Hoe herken je een (on)betrouwbaar iemand op internet? - de lessen van jongeren zelf

REMCO PIJPERS, STICHTING MIJN KIND ONLINE

NIELS BAAS, UNIVERSITEIT TWENTE

12 april 2023

Hoe herken je een (on)betrouwbaar iemand op internet? - de lessen van jongeren zelf

GEZINNEN, INTERNET EN MOBIELE COMMUNICATIEST MIJN KIND ONLINE VOOR SOLCON, JULI 2011

12 april 2023

UNIVERSITEIT TWENTE

TECHNIEK

SOCIALE WETENSCHAPPEN

JONGEREN EN RISICOGEDRAG

12 april 2023

PROGRAMMA

• Wat doen jongeren met sociale media? • Hoe bepalen ze of iemand betrouwbaar of

onbetrouwbaar is? • Aanbevelingen

WEB 1.0

WEB 2.0 (SOCIALE MEDIA)

12+: SLAPEN OF ONLINE!

In this presentation:

Youngsters & social med

The social media hype

STICHTING MKO VOOR ERFGOOIERSCOLLEGE

WIE BEN JE?

WIE WIL JE ZIJN?

WORLD OF WARCRAFT CREATIVITEIT EN ONDERNEMERSCHAP

MATCH MAKING - OP ZOEK NAAR

LIEFDE

DISCUSSIEKAMER (VOOR HO-LE-BI)

A

ADOPTIE-KAMER

ONDERZOEK

Loopt nog volop, maar nu een tussenrapportage

2 groepsgesprekken met middelbare scholieren

Leeftijd 14-15 jaar

7 meiden, 11 jongens

6 leerlingen mavo, 6 leerlingen havo, 6 leerlingen vwo.

40 uitvoerige reacties van leerlingen van ROC het Nova College in Haarlem

Interview met moderator Hyves: verantwoordelijk voor alle “niet ok” content

12 april 2023

ONLINE BETROUWBAARHEID 16

WAT ZIJN ONLINE VRIENDEN?

Tweedeling:

• Bekenden

• Echte vrienden

12 april 2023


WAT ZIJN ONLINE BEKENDEN?

Basisschoolgedrag (iedereen die enigszins bekend is, is een online vriend)

Wel eens gezien

Meer volwassen gedrag (alleen mensen toevoegen die je echt kent)

Alleen mensen toevoegen die je echt kent

12 april 2023


Meisje: “iemand die ik wel ken via vriendinnen en die heeft mij dan ook wel eens gezien, dus die kent mij dan ook en dan maak ik wel een band daarmee”

Meisje: ”Op Hyves voegde ik iedereen toe die soort van een bekende was. Nu op Facebook niet meer… Daar voeg ik alleen mensen toe die ik echt ken en waar ik echt mee om ga. Daar heb ik nu dus 200 i.p.v. 600 contacten”

WAT ZIJN ONLINE ECHTE VRIENDEN?

Iemand uit je vriendengroep, waar je gewoon echt mee om gaat.

Iemand waar je alles aan kunt vertellen.

12 april 2023


Jongen: “Nou, een echte vriend is… ja, als je veel met die gene praat en zo en je durft gewoon te vertellen hoe je je voelt en dat je gewoon goed contact met die gene hebt… dat je jezelf kunt zijn”

WIE WORDEN ER NIET TOEGELATEN?

Deel van de kinderen heel resoluut:

Alle mensen die helemaal onbekend zijn

Andere kinderen stellen grenzen:

iemand die te snel wil afspreken

iemand die te snel naar een telefoonnummer of email-adres vraagt

iemand die te snel persoonlijk gaat

iemand die vraagt of je dingen voor de cam wilt doen.

12 april 2023


Meisje: “als je iemand nog wel eens gezien hebt, of het is een vriend van vrienden kan het nog, maar als het echt helemaal een onbekende is… bijvoorbeeld een jongen uit Zaandam… een jongen die ik helemaal niet ken dan zou ik daar geen interesse in hebben”

ONBEKENDEN DIE CONTACT OPNEMEN?

Bijna iedereen is al wel eens online benaderd door een onbekende:

Vooral via twitter (reclame of onbekende volgers)

Via Facebook of Hyves (vaak door comments op een foto)

In online games

12 april 2023


Jongen: “Via Twitter… dan volgen ze je en dan willen ze dat je ze terug gaat volgen… ik negeer ze dan gewoon”

Meisje: “ja, of iemand die onder je foto zet “leuk” en daar praat je dan mee verder”

Jongen: “In modern warfare… dan doe je samen opdrachten, maar is niet met webcam ofzo en je spreekt elkaar daarna ook nooit meer eigenlijk”

WAT VINDEN ZE VAN ONBEKENDEN DIE CONTACT OPNEMEN?

