zo zijn bijvoorbeeld Gispen, Ca-sala en a.s. projectinrichters aanwezig en wordt zowel koop als huur aangeboden. De verhuur is de laatste jaren aan een opmars bezig. Ook voor energiebesparing en verantwoord en duurzaam ondernemen, zal op de zestiende editie de nodige aandacht zijn.’Rooijakkers vertelt dat er vorig jaar 400 standhouders op de beurs aanwezig waren en de verwachting is dat dat aantal ongeveer hetzelfde blijft: ‘Wel merken we dat standhouders kiezen voor minder vierkante me-

> FM(N) PlazaLisanne Hendrix (foto), FMN-bestuurslid Marketing en Communicatie: ‘Gelet op de ambities van FMN, heeft het bestuur gezocht naar mogelijkheden om onze aanwezigheid op de Vakbeurs Facilitair meer inspirerend en effectief te laten zijn. Wij willen facilitair professionals, het bedrijfsleven, de aanbieders en het onderwijs een podium bieden om elkaar ontmoeten en kennis te delen. Deze Beurs krijgt dit fysiek vorm in een zogenaamd FM(N)-Plaza van 225 vierkante meter. ‘Onze stand is te vinden in Hal 5 (Peelhal) en heeft nummer 5.074. Samen met een tiental participanten vertegenwoordigen wij daar het facilitaire vakgebied. Gedurende de drie beursdagen vinden op een centraal podium verschillende activiteiten plaats voor uiteenlopende doelgroepen. Voor wat betreft de inhoudelijke FMN-bijdragen spelen kenniskringen, regioteams en commissies hierbij een cruciale rol.‘Het plaza verbindt en inspireert (toekomstige) FM-professionals en maakt bezoekers duidelijk wat de toegevoegde waarde is van facility management. Iedere beursdag wordt afgesloten met een Meet & Greet-bijeenkomst, waar facilitair werkend Nederland elkaar ontmoet. Deze bijeenkomsten komen in de plaats van de traditionele FMN-nieuwjaarsreceptie. Er is dus sprake van een geheel vernieuwde aanpak en ik verheug mij dan ook op een levendig beursprogramma. Ik hoop dat veel (aspirant)leden van FMN het plaza gaan bezoeken en wij u mogen ontmoeten bij de Meet & Greet!’

ters. Ze nemen een kleinere stand of staan samen met andere organisaties op de beurs. We lopen in die zin iets achter. Sommige bedrijven bestaan bovendien niet meer of nemen maar eens in de twee jaar deel. Om die reden gaat hal 6 dit jaar niet open. Dat was vorig jaar nog wel het geval, al was deze toen maar deels gevuld.’Volgens Roos komen de aanmeldingen van de bezoe-kers nu flink op gang: ‘We hebben nu 400 à 500

Bettina Mol

21fmi 12 - 2013

BEURS IN BEELD

BEURS IN BEELD

BEURS IN BEELD

Gom Schoonhouden Gebruikers van gebouwen het gevoel te geven dat ze welkom zijn. En wij vatten dit samen in de letters WelGom! (Willen helpen, Ervaringen en kennisdelen, Luisteren en in gesprek gaan, Geheel zien, Ondernemend zijn, Mensgericht consideratie hebben). Wat dit voor u als klant betekent? Wij vertellen het u graag onder het genot van een hapje en een drankje. Gom Schoonhouden, onderdeel van Facilicom Services Group, heet u van harte welkom op onze beursstand.

SG|facilitor Facilitor is de cloud-oplossing die alle facilitaire processen op een moderne manier ondersteunt. Hieronder vallen tegenwoordig naast facility management en vastgoedbeheer ook inkoop, IT service-management en HRM. Facilitor is voor al deze diensten direct inzetbaar, webbased, standaard en toch zeer flexibel aan de eigen werkwijze aan te passen. Facilitor is de beste keuze voor een organisatie die professionaliteit, flexibiliteit en continuïteit nastreeft.

TOPdesk Een FMIS is voor een professionele afdeling onmisbaar. Met TOPdesk heeft u alles in huis om meldingen, reserveringen en andere taken razendsnel af te handelen. Met de Form Designer-module van TOPdesk ontwerpt u zelf formulieren voor iedere aanvraag. Zo registreert de aanmelder precies die informatie die u nodig heeft. Klantgericht én efficiënt werken was nog nooit zo eenvoudig!Bovendien, TOPdesk is de enige tool die Facility, ICT en HRM perfect integreert. U hoeft alle gegevens slechts op één plek te beheren, terwijl elke afdeling zijn eigen veilige werkomgeving behoudt. Meer weten? Bezoek ons op de Vakbeurs Facilitair op stand 1.071

STAND 3.018

STAND 1.040

STAND 1.071

R.J. Alsema

Martin Beijering

Thema VAKBEURS FACILITAIR

Richard Mast

> Need to know• De Vakbeurs Facilitair vindt plaats van woensdag 15 tot en

met vrijdag 17 januari 2014 • De openingstijden zijn: woensdag en donderdag van 10.00

tot 19.00 uur en vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur• De toegang tot de Vakbeurs Facilitair 2014 is na registratie

gratis. Professionals die een bezoek willen brengen, kunnen wachttijd bij de ingang voorkomen door zich voor te registreren. Dit is mogelijk op www.vakbeursfacilitair.nl

• Er is voldoende parkeerplek op het terrein van de Brabanthallen

• Tussen NS-station ’s-Hertogenbosch centraal en de Brabanthallen rijdt een gratis pendelbus

• Het programma van de themapresentaties was bij het maken van deze FMI nog niet bekend, maar wordt bekendgemaakt op de website

• Daar staat ook de standhouderslijst en de bijbehorende plattegrond

• Voor meer informatie over FGNoviteitenprijs, kunt u terecht www.fgnoviteiten.nl

Adres:Brabanthallen in ’s-HertogenboschDiezekade 25222 AK ’s-Hertogenbosch

aanmeldingen per week. Dat loopt in pas met voor-gaande jaren. We hopen in ieder geval 20.000 bezoe-kers te halen. Vorig jaar hadden we gehoopt op 24.000, maar dat werden er door de sneeuw en als gevolg daarvan files en treinen die niet reden 18.500.’

Facilitair CaféNet als voorgaande edities zijn er de recepties op de beursvloer, de fleswerkplekken en het Facilitair Café. Van de fleswerkplekken kunnen alle standhouders en bezoekers gebruik maken. Rooijakkers: ‘Als er plek is ga je zitten. We zijn nog nooit werkplekken tekort gekomen.’Roos: ‘In het Facilitair Café is het ook mogelijk om te werken. Er is gratis wifi. Het café is ingericht in de Carousselbar in De Omloop bij hal 1. Het is een plek om te loungen, de inrichting is anders, het is echt een ontmoetingsplek. Het café is op alle dagen geopend. Verder kunnen bezoekers weer rekenen op vergader-ruimten en een mediaplein met verschillende vakbla-den. Nieuw is het Jaarboek Facility Management. Voorheen maakten wij naar aanleiding van de beurs losse publicaties zoals een beurscatalogus, een adres-sengids met bedrijven op trefwoord en een novitei-tengids. We gaan nu alles bundelen en maken één jaarboek voor bezoekers.’ fmi

Beleef het op onze stand tijdens Vakbeurs Facilitair, standnr. 1.099

Facilitaire dienst-verlening is beleving

15 t/m 17 januari 2014 Brabanthallen Den Bosch

EW_corp_adv_210x297_beurs_v1indd.indd 1 15-11-13 14:23

FMinFOCUSFACILITAIRE SERVICES

24 FM kindgericht in het Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie

Medio 2016 opent het Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie haar deuren. Het centrum wordt in omvang en aanbod van oncologische zorg voor kinde-ren, het grootste in Europa. <cursief>FMI<cursief> sprak lid van de Raad van Bestuur Hanneke de Ridder over de bouw en over facilitaire dienstverlening, die niet alleen service- maar ook kindgericht moet zijn.

28 Maatschappelijk verant-woorde kunst

Stichting Special Arts Nederland stimuleert de kunsten cultuurdeelname door mensen met een beperking en ondersteunt deze kunstenaars bij het ontwikkelen van hun talenten. FMI is op bezoek bij het Atteljee, waar kunstenaar Irene Weinhofen werkt aan haar schilderijen. Tine Veldhuizen (Special Arts) legt uit hoe deze vorm van kunst gekoppeld kan worden aan het bedrijfsleven.

32 Hoofdpijndossier: wegwerpbekers

Wegwerpbekers zijn begin vorige eeuw geïntroduceerd om de groei en verspreiding van ziektekiemen door meermalig bekergebruik tegen te gaan. Onderzoek van Wageningen UR constateert echter dat voor het milieu meermalig gebruik van wegwerpbekers, dan wel de herbruikbare kop nog het allerbest is. Zijn we voor de volksgezondheid nu weer terug bij af?

En verder…38 Healing environment, ook voor kantoor?

42 Facility management in het regenwoud

24

32

28

2524 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013

FMinFOCUS FACILITAIRE SERVICES

Jaarlijks krijgen ongeveer vijfhonderdvijftig kinderen de diagnose kanker. Op dit moment wordt er binnen zeven universitaire ziekenhuizen in Nederland onco-logische zorg aan kinderen geboden. Het Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie is een initi-atief van ouders van patiënten en professionals in de kinderoncologie in Nederland. Volgens hen biedt concentratie van zorg en onderzoek de beste kans om nieuwe doorbraken in behandelmethoden te creëren, maximale kennis en ervaring op te bouwen over de vormen van kinderkanker en topspecialisten op te leiden. Het centrum wordt dan ook het grootste re-searchcentrum op het gebied van kinderkanker.De bouw van dit centrum wordt niet gefinancierd door de overheid en moet daarom eigen geldstromen creëren. Hanneke de Ridder, lid van de Raad van Bestuur: ‘Kika bood aan om één keer geld op te halen voor de spreekwoordelijke stenen. Normaal gesproken financiert Kika wetenschappelijk onderzoek in de kinderoncologie, maar de organisatie zag het belang van centrale, specialistische zorg voor kinderen en startte de actie ‘Draag je steentje bij’, die inhield dat iedereen één of meerdere stenen kon kopen. Naast financiering door funding, nemen de zorgver-

zekeraars een deel voor hun rekening. Zij financieren de verblijfsruimten voor kinderen en ouders uit hun innovatiebudget. Ook is men nog in gesprek met andere financiers als banken om de bouw mogelijk te maken. Tevens hebben de zorgverzekeraars toegezegd de zorg in de toekomst bij het Prinses Máxima Cen-trum in te gaan kopen.

Ontwerp getoetst bij kinderenDe Ridder: ‘Kinderen met kanker zijn ernstig ziek en vaak langere tijd van huis. Zij willen te allen tijde hun ouders bij de hand kunnen hebben. Daarnaast willen wij als centrum de ontwikkeling van een kind blijven stimuleren.’ Het ontwerp van het gebouw is tot stand gekomen door de input van klankbordgroepen. In deze klankbordgroepen zitten verpleegkundigen, ouders en artsen. De ideeën die hieruit voortvloeiden, zijn getoetst bij kinderen die in het ziekenhuis lagen. Er zijn vijf uitgangspunten geformuleerd, waaraan het gebouw moet gaan voldoen:• Ouder-Kind-Eenheid (OKE): Een van de ouders en

het kind verblijven gedurende de opname in het centrum dicht bij elkaar. Zowel het kind als de ouder beschikken over een eigen verblijfsruimte. De flexi-

Lisette van SteijnMedio 2016 opent het Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie

haar deuren. Het centrum wordt in omvang en aanbod van oncologische

zorg voor kinderen het grootste in Europa. FMI sprak lid van de Raad van

Bestuur Hanneke de Ridder over de bouw en over facilitaire dienstverle-

ning, die niet alleen service- maar ook kindgericht moet zijn.

FM kindgericht in Máxima Centrum voor KinderoncologieCrowdfundig - ‘ Draag je steentje bij’ - maakt bouw mogelijk

bele wand tussen beide ruimten kan naar behoefte open of dicht worden gedaan. Hierdoor beschikken ook de ouders over een ruimte waar ze, wanneer het kind rust of slaapt, gesprekken kunnen voeren en zelf kunnen overnachten. Alle Ouder-Kind-Eenhe-den beschikken over een eigen buitenruimte.

• De ‘één-minuutregel’ is toegepast voor voorzieningen die de gezondheid en levenskwaliteit bevorderen. Op één minuut lopen van de Ouder-Kind-Eenheid bevinden zich voorzieningen, zoals een gemeen-

schappelijke buitenruimte en koffie- en theevoorzie-ningen. Ouders zijn dus als het nodig is, snel terug bij hun kind.

• Het gebouw beschikt over veel daglicht en openheid dankzij het gebruik van duidelijke zichtlijnen en vides tussen de verdiepingen.

• Om te zorgen voor voldoende afleiding en beweging voor het kind, is het gebouw voorzien van verschil-lende open ruimten waar het kind zich kan vermaken.

• Het gebouw beschikt over zo veel mogelijk leef-

Hanneke de Ridder

26 fmi 12 - 2013


aan eettafels met hun kinderen, om zo het huiselijke gevoel vast te houden. Voor kinderen die hiervoor te ziek zijn, moet een ander concept ontwikkeld worden.’ Dit is nog een zich ontwikkelende eerste gedachtegang over de dienstverlening, de kwartiermakers moeten hier op voortborduren.Bij het aannemen van personeel wordt ingezet op specifieke eigenschappen. ‘Om hier te kunnen werken moet kind- en servicegerichtheid in je DNA zitten. We willen dat onze medewerkers trots zijn op het centrum en hun werk, en dit ook uitdragen. We wil-len het zogenaamde neusje van de zalm van de be-roepsgroepen die hier komen te werken. In dit cen-trum staan ouders en kinderen centraal en vinden we het belangrijk om een stimulerende, veilige, vriende-lijke en schone omgeving te bieden.’ De Ridder geeft aan dat niet alles met professionals gedaan hoeft te worden. ‘Wanneer je kijkt naar acti-viteitenbegeleiding zou je dat ook prima met vrijwil-ligers kunnen doen, die dan uiteraard ook wel weer aan bepaalde kwaliteitseisen moeten voldoen.’De Ridder besluit: ‘Wij hopen met het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie niet alleen een gebouw, maar ook een vorm van organisatie en dienstverlening neer te zetten die anderen inspireert.

Steentje bijdragen?Sponsoren kunnen in het centrum hun naam terug vinden op de hiervoor speciaal ontworpen muur. Artiesten als Frans Bauer en Nick & Simon, maar ook André van Duin hebben zich belangeloos ingezet om geld op te halen. Op het moment van schrijven bereikte de teller de grens van 8,4 miljoen euro ten behoeve van de bouw van het centrum. U kunt ook nog steeds een steentje bijdragen. Want zoals Nick & Simon zingen in het speciale nummer voor Kika:‘Jij hebt echt wel heel veel te verduren en dat maakt je lang niet altijd blij. Dus in al die bange zware uren, dragen wij ons steentje bij!’Storten kan via Stichting Steun het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie op rekeningnummer 1749.41.137. fmi

> Lisette van Steijn is facilitair consultant bij Ifmec Consultancy en lid van de redactiecommissie van FMI.

BEURS IN BEELD

BEURS IN BEELD

BEURS IN BEELD

Casala Casala ontwikkelt projectmeubelen, die een modern uiterlijk koppelen aan een groot gebruiksgemak. Wat dat betekent? Dat de mogelijkheden voor stapelen, koppelen, verplaatsen, nummeren en opslaan van onze meubels geen extra functies zijn, maar vaste onderdelen van het ontwerp. De meubelen voldoen dan ook aan de laatste technische ontwikkelingen en zijn zorgvuldig geproduceerd. De meubelen hebben niet alleen een lange levensduur, ze zijn bovendien duurzaam geproduceerd. De productie voldoet aan de geldende milieuvoorwaarden en de gebruikte kunststoffen zijn geschikt voor hergebruik. Onze meubelen vind je in congreszalen en kerken, in kantoren, op

universiteiten, bij overheden en in zorgcentra.

CSU ‘Uitblinken in mens-en-werk’Kantoor, school, vervoer of industrie. CSU is uw kwaliteitspartner als het gaat over schoonmaak. Vooruitdenkend, om zo continu de meest efficiënte, kwalitatieve dienstverlening voor u te realiseren. CSU investeert in de gezondheid, tevredenheid en ontwikkeling van zijn mensen. Voor deze voortrekkersrol bij het sociaal en duurzaam inzetbaar houden van medewerkers won CSU de MVO Award. Deze mensgerichte aanpak en de focus op schoonmaak zijn de garantie voor een uitstekende dienstverlening en langdurige klantrelaties. Wilt u meer informatie over wat CSU voor uw organisatie kan betekenen? Bezoek onzestand in hal 1 (Brabanthal) op standnummer 1.073. Contactgegevens: CSU, Veghelsedijk 2, 5406 TE Uden, Telefoon: 0413-285111, [email protected], www.csu.nl

EW Facility Services EW Facility Services is een multi-service facilitair dienstverlener. Door een hoog kwaliteitsniveau, zichtbare dienstverlening, flexibele uitvoering en op maat gemaakte oplossingen verhogen wij de schoonmaakbeleving van medewerkers en gasten van onze opdrachtgevers. Daarbij staat ons marktleiderschap in de hotelbranche garant voor innovatieve hospitalityconcepten vertaald naar andere marktsegmenten waaronder de kantoren- en zorgmarkt .Sinds 20 jaar bedienen wij de top van het bedrijfsleven in de kantoren-, hotel-, zorgen leisure branche. Met 3500 medewerkers en een omzet van bijna 70 miljoen euro zijn

wij een belangrijke top-tienspeler op de Nederlandse schoonmaakmarkt.

STAND 3.019

STAND 1.073

STAND 1.099

Bas Haagen

tijdsgebonden voorzieningen, zodat ieder kind zijn eigen ontwikkeling kan doormaken.

De Ridder: ‘Zowel het gebouw als de inrichting wordt afgestemd op de doelgroep. Hiervoor worden in sa-menwerking met studenten van de TU Delft interac-tieve producten ontwikkeld, waarmee de verschillende ontwikkelingsvelden – zoals sociaal-emotionele ont-wikkeling, motorische ontwikkeling – van een kind worden gestimuleerd. Zo wordt bijvoorbeeld voor kinderen die in isolatiekamers moeten verblijven, speciaal speelgoed ontwikkeld zodat zij met kinderen buiten de isolatiekamer op een natuurlijke manier kunnen spelen. ICT speelt hierbij een belangrijke rol, dankzij techniek kunnen kinderen die in het ziekenhuis liggen toch met het gezin thuis samen een boekje lezen.’

Programma van EisenNiet alleen het gevoel om verbonden te zijn en te blijven met de buitenwereld staat centraal, ook de ontwikkeling van het kind is een aandachtspunt. De Ridder: ‘In het Programma van Eisen zijn vierkante meters opgenomen voor specifieke speelruimten voor de kinderen. In het geval van kleine kinderen kun je hierbij denken aan installaties die bewegen uitlokken, voor de wat oudere kinderen komt er een heuse hangplek waar ze elkaar kunnen ontmoeten.’Het Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie komt naast het Wilhelmina Kinderziekenhuis op de Uithof. Wilhelmina Kinderziekenhuis en Prinses Máxima Centrum worden door middel van een loopbrug verbonden. Zo kunnen voorzieningen als operatiekamers worden gedeeld. Op dit moment wordt er al ruimte vrijgemaakt in het Wilhelmina Kinderziekenhuis. Vanaf juli volgend jaar wordt hier al zorg aangeboden voor enkele vormen van kinder-kanker. Voor die situatie wordt nu ook gekeken naar de invulling van de (facilitaire) dienstverlening. Dat zal samen met het Wilhelmina Kinderziekenhuis zijn. Hoewel de oppervlakte in deze periode veel kleiner is dan in het in 2016 te openen nieuwe gebouw zullen opzet en visie al wel hetzelfde zijn.

Facilitair kwartiermakersDe portefeuille facility management valt in deze bouwfase onder de bestuurder Organisatieontwikke-ling. ‘De dienstverlening die wij willen gaan bieden is nog niet tot achter de komma uitgewerkt, we hebben hier facilitair kwartiermakers voor nodig. We zoeken kind- en servicegerichte mensen. Alles draait om de kinderen. Dit moet in iedere laag van de organisatie te voelen zijn. Zo verwachten we bijvoorbeeld ook van de beveiliging dat zij bukken wanneer een kind iets aan ze vraagt.’De Ridder geeft aan dat niet alles in eigen beheer hoeft te blijven: ‘Wat we niet zelf hoeven te doen, doen we ook vooral niet zelf. Voeding is echter wel een onder-deel dat wij absoluut in eigen beheer willen houden. Ouders moeten zelf kunnen koken en kunnen eten

> Feiten en cijfersAantal vierkante meter: 40.000Investeringskosten: €225 miljoenAantal vaste bedden: 80Aantal dagopname plekken: 40Bijzonderheden: het grootste zorgen researchcentrum op het gebied van kinderkanker wordt hier gehuisvest.

Stel, u bent op zoek naar een schoonmaakorganisatie. Genoeg aanbieders, daar niet van. Maar hoe vindt u nou precies dat ene bedrijf dat past bij uw wensen en specifieke situatie. Op die vraag biedt Atir een loepzuivere aanpak. Onze adviseurs kennen de schoonmaakbranche als geen ander en zijn uw perfecte

partner bij aanbesteding en contractvorming.. www.atir.nl

Wij bieden u betrouwbare en integere adviezen.Initiatiefnemer in Facility Synergy

Maurits Honée

2928 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013


Tine Veldhuizen is account- en projectmanager bij Special Arts. Behalve het stimuleren van kunsten cultuurdeelname door mensen met een beperking, beheert de stichting een landelijke kunstuitleen annex galerie, waar circa 3.000 kunstwerken van ruim 500 kunstenaars zijn opgenomen. Veldhuizen zorgt enerzijds voor het verbinden van kunst aan Special Arts. Daarnaast is ze ook

verantwoordelijk voor het invullen van projecten en verzoeken die de stichting krijgt. Ze vertelt met veel passie over de galerie. De galerie in Amersfoort is het hart van de organisatie. Naast de galerie is er voldoende ruimte om werken op te slaan en gereed te maken voor uitleen en verzending. De doelstelling is om te bevorderen dat alle mensen met een beperking aan kunst kunnen doen. Via di-verse activiteiten, zoals een driejaarlijkse wedstrijd beeldende kunst, worden deze kunstenaars gestimuleerd in het ontwikkelen van talent. Daarnaast brengt Veldhuizen de werken van kunstenaars met een beperking voor het voetlicht. Het gaat hierbij om alle kunstdisciplines zoals beeldende kunst, theater, muziek, dans en poëzie: ‘Special Arts stimuleert dat mensen met een beperking aan kunst kunnen doen in het zorgcircuit, maar ook in het reguliere, gesubsidieerde kunstcircuit. Het gaat om kunst die door verschillende organisaties wordt aangeboden.’ Voorbeelden hiervan zijn: ateliers bij zorginstellingen en dagactiviteitencentra en centra voor de kunsten. Hier krijgen de mensen goede begeleiding, een plek om te werken en materialen tot hun beschikking. Ook zijn er kunstenaars die zelfstandig werken. In het reguliere kunstcircuit gezien worden en blijven, is een extra grote uitdaging.

