Hoe was jouw dag? Zinvolle daginvulling voor mensen met EMB

Nienke van den Broeke

Suzanne Jansen

Opzet workshop

• Het opvoedings- en ondersteuningsprogramma

• Multi-sensory storytelling (MSST)

• Bewegingsprogramma

Het opvoedings- en ondersteuningsprogramma:anders kijken naar hetzelfde

• Doelgroep

• Aanleiding

• In vogelvlucht de methode Vlaskamp

Doelgroep personen met EMB

• (zeer) ernstige verstandelijke beperking: IQ < 25

• (zeer) ernstige motorische beperkingen

• Veelal ook:

• Zintuiglijke problemen

• Algemene gezondheidsproblemen

Bijkomende problemen

• Epilepsie 80

• Maag- darm problemen 67

• Dysphagie (slikproblemen) 78

• Chronische luchtwegproblemen 38

• Obstipatie 68

• Gedragsproblemen 45-82

• Slaapproblemen 31

• Visuele problemen 98

• Auditieve problemen 35

Bohmer et al., 1999; Didden & Sigafoos, 2001; Evenhuis, 2002; Nakken & Vlaskamp,

2007; Poppes, van der Putten & Vlaskamp, 2010; Richdale et al., 2000; Veugelers et

al., 2006; Zijlstra & Vlaskamp, 2004, 2005

Moeilijkheden in de ondersteuning

• Welke moeilijkheden zouden er zijn in het werk met deze doelgroep?

Moeilijkheden binnen de ondersteuningPersoon met EMB

•Gedrag moeilijk te begrijpen

•Weinig kennis over ontwikkeling

Hulpverlener (kennis en vaardigheden)

•Doelen ontbreken vaak, waar moeten we aan werken?

•Kennis over cliënt vaak in hoofd begeleider

•Vergeten te kijken of je ook bereikt wat je wil

Organisatie

•Alle betrokken begeleiders werken aan eigen dingen

•We stemmen niet goed af

De dingen die we doen passen niet bij de behoeften van de persoon

Samengevat

• We weten weinig over deze groep

• Gedrag moeilijk te begrijpen

• Vaak geen doelen

• Kennis in hoofd begeleider

• Toetsing zwakke schakel

• Gebrek inhoudelijke continuïteit

Daarom methode Vlaskamp ontwikkeld

• Carla Vlaskamp, Ruud van Wijck en Han Nakken

Methode Vlaskamp

• Wetenschappelijk onderzocht

• Effecten op:

- Persoon

- Begeleider

- Relatie

- Organisatie

Methode Vlaskamp

Normatieve uitgangspunten:� Recht op zo optimaal mogelijk

ontwikkelen� Kan alleen via relaties met

anderen� Kinderen en volwassenen met

EMB kunnen een actieve en sturende rol spelen

2 aspecten: 1. actieve en sturende

rol 2. optimale ontwikkeling

van mogelijkheden

Wat is ontwikkeling in de methode Vlaskamp?

• Ontwikkeling:

- Meer kunnen

- Dingen kunnen in meerdere situaties

- Minder ondersteuning nodig hebben

- Voorkomen achteruitgang

Het werkmodel

Casuïstiek

De methode Vlaskamp

in de praktijk

Beeldvorming

• Wie is de persoon en

wat heeft hij nodig?

Beeldvorming

• Kennis functionele mogelijkheden

• Adaptief gedrag

• Participatie, interactie en sociale rollen

• Gezondheid

• Context

• Geboden zorg, overdracht, omgangsregels

Beeldvorming

Dossieranalyse

Feitelijke kennis

Instrumenten:

•IPZ

•GTI

•LAS

Persoonsbeeld

Inhoud persoonsbeeld

• Wie is deze persoon? Wat kan hij wel en wat niet?

• Met wie heeft hij contact en hoe verlopen die contacten?

• Wat is belangrijk voor hem? Wat heeft hij nodig?

• Krijgt hij op dit moment de ondersteuning die hij nodig heeft?

• Is men het er over eens hoe deze ondersteuning eruit moet zien?

• Waar loopt men tegenaan in de ondersteuning?

• Hoe zou de toekomst van deze persoon eruit moeten zien?

Persoonsbeeld voorbeeld

• 24 jaar oud • Marden-Walkersyndroom• zeer ernstige verstandelijke en meervoudige beperking • epilepsie • terugkerende oorontstekingen • slechtziend (CVI-kijkgedrag) en goedhorend• PEG-sonde i.v.m. ondergewicht • rolstoelgebonden; kan armen en benen bewegen• gedragsproblemen: zelfverwonding• 9 dagdelen dagbesteding• woont in een woning op een zorgpark met 6 medecliënten

Fragmenten persoonsbeeld

• “Koen wordt door alle betrokkenen getypeerd als een rustige, observerende, nieuwsgierige jongeman, die alles wat er om hem heen gebeurt volgt”.

• “Koen heeft humor en kan om veel dingen lachen, als bijvoorbeeld de telefoon gaat, er iets valt, of als er personen aanwezig zijn of binnen komen die hij leuk vindt, maar ook als hij aan het spelen is”.

