HL 1-2015

WWW.NKBV.NL | FEBRUARI 2015 | NR 1

BE RGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDE RL ANDSE KLIM- E N BE RGSPORT VE RE NIGINGBE RGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDE RL ANDSE KLIM- E N BE RGSPORT VE RE NIGING

TOR DEs GÉANTs Ruim 118 uur rennen door het Aostadal

VIERVOETERS Met de hond de bergen inwat kan, mag en moet?

CE� O FITZ ROY Nederlands succes in onstuimig Patagonië

bergspOrtDag ieDer Zijn eiGenaVOnt� r

01_HL0115_r01_cover.indd 1 03-02-15 13:53

OP DE TOPPENVAN JE KUNNEN

De ultieme beloning voor de weg omhoog: je eigen sporen trekken door de verse poeder. Alleen jij, je partner en het knisperende geluid van de verse sneeuw. Natuurlijk is dit niet zonder risico’s. Als NKBV’er ga je altijd goed voorbereid op pad. Goed verzekerd, goed voorgelicht en goed getraind. En uiteraard met de beste materialen. Bij Bever helpen we je graag met de keuze voor het beste materiaal voor jouw avontuur in de sneeuw. Als NKBV’er krijg je bovendien 10% korting op ons assortiment*.

*Kijk voor de voorwaarden op bever.nl/nkbv

Check bever.nl/snowsafety of bezoek een van onze 40 winkels

Hoogtelijn_1_2015_V1.indd 1 23-12-14 08:4802_03_bever.indd 2 29-01-15 16:25

OP DE TOPPENVAN JE KUNNEN

De ultieme beloning voor de weg omhoog: je eigen sporen trekken door de verse poeder. Alleen jij, je partner en het knisperende geluid van de verse sneeuw. Natuurlijk is dit niet zonder risico’s. Als NKBV’er ga je altijd goed voorbereid op pad. Goed verzekerd, goed voorgelicht en goed getraind. En uiteraard met de beste materialen. Bij Bever helpen we je graag met de keuze voor het beste materiaal voor jouw avontuur in de sneeuw. Als NKBV’er krijg je bovendien 10% korting op ons assortiment*.

*Kijk voor de voorwaarden op bever.nl/nkbv

Check bever.nl/snowsafety of bezoek een van onze 40 winkels

Hoogtelijn_1_2015_V1.indd 1 23-12-14 08:4802_03_bever.indd 3 29-01-15 16:25

^^^ inhoud ^^^ ^^^ hoogtelijn 1 2015 ^^^ ^^^ hoogtelijn 1 2015 ^^^ ^^^ redactioneel ^^^

4 | HOOGTELIJN 1-2015 HOOGTELIJN 1-2015 | 5

Actueel 7 Column Joachim Driessen10 Op de Hoogte14 Redactie Hoogtelijn17 Expeditie Academie68 NKBV voor jou80 Gespot82 Vooruitblik

Accent18-57 Bergsportdag20 Val d’Aran, Pyreneeën26 Peter Habeler Runde32 Met je hond in de bergen38 Portret Peter Habeler46 Interview met Jorg Verhoeven52 Chadar over de Zanskar

Berglopen45 Mijn bergsportcarrière: Jef Bogers op blote voeten58 Toerskiën van Meiringen naar Grindelwald70 Bikkelen tijdens de

Tor des Géants

Sportklimmen 8 Vingerborden41 Klimkalender 201542 Overzicht Nederlandse boulderen klimhallen60 En Route: acht lengtes

in Aiglun62 Klimmen in Europa: Picos de Europa

Alpinisme76 Fitz Roy, Argentinië

Uitrusting51 Bever-aanbiedingen74 Markt & Materiaal

Techniek & Veiligheid67 Medisch: onderkoeling

Kijk voor meer informatie op:

www.nkbv.nl

www.hoogtelijn.nl

www.twitter.com/nkbv

Facebook: www.facebook.com/de.nk

bv

41KLIMKALENDER EN OVERZICHT HALLEN

Bergsportdag

IJZIGE TOCHT OVER DE ZANSKAR OVER DE ZANSKAR In de zomer is de Zanskarregio afgesloten van de buitenwereld. In de winter rest een gevaarlijke tocht over de bevroren rivier.

52

26PETER HABELER RUNDE Cadeau voor een legende

67MEDISCH

Gevaar van onderkoeling

04_HL0115_r02_inhoud.indd 4 03-02-15 09:12

^^^ inhoud ^^^ ^^^ hoogtelijn 1 2015 ^^^ ^^^ hoogtelijn 1 2015 ^^^ ^^^ redactioneel ^^^

WWW.NKBV.NL | FEBRUARI 2015 | NR 1

BE RGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDE RL ANDSE KLIM- E N BE RGSPORT VE RE NIGINGBE RGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDE RL ANDSE KLIM- E N BE RGSPORT VE RE NIGING

TOR DEs GÉANTs Ruim 118 uur rennen door het Aostadal

VIERVOETERS Met de hond de bergen inwat kan, mag en moet?

CE� O FITZ ROY Nederlands succes in onstuimig Patagonië

bergspOrtDag ieDer Zijn eiGenaVOnt� r

01_HL0115_r01_cover.indd 1 03-02-15 09:10


VechtenNa de � lm Hemelbestormers over de Nederlandse Cho Oyu-expeditie die de EO uitzond op tweede kerstdag, zijn er twee kampen. Het ene kamp vindt expeditieleider Wilco van Rooijen een onverantwoordelijke egoïst die medeklimmers aan hun lot overlaat en alleen met zichzelf en zijn eigen succes bezig is, het andere roemt de sportman Van Rooijen die de juiste topsport-mentaliteit laat zien en zich volledig kan focussen op één doel: de top.

Journalist en � lmmaker Geertjan Lassche, onbekend met de bergsport, maakte samen met de ervaren berg� lmer Frank Moll mooie en interessante beelden. Hij koos voor weinig klim-technische opnames en laat vooral de klimmer zien als mens met zijn emoties. Van Rooijen denkt aan zijn overleden vader die hem de liefde voor de bergen bijbracht. Moll schildert de schoonheid van de bergen en het voorrecht dat te ervaren. Logistiek leider René de Bos herdenkt de in 2009 op de Cho Oyu overleden Dennis Verhoeve. Lassche toont de ontberingen en uitputting. De angst voor bevroren tenen, het hijgen van klim-mers in zuurstofarme lucht, de rauw geschraapte kelen. Realistische beelden van klapperende tenten in een vliegende storm, het ijs smelten voor een kop chocolade, walkietalkiegesprekken over een vermist expeditielid. En de teleurstelling na het a� reken van de expeditie in het door een lawine vernietigde kamp 2.

In de � lm die de dilemma’s van de bergsport laat zien evenals de twijfels en de ruw afgekapte dromen, ook de nuchtere woorden van Dawa Yangzum Sherpa: “Je kunt wel vechten tegen de natuur, maar de natuur beslist.” En: “Die berg blij� wel staan.”

Peter Daalder,[email protected]

De een krijgt klamme handen van de Preikestolen boven de Lyse� ord (Noorwegen), de ander vindt het fantastisch.

Kies jouw avontuur op de Bergsportdag in Utrecht. Foto: Per Eide/Innovation Norway

62 PICOS DE EUROPA

Topwanden in grillig gebergte

47JORG VERHOEVEN Wereldtopper

38PETER HABELER Bergsporticoon

32HONDEN OP HOOGTE Samen op stap in de bergen

04_HL0115_r02_inhoud.indd 5 03-02-15 09:12

ALYESKA PROTECTION AIRBAG VESTPrima inVESTering

Wie zich bij het powderen zonder rugzak buiten de piste wil begeven, hoeft vanaf nu niet meer zonder airbag op pad. Ons superlichte vest zit perfect. De lawineairbag gaat in geval van nood open ter bescherming van hoofd en nek en zorgt zo voor opwaartse druk in de lawine. Praktisch: het gecapitonneerde rugdeel biedt bovendien plaats aan schep en sonde. Conclusie van onze Pro Team-atleten: het beste vest! www.mammut.ch

Proeve van volwassenheid.Al in hoger sferen? Helemaal niet! Want elke goede prestatie begint in het hoofd. Poeders-neeuw? Maar zeker!

erdm

annp

eisk

er /

Robe

rt Bö

sch

Prima inVESTering

Wie zich bij het powderen zonder rugzak buiten de piste wil begeven, hoeft vanaf nu niet meer zonder airbag op pad. Ons superlichte vest zit perfect. De lawineairbag gaat in geval van nood open ter bescherming van hoofd en nek en zorgt zo voor opwaartse druk in de lawine. Praktisch: het gecapitonneerde rugdeel biedt bovendien plaats aan schep en sonde.

Conclusie van onze Pro Team-atleten: het beste vest!

www.mammut.chwww.mammut.chwww.mammut.chwww.mammut.ch

230x297_Hoogtelijn_NL.indd 1 10/22/2014 12:53:48 PMNaamloos-2 1 03-02-15 14:14

HOOGTELIJN 1-2015 | 7

column nkbv ^^^ column nkbv ^^^ column nkbv ^^^

Heeft u dat nou ook: de winter is nog volop bezig en we dromen alweer over wat we dit voorjaar en deze zomer kunnen gaan doen. Oké, in de Alpen is het nog volop skiën en we zitten nog midden in

het gloednieuwe winterprogramma van de NKBV, maar toch lonken de warme rots van Freyr en de Alpenwei alweer...

Mijn eerste voorwoord in Hoogtelijn; afgelopen november nam ik de voorzittershamer van Frans Demmers over en vanaf deze plaats wil

ik hem enorm bedanken voor wat hij in zijn negen jaar bestuurslidmaatschap voor elkaar hee� gekregen. We zijn een bloeiende vereniging en sportbond. Veelzijdig, met een breed scala aan regionale en nationale activiteiten. Met veel energie en zin neem ik het stokje van Frans over, met het doel de NKBV verder te laten groeien met meer activiteiten om samen de passie voor de bergen en het klimmen (buiten en binnen) te delen.

Weet u het al, waarheen deze zomer? Ik zoek het dit jaar ver weg, in British Columbia. Voor het eerst geen Zwitserse bergen, maar Canadese, gevuld met meren en beren. Een lang gekoesterde wens van ons en de kinderen. Drie weken in een camper rondtrekken door Canada, touw en gordels gaan mee.