Uniek zijnIn Nederland zijn er ruim 300 ateliers. Deze ateliers bieden talloze tweedimensio-nale (schilderijen) en driedimensionale (beeldhouwwerken) die mogelijk geschikt zijn voor verkoop of kunstuitleen. Op de vraag hoe kunstenaars worden gevonden

en wat Special Arts voor ze kan betekenen antwoordt Veldhuizen: ‘We werken met een selectiecommissie bestaande uit kunstenaars en kunstdocenten. Zij bezoe-ken de ateliers, adviseren en selecteren hier werk voor de collectie van onze stichting. Van belang is dat de werken over enige kunstzinnige waarde beschikken, uniek zijn en niet aanstootgevend zijn.’De kunstwerken kunnen vervolgens worden aange-schaft of via een kunstuitleenmodule worden gehuurd voor kortere of langere termijn. ‘Zowel particulieren als bedrijven kunnen deze vorm van kunst aanschaf-

fen, een bezoek aan onze galerie in Amersfoort geeft een goed beeld van onze collectie’, aldus Veldhuizen. In bijna alle kantoorgebouwen in Nederland hangt kunst, vaak in de algemene ruimten of op en rondom de werken vergaderplekken. Zowel tweedimensio-nale als driedimensionale kunst is geliefd om een gebouw karakter te geven. Kunst inspireert en zorgt voor een welkome afwisseling van het interieur. Daarnaast is kunst een los element, dat eenvoudig kan worden gewisseld en verplaatst. Waar vroeger vooral de directie bezig was met het aanschaffen van de kunstcollectie, wordt het tegenwoordig steeds vaker uitbesteed aan de facilitaire afdeling.

Maatschappelijk verantwoordZorginstellingen, ziekenhuizen, gemeenten en gebou-wen waar regelmatig bezoekers komen, zijn omge-vingen waar vaak voor kunst wordt gekozen. De huidige ophangsystemen maken het mogelijk om eenvoudig en zonder hoge kosten te wisselen. Kunst kan op veel manieren worden verzorgd. Nederland beschikt over talloze mogelijkheden om kunst te lenen of te exposeren. Veldhuizen: ‘Door kunst te combineren met een maatschappelijk verantwoord thema, kom je al snel bij Special Arts terecht. Wij kunnen voor een klein budget kunst leveren die is ontstaan met een maat-schappelijk verantwoord doel. Door onze kunstenaars een platform te geven, hebben zij een doel gekregen om voor te werken. De kunstwerken zijn niets minder dan kunst van “normale” mensen. Wij kunnen selec-ties maken op basis van een brede reeks thema’s en

Natalie HofmanStichting Special Arts Nederland stimuleert de kunst-

en cultuurdeelname door mensen met een beperking

en ondersteunt deze kunstenaars bij het ontwikkelen

van hun talenten. FMI is op bezoek bij het Atteljee,

waar kunstenaar Irene Weinhofen werkt aan haar

schilderijen. Tine Veldhuizen (Special Arts) legt uit hoe

deze vorm van kunst gekoppeld kan worden aan het

bedrijfsleven.

Maatschappelijk verantwoorde kunst

> Onder de naam Special Connected kunnen bedrijven en organisaties zich verbinden aan Special Arts en een kunstenaar met een beperking of een atelier/podiumkunstaanbieder. Zo kan de stichting er voor blijven zorgen dat deze kunstenaars hun talent verder ontwikkelen. De uiteindelijke Special Connection wordt op maat uitgewerkt. Ook is het mogelijk de Special Connection te verbinden aan een van de projecten van Special Arts.

Tine Veldhuizen van Stichting Special Arts Nederland

31fmi 12 - 2013


> Natalie Hofman, lid van de redactiecommissie van FMI en manager Exploitatie bij TBI Concessies

> Irene Weinhofen (links op de foto) is 42 jaar en woont in Almere. Schilderen doet ze al heel lang, ze is ooit thuis begonnen. Soms maakt ze ook tekeningen met aquarelpotloden en heeft ze andere creatieve hobby’s. Ze vindt het heel erg leuk om bij het Atteljee te mogen werken. Ze heeft hier meer ruimte dan thuis en dat biedt haar de mogelijkheid om ook grote schilderijen te maken. Daarnaast kan ze samen met anderen werken, dat geeft haar inspiratie en een mooie daginvulling.

Irene werkt twee dagen per week bij Atteljee. Begeleiders helpen haar bijvoorbeeld met bedenken van een titel, als zij dat moeilijk vindt. Of ze kalmeren haar als ze emotioneel is en het even niet lukt. Als ze op het atelier is, dan schildert ze de hele dag. Haar werken zijn geliefd en worden veel gevraagd. Ze mag zelf bepalen of een werk goed genoeg is om verkocht of verhuurd te worden. Irene tekent mensen en dieren, maar laat zich ook inspireren door wat ze buiten ziet of in een boek. Ze hoopt altijd dat haar kunst wordt verkocht en heeft dan ook geen moeite om door haar gemaakte kunst af te staan. Ze hoopt dat haar schilderijen ooit in een museum naast beroemde kunstenaars mogen hangen. Kunstwerken van Irene zijn te huur en te koop via Special Arts.

maatschappelijk imago aandacht geven, dan is het huren van kunst die gemaakt is door een kunstenaar met een beperking misschien een mogelijkheid om dit te realiseren. Nieuwsgierig geworden? Bezoek dan de website www.specialarts.nl. fmi

De juiste mensen op de juiste plek

Beveiliging | Aviation Security | Receptie Services | Bedrijfsrecherche, ICT-security, Consultancy & Opleidingen

Brand en Beveiligingstechniek | AlarmServiceCentrale | Toezicht & Handhaving | Evenementenlogistiek en verkeersbegeleiding

Gastvrijheid krijgt een gezicht

Naast veiligheid heeft gastvrijheid zich ontwikkeld tot basisbehoefte voor medewerkers en gasten van uw organisatie.

Een basisbehoefte waar Trigion, als meest toonaangevende en meest complete beveiligingsbedrijf van Nederland, als geen

ander aan voldoet. We staan voor decennia aan ervaring, opgedaan bij gerenommeerde en veeleisende opdrachtgevers.

Het maakt Trigion tot dé toonaangevende partner in veiligheid. Een partner die ook gastvrijheid een gezicht geeft. Dat doen

we met ruim 8.000 medewerkers die ingezet worden voor alle bekende diensten op het gebied van beveiliging, veiligheid

én gastvrijheid. Uiteraard afgestemd op uw specifieke behoefte. Bent u benieuwd hoe wij gastvrijheid een gezicht kunnen

geven binnen uw organisatie? Kijk dan op www.trigion.nl of bel (010) 298 11 33. Trigion. Toonaangevend in veiligheid

12_TRI_141_A4 corporate advertenties 19-11-13 11:00 Pagina 1

BEURS IN BEELD

Saval Brandbeveiliging Saval biedt praktische oplossingen. Veilig vluchten is afhankelijk van de juiste voorbereiding. Volgens Saval de normaalste zaak van de wereld. Niet alleen bij brand, maar ook juist bij meer alledaagse zaken als stroomuitval is werkende noodverlichting onmisbaar. Dat verschil is goed uit te leggen, maar nog beter is om het te ervaren. Op onze stand kunt u zelf beleven hoe een goed verlichte vluchtweg het verschil maakt tussen een pand wel of niet verlaten bij een calamiteit. Niet gevreesd, met Saval komt u er altijd uit.

STAND 4.021

Hilko Weening

dit wisselend aanbieden. Zo is het mogelijk om een kunstenaar in de schijnwerpers te zetten of kan een thema zoals dieren of landschappen worden uitge-werkt. Het is natuurlijk ook mogelijk om een thema in een bepaalde kleur uit te werken.’Special Arts is een ideële stichting, die haar doelstel-lingen kan bereiken dankzij fondsen, sponsors en een groot aantal donateurs die de doelgroep, mensen met een beperking, bij hun kunstactiviteiten steunt. Naast het leveren van kunstwerken, doen zij nog veel meer om inkomsten te creëren.

Facility managersVeldhuizen geeft aan dat Special Arts allerlei activi-teiten organiseert voor het bedrijfsleven om haar roeping te koppelen aan deze wereld. ‘Dat doen we onder andere door het organiseren van symposia, manifestaties, tentoonstellingen, themadiners, expo-sities en het aanbieden van relatiegeschenken. Faci-lity managers weten ons nog te weinig te vinden, en dat terwijl bedrijven voor een beperkt budget ons kunnen helpen. Wanneer u als facility manager een evenement organiseert, dan kunnen wij dit koppelen aan ons maatschappelijk verantwoord thema. Wij kunnen uw feestzaal opvrolijken met mooie kunst-werken of uw seminar afsluiten met een presentatie over onze vorm van kunst.’Veldhuizen bruist van de energie en denkt graag mee met bedrijven om een unieke verbinding tot stand te brengen. Heeft u als Facility manager de opdracht om voor 2014 een besparing te realiseren of wilt u het

Foto

’s: N

FP P

hoto

grap

hy/M

arijn

van

Rij

3332 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013


Bij elk volgend gebruik daalt, uitgedrukt per kopje koffie, de milieudruk van zowel wegwerpbekers als herbruikbare kop. Dat is niet zo moeilijk om te bere-deneren. Je mag de milieudruk van de herbruikbare kop of wegwerpbeker simpelweg over meer kopjes koffie verdelen. Bij elk volgend gebruik neemt de milieuwinst per kopje koffie helaas wel snel af. Dag in dag uit gebruiken van dezelfde wegwerpbeker of ongewassen servies heeft daarom voor het milieu weinig toegevoegde waarde. Dit blijkt uit onderzoek van Wageningen Universiteit & Research (UR).Veel mensen drinken echter per dagdeel meerdere kop-pen koffie (of thee). Als je elk dagdeel een nieuwe wegwerpbeker of schoon servies neemt, dan valt het vast wel mee met die ziektekiemen en heeft het milieu er zeker baat bij. Dat is een duidelijke boodschap, en een facilitaire dienst heeft verschillende mogelijkheden om te sturen op meermalig gebruik. Het onderzoek laat nog onbeantwoord of herbruikbare koppen beter voor het milieu zijn dan wegwerpbekers, en van welk mate-riaal wegwerpbekers dan gemaakt zouden moeten zijn.

Wegwerpbekers bij Wageningen URVeel organisaties worstelen met het gebruik van weg-werpbekers. De gewone plastic wegwerpbeker, poly-styreen gemaakt van aardolie of aardgas, wordt door veel mensen geassocieerd met grondstofverspilling en overbodig afval. Binnen veel organisaties wordt daarom overwogen om over te stappen op zoge-naamde biobekers, wegwerpbekers gemaakt uit hernieuwbaar en biologisch afbreekbaar materiaal. Voor koude dranken zijn er al weer een tijdje bioplas-tic en biopapieren wegwerpbekers op de markt die helaas niet bestand zijn tegen warme dranken. Sinds kort zijn er hittebestendige biopapieren wegwerp-bekers verkrijgbaar, papier met een dun laagje bioplastic (poly melkzuur). De hittebestendige bioplastic wegwerp-beker, pas recent ontwikkeld, is nog niet te koop. Dat beperkt de alternatieven voor warme drankenautomaten met automatische bekerafgifte. Ervaring leert dat auto-matische bekerafgifte meer storingsgevoelig is voor (bio)papieren- dan voor (bio)plastic wegwerpbekers. Dat wil je als organisatie natuurlijk liever niet, vooral wanneer

je te maken hebt met piekconsumpties zoals in de pauze van colleges bij Wageningen UR.

BioplasticWageningen UR telt zo’n 13.000 studenten en medewer-kers die betrokken zijn bij de duurzaamheidsmissie van Wageningen UR. Wageningen UR heeft de ambitie om voorloper te zijn op het gebied van duurzaamheid in onderwijs en onderzoek, én ook in de eigen bedrijfsvoe-ring. Het Facilitair Bedrijf van Wageningen UR heeft daarom meerdere duurzaamheidsacties opgestart. In een van die acties staat het gebruik van circa 2,5 miljoen wegwerpbekers per jaar in de warme drankenautomaten centraal. Nu zijn deze wegwerpbekers nog van polysty-reen, en worden ze door van Gansewinkel na gebruik verbrand, met energieterugwinning.Het Facilitair Bedrijf van Wageningen UR wil het wegwerpbekergebruik door de eigen organisatie verduurzamen, en was op zoek naar betrouwbare informatie of bioplastic of biopapieren wegwerpbekers in combinatie met een andere manier van afvalver-werking een duurzamer alternatief zou kunnen zijn. Ruim dertig studenten en medewerkers van Wage-ningen UR hebben in het project ‘Duurzame verbe-kering’ een groot aantal zaken in opdracht van het Facilitair Bedrijf, en met financiële steun van de provincie Gelderland uitgezocht. Dit artikel beperkt zich tot de milieuvergelijking met behulp van verge-lijkende levenscyclusanalyse (LCA).

Wegwerpbekers, afvalverwerking & milieuLevens Cyclus Analyse (LCA) kijkt naar de hele pro-

ductketen, van grondstofwinning tot en met afvalver-werking, en berekent de bijdragen aan een reeks milieu-indicatoren (cumulatief energieverbruik, grondstofuitputting, klimaatverandering, ozonaf-braak, verzuring, vermesting, smogvorming, en toxiciteit voor mens en dier). In het verleden zijn wegwerpbekers vaker met behulp van LCA’s vergele-ken. Deze studies wezen soms de ene, soms de an-dere wegwerpbeker als beter aan. Het project Duurzame verbekering heeft de oorzaken van de verschillende uitkomsten geïdentificeerd, en de belangrijkste ervan vervolgens met opzet toegepast in een eigen vergelijkende LCA van polystyreen, biopapier en bioplastic wegwerpbekers, in combina-tie met verschillende manieren van afvalverwerking (zie foto). De LCA heeft onder andere met opzet verschillende datasets gebruikt, en verschillende manieren van belonen van materiaalrecycling ingezet. Hiermee zijn onzekerheidsmarges in de LCA resul-taten gekwantificeerd. De LCA heeft de hele reeks voornoemde milieu-indicatoren meegenomen (veel eerdere studies keken alleen naar klimaatverandering).

Niet aantoonbaar beterQua materiaal, scoort de polystyreen wegwerpbeker op basis van gemiddelde waarden slechter op vooral grondstofuitputting en klimaatverandering, maar beter op de meeste milieu-indicatoren dan de biobe-kers. Hier moet echter niet veel betekenis aan worden toegekend omdat bij elke milieu-indicator de onze-kerheidsmarges tussen de verschillende wegwerpbe-kers nogal overlappen. Ook is voor elk materiaal met

José Potting en Annet de Haas

Wegwerpbekers zijn begin vorige eeuw geïntroduceerd om de groei en

verspreiding van ziektekiemen door meermalig bekergebruik tegen te

gaan. Onderzoek van Wageningen UR constateert echter dat voor het

milieu het meermalig gebruik van wegwerpbekers, dan wel de herbruik-

bare kop nog het allerbest is. Zijn we voor de volksgezondheid nu weer

terug bij af?

Hoofdpijndossier: wegwerpbekersMeermalig gebruik voor milieu zinvoller

De drie type weg-werpbekers en afvalverwerkings-methoden die zijn meegenomen in de vergelijkende levenscyclusana-lyse in het project Duurzame verbeke-ring (foto genomen tijdens het sympo-sium ‘Biobakkie koffie’ in juni 2013).

35fmi 12 - 2013

> José Potting is projectleider ‘Duurzame verbekering’ en werkt bij KTH Royal Institute of Technology, Stockholm, Zweden. Voorheen was zij werkzaam bij de leerstoelgroep MilieuSysteemAnalyse, Wageningen UniversiteitAnnet de Haas is opdrachtgever ‘Duurzame verbekering’, en hoofd Location Facilities, Facilitair Bedrijf, Wageningen Universiteit. www.wageningenur.nl/biobekers

prestatie van geen van de wegwerpbekers er uit. Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar vooral dat laatste geeft een facilitaire dienst ook een zekere vrijheid om zich te voegen naar de wensen van de eigen organi-satie. Zo stuurt Wageningen UR vanwege het duur-zame imago toch aan op de (duurdere) biobekers: • bioplastic voor onderwijsgebouwen, vanwege de

grotere storingsgevoeligheid voor papier van de warme drankenautomaten met automatische be-kerafgifte

• biopapieren wegwerpbekers los naast de warme drankenautomaten in de kantoorgebouwen

Bij alle automaten kan de gebruiker kiezen voor meermalig gebruik van wegwerpbekers of voor een eigen herbruikbare kop. Het Facilitair Bedrijf wil meermalig gebruik van beide actief gaan stimuleren door middel van voorlichting en financiële prikkel bij de automaten met automatische bekerafgiften. Het Facilitair Bedrijf van Wageningen UR heeft een langetermijnmotief voor bioplastic wegwerpbekers, ondanks dat deze uit het project Duurzame verbeke-ring niet beter voor het milieu blijken te zijn (ook niet slechter). De LCA-resultaten hebben betrekking op de huidige technologiestand. Bioplastic voor hittebe-stendige wegwerpbekers is er sinds kort, en staat nog aan het begin van haar ontwikkelingstraject. Nu wordt deze bioplastic, polymelkzuur, uit mais of suiker ge-maakt; in de toekomst wordt het misschien mogelijk plastic uit agrarische reststromen te maken. Bioplas-tic wegwerpbekers lijken een groter verbeterpotenti-eel te hebben dan de al langer bestaande polystyreen en (bio)papieren wegwerpbekers.Het wachten is nog op marktintroductie van deze hittebestendige bioplastic wegwerpbekers. Deze marktintroductie zit helaas in een impasse omdat de fabrikant de commerciële productie van hittebesten-dige bioplastic wegwerpbekers pas in gang wil zetten als er voldoende vraag naar is. Dit betekent dat er eerst voldoende vraag van potentiele afnemers moet wor-den gemobiliseerd. Mark Bouhuijs van het Facilitair Bedrijf van Wage-ningen UR onderzoekt momenteel welke partijen in de markt een rol kunnen spelen bij het doorbreken van deze impasse. Bent u geïnteresseerd in een ac-tieve rol hierin, dan kunt u contact opnemen met Mark Bouhuijs ([email protected]). fmi

een vast gewicht voor de wegwerpbeker gerekend, terwijl dat gewicht in de praktijk sterk varieert. Op basis van materiaalsoort zijn biobekers dus niet aantoonbaar beter, noch slechter dan polystyreen wegwerpbekers. Bìnnen een materiaalsoort speelt variatie in bekergewicht echter niet langer een rol, èn heeft onzekerheid in LCA-resultaten bovendien gro-tendeels een zelfde oorsprong. Hoewel ook hier harde conclusies niet mogelijk zijn, kan er wel een voorzichtige milieu-preferentie worden uitgesproken voor afvalverwerkingsmethoden:• recycling is bij elke materiaalsoort iets beter dan

verbranding met energieterugwinning• anaerobe vergisting van bioplastic wegwerpbekers

is iets minder goed dan recycling en iets beter dan verbranding

• compostering komt van beide biobekers het minst goed uit de bus (compostering heeft weinig toe-gevoegde waarde, terwijl verbranding en vergisting energie opleveren, en recycling leidt tot materi-aalbehoud)

Voor alle afvalverwerkingsmethoden, behalve ver-branding, is voor- of nascheiding van gebruikte

wegwerpbekers nodig. Proe-ven met voorscheiding in het project Duurzame verbeke-ring gaven helaas geen uit-sluitsel over efficiëntie in relatie tot verschillende ma-nieren van inzameling (bij-voorbeeld op de kamer, bij de warme drankenautomaat, in een bekerbak of –buis). Bovendien wordt nog geen

van de afvalverwerkingsmethoden, behalve verbran-ding, nu al op grote (of commerciële) schaal toegepast.

Herbruikbare koppenIn het project Duurzame verbekering is een aantal surveys bij Wageningen UR afgenomen. Hieruit bleken veel medewerkers en studenten met een vaste werkplek een eigen herbruikbare kop te gebruiken omdat ze denken dat dat beter is voor het milieu. Hoewel de focus in het project lag op wegwerkbekers, is er ook een tentatieve LCA gemaakt van herbruikbare koppen. Na één maal gebruik van een herbruikbare kop vóór afwas-sen, blijken zowel afwassen in een vaatwasser als hand-matig afwassen, voor de meeste milieu-indicatoren minder goed te scoren dan de gemiddelde polystyreen wegwerpbeker. Afwasfrequentie en afwasgedrag, met name bij handmatig afwassen (hoeveelheid zeep, warm water, et cetera), hebben echter grote invloed op de LCA-resultaten.

Wegwerpbekers in het facilitair procesRecycling en vergisting worden als afvalverwerkings-methoden dus nog niet op grote (commerciële) schaal toegepast, en qua materiaalsoort springt de milieu-


‘Sinds kort zijn er hitte-

be stendige biopapieren

wegwerpbekers verkrijgbaar’

‘CSU. Daar blijf je bij.’

Uitblinken in mens-en-werk

CSU investeert in de gezondheid, tevredenheid en ontwikkeling

van zijn mensen. Voor deze voortrekkersrol bij het sociaal en

duurzaam inzetbaar houden van medewerkers won CSU de

MVO Award. Werknemers die goed in hun vel zitten leveren

goed werk. Deze mensgerichte aanpak en de focus op

schoonmaak zijn de garantie voor uitstekende dienstverlening

en langdurige klantrelaties. Proactief, deskundig, betrouwbaar

en helemaal afgestemd op uw wensen.