• “Koen praat niet, maar maakt veel verschillende geluiden. Uit logopedisch onderzoek komt naar voren dat hij kan reageren op het starten van een bekend spelletje, de aandacht op zichzelf kan vestigen, een geef- en neemspelletje kan spelen, iets kan weigeren of protesteren door iets/iemand weg te duwen en om een activiteit of voorwerp kan ‘vragen’”.

Fragmenten persoonsbeeld

• “Koen is bekend met automutileren vanaf zijn 1e levensjaar. Hij slaat met zijn handen op zijn oren, stompt zichzelf hard in zijn maag/ buik, slaat zichzelf met zijn vlakke hand hard op het voorhoofd, bonkt met zijn hoofd tegen de muur en bijt hard op zijn hand “.

• “De functie van het automutileren is vaak niet duidelijk, het lijkt een combinatie te zijn van verschillende factoren, zoals non-verbale communicatie (iets niet willen), pijn, verveling, maar het gedrag lijkt soms ook stereotiep gedrag. Alle betrokkenen geven aan niet altijd de oorzaak van de automutilatie te kennen. Begeleiders van wonen geven aan niet altijd de oorzaak van de automutilatie te kennen”.

Perspectief

• Lange termijn (± 2 jr)

• Afgeleid van persoons-

beeld

• Belang van richting

• Belangrijk dat iedereen

het erover eens is

Waar moet aan gewerkt worden en waarom?

Perspectief- en hoofddoelbespreking

• Grootste zorgen: zelfverwondend gedrag

• Hypothese: te weinig duidelijkheid & eenduidig

handelen

Hoofddoel

• Afgeleid van perspectief

• Duur 6 of 12 maanden

• Iedereen is het ermee

eens

Perspectief en hoofddoel

• Perspectief: Koen voelt zich prettig.

Evaluatiedatum: december 2015

• Hoofddoel: We weten in hoeverre een gestructureerd dagprogramma leidt tot een afname van zelfverwondend gedrag.

Evaluatiedatum: juni 2014

Werkdoel

• Per discipline

• Korte looptijd (6 weken)

• Te voren bepalen wat je wilt bereiken

• Precies formuleren activiteit

• Rapportagepunten

• Evaluatie met goal attainment scales

Aan welke werkdoelen zou gewerkt kunnen worden?

Werkdoelen

• Begeleiders wonen en dagbesteding:

- overgangen eenduidig maken

- vast dagprogramma maken

- vaststellen welke activiteiten Koen prettig vindt

• Logopedie:

- Inzicht in communicatieve vaardigheden

• Ergotherapie:

- Inzicht in sensorische integratie

Evaluatie hoofddoel

• Alle betrokkenen

• Evaluaties werkdoelen

• Resultaten:

- Zelfverwonding bij overprikkelen

- Zelfverwonding bij onduidelijkheid

- Inzicht in alertheid

• Door eenduidig handelen van begeleiders is het zelfverwondend gedrag van Koen sterk afgenomen.

Multi-sensory storytelling

• Waarom?• Uitgangspunten• Wat?• Hoe?• Resultaten

Multi-sensory storytelling

Het voorlezen van zintuiglijke verhalen aan mensen met een zeer ernstige verstandelijke en meervoudige beperking

Waarom?

“To enable the child to participate in those experiences which are uniquely human”

(Ware, 1994, in: Park, 2001)

Uitgangspunten

• “Apprehension before Comprehension”.

(Groves, 1998)

• Gepersonaliseerd – aansluitend bij de interesses

• Het aanbieden van een adequaat programma vergt specifieke kennis over elke persoon met ZEVMB.

(Vlaskamp, Hiemstra & Wiersma, 2007)

Wat?

• Op maat gemaakt

• Doos

• Verwijzer

• Verhaal script

• 6 tot 16 zinnen

• Begin instructie

• Stimuli

• Witte bladen

Hoe?

• Goed voorbereid• Stick to the text• Herkenbaarheid• Expressief• Actief• Tijd nemen/bieden

Resultaten

• Herhaling: meer aandacht

• Actief aanbieden: meer aandacht (boek!)

• Lange verhalen: meer aandacht

Houdingsprogramma

• Cursus aan medewerkers wonen over effect zwaartekracht op houding (fysio)

• Per individuele cliënt overdacht (fysio en ergo)

• Op dagbesteding instructie zijlig (fysio)

Bewegingsprogramma

2 x per week een uitdagende vorm van bewegen (geen ADL)

• Zwemmen

• Bewegingsbeleving

resterende dagen

• Bewegingstrainer

• Beweegkist

Uitdagende bewegingsvorm2x per week

• 45 minuten per week zwemmen

fysio met bewegingsagogen, ouders en vrijwilligers

• 45 minuten per week Bewegingsbeleving

bewegingsagogen met groepsleiding dagbesteding, stagiaires bewegen/dagbesteding

Filmpje bewegingsbeleving

Vragen?

Dank voor jullie aandacht!

nienke.broeke@sheerenloo.nlsuzanne.jansen@sheerenloo.nl