De Bergsportdag op 15 maart wordt voor ons dus geen zoektocht naar een van de vele reisbestemmingen en -mogelijkheden deze zomer. Wel een gelegenheid om ons te vergapen aan de mooie, nieuwste bergsport-spulletjes met een focus op lichtgewicht en klein; het

moet per slot van rekening in het vliegtuig mee. Speciale aandacht dit keer voor The North Face nieuwigheden. Ze zijn net onze hoofdsponsor geworden, dus we mogen aannemen dat ze op de Bergsportdag hun beste beentje voorzetten en laten zien wat ze in huis hebben! Ik geniet ook elk jaar weer van wat de regio’s bieden in het voorjaar en de zomer. Met passie en enthousiasme worden programma’s voor jong en oud gepresenteerd, de een nog creatiever dan de ander. Voor elk wat wils.

Maar het is pas februari, de blik vooruit naar de zomer mag niet afleiden van al het moois dat het hier en nu ons te bieden hee� . Zo ga ik nog lekker een weekje freeriden in Disentis en geef ik een NKBV-toerskicursus in de Heidelberger Hütte. Laat dus nog maar wat poeder vallen (in de Alpen dan). Tot de rotsen van Freyr een beetje opgewarmd zijn, oefenen we wel in de klimhal van Mountain Network en Kei Boulderhal bij ons om de hoek in Amersfoort.

Joachim Driessen, voorzitter [email protected] @jdriessen06

Blik v� ruit

D� RZ� M NKBVDe NKBV stree� naar een duurzame relatie met leden en alle partijen in het veld. Duur-zaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering. Hoogtelijn en onze reis- en cursusgidsen drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze corresponden tie gebruiken we 100% recycled papier. De nieuwe ledenpasjes zijn gemaakt van 100% a� reek-baar pvc. We schenken duurzame ko� e (van Peeze), hebben een CO2-neutrale postbezorging en dataopslag, en promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergbestemmingen.

Word NKBV-lid!NKBV-leden pro� teren van voordelenen kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaat-schap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden. Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

OpzeggenHet NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op www.mijnnkbv.nl. Na deze datum wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalender-jaar. Je ontvangt per e-mail een bevestiging van je opzegging. Wil je meer weten over het lidmaatschap? Kijk op www.nkbv.nl.

BETER DE BERGEN IN MET HET NKBV-LIDM� TSCHAP

07_HL0115_r04_joachim.indd 7 03-02-15 09:13

VINGERVRETERsthuis trainen

Hoe hard je kunt klimmen, wordt grotendeels bepaald door de kracht in je vingers. ‘Vingerborden’, ofwel hangen aan alleen je vingers om ze sterker te maken, is een van de meest speci� eke en geïsoleerde vormen van klimtraining. Enig gezond verstand is hierbij onontbeerlijk, want blessures liggen op de loer en een ringbandje is zo gescheurd. Zonder rust geen sterke maar kapotte vingers. Laat je dus goed voorlichten voordat je een bord koopt en start met trainen. Ze zijn er in vele soorten en maten, dus zoek er vooral een die bij jou en je interieur past.

tijdens de film“Toen ik mijn enkelband had

gescheurd, ging ik op zoek naar een alternatief om toch door te

kunnen trainen voor het klimmen. Omdat ik geen enorme kracht-

patser ben en enige tijd geleden een ringbandje scheurde, is pure

vingerbordtraining te zwaar. Daarom werk ik met een katrollensysteem:

dat haalt wat gewicht van mijn vingers. Op een lijstje houd ik mijn

progressie bij. Leuk is het nog steeds niet, maar een � lmpje kijken maakt het hangen wel

een stukje makkelijker.” [Anne, Amsterdam]

in de badkamer“Jaren geleden maakte de man achter het succesvolle Oekraïense grepenmerk HRMholds dit old school campusbord voor mij. Hij hing lange tijd ingeklemd in de deuropening van mijn badkamer, maar nu gebruik ik hem al een hele tijd niet meer. Thuis trainen vind ik gewoon te saai. De Beastmaker in Monk is veel beter en hee� meer mogelijkheden.” [Alexander, Eindhoven]

in de keuken“Met name veertigers willen thuis vingerborden. Twintigers en dertigers gaan gewoon nog buiten klimmen. Afgelopen jaar zijn veel van mijn vrienden net als ik 40 geworden. We kregen allemaal een Beastmaker cadeau. Ik zie het maar als een poging om de niet te stuiten a� akeling te remmen. Het past in het stereotype van weinig tijd en nog wel willen presteren. Bij mij thuis hangt geregeld de hele familie eraan; als ik hang, willen mijn kinderen ook. Dus van echt trainen is het nog niet gekomen.” [Andreas, Hoofddorp]

in china“William Wing Ki Chan warmt zich op met behulp van zijn vingerbord om de route Korea No.1 (8A) te doen in White Mountain, Yangshou, in China. Ze gebruiken het vingerbord hier net wat anders dan bij ons: in plaats van alleen maar hangen, wordt er hier volop aan bewogen. Heel anders dan dat statische ding dat wij hebben.” [Gert, vanuit China]

8 | HOOGTELIJN 1-2015 | ONDER REDACTIE VAN ANNE VAN LEEUWEN HOOGTELIJN 1-2015 | 9

08_HL0115_r05_tabletop.indd 8 03-02-15 09:24

op kant� r“Zelfs de NKBV hee� er een liggen, niet gemonteerd weliswaar. Navraag levert weinig op. Hoe het op het hoofdkantoor is terecht-gekomen, weet niemand. Mogelijk is het bord ooit achtergelaten door een leverancier.” [Peter, hoofdredacteur]

boven de deur“Ik hang er momenteel best

regelmatig aan, maar daar is dan ook alles mee gezegd. Optrekken of

de rug strekken, maar geen echte vingeroefeningen. Ik gebruik eigenlijk alleen de onderste twee gaten links

en rechts. Ik hang eraan als ik er onderdoor loop of als ik er even

zin in heb. Ik heb geen trainings-schema.” [Robin, Bussum]

in de babykamerLaura: “Mijn vingers zijn niet echt de

beperkende factor op dit moment... Dus véél buikspieroefeningen, minder vinger-

borden. Op de Beastmaker speel ik vals met een wipstoeltje voor de kleine grepen,

maar gebruik ik extra gewicht – of gewoon Enzo – voor de grote grepen.”

Merlijn: “Ik gebruik meestal niet echt een programma, dus systematisch trainen

doe ik niet. Ik probeer gewoon iets wat ik niet kan totdat ik het wel kan. We hebben nog een vingerbord in de babykamer, dat

ziet er leuk uit maar de Beastmaker is veel, veel beter om echt mee te trainen.”

[Laura & Merlijn, Renens (Zwitserland)]

n� r de keuken“Suzan en ik gebruiken hem regelmatig. Hij hangt eigenlijk een beetje te hoog; je hebt een krukje nodig om erbij te kunnen. Als we buikspieroefeningen doen, dan trekken we ons soms ook op aan de grote grepen. Om heel eerlijk te zijn doen we maar wat, ook al doet het schema op de deur anders vermoeden.” [Wouter, Arnhem]

in de klimkamer“Ik ben nog niet begonnen met serieus trainen op de Beastmaker omdat ik steeds met mooi weer naar Freyr wil. Maar wie weet ga ik in de winter meer trainen! Als ik merk dat het me helpt, is de motivatie vast hoger.” [Moniek, Maastricht]

8 | HOOGTELIJN 1-2015 | ONDER REDACTIE VAN ANNE VAN LEEUWEN HOOGTELIJN 1-2015 | 9

08_HL0115_r05_tabletop.indd 9 03-02-15 09:25

HOOGTELIJN 1-2015 | 1110 | HOOGTELIJN 1-2015 | ONDER REDACTIE VAN ERNST ARBOUW

^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^

Steun uit legaatfondsenWerk je aan een leuk project, een mooie tocht of een interes-sante expeditie? Dan maak je misschien kans op � nanciële steun uit een van de legaatfondsen van de NKBV. De legaat-fondsen bestaan uit geld dat in het verleden door leden is nagelaten aan de vereniging. Het geld is ondergebracht in vier aparte stichtingen: het Fonds Jeugd en Natuur, bedoeld voor “bijdragen ter bevordering van de beoefening van alpiene zomersport in de ruimste zin”, het Van der Vies Fonds, bedoeld voor klimmers tot 25 jaar, bij voorkeur onder begeleiding van een gids, het Carel Carp Fonds, gericht op jongeren, liefst SAC-leden “voor het beoefenen in clubverband van de bergen skisport in algemene zin en meer in het bijzonder het maken van bergtochten en alpiene skitochten”, en het John Bruinier Fonds, voor “personen of nabestaanden die, ten gevolge van een bergongeval, in behoe� ige omstandig-heden zijn komen te verkeren.” De fondsen worden beheerd door een ona� ankelijk bestuur, apart van de NKBV. Bestuursleden roepen iedereen met een voorstel dat mogelijk in aanmerking komt voor ondersteuning, op om een aanvraag in te dienen. Het bestuur van de Legaatfondsen vergadert twee keer per jaar, half april en half november. Houd daar rekening mee bij het indienen van je aanvraag.Meer informatie over de legaatfondsen vind je op nkbv.nl/de-nkbv/organisatie/legaatfondsen.

Legendarische bergredder Bruno Jelk stopt na 34 jaarNa niet minder dan 3156 reddingsacties in 34 jaar nam berg-redder Bruno Jelk op 31 december afscheid als chef van de reddingsdienst in het Zwitserse Zermatt. Onder leiding van Jelk groeiden de bergredders van Zermatt en Air Zermatt uit tot de meest toonaangevende reddingsdiensten ter wereld. Gedurende zijn loopbaan gaf Jelk leiding aan de redding van 1911 gewonden en 4288 niet-gewonden. Daarnaast overzag hij de berging van 774 omgekomen bergsporters. Hij wordt opgevolgd door Anjan Tru� er.

Vindersloon van 67kDe baas van een hond die eind november zoekraakte tijdens een tocht in het Lake District doneerde £ 51.547 (€ 67.361) aan het Mountain Rescue Team (MRT) dat het dier uiteindelijk terugvond. Border collie Jasper en zijn baasje raakten elkaar in barre weersomstandigheden kwijt op Cam Spout Crag op de Engelse berg Scafell. Het dier werd drie dagen later opgemerkt door een wandelaar die op zijn beurt het Wasdale MRT inschakelde. Die spoorden het beestje op, behandelen zijn verwondingen en droegen hem uiteindelijk van de berg.Eigenaar Adam Nolan was zo dankbaar dat hij via een online campagne donaties voor de bergredders vroeg. Die campagne haalde alleen al in de eerste dertig minuten ruim 1500 pond op. Het ingezamelde bedrag, 51.547 pond plus overheids-bijdrage van 25 procent (£11.565) wordt gebruikt voor het mee� nancieren van een nieuwe basis van het reddingsteam.