CSU

Veghelsedijk 2, 5406 TE Uden

Postbus 417, 5400 AK Uden

T 0413 28 51 11

F 0413 25 14 55

[email protected]

www.csu.nl

Bezoek ons op vakbeurs facilitair

15 t/m 17 januari 2014Brabanthallen Den Bosch, HAL 1, standnr. 1.073

37fmi 12 - 2013

FMIN2025 Checking the futureI

Foto

: Lev

in d

en B

oer

Futurist Marcel Bullinga is erg slecht in schoonmaken maar is beter dan een robot als het gaat om interactieve presentaties. Twitter de mooiste trends en nieuwste namen voor levende gebouwen naar @futurecheck

Ik presenteer de toekomst het liefst in beelden en clips. Kijk nou, wat mooi toch! Een glimp van wat kan zijn. De verrukking om wat komen gaat. Maar ik ruik en proef ook angst. Wat zijn de gevolgen van zo’n toekomst voor mij? Is het goed nieuws, en hoe moet ik dat er zelf van maken?

FMI, 10 november 2025. Door onze Chief Future Officer

Een stad kan je printen, maar de toekomst niet. Je hoofd opruimen, dat is pas moeilijk. Een open geest heb je nodig. En als je die zelf niet hebt, omring je dan met mensen die hem wel bezitten.Ik zeg gedag na een columnrijk en vrolijk jaar. En ga verder met wilde nieuwe plannen, zoals het Trendinstituut Bouw. Ik tover je in vijf weken om tot Trendprofessional. Dan besef je dat energie-on-afhankelijkheid de sleutel is tot de toekomst en dat je nou eindelijk eens die Senior Smart City moet gaan printen. Ruim je hoofd op. Happy Future!

Happy Future!

Al het goede vanLotus Professional,verder onder de naam Tork

Lotus Professional wordt Tork®. Dit betekent dat de producten voor sanitaire ruimtenvan Lotus Professional in een nieuw jasje zitten en een nieuwe naam hebben gekregen.

Aan het product en de artikelnummers is echter niets veranderd. U vindt dezelfde kwaliteit die u gewend bent en de producten blijven werken met de bestaande Lotus Professional-dispensers.

Meer informatie? www.tork.nl/nieuwe-mogelijkheden

Bezoek ons op de Facilitair vakbeurs standnummer 1.041

3938 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013


De kern van healing environment (HE) is als volgt: binnen de zorg wordt HE toegepast voor het creëren van een helende omgeving. Dit houdt de interactie in tussen de gebouwgebruiker en de fysieke omgeving. Deze heeft een positief effect op het genezingsproces en het welbevinden van de gebouwgebruiker. Helaas kan een gebouw mensen niet beter maken, maar wel degelijk een bijdrage leveren aan het welbevinden van de ge-

bruiker. HE richt zich primair zowel op de harde als de zachte kant van de omge-ving van zorginstellingen.

Harde en zachte kantDe harde kant van HE is gebaseerd op elementen die een directe functionaliteit hebben. Denk hierbij aan licht, geluid en luchtkwaliteit, maar ook aan bewegwij-zering en positieve afleiding. Met behulp van het Evidence Based Design (EBD)-model, kan deze harde kant onderzocht worden. De ontwerpaspecten van dit model zijn de sleutels tot het creëren van een omgeving waarin zowel medewerkers als patiënten zich thuis voelen en een beter welzijn ervaren. Echter kunnen per-soonlijke voorkeuren voor ontwerpaspecten, zoals licht, kleur en geluid sterk verschillen. Daarom is het van belang om zowel de harde als de zachte kant van HE te benaderen. De zachte kant stimuleert een prettige beleving van de zorg, waarbij de gebouw-gebruikers zich zoveel mogelijk ontspannen, zich stressvrij en onafhankelijk voelen. Binnen de zorg bestaan meerdere concepten die toegepast kunnen worden voor het creëren van een HE. Tijdens het International Facility Management Program (IFMP) 2013 is het Planetree-concept onder de loep genomen.

PlanetreeHet Planetree-concept biedt een holistische aanpak die zowel de harde als de zachte kant van HE benadert. Binnen dit concept wordt de mens centraal gesteld: de patiënt en/of de bewoner, de familie en de zorgdrager. Planetree is een manier van leven en

omvat drie hoofdelementen: een betere zorg, een he-lende omgeving en een gezonde organisatie. Het element betere zorg biedt de patiënten de zachte kant van de zorg. Hierin vallen componenten als keuzemogelijkheden, kwaliteitszorg, aanvullende zorg, goede voeding, persoonlijke zorg en beweging. Me-dewerkers spelen in dit element een belangrijke rol. Door een persoonlijke benadering en de juiste training dragen zij bij aan een HE. Bij het element helende omgeving wordt gekeken naar de fysieke omgeving van de zorginstelling, ook wel de harde kant van HE. Menswaardige technologie, ruimte voor familie en gemeenschap staan centraal. Binnen de fysieke omgeving is er aandacht voor ontwerpaspecten uit EBD en hebben de bewoners onder andere invloed op de inrichting. Verder is ruimte voor kunst en worden architectonische gren-zen weggenomen. Het derde element, gezonde organisatie heeft aandacht voor klanttevredenheid, medewerkerstevredenheid en gezonde financiële resultaten. Met tevreden me-dewerkers is er lager personeelsverloop en minder ziekteverzuim. Mede door het betrekken van de sa-menleving in de vorm van vrijwilligers, kunnen niet alleen de kosten dalen maar is de omgeving maat-

schappelijk betrokken bij de zorg. Al deze aspecten kunnen leiden tot een prettig verblijf en een versnel-ling van het genezingsproces.

Planetree in een kantooromgevingPlanetree gebruikt drie hoofdelementen om een HE te creëren. In hoeverre zijn deze elementen te ver-talen naar een kantooromgeving? Daarin hoeft

namelijk geen helende wer-king teweeg worden ge-bracht. Medewerkers moe-ten echter wel in een ge-zonde werkomgeving hun werk kunnen verrichten om geïnspireerd, gemotiveerd en productief te blijven. De drie hoofdelementen van Planetree kunnen daarom wel degelijk worden toege-

past in een kantooromgeving. Tabel 1 geeft de overeenkomsten en verschillen van de Planetree componenten tussen een zorginstelling en een za-kelijke organisatie weer. Het eerste element, een betere zorg, wordt vervangen door een betere ondersteuning. Hierin wordt het component menselijke interactie en liefdevolle beje-gening vertaald naar de onderlinge relatie tussen de klant, de medewerker en de dienstverlener. De me-dewerkers krijgen door middel van sturen op resultaat eigen keuze en verantwoordelijkheid in de vorm van empowerment. Hierbij worden zij ondersteund met competentieontwikkeling en eventuele bijscholing.

Niels Alting, Arjen de Haas, Kai van de Poll en Anne Wetzer

Lusteloze, ongeïnspireerde en ongemotiveerde mede-

werkers hebben een negatieve invloed op uw organi-

satie. De motivatie van medewerkers is niet altijd aan

een hoger salaris gerelateerd. Ook de werkomgeving

kan een positieve invloed hebben op de medewerkers.

In de zorg is healing environment inmiddels een be-

kende toepassing. In hoeverre kan dit onderwerp ook

toegepast worden in een kantooromgeving?

Healing environment, ook voor kantoor?

Het International Facility Management Program (IFMP) is een zes weken durend programma van cursussen en seminars opgezet door acht Europese hogescholen in Nederland, Oostenrijk, Finland, Noorwegen en Duitsland. Gedurende de periode van augustus tot en met september 2013 heeft het programma plaatsgevonden in Kufstein (Oostenrijk) , Espoo (Finland) en Heerlen (Nederland).

‘Een tevreden medewerker

straalt dit uit naar anderen’

Het Planetree-concept

40 fmi 12 - 2013


pecten van EBD. Dit komt overeen met de helende omgeving uit het zorggerelateerde Planetree-concept. Dit betreft voornamelijk de harde kant van HE.De bytes moeten in orde zijn om optimaal gebruik te kunnen maken van de bricks. Het betreft de beschik-king over gebruiksvriendelijke technologie (ICT), wat kan leiden tot flexibiliteit (plaatsen tijdonafhankelijk werken). Deze flexibiliteit leidt tot een mogelijk betere work-life balance. Die kan leiden tot een tevreden medewerker, omdat deze werk en privé beter op elkaar kan afstemmen. De verantwoordelijkheid die deze verandering met zich meebrengt, heeft ook effect op het gedrag van de leidinggevende. Dit gedrag vormt de volgende link tussen het zorg-gerelateerde Planetree-concept en HNW. De mens staat in beide aandachtsgebieden centraal. Bij een overstap naar Planetree of HNW zal in beide gevallen een gedragsverandering plaats moeten vinden. Het implementeren van deze concepten zal niet zonder slag of stoot gaan; mensen houden nu eenmaal niet van verandering. Goede begeleiding in de overgangs-fase zal leiden tot het gewenste gedrag. Gekeken naar de verschillende raakvlakken tussen healing environment en HNW, kan worden gecon-cludeerd dat in de basisprincipes van de concepten weinig verschillen zitten. Het is daarom aan te raden om bij het optimaliseren van de kantoorom-geving aandacht te besteden aan beide concepten, want een HE is wel degelijk toepasbaar in een kantooromgeving. fmi

Daarnaast is het van belang dat de ondersteunende diensten in orde zijn, zodat de medewerkers zo opti-maal mogelijk het werk kunnen verrichten. Tot deze ondersteunende diensten behoort ook het aanbieden van vitale voorzieningen zoals gezond voedsel en bewegingsmogelijkheden. Deze componenten zullen uiteindelijk er voor zorgen dat de medewerkers meer zingeving halen uit het werk. Het tweede element, een helende omgeving, wordt vervangen door een productieve werkomgeving. Bin-nen de productieve werkomgeving is het van belang dat er aandacht wordt geschonken aan de gebruiks-vriendelijke technologie. De inrichting van het interi-eur kan een bijdrage leveren aan de productiviteit, denk hierbij aan activiteitgebonden ruimten. De ontwerpaspecten van EBD zijn ook van belang voor de huisvesting. Binnen het ontwerpaspect positieve afleiding kunnen ontmoetingsplaatsen worden gecre-eerd om de interactie tussen de klant, de medewerker en de dienstverlener te stimuleren. Het derde en laatste element, tevreden en gemoti-veerde medewerkers, kent de meeste onderlinge overeenkomsten. Uiteindelijk zijn het de medewer-kers binnen beide vakgebieden die de mate van het succes bepalen. Tevreden medewerkers zullen ge-motiveerder zijn, minder vaak ziek en productiever werken. Een tevreden medewerker straalt dit uit naar anderen, wat kan leiden tot een betere relatie met de stakeholders. Dit kan een positief effect hebben op het imago van de organisatie.

Bricks, bytes and behaviour Door een optimale afstemming tussen ondersteuning, middelen en mensen is het mogelijk om een healing business environment te creëren. Het kantoorgerela-teerde Planetree-concept heeft immers raakvlakken met de bricks, bytes en behaviour-elementen van HNW. De bricks betreffen de bouwstenen zoals huisvesting, werkplekverdeling en inrichting. Hierbij is het van belang dat er aandacht wordt geschonken aan de ontwerpas-

> Niels Alting, Arjen de Haas, Kai van de Poll en Anne Wetzer zijn studenten aan de Academie voor Facility Management van de Haagse Hogeschool. Gedurende het zes weken durende International Facility Management Program (IFMP) 2013 is er onderzoek gedaan naar healing environment in een zorginstelling en kantooromgeving.

Zorg-gerelateerd Kantoor-gerelateerd

1. Betere zorg

Menselijke interactie en liefdevolle bejegening

1. Betere ondersteuning

Menselijke interactie en liefdevolle bejegeningEigen keuze en verantwoordelijkheid door informatie en educatie Eigen keuze en verantwoordelijkheid voor competentie-

ontwikkeling en door (bij)scholingUitstekende behandeling en zorg Uitstekende service en ondersteuningGezond eten, drinken en bewegen Gezond eten, drinken en bewegenAanvullende zorg en zingeving Zingeving in het werk

2. Helende omgeving

Menswaardige technologie

2. Productieve werkomgeving

Menswaardige technologieArchitectuur en interieur leveren bijdrage aan gezondheid en heling

Architectuur en interieur leveren bijdrage aan productiviteit en functionaliteit

Vrienden, familie en gemeenschap spelen een positieve rol Collega’s en gemeenschap spelen een positieve rolGezonde organisatie Gezonde organisatie

3. Tevreden cliënten

Tevreden en gemotiveerde medewerkers

3. Tevreden medewerkers

Tevreden en gemotiveerde medewerkersGezonde financiële resultaten Gezonde financiële resultatenGoede marktpositie en relaties met belanghebbenden Goede marktpositie en relaties met stakeholders

Overeenkomsten en verschillen tus-sen een zorginstel-lingen zakelijke organisatie



Facilicom Services GroupFacilicom biedt een totaalpakket aan facilitaire diensten. Wij houden uw pand schoon, zorgen voor alle veiligheid, ma-ken elke dag een smakelijke lunch of nemen de facilitaire activiteiten in zijn geheel over. Wij kunnen deze diensten ook integraal aanbieden waardoor de kwaliteit van onze dienstverlening hoog is en er efficiencyvoordelen ontstaan. Voor u levert dit niet alleen gemak, maar bovendien financieel voordeel op. Bezoek onze stand (3.018) en ga onder het genot van een vers bereid hapje en een drankje het gesprek met ons aan. Bij Facilicom denken wij graag met u mee.

Famas Facility Management Solutions bvHeeft u behoefte aan wat (meer) licht in de duisternis van uw facili-taire organisatie? Wilt u misschien het licht laten schijnen op de faci-litaire organisatie van uw opdrachtgever(s)?In een volledige webbased omgeving (intranet of internet) werken met alleen die modulen van het systeem, die u ook werkelijk nodig heeft (het ‘cafetariamodel’), biedt voor u dan ook de ultieme oplossing om tegen de goedkoopste tarieven licht te brengen in de facilitaire organisatie. Dit alles onder het allesomvattende motto: Keep IT Simple! Voor een eerste kennismaking, bent u van harte welkom op onze stand.

Dhr. G. van de Laar

www.casala.com

Casala is waar mensen samen komen. Veelzijdigheid, functionaliteit en design is waar Casala voor staat. Door een scala aan mogelijkheden en combinaties zijn onze meubelen breed inzet baar. Hierbij kunt u onder andere denken aan restaurants, ontvangstruimten, spreekkamers, wachten vergaderruimten. Graag presenteren wij u onze noviteiten tijdens Vakbeurs Facilitair, stand 3.019.

Design & FunctionalityTijdens Vakbeurs Facilitair 2014

15, 16 en 17 januari 2014 BraBanthallen • Den Bosch

VAKBEURSFACILITAIRSTAND 3.019

advertentie

4342 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013


In West Afrika, grenzend aan Equatoriaal Guinia, Kameroen en Congo-Brazzaville ligt het relatief on-bekende land Gabon. In tegenstelling tot veel andere Afrikaanse landen is Gabon een politiek stabiel land. Gekenmerkt door de beperkte bevolkingsdichtheid, natuurlijke hulpbronnen en buitenlandse steun, be-hoort het land tot een van de meer welwarende landen van Afrika. Dit maakt het aantrekkelijk voor buiten-landse bedrijven om zich er te vestigen. Multinationals openen vestigingen van hun bedrijf in grote steden, maar ook in minder geurbaniseerde gebieden. Gabon is ruim zeven keer zo groot als Nederland en bestaat voor driekwart uit regenwoud. Voor een bedrijf dat zijn geld verdiend met natuur-lijke hulpbronnen, betekent dit vaak opereren op slecht bereikbare locaties. Daarnaast brengt een multinational vaak een hoop expats met zich mee. Deze mensen zijn Westerse woon- en werkstandaar-den gewend. Het leven speelt zich echter af in lokale culturen. Hoe mengen deze westerse standaarden met de lokale gebruiken, normen en waarden? En hoe werkt de facilitaire dienstverlening in een gebied dat volledig afgesloten is van de rest van het land?Sinds januari 2013 ben ik als interim manager betrok-ken bij de optimalisatie en professionalisering van huisvesting en faciliteiten voor de verschillende ves-tigingen van een multinational in Gabon. Ik neem u mee het oerwoud in, naar een van de meest geïso-

leerde olieproductielocaties in Gabon.

Omringd met regenwoudMet 5 vrouwen en 495 mannen wordt hier 365 dagen per jaar gewerkt. Alle medewerkers werken hier 28 dagen achter elkaar, 12 uur per dag en zijn dan 28 dagen vrij. Iedere medewerker heeft een zogenaamde back-to-back met het tegengestelde schema, waardoor elke functie iedere dag ingevuld wordt, met uitzon-dering van vakanties. Het leven draait gedurende 28 dagen om werken, eten, een beetje ontspannen en slapen. Ontvluchten van dit ritme of deze omgeving zit er niet in. Het kamp is overal omringd met diep regenwoud.De snelste manier om op de olieproductielocatie te komen is per vliegtuig. Van maandag tot en met vrijdag landen en vertrekken hier twee vluchten per dag. In het weekend wordt er niet gevlogen. Over land en water kost het je minimaal zes uur om hier te komen vanaf de bewoonde wereld. Voor de aan-voer van materialen over land uit de hoofdstad Li-breville of havenplaats Port Gentil moet hier nog minimaal 24 uur bij worden opgeteld. Openbare wegen zijn er niet. Alle wegen die richting de pro-ductieplaatsen gaan, zijn door de bedrijven zelf aangelegd en veelal onverhard. In het regenseizoen betekent dit dat de wegen in sommige gevallen he-lemaal niet begaanbaar zijn.

Deze complexe logistiek vraagt om een excellente planning en voorraadbeheer. Voorraden worden in containers aangeleverd die makkelijk van boot op containers geladen kan worden. Om complexiteit van de logistiek zoveel mogelijk te voorkomen is het kamp zoveel mogelijk self supporting. Het heeft een water-zuiveringsinstallatie, een bakkerij, een wasserij en een ziekenhuis. De medewerkers slapen in containerwo-ningen die zonder verdere schade voor de natuur weer van de locatie verwijderd kunnen worden. Door het klimaat raken de woningen snel in verval en moet er veel aan onderhoud gedaan worden. Leveranciers om deze werkzaamheden uit de voeren worden slechts ingevlogen voor een bepaalde periode om het aantal bezette bedden te minimaliseren.

Work- life balanceIn deze geïsoleerde omgeving is een goede work- life balance voor de medewerkers moeilijk te vinden. Om deze toch zo veel mogelijk te bewaken, geldt de strikte regel dat je niet met je werkkleding aan tafel mag verschijnen. Om de medewerkers tevre-den te houden wordt er naast een goed salaris veel geïnvesteerd in goed eten. Eten is in deze lange werkdagen hetgene waar medewerkers het meeste naar uit kijken.Tussen zeven en acht uur ‘s avonds verschijnen 500 man aan het buffet waarin een grote diversiteit aan

voedsel wordt aangeboden. Hierbij wordt veel aan-dacht besteed aan de gezondheid van de voeding door een beperkte toevoeging van zout en suiker. Mede-werkers doen vaak fysiek zwaar werk waarvoor een goede gezondheid van uiterst belang is. Overdag wordt er brood aangeboden zonder zout. ‘s Avonds worden er geen zoete desserts aangeboden omdat je de hoeveel-heid suiker die hierin zit niet meer kunt verbranden.

WildlifeWaar we in Nederland te maken hebben met onge-diertebestrijding in de vorm van muizen en fruitvliegjes, hebben we hier te maken met dieren van groter soort. Oli-fanten worden dagelijks op het kamp gesignaleerd. Maar ook apen, slangen en zelfs panters worden hier regel-matig gezien. Deze dieren bestrijden we niet met lok-doosjes en zeker niet met gif. Het gaat om bedreigde diersoorten. Er wordt heel veel aandacht besteed aan het veilig opbergen van voedsel en afval om schade te voorkomen. Daarnaast gelden er stricte regels voor het verplaatsen tussen de ver-schillende locaties in het kamp. Voor bijna alles wordt

Nanne HurtsFacility management in het regenwoud is niet te vergelijken met FM in

een gemiddeld Nederlands kantoor. Waar we ons in Nederland bezig

houden met facilitaire regieorganisatie, integrated facility management

en gastvrijheidsconcepten, zijn we hier gericht op logistiek, multi-inzet-

baarheid en olifanten.

Facility management in het regenwoud

‘Regelmatig heb ik een facili-

tair medewerker betrapt op

een slaapje in een bezemkast’

45fmi 12 - 2013


een auto of bus ingezet om ongewenst contact met dieren te voorkomen. In tegenstelling tot Nederlands ongedierte worden de Afrikaanse indringers vaak wel gewaardeerd. Je waant je soms in een natuurfilm. De dieren zijn zo gewend aan de aanwezigheid van mensen in het kamp, dat zij niet agressief zijn en je de dieren op enkele meters afstand kan observeren.

Facilitair personeelIn een afgelegen locatie als deze, wordt er met zo min mogelijk personeel gewerkt om de maximale dienst-verlening aan te bieden. Degene die ‘s avonds in de bar werkt, zie je ‘s ochtends als bagagehulp op het vliegveld. Taxichauffeurs werken ook in de technische dienst om lampjes te vervangen.Schoonmakers van kantoren, serveren de medewer-kers ook hun koffie. In Nederland moet je minstens in de Raad van Bestuur zitten wil je je koffie nog aan je bureau geserveerd krijgen want koffieservice is een dure en inefficiënte dienst, maar in Afrika krijgt ie-dereen koffie aan zijn of haar bureau geserveerd. Hier is de verdeling van schaarste heel anders. We houden rekening met enerzijds de bezetting van bedden waarbij we streven naar een zo minimaal mogelijk aantal bezette bedden in deze afgelegen locatie. An-derszijds spelen de kosten een rol. Arbeid is in Afrika relatief goedkoop. De inzet van koffiedames, weegt op tegen de aanschaf van extra koffiemachines. Daar-naast draagt dit bij aan de werkgelegenheid. Mede-werkers weten na verloop van tijd hoe ieder zijn

koffie drinkt, waardoor de klant ’s ochtends met een lach wordt verwelkomd: ‘Goedemorgen mevrouw Hurts, koffie zwart met een zoetje?’ Is dat niet de perfecte Afrikaanse gastvrijheid? Daar kan geen kof-fieautomaat tegen op. Regelmatig heb ik mij verbaasd over het aantal keer dat ik een facility-servicemedewerker heb betrapt op een slaapje in een bezemkast of het schoonmaakhok. In Nederland een reden om iemand op staande voet te ontslaan. Maar hoe werkt dat in Afrika? Hoe ga je hier mee om? Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat een powernap de arbeidsproductiviteit verhoogt. In Spanje is siësta ook deel van de cultuur. Zouden wij onze Afrikaanse medewerkers dan eigenlijk juist moeten faciliteren in een rustplek, in plaats van ze betrapt te moeten laten voelen op het moment dat je de deur opent? Een van de vele vraagstukken uit het Afrikaanse facility management die mij nog steeds aan het denken zet. Meewerken aan de optimalisatie van facility ma-nagement in deze omgeving is een erorme uitdaging maar een waarzinninige ervaring en ik geniet van iedere dag. fmi

> Nanne Hurts is interim manager bij Hospitality Interim & Search. Ze werkt tijdelijk in Afrika.