Maakt niet zoveel uit

Niet leuk

Als het een knap iemand is wel leuk

Prima, in ruimtes waar dat normaal is

12 april 2023


Meisje: “Ik zou denken, wie is dat?, maar ik zeg gewoon iets aardigs terug, want hij zegt ook niks verkeerds”

Jongen: “Ja, je hebt er niks aan… als je diegene toch niet kent… waarom zou je die dan toevoegen… ik zou hem niet accepteren en gewoon negeren”

Meisje: “op een site waar toch al onbekenden met elkaar chatten, daar kun je verwachten dat een onbekende contact met je op neemt… dan zou ik dat niet raar vinden. Als je op Facebook opeens zo’n berichtje krijgt, dan zou ik wel denken “huh?” dus het ligt er aan of je het zelf op zoekt”

Jongen: “wanneer het een heel lekker wijf is dan zeg je natuurlijk geen nee… dan ga ik wel even kijken hoor”

Jongen: “Ja! Maar daarlijk is het een man van 50!”

KAN MET EEN ONBEKENDE EEN (ONLINE) VRIENDSCHAP ONTSTAAN?

De meesten gebruiken het internet om, al bestaande vriendschappen, een

vriendschap met een “vage bekende” of iemand die ze al eens gezien hebben te

versterken.

Sommige kinderen vormen wel echt vriendschappen:

12 april 2023


Jongen: “Je kunt wel iemand via Hyves toevoegen die je bijvoorbeeld al een keer in de discotheek hebt gezien ofzo… dat je er mee verder wilt praten, maar dat je wel weet dat diegene echt bestaat… Dat had ik ook en daar heb ik nu mee”

Meisje: “Ja, ik had via spele.nl een jongen leren kennen en toen zijn we inderdaad gaan chatten en op een gegeven moment ook cammen en we hebben nu nog goed contact”

“En hoe begint zo’n vriendschap?”

“Nou, gewoon eerst lekker over het spelletje kletsen en daarna ja… zit je op school? En dan ga je daarmee verder en hoe gaat het met jou dan? Heb je het een beetje over vrienden en weet ik veel wat… een beetje over koetjes en kalfjes en zo…”

HOE CHECK JE OF JE EEN “ONBEKENDE” KUNT VERTROUWEN?Gewoon vragen wie het is.

Het hebben over school… dan weet je of iemand betrouwbaar is.

Andere vrienden vragen of zij die persoon ook als vriend hebben.

Vragen of hij meer foto’s kan sturen (of kijken of er meer foto’s op het profiel staan)

Naar de berichtjes op het profiel kijken

Kijken naar het aantal vrienden in verhouding tot de tijd dat het profiel bestaat.

12 april 2023


Jongen: “als er allemaal berichtjes staan van “wie ben jij?” dan vertrouw ik het niet”

Meisje: “nee, maar als er gewoon berichtjes staan van vriendinnen van “zullen we gauw weer afspreken ofzo” gewoon hele normale krabbels, dan weet je dat het goed is”

Jongen: “Als iemand al twee jaar Hyves heeft dan moet ie al wel een heel aantal vrienden hebben… maar niet té veel, want dat vertrouw ik ook niet”

OOK ONBEKENDEN MET SLECHTE BEDOELINGEN?

Plagen of pesten door leeftijdsgenoten (met fake profielen)

één of meerdere jongeren samen achter de PC (iemand uit meligheid lastig vallen en

zien wat er gebeurt)… “is voor de grap”

Volwassenen met slechte (seksuele) bedoelingen

12 april 2023


Jongen: “Ja, samen met een vriend van mij heb ik dat wel eens gedaan… hadden we een nep account gemaakt en gingen we allemaal klasgenoten toevoegen… Was niet echt gelukt, want mensen geloofden niet echt dat de account echt was… We hadden ook wel wat rare foto’s en teksten op het profiel gezet… was niet om te pesten, maar gewoon voor de grap”

Meisje: “Een vriendin van mij die heeft dat meegemaakt… met een jongen ofzo en die deed zich voor als 18 en die was 37 ofzo… en toen is ze op de trein gestapt naar hem toe en toen ja… zijn er ook wat dingen gebeurd en daar heeft ze nu ook best wel spijt van”

HOE HERKEN JE PLAGENDE LEEFTIJDSGENOTEN?