^^^ ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ ^^^ ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ ^^^ ^^^ ^^^ Heb je nie

uws voor Op de Hoogt

e,

mail het naar hoogte

[email protected].

Meer bergnieuws vind

je op www.nkbv.nl,

of volg ons op Faceb

ook en Twitter.

Vrije beklimmingen op El Cap voor Verhoeven en Caldwell & JorgesonJorg Verhoeven schreef begin november geschiedenis met de vrije beklimming van The Nose op El Capitan in het Amerikaanse nationale park Yosemite. Verhoeven is de vijfde klimmer die de route helemaal vrij hee� geklommen, na Lynn Hill in 1993 en 1994 en Tommy Caldwell, die in 2005 de route drie keer kort na elkaar klom. Verhoeven had drie dagen nodig voor de beklimming. Hij klom de route met een Italiaanse touwgenoot die hem met een stijgklem achternakwam.

Tommy Caldwell en Kevin Jorgeson schreven op hun beurt geschiedenis met een vrije beklimming van de Dawn Wall, ook op El Capitan. De Dawn Wall is met 9a de moeilijkste vrijgeklommen route op El Cap en waarschijnlijk ook van de wereld. Caldwell en Jorgeson hebben zich bijna zeven jaar voorbereid op de beklimming. Uiteindelijk hadden ze negentien dagen nodig om de top te bereiken. Een groot deel van de route klommen ze ’s nachts omdat ze dan door de lage temperatuur net iets meer grip op de rots hadden. Onderweg deden ze uitgebreid verslag van hun beklimming, onder meer via Twitter en Instagram. Op pagina 46 vertelt Verhoeven over zijn vrije beklimming van de Nose. Daarnaast is hij hoofdgast op de NKBV Bergsportdag, op 15 maart in de Jaarbeurs Utrecht.

sportklimnieuws

Nikki van Bergen en Tim Reuser werden 22 november kampioen bij het Lotto NK Lead 2014 in Klimmuur Centraal in Amsterdam. Beide titelfavorieten slaagden er als enigen in hun � naleroute helemaal uit te klimmen.

Bij de dames ging de tweede plaats naar Rachel Nilwik, gevolgd door Florien Sjoerdsma. Bij de heren gingen de tweede en derde plek naar Mark Brand en Teun Keusters. Een verrassende vierde plek bij de heren was voor Gerke Hoekstra die, als door de wol geverfde allroundklimmer, moeiteloos door een spleetverklemming in het onderste deel van de route klom. Bekijk de hoogtepunten op youtube via tinyurl.com/nq2n9zh.

Van Bergen en Reuser winnen NK Lead

Foto

ByR

yan

Phot

ogra

phy

10_HL0115_r06_opdehoogte.indd 10 03-02-15 09:23

HOOGTELIJN 1-2015 | 1110 | HOOGTELIJN 1-2015 | ONDER REDACTIE VAN ERNST ARBOUW


FietsbergenVanaf de dag dat Tommy Simpson in 1967 op de fl anken van de Mont Ventoux in korrelige zwart-witbeelden hartstikke dood van z’n fi ets viel, was deze berg voor eeuwig het domein van de wielrenner. Om het andere jaar zoekt de Tour de France er haar weg naar boven, een lint van renners die je met enige fantasie kunt zien vanaf een terras in de met rozemarijn en wijnstokken gevulde dalen. Stuk voor stuk zwoegen ze naar boven en passeren het monument ter nagedachtenis aan de onfortuinlijke Brit.De Italiaanse dichter Petrarca dacht al in de 14e eeuw zich de berg te kunnen toe-eigenen. Er waren toen geen fi etsen, hij wandelde naar boven. Nu is er geen terugkeer meer mogelijk: de wandelaars hebben de berg verloren. De Mont Ventoux is een fi etsberg, en het is niet de enige. De Galibier, de Alpe d’Huez, we kennen de namen van de ons ontvallen Alpen.Fietsbergen zijn het en ze blijven het. Lange linten mannen – meestal mannen – wurmen zich in gekleurde shirts naar boven, om het te halen, om de beste tijd te klokken.De bestseller Ventoux van Bert Wagendorp helpt ook al niet veel. De roman is volgens zeggen dan geen fi etsroman, het is wel de wielrijder die de fl anken van de berg domineert. Een wandelaar is een marge-verschijnsel geworden en dat allemaal omdat één Brit dood van zijn fi ets donderde. Mythevorming vindt zijn oorsprong in de dood, met het leven als natuurlijk tegenwicht.

Ivar Schute

column

Tachtig drytoolers uit Nederland, België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk kwamen 6 december naar Monte Cervino in Bergschenhoek voor de vijfde editie van het Petzl Drytool Event. De routes voor de jaarlijkse drytoolwedstrijd, die dit jaar werd gehouden onder bijna zomerse weersomstandigheden, werden gebouwd door internationale ijsklimtopper Marianne van der Steen.Bij de dames ging de winst naar de Schotse Anna Wells, die ter voorbereiding op het internationale wedstrijdseizoen naar Nederland was gekomen. Zij werd gevolgd door Aniek Lith en Noël Diepens, die op het laatste moment als � naledeelnemer was toegevoegd omdat een van de andere � nalisten niet van start ging. Bij de heren ging de overwinning naar Nederlands IJsklimteamlid Dennis van Hoek, die als laatste van start ging. Hij bleef medeklimmers Harry Holmes (GB) en Laurens Machiel net voor.

Prinsen en Knepper winnen NK ToerskiënHet Nederlands kampioenschap Toerskiën is gewonnen door Derk Prinsen bij de heren en Miriam Knepper bij de dames. Het NK vond plaats als onderdeel van het Zwitserse kampioenschap, op 10 januari in Villars-Gryon, iets ten zuidoosten van Montreux.Prinsen werd tijdens de race op de voet gevolgd door Peter de Wit en berggids Jelle Staleman. Uiteindelijk kwam Prinsen in 2.14.08 over de � nish, vier minuten later gevolgd door De Wit met Staleman in zijn kielzog. Bij de dames ging Knepper vanaf het startschot onbedreigd aan kop. Zij � nishte de 13,9 kilometer met 1547 hoogtemeters in 2.37.14. Lonneke Yo won uiteindelijk het zilver, het brons ging naar Milah Wouters.

Zomers weer bij Petzl Drytool Event

Foto

Bas

Rug

gebe

rgFo

to H

ans

van

der S

teen




J JEUGD L LEAD B BOULDER S SPEED D DRYTOOL * Organisatie zonder auspiciën of met beperkte ondersteuning vanuit de NKBV.NKBV-lidmaatschap en een verzekering die klimactiviteiten dekt zijn verplicht bij deelname aan nationale wedstrijden.

januari J B Za 17 JEUGD BOULDER 1 Graviton Bouldergym, Sittard B Za 24 BOULDER 1 Boulderhal Sterk, Utrecht B Za 31 DUST* Monk Bouldergym, Eindhoven februari J Zo 1 KINDER KLIM FESTIVAL* Neoliet, Tilburg J B Za 7 JEUGD BOULDER 2 Bouldercentrum Delfts Bleau, Delft maart B Zo 8 BOULDER 2 Cube Bouldergym, Enschede J B Za 21 JEUGD BOULDER 3 Monk Bouldergym, Eindhoven B Zo 29 BOULDER 3 Bolder Neoliet, Rotterdam

april L Zo 12 LEAD 1 Mountain Network, Nieuwegein L Za 18 NSK LEAD* Neoliet, Eindhoven L B S Za 18 LBS TEAM CUP I-VY Climbing, Sittard J B Za 25 JEUGD BOULDER 4 Kei Boulderhal, Amersfoort mei B ZA 2 BOULDER 4 Monk Bouldergym, Amsterdam B Za 23 LOTTO NK BOULDER Bouldercentrum Delfts Bleau, Delft

juni L Zo 7 LEAD 2 Mountain Network, Amsterdam J L Zo 14 JEUGD LEAD 1 JUN-A-B Neoliet, Heerlen B za 20 ICE CUBES* Cube Bouldergym, Enschede J B Zo 28 NJK BOULDER Boulderhal Sterk, Utrecht

juli J L Za 4 JEUGD LEAD 1 C-D-E Klimmuur, Rotterdam augustus J L Zo 30 JEUGD LEAD 2 C-D-E Arqué klimcentrum, Enschede september L Zo 6 LEAD 3 Monte Cervino, Bergschenhoek J L Zo 13 JEUGD LEAD 2 JUN-A-B Klimcentrum Yellow Stone, Roosendaal

J L Zo 20 JEUGD LEAD 3 C-D-E Klimmuur, Haarlem oktober J L Zo 4 JEUGD LEAD 3 JUN-A-B Monte Cervino, Bergschenhoek J L Zo 11 JEUGD LEAD 4 C-D-E Neoliet, Eindhoven B za 17 STICK TO PLASTIC* Mountain Network Heerenveen J L Zo 18 JEUGD LEAD 4 JUN-A-B Neoliet Tilburg

november L Zo 1 LEAD 4 I-VY Climbing, Sittard J L Zo 8 NJK LEAD Rock Steady, Bussum B za 14 CUBE TEAM OPEN* Cube Bouldergym, Enschede L Zo 22 VETERANENWEDSTRIJD* Mountain Network, Nieuwegein L Za 28 LOTTO NK LEAD Klimmuur Centraal, Amsterdam december D Za 12 PETZL DRYTOOL EVENT Monte Cervino, Bergschenhoek

INFORMATIE EN INSCHRIJVEN? WEDSTRIJDEN.NKBV.NL KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING | WWW.NKBV.NL

NATIONALE WEDSTRIJDEN sportklimmen 2015

Mede mogelijk gemaakt door Evolv

- sponsor - - supplier -- sponsor -

- supplier -

CLIMBING Structures & Equipment BV

NKBV-Kalender 2015-4.indd 1

08-12-14 21:26

sportklimnieuwsBussum wint mobiele klimwand De � nale van de nationale SchoolKlimCompetitie is gewonnen door de Vrije School Michael uit Bussum. Na flink wat trainingen bij Rock Steady en een spannende strijd op zondag 14 december bij Mountain Network in Nieuwegein gingen de leerlingen van groep 7 er met de beker vandoor. Als onderdeel van de eerste prijs krijgt de school een dag lang een mobiele klimwand op het plein zodat alle leerlingen kunnen kennismaken met sportklimmen. Daar-naast krijgen de scholieren een clinic van leden van het Nederlands team. De Vrije School Michael scoorde gemiddeld op alle onderdelen het best, op de voet gevolgd door De Fontein uit Houten en St. Dionysius uit Schinnen.

