Tool Kijkwijzer W&T

Met deze tool ga je in je school na welk type Wetenschap- en Technologie (W&T) Onderwijs er gerealiseerd wordt in de onder- midden- en bovenbouw. Strookt dit met de visie van het team? Naar aanleiding van de uitslag op de kijkwijzer, kun je met een profielschets W&T van je school verder in gesprek met het team over wensen en richtingen voor het W&T-onderwijs.

Invullen door W&T-specialist en/of aantal leerkrachten uit verschillende bouwenReflectie door (locatie)directeur

Korte uitleg over opbouw van de KijkwijzerDe Kijkwijzer presenteert drie oerprofielen voor W&T-onderwijs en een set vragen bij elk profiel waarmee scholen kunnen nagaan welke (mix van elementen uit de) profielen het beste bij hun visie en huidige activiteiten past.

Belangrijk: de oerprofielen zijn volstrekt gelijkwaardig en hebben ieder eigen kwaliteiten. De profielen geven verschillend antwoord op onder andere de volgende ontwerpvragen:

De gezochte balans tussen structuur en vrijheid voor de leerling De mate van vakintegratie De leerdoelen die je met W&T-onderwijs nastreeft De gewenste toetsing van die leerdoelen De wens tot verbinding van binnenschoolse- en buitenschoolse activiteiten

De keuzes die scholen maken kleuren de aard en omvang van W&T-activiteiten en werkvormen. En zo ontstaan binnen elk profiel prachtige voorbeelden van effectief W&T-onderwijs. In veel scholen komen de profielen in mengvormen of naast elkaar voor.

Gebruik van de kijkwijzer in stappen

STAP 1Vul de kijkwijzer (vragenlijst) in – de kijkwijzer start op p. 3

STAP 2Neem de score op elke vraag in de vragenlijst over in het Excel bestand: Vul de waarden in bij A1 tot en met A14 Vul de waarden in bij B1 tot en met B14 Vul de waarden in bij C1 tot en met C14

De Excel sheet berekent nu gemiddelde waarden en genereert 4 grafieken: Grafiek 1: in de praktijk Grafiek 2: visie vs. Praktijk Grafiek 3: W&T in de bouwen Grafiek 4: Profielen in de bouwen

STAP 3Kopieer de vier grafieken naar de aangegeven plaatsen in de profielschets – p.15 en 16 in dit bestand.Naast de grafiek kun je steeds zelf een korte duiding of uitleg geven van wat de grafiek laat zien.

STAP 4Geef in de profielschets onder de grafieken tenslotte een korte samenvatting van voorbeelden van gerealiseerd W&T-onderwijs in de bouwen, en van reflecties van de (locatie-)directeur.

STAP 5De profielschets voor je school is klaar voor gebruik: met dit overzicht kun je het gesprek starten in het team over herkenbaarheid van het huidige W&T-onderwijs, en toekomstige stappen die het team zou willen zetten.

Kijkwijzer Profiel A – Vakgericht W&T onderwijsKorte omschrijving - Vakgericht W&T-onderwijs kenmerkt zich door lessen waarin de leerlingen rond vastgestelde leerstofinhouden vrij gestructureerde onderzoeksactiviteiten uitvoeren. De lessen zijn relatief kort, leggen een accent op vakinhoud, maar richten zich ook op leerlingen vertrouwd maken met de stappen in het doen van onderzoek. De vakspecifieke inhouden zijn overwegend gekozen uit de domeinen natuur en techniek, aardrijkskunde, of geschiedenis.

Wat Accent op vakinhouden afgeleid van de kerndoelen OJW. Daarnaast aandacht voor het ontwikkelen van generieke en onderzoeksvaardigheden.

Hoe Gestructureerde opdrachten vaak in de vorm van kleine experimenten met een beperkte set materialen of kleine ontwerpopdrachten waarbij leerlingen iets maken.