“Een wijkagent die twitterde dat meisjes werden lastig gevallen door een

oude vent. Uiteindelijk bleek dat dat twee tienerjochies waren uit de

klas die een profiel hadden aangemaakt van een oude vent en die

sloegen natuurlijk allemaal wartaal uit, maar die vonden het heel leuk

om allemaal seksueel getinte opmerkingen te maken tegen meisje uit

de klas… die wijkagent had het uiteindelijk zelf aangepakt en wist

eigenlijk niet eens dat er mensen bij Hyves werkten. Dat is jammer,

want wij kunnen zo helpen en proberen het probleem samen aan te

pakken”

12 april 2023


HOE HERKEN JE PLAGENDE LEEFTIJDSGENOTEN?

Zelfde foto’s van vaak oude mannen (man die tanden mist, maar wel lachend op de foto

staat, dikke man van de zijkant)

Taalgebruik (veel afkortingen, geen hoofdletters, geen interpunctie, gewoon plat tekst)

Reacties (je ziet vaak “haha grappig… ik weet wel dat jij het bent Frank”)

Vaak hebben ze zich aangemeld bij een school/ zitten slachtoffers in een klein

netwerk

Vriendenaantallen (vaak heel laag, of soms juist heel hoog, omdat het leuk is om

zoveel mogelijk vrienden te verzamelen).

12 april 2023


“kanker wordt vaak gebruikt als woord, dus “kk” afgekort… dus “je bent een kk-lekkerwijf”… nou een man van 63 zou dat echt niet zeggen”

IS ZO’N VOLWASSENE DIE ZICH VOOR DOET ALS JONGERE TE HERKENNEN?

Een aantal (vooral meiden) resoluut: dat is heel erg moeilijk… ze zijn vaak heel slim

in het voordoen als een leeftijdsgenoot. Je kunt er eigenlijk best snel in trappen.

Een foto van google gebruiken van een meisje dat misschien zelf ook al Hyves heeft,

dan is het echt niet te achterhalen.

Heel slim ook taalgebruik proberen af te stemmen.

Eerst vertrouwen winnen/verleiden en pas na vier maanden vragen of je wil

afspreken.

Ze gaan vaak snel naar MSN zodat ze alleen met je zijn.

Ze kiezen vooral slachtoffers die er vatbaar voor zijn!

12 april 2023


VIA MSN GAAT HET VERDER

“Het begon op Hyves, maar het ging verder op MSN, want zij gaf hem haar MSN adres…

en toen op MSN hebben ze ook wel webcamdingen gedaan en zo… en ze is

meegegaan met hem wat ik zelf niet zo slim vind, maar ok… het is haar keus, maar

ze is ook wel een beetje een vaag type en zit aan iedereen.

12 april 2023


Hyves: “We merken wel dat MSN ook een ding is… vaak zeggen ze “voeg me toe op MSN” en dan gaat het daar verder… dan kunnen wij ook erg moeilijk zien wat er verder gebeurt”

WAAR KUN JE OP LETTEN ALS JONGERE?

Gedrag

Profiel

Foto/afbeelding

Standaardzinnen

12 april 2023


GEDRAG WAAR JE OP KUNT LETTEN

Iemand die erg opdringerig is (“als een onbekende opeens heel veel gaat krabbelen”)

Iemand die duidelijk op uiterlijk gericht is (“van heej… je ziet er hartstikke mooi uit”)

Iemand die vraagt of je dingen voor de cam wilt doen

Wanneer er veel MSN adressen worden uitgewisseld

Iemand die intieme vragen stelt (telefoonnummer, email-adres, “ben je alleen?”, “hoe is

het bij jou thuis?”, “waar woon je?”, “heb je een webcam?”)

Iemand die expres heel aardig reageert op alles wat je zegt (“en als het dan een fout

iemand is, dan gaat ie expres heel aardig doen over alle dingen die je zegt”)

12 april 2023


OPVALLENDHEDEN OP HET PROFIEL

Iemand die heel weinig of juist heel veel vrienden heeft.

Iemand die nog geen vrienden is met andere van jouw vrienden

Iemand die vreemde krabbels heeft… bijvoorbeeld met “wie ben jij?”

Iemand wiens Hyve nog maar heel weinig bekeken of heel weinig gekrabbeld is.