Mountain Network logo op grijs-blauwe achtergrond

grijs-blauw CMYK: 35 / 15 / 0 / 35RGB: 135 / 148 / 169web: #8794a9

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen Partners nationale wedstrijden

World Cup IJsklimmenOp het moment dat deze Hoogtelijn verschijnt, is het ijsklim-World Cupseizoen in volle gang. Het laatste nieuws, de uitslagen en alles over de prestaties van de Nederlandse teamleden Dennis van Hoek en Marianne van der Steen vind je op www.nkbv.nl.

Wedstrijdkalender 2015In het hart van deze Hoogtelijn vind je de wedstrijdkalender voor 2015 met daarop alle klimwedstrijden die de NKBV organiseert of ondersteunt. Het boulderseizoen is inmiddels al begonnen, maar je kunt je nog altijd inschrijven voor de komende wedstrijden. En wat dacht je van de NK’s en Jeugd NK’s Boulder en Lead? Schrijf de data vast in je agenda, zodat je dit jaar niets hoe� te missen. Haal de kalender uit dit nummer of bekijk hem op nkbv.nl/sportklimmen/wedstrijdsport/wedstrijdkalender.

Oranje klimmer Elko Schellingerhout hee� besloten niet langer internationale wedstrijden te klimmen en uit het Nederlands team te stappen. Schellingerhout komt al sinds 2008 uit voor Nederland, eerst in de jeugd, later in de senioren lead en boulder.Schellingerhout zegt dat hij niet gemotiveerd is om nog langer hard te trainen voor wedstrijden. “Op dit moment kan ik me niet voor de volle honderd procent geven.” Hij laat in het midden of hij in de toekomst misschien terugkeert in het wedstrijdcircuit. Schellingerhout blij� wel actief als Regionaal Talenten Trainer in de regio Zuid en als selectietrainer bij Monk Eindhoven.

Opening Bolder Neoliet in RotterdamKlimhalexploitant Exploitant Neoliet opende 30 november zijn achtste hal, Bolder Neoliet, aan de Keilestraat in Rotterdam-West, vlakbij het Marconiplein. De hal, met een boulder-oppervlak van 750 vierkante meter, is de eerste boulderhal van Rotterdam. Bolder Neoliet (bolder zonder u, als in ‘paal om schepen aan te leggen’, want Rotterdam) is gevestigd in een voormalig ko� e- en theepakhuis uit het begin van de twintigste eeuw.Meer informatie over de hal en prijzen, openingstijden en routeinformatie vind je op neoliet.nl of facebook.com/BolderNeolietRotterdam.

Schellingerhout stopt

Foto

Syt

se v

an S

loot

en

Foto

ByR

yan

Phot

ogra

phy

Partnership The North FaceDe NKBV is trots op het partnership met The North Face sinds 1 januari 2015. Het outdoormerk voorziet onder andere de leden van het Nederlands sportklimteam, het Nederlands ijsklimteam en de NKBV Expeditie Academie van een nieuwe garderobe.


12 | HOOGTELIJN 1-2015 HOOGTELIJN 1-2015 | 13HOOGTELIJN 1-2015 | 13


Expeditienieuws

Paul van Lookeren Campagne overledenOp 21 december 2014 overleed in het Noorse Trondheim Paul van Lookeren Campagne. In de jaren vij� ig en zestig van de vorige eeuw was Van Lookeren Campagne met zijn broers Holger en Peter een beeldbepalende klimmer. In 1962 beklom het drietal, met de Franse bergsportlegende Lionel Terray en sherpa Wongdi, als eersten de Nilgiri, in de buurt van de Annapurna in Nepal. Hun route, over de noordwand van de 7061 meter hoge berg, is sindsdien nooit herhaald. De afgelopen 53 jaar bereikten maar 26 klimmers de top van de berg. De laatste succesvolle expeditie dateert van 1990.Van Lookeren Campagne is 83 jaar geworden.

Stephan Wijnkamp beklimt BaruntseBergsportadvocaat en bergredder Stephan Wijnkamp (zie Hoogtelijn #4, 2014) bereikte begin november de top van de 7129 meter hoge Baruntse in Nepal. Hij beklom de berg met een zelfgeorganiseerde, internationale expeditie die verder bestond uit Conny Becker (Duitsland), Fabian Wilhelm (Oostenrijk) en Pemba Nuru Sherpa (Nepal).Tijdens de expeditie werd het team verschillende keren geplaagd door slecht weer. Zo moesten ze tijdens de acclimatiseringstocht gedwongen gebruikmaken van een helikopter voor de oversteek van de 5800 meter hoge Amphu Laptsa-pas. Door de slechte sneeuwomstandigheden, het gevolg van een cycloon in India, was het niet veilig om de pas te voet over te steken. Een eerste toppoging op de Baruntse moest wegens storm worden afgebroken.

Foto

Chh

iree

She

rpa

Expeditieklimmers Katja Staartjes en Henk Wesselius vertrekken dit voorjaar naar West-Tibet voor de beklimming van de 7694 meter hoge Gurla Mandhata ten zuiden van de heilige berg Mount Kailash. De Gurla Mandhata is de hoogste 7000’er van China en met afstand de hoogst berg van de Nalankankar Himal. Mount

Kailash is de bron van vier grote rivieren op het Indiaase subcontinent, de Indus, de Sutlej (een zijrivier van de Indus), de Brahmaputra en de Karnali, een zijrivier van de Ganges. Het team bestaat naast Staartjes en Wesselius uit kok en basiskampmanager Chhiree Sherpa, die hen eerder vergezelde op een deel van hun

Nepaltraverse, en twee klimsherpa’s die eerder met andere expedities op de berg waren.

Volgens Staartjes wordt de Gurla Mandhata relatief weinig beklommen. Sinds de eerste poging, in 1905 door de Engelsman Tom Longsta� , bereikten slechts tien teams de top.

RTL werkt aan real-life soap op Mount EverestCommerciële omroep RTL Nederland werkt aan een real-life soap die moet worden opgenomen op de flanken van Mount Everest. Dat hee� een woord voerder van RTL bevestigd. In het programma zouden deel-nemers onder leiding van een Nederlandse berggids een poging doen de berg te beklimmen.RTL wil voorlopig niet verder ingaan op de opzet en achtergrond van het programma. “We zijn op dit moment vooral aan het inventariseren”, laat een woordvoerder desgevraagd weten. Volgens ingewijden bestaan de plannen voor een reality soap op Mount Everest al langer. De omroep zou problemen hebben om de � nanciering van het programma rond te krijgen.

Foto

’s S

teph

an W

ijnka

mp

Staartjes en Wesselius naar West-Tibet

De Gurla Mandhata (7694 meter).

Een tweede poging werd, opnieuw vanwege de sneeuw-condities, uitgesteld. Uiteindelijk bereikten alle expeditie-leden op 5 november de top.Wijnkamp is de tiende Nederlander die de Baruntse succesvol hee� beklommen.


NUTS & FRIENDS de hoogtelijnredac

tie

De redactie van Hoogtelijn bestaat, met uitzondering van de eindredacteur, uit een vaste groep vrijwilligers. Het zijn stuk voor stuk enthousiaste bergsporters met oog voor detail en liefde voor letters. De redactieleden stellen zich hier aan je voor. Wat doen ze in het dagelijks leven, waar dromen ze van en waar gaan ze dit jaar naartoe?

A� e van L� uwen (30) “In het dagelijks leven ben ik promovenda en in mijn vrije tijd ben ik veel buiten. Je vindt me op de rots (alpien, sport, trad, en avontuur), in de sneeuw (langlaufen, snowboarden, skiën, toerskiën) en op het plastic (zowel sport als boulder). Maar mijn passie ligt in het rotsklimmen, in alle vormen en maten. Klimmen in de sneeuw vind ik te koud en te eng. Mijn doelen voor 2015? Mezelf blijven ontwikkelen als allround klimmer, zowel mentaal als fysiek, en heel blijven want in 2014 scheurde ik mijn ringbandje en mijn enkelband tijdens het klimmen.”

Bram Mu� ichs (41) “Als je mij ’s nachts wakker wilt maken, dan moet je met een alpiene beklimming komen. Ik ben gewoon graag in de bergen, maar geniet het meest van de intensiteit van het klimmen op plekken waar de mens niets te zoeken hee� . Ik ben vader van een zoon en binnenkort ook van een dochter. Naast het klimmen van smalle couloirs en lange rotsgraten, ga ik nu met mijn kroost in de rugdrager al het moois wat de bergen te bieden hebben, opnieuw ontdekken.”

Ernst Arbouw (41)“Als je graag klimt en graag schrij� , wat is er dan logischer dan – inderdaad – de Hoogtelijn. Waarschijnlijk ben ik het best te omschrijven als allround bergsporter. Sportklimmen, alpinisme, wandelen, skiën of winterkamperen – kies maar uit. Naast alle bergsport probeer ik elk jaar een paar marathons en de Elfsteden-tocht te roeien. Het is moeilijk om nu te zeggen wat de plannen voor de rest van het jaar zijn. Afgelopen zomer maakten we met onze zoon van (op dat moment) vier een tweedaagse kampeer-tocht op de Hardangervidda. Overdag springend van steen naar steen en ’s avonds in de slaapzak met het Nijntje kwartetspel. Grote kans dat we dit jaar weer zoiets gaan doen, maar waar precies en hoe ligt nog even open. In het dagelijks leven werk ik als freelance journalist, onder meer voor De maakbare Wereld in de Volkskrant.”