Dare to be BL ACK

Met één simpele handeling kun jij in een paar

seconden een stuk groener worden en een stap

dichter bij je duurzaamheidsdoelstellingen komen.

Stap net als anderen over op de meest duurzame

toiletrollen en papieren handdoeken van Satino Black.

Dan heb je meteen aangetoond dat ook jij durft.

It’s so easy to go greenmet Satino Black toiletpapier en papieren handdoeken

Nu ook met C2C-dispensers

1075HAL 1

STAND NR

www.satinoblack.com Satino by Van Houtum

4746 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013

Grote merken in de retail, zoals biermerken Heineken en Grolsch en dienstverleners zoals banken en ver-zekeraars, investeren veel geld in een duidelijke po-sitionering. Die positionering helpt bedrijven en consumenten enerzijds bij hun keuze voor een merk en anderzijds zorgt die positionering ervoor dat de verschillende merken hun bekendheid en herken-baarheid vergroten. Maar hoe doet de facilitaire markt dit anno 2013? Zijn de facilitaire bedrijven zich net zo bewust van de noodzaak om hun bedrijf anders te positioneren dan de concurrentie, of volgen zij

PositioneringVanaf het begin van de jaren zeventig van de vorige eeuw is het positioneren van bedrijven en merken steeds belangrijker geworden in de marketing. Door een toename van het aantal aanbieders van een be-paald product of dienst, is het creëren van onderschei-dend vermogen cruciaal. Treacy en Wiersma stellen dat bedrijven dat kunnen doen door in hun strategie een centrale waardenoriëntatie (value discipline) te kiezen als uitgangspunt voor hun positionering (of een combinatie van twee disciplines). De drie typen waardenoriëntaties die Treacy en Wier-sema1 onderscheiden, zijn operational excellence, customer intimacy, of product leadership. De belang-rijkste kenmerken van deze drie zijn respectievelijk: het realiseren van competitieve prijzen als gevolg van efficiënte dienstverlening; het mogelijk maken van klantgedreven dienstverlening waarin aanpassing aan klantwensen centraal staat, en ten slotte het realiseren van kwalitatief onderscheidende producten, concep-ten of services. Aan de hand van deze centrale waardenoriëntaties zijn acht facilitaire bedrijven onderzocht op hun onderscheidend vermogen: Facilicom, Sodexo, ISS, Eurest services, CSU, Asito, Albron, SAB catering.

Voor de analyse is gebruikgemaakt van de marketing-communicatiemiddelen van deze organisaties zoals brochures, websites en social media.

Nederlandse aanbiedersDe analyse van de marketing en communicatie van alle providers heeft laten zien dat het merendeel van de organisaties zich op dezelfde manier heeft geposi-tioneerd. Het is opvallend dat alle acht bedrijven zich primair lijken te positioneren als ‘goedkoop’ met de beste prijs-kwaliteitverhouding voor hun diensten (operational excellence). Daarnaast laten vrijwel alle aanbieders zich voorstaan op hun gastvrije, service-gerichte medewerkers en processen. Daaruit blijkt dat customer intimacy de meest gekozen secundaire waardenoriëntatie is. Het gevolg is dat multi-serviceaanbieders Sodexo, Facilicom en ISS in hun positioneringen erg veel op elkaar lijken. Ook Eurest Services en schoonmaakor-ganisatie CSU hebben een vergelijkbare positionering waarbij zij de focus leggen op concurrerende prijzen, het aanbieden van kwalitatief goede services en maat-schappelijk verantwoord ondernemen. Deze voorwaar-den zijn ook kenmerkend voor Facilicom en Asito, waarbij zij in de positionering beide net iets meer

Desiree van Pelt & Bert Smit

In een competitieve markt zoals die van de facilitaire dienstverlening, is

het creëren van onderscheidend vermogen essentieel geworden. Omdat

facilitaire dienstverleners in essentie dezelfde diensten aanbieden, is een

heldere en onderscheidende positionering in de markt van groot belang.

Maar hoe onderscheidend zijn de grote facilitaire dienstverleners eigen-

lijk ten opzichte van elkaar?

Onderscheidend vermogen van groot belangHoe onderscheidend zijn de grote facilitaire dienstverleners?

elkaars stappen in marketing en communicatie om vervolgens hetzelfde totaalplaatje aan te bieden aan dezelfde klant? Desiree van Pelt analyseerde en vergeleek voor haar af-studeeronderzoek bij International Real Estate and Faci-lity Management aan NHTV in Breda de marketingstra-tegie en marketingcommunicatiemiddelen van acht grote facilitaire bedrijven. Aan de hand van Treacy & Wiersema’s value discipilines (1993) bracht zij de positi-onering van deze bedrijven in kaart, en formuleerde zij op basis van deze conclusies enkele aanbevelingen.

4948 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013

> Desiree van Pelt studeerde in juni 2013 af aan de Academy of Facility Management van NHTV BredaBert Smit is senior lecturer Marketing & Service Design van de Academy of Facility Management van NHTV Breda

waar de dienstverleners voor staan, is om de markt aan te spreken op een duidelijk eigen wijze, en die appelleert aan een bepaalde groep klanten. Het gaat dan niet alleen om optimalisatie van processen, MVO of klantvriendelijke medewerkers; naast dat type waardeproposities zal in toenemende mate vraag komen naar concepten die aansluiten bij de waarden van de klantorganisatie of eindgebruikers. De grote facilitaire dienstverleners zullen meerdere dienstver-leningsconcepten in de markt moeten gaan zetten die gepositioneerd kunnen worden als sub-merken. Net zoals in de financiële dienstverlening, retail en de hotelsector zullen sommige facilitaire dienstverleners een portfolio aan merken moeten gaan voeren die ieder gericht zijn op een verschillend marktsegment. Vergelijk het bijvoorbeeld met hotelketen Accor die met Formule 1, Ibis, Novotel, Mercure, Pullman en Sofitel voor verschillende marktsegmenten een eigen propositie heeft. Merken zijn bij uitstek het middel om onderscheidend vermogen zichtbaar en herken-baar te maken. fmi

neigen naar operational excellence door de hoge mate waarin processen zijn gestandaardiseerd en geoptima-liseerd, waardoor de kosten gedrukt kunnen worden. Het onderscheidend vermogen van de onderzochte bedrijven is daarmee minimaal. Vanuit een strategisch oogpunt is de keuze voor operational excellence na-tuurlijk goed te begrijpen in een markt die erg kos-tengedreven functioneert. Vanuit marketingoogpunt is het op deze manier positioneren van je organisatie echter onlogisch. Goedkoop zijn is namelijk een ba-sisvereiste in de huidige markt: alle aanbieders worden geacht goedkoop te zijn en alle aanbieders leveren een kwaliteit die past bij de prijs. Als alle aanbieders zich hetzelfde positioneren, is het dus onduidelijk waarom een klant-organisatie specifiek voor een van deze bedrijven zou kiezen.

Onderscheidend vermogenDe toekomst zit in het creëren van toegevoegde waarde. Op welk terrein die waarde wordt gereali-seerd, zal bepalend worden voor het onderscheidend vermogen van facilitaire dienstverleners en zal bepa-lend worden in de keuze voor een dienstverlener. Een heldere positionering in marketingcommunicatie hangt sterk samen met het zichtbaar maken van de toegevoegde waarde die kan worden geleverd. Op die manier kan ook de vicieuze cirkel van alsmaar lagere prijzen en marges worden doorbroken.De facility manager heeft in de komende jaren be-langrijkere agenda-items dan kostenreductie. Zij zullen de noodzaak inzien om vooruitstrevende, aangepaste concepten te implementeren die direct effect hebben op het primaire proces. De uitdaging



Atir en HTC AdviesGraag ontvangen wij bekende en nog onbekende relaties in onze gastvrije stand die nieuw licht laat schijnen op uw vraagstuk. U bent van harte welkom voor een hapje en een drankje en een vrijblij-vend gesprek over trends en ontwikke-lingen in de schoonmaak- en in de cate-ringbranche.

AxxerionWaar loopt u tegenaan tijdens uw werkzaamheden, wat mag volgens u ècht veranderen? Vindt u dat bepaalde bedrijfsprocessen efficiënter kunnen, maar bent u nog zoekende naar het ‘hoe’? Deel het gerust met ons, wij denken graag met u mee. Met het webbased FMIS van Axxerion tillen wij uw facility management naar een hoger niveau. U bent en blijft in control, op een flexibele manier. Ons FMIS stelt uw workflows centraal en zorgt voor meer overzicht en inzicht. Wij laten u op onze stand graag zien hoe ons FMIS werkt! U bent van harte welkom!

Margriet van Dijken, directeur

> 1 Treacy, M., & Wiersema, F. (1993). Customer intimacy and other value disciplines. Harvard business review, 71(1), 84-93.

Beste Bernard,

Het spijt me, maar het beeld dat ik me naar aanleiding van jouw schrijven probeer te vormen van de facility manager, wordt alsmaar onduidelijker. Ik vrees bovendien dat dat niet slechts komt door mijn onwetendheid over dit vak, noch door jouw uitleg, maar vooral doordat de facility manager zelf niet goed weet waar hij of zij voor staat. Dat de facility manager veelzij-dig moet zijn, lijkt me alleen maar een aanbeveling. Maar dat hij een weerloze speelbal is tussen allerlei belangen van partijen waarbij hij zich niet kan beroepen op één verantwoor-delijkheid, lijkt me een reden om alsnog schizofreen te worden. Je verzucht mistroostig dat het de facility manager aan die ‘ene verantwoordelijkheid’ ontbreekt. Chirurgen, zo schrijf je, weten tenminste waar ze aan toe zijn. Zij hebben een eenduidig doel voor ogen, namelijk het genezen van patiënten. En vervolgens geef je die ene verantwoordelijk-heid van facility managers haarscherp aan: ‘Namelijk het bieden van een werkomgeving die gebruikers stimuleert bij hun streven naar het toevoegen van waarde aan de organisatie waarbij zij betrokken zijn.’ Maar ach, zo verzucht je, was het maar zo gemakkelijk, maar al die stakeholders maken het ons zo moeilijk, en vooral die ellendige bestuurders. Geloof je nu werkelijk dat de chirurg zich ongestoord kan bekommeren om zijn patiënt? Dat niet ook hij tussen tegenstrijdige belangen van patiënten, zorgverzekeraars, blind bezuini-gende overheden, commerciële ziekenhuisdirecties en zichzelf beschouwende kritische media moet balanceren om zijn vak uit te oefenen? Het hoort bij elke professional dat hij of zij zich beweegt in spa nningsvelden van uiteenlopende belangen. Ik zou zelfs durven te beweren dat tegenwoordig precies daarin wer-kelijke professionaliteit bestaat: het vermogen om door middel van kennis en vakmanschap anderen te adviseren en dingen voor elkaar te krijgen. Chirurg of facility manager, bankier of politicus: van hen verwachten we professionaliteit en elk voor zich hebben ze te maken met heel verschillende stakeholders. Maar jullie facility managers blijven maar geloven dat alleen jullie daarmee te maken hebben. De vergissing die je volgens mij begaat is dat je begint te denken vanuit de tegenstrijdige belangen waartussen de facility manager zich moet bewegen en de ‘onmogelijk-heden’ die deze met zich meebrengen. Maar zou je niet moeten beginnen bij de professionaliteit van de facility manager, precies zoals die jij zo mooi beschrijft? Professionals weten waar ze voor staan en laten hun professionaliteit gelde n te midden van onder en boven roepende stakeholders.

RuudFoto

’s: ©

NFP

Pho

togr

aphy

- Pi

eter

Mag

iels

en

DRION – WELTENL E C T O R E N D I A L O O G

Ruud Welten (docent Filosofie en Bedrijfs- en organisatie-ethiek aan de Universiteit van Tilburg en lector Ethiek bij het kenniscentrum Hospitality van Saxion) en Bernard Drion (lector FM aan NHTV en directeur bij Hospitality Consultants), discussiëren en filosoferen elke maand op het kruispunt van FM en ‘de wereld waar niets nog is zoals het was’.

Facilitaire loopbaan van…

51fmi 12 - 2013

Naam:

Daniëlle Koenekoop-Hogenbirk

Huidige functie:

Accountmanager Projecten &

Architecten bij B&C Projects

te Nunspeet

Wilde vroeger worden:

Arts, maar ik kwam erachter dat ik

niet tegen bloed kan

‘Ik wilde graag een salesgerichte functie, waarbij contact met de klant centraal staat’, vertelt Dani-elle Koenekoop-Hogenbirk. Dat verklaart dan ook de diverse salescursussen die zij na haar opleidingen Gymnasium en Schoevers volgde. ‘Het contact met de klant, de verschillende per-soonlijkheden en de psychologie hierachter maken mijn werk nog altijd tot een leuke uitda-ging.’In 2005 kwam Koenekoop in aanraking met faci-lity management: ‘Toen ik binnen B&C Raamde-coratie de overstap maakte van accountmanager Retail naar accountmanager Projecten & Archi-tecten kreeg ik met facilitaire diensten te maken. Ik zit sindsdien tijdens projecten licht- en warm-tewering aan tafel met de opdrachtgever, de architect, de facilitaire dienst, de aannemer, de projectinrichter, et cetera. Ik moet om die reden een heel breed kennisniveau hebben om het juiste advies op het gebied van binnenzonwering te kunnen geven.’Over haar uitdaging op facilitair gebied: ‘Het juiste advies te kunnen geven op de vele facili-taire vragen die voor elk nieuw project weer op mijn pad komen. Iedere dag word ik weer geprik-keld om verder te denken over innovaties in onze branche, die voor de facilitaire dienst van groot belang kunnen zijn. Of het nu voor een ziekenhuis is, of voor een utiliteitsgebouw; het blijft belang-rijk dat je de partijen kunt ontzorgen.‘Persoonlijk vind ik dat ik werkzaam ben in een zeer leuke uitdagende creatieve technische bran-che, waarbij geen dag hetzelfde is en je continu mag en kan werken aan het realiseren van een prachtig eindresultaat voor de eindgebruiker. Een nuttig product, dat elke dag door de gebrui-kers bediend wordt om de daglichttoetreding en/of zonlichttoetreding te regelen.’Koenekoop verheugt zich erop om zich de ko-mende tien jaar nog meer te verdiepen en te specialiseren in haar functie.

Foto

: ©N

FP Photography/Marijn van Rij

©nfp-130664_15Lowres.jpg

5352 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013

Vandaag de dag kan niemand er meer omheen, gastvrijheid en lean (een managementfilosofie die erop gericht is om verspillingen te elimineren uit processen zodat de productiekwaliteit omhoog

en de productiekosten omlaag gaan) zijn kwesties die de BV Nederland bezighou-den. Maar is het ervaren van een gastvrij gevoel en het continu verbeteren van processen wel iets waar de klant op zit te wachten? Het antwoord is ja. Klanten willen een betere service in kortere tijd, met behoud van kwaliteit en lage kosten, en dat alles verzorgd door dienstverlenende organisaties die hen gastvrij benaderen. Juist de benadering van gastvrijheid vanuit een lean perspectief, zorgt ervoor dat klanten zich welkom voelen en een positieve beleving van service er-varen. Wel is het van belang om dit in de juiste volgorde te doen en ervoor te zorgen dat de geleverde producten en diensten van toegevoegde waarde zijn zodat klanten ervoor willen betalen. Een uitdaging die de afdeling Business & Facility Services, onderdeel van het shared service center van USG People in Nederland, niet uit de weg gaat.

Constante, snelle en goede dienstverleningIn het kader van een reorganisatie, heeft de facilitaire organisatie van USG People met ingang van december 2012 het thema excellent gastheerschap geïn-troduceerd. Paul Oortwijn, directeur Business & Facility Services legt uit: ‘Door het introduceren van het thema excellent gastheerschap hebben we gezorgd voor een verbindend element. Een zienswijze waar iedere medewerker zich in kan herkennen. Daarnaast stellen wij ons dienstbaar op naar onze klant, zodat de werkmaatschappijen optimaal kunnen functioneren. Want de werkmaatschap-pijen zorgen dagelijks voor de inkomsten en dienen ontzorgd te worden. Vanuit die gedachte is de introductie van excellent gastheerschap een aanvulling voor onze klanten. Zij kunnen namelijk ervaren dat zij ontzorgd worden in en rondom hun werkomgeving’.Om er achter te komen wat klanten van de afdeling Business & Facility Services precies verwachten van een gastvrije dienstverlening, heeft Casper Braak in het kader van zijn afstudeeronderzoek voor de opleiding Facility Management aan de hogeschool InHolland, onderzocht hoe het facilitaire producten- en dienstenaanbod kan aan-sluiten op de behoeften en doelstellingen van de interne klant; de werkmaatschappij.

Opvallend was dat de interne klant aangaf niet direct behoefte te hebben aan gastvrijheid, maar vooral aan een constante, snelle en goede dienstverlening en een meer proactieve houding en commerciële drive van de medewerkers van Business & Facility Services.

Excellent gastheerschapOortwijn: ‘De huidige dienstverlening wordt in de basis als voldoende tot goed ervaren, maar ik zie nog volop kansen waar het gaat om het verlenen van een consistente service, zodat teleurstellingen kunnen worden voorkomen. Het draait hierbij om het veran-deren van de mindset van onze medewerkers, een cultuuromslag die niet zomaar opgelegd kan en mag worden. De visie op excellent gastheerschap zorgt er-voor dat we als afdeling meer meedenken met de klant en zodoende een sfeer creëren waarbij klantgerichtheid en, nog beter, klantgedrevenheid voorop staat.‘Onze interne klant verwacht geen vijf-sterrendienst-

verlening, maar moet wel zodanig geserviced worden dat zij geen omkijken hebben naar randzaken zoals een defect vacaturebord of herhuisvesting. Voor de afdeling Business & Facility Services is het dus van belang om de beleving van de service op niveau te houden, de juiste prioriteiten te stellen en van inci-dentgedreven naar professioneel en vraaggestuurd werken over te gaan, zoals het verhogen van selfservice en een goed georganiseerde servicedesk. Door self-service goed in te richten wordt beleving toegevoegd aan de producten en diensten. We moeten ons daar-bij voortdurend blijven uitdagen door reflectie toe te passen en af te vragen hoe we onze dienstverlening efficiënter kunnen verlenen, om de externe klant van de werkmaatschappij een WOW-beleving te laten ervaren. Oftewel: een beleving waarin de verwachting van de gast wordt overtroffen. Want alleen zeer tevre-den gasten zijn loyaal en promotors van een bedrijf. Uiteindelijk zijn wij hierdoor in staat om te blijven voldoen aan de verwachtingen van onze klanten en voegen we waarde toe aan de core business’.

Lean en gastvrijheidTegelijkertijd met de introductie van excellent gast-heerschap, wordt de afdeling Business & Facility Services van USG People ingericht op basis van procesketens. Hierbij is lean werken een belangrijk aandachtspunt. Juist het benaderen van gastvrijheid vanuit een lean perspectief, kan er voor zorgen dat de interne klant van Business & Facility Services inziet dat gastvrijheid wel degelijk een behoefte is en dat het zorgt voor toevoegde waarde.Lean denken helpt namelijk het abstracte begrip gastvrijheid te ontwikkelen en te borgen in het faci-litair bedrijf. Lean denken maakt organisaties bewust wie de echte klant is en maakt duidelijk welke pro-ducten en diensten werkelijk waarde toevoegen voor de interne en externe klant. De gestructureerde benadering vanuit het leanper-spectief is daarmee een aanvulling op geijkte model-len voor gastvrijheid (figuur 1).

Gastvrij procesOm gastvrijheid te ontwikkelen en borgen volgens de leanmethodiek, is het raadzaam om een gastvrij pro-

Laura de la Mar en Nam Chun Melis

Gastvrijheid is een populair onderwerp, net zoals lean.

Veel organisaties kiezen er dan ook voor om beide

thema’s hoog op de agenda te plaatsen, maar vergeten

daarbij wellicht te luisteren naar wat de klant echt wil,

namelijk producten en diensten die toegevoegde

waarde leveren.

‘Niet direct behoefte aan gastvrijheid’

> USG PeopleUSG People verleent gespecialiseerde arbeidsmarktdiensten in Europa, gericht op de marktsegmenten algemene uitzending, specialistische uitzending, professionele detachering en projecten, HR-services en customer care. Vanuit een aantal zelfstandige werkmaatschappijen (zoals Unique, Start People, Secretary Plus en USG Professionals) worden de diverse diensten aangeboden. De werkmaatschappijen zijn actief in acht Europese landen: België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk en Zwitserland.