12 april 2023


Meisje: “eigenlijk best grappig want het valt wel heel erg op… ik heb ook vaak dat ik toch wel even wil weten wie me toe voegt en dan kijk je op die pagina en dan zie je 10 pagina’s met krabbels van “wie ben jij?”, “wie ben jij?”, “waarom voeg je mij toe?”… nou dan weet je genoeg”

Meisje: “ja, als het een knap iemand is met weinig vrienden van vertrouw ik het niet… als je knap bent dan heb je toch meestal wel meer vrienden dan wanneer je dik lelijk bent”

OPVALLENDHEDEN AAN DE AFBEELDING

Wanneer de foto niet klopt met de naam van de persoon

Afbeelding van een bloempje of een andere afbeelding die je onherkenbaar maakt

Foto van een heel knap iemand ((bijna) gephotoshopt)

Wanneer er niet meer foto’s van diezelfde persoon op het profiel staan

Rare foto’s (“foto’s van mensen die je veel terug vindt op google”, “foto’s van bekende

mensen”)

12 april 2023


Jongen: “met google images kun je scannen op een foto… als er dan een hele andere naam bij staat dan weet je genoeg”

STANDAARDZINNEN OF WOORDEN OM OP TE LETTEN

Hoi, alles goed met jou?

Beginnen met “hallo”

Heel kinderlijk typgedrag (heel veel smileys, hyperactief typen)

Heel volwassen typgedrag (hoofdletters, interpunctie correct, etc.)

Overdreven veel of juist geen msn taal.

Habbo tip: “Je kunt me vertrouwen”

12 april 2023


Jongen: “Soms kun je heel duidelijk zien dat het iemand is die niet van je leeftijd is… als iemand bijvoorbeeld vraagt “hoi, alles goed met jou?”… dan weet ik dat het niet iemand van mij leeftijd is, want dat is veel te lang om te typen”

Jongen: “beginnen met “hallo”… ja ik ken echt niemand die hallo zegt… sowieso is het dan iemand die ouder is… hallo is zo oubollig”

Meisje: “té kinderlijk praten… heel veel smileys gebruiken en echt hyperactief zijn met typen… dat zijn wij over het algemeen als mensen boven de 15 die zijn dat niet meer…”

WAT ZOU JIJ EEN BROERTJE OF ZUSJE VAN 10 SOWIESO WILLEN LEREN?

Stel hele duidelijke grenzen… al voordat je überhaupt op internet gaat

Voeg geen mensen toe die je helemaal niet kent

Spreek nooit zomaar af met een onbekende

Geef niet je telefoonnummer, adres of email-adres als je de persoon niet kent

Neem contact op met de website (via Hyves, via de melding privacy pesten en spam…

zodra het gaat over minderjarigen of misbruik, dan wordt het hoogste prioriteit en

wordt het vaak dezelfde dag nog opgelost)

12 april 2023


Meisje: “ik heb bepaalde grenzen… dingen die ik niet wil en als ze daar overheen gaan zeg ik ophouden en anders blokkeer ik ze… Rare opmerkingen, naakt voor de cam, et cetera”

AANBEVELINGEN VOOR DOCENTEN/PROFESSIONALS:

• Praat met jongeren over betrouwbaarheid en onbetrouwbaarheid op internet

• Doe dat op de goede manier. Algemene regels zoals 'spreek niet af, voeg geen

onbekenden toe, etc' blijven gelden maar om echt door te dringen moet je ze trucjes

leren - om iemand te kunnen doorzien, om zichzelf te beschermen.

• Zo kun je ze leren om zelf betrouwbaar over te komen. Je kunt het nodige over jezelf

vertellen en aantonen bijvoorbeeld dat je echt vijftien bent. Maar je hoeft niet te

zeggen waar je woont of wat je grootste geheimen zijn.

• Je kunt ze ook trucjes leren anderen te doorzien. (Zie de tips die jongeren gaven in

onze gesprekken met ze en de tip van Habbo: pedo's manipuleren - "je kunt me

vertrouwen“)

• Leer jongeren netwerken. Samenwerken binnen een game kan ook met onbekenden.

Positiviteit, is de drijvende kracht. Empathisch vermogen. Maar wederom: maak jezelf

niet chantabel.

• Laat jongeren met elkaar (!) praten over relaties, bekenden en onbekenden op

internet

12 april 2023

TYP HIER PRESENTATIETITEL 37

Hoe herken je een (on)betrouwbaar iemand op internet? - de lessen van jongeren zelf

Education

Transcript of Hoe herken je een (on)betrouwbaar iemand op internet? - de lessen van jongeren zelf