Homo Movens Bewegen van ooit naar nu - Domus Medica · 2019-10-22 · 16-4-2011. Pag.56. Perpetuum...

16-4-2011 1Perpetuum Mobile 2011

Homo Movens Bewegen van ooit naar nu

Perpetuum Mobile Zaterdag 16 april 2011

De Martelaer Kristine

Pag.16-4-2011 2Perpetuum Mobile 2011

Tijdslijn

Griekse & Romeinse Oudheid

Middeleeuwen

Renaissance-Hervorming-Verlichting

19-20-21ste Eeuw


3 Thema’s

Lichaamskracht & lichaamstaal

Activiteiten & maatschappelijke invloed

Bewegingswetenschappen & bewegingsdeskundigen


Ethologische theorieën Lichaamsoefeningen & sport

Spelinstinct: biologische behoefte, exploratie

Onspecifieke bewegingsdrang: ontlading/Functionslust-theorie

Intra-specifieke agressie: agressie controleren, ritualiseren binnen onze actuele beschaving

Overlevingstraining: survival of fittest, groepsbewustzijn


Tijdslijn


Middeleeuwen


19-20-21ste Eeuw


Griekse Oudheid

Kunst, voorwerpen



- Griekse mythologie - Symbolen, concepten, metaforen- Vruchtbaarheidscultus,

dodencultus- Renwagens statussymbool - Keuring babies door

staatscommissie- Naakt oefenen (‘gymnos’),- Met olie inwrijven, fijn zand,

schraapijzer


Arete: deugd, uitmuntendheid, moed

Kalokagathos: goedheid & schoonheid

Mr. Athens’ schoonheidswedstrijden



Spartaanse opvoeding:

- vanaf 7 jaar Spartaanse jongens uit gezin weggehaald en staatsopvoedingssysteem,

- 3 leeftijdscategorieën: welpen 8-11 jr., verkenners 12-15 jr. en voortrekkers 16-20 jr

- jeugdgroep o.l.v. jeugdleider, gesloten mannengemeenschap … ?


Knapenliefde (Paiderastia)


http://www.insecula.com/oeuvre/photo_ME0000025895.html


Romeinse Oudheid



- Zakelijk, hard, nuchter- Actieve versus passieve lichaamscultuur- Rome schuwde naakt oefenen,

homosexualiteit



- Feestelijke taferelen, kottabos- Dans & spel ceremonieel-ritueel

karakter- Lichaamsoefeningen

vergelijkbaar met Griekse sportcultuur

- Functioneel > expressief- Romeinse balspelen



- De Re Militari (militaire pas, ijlmars, …)- Panem et Circenses- Thermae- Circus Maximus- Gadiatoren


Griekse bewegingsdeskundigen

- Paidotribes (paido, tribein) bewijs medische / hygiënische kennis, pedagogische bekwaamheid en grondige kennis lichaamsoefeningen

- Gymnastes: gespecialiseerde trainer

- Gymnasiarchos: organisatie + controle lichaamsoefeningen (cfr schepen sport, sportfunctionaris)


Griekse medici

?Hippocrates (5e-4e E vot)

Vader van de Westerse geneeskunde

dietiek-gymnastiek

Galenus (129-199 not)

- Trainers gebrek kennis

- Arts tijdens gladiatorenspelen

- Veroordeelde excessen

- Gymnastiek < hygiëne < geneeskunde

http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Hippocrates_Light.JPG


Romeinse bewegingsdeskundigen

- Romeinse Graeculus magister= leraar in loopkoersen, verspringen met halters, discuswerpen, worstelen, harde bokskamp

- Pedagoog: (pais, agein) Griekse slaven die Romeinse jongens heen en weer naar school begeleidden en hen opvoedden


Tijdslijn


Middeleeuwen


19-20-21ste Eeuw



Vroege middeleeuwen (5e-8e E):

- Jagers, vissers & krijgers: voorzien in levensbehoeften, weinig tijd voor sport

- Fysieke kracht belangrijk, ‘leger’- Belang van religieuze feestelijkheden,

dansen rond vuur, ...



Middeleeuwe expansie (11-13e E):

- Nieuw mensbeeld: priester of ridder voorbereiding hiernamaals

- Reactie ‘decadente materialisme’ van Romeinen verheerlijking van armoede

- Dualisme: lichaam (minder aandacht) als kerker die ziel gevangen houdt

- Lichaamsoefeningen niet in top 10 favoriete bezigheden



Vroege middeleeuwen (5e-8e E):

- hanteren van wapens (speer, boog en schild), worstelen

- paardrijden- oorlogsoefeningen - balspelen, hardlopen, zwemmen,

steenstoten



Middeleeuwse expansie (11-13e E):

- Spontaan spel, dans en lichaamsoefeningen bij bedevaarten, processies, ...

- Boerenbevolking: balspelen, kegelspelen, dans, boogschieten

- Kloosters: kegelspelen (symbolisch vernietigen van heidenen en ketters)

- Vogelschieten populair



- Schermgezelschappen - Lopen, springen, steenstoten, worstelen

en dansen- Fysieke kracht, behendigheid met

zwaard en lans- Paardrijden: noodzakelijk kunst in

hogere kringenberoeps- en bestaansvoorwaarde (cfr.