Klant wil vooral constante, snelle en goede dienstverlening

55fmi 12 - 2013

‘Alleen zeer tevreden gasten

zijn loyaal en promotors van

een bedrijf’

> Laura de la Mar helpt organisaties gastvrijheid te ontwikkelen en borgen, werkt als adviseur, trainer en coach vanuit het platform Gastvrijheid in Bedrijf en is co-auteur van het boek Mood Maker. Nam Chun Melis is werkzaam als business process expert Business & Facility Services bij USG People.

ces uit te werken. De uitwerking van een gastvrij proces, start met het identificeren van de klantdoel-groepen. Vervolgens is het belangrijk om de klant-waarden te bepalen, zodat aan de hand van de orga-nisatiedoelstellingen en klantbehoeften bepaald kan worden welke producten en diensten van toege-voegde waarde zijn voor de klant. Voegt het geen waarde toe? Dan is het wellicht beter om er mee te stoppen.Voor USG People is het van belang dat het moment van ontmoeten centraal staat, het contact tussen werkmaatschappij, kandidaat en klant. Wanneer we dat vertalen naar een gastvrij proces betekent dit dat de accountmanager of intercedent werkzaam voor de werkmaatschappij, een sfeer weet te creëren waarbij kandidaten en bedrijven zich welkom voelen.De uitstraling van de ontmoetingsplek moet dus optimaal zijn, waarbij persoonlijke service en een

correcte ontvangst bepalende factoren zijn. Zowel offline als online. Het doel is dus de medewerkers van de werk-maatschappijen van USG People in flow te brengen, zodat zij zich volledig kun-nen concentreren op het helpen van mensen aan de

baan die het beste bij hen past en dat de klant voorzien wordt van de beste medewerkers. In dit geval zijn dus de kandidaten en bedrijven degenen die de gastvrij-heidsbeleving ondergaan.

Klant centraalEen volgende stap is om vraaggericht te werken en de processen te optimaliseren. Voorkom hierbij onnodige extra’s zoals controle en overbodige pro-cedures. In de praktijk houdt het ontwikkelen van een gastvrij proces in dat je als organisatie altijd de klant centraal stelt bij het verbeteren van het proces en daarbij doorvraagt om zo te verduidelijken op welke manier je het producten- en dienstenaanbod kunt laten aansluiten op de wensen en behoeften. Zo bouw je tegelijkertijd aan de relatie met je klant.

De laatste stap, die zorgt dat lean inderdaad een aan-vulling is op gastvrijheid, omvat het streven naar perfectie als einddoel terwijl je continu probeert de dienstverlening en relatie met de klant te verbeteren. Verder is het cruciaal dat er gedacht wordt aan het creëren van draagvlak binnen de organisatie en het bouwen aan partnerships met de leveranciers, aange-zien de interne organisatie en leveranciers verant-woordelijk zijn voor de uitvoering van gastvrijheid in de dagelijkse praktijk. Bovendien is de leverancier een onmisbare schakel in de keten, omdat de leverancier een verlengstuk is van het facilitair bedrijf en dagelijks klantcontact heeft.

ConclusieIn financieel uitdagende tijden is gastvrijheid de sleutel tot succes. Intern gastheerschap is niet een extra service waar de klant voor moet betalen, maar een gastvrije wijze van dienstverlening waarbij de facilitair medewerker van toegevoegde waarde is doordat zij medewerkers in flow brengen, zonder dat het extra geld kost. Het is een kwestie van aandacht, keuzes maken en bouwen aan de relatie met de klant. Wanneer een organisatie continu haar gastvrijheid verbetert, zal dit de interne en externe klanttevreden-heid ten goede komen, kunnen kosten dalen, wordt de organisatie professioneler, het imago versterkt en de omzet verhoogd. Eveneens komen er meer ambas-sadeurs dan klagers bij. Uiteraard mag het individu hierbij niet worden vergeten, aangezien hij of zij da-gelijks het verschil kan maken. fmi

Identificeer de klantdoelgroepen Creër flow en gastvrijheidsbelevingIdentificeer de klantwaarden

Bouw aan de klantrelatieContinue verbetering tot excellente

integrale gastvrijheid

figuur 1: Gestructureerde benadering van

gastvrijheid

De sleutel tot een ongediertevrij gebouw

Uw klanten en collega’s gaan ervan uit dat hun afdeling goed onderhouden en beheerd wordt. Toch is een ongediertevrij gebouw niet vanzelfsprekend. Sommige locaties zijn door hun bouw toegankelijk voor ratten en muizen. Ook kan het personeel door hun gedrag onbedoeld plaagdieren aantrekken. Dat is een hele zorg voor de facilitair manager, want als zich een uitbraak van ongedierte voordoet, wordt deze erop aangekeken.

Rentokil kan deze zorgen wegnemen met een preventieprogramma op maat: directe en snelle respons bij incidenten en digitale rapportage van ongedierte-activiteiten. En wanneer u onverhoopt toch met een ongedierteplaag geconfronteerd wordt, zorgen wij voor een snelle, doeltre� ende en discrete bestrijding. Laat u adviseren over onze oplossingen. Dan zorgen wij er samen voor dat ongedierte uw goede naam niet in het geding brengt.

Kijk op www.rentokil.nl/bedrijven, mail naar [email protected] of bel gratis 0800-7368654 VCA

57fmi 12 - 2013

> Dit artikel is verzorgd door Elsa Martens, advocaat bij Certa Legal Advocaten.

juridisch

Het is niet altijd duidelijk of u nou een kantoorruimte of een winkelruimte huurt. Want is een uitzendbureau een winkel of kantoor? En hoe kwalificeert een showroom zich in dat opzicht? En een fitnesscentrum?

Voor het publiek toegankelijkKort gezegd kwalificeert een ruimte zich als winkelruimte indien het gaat om een kleinhandelsbedrijf, restaurant, café, afhaal- of besteldienst, of ambachtsbedrijf. Er moet in deze bedrijven voorts een verkooppunt voor het publiek aanwezig zijn. Ook al staat op de huurovereenkomst ‘kantoorruimte’, het kan zo zijn dat de huurruimte eigenlijk een winkel betreft. Als je op een auto het woord ‘fiets’ schildert, maakt dat de auto nog geen fiets. Indien u een overeenkomst ‘kantoorruimte’ heeft getekend, maar de ruimte kwalificeert zich eigenlijk als winkelruimte, kunt u bij de rechter afdwingen dat het winkelruimteregime wordt toege-past. Dit geeft u meer bescherming als huurder. JuridischHet juridische verschil tussen winkelruimte en kantoorruimte vertaalt zich vooral in wat wel en niet kan worden afgesproken. De huur van winkelruimte is gebonden aan een strak wettelijk

regime, terwijl partijen vrij zijn als het gaat om de huur van kan-toorruimte. Van de wettelijke winkelruimtebepalingen kan niet ten nadele van de huurder worden afgeweken. Zo is bij wet geregeld dat de minimale duur van een huurovereenkomst in principe vijf jaar is. De huurovereenkomst wordt daarna van rechtswege voortgezet voor vijf jaar. Indien de verhuurder wil opzeggen na vijf jaar, kan dat alleen maar op grond van de opzegredenen die in de wet zijn genoemd. Voor de verhuurder is het relatief lastig om van de huurder ‘af te komen’. Voor kantoorruimte kunnen alle mogelijke huurtermijnen worden afgesproken.

Voorbeelden rechtspraakTwee aansprekende voorbeelden uit de rechtspraak:• Bar in manege: de rechter oordeelde dat een bar in een ma-

nege voornamelijk drijft op de activiteiten in de manege. De manege wordt hoofdzakelijk bezocht door leden, eventueel vergezeld van bezoek. De bar is alleen toegankelijk via de ma-nege. Daarom was de manege geen winkelruimte. Kantines die voor iedereen toegankelijk zijn, worden vaak wél gekwalificeerd als winkelruimte.

• Atelier beeldend kunstenares: hier worden voorwerpen van brons, keramiek en glas vervaardigd, geëxposeerd en verkocht: de rechter kwalificeerde dit als winkelruimte. De beeldjes wer-den rechtstreeks te koop aangeboden. Daaraan deed niet af dat de omzet van de kunstenares voornamelijk bestaat uit verkoop van in opdracht vervaardigd werk en het geven van workshops.

ConclusieHet is soms niet klip en klaar of de ruimte die u huurt of verhuurt kantoor- of winkelruimte is. De kwalificatie van de huurruimte is bepalend, niet wat er op het huurcontract staat. Het winkelruim-teregime geeft de huurder méér bescherming dan het kantoor-ruimteregime.

Als ondernemer huurt u waarschijnlijk een ruimte waarin u uw kantoor of uw winkel heeft. Of u bent vastgoedeigenaar en verhuurt een ruimte. U heeft in beide gevallen een contract getekend. De rechten en plichten lijken duidelijk, want ze staan op papier. Maar heeft u er wel eens aan gedacht dat de huurregimes voor kantoorruimte en winkelruimte van elkaar verschillen?

Weet wat u huurt

Vakbeurs Facilitair

15 , 16 & 17 januari 2014B r a b a n t h a l l e n’s -Her togenbosch

Compleet evenementVakbeurs Facilitair is een compleet vak-evenement. Dat betekent dat u niet alleen stands kunt bezoeken, maar dat ook lezin-gen bezoeken, vakbladen gratis meenemen op het mediaplein, kosteloos gebruikmaken van fl exwerkplekken, recepties bijwonen en in het facilitair café netwerken tot de mogelijkheden behoren.

Duurzaamheid, beursthema 2014Maatschappelijk verantwoord onderne-men staat bij veel organisaties hoog op de agenda. Reden voor de beursorganisatie om duurzaamheid tot een belangrijk thema van Facilitair 2014 uit te roepen.

Voorregistratie voorkomt wachttijdU kunt zich gratis voorregistreren voor uw bezoek aan de vakbeurs Facilitair 2014. Zo voorkomt u dat u op de dag van uw bezoek zich nog moet registreren aan een

van de daarvoor bestemde balies. Vul daarom nu het formulier in op de website.

w w w . v a k b e u r s f a c i l i t a i r . n l

FMI_adv_nov2013.indd 1 20-11-13 15:20

5958 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013

FMN in gesprek met…

De Kenniskring Hospitality is sinds september 2012 actief binnen FMN, op initiatief van Jan Willem Tel-legen, Marjolein Jacobs en Willem van Dalen. Drie actieve FMN-leden met een groot hospitality-hart. Vanwege de voortdurende belangstelling voor dit onderwerp in de facilitaire markt, voelden zij de noodzaak deze kenniskring op te richten. Van banken tot ziekenhuizen, in vrijwel alle branches staat het op de agenda.

Over de Kenniskring Hospitality Doelstelling van de Kenniskring Hospitality is kennis brengen, delen en ontwikkelen op het gebied van hospitality. Hiertoe is bijvoorbeeld een eigen visie in relatie tot FM ontwikkeld. Onderdeel hiervan is onder andere het integraal-vraagstuk: Hospitality is een integraal vraagstuk voor organisaties. De klant beoor-deelt immers de totaalbeleving. Excellente gastvrije organisaties weten gastvrijheid dan ook integraal te ontwikkelen en te borgen. In excellente, gastvrije organisaties is hospitality in de lijn gebracht en gekop-peld aan de missie, visie en kernwaarden van de or-ganisatie. Gastheerschap is een verantwoordelijkheid van alle medewerkers.

Een ander onderdeel is waarde. Facilitaire medewer-kers zijn van toegevoegde waarde wanneer ze goede gastheren en -vrouwen zijn, een bijdrage leveren en waarde toevoegen aan het primaire proces en het imago van de organisatie. FM draagt zorg voor een gastvrij gebouw en interieur en kan de katalysator en verbindende factor zijn in de ontwikkeling van hos-pitality in de organisatie. De kenniskring bestaat uit een kernkring van 7 leden met daarnaast ongeveer 35 actieve leden die ieder aan een werkgroep verbonden zijn. De kring kent name-lijk een structuur met werkgroepen die ieder voor een onderwerp verantwoordelijk zijn: Inspiratie & In-novatie, Onderwijs en Expertisecentrum.

Hospitality on tourDe werkgroep Inspiratie & Innovatie heeft exclusief voor leden van FMN Hospitality On Tour (HOT) ontwikkeld. Dit met als doel collega’s in het vakgebied twee keer per jaar te inspireren, door ze op één of meer bijzondere locaties voor een programma met inspire-rende sprekers en innovatieve ideeën uit te nodigen.De eerste HOT vond plaats in Rotterdam en startte bij Nationale Nederlanden (NN). Hiervoor waren

FMN-leden uitgenodigd die hospitality hoog in het vaandel hebben staan. De vijftig beschikbare plekken waren dan ook snel bezet. Gelske Molenaar, directeur Facilitair Bedrijf bij NN, was de eerste spreker en nam de aanwezigen mee in het programma Hostmanship dat zij de afgelopen drie jaar heeft doorgevoerd bij NN. Daar waar FM zich met hospitality doorgaans richt op de interne klant, heeft FM zich hier gericht op de ‘echte’ klant van NN. Dit blijkt vooral uit de manier waarop FM aansluiting bij NN heeft gezocht op het gebied van de kernwaar-den en marketingstrategie van de organisatie. Mole-

naar: ‘Interne klanten bestaan niet, dat zijn gewoon collega’s. Het gaat dus helemaal niet om klanttevreden-heid, maar om collega-tevredenheid. Samen hebben we klanten.’

7 goed genoeg voor schoonmaakNN heeft zich afgevraagd, waar kunnen we nu echt het verschil maken voor onze gasten? Dat is bij de ontvangst, door een warm welkom. In de parkeerga-rage, door geen plekken vrij te houden voor de direc-tie nabij de ingang, en de ruimte goed te verlichten en van goede bewegwijzering te voorzien. In het restaurant, door verse biologische gerechten van streekproducten te serveren. Door uitstekende koffie te schenken in diverse variaties. Daarnaast door bewust keuzes te maken. Een zeven is goed genoeg voor de waardering van schoonmaak. Om van een score zeven naar een score negen voor schoonmaak te gaan, kost namelijk buitensporig veel geld en dat is niet in verhouding tot de waardering die gasten daaraan geven. NN onderscheidt drie typen dienstverlening:• Pandgebonden dienstverlening; de basis. Deze dienst-

verlening moet een zeven scoren, gewoon goed.

Willem van Dalen en Rianne Kuik

Op 20 september jongstleden ging de FMN Kenniskring Hospitality voor

het eerst HOT: Hospitality On Tour. Een mooie aanleiding om met deze

nog jonge kring in gesprek te gaan.

Kenniskring Hospitality on tour

Iedere eerste vrijdagmiddag van de maand komt de Kenniskring Hospitality met alle werkgroepen bij elkaar in de ROC Hotelschool te Nieuwegein. Aansluitend aan de werkgroepbijeenkomsten is er altijd een gezamenlijke activiteit gericht op kennisdeling, zoals een lezing of een Lagerhuisdiscussie. De bijeenkomsten worden onder het genot van een hapje en een drankje informeel afgesloten met een netwerkmogelijkheid. Wil je aanwezig zijn bij één van deze bijeenkomsten meld je dan aan via [email protected]

FMN heeft verschillende kenniskringen, regioteams en commissies. De leden die actief zijn voor de vereniging spreken in de dagelijkse praktijk vaak mensen met een interessante of in het oog springende mening over uiteenlopende onderwerpen. In FMI maandelijks een gesprek tussen een FMN-lid en iemand uit het werkveld.

61fmi 12 - 2013

FMN in gesprek met…

> Willem van Dalen, Hospitatlity & Facility Management en Rianne Kuik, eigenaar van KenK Connect en lid van de redactiecommissie van FMI. Beiden lid van de Kenniskring Hospitality

• Collega-gerichte dienstverlening; ten aanzien van deze dienstverlening kan de doelstelling variëren van basis, score zeven, tot excellent, score negen.

• Gastgerichte dienstverlening; deze dienstverle-ning moet excellent zijn, score negen is hier de doelstelling.

Geïnspireerd door het verhaal van Molenaar werd op weg naar de volgende locatie een stop op de begane grond van ‘de Delftse Poort’ gemaakt. Hier is een DE-café gehuisvest. Een bewuste keuze van NN: ‘Ie-dereen is hier welkom om af te spreken, te werken, te vergaderen of gewoon even lekker te genieten van een heerlijke kop koffie.’

BrandingDe volgende locatie is Beurs WTC dat op ongeveer tien minuten loopafstand van NN ligt. Na een welkomst-woord door Jolande Huijers, directeur Beurs WTC, nam Michel Kolenbrander van Born2Brand de deelnemers mee in de wereld van branding en de kracht van een merk in relatie tot facility management en hospitality. Aan de hand van diverse voorbeelden schetste Kolen-brander het belang van een goede intake van projec-ten. Vaak worden bij de start van een project, onte-recht, allerlei aannames gedaan. Deze aannames ‘verbranden’ al snel als men verder kijkt. Zoals Ko-lenbrander het mooi formuleerde: ‘naast brandstof is ook zuurstof nodig’.

SamenvattendUit de evaluatie is gebleken dat de HOT voor de aanwezige leden van FMN van grote toegevoegde waarde was. De deelnemers gaven aan volop geïnspi-reerd te zijn (score 8,2) en het format als zeer passend ervaren (score 8,7)Verder hebben met name de volgende vernieuwende inzichten de deelnemers geïnspireerd:• FM heeft geen interne klanten, maar collega’s waar-

mee samen toegevoegde waarde voor de externe klant gecreëerd wordt.

• Maak keuzes met welke facilitaire diensten je on-derscheidend wilt zijn, voor sommige facilitaire diensten is gewoon goed, goed genoeg.

• De ontwikkeling van de organisatie vanuit merkbe-leving en corporate identity levert het veelvoudige op.

Resultaten waar de kenniskring trots op is en die inspiratie geven om in het voorjaar van 2014 een volgende HOT te organiseren. fmi

BEURS IN BEELD

BEURS IN BEELD

BEURS IN BEELD

Palmberg büroeinrichtungen + Service GmbH • lasertechniek toepassing: op gehele portfolio naadloze

blad-kantenband • verbinding, milieu vriendelijk, geen verarming, geen

vervuiling.• HNW functioneel in beeld gebracht• unieke MVO duurzaamheidsverklaring op onze homepage • keuze uit 20 kleuren en honderden combinaties om uw CI mede vorm te geven

• ontmoet; kwaliteit, veelzijdigheid, flexibiliteit, betrouwbaarheid en vriendelijkheid

Salto Systems Bent u zich al bewust van het belang van toegangscontrole in uw gebouw? Salto Systems is specialist in elektronische toegangscontrole en presenteert u met veel plezier de uitgebreide mogelijkheden van onze toegangscontrolesystemen. Ontdek hoe Salto u niet alleen laat bepalen wie, wanneer en waar toegang heeft. Wij openen graag de deur naar innovatieve concepten. Maak bijvoorbeeld kennis met ons nieuwste product Clay, voor cloud-gebaseerde draadloze toegangscontrole. Clay by Salto is een sluitoplossing voor het MKB, revolutionair in design, gebruik en beheer. Welkom op onze beursstand 3.030.

Satino Black De moderne, matzwarte dispensers van Satino Black maken in een handomdraai van elke toiletruimte een pronkjuweel. Vul ze met Satino Black toilet- en handdoekenpapier, zeep, alcoholgel en toiletbrilreiniger en je toilet is niet alleen schoon en fris , maar ook strak en modern. Bezoek onze stand en beleef de authentieke Satino Black toiletinrichting. Ontdek op onze stand ook de kracht van geurmanagement met de verrassende luchtverfrissers van Satino. Eerst ruiken, dan geloven? Graag! Wij trakteren je met plezier op een fleurig Satino Bouquet voor je toilet. Dus, kom naar onze stand en kleur je geur!

STAND 3.051

STAND 3.030

STAND 1.075

Rob Kruft

Henk Bremer

Saal van Zwanenbergweg 11, 5026 RM Tilburg tel +31 (0) 13 463 68 08 www.famas.nlFacility Management Solutions bv

FAME, Keep IT Simple.

Heeft u behoefte aan meer licht in de duisternis van uw facilitaire organisatie? Wilt u misschien het licht laten schijnen op de facilitaire organisatie van uw opdrachtgever(s)??

In beide gevallen biedt ons geïntegreerd softwarepakket (Facilitair Management Informatie Systeem FAME) u de juiste oplossing! In een volledige webbased omgeving werken met alleen die modulen van het systeem, die u ook werkelijk nodig heeft (het “cafetariamodel”), biedt voor u dan ook de ultieme oplossing om tegen de goedkoopste tarieven licht te brengen in de facilitaire organisatie. U maakt hierbij gebruik van ons basissysteem, de fundering van alle modules, waarover u kunt beschikken.

Dit alles onder het allesomvattende motto: Keep IT Simple !

Wilt u snel meer zien/weten van ons systeem, neem dan met onderstaande gegevens contact met ons op.

FamasadvA4_13.indd 1 10/10/13 5:12 PM

63fmi 12 - 2012

Dit is mijn laatste column in FMI en ik wil bij deze graag mijn intense dank-baarheid uitspreken voor het feit dat u me zo’n lange tijd heeft getolereerd. Al mijn ontboezemingen over huisvesting-praktijken van gekke-vloerenziektes tot ophokplicht, van mobieltjes die zijn uit te vouwen tot roeiapparaat tot de Idee-WC, heeft u allemaal geaccepteerd terwijl u nooit mijn huis heeft bekogeld met overrijpe tomaten en ik heb nooit een onwelriekend iets in mijn brieven-bus gevonden. U begrijpt het, ik ben u intens dankbaar en woorden schieten mij tekort. Nu ik u toch aan de lijn heb, zou ik wil-len afsluiten met een vraag. Dit jaar heb ik de basis voor mijn dissertatie afge-rond over kennisproductiviteit en de fysieke omgeving aan de TU Delft. Wat ik de afgelopen jaren heb mogen leren, is dat de natuur om ons heen mooier, doordachter en complexer is dan we ons misschien wel ooit voor mogelijk kun-

nen houden en dat die natuur ons als mens zo ongelofelijk veel goed doet. Ik heb aardig wat kennis mogen verza-melen en wil dit ook graag in de echte praktijk brengen om iets te kunnen betekenen voor mensen. Nu merk ik regelmatig dat mensen in bedrijven onder druk worden gezet om maar productiviteit te behalen en ook te weinig ruimte krijgen om zelf te bepalen hoe ze hun werk het beste kunnen uit-voeren. Veel mensen, ook veel jonge mensen, raken daardoor vermoeid en krijgen een burn-out. Omdat werken in de natuur helend is voor deze mensen, ben ik bezig om op onze oude kwekerij een ‘Verbeeldings-tuin’ op te richten. Tijdens het werken met oude Boskoopse gewassen kunnen mensen al mijmerend werken aan zowel de tuin, als aan hun eigen beeld hoe zij hun toekomst het beste invulling kun-nen geven. Het ritme van de natuur en het werken met planten die een duide-

lijke structuur tonen, helpen mensen hun eigen ritme weer te vinden en structuur te geven aan hun leven.Graag wil ik u vragen of u met uw bedrijf een donatie wil geven. Indien u interesse heeft, wilt u mij dan even mailen? Dan stuur ik u het plan. Mijn mailadres is [email protected] mij u te danken voor alle mooie reacties op de columns. Het gaat u goed. Geniet van de dagelijkse dag en wees trots op de bijdrage die u als betrokkene bij de facilitaire wereld mag leveren aan de gezonde, productieve en liefdevolle werk-, woon- en leefomgeving.