Femke Welv� rt (42)“Ik ben nu precies een jaar de ‘punaisepoetser’ van het team, de eindredacteur van Hoogtelijn. Na een studie Nederlands kwam ik in de bladenwereld terecht en werkte ik voor diverse outdoor-tijdschri� en. In februari vorig jaar startte ik in Woerden op het NKBV-kantoor en ik hoop hier nog lang te blijven. Als backpacker en bergwandelaar zag ik veel van de wereld en nog steeds ga ik graag over de lands- en soms mijn eigen fysieke grenzen heen. Mijn grote favoriet is Zuid-Amerika, maar ook de Himalaya, Japan en – dichter bij huis – Schiermonnikoog stalen mijn hart. Mijn droom voor 2015? Verhuizen naar een oud Pipi Langkoushuis in een � jne buitenomgeving.”

Florian van Olden (40)“Vlak voor mijn eerste jeugdcursus in 1989 werd ik lid van de Alpenclub. Inmiddels ben ik vader van twee jonge kinderen die mij vragen waar de reuzen in de bergen wonen. (Kan iemand mij helpen aan een antwoord?) Zoals vele Hoogtelijnlezers van mijn generatie, probeer ik nog altijd optimistisch een baan, het gezins-leven en alpinisme met elkaar te verenigen. Dat is ook voor 2015 mijn streven. Eerlijk gezegd zal ik al blij zijn als ik een weekendje kan gaan toerskiën en in de zomer een week ga multipitchen. Tijden veranderen en je ambities veranderen mee. In elk geval ga ik voor jullie schrijven over mooie Alpenwanden of over wandelen met kinderen onder die wanden. Ook mooi.”

Frank Hu� lage (56)“Ik ben de nestor van de redactie (sinds 1996), een allround bergsporter met een voorkeur voor óf veel sneeuw óf aangenaam warme rots. Ik verruil daarom meer en meer de Alpen en Himalaya voor mediterraan rotsklimmen of winterse tochten richting poolcirkel. Mijn plannen? Dit voorjaar een trektocht met tent langs de randen van de Hardangervidda, in de voorzomer rotsklimmen op een warm eiland en in het najaar wellicht weer een keer Verweggistanbergen.”

Anne van Leeuwen Bram MunnichsFlorian van Olden Ernst Arbouw

Femke Welvaart


14_HL0115_r48_redactiewenst.indd 14 03-02-15 09:36

Marieke van KesselIvar SchuteFrank Husslage

Ico Klo� enburg (52)“Sinds 1983 ben ik lid van deze club. Ik hou van wandelen, maar niet op asfalt. Meer tijd besteed ik aan klimmen en dan meestal op plastic, met of zonder touw. Komend jaar wil ik eerst de sneeuw in, op toerski’s, en in de zomer eindelijk de Cassin op de Badile klimmen. En ik blijf graag schrijven voor Hoogtelijn over wat ik in de bergsport meemaak. In het dagelijks leven ben ik getrouwd met mijn klimliefde en ik ben vader van twee bijna volwassen kinderen. Naast het klimmen ben ik druk met het voorbereiden van ritten voor mijn � etsclub, maar het overgrote deel van mijn tijd houd ik me bezig met gemeenten en wat er allemaal op hen a� omt als het om de zorg gaat.”

Ivar Schute (48)“In het dagelijks leven zoek ik het onder de grond: ik ben archeoloog. In mijn sport zoek ik het hogerop, ik doe aan sportklimmen. Prachtige sport, je lijn zoeken, de bewegingen. Soms net ballet, je zou het op muziek moeten doen. Elke dinsdag train ik in de hal om – al is het maar een week per jaar – aan de rots te kunnen hangen. Voor een weekendje Ardennen kun je me wakker maken. Dit jaar ga ik met vrienden naar Kalymnos, het Griekse klimmekka. Ik ben er eerder geweest, maar ik wil weer terug. Zo simpel is dat.”

Marieke van Ke� el (37)“Ik ben de wandelende tak van de redactie. Je kunt me tegenkomen in de Alpen of in de Pyreneeën, maar ook in Engeland of in Scandinavië. De foto van mij hierboven is genomen op de Anå� ället in Zweden, het bijbehorende verhaal lees je binnenkort in Hoogtelijn. Ik werk als vertaler en docent Engels. Mijn wandelplannen voor 2015? Verder met de GR5 in de Ardennen en het South West Coast Path in Engeland, en hopelijk ook naar Noorwegen.”

Mirte van Dijk (30)“Voor Hoogtelijn richt ik me met name op alles wat betrekking hee� tot de winter, maar ik hou me ook veel bezig met het vinden van nieuwe invalshoeken voor verschillende artikelen. Elk reisverhaal, interview

of informatief artikel wordt soms vele malen interes-santer als je het vanuit een ander oogpunt bekijkt. In het dagelijks leven werk ik als freelance editor, journalist en copywriter. Op dit moment werk ik voor een uitgever van zeven verschillende magazines gericht op � ets, surf en wintersport en richt ik me op het hele wintergebeuren: van hoofdredactie tot sales. 2015 wil ik starten met een goede winter. Ik ben veel onderweg in de bergen om zo veel mogelijk tekst en beeld mee naar huis te nemen.”

Peter D� lder (64)“Opgegroeid in BERGeijk aan de BERGERdreef, liefde voor de bergen met de paplepel ingegoten. De � jne kneepjes bijgebracht door de Zwitserse gids Adolf Jüsy bij wie ons gezin enkele jaren vakantie vierde. Senior van de redactie, ruim 40 jaar gewerkt als journalist. Hoofdzakelijk wande-laar, af en toe een klettersteig, ’s winters skiër. Ik houd van alle berggebieden, van de Voerstreek tot de Appenijnen en van het Mont Blancmassief tot Jotunheimen. Ik heb een vrouw, twee kinderen, drie kleinkinderen. De eerste drie houden ook van bergen, de andere drie zijn in opleiding. De foto hiernaast is gemaakt op de Innsbrucker Klettersteig, in 2015 in Hoogtelijn. En komend jaar? Dan ga ik naar het Val d’Aran in de Pyreneeën (winter) en Oost-Tirol en het Berner Oberland (in de zomer).”

Sieto van der Heide (36)“De eerste dertig jaar van mijn leven stond ik nooit op een berg tot ik in 2008 tijdens een ‘actieve vakantie’ op de Kilimanjaro stond, waardoor mijn bergsporthobby zich explosief ontwikkelde. Ik stond op de toppen van Aconcagua (Argentinië), Denali (Alaska, VS), Ama Dablam (Nepal) en deed een poging op de Cho Oyu (Tibet, China), die helaas niet succesvol was. Op deze foto sta ik in het Advanced Base Camp van Cho Oyu, in mei 2014. Na twee lange expedities in 2013 en 2014 doe ik het in 2015 even rustig aan. Daarna wil ik wel weer eens terug naar Alaska om Mt. Foraker te proberen. Of, net als op Kilimanjaro, weer eens samen met mijn vriendin op reis, wellicht Island Peak in Nepal.”

Ico Kloppenburg

Mirte van Dijk

Sieto van der Heide

Peter Daalder

Florian van Olden


14_HL0115_r48_redactiewenst.indd 15 03-02-15 09:37

S-LAB X ALP CARBON GTX®

ONE SINGLE SHOE FROM BOTTOM TO TOP.

AND BACK.

EDGINGCLIMB AND KEEP STABLE ON ROCKS

CRAMPON COMPATIBLEFOR ICE AND SNOW SECTIONS *

CRAMPON COMPATIBLEFOR ICE AND SNOW SECTIONS *

FLEXIBLEMOVE EASILY UP AND DOWN HILL

FLEXIBLEMOVE EASILY UP AND DOWN HILL

Come visit us at the NKBV Bergsportdag

Available at: René Vos Outdoor &

*Compatible with certain crampons. Please refer to the crampon manufacturer’s recommendations.

230x297_Hoogtelijn1-2015_X-Alp.indd 1 1/27/2015 2:11:30 PMNaamloos-1 1 03-02-15 14:12


DE UITDAGING VAN THIROT VA EY

De Expeditie Academie koos voor de Thirot Valley in de Indiase Himachal Pradesh. Dit onder

alpinisten vrij onbekende dal werd een paar jaar geleden bezocht door een team onder leiding van de Schotse berggids Martin Moran. Zij beklommen toen met succes de 6162 meter hoge Gangsthang.

Nog veel onbeklommenIn de vallei liggen meerdere opties voor de Expeditie Academie, waaronder de genoemde Gangsthang met de nog onbe-klommen noordwestgraat en noordwand,

en de onbeklommen Ninghar Choti (6094 meter). Daarnaast zijn er talrijke lagere onbeklommen granieten torens en de al eerder beklommen Thirot Shivling (5324 meter). De expeditieleden besluiten ter plekke welke routes ze gaan beklimmen.

Nieuw expeditielidHet team is uitgebreid met Martijn Seuren, die in oktober meeklom tijdens de trainings-stage in Chamonix. Omdat het samen klimmen zo goed beviel, vroegen de leden van de Expeditie Academie hem bij het team. Martijn, die sinds enkele jaren in

Na veel zoeken speurwerk kozen de deelnemers aan de NKBV Expeditie Academie hun expeditiedoel: Thirot Valley. Al snel werd duidelijk dat de voorkeur uitging naar een gebied in de grensstreek van Pakistan en India, maar omdat de situatie in de regio zo instabiel is, was een bestemming in Pakistan niet te verantwoorden. Ook vielen de Indiase Jammu en Kashmir hierdoor af.

De NKBV Expeditie Academie wordt gesponsord door

Foto

Mar

tin M

oran Gangsthang en

Thirot Shivling.

Bern woont, is een van Nederlands meest ervaren alpiene klimmers en hee� bijna alle vierduizenders van de Alpen beklommen.

Helaas besloot Jan-Thijs Menger zich terug te trekken uit de Expeditie Academie. Gedurende het traject kwam hij tot het inzicht dat zijn ambities meer bij het rotsklimmen liggen dan bij sneeuw-, ijs- en mixed routes.

17_HL0115_r22_expeditie.indd 17 03-02-15 09:37

HOOFD OP HOLHet einde van de winter nadert, nog even en je kunt de lente ruiken. Tijd voor nieuwe plannen! Kom op 15 maart naar de Bergsportdag in de Jaarbeurs Utrecht en ga op zoek naar jouw volgende stap in de bergen. In deze editie van Hoogtelijn geven we je alvast een voorproefje van de hoofdgasten en de diversiteit aan lezingen. Zo spreken we Neerlands trots en hoofdgast Jorg Verhoeven, die in november The Nose vrijklom, en wandelen we de Peter Habeler Runde, een 56 kilometer lange tocht vernoemd naar deze Oostenrijkse icoon die je ook in Utrecht kunt ontmoeten. Verder neemt Myra de Rooy ons mee over de bevroren Zanskar, we maken een huttentocht in de Pyreneeën en onderzoeken hoe het is om je hond mee te nemen op wandel- of toerskivakantie. Er is zo veel keus! Wat wordt jouw avontuur dit jaar?