Spartaanse krijger)



Humanistische visie (10e-12e E)

Geneeskunde terug meer aansluiting Griekse geneeskunde (planten, stoombaden, ...)Opvoeding ridderszoon: Naast traditionele lichaamsoefeningen dans (omgang dames), schaken & dichtkunst, huishoudenOp 21 jr: tot ridder geslagen op tornooi / veldslag, meerderjarigheidsverklaring


Tijdslijn


Middeleeuwen

RenaissanceHervormingVerlichting

19-20-21ste Eeuw


Lichaamskracht & lichaamstaal 15-16e E

Strijd intellectuele benepenheid van:

- scholastiek - rigoureuze tuchtregels in onderwijs en- eenzijdigheid van leerprogramma’s


Lichaamskracht & lichaamstaal 17e E

- Nieuwe grondslagen op wetenschappelijk en filosofisch vlak

- Theologie van haar macht beroven- Empirisme: rede via zintuiglijke

ervaring (observatie, experiment) inductieve methode

- Vader empirisme: Francis Bacon


Lichaamskracht & lichaamstaal 17e E

Rationalisme

Descartes “Cogito Ergo Sum”- Deductieve methode- Menselijke ratio kan ALLE

probleemstellingen beantwoorden- Ingenieurs= vroedvrouwen van de

wetenschap



- universitaire sport- deelname vrouwen aan

sportgebeuren- verzwakken

standeverschillen, - op openbare pleinen- Jeu de Paumes


17e E

Le ‘Roi Soleil’ zonnekoning

“Ballet de la nuit” rol opgaande zon

Louis XIV:kennis, politiek

inzicht in Europa

bewonderd



Copernicus: astronoom, kerkelijk recht, geneeskunde, rechtswetenschap

Leonardo da Vinci: beroemd Italiaans architect, uitvinder, ingenieur, filosoof, natuurkundige, scheikundige, anatoom, beeldhouwer, beenhouwer schrijver, schilder & componist


Leonardo da Vinci (1452-1519)

- Hefboommechanisme- Netvlies - Optische werking oog- Ontleedde lijken

779 anatomische tekeningen


Andreas Vesalius (1514-1564)

- Eigen observaties - Dissectie- Construeert skelet- Bestudeert systematisch

organen- De corporis humani fabrica- 200 vergissingen van

Galenus


Andreas Vesalius (1514-1564)

Over de veranderende wetenschap(1543?)

“Iedereen is zo verstrikt in geloof en gezag en onze tijd telt zo weinig vrienden der waarheid - die zich bovendien nog slechts door middel van leerboeken op de studie toeleggen - dat velen mij vijandig gezind zijn omdat ik, naar hun mening, in mijn geschriften het gezag van Galenus, de vorst der geneesheren en onze gemeenschappelijke leraar, heb aangetast en niet geheel en al in zijn leer heb berust, ja zelfs beweerd heb, dat er hier en daar in zijn geschriften fouten te vinden zijn. Zij moeten er toch dankbaar voor zijn, dat ik het het eerst gewaagd heb een verkeerde indruk weg te nemen, een buitengewone gelegenheid heb geboden om de waarheid op het spoor te komen. …


Mercurialis (1530-1606)

Arts, filosoof, filoloog- bestudeert lichaamsoefeningen door

Galenus- Arte gymnastica: medisch-hygiënisch

standpunt, invloed oefn op lichaam, nadelen bepaalde krachtoefn

- invloed handgrepen bij massage- lichaamsoefeningen i.f.v. leeftijd,

geslacht, lichaamstype, tijdstip- indeling les LO: inleiding, kern en slot


Opvoedkunde 17e E

Comenius:

- onderwijshervormer - natuurlijke methode tot mensenvorming - vader van ‘aanschouwelijk onderwijs’- dagelijks lichaamsoefeningen,

kinderspel, specifieke speelpleinen- minimumeisen gymnastiek in zijn

klassen


Opvoedkunde 17e E

Locke: - ‘complete gentleman’ opvoedingsideaal- Zintuigen: instrument contact

buitenwereld: “Niets is in het denken wat niet eerst in de zintuigen was”

- Lichamelijke opvoeding = basisvorming geest, openlucht, wassen met koud water, geen alcohol, geen spannende kledij, praktisch utilitarisme (karakter, goede manieren),

regelmatig ‘noble arts’ …?


Noble arts:

paardrijden schermen dans


Opvoedkunde 18e EJean-Jacques Rousseau (1712-

1778)

- “Emile, ou de l’éducation”- geen kunstmatige ingrepen- lichamelijkheid speelt cruciale rol- kind harden, pijn, gevaren, ...- zintuigen oefenen- senso- en psychomotorische

ontwikkeling van 3-12 jaar zeer belangrijk

- Franse invloed naar Duitse filantropina


Opvoedkunde 18e E

Kenmerken filantropina:- Systematische & methodische toepassing

lichaamsoefeningen school- Zwemmen, evenwicht, lopen, springen,

tillen, dragen, worstelen, werpen, balspelen, oefeningen voor oor en oog

- Afkeer dwang- en strafmethoden- Waardering handenarbeid & tuinieren- Nadruk lichaamsverzorging, houding,

oefeningen


Opvoedkunde 18e E

Basedow (1723-1790)- Encyclopedie voor onderwijs (4 delen)- Methodenbuch voor ouders en

onderwijzend personeel- Meritenpunkte: belonen goed gedrag- vasten, koude maaltijd, nacht buiten of

koude vloer- open hemd, haar geknipt


Opvoedkunde 18e E

Basedow (1723-1790)Dagindeling 5u: studie 5u: dans, schermen

lichaamsoefeningen, muziek 6u: maaltijden, spel en handenarbeid 1u: opruimen 7u: slapen


Opvoedkunde 18e E

Salzmann (1744-1811)

- Merkte dat LO werd verwaarloosd- Voorlichting praktische

gezondheidszorg, gymnastiek en handenarbeid (schooltuin)

- Kreeftenboekje (info ouders foute opvoeding) & Mierenboekje(aanwijzingen voor opvoeders)


Opvoedkunde 18e E

Salzmann (1744-1811)

- Bij slecht weer, binnen oefenen- ‘Anständige Stellungen’: tot correcte

houding te komen)- Dagelijks grondbewerking in schooltuin


Opvoedkunde 18e E

Guts Muths (1759-1839)

- Brede interesse (geograaf, theoloog, pedag. redacteur in bibliotheek, ...)

- Steunt op pedagogen - Steunt op artsen, zoals Fuller (E),

Hoffmann (D), Tissot (Zwit) begin studie van de fysiologie van

diverse lichaamsoefeningen


Opvoedkunde 18e E


- gymnastische oefeningen, handenarbeid en spel

- Kracht, behendigheid, moed

- Springen, o.a. polsstok over beek, zandzakjes


Opvoedkunde 18e E


- lopen, huppelen ter plaatse (uitputting)- werpen: steenwerpen, met tuigen

(speer, discus, …), touwtrekken, worstelen

- klimmen (bomen, touw, ...)- evenwichtsoefn (half uur op 1 B stn)- hardop lezen van op afstand


Tijdslijn


Middeleeuwen


19-20-21ste Eeuw


Lichaamskracht & lichaamstaal 19eE

- 18e E: Tegenstelling tussen natuurlijke activiteiten van Guts Muths en formele oefenvormen van Pestalozzi

- 19e E: Oppositie tussen natuur en cultuur nog acuter, oorlog van de systemen



Duitsland: Jahn - Eiselen - Spiess – MaulZweden: Per Hendrik Ling - Hjalmar Ling Duitsland: Hugo Rothstein Frankrijk: Amoros - Hebert Oostenrijk: Gaulhofer UK: Britse sport



Zweedse systeem

Pedagogische: wilskracht, beheersingMilitaire: tegenstrever aan eigen kracht of wapen onderwerpenMedische: correcte houding en beweging (harmonie) Esthetische: gevoelens uitdrukken via lichaam



In ons land komt Duitse turnen in strijd met pedagogen en geneesheren die het Zweedse systeem verkiezen

Tot in 1968 stond men achter het Zweeds systeem (verzet sport)



In FrankrijkGeorges Hébert: Officier zeemacht, buitengewoon pedagoog, gefacineerd door lichamen van inboorlingenPrimitieve bewegingen: utilitair, economisch en mooiMethode naturelle = HébertismeGolfsysteem-: negeren wetenschap, sport & cultuur



Schermtijd



Tweede helft 19e E gebrek aan didactisch inzicht in gymnastiek onderwijs & gebrek aan opgeleide leerkrachten en de vereiste financiële middelen.

Voorzitter Koninklijke Academie voor Geneeskunde pleitte van in 1870 voor oprichten van centraal opleidingsinstituut voor leerkrachten gymnastiek, naar het model van het Centrale Gymnastiek-Instituut van Stockholm.



Pas in 1904 werd er, dankzij het mecanaat van Ernest Solvay, in Brussel een eerste ‘Ecole Supérieure d’ Education Physique’ (ESEP) opgericht

ESEP koppelen aan ULB mislukt, gebrek steun en uitblijven officiële erkenning

In 1908 werd het Institut Supérieure d’Education Physique (ISEP) opgericht aan toenmalige Franstalige universiteit van Gent < medische fac.


vrienden der waarheid ‘Perteptuum mobile

16-4-2011 60Perpetuum Mobile 2011

Homo Movens Bewegen van ooit naar nu

Perpetuum Mobile Zaterdag 16 april 2011

De Martelaer Kristine

Homo Movens Bewegen van ooit naar nu - Domus Medica · 2019-10-22 · 16-4-2011. Pag.56. Perpetuum...

Documents

Transcript of Homo Movens Bewegen van ooit naar nu - Domus Medica · 2019-10-22 · 16-4-2011. Pag.56. Perpetuum...