COLUMN

Beste mensenIris Bakker, www.levenswerken.eu



FGB Facility GroupWaarom je onze stand niet mag over-slaan? Omdat wij de gezelligste stand zijn en de lekkerste koffie hebben. Laat je door ons verrassen, ons enthousiasme werkt aanstekelijk! Ben je benieuwd hoe wij invulling geven aan onze slogan ‘Ondernemers in Facility Management’? Nieuwsgierig naar wat wij voor jou, jouw facilitaire organisatie én voor elkaar kunnen betekenen? Of vind je het gewoon leuk ons te ontmoeten? Wij nodigen je van harte uit bij ons langs te komen. Neem je relaties en collega’s mee en verras ons met je bezoek!

Hartelijke groet,Ron Dillen, FGB Facility Group

FP-RuysFP-Ruys introduceert een volledig nieuw frankeerconcept: PostBase. Een modulair systeem dat zich vormt naar de wensen en eisen van de klant. Kies zelf de snelheid, opties en zelfs de kleur.

Ron Dillen

T: 020 56 92 911 | Mail: [email protected] www.electrolux.nl/laundrysystems | twitter.com/eluxprofnl

Uw instelling vraagt om een efficiënte en betaalbare oplossing als het gaat om het dagelijks verschonen en drogen van uw beddengoed, microvezeldoeken en werkkleding. Electrolux Professional komt daarom nu met ‘PayperWash’.

Geen investering, maar een vast bedrag per was. Desgewenst inclusief onderhoud, installatie en service!

De was doen in gratis machines van Electrolux.

www.payperwash.nl

made by Electrolux.

210x297mm_ZorgInst_ELppw.indd 1 07-11-12 13:36

> Met haar column luisterde Iris Bakker jarenlang FMI op.

6564 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013

‘Onze missie is het

verbeteren van de

positie van FM’

Ondanks dat ze elke wedstrijd won, jaren op nummer één stond en mensen in haar omgeving die haar tij-dens een toernooi wilden aanmoedigen, zeiden: ‘Ik koop wel een kaartje voor de finale’, heeft rolstoelten-nisser Esther Vergeer zichzelf altijd willen verbeteren. Of misschien wel juist daarom. Vergeer: ‘De druk is wel hoog als mensen zulke hoge verwachtingen heb-ben.’ Vergeer sloot de ALV van FMN en het daarop-volgende middagprogramma humoristisch af met een zelfbewust verhaal dat tot nadenken aanzette.

ook over wat dit betekent voor FM: ‘Hoe kunnen wij van FM, medewerkers optimaal ondersteunen in 2020?’Resultaten die onder andere werden genoemd zijn de verschuiving van kenniseconomie naar netwerkeco-nomie, de stijging van zzp’ers en het nieuwe werken dat de norm wordt.Als het gaat om gebouwen dan worden A-locaties courant, maar is er voor andere locaties leegstand te

verwachten. Gebouwen worden multifunctioneel, we gaan van een wegwerp-cyclus naar lifecycleen van bezit naar gebruik.Voor FM betekent dit dat grote organisaties voor het regiemodel zullen kiezen, middelgrote organisatie

gaan voor facility sharing en voor kleine organisaties geldt: be you own FM. Ook van belang is de nadruk die steeds meer wordt gelegd op FM als toegevoeg-de in plaats van dat de focus ligt op het beheersen van kosten.

De onderzoekers verwachten in de nabije toekomst drie huisvestingsconcepten: co-workspace (zoals Seats to meet), HUB (bedrijfsverzamelgebouwen) en club (het hoofdkantoor als icoon van de cultuur en het imago, zoals ABN Amro heeft). Ook belang-rijk wordt flexibiliteit: Hoe flexibel zijn we? Kunnen we schakelen in service? En hoe flexibel zijn we met ruimte?

ALVDaarna begon het officiële gedeelte, de ALV. FMN-voorzitter Ian van der Pool startte met de vraag of er nieuwe leden aanwezig waren en of deze wilden gaan staan. Vervolgens vroeg de voorzitter waarom zij lid zijn geworden. Netwerken en kennis delen, bleek de rode draad in de motivatie om lid te worden van FMN. Ook kondigde Van der Pool de uit Amerika overge-vlogen Tony Keane aan, president en CEO van IFMA aan, om vervolgens het woord te geven aan Roel Masselink, de nieuwe verenigingsmanager. Het is zijn eerste ALV, dé gelegenheid om zichzelf te introduce-ren. Masselink komt niet uit het facilitaire werkveld,

Op donderdag 14 november vond de najaars-ALV van FMN plaats in de

Sint Maartenskliniek in Nijmegen. Naast de ALV werd een interessant

inhoudelijk programma aangeboden over onder andere conceptontwik-

keling, smaak en over het stellen van doelen, waarvoor niemand minder

dan rolstoeltenniskampioen Esther Vergeer was uitgenodigd.

Najaars-ALV in de Sint Maartenskliniek

Onderzoek Werkomgeving 2020De ALV, die plaatsvond in de Sint Maartenskliniek in Nijmegen, begon met een lunch, aangeboden door Sparq. Gastheer en gastvrouw van de Sint Maartens-kliniek waren Nico Klop en Mieke Jacobs. Voordat de officiële vergadering begon, presenteerden Arjen Termaat en Feike Bergsma de voorlopige resultaten van het onderzoek Werkomgeving 2012, dat onder andere door FMN is gesubsidieerd. Het ging niet al-leen over de werkomgeving van de toekomst, maar

67fmi 12 - 2013

maar heeft des te meer ervaring met verenigings-management. Hij heeft FMN tot nu toe leren ken-nen als actieve vereniging, zo vertelt hij, en ver-heugt zich op zijn taak. FMN heeft met Masselink na de interimperiode van Henri van de Laar, die in dienst is van APPR, weer een verenigingsmana-ger in eigen dienst.De notulen van de vorige ALV werden goedgekeurd, waarna secretaris Rolf Nijdam de aanwezigen mee-nam in de bestuurssamenstelling en verdeling van

portefeuilles. Zo vertelde hij dat Ian van der Pool zijn voorzittershamer tijdens de volgende ALV hoopt over te dragen. Verder werden de termijnen verlengd van Lisanne Hen-drix (tot de voorjaars-ALV 2014), Maybrit Admiraal

(tot de najaars-ALV in 2014) en van Marcel Broumels (ook tot de najaars-ALV 2014). Werner Leenders (Sponsoring) en Edwin Bodaan (Ontmoeten) werden benoemd tot bestuurslid. Zowel de verlengingen van de termijnen, als de benoemingen werden door de aanwezige leden goedgekeurd. Net als de benoeming van ereleden Geert Freling en Hans Westerveld.Vincent le Noble tot slot nam officieel afscheid als bestuurslid, maar blijft tot genoegen van het bestuur en de voorzitter nog wel actief in de werkgroep nieuwe digitale middelen.

IFMAHet bestuur lichtte vervolgens enkele ontwikkelingen binnen FMN toe, zoals de ambitie om de samenwerking met IFMA meer onder de aandacht van leden te bren-gen, de toegenomen bekendheid van FMN – onder andere dankzij de inspanningen van adviseur externe betrekkingen Lennart Harpe die zorgt voor de persbe-richten en deelname aan beurzen –, en het succesvolle Knowledge Sharing Project waarbij studenten worden gekoppeld aan professionals uit het werkveld.Tony Keane vertelde over het wederzijds belang van de samenwerking tussen IFMA en FMN. Keane schetste dat IFMA een globale FM-gemeenschap vertegenwoor-digt van 23.700 leden. De trends die tot dan toe aan bod zijn gekomen, gelden volgens Keane ook interna-tionaal. ‘Vandaag is een kans om die community te versterken’, aldus Keane. ‘Onze missie is het verbeteren van de positie van FM. Iedereen moet weten wat FM is, en Nederland is daarin leidend. Veel onderzoek wordt hier gedaan en dat is iets om trots op te zijn.’Vervolgens kwamen ook het contributievoorstel en de begroting van 2014 onder de hamer. De contribu-tie wordt iets hoger, waar groen licht voor wordt gegeven. Uitsmijter is de mededeling dat de voorjaars-ALV zal plaatsvinden tijdens Provada, beurs voor de vastgoedbranche, waar FMN voor het eerst aanwezig is, en waar bovendien de voorjaars-ALV wordt ge-houden. Er blijken geen rondvragen te zijn, waarna de ALV werd gesloten. Tijd voor koffie aangeboden door Nespresso. fmi

’We moeten kinderen

met een handicap niet

te veel pamperen’

JA AR

Liever vaker dit gevoel?

U kunt natuurlijk een heerlijk tropisch oord opzoeken om te relaxen. Een ontspannen gevoel is echter niet voorbehouden aan uw vakantie. Relax ook eens vaker tijdens uw dagelijkse werkzaamheden. Met een optimale procesinrichting, een goede kostenbeheersing, een helder overzicht en borging van de klanttevredenheid komt u tot rust. Het kan dankzij de toepassing Ultimo Facility Management. Een rijk standaard FMIS dat op uw situatie

wordt toegesneden door onze ervaren consultants.

Optimaliseer & ontspan met Ultimo: reserveer nu alvast uw smoothie op www.ultimo.net/ontspan en bezoek onze stand (2.007) op beurs Facilitair, 15-17 januari, Den Bosch

ultimo_adv_nl_06112013_297x210_01.indd 1 13-11-13 15:02

6968 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013

keling is een verschuiving van materialisme naar holisme, en iconisatie. Bij iconisatie gaat het om het product, met steeds meer de focus op één product. En integriteit: wat eet ik nu eigenlijk? Ook zijn er trends als nieuwe manieren van prijzen, niet per ge-recht maar per uur. En fast good food, fast food maar dan gezond.Met story telling valt of staat een concept, dat van a tot z moet kloppen. Dit komt ook terug op de Holland-boulevard op Schiphol: Nederlandse gerechten, Delfts blauw servies, boterhammen met kaas, pancakes en poffertjes. In een typisch Nederlandse ambiance inclu-sief tulpen en klompen. Positive healthy eating.Bij conceptonwikkeling, en dus ook op de Holland-boulevard, geldt dat het gaat om positionering – wat wil je bereiken? Geld – wat is realistisch? En kwaliteit. Een concept kan nog zo mooi bedacht zijn, maar het moet vooral gewoon goed werken en aansluiten bij in dit geval de visie van Schiphol en het profiel van de bezoekers. In dit geval is er rekening gehouden met loopstromen, vierkante meters en de zitanalyse. Het concept op Schiphol heeft geleid tot 30 procent omzetstijging in dit gebied.Tips bij conceptontwikkeling: wees onderscheidend, sluit aan bij doelgroep, value for money, past het concept in de omgeving, keep it simple en herkenbaar. En daarna kwaliteit meten.Tot slot werden de overeenkomsten tussen een vliegveld en een ziekenhuis genoemd zoals logistiek, diverse doelgroepen, concentratie van mensen en de omzet in de horeca additioneel op de core busi-ness. Op een vraag uit de zaal wat een goed concept voor een ziekenhuis zou kunnen zijn, antwoordde Niesten dat er wordt gewerkt aan zo’n concept en dat dat gaat in de richting van fast good food.

Jan Jaap Schmitz introduceerde het middagpro-gramma met zijn afscheid als voorzitter van de Ken-niskring Zorg. Annemarie Minkes volgt Schmitz op, het middagprogramma van de najaars-ALV 2014 is in deze rol zijn laatste wapenfeit. Schmitz gaf zijn visie op FMN en de zorg. Het belang van FM in de zorg houdt onder andere in dat de beveiliging op orde is, apparatuur werkt en de temperatuur optimaal is ingesteld zodat patiënten comfortabel zijn. Continu-iteit van processen is essentieel en moet worden ge-waarborgd. FM, zo besloot hij, vormt eenheid in verscheidenheid.

Hollandboulevard SchipholVervolgens vertelden Jan Willem Hilbron (HMS Host Schiphol) en Reoewein Niesten (Conceptional) over conceptontwikkeling met als voorbeeld de Holland-boulevard op Schiphol. Trend binnen conceptontwik-

Het inhoudelijke middagprogramma

Een figuurlijk kijkje in de keuken in de conceptontwikkeling van de Hol-

landboulevard op Schiphol, een letterlijk kijkje in de keuken van de Sint

Maartenskliniek en zevenvoudig paralympisch tenniskampioen Esther

Vergeer bood een kijkje in haar keuken: Hoe daagde zij zich nog uit, toen zij

toernooi na toernooi won? En wat is haar visie op leven met een handicap?

bijschrift

SmaakDaarna splitste de groep en ging – na een hapje en een drankje – de ene helft naar rolstoeltenniskampioen Esther Vergeer, terwijl de andere helft een inkijkje kreeg in smaak. Smaak is aan de ene kant universeel, vertelde Jelle Ferwerda, hoofd Voeding en Gastenservice bij de Sint Maartenskliniek. Onderzoek heeft namelijk uitge-wezen dat we als baby al niet van bitter houden en wel van zoet; maar smaak wordt ook beïnvloed door religie, het continent waar we geboren zijn en opvoeding. Maar

ook wáár je iets eet of drinkt speelt een rol. Een koud wijn-tje op een terrasje in Italië smaakt lekkerder dan dat-zelfde wijntje thuis. In een doosje dat voor ieder-een op zijn stoel klaar lag, bleken enkele hapjes te zitten die de aanwezigen lieten proe-

ven hoe smaak werkt. Een bonbon met alle soorten smaken, een kokoscreme die je met je neus dicht niet proeft, maar qua smaak explodeert als je je neus weer opent, en een peperachtige crème.Suzanne Stienen, business consultant bij DeliXL, besloot dit onderdeel met dat voeding niet alleen lekker maar ook duurzaam moet zijn. Vervolgens begeleidde zij de quiz ‘koksmuts op koksmuts af ’ om de kennis over duurzame voeding te testen. Is een plofkip bijvoorbeeld zwaarder dan een biologische kip? Je zou misschien denken van wel, maar dat blijkt niet zo te zijn. Wel is het zo dat plofkippen in een kortere tijd zwaar worden gemaakt. De winnaar van de quiz kreeg een fles wijn en een boek.

Esther VergeerTot slot wisselden de groepen en ging ook groep twee de sporthal waar zevenvoudig paralympisch kampioen Esther Vergeer al zat te wachten. Toen de twee groe-

pen elkaar in de gang passeerden, klonken enthousi-aste geluiden: ‘Wat een leuk mens!’, ‘Heel inspirerend!’ En Vergeer bleek ad rem toen zij bij het nemen van foto’s riep: ‘Elke foto kost je 5 euro voor de Esther Vergeer Foundation!’Vergeer gaf haar visie op hoe je als sporter, maar ook als medewerker, manager en ondernemer altijd het beste uit jezelf kunt halen. Ze begon met het belang van flexibiliteit. ‘Als je je niet kunt aanpassen aan dingen die om je heen veranderen, ongeplande ver-anderingen, dingen die je niet wilt – dan raak je ge-frustreerd.’ Vergeer heeft dat letterlijk aan den lijve ondervonden toen zijn door een operatie die niet verliep zoals gepland in een rolstoel belandde (een kluwen bloedvaten in haar ruggenmerg moest on-schadelijk worden gemaakt om inwendige (hersen)bloedingen te voorkomen, bij deze operatie heeft zij een dwarsleasie opgelopen). Verder is een uitdagende omgeving van belang om jezelf te blijven verbeteren. Zelf daagde Vergeer zich uit door, ondanks dat ze alles al won, toch de lat steeds hoger te leggen: een andere rolstoel, een andere coach – juist eentje voor valide sporters, en Vergeer ging tegen mannen tennissen in plaats van tegen vrouwen. Ook zocht zij ondersteuning op het gebied van voe-ding en nam zij een mental coach.Tot slot wees Vergeer op het stimuleren van de eigen verantwoordelijkheid. Zelf ziet zij bijvoorbeeld bij kinderen met een handicap gebeuren dat zij door hun ouders naar binnen worden geduwd, hun ten-nisballen worden geraapt en dat zij ook thuis in en uit de rolstoel worden geholpen. ‘We moeten niet te veel pamperen,’ vindt Vergeer. ‘Cruyff zei ooit: “Als ze een bal op kunnen rapen, kunnen ze later ook een pen of de post oppakken.”’ Vergeer vindt dat iedereen zijn eigen gouden medaille en dus zijn eigen doel zou moeten stellen om het allerbeste uit jezelf te kunnen halen. fmi

’Elke foto kost je 5 euro

voor de Esther Vergeer

Foundation!’

bijschrift

COLUMNbestuur

71fmi 12 - 2013

Ian van der Pol, voorzitter

@FacMan01

grens (de; v(m); meervoud: grenzen)

1 denkbeeldige, scheidende lijn: een staatkundige grens; de grenzen over-schrijden (of: te buiten gaan) te ver gaan

gren·zen aan (grensde, heeft gegrensd)

1 liggen naast, een grens hebben met: België grenst aan Nederland2 benaderen: dat grenst aan waanzin

Het concept ‘grens’ houdt mij al heel lang bezig. Ik gebruik hier met opzet de term concept, omdat iedereen direct een beeld heeft bij het woord ‘grens’, maar dat dit bij verschillende mensen ook verschillende betekenissen oproept. De een denkt aan landsgrenzen, al dan niet natuurlijk, de ander aan kaders, aan douaneprocedures, et cetera.Voor mij is een grens vooral het gevolg van een afspraak tussen verschillende partijen: hier eindigt het één en begint het andere. Daarmee wordt vaak een kunstmatige beperking opgeroepen die nuttig kan zijn, stabiliteit en duidelijk-heid brengt, maar daarmee ook nieuwe mogelijkheden tegenwerkt. Het denken in hokjes is daar een mooi voorbeeld van, maar dat geldt ook voor geografi-sche, organisatorische en tijdsgrenzen. Omdat grenzen het gevolg zijn van afspraken, kan er gelukkig veel bereikt worden als de betrokken partijen bereid zijn naar elkaar te luisteren en samen te werken aan een uitkomst waar ieder-een beter van kan worden. Daar is een gedeelde visie voor nodig, een inspire-rend en haalbaar doel.

Grensverleggend Als ik terugkijk op de afgelopen twee jaar kan ik alleen maar concluderen dat een aantal grenzen is vervaagd of zelfs

verdwenen bij FMN. Van denken in beperkingen, ligt de focus steeds meer op het beter benutten van mogelijkhe-den en kansen. Dat resulteert in veel energie en dat is heel duidelijk te mer-ken in de vereniging.Om nu en in de toekomst relevant te blijven voor de professional binnen het vakgebied moeten we deze energie vasthouden en zelfs uitbreiden. Door verder te kijken dan de grenzen van FM, van Nederland en die van het verenigingsjaar, wordt het weer moge-lijk te groeien; als individueel lid, als vereniging en als professie.Voor mij persoonlijk bestaan er geen landsgrenzen en zou de portefeuille internationaal over een paar jaar niet meer nodig hoeven te zijn. De inte-gratie van IFMA Holland in onze vereniging en het partnership met IFMA, hebben organisatorische gren-zen laten verdwijnen. Internet, multi-nationals, internationale aanbieders en Europese regelgeving en normering maken geografisch onderscheid steeds

minder relevant. Er valt heel veel te leren van FM’ers in andere landen, en we hebben zelden zoveel mogelijkhe-den gehad om dit te kunnen realiseren. De vraag is of we deze mogelijkheden al voldoende benutten.Ook in de periferie van FM gebeurt veel. Denk aan culturele antropologie, sociologie, psychologie, maar zeker ook big data, domotica, IT en nanotechno-logie. Nieuwe inzichten, kennis en technologieën zorgen voor snelle en opwindende ontwikkelingen, die inspi-rerend kunnen werken voor de FM’er. Hier ligt een ruime bron aan innova-tiekracht op ons te wachten, als we bereid zijn om ook over de grenzen van ons vakgebied te willen kijken. Ik heb grenzen zien vervagen binnen FMN, zowel intern als extern. Dankzij de tomeloze inzet van onze actieve le-den is al heel veel bereikt, liggen veel bevoegdheden en verantwoordelijkhe-den al veel lager in de vereniging (waar ze horen) en wordt op alle niveaus waarde toegevoegd aan het vakgebied en de ontwikkeling van de FM-profes-sional. Maar we zijn er nog niet: een aantal belangrijke projecten bevindt zich in de afrondende fase, waaronder onze nieuwe digitale infrastructuur. Hiermee wordt weer een grens verlegd en ontstaat ruimte voor innovatie en initiatieven door onze leden. Dat 2014 een mooi jaar gaat worden, is voor mij overduidelijk. Het proces van het verleggen van grenzen, innoveren, groeien, maar vooral ook vasthouden en zichtbaar maken van wat goed is binnen FMN gaat door. Ik heb een grenzeloos vertrouwen in de kracht en het potentieel van FMN als dé natio-nale beroepsvereniging voor FM-pro-fessionals.

Ga voor meer informatie over onze slimme washroom, poets- en safety oplossingen naar www.kcprofessional.com/nl

KIMBERLY-CLARK PROFESSIONAL* helpt schoonmaakbedrijven en facility managers om uitzonderlijk te zijn in wat ze doen. Trefwoorden daarbij zijn (het verhogen van) efficiency en productiviteit.

Verbeter de productiviteit en verminder afval

KCP Contract Cleaners Advert A4 NL.indd 3 30/01/2013 11:54:57

7372 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013

FMNactiefFo

to: ©

NFP

Pho

togr

aphy

- M

arijn

van

Rij

Sjoerd Rijpkema, Commissie Events

Daags na de najaars-ALV vroegen wij Sjoerd Rijp-kema, manager Healthcare bij CB (dienstverlener in integrale logistieke oplossingen voor de markten media, fashion en healthcare) en lid van de Com-missie Events, naar zijn motivatie om het lidmaat-schap van FMN op een actieve manier in te vullen.

Rijpkema: ‘Tijdens mijn studie Facility Management leek het me interessant om me verder te verdiepen in het vakgebied en om in aanraking te komen met mensen en bedrijven uit het werkveld. En ik vind dat een lidmaatschap van een vereni-ging, naast nuttig, vooral ook leuk moet zijn. Datzelfde geldt voor het lidmaatschap van een commissie, van-daar dat ik me bij de Commissie Events heb aangesloten.’

Doel van de commissie is om kwalita-tief goede en interessante bijeenkom-sten te organiseren waar FMN-leden graag naartoe komen. ‘Als we dat rea-liseren, ondersteunt dat het doel van de vereniging, namelijk het brengen en delen van kennis en het met elkaar in contact brengen van leden.

‘Onze uitdaging daarbij is om telkens een eerdere bijeenkomst te overtref-fen, zodat leden naar de bijeenkom-sten blijven komen. Onze belangrijke graadmeter is het aantal aanmeldin-gen voor de verschillende bijeenkom-sten. Mooi om te zien dat we door de jaren heen steeds meer bezoekers weten te trekken.’

Rijpkema is al zo’n dertien jaar lid van FMN. Hij werd als student al lid, onder andere om zijn kansen op interes-sante stages te vergroten. Tegenwoor-dig heeft hij iets meer afstand: ‘Ik ben door de jaren heen in mijn eigen werkomgeving wat meer op afstand gekomen van het inhoudelijke facili-

taire werkveld, maar het blijft voor mij een boei-end vakgebied waarin ik geïnteresseerd blijf. Ik bezoek daarom ook de landelijke FMN-bijeenkom-sten die we als commissie organiseren. Het leuke is dat het iedere keer in een andere omgeving is,

met interessante programma’s en sprekers. Daar-naast zijn natuurlijk ook de netwerkmogelijkhe-den interessant.’

De commissie Events organiseert alle landelijke bijeenkomsten van FMN: van ALV’s twee keer per jaar, tot het FMN-gala en het jaarlijkse actieve-le-denuitje. Rijpkema besluit: ‘Wij hebben een leuk en gezellig team, waardoor het vooral leuk is om met elkaar activiteiten te organiseren. Op het moment dat ik met tegenzin naar de bijeenkomst ga, dan is het wellicht tijd voor iets anders.’

75fmi 12 - 2013

FMNexternIn deze rubriek doet Lennart Harpe (adviseur Externe Betrekkingen) ver-

slag van verenigingsactiviteiten die gericht zijn op de externe profilering

van facility management in het algemeen en van FMN in het bijzonder.

Ook belicht hij aanpalende managementdisciplines en biedt hij ruimte

aan buitenstaanders om hun visie te geven op het FM-vakgebied. Reacties

zijn welkom via [email protected]

In dit nummer van FMI staat veel informatie over de Vakbeurs Facilitair, die van 15 tot en met 17 ja-nuari plaatsvindt in de Brabanthallen in Den Bosch. Tal van FMN-leden zijn volop bezig om een succes te maken van FM(N) Plaza, de naam waaronder FMN, samen met een aantal andere participanten, op de beurs staat. De partners met wie FMN hieraan invulling geeft zijn: • Loofd – Landelijk Overleg Opleidingen Facili-

taire Dienstverlening.• Kenwerk – Kenniscentrum beroepsonderwijs

bedrijfsleven voor de sectoren horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening.

• AgentschapNL – Aanbieder van diensten aan ondernemers met duurzame, innovatieve of internationale ambities.

• Corporate Facility Partners – Adviesbureau op het gebied van winstgevend verduurzamen van organisaties en gebouwen.

• Prequest – Leverancier van Facility Management Informatie Systemen.

• OSB – Werkgeversorganisatie van de schoon-maak- en glazenwassersbranche in Nederland.

• NFC Index Coöpera-tie – voorziet de Neder-landse markt jaarlijks van een objectieve en actuele benchmark van de facilitaire kosten.• Platform Duurzame

Huisvesting – Allian-tie van branche-, ken-nis- en koepelorgani-saties gericht op ver-duurzaming van de huisvestingsketen.

Uiteenlopende motievenFM(N) Plaza biedt de mogelijkheid om pro-

fessionals, het bedrijfsleven, de aanbieders en het onderwijs binnen en buiten het FM-vakgebied met elkaar in contact te brengen en kennis te delen. Elke participant heeft eigen motieven om hieraan mee te werken en laat dat doorklinken in het inhoude-lijke programma dat op het plaza verzorgd wordt. Kenwerk bijvoorbeeld erkent, begeleidt, adviseert en traint leerbedrijven bij het opleiden van leer-lingen en wil tijdens de beurs graag met hen in contact komen. Kenwerk zet zich in om ervoor te zorgen dat de sector facilitaire dienstverlening de vakmensen krijgt die zij nodig heeft en biedt (jonge) mensen een kans op de arbeidsmarkt. Kenwerk zorgt voor aansluiting tussen het be-drijfsleven en het onderwijs. Waar kan dat beter dan aanwezig te zijn op FM(N) Plaza waar par-tijen samenwerken en zich inzetten voor de-zelfde branche!

HoLaPress blij met FMNDe organisatie van de vakbeurs, HoLaPress Com-municatie, is blij met de komst van FM(N) Plaza. Ton Rooijakkers, directeur HoLaPress Congresbureau: ‘Met FM(N) Plaza wordt aan het delen van kennis een nieuw initiatief toegevoegd aan de vakbeurs Facilitair 2014. Naast de al langer bestaande thema-presentaties, de doelgroepgerichte lezingen op het Schoolplein, het Duurzaamheidsplein en bij de standhoudende bedrijven, vormt FM(N) Plaza een nieuw point of interest op de vakbeurs. Dankzij spraakmakende lezingen, rondetafelgesprekken en diverse inspirerende activiteiten kunnen bezoekers hun kennis verrijken. Met het actuele thema duur-zaamheid belooft het bezoeken van de vakbeurs een beleving en verrijking op het gebied van kennis en presentaties te worden die de FM professionals niet zomaar aan zich voorbij kunnen laten gaan.’FMN-leden die de beurs willen bezoeken kunnen zich aanmelden via de website van FMN. Het in-houdelijke programma van FM(N) Plaza staat ook op de FMN-site vermeld.

Rietveldenweg 47 · NL-5222 AP ‘s-HertogenboschTel. +31 411 689522 · Fax +31 411 689479 · www.palmberg.nl

Bezoek ons! Vakbeurs Facilitair 2014 · Brabanthallen ·́ s-Hertogenbosch · Hal 3 · Stand 3.051

Met plezier naar kantoor

FMI_12.indd 1 18.11.13 14:33

SALTO Systems - Amsterdam - Tel.: +31 206 353 100 - [email protected] - www.saltosystems.nl

Effectief | Betrouwbaar | Oplossingsgericht | Eenvoudig beheer | Eenvoudige installatie | Koppelingsmogelijkheden |

Mifare/DESfire multiapplicatie kaarten

TOEGANGSCONTROLE VEILIG EN BEVEILIGD

Toegangscontrole en sleutelbeheer zijn belan-grijk in het beheer van een gebouw. Bedrijven, zorgcentra, scholen en universiteiten zoeken doorgaans de balans tussen toegankelijk zijn en maximale beveiliging. Beide is mogelijk.

Onze Wireless online en data-on-card techno-

logie zorgt voor een real time controle van wie,

tot wat en waar en wanneer toegang heeft. De

drijvende kracht is het SALTO Virtual Network

(SVN), een unieke combinatie van online en

offline toegangscontrole zonder bedrading.

Ontdek de diversiteit van het assortiment!

hal 3 • 3.030

Lennart Harpe

7776

FMNactueel

fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013

Volg FMN op Twitter: @FMNbestuurtweet

Kenniskring Huisvesting & Vastgoed groeitDe Kenniskring Huisvesting & Vastgoed zit in een groeifase. Het ledental van de kring is het laatste jaar verdubbeld.

Binnen de kring is een aantal aandachtsgebieden benoemd waarbij de mens steeds centraal staat. De aandachtsgebieden worden door werkgroepen ondersteund.

AANDACHTSGEBIED TREKKERSArbeidsaanbod Rob LommerseMens & Gedrag Rob Lommerse en Hans TopéeImago & Identiteit Hans Topée (met werkgroep onder

FMN/CoreNet)Functioneel Tara Moorman, Kurt van Dijk en

ArieJan van SaanenOntwikkelen & Beleggen Rinus Vader en Wilfred VerkaaikWetgeving Adriaan Veenman en Rinus VaderBouwen & Wilfred Verkaaik en Guido Meijer Technische InnovatieBouwstop & Tara Moorman Transformatie

Speciale thema’s die de werkgroepen op dit moment behande-len zijn:• Aanpak leegstand kantoren (onder meer door participatie in

de Landelijke Stuurgroep en samenwerking met CoreNet)• Imago & Identiteit ook ten behoeve van aanpak leegstand

(samen met CoreNet)• Functionaliteit van gebouwen als wens/eis van de eindgebruiker• ROZ-huurvoorwaarden (samenwerking met Cref en ROZ)• Participatie in het Platform Duurzaam (samen met Kenniskring

Duurzaam)Het streven is om de onderwerpen binnen een korte doorloop-tijd van drie maanden binnen de werkgroepen te belichten, te beschrijven en te delen met de vereniging. Houdt u daarom de website van FMN in de gaten.

Meedoen?De kenniskring zoekt voor een aantal werkgroepen nog leden die voor de projectduur van drie maanden willen participeren. Daarnaast zoekt de kring ook nog een aantal leden die als faci-lity manager in het werkveld werkzaam zijn en zich voor lan-gere tijd willen verbinden aan de Kenniskring Huisvesting & Vastgoed. Geïnteresseerd of meer informatie: Hans Topée (06-50272828) of het FMN Bureau ([email protected]).

Wisseling van de wacht bij NFC IndexNa twaalf jaar draagt Rinus Vader per 1 januari 2014 het voorzitter-schap van NFC Index over aan Dave Venmans. Rinus Vader, in het dagelijks leven werkzaam bij Roy-al Haskoning DHV, heeft vanaf de oprichting van NFC Index in 2001 de rol van voorzitter vervuld.

De nieuwe voorzitter van NFC Index, Dave Venmans, is hoofd Facilities bij KMPG Staffing en Facility Services. NFC Index publiceert jaarlijks indices die inzicht geven in de trends en kosten van huisvesting, services, ICT en facility management bij kantoor-houdende organisaties, ziekenhui-zen en onderwijsgebouwen in Ne-derland. FMN en NFC Index werken nauw met elkaar samen.FMN heeft Dave Venmans gefelici-teerd met zijn benoeming als voor-zitter en Rinus Vader bedankt voor zijn inzet voor NFC Index.

Regioteam West krijgt versterkingRegioteam West heeft recent uitbreiding gekregen van twee enthousiaste leden. Het gaat om Paul Erkelens en Daniël Rutten.

Daniël Rutten is werkzaam als docent en stagecoördinator voor de opleiding Facility Management van de Hogeschool Inholland. De afgelopen twee jaar nam Daniël binnen FMN deel aan het Knowlegde Sharing Project. Een project van FMN dat is gestart om studenten in contact te brengen met ervaren FM’ers en op deze manier een brug te slaan tussen FMN, het werkveld en het onderwijs. Rutten: ‘Na twee jaar deelname aan dit geweldige project, was het voor mij tijd dat andere docenten van andere FM-opleidingen het stokje overnamen. Ik wilde echter wel graag actief binnen FMN blijven, omdat het mij als docent beter in staat stelt om de afstand tussen het facilitaire onderwijs en het werkveld zo klein mogelijk te houden. Ik ga dat nu doen door samen met mijn teamgenoten inspirerende, inhoudelijke en gezellige bijeenkomsten in de regio West te organiseren.’Paul Erkelens is ruim twintig jaar werkzaam in verschillende facilitaire functies in met name de zorg: ‘Via een bestuurslidmaatschap bij FMG, de beroepsvereniging voor fa-cility managers in de gezondheidszorg, ben ik in aanraking gekomen met verschil-lende zusterverenigingen. Een lidmaatschap van FMN was snel een feit. Door het starten van een masteropleiding ben ik een tijd lang minder actief geweest, maar omdat het blijft kriebelen heb ik gereageerd op een oproep van het regioteam West. De regio is met de provincie Zeeland fors gegroeid en aan ons de taak om de FMN-leden met elkaar te verbinden.’Het regioteam West bestaat verder uit Mijntje Perk en Ellen Bots-Floors.

Onderzoek naar duurzaamheid FM – Doe mee!In het kader van de onderzoeksagenda van FMN, voert FMN een onderzoek uit naar de duurzaamheid van FM in Nederland.

Op dit moment is het nog niet eenvoudig om vast te stellen wat het niveau is van duurzaamheid en MVO van FM in Neder-land. Dit komt door het gebruik van verschillende termen, gebrek aan systematisch onderzoek, en het ontbreken van feiten en cijfers. Dit is de reden dat Corporate Facility Partners en de Academie voor Facility Management van De Haagse Hogeschool samen een onderzoeksproject zijn gestart.

Er worden conclusies getrokken over de ontwikkelingen in Ne-derland ten aanzien van duurzaamheid en sociale verantwoor-delijkheid van FM-processen. U kunt hieraan een bijdrage leve-ren door deel te nemen aan een enquête. De uitslagen worden gecombineerd met business-casestudies, de beste praktijkvoor-beelden, expertinterviews en de laatste trends op sociaal, eco-logisch en economisch gebied. Dit zal gebundeld worden in een mooi naslagwerk. Als u deelneemt aan de enquête (kost u vijf minuten), dan krijgt u een exemplaar van de eindconclusies toegestuurd. Ga naar het nieuwsoverzicht op www.fmn.nl

Paul Erkelens Daniel RuttenRamona Verhees won IFMA ScholarshipIn het kader van het Facility Management (FM) Student Scholarships Program reikt de IFMA Foundation elk jaar studiebeurzen uit aan ’s werelds beste studenten Facility Management. Dit jaar zijn er maar liefst 4 van de 35 beschik-bare beurzen naar Nederlandse studenten gegaan.

Ramona Verhees, student aan de NHTV Academy for Facility Management in Breda – won als één van de vier Nederlandse winnaars – de door FMN gesponsorde scholarship. De beurzen werden op 3 oktober uitgereikt bij de IFMA’s World Workplace Conference & Expo in Philadelphia (USA).Verhees liet FMN weten ontzettend trots te zijn op het winnen van de beurs. Zij gaat het gewonnen geldbedrag van 1.500 dol-lar waarschijnlijk benutten om een master Omgevingspsycho-logie te doen. Ook de reis naar Philadelphia en het bezoeken van de World Workplace waren al een ervaring op zich. Verhees: ‘De reis naar Philadelphia was absoluut fantastisch. Ik heb kunnen netwerken met de grootste leiders in de facilitaire wereld. Ik ben geïnspireerd geraakt door gesprekken met an-dere FM-professionals en FM-studenten van andere universiteiten. ‘De World Workplace is echt de perfecte setting om andere vakgenoten te ontmoeten en je verder te verdiepen in het vakgebied. Het vervulde mij met trots dat ik hier mocht rondlopen en dit is een ervaring die niemand mij meer afpakt. Ik vind het heel goed dat FMN dit soort scholarships sponsort.’Om voor de beurs in aanmerking te komen moesten de stu-

denten een uitgebreide aanvraag indienen, waarin ze, naast een helder curriculum vitae, onder andere hun kwaliteiten moesten aangeven op het gebied van leiderschapsvaardighe-den, betrokkenheid bij FM-gerelateerde activiteiten en de visie op hun FM-carrière op korte en langere termijn. De andere drie Nederlandse winnaars waren: Alexandra Hlawatsch (NHTV Breda), Alice Werkman (Hanzehogeschool) en Olesia Shed-lovska (eveneens Hanzehogeschool).

Ramona Verhees ontvangt de IFMA Scholarship van bestuurslid Maybrit Admiraal

79fmi 12 - 2013

FMN sponsor in beeld

Voor zowel tactische- als strategische proces- en capaciteits-vraagstukken wil de branche een duidelijke analyse, advies, plan van aanpak en prijsafspraak met een behoorlijk kwaliteits- en kennisniveau. ArrangeGroup is Nederlands enige full resourcer die gelooft dat ontwikkeling leidt tot energie, vooruitgang, zingeving en duurzame kwaliteit en waarde. Actief binnen facility management en inkoop lost ArrangeGroup met de juiste kennis en kunde, op kwalitatieve wijze facilitaire vraagstukken op. De oplossingen van ArrangeGroup variëren van conventioneel tot innovatief en van tijdelijk tot structureel.

Facility managementFacility management is een zeer breed en interessant kennisge-bied. Zeker wanneer wordt gekeken met een innovatieve bril en binnen een sociaal verantwoord kader. Met thema’s, als het ontwikkelen van een actuele sourcingsstrategie, implementatie van het nieuwe werken, digitalisering van ketenprocessen en het ontwikkelen van innovatieve organisatiestructuren, zijn nieuwe inzichten continu noodzakelijk. Met de ontwikkeling van een geïntegreerde aanpak vanuit een sociaal verantwoord kader wordt een duurzame bijdrage geleverd aan de realisatie van strategische organisatiedoelstellingen.

OntwikkelingAls ontwikkelingsorganisatie zetten wij mensen en opdrachten in hun kracht. Hierbij staat het ontwikkelen van onder andere (capa-citeits-)oplossingen, professionals, kennis, carrières, relaties en sociaal verantwoord ondernemerschap centraal. Deze ontwikke-lingsprocessen zijn aan de orde van de dag en houden ons kritisch, ook naar onszelf. Ontwikkeling leidt immers tot energie, vooruit-gang, innovatie, zingeving en duurzame kwaliteit en waarde.

KennisActief kennismanagement binnen een ontwikkelingsorganisatie is een absolute voorwaarde voor de performance op korte termijn en het bestaansrecht op de lange termijn. Een ‘optimale’ kennisorga-

nisatie is in staat alle (kennis-)medewerkers en stakeholders aan elkaar te verbinden en de beschikbare kennis te documenteren, te ontwikkelen, te borgen, te delen en te exploiteren. Wij zijn ervan overtuigd dat kennismanagement (ontwikkelen, borgen delen en exploiteren) een way of business is. Het kan alleen echt succesvol zijn als het is verankerd in de genen. Bij ArrangeGroup geeft ken-nisontwikkeling inhoud aan onze ontwikkelings- en innovatiedrang.

Samen innoveren in The Facility LabArrangeGroup ontwikkelt, managet en deelt kennis om deze vervolgens te vertalen naar werkbare oplossingen. Vanuit toekom-stige veranderingen, innovaties en actuele thema’s wordt deze kennis opgebouwd en tot progressieve hoogte ontwikkeld, zodat andere partijen daar hun voordeel mee kunnen doen. Hiermee onderschrijven wij ons mission statement: Empowering People and Business. Met The Facility Lab is het mogelijk samen te inno-veren! Onze relaties kunnen vraagstukken of ideeën inbrengen én ArrangeGroup regelt de middelen, ruimte en creativiteit. Ook kan ArrangeGroup facilitaire kwesties met industry leaders en profes-sionals aanvliegen door round tables en creatieve workshops. Gezamenlijk zoeken we naar innovatieve oplossingen!

Uitgedaagd om mee te doen? Neem vrijblijvend contact met ons op over de mogelijkheden, dan maken we een afspraak in The Facility Lab!

Steeds meer ondernemers grijpen de crisis aan om flexibel, creatief en kwalitatief om te gaan met uitdagingen. Processen worden optimaler ingeregeld, personeel flexibeler ingezet en dat allemaal binnen een duurzaam kader. ArrangeGroup ondervindt dit als full resourcer op frequente basis.

Sponsoren van FMN presenteren zich, deze maand: ArrangeGroup

ArrangeGroup versterkt FM-Nederland

Columbusweg 335928 LA Venlo

Postbus 32785902 RG Venlo

Tel: 077 - 326 50 00Fax: 077 - 323 18 28

E-mail: [email protected]: www.officedepot.nl

Office Depot Online:online.officedepot.nl

O N E - S T O P - S H O P P I N G B I J O F F I C E D E P O TOffice Depot is een van ’s werelds grootste leveranciers van kantoorartikelen,papier, computersupplies, meubilair en facilitaire artikelen. Maar Office Depot biedt méér. Geregeld komen wij met baanbrekende innovaties op het gebied van ons productassortiment en onze kantooroplossingen.

E - I N K O P E N B I J O F F I C E D E P O TOffice Depot helpt u graag om de inkoop van uw kantoorbenodigdheden te vergemakkelijken. Naast Office Depot Online kunnen onze E-business oplossingen ook deel uitmaken van uw eigen E-procurement systeem. Zo bestelt u uw kantoorartikelen 24 uur per dag, 7 dagen per week.

V A N D A A G B E S T E L D , M O R G E N G E L E V E R D

O N E S T O P S H O P P I N G

R u I M 1 0 . 0 0 0 A R T I k E L E N O P V O O R R A A D

G R A T I S P R O C E S k O S T E N ( T C O ) A N A L Y S E

C1100318H12

C1100318H12_ODad.indd 1 7/18/12 6:39 PM

80 fmi 12 - 2013

FMN sponsor in beeldSponsoren van FMN presenteren zich, deze maand: 3M

Ongekende creatieve vrijheidDe warmte van een houtnerf. Het gladde uiterlijk van metaal. De frisheid van natuursteen. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de creatieve vrijheid die DI-NOC decoratiefolies u kan bieden. Met DI-NOC van 3M creëert u een fraaie uitstraling van uw inte-rieuroppervlakken, geheel naar eigen wens.Het complete gamma van ruim 500 ontwerpen bieden u volle-dige vrijheid in design. Bovendien is het gamma voor 2013 aangevuld met nieuwe finishes die perfect aansluiten bij de

wensen van deze tijd.Alle 3M zelfklevende folies laten zich snel, stil en schoon toepas-sen op verschillende ondergronden, waar-onder hout, kunststof en aluminium. Dit

biedt grote voordelen wanneer bestaande ruimtes moeten worden gerenoveerd of opnieuw ingericht.

Het startpunt voor facilitaire oplossingen3M heeft een uitgebreid assortiment voor het beheer van elk gebouw. Oplossingen voor interieur en exterieur design, vloer-onderhoud of veiligheid in uw gebouw. Voor het dagelijks ge-bruik of voor een uitgebreide renovatie; elk gebouw wordt beter met 3M.

Wilt u meer weten over facilitaire oplossingen van 3M? Ga naar www.3m.nl/facilitair

Wat kan 3M voor u als facility manager betekenen? Dat is de vraag die wij ons elke dag stellen. En die wij elke dag beantwoorden door innovatieve oplossingen te bedenken. Want de eisen van vandaag aan het gebouw en aan u als facility manager zijn hoger dan ooit. Duurzaamheid, kwaliteit en veilig-heid aan de ene kant en de druk op budgetten aan de andere kant. 3M helpt u graag het optimale resultaat te behalen met oog voor de kosten.

Elk gebouw beter. Met 3M

81fmi 12 - 2013

FACILITAIRE AANBIEDERS

ARCHIEF

BEHEER

De Haan ArchiefbeheerEdisonweg 182952 AD AlblasserdamTel.: 078 692 03 33Fax: 078 691 83 [email protected]. L.C. Gort

UTS Archiefservices BVHendrik Figeeweg 32031 BJ HaarlemTel.: 023 - 5327790Fax: 023 - [email protected]. Wilmot-Klink

AUDIOVISUEEL

VERKOOP EN VERHUUR

MK2 AudiovisueelMinervum 73524817 ZH BredaTel.: 088-652 65 65Fax: 088-652 65 [email protected] / www.mk2.nl

Wuestman Projectinrichting en AVDeventerweg 93843 GA HarderwijkPostbus 103840 AA HarderwijkTel.: 0341 - 46 20 86Fax: 0341 - 46 20 [email protected] www.wuestmanaudiovisueel.nlde heer A. Noordermeer

AUTOMATISERING/ICT

FMIS

Atos Worldline B.V.Wolweverstraat 182984 CD RidderkerkTel.: 0180 44 24 42Fax: 0180 44 24 [email protected]

Axxerion Facility Services B.V.Ressenerbroek 26B6666 MR HeterenTel.: 026 474 24 [email protected] / www.axxerion.coming. J.J. Verschuren

Facility Kwadraat BVAustralielaan 8 A5232 BB Den BoschTel.: [email protected] heer D. Vink

FAMAS FM Solutions BVPostbus 14605004 BL TilburgTel.: 013 46 36 808 Fax: 013 46 36 815 www.famas.nl / [email protected]. B.J. Kassels

Planon B.V.Postbus 380746503 AB NijmegenTel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 [email protected] Nijkamp

PrequestPostbus 1483980 CC BunnikTel.: 030 659 74 [email protected] / www.prequest.nldhr. E. Herrebout

SmartWare Solutions BVUtrechtseweg 29B3811 NA AmersfoortPostbus 1433800 AC AmersfoortTel.: 078-8907535info@smartwaresolutions.nlwww.smartwaresolutions.nlIvo Korteweg

ONDERHOUD EN BEHEER


BEVEILIGING

BEVEILIGING EN BEWAKING

ISS Security ServicesRijnzathe 83454 PV de MeernPostbus 1153454 ZJ de MeernTel.: 030 - 24 24 344 Fax: 0599 62 22 [email protected] www.nl.issworld.com

SecuritasPostbus 391170 AA BadhoevedorpTel.: 0800 899 86 68Fax: 020 658 47 02 www.securitas.nl

Trigion Beveiling BVKarel Doormanweg 43115 JD SchiedamTel.: 010 298 11 33Fax: 010 298 11 [email protected] / www.trigion.nldhr. R. Franken

TOEGANGSBEHEERSYSTEMEN

Atos Worldline B.V.Wolweverstraat 182984 CD RidderkerkTel.: 0180 44 24 42Fax: 0180 44 24 [email protected]

Nedap Security ManagementParallelweg 2 E7141 DC GroenloTel.: 0544 471 [email protected] www.nedap-securitymanagement.com

CATERING

ADVISERING

Catering Adviescentrum HTC B.V. Edvard Munchweg 611328 MK AlmereTel.: [email protected] / www.htcadvies.nldhr. H.E.J. Simons

Sense FMPostbus 430963540 AB UtrechtTel.: 06-55707999 / [email protected] / www.sensefm.nlDhr. A. Daamen / Dhr. W. van der Meer

BEDRIJFSCATERING

ISS Catering ServicesRijnzathe 83454 PV de MeernPostbus 1153454 ZJ de MeernTel.: 030 - 24 24 344 [email protected] / www.nl.issworld.com

CATERINGBEDRIJVEN

Albron CateringPostbus 703454 ZH De MeernTel.: 030 669 56 95Fax: 030 669 56 00www.albron.nl mevr. J. Lam, directeur salesdhr. H. Jacobs, directeur

Prorest Catering BVKarel Doormanweg 43115 JD SchiedamTel.: 010 298 11 99Fax: 010 298 12 [email protected] / www.prorest.nldhr. D. Bennink

SAB CateringZwanenburgerdijk 2751161 NL ZwanenburgPostbus 591160 AB ZwanenburgTel.: 020 407 92 00Fax: 020 497 73 [email protected] / www.sabcatering.nlMw. B. Wester

SodexoRivium Boulevard 2 2909 LK Capelle aan den IJsselPostbus 291003001 GC RotterdamTel.: 010 288 40 99Fax: 010 288 42 [email protected] / www.sodexo.nlJacqueline Bakker

GROOTKEUKENAPPARATUUR

Bert Muller Grootkeukentechniek b.v.Musicalstraat 71323 VR AlmereTel.: 036 536 71 [email protected] www.akbbertmuller.nlWillem van de Kaa

Bouter B.V.Signaalrood 152718 SH ZoetermeerTel.: 079 345 15 15 Fax: 079 342 31 43 [email protected] / www.bouterwebshop.nl

Metos b.v.Spoorstraat 627261 AG RuurloTel.: 0573 45 84 55Fax: 0573 45 83 [email protected] / www.metos.nl

KOFFIEAUTOMATEN

Autobar Holland BV Calandstraat 413316 EA DordrechtTel.: 078 654 45 44 Fax: 078 654 45 01 [email protected] / www.autobar.nl

FACILITY MANAGEMENT ADVIES

ADVISERING ALGEMEEN

FGB Facility GroupWolwevershaven 30P3311 AW DordrechtPostbus 7373300 AS DordrechtTel.: 078 611 10 [email protected] www.fgbfacilitygroup.nlR.J.C. (Ron) Dillen

HumanagementPostbus 5352600 AM DelftTel.: 015 215 00 15Fax: 015 215 00 [email protected] www.humanagement.nlGerard M.J. de Bruijn

Planon B.V. Postbus 380746503 AB NijmegenTel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 [email protected] Nijkamp

S&PM managing facility conceptsKloosterweg 6d3481 XC HarmelenTel.: 0858 77 96 1506 55 12 88 [email protected] / www.spm-facility.nldhr. R.J.P. Kotvis

Sense FMPostbus 430963540 AB UtrechtTel.: 06-55707999 / [email protected] / www.sensefm.nlDhr. A. Daamen / Dhr. W. van der Meer

SignificantThorbeckelaan 913771 ED BarneveldTel.: 0342 405 240Fax: 0342 405 [email protected]. Rob Veeke

YaskRivium 1e straat 752909 LE Capelle aan den IJsselPostbus 50712900 EB Capelle aan den IJsselTel.: 010 288 93 [email protected]

FMIS ADVISERING


Planon B.V. Postbus 380746503 AB NijmegenTel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 [email protected] Nijkamp

PrequestPostbus 1483980 CC BunnikTel.: 030 659 74 11 [email protected] / www.prequest.nldhr. E. Herrebout

INTERIM MANAGEMENT

FGB Facility GroupWolwevershaven 30P3311 AW DordrechtPostbus 7373300 AS DordrechtTel.: 078 611 10 [email protected]. (Ron) Dillen

S&PM managing facility conceptsKloosterweg 6d3481 XC HarmelenTel.: 0858 77 96 1506 55 12 88 [email protected] / www.spm-facility.nldhr. R.J.P. Kotvis

TOTAL FACILITY MANAGEMENT

AAFM Facility Management B.V.Postbus 800095600 JZ EindhovenTel.: 040 233 28 00Fax: 040 233 28 [email protected]

Facilicom Facility SolutionsKarel Doormanweg 43115 JD SchiedamTel.: 010 298 14 50Fax: 010 298 14 [email protected] / www.facilicomfs.nldhr. P. van Beveren

FACILITAIR PROJECTMANAGEMENT


ISS Integrated Facility ServicesRijnzathe 83454 PV de MeernPostbus 1153454 ZJ de MeernTel.: 030 - 24 24 [email protected] / www.nl.issworld.com


GEBOUWMANAGEMENT

ADVISERING

Facility Kwadraat BVAustralielaan 8 A5232 BB Den BoschTel.: [email protected] heer D. Vink

8382 fmi 12 - 2013 fmi 12 - 2013


Dolmans Facilitaire DienstenLage Dijk-Noord 14Postbus 693400 AB IJsselstein Tel.: [email protected] / www.dolmans.com

EW Facility Services Postbus 4486800 AK ArnhemSweerts de Landasstraat 27Tel.: 026-445 24 00Fax: [email protected]. Bas Haagen

Gom Schoonhouden BVKarel Doormanweg 43115 JD SchiedamTel.: 010 298 11 44Fax: 010 298 12 [email protected] / www.gom.nlDhr. R. Alsema

Hago Nederland B.V.Postbus 2619 6401 DC HeerlenTel.: 045 573 87 38 Fax: 045 571 52 64www.hagonederland.nl

ISS Cleaning ServicesRijnzathe 83454 PV de MeernPostbus 1153454 ZJ de MeernTel.: 030 - 24 24 344 [email protected] / www.nl.issworld.com

SCHOONMAAKEQUIPMENT

Electrolux Professional BVWisselwerking 521112 XR DiemenPostbus 1881110 BD DiemenTel.: 020-56 92 201Fax: 020-56 92 239www.electrolux-professional.nlde heer E.C. te Winkel

Miele ProfessionalDe Limiet 2Postbus 1664130 ED VianenTel.: 0347 37 88 83Fax: 0347 37 84 [email protected] www.miele-professional.nl

VERHUIZING

ADVISERING

Ucility BVWolga 22491 BJ Den HaagTel.: 088 - 0023088Fax: 088 - [email protected]. Bloemen

VERHUUR VERHUISMATERIAAL

Roldo Rent BVPostbus 2733850 AG ErmeloTel.: 0341 56 43 40Fax: 0341 56 41 [email protected] / www.roldorent.nlmw. G.E. Leeuwis

Imtech Building ServicesRivium Boulevard 1222909 LK Capelle a/d IjsselPostbus 85843009 AN RotterdamTel.: 010 44 77 400www.imtech.nl

Planon Building Management B.V.Postbus 380746503 AB NijmegenTel.: 024 641 31 35Fax: 024 642 29 [email protected] / www.planon-bm.comLeila van der Schaaff

AIRCO VERHUUR

AircoRent BVPostbus 683740 AB BaarnTel.: [email protected]. J. Bezuyen

SHARED SERVICE CENTER

TBI Direct B.V.Amsterdamseweg 51D3812 RP AmersfoortPostbus 473800 AA AmersfoortTel.: 0900 824 34 73Fax: 033 467 15 [email protected] / www.tbidirect.nldhr. Ing. M. van der Graaf

GEBOUWINSTALLATIES

Imtech Building ServicesRivium Boulevard 1222909 LK Capelle a/d IjsselPostbus 8584 3009 AN RotterdamTel.: 010 44 77 400www.imtech.nl

TECHNISCH BEHEER EN ONDERHOUD


Breijer Bouw en Installatie BVGeyssendorfferweg 53088 GJ RotterdamTel.: 010 297 65 00Fax: 010 423 20 [email protected] / www.breijer.nlDhr. E. Diekmeier

LEEGSTANDSBEHEER

Camelot Beheer BVGyroscoopweg 4b1042 AB AmsterdamTel.: 088-226 35 [email protected] www.cameloteurope.commw. B. Papen

GROENVOORZIENING

GROENVOORZIENER

ISS Landscaping servicesFokko Kortlanglaan 1373845 LC HarderwijkPostbus 4253840 AK HarderwijkTel.: 0341 - 436 436 Fax: 0341 43 64 [email protected] / www.nl.issworld.com

HUISVESTING

ADVISERING


APPARATUUR

Miele ProfessionalDe Limiet 2Postbus 1664130 ED VianenTel.: 0347 37 88 83Fax: 0347 37 84 [email protected] www.miele-professional.nl

BOUW

De Meeuw BouwsystemenPostbus 185688 ZG OirschotTel.: 0499 57 20 24Fax: 0499 57 46 [email protected] / www.demeeuw.comdhr. R. van den Akker

HUISMEESTERS



INRICHTING

GROOTKEUKENINRICHTING

Albron Catering Postbus 703454 ZH De MeernTel.: 030 669 56 95Fax: 030 669 56 00www.albron.nl mevr. J. Lam, directeur salesdhr. H. Jacobs, directeur

Bouter B.V.Signaalrood 152718 SH ZoetermeerTel.: 079 345 15 15 Fax: 079 342 31 43 [email protected] / www.bouterwebshop.nl

Electrolux Professional BVWisselwerking 521112 XR DiemenPostbus 1881110 BD DiemenTel.: 020-56 92 201Fax: 020-56 92 239www.electrolux-professional.nlde heer E.C. te Winkel

Metos b.v.Spoorstraat 627261 AG RuurloTel.: 0573 45 84 55Fax: 0573 45 83 [email protected] / www.metos.nl

Temp-rite International BVGoeseelsstraat 304817 MV BredaTel.: [email protected] heer L. Zwaanenburg

KANTOOR- EN PROJECTINRICHTING

Koninklijke Ahrend NVLaarderhoogtweg 121101 EA Amsterdam-ZuidoostTel.: 020 430 92 01Fax: 020 430 92 [email protected]

Wuestman Projectinrichting en AVDeventerweg 93843 GA HarderwijkPostbus 103840 AA HarderwijkTel.: 0341 - 46 20 89Fax: 0341 - 46 20 [email protected] www.wuestmanprojectinrichting.nlde heer D. Kroes

VLOERBEDEKKING

Forbo Flooring SystemsPostbus 131560 AA KrommenieTel.: 075 647 74 77Fax: 075 628 37 [email protected] / www.forbo-flooring.nl

MAINCONTRACTING

ADVISERING

Imtech Building ServicesRivium Boulevard 1222909 LK Capelle a/d IjsselPostbus 85843009 AN RotterdamTel.: 010 44 77 400www.imtech.nl

ALGEMEEN


Sodexo Altys B.V.Stationsplein Schiphol-Oost, gebouw 101Postbus 750451117 ZN SchipholTel.: 020 502 80 00Fax: 020 502 88 [email protected] / www.sodexo.nlJacqueline Bakker

Strukton WorkspherePlanetenbaan 13606 AK MaarssenTel.: 0346 58 88 88Fax: 0346 58 80 [email protected]. J.E.W. Winnubst


OFFICEMANAGEMENT

RECEPTIEDIENSTEN

ISS Security ServicesRijnzathe 83454 PV de MeernPostbus 1153454 ZJ de MeernTel.: 030 - 24 24 344 [email protected] / www.nl.issworld.com


ONGEDIERTEBESTRIJDING

ONGEDIERTEBESTRIJDER

ISS Pest ControlRijnzathe 83454 PV de MeernPostbus 1153454 ZJ de MeernTel.: 030 24 24 [email protected] / www.nl.issworld.com

OPLEIDINGEN

ALGEMEEN

Academie Diedenoort Facility ManagementHogeschool van Arnhem en NijmegenLaan van Scheut 106525 EM NijmegenPostbus 69606503 GL NijmegenTel.: [email protected] / www.han.nl

Facility Management HboHogeschool Rotterdam - VT en DTG.J. de Jonghweg 4-63015 GG RotterdamTel.: 010 241 48 80www.ism.hro.nlMira Ruiken, Willie Leferink (DT)

Hanzehogeschool GroningenPostbus 700309704 AA GroningenTel.: 050 595 28 71Fax: 050 595 28 [email protected] www.hanzehogeschool.nlmr. drs. Ron van der Weerd

HBO Facility Management (voltijd)NHTV internationale hogeschool BredaMgr. Hopmansstraat 14817 JT BredaTel.: 076 530 2 203Fax: 076 530 22 [email protected] / www.nhtv.nlMarion Beerta

HBO Facility Management (voltijd en deeltijd) De Haagse HogeschoolJohanna Westerdijkplein 75 2521 EN Den HaagTel.: 070 445 81 23/79 57Fax: 070 445 76 [email protected]/fm Drs. A.J.M. Otto

Hogeschool Inholland HBOFacility Management vt en dtWildenborch 61112 XB DiemenTel.: 020 495 15 [email protected] / www.inholland.nldhrs. R.W. Kuhn

Saxion HogescholenHBO facility management deeltijd & voltijd Postbus 5017400 AM DeventerTel.: 0570 60 36 63Fax: 0570 66 31 23www.saxion.nl / [email protected] drs. K. van HeerdeOok Master Facility Management (MsC) en Real estate. zowel voltijd (1 jaar) als deeltijd (2 jaar).

PERSONEEL

INTERIM MANAGEMENT



WERVING & SELECTIE

FGB Facility GroupWolwevershaven 30P3311 AW DordrechtPostbus 7373300 AS DordrechtTel.: 078 611 10 [email protected]. (Ingrid) Vasenna

SCHOONMAAK

SCHOONMAAKBEDRIJVEN

Asito b.v.Postbus 375 7600 AJ AlmeloTel.: 0546 48 49 50 Fax: 0546 48 49 [email protected] / www.asito.comdhr. H. Kroeze

CSU Cleaning Services Veghelsedijk 25406 TE UdenTel.: 0413 28 51 11Fax: 0413 28 52 [email protected] / www.csu.nlRuud van Swieten

1 december is Pieter Zeilstra gestart bij Humanage-ment in de functie van facilitair interim- en project-manager. Zeilstra heeft de bachelor FM-opleiding gevolgd in Rotterdam en heeft in 2011 zijn Master FM behaald aan de Haagse Hogeschool. Hij heeft veel ervaring met het inrichten en reorganiseren van facilitaire processen en is een allround facility manager met een brede kennis van het facilitaire werkveld. Informatie: www.humanagement.nl

Pieter Zeilstra naar Humanagement

Arjen Boesveldt in board Cushman & Wakefield

Arjen Boesveldt treedt per 1 januari 2014 toe tot de Emea Retail Board van Cushman & Wakefield. Boes-veldt, partner en head of Retail, is sinds 2010 werk-zaam bij Cushman & Wakefield Nederland en geeft leiding over het retailteam bestaande uit tien per-sonen. Boesveldt heeft ruim zestien jaar ervaring als adviseur Retail Agency. De Emea Retail Board, bestaande uit tien ervaren adviseurs, is een geïntegreerd platform voor cliënten en stimuleert groei en hoge prestaties in de gehele Emea-regio. Cushman & Wakefield’s retail team geeft advies over meer dan 350 winkelcentra in Europa en is vaste adviseur van ongeveer 200 retailers. Informatie: www.cushmanwakefield.com

Recent een nieuw contract verworven, een bestaand contract verlengd, een overname gedaan, een naamswijziging, een belangrijke vacature ingevuld of ander nieuws dat u wilt delen met de lezers van FMI? Stuur een bericht naar: [email protected]

Wie wat waar

Jacco Potkampcommercieel directeur PepsiCo NederlandPer 1 januari 2014 is Jacco Potkamp (46) de nieuwe commercieel directeur van PepsiCo Nederland. Potkamp volgt Teimen de Jong op, die sinds oktober Senior Director Modern Trade is voor PepsiCo in Australië.Potkamp is in zijn nieuwe functie verantwoordelijk voor Retail, Out of Home en Franchise & Trade Development. Hij rapporteert rechtstreeks aan Richard den Hollander, VP general manager van PepsiCo Benelux. Hiernaast wordt Potkamp lid van het Leadership Team van PepsiCo Nederland. Informatie: www.pepsico.com

84 fmi 12 - 2013

Advertentie index

SPONSOREN


OVER FMN Facility Management Nederland (FMN) is de beroepsver-eniging voor facilitair professionals, die werkzaam zijn op het gebied van facility management of zich daarop voor-bereiden. Onze leden zijn werkzaam in uiteenlopende sectoren en diverse facilitaire branches, waarin jaarlijks 63 miljard euro wordt omgezet. FMN bindt en verbindt eindgebruikers, leveranciers, docen-ten, adviseurs en studenten en biedt hen een waardevol netwerk waarin kennis verzameld, gedeeld en toegepast wordt. De circa 2400 leden ontmoeten elkaar tijdens nati-onale, regionale en thematische bijeenkomsten en online via fmn.nl en social media. FMN wil de positie van de facilitaire professional en het vakgebied versterken en hun belangen behartigen. Dat doen wij door samen te werken met verwante organisaties op nationaal en internationaal niveau, door contact te onderhouden met de media en politieke beïnvloeders en beslissers en door de toegevoegde waarde van facility management gericht voor het voetlicht te brengen. Kijk voor meer informatie op www.fmn.nl

Atir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27Axxerion Facility Services BV . . . . . . . . . . . . .86Boon Edam Nederland B.V. . . . . . . . . . . . . . . . .4Casala Meubelen Nederland B.V. . . . . . . . . . .41CSU Total Care . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34Electrolux Professional . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62EW Facility Services B.V. . . . . . . . . . . . . . . . . . .20Facilicom Services Group N.V. . . . . . . . . . . . .88FAMAS FM Solutions BV . . . . . . . . . . . . . . . . . .60

FGB Facility Management BVFP-Ruys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85Kimberly-Clark Professional B.V. . . . . . . . . . .70Nespresso Nederland B.V. . . . . . . . . . . . (cover)NPQ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12Office Depot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78Palmberg Buroeinrichtungen GmbH . . . . . .74Rentokil Pest Control . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54SALTO Systems BV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74

Satino Black (Van Houtum B.V.) . . . . . . . . . . .44Saval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87SCA Nederland B.V. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36SG Facilitor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11Temp-rite International BV . . . . . . . . . . . . . . .22Topdesk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14Trigion (Facilicom Services Group N.V.) . . . .30Ultimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66Vakbeurs Facilitair (HolaPress) . . . . . . . . . . . .56

Bijsluiters:VNU Exhibitions Europe B.V.

Plattegrond Vakbeurs Facilitair mede mogelijk gemaakt door Axxerion Facility Services BV

NEXT

Risicomanagement/Energie

HOOFDREDACTIONEEL Hospitality againHospitality again John Dommerholt, hoofdredacteur...

Documents

Transcript of HOOFDREDACTIONEEL Hospitality againHospitality again John Dommerholt, hoofdredacteur...