Klassikale inleiding en afsluiting, zelfstandig (groeps)werk; de leraar begeleidt het proces en de vakinhoudelijke kennisontwikkeling middels voordoen, uitleggen, begeleiding en feedback. De leraar toetst het bereikte begripsniveau in de afsluiting of middels een toets of eindwerkje.

Gestructureerde materialen, zoals werkbladen en proefopstellingen, helpen de leerlingen bij het plannen van onderzoek, het uitvoeren van de stappen en het maken van keuzes, en het leggen van verslag. Via websites en/of een vaste lesmethode worden kant en klare lesopzetten vertaald naar gebruik in de eigen klas.

Wanneer Normale lesduur / relatief korte (reeks) lessen.Inbedding in het rooster door regelmatig (wekelijks/maandelijks) terugkerende lesmomenten.Incidenteel verbinding met buitenschools leren door bijvoorbeeld een excursie of gastles.

Waarom (1) onderwijzen van leerstofinhouden die passen bij Wetenschap en Technologie, waarbij nadruk ligt op bèta-wetenschappelijke kennis. Daarbij ontwikkelen de leerlingen conceptuele kennis, materiaalkennis, en kennis en vaardigheid in het gebruiken van tools en technieken.

(2) leerlingen bekend maken met de basisstappen van onderzoek doen, zoals weergegeven in de onderzoekscyclus (oriënteren/conceptualiseren, onderzoeksvragen/hypothesen formuleren, gegevens verzamelen en analyseren, concluderen).

A1. Geef aan in welke mate jij vindt dat Profiel A past bij de visie van jouw school op W&T-onderwijs:

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel

Geef aan in welke mate jij vindt dat onderstaande elementen deel uitmaken van het gerealiseerde W&T-onderwijs in jouw school:A2. Accent op vakinhoud Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

A3. Gestructureerde opdrachten

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

A4. Klassikale inleiding Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

A5. Zelfstandig werken Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

A6. Begeleiding door voordoen en uitleg

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

A7. Klassikale nabespreking

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

A8. Toetsing van eindwerk of in een toets

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

A9. Gebruik lesmethode / bestaande materialen

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

A10. Korte lessen Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

A11. Incidenteel een buitenschoolse activiteit

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

In welke mate zie je profiel A terug in onder- midden- en bovenbouw (1 = helemaal niet, 7 = zeer veel):A12. In de onderbouw Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik nietA13. In de middenbouw Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik nietA14. In de bovenbouw Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

Kun je een voorbeeldactiviteit uit jouw school beschrijven die past binnen profiel A.(geef ook aan of het voorbeeld uit de onder-, midden- of bovenbouw komt):

Eventuele toelichting / opmerkingen bij Profiel A:

Profiel B – Projectgericht W&T-onderwijsKorte omschrijving – Projectgericht W&T-onderwijs kenmerkt zich door een intensieve periode van een dag, enkele dagen of een week, waarbij leerlingen op verschillende manieren onderzoekend bezig zijn rond één thema. Vaak worden de activiteiten in groepjes uitgevoerd en leiden tot een wat groter eindproduct, zoals een ontwerp-en-test cyclus, een presentatie of een verslag in klassen- of schoolverband. Het project is vooral gericht op de ontwikkeling van een onderzoekende houding, en generieke en onderzoeksvaardigheden. Vakinhoudelijke leerdoelen zijn vaak open geformuleerd of van ondergeschikt belang.

Wat Accent op houding en vaardigheden passend bij onderzoekend leren.

Gekozen thema’s zijn vaak sterk vakoverstijgend en bieden veel ruimte voor integratie van inhouden uit alle domeinen van het curriculum. Naast OJW, rekenen en taal worden vaak ook de creatieve vakken, gymlessen en excursies benut voor een rijke verkenning van het thema.

Hoe Rond een gekozen thema ontwerpt de leraar of het team een project met een combinatie van lesactiviteiten. De duur van een project kan variëren maar doorbreekt het normale lesrooster gedurende bijvoorbeeld enkele dagen of een week.

Het project wordt klassikaal of met meer klassen gestart, kan normale klasindelingen doorbreken of zelfs schoolbreed zijn. Leerlingen werken vaak probleem- of vraaggestuurd en in groepjes. De onderzoeksopdracht is half gestructureerd tot zeer open. De leraar begeleidt het proces van onderzoekend leren, en is soms naast/met de leerlingen op onderzoek uit.

De leerlingen krijgen bronnen tot hun beschikking om hun zoektocht te voeden, zoals internet, boeken, experts van buiten die ze vragen kunnen stellen.

De projecttijd laat afwisseling zien van activiteiten die bedoeld zijn om te enthousiasmeren en prikkelen met activiteiten rond stappen in het onderzoeksproces.

Verbinding van binnen- en buitenschools leren heeft een intensief tijdelijk karakter tijdens de projecttijd door een combinatie van bijvoorbeeld excursie, gastsprekers.

Wanneer Lesrooster doorbrekend, klassen/bouw doorbrekend.Inbedding in curriculum middels bijv. een jaarlijkse cyclus van themadagen.

Waarom (1) de onderzoekende houding van leerling stimuleren en ontwikkelen door aan te sluiten bij hun belevingswereld en het thema met eigen vragen verder te laten inkleuren; (2) aansluitend daarbij de ontwikkeling van zowel generieke als onderzoeksvaardigheden. Projectgericht W&T-onderwijs biedt goede gelegenheid voor aandacht aan wetenschapswijsheid.

B1. Geef aan in welke mate jij vindt dat Profiel B past bij de visie van jouw school op W&T-onderwijs:Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel

Geef aan in welke mate jij vindt dat onderstaande elementen deel uitmaken van het gerealiseerde W&T-onderwijs in jouw school:B2. Accent op houding en vaardigheden

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

B3. Vakoverstijgende thema’s

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

B4. Enthousiasmeren en prikkelen centraal

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

B5. Intensieve projectperiode

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

B6. Klassen/bouw doorbrekend werken

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

B7. Loslaten reguliere lesrooster

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

B8. Open leeropdrachten / eigen vragen van leerlingen

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

B9. Accent op groepswerk Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

B10. Gebruik van verschillende bronnen

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

B11. Toetsing door eindproduct

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

In welke mate zie je profiel B terug in onder- midden- en bovenbouw (1 = helemaal niet, 7 = zeer veel):B12. In de onderbouw Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik nietB13. In de middenbouw Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik nietB14. In de bovenbouw Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

Kun je een voorbeeldactiviteit uit jouw school beschrijven die past binnen profiel B (geef ook aan of het voorbeeld uit de onder-, midden- of bovenbouw komt):

Eventuele toelichting / opmerkingen bij Profiel B.

Profiel C – Procesgeïntegreerd W&T-onderwijsKorte omschrijving – Procesgeïntegreerd W&T-onderwijs kenmerkt zich door een schoolvisie waarin onderzoekend/ontdekkend en vraaggestuurd leren een centrale plek innemen, niet alleen in het domein van Wetenschap en Technologie, maar in het hele onderwijs. W&T-onderwijs wordt ervaren als een vliegwiel voor een bredere doelstelling: het aanbieden van activerend onderwijs waarin differentiatie en formatieve evaluatie worden nagestreefd. Streven naar vakintegratie en een sterke verbinding van binnen- en buitenschools leren is zichtbaar en voelbaar. Het procesgeïntegreerde W&T-onderwijs heeft een innovatief karakter. Er wordt (regelmatig) klas- en bouwdoorbrekend gewerkt.

Wat Accent op geïntegreerde kennis, houding en vaardigheden.

Aansluiting bij de kennis- en informatiemaatschappij (o.a. kritische houding, creativiteit, ICT-vaardigheid)

Hoe Innovatieve didactieken als vraaggestuurd en onderzoekend leren, probleemgestuurd leren, samenwerkend leren zijn het uitgangspunt voor het onderwijs in alle vakken en leergebieden. De leerdialoog heeft een centrale plek in het onderwijsleerproces, zowel tijdens instructie, zelfstandig (groeps-)werk als toetsmomenten.

Een combinatie van methoden en zelf ontworpen lesmaterialen leidt tot leerlijnen waarin vakgeïntegreerde leerdoelen samenkomen. De leraar is facilitator en begeleider van leerprocessen en creëert op basis van formatieve evaluatie optimale mogelijkheden voor gepersonaliseerd onderwijs. Er is oog voor de veelzijdige inzet van computertechnologie.

Binnen- en buitenschools leren worden structureel verbonden door frequente uitwisseling binnen en buiten de school van expertises en leeromgevingen. Binnen de school wordt (regelmatig) klas/bouw doorbrekend gewerkt.

Wanneer Gedurende (een groot deel van) de onderwijstijd

Waarom Belangrijke motivatie voor procesgericht W&T onderwijs is persoonsvorming van de leerling, waarbij een onderzoekende houding en generieke en onderzoeksvaardigheden tot de kern van de onderwijsdoelen behoren. Wetenschapswijsheid maakt deel uit van de onderwijsdoelen.

C1. Geef aan in welke mate jij vindt dat Profiel C past bij de visie van jouw school op W&T-onderwijs:Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel

Geef aan in welke mate jij vindt dat onderstaande elementen deel uitmaken van het gerealiseerde W&T-onderwijs in jouw school:C2. Integratie van kennis, houding en vaardigheden

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

C3. Aansluiten bij 21e eeuwse vaardigheden

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

C4. Innovatieve didactieken in het hele onderwijs

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

C5. Leerdialoog centraal Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

C6. Gebruik van eigen materialen

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

C7. Frequente vakintegratie

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

C8. Procesgerichte evaluatie(tussentijds, kindvolgend)

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

C9. Frequente inzet van computertechnologie

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

C10. Frequente input van buiten de school

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

C11. Wetenschapswijsheid als leerdoel

Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

In welke mate zie je profiel C terug in onder- midden- en bovenbouw (1 = helemaal niet, 7 = zeer veel):C12. In de onderbouw Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik nietC13. In de middenbouw Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik nietC14. In de bovenbouw Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 Zeer veel 0 weet ik niet

Kun je een voorbeeldactiviteit uit jouw school beschrijven die past binnen profiel C (geef ook aan of het voorbeeld uit de onder-, midden- of bovenbouw komt):

Eventuele toelichting / opmerkingen bij Profiel C.

Reflectie formulierIn te vullen door de (locatie)directeur van de school

1. Geef in eigen woorden weer wat volgens jou het kenmerkende van het huidige W&T-onderwijs in de school is.Maak daarbij indien nodig een onderscheid tussen visie/gerealiseerde praktijk, en tussen de bouwen.

2. Herken je het W&T onderwijs van jouw school (voldoende) in de ingevulde Kijkwijzer?Maakt de kijkwijzer zichtbaar wat kenmerkend is voor jouw school?

3. Wat zijn volgens jou belangrijke ontwikkelpunten voor het W&T-onderwijs in jouw school?

Profielschets Wetenschap & Technologie

Naam school, datum

In de praktijk

In welke mate worden de drie profielen gerealiseerd in het onderwijs van de school? In onze school …

Kopieer hierGrafiek 1: in de praktijk

Kopieer hierGrafiek 2: visie vs. praktijk

Visie vs. praktijk

Komen visie en gerealiseerde praktijk overeen? In onze school …

W&T in OB/MB/BB

Is Wetenschap en Technologie in alle bouwen even sterk aanwezig? In onze school …

Kopieer hierGrafiek 3 W&T in de bouwen

Kopieer hierGrafiek 4: profielen in de bouwen

Profielen OB/MB/BB

Zijn de profielen in alle bouwen evenveel aanwezig? Op onze school …

Voorbeeldactiviteiten

Reflecties