Bergsportdag

HOOGTELIJN 1-2015 | 1918 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST FEMKE WELVAART | FOTO BYRYAN PHOTOGRAPHY

18_HL0115_r30_accent.indd 18 03-02-15 09:43

subkop_KAP

HOOGTELIJN 1-2015 | 1918 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST FEMKE WELVAART | FOTO BYRYAN PHOTOGRAPHY

18_HL0115_r30_accent.indd 19 03-02-15 09:43

HOOGTELIJN 1-2015 | 2120 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST EN FOTO’S SJIKKE JANSMA

Trektocht Val d’Aran

MALING AAN MIST EN MIEZERHet is een extreem koele en natte zomer in de Pyreneeën wanneer we een zesdaagse rondtocht in Frankrijk en Spanje plannen. De trektocht gaat door dichte beuken-bossen met oeroude bomen en over lieflijke hellingen met een pastoraal karakter. Steile puinhellingen, hoge cols en ruige bergtoppen in de mist maken de route soms spekglad. En toch geniet ik van het grauwe landschap. De mist biedt een spannend spel met de bergtoppen in het Frans-Spaanse grensgebied.

Dag 1: Maison du Valier - EylieWe starten onze tocht bij Maison du Valier. De wandeling door het steile beukenbos brengt ons na ongeveer een uur op zonnige open hellingen vol kleurige hei. Een pastoraal gebied met eenvoudige cabanes. Herders leiden hier met hun schaapskuddes een eenvoudig en hard bestaan. De aanblik van de Mont Valier met zijn piramidevorm, de Seigneur van de Couserans, verheugt me elke keer als ik hier ben. We dalen af vanaf Col de l’Arech (1553 meter) die ons langs hellingen met oude schuren naar het mooi gelegen Eylie brengt. We verlangen naar een goede plek voor onze tent; het was een lange dag die in onze benen is gaan zitten en het is inmiddels behoorlijk mistig en het miezert. Vlakbij de oude vervallen mijngebouwen van Gite d’Étape maken we onze bivak en vallen we als een blok in slaap.

Gite d’Étape d’Eylie.

Route: van Gite d’étape Maison du Valier (950 meter) naar Gite d’étape d’Eylie (985 meter)Afstand: 16,7 kilometerDuur: 8-10 uur Hoogteverschil: 1642 meter stijgen, 1582 meter dalen

20_HL0115_r31_valdaran.indd 20 03-02-15 09:44

HOOGTELIJN 1-2015 | 2120 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST EN FOTO’S SJIKKE JANSMA

Dag 2: Eylie - Refuge d’Araing’s Ochtends begroeten we eerst de aardige eigenaren van de Gite d’Eylie, Nelly en Claude Taranne. Claude weet veel over de geschiedenis van de Vallée du Biros, de architectuur van de schuren, het leven in de bergen en de mijnen. Hij hee� er zelfs twee boeken over geschreven. Dan beginnen we met een steile klim in het bos. De met mos behangen rotsblokken en klaterende watervalletjes geven een sprookjesachtig beeld. Bij een mijnruïne drinken we ko� e. Het is mistig waardoor het landschap zich wat grauw voordoet, maar ik kan ervan genieten. Van het mysterieuze uitzicht, de kuddes schapen en de gieren die in groten getale boven ons hoofd zweven. De Mines de Bentaillou (1900 meter) met de vervallen barakken, restanten van kabelbanen en verroeste wagonnetjes maken het indrukwekkende beeld compleet. De mist biedt een spannend spel met de bergtoppen in het grensgebied. Af en toe laat de Pic de Maubermé zijn imposante top zien om dan weer te verdwijnen in de wolken. Door het grijze weer zien we weinig van het grote stuwmeer Etang d’Araing bij de Refuge d’Araing, maar een jaar geleden was ik hier met beter zicht en genoten we van dit grote meer en het zicht op de steile wanden van de Cirque de Crabère. We

800 kilometer dwars door de PyreneeënTijdens de Bergsportdag op 15 maart gee� Sjikke Jansma een lezing over de Haute Randonnée Pyrénéenne (HRP), een 800 kilometer lange wandeling die in 45 etappes dwars door de Pyreneeën gaat. Ze gaat in op de fysieke en mentale aspecten van de tocht, gee� tips over hoe je je er het best op kunt voorbereiden en ze vertelt wat de HRP voor haar persoonlijk hee� betekend. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl.

Route: van Gite d’Étape d’Eylie (985 meter) naar Refuge d’Araing (1965 meter)Afstand: 7,1 kilometerDuur: 4-5 uur Hoogteverschil: 1221 meter stijgen, 311 meter dalenExtra: Beklimming Pic de Crabère (circa 720 meter) – 3 uur heen en terug

sliepen toen in de winterruimte om ’s ochtends in de vrieskou de Pic de Crabère (2629 meter) te beklimmen.

In de gezellige berghut met de aardige bediening eten we heerlijk en sluiten we dedag af met een typisch Frans kaasplankje.

Gite d’Étape d’Eylie. Mines de Bentaillou (1900 meter).

Étang d’Araing en Refuge d’Araing met in de verte de Mont Valier.



Meren en toppenTijdens de trektocht kom je prachtige meren tegen, zoals het Étang d’Araing, Étang Long de Liat, Estany de Montoliu, Étang Long, Étang Rond en het Étang de Milouga. Je kunt de diverse etappes van de route verzwaren met het beklimmen van de Pic de Crabère (2629 m), Mont Valier (2839 m), Pic de Barlonguère (2802 m) of de Pic de Maubermé (2880 m). Let op: deze laatste is voorbehouden aan zeer ervaren bergwandelaars.

Dag 3: Refuge d’Araing - Étang de MontoliuDe derde etappe van de route doen wij in twee dagen. Niet alleen omdat het zo’n fantastische plek is om te kamperen, maar ook omdat we vinden dat de 19 kilometer met volle bepakking inclusief een beklimming van de Maubermé te veel is voor 1 dag.

Volgens de eigenaar van de refuge knapt het weer gaandeweg op, maar als we op pad gaan miezert het nog en missen we op de Serre d’Araing de mooie uitzichten door de mist. We passeren een paar meertjes, zoals de Etang d’Albe (2330 meter). Tot onder de Portillon d’Albe (2430 meter) blijft het mistig, tot we voor de col koffiedrinken en de mist zien optrekken tegen de steile puinhelling van Portillon d’Albe (2457 meter), waar nog veel sneeuw ligt. Het oversteken van het sneeuwveld en de steile helling gaat heel behoorlijk. Vaak lijkt het als je er tegenaan kijkt spannender dan het in werkelijkheid is. Wel moeten we het laatste stuk goed oppassen: er gaapt een grote ruimte tussen een stuk sneeuw en de grote rots waarop we moeten stappen. Houdt de sneeuw het hier wel? Ik weet van vorig jaar nog hoe link sneeuw kan zijn bij de randen. Je stapt er zo doorheen, met alle gevolgen van dien. Voorbij Portillon d’Albe trekt de hemel helemaal open en worden we verrast door een paar prachtige bergmeren. Het grote Etang de Liat op 2143 meter en de kleinere verborgen meertjes zijn parels in deze ruige bergwereld. Een stil verloren gebied waar tot voor kort geen pad of markering was. Het is een feest om te overnachten bij het grote Estany de Montoliu (2389 meter) waar het blauwe water mooi combineert met de groene hellingen van de Maubermé en de mijnbouwruïnes het geheel een mysterieuze sfeer geven.

Route: van Refuge d’Araing (1965 meter) naar Refugi Amics de Montgarri (1670 meter) Afstand: 19 kilometerDuur: 7-9 uurHoogteverschil: 872 meter stijgen, 1072 meter dalen Extra: Beklimming Pic de Maubermé (circa 340 meter) (2 uur heen en terug)

Dag 4: Étang de Montoliu - Refugi Amics de MontgarriNa een koude nacht met vorst aan de grond beklimmen we ’s ochtends de Pic de Maubermé. Het is een pittige klim over rots en steile puinhellingen en vraagt enig handen- en voetenwerk. Vandaag is het helder en zonnig. De geweldige 360-graden-uitzichten bieden zicht op de hoge toppen van het Val d’Aran en de Aigüestortes y Estany de Sant Maurici. Vooral de besneeuwde en met gletsjerrestanten bedekte noordkant van het Aneto Maladetamassief – het hoogste massief van de Pyreneeën – trekt onze aandacht. En zelfs de Vignemale is in de verte te zien. We dalen af naar Refugi Amics de Montgarri met het nabijgelegen klooster uit de twaalfde eeuw. Hier blijven we slapen; de voor-zieningen zijn er voortreffelijk en de enorme sandwiches met tomaat, olijfolie en dikke plakken kaas en vlees die we de volgende dag meekrijgen, zijn heerlijk.

Sneeuw- en puinhelling onder Portillon d’Albe.

Vanaf de Pic de Maubermé (2880 meter).



Dag 5: Montgarri - Estagnous Op onze voorlaatste dag kiezen we voor een variant: de route die op 2015 meter rechtstreeks noordnoordoost steil omhoog gaat, via ongebaand en ongemarkeerd steil (puin)terrein langs deels een droge rivierbedding naar de Pic de Barlonguère (2802 meter). Deze variant vraagt weer het nodige handen- en voetenwerk en gaat voor een deel over sneeuw. We beklimmen de Pic en maken een prachtige kamwandeling met voortdurend grandioos zicht op de Mont Valier. Bij de Port de la Girette (2503 meter) zien we weer een grote kudde schapen op besneeuwde hellingen en bij de Port de Barlonguère (2400 meter) nemen we een welverdiende pauze met uitzicht op het groenblauwe Étang Long (2125 meter). Er ligt voor het meer nog een groot steil sneeuwveld waarlangs we moeten afdalen. De route is hier en daar beveiligd met staal-kabels. Een steile afdaling langs het meer brengt ons vervolgens naar het volgende grote groenblauwe meer, het Étang Rond (1929 meter). Inmiddels komt er weer een dikke mist opzetten, de ruige bergpieken steken er eigenwijs bovenuit. Aan een van de kleine meren bij Refuge d’Estagnous vinden we een geweldige plek voor onze tent. De mist is nu zo dik dat we elkaar zelfs op kleine afstand nauwelijks zien. Die nacht knettert hevig onweer boven onze tent en regent het uren en uren aan een stuk. Maar niks kan ons deren.

Route: van Refugi Amics de Montgarri (1670 meter) naar Refuge Estagnous (2245 meter)Afstand: 10,9 kilometerDuur: 6-8 uurHoogteverschil: 1158 meter stijgen, 563 meter dalen Variant: via de Pic de Barlonguère (+300 meter)

Mist vlak bij Refuge d’Estagnous.

Kamwandeling naar Port de la Girette (2503 meter) met zicht op de Mont Valier (2839 meter).


Alpiene beklimming

• Vrije beklimming van The Nose• Vrije beklimming van de Moonfl ower But- tress op Mount Hunter• Eerste Nederlandse beklimming van de Fitz Roy• Eerste Nederlandse vrouwelijke beklimming van de Eiger noordwand• Kokhaal Too expeditie

Duurzaamheidsproject

• Beni Handicrafts• Sustainable Mountain Toerism Alliance• De Treinreiswinkel• Patagonia; 100% traceable down• Via Alpina

Jeugdklimmer

• Pauline Schreurs• Sam Swalue• Mark Brand• Leto Cavé• Nigel Armino

Sportklimprestatie

• The Wheel of Chaos 8b+ boulder• Intime Étrangère 8b+ lead• Coup de Force 7c boulder• Winnares NK Lead en NK Boulder• Brons bij World Cup Boulder

Wandelbestemming

• Wallis, Zwitserland• Berner Oberland, Zwitserland• Graubunden, Zwitserland• Valle d’Aosta, Italië• Stubai Tirol, Oostenrijk• Zillertal, Oostenrijk• Trentino, Italië• Catalonië, Spanje• Bovec, Slovenië

Klimhal en Boulderhal

In deze twee catego-rieën kan niet gestemd worden door publiek. Een deskundige jury bepaalt de winnaar.

Stem op jouw favoriet!Breng voor 28 februari je stem uit op bergsportawards.nkbv.nl en zorg

ervoor dat jouw favorieten de awards mee naar huis nemen. bergsportawards.nkbv.nl

KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING I WWW.NKBV.NL

NKBV_ADV BSA-def.indd 1 16-01-15 13:09

Trektocht Pas’AranDe zesdaagse rondtrektocht gaat door het Frans-Spaanse grensgebied (Transfrontalière) in de Centrale Pyreneeën: het natuurreservaat van de Mont Valier en de Vallée du Biros (Frankrijk) en de noordkant van het Val d’Aran (Spanje). Het is een afwisselende en ongerepte bergwereld vol verrassingen.

Duur & ZwaarteDe Pass’Aran is volledig gemarkeerd, deels rood-wit (deels GR 10) en deels geel. De route staat goed aangegeven op de Editoral Alpinakaart van de Pass’Aran. Het is een tocht voor ervaren bergwandelaars met een zeer goede conditie (4 tot 10 uren lopen per dag) en je moet goed kunnen kaartlezen.

SeizoenDe beste tijd is half juli tot half september (omstandigheden variëren per jaar). Hoge passages zijn eind juni of soms zelfs nog tot half juli bedekt met sneeuw. Soms heb je dan stijgijzers en een pickel nodig.

OvernachtenWij deden deze route als bivaktocht met tent. Het voordeel is dat je dan op mooie plekjes in de vrije natuur overnacht en dat je de tijd kunt nemen om bergtoppen te beklimmen of de tocht uit te breiden met allerlei extra’s in de omgeving, wat zeer de moeite waard is. Bivakkeren in de buurt van Eylie is niet ideaal.Wil je liever lichtgewicht wandelen, neem dan alleen een dagrugzak mee en regel overnachtingen in berghutten met avondeten, ontbijt en picknick.

ReserverenHutten kun je centraal reserveren via de Spaanse Carros de Foc (carrosdefoc.com) of via passaran.wordpress.com. Je kunt ook elke accommodatie afzonderlijk bellen voor een reservering.

KaartenEditoral Alpina: 1:25.000 Pass’Aran (Couserans-Aran).Editoral Alpina: 1: 40.000 Val d’Aran. IGN: 1: 50.000: no 6: Couserans.

Dag 6: Estagnous - Maison du ValierHet is mistig en alles is nat. Omdat de zeer steile afdaling naar Maison du Valier spekglad zal zijn, besluiten we om rechtstreeks af te dalen. We genieten onderweg van de ruige Cascade de Nerech (1350 meter) en het prachtige beukenbos met de keihard stromende Riberot in de Riberotvallei. Bij Maison du Valier genieten we na en dromen we over een vervolg. Met of zonder zon.


Route: van Refuge Estagnous (2245 meter) naar Gite d’Étape Maison du Valier (950 meter)Afstand: 10,3 kilometerDuur: 5-6 uurHoogteverschil: 262 meter stijgen, 1522 meter dalen Extra: beklimming Mont Valier (circa 592 meter) (3 uur heen en terug)Tip: ga bij slecht weer niet via Col de Pécouch, maar daal dan direct af naar Maison du Valier

Route & VervoerEr gaat een TGV of nachttrein naar Toulouse, dan een trein naar Boussens, een bus naar St. Girons en een bus naar Bordez sur Lez. Vanaf daar kun je wandelen of liften naar Maison du Valier (Vallée du Riberot).

Handige websites Val d’AranVisitvaldaran.com/en, Catalunya.com, Setausageth.com, Maison-valier.fr, Ariege.com/gite-eylie, Refuge-araing.fr, Refuge-estagnous.com en Montgarri.com.

Casacade de Nerech.


HOOGTELIJN 1-2015 | 2726 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST PETER DAALDER | FOTO’S AART MARKIES

In de voetsporen van een legende

PETERS CADEAU

Op zijn zeventigste verjaardag kreeg alpinist Peter Habeler (72) een bijzonder cadeau: een huttentocht met zijn eigen naam in de bergen van het Zillertal, waar Habeler leerde klimmen en nog steeds woont. Hoogtelijn pakte het cadeau uit en kreeg een pittige rondtocht met enkele hindernissen.

Trots is Peter Habeler op zijn Runde. Het traject loopt door ‘zijn’ bergen. Daar leerde de Bergprofessor – die titel kreeg hij van Oostenrijk in 1999 – de bergen kennen. Hij vindt

het een eer dat de tocht naar hem is genoemd. Het dal had al de Zillertaler Höhenweg en de Berliner Höhenweg, die deels parallel loopt aan de Peter Habeler Runde. Maar in het westelijke Zillertal was er nog niets. De ronde gaat volgens Habeler langs een van de mooiste delen van het Zillertal, tussen de Geraer Hütte en het Friesenberghaus, en even de grens met Italië over.De route loopt vrijwel overal boven de boomgrens, in het kale onherbergzame landschap, maar toch ook door liefelijke groenere valleien en gedeeltes. De steile graten steken scherp af tegen de lucht. Het donkere, vaak bijna zwarte oergesteente gee� een mooi contrast met het wit van de grote sneeuwen ijsvlakten. Het levert prachtige plaatjes op. Goed om er af en toe even letterlijk bij stil te staan. Voor klimmers lokken diverse drieduizenders op de route, maar de huttentocht hee� van zichzelf al voldoende uitdagingen en charmes.

Harde landingIs het onoplettendheid? Vermoeidheid? Of pech? Een losse steen kantelt onder mijn voet, de twee loopstokken maken een kras op het keiharde graniet en schieten weg. Gevolg: een onaangename landing een meter lager, op beide knieën. Gaten in de broek, goed uitgekiend in beide afritspijpen, schaafwonden op mijn benen en een hevig bloedende vinger. We lopen dan al enkele uren door de onafzienbare steenwoestijn tussen de Olpererhütte en het P� tscherjochhaus. Op sommige trajecten hebben de makers van het pad hun best gedaan om met grote vlakke stenen een weg na

te bootsen. Op andere stukken is daar geen beginnen aan. Op de Peter Habeler Runde, later door ons omgedoopt in de Peter Habeler Gruisronde, komen we veel stenen tegen. Heel veel.

Milieuvriendelijke snufjesDe dag begon al heel goed in de geheel vernieuwde Olpererhütte. Een hut die fotogeniek boven het Schlegeis-stuwmeer ligt en een prima doel is voor een dagtocht. De hut hee� alle moderne snu� es die het milieu minder belasten: het warme water in de douche

26_HL0115_r32_habeler.indd 26 03-02-15 09:45

HOOGTELIJN 1-2015 | 2726 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST PETER DAALDER | FOTO’S AART MARKIES

komt voor 65 procent van de opgeslagen warmte uit de keuken, op het dak liggen zonnepanelen en het afvalwater wordt gereinigd en opnieuw gebruikt. Alle gasten krijgen afvalzakjes mee zodat iedereen zijn eigen kleine rommel mee naar het dal kan nemen. De eitjes komen van de rondscharrelende kippen en de geiten leveren melk.

Hart voor TirolEen uurtje na mijn struikelpartij zien we dicht bij de hut een dichtgespijkerde bouwval van wat ooit een grenspost met Italië

was. Een verroest bord vermeldt: Alto Adige. Zuid-Tirol klinkt bekender, maar de officiële taal is Italiaans. We maken er een opmerking over tegen Hüttenwirtin Volgger, de zesde generatie van de familie in de Refugio Passo di Vizze. “Die grenspost moest en zou er komen. En is nooit één dag gebruikt. Echt Italiaans. Officieel zijn wij Italianen. Onze belasting gaat naar Rome, maar we spreken Duits en in ons hart zijn we Tirolers.” Daar is geen woord Italiaans bij. Het opgeknapte Haus is een berghotel geworden, voorzien van

Xxxxxx xxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxx

26_HL0115_r32_habeler.indd 27 03-02-15 09:45

MOUNTAINN E T W O R K

Wijverzetten

bergen voor u

W.A. Hienfeld b.v.Postbus 75133, 1070 AC Amsterdam

T 0031 (0)20 - 5 469 469F 0031 (0)20 - 6 427 701

E [email protected]

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

WIJVERZETTEN

BERGEN VOOR U

Specialist inbergsportverzekeringen

W.A. HIENFELD B.V.

Postbus 75133 1070 AC Amsterdam

Telefoon 0031(0)20 - 5 469 469Telefax 0031(0)20 - 6 427 701E-mail [email protected]

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden.

hienveld 1-2 fc.adv 27.3.2003 14.33 B&R Pagina 1

Specialist in

bergsportverzekeringen

adv.heinfield.indd 1 26-05-14 09:56Naamloos-2 1 28-01-15 12:05


alle comfort. De volgende ochtend verwelkomt Leopold Volgger ons met een meterslange houten Maria in zijn armen. Zij staat buiten in een kapelletje en wordt elke nacht liefdevol naar binnen gebracht.

Geplooide rotsNa een vrij natte nacht hangen slierten wolken aan de kale bergen. We lopen langzaam, het is glad in het doorweekte gras. Een enkel Murmeltier laat zijn felle schreeuw horen. Ze blijven vandaag verborgen in de grijze achtergrond. De route van vandaag loopt in Italië, hoog boven het Innerp� tschtal. De rotsformaties

zijn prachtig. Onwaarschijnlijk hoe de Tuxer Hauptkamm zich hier plooide als een opgeduwd tafelkleed. De eerste van een lange reeks sneeuwvelden dient zich aan. Hoewel het half juli is, is er nog geen duidelijk pad zichtbaar. We zoeken onze route over de sneeuw waarin we af en toe tot de knieën wegzakken. Op sommige plaatsen zien we de rood-witte markering anderhalve meter lager op een rots. Hier moet nog veel afsmelten.

GrenshutEen bla� ende hond in de verte verraadt de aanwezigheid van mensen en een hut, die verborgen ligt achter een grote rots-

vijf gemzen re� en vlug de opkomende wolken in

formatie. Door de mistflarden zien we de half kapotgewaaide vlag. De Landshuter Europahütte op bijna 2700 meter is een echte grenshut. Met een Oostenrijks en een Italiaans deel. Links is het Oostenrijk, later is rechts de Italiaanse hut gebouwd. In de loop van de tijd zijn beide gebouwen aan elkaar gebouwd, zodat de gang de grens aangee� . In onze tweepersoonskamer hangt de boiler van de hut. Dat zorgt voor een aantrekkelijke temperatuur. Drie collega-wandelaars die na ons arriveren, kregen de volle laag van een bui en hebben zich nu met hun natte kleding om de fraaie tegelkachel gevouwen. In deze hut met weinig luxe en karige voorzieningen is het

’s Middags groen, ’s ochtends wit in het Tuxer Jochhaus.

Zillertal natuurpark van het jaar 2015 De Peter Habeler Runde ligt gedeeltelijk in het 380 km² grote Hooggebergte Natuurpark Zillertal, dat uitgeroepen is tot het Oostenrijkse natuurpark van 2015. In Ginzling, op de route naar het Schlegeis-stuwmeer, staat het Naturparkhaus waarin je informatie krijgt over het gebied. De onderscheiding wordt toegekend voor prestaties op het gebied van natuurbeheer, het verantwoord toelaten van toerisme, het opzetten en verzorgen van scholing, en communicatie over het park.

26_HL0115_r32_habeler.indd 29 03-02-15 09:46


water uit het kraantje op de gang ijskoud. Niet scheren en douchen dus. Dat gee� niet. Het is er knus en warm terwijl de regen tegen de hut klettert.

Grote stilteTerug in Oostenrijk, één stap buiten de deur, staat een duidelijke waarschuwing: het volgende stuk is een hoogalpiene route. Alleen voor mensen die trittsicher en schwindelfrei zijn. Het is prachtig in de ochtendlucht. Fris, knisperende sneeuw. De machtige Hohe-Wand-Spitze waakt hoog boven ons als we beginnen aan de sneeuwvelden. We lopen voorzichtig over de steile stukken met onze rugzakken van twaalf kilo. Dat blijkt ons minimale extra gewicht voor een week lopen in de bergen. Fluitend komt een man met een dagrugzakje ons achterop. Hij meldt dat hij vanmiddag de trein naar Praag nog wil halen en fladdert ogenschijnlijk moeiteloos verder.

We dalen 1300 meter af. Het is pittig. En vermoeiend. Langzaam komt er wat meer leven op de weiden. Schapen, geiten, koeien. Onafzienbare tapijten van alpen-roosjes bedekken de hellingen. We dalen af naar het laagste punt van de tocht, een nederzetting met een kroeg die van ver al te zien is door de grote kleurige parasols. Het is heet, midden op de dag. De volgende hut ligt 1000 meter hoger. We besluiten tot een niet gepland nachtje Urlaub auf dem Bauernhof.

Brandnetel en boekweitHet Valsertal oogt vriendelijk de volgende morgen. Groen, wat schuurtjes, een heerlijk pad omhoog. Even geen geklauter, maar een ‘normaal’ bergpad. We worden uit-geleide gedaan door enkele tientallen jonge koeien met bellen. Dit is het gedeelte dat Peter Habeler het mooist van de route vindt. Hoog boven het dal ligt de Geraer Hütte, bedekt met kleine, verweerde stukjes hout

Ongekende bloemenprachtDe zomer kwam vorig jaar zo laat op gang dat er half juli nog veel sneeuw in de bergen lag. We kwamen talloze sneeuwvelden op de route tegen. Iets lager was er door de late zomer een ongekende bloemenpracht. Aart Markies fotografeerde de bergbloemen. Hij stuitte ook op een aantal heuse zomerpaddenstoelen, die op een kennelijk zeer voedzame koeienflats groeiden.

die als dakpannen over elkaar liggen. Het is een hut van de DAV, de Duitse Alpen-vereniging. Veel bordjes met geen verboden en waarschuwingen. Aan de binnenkant van de toiletdeur zelfs de waarschuwing dat je je toiletspullen niet onbeheerd moet achterlaten. De hut hee� een mooie houten gelagkamer, oude houten meubelen en een aangename warmte. Er is een mooie ruimte waar je je natte schoenen en kleding kunt drogen, net zoals dat ook met skischoenen gebeurt.

Het meest verrassende moet nog komen: een meer dan prima standaard(!)-maaltijd, gemaakt door timmerman annex berggids, Hüttenwirt en kok Arthur Lanthaler, die al dertig jaar ’s zomers in een hut werkt, waarvan de laatste acht in de Geraer Hütte. In de winter is hij beschikbaar voor outdoor-activiteiten op ski’s, liefst buiten de piste. Hij serveert Knödel om van te smullen. Gemaakt van boekweit en spek en een andere van brandnetels. ’s Middags vers geplukt bij de hut. Later komt er ook nog saltimbocca met salie op tafel en weer later schui� de Wirt aan met zelfgestookte schnaps. “Ik ben een natuurmens. Geen kunst, dus ook geen fabrieksschnaps.” Vergeten is de kritiek op alle bordjes (moet van de Sektion) en het luidruchtige gezel-schap locals dat een verjaardag viert in de hut. Om tien uur, net wanneer wij in bed kruipen, halen ze de accordeon tevoorschijn. Nou ja, een sterrenhut-met-muziek.

Schurende graafmachinePeter Habeler maakte ons van tevoren lekker met de etappe naar het Tuxer Jochhaus en daarna over de Friesen-bergscharte naar het Frieschenberghaus. Hij hee� niets te veel gezegd, maar de weergoden werken niet helemaal mee; heel langzaam trekt het dicht. Eerst worden we nog beloond met een groep gemzen die schielijk verdwijnt in de opkomende bewolking, dan lopen we op een zeer smal en pas aangelegd stuk van de route. Door alleskunner en -doener Arthur van de hut gemaakt. Dat doet hij ’s ochtends als de ontbijtgasten weg zijn. We lopen door een aantal fraaie dalen,

Brug vlak boven de Olpererhütte.

26_HL0115_r32_habeler.indd 30 03-02-15 09:46


Huttentocht – de Peter Habeler RundeDe tochtZes- of zevendaagse huttentocht in het westelijk deel van de Zillertaler Alpen. In totaal ruim 56 kilometer, 4320 meter omhoog, eenzelfde aantal meters omlaag. Laagste punt is de Flittneralm (1345 meter), het hoogste de Friesenbergscharte (2912 meter). Bij late sneeuw voert de route op de hoge gedeelten over diverse sneeuw-velden. Eén etappe, tussen de Landshuter Europahütte en Flittneralm, is alleen voor geoefende bergwandelaars die geen last van hoogtevrees hebben. Die etappe is af te raden voor kinderen en honden.

Reis & VervoerDe afstand Utrecht-Mayrhofen is 950 kilometer. Met de trein is Mayrhofen bereikbaar, maar de reis duurt 16-18 uur met minimaal vijf keer overstappen. Vliegen naar Innsbruck is een in tijd en prijs aantrekkelijk alternatief, zeker voor wie vroeg boekt. Je kunt de Peter Habeler Route op diverse plaatsen starten, maar Mayrhofen of Hintertux zijn het meest voor de hand liggend. Per bus

maar horen op de achtergrond al een tijdje het schuren van een graafmachine. Later blijkt dat die de skipistes bijschaa� . We komen in de bewoonde wereld, die we pas laat zien. Het skigebied van Hintertux is ook ’s zomers in gebruik. Hoog op de gletsjer zien we door de wolkenflarden poppetjes hun bochtjes draaien.

Onverwacht eindeDan komt er plotseling een onverwacht einde aan onze tocht. In het Tuxer Jochhaus – gedeeltelijk een hut, gedeeltelijk een van de restaurants op de skipiste in de winter – klinkt op de radio een weerwaarschuwing. Sneeuw boven de 1500 meter, zware storm en geen kans op verbetering.

vanuit Mayrhofen via Ginzling naar het Schlegeis-stuwmeer of naar Hintertux voor de eerste etappe.

VerblijfMayrhofen is in de zomer druk, maar de plaats hee� veel logiesmogelijkheden. Tijdens de Peter Habeler Runde overnacht je in berghutten en in twee berghotels (overal NKBV-korting). Alle hutten kun je in één keer online reserveren via Mayrhofen.at. Ga op de site naar het hoofdstuk ‘Sommer’ en daaronder naar ‘Peter Habeler Runde’.

Kaarten & Gids• Alpenvereinskarte 35/1 Zillertaler

Alpen West, 1:25.000, prijs € 11,99. • Twee dagetappes staan op Alpen-

vereinskarte 31/3 Brennerberge, alleen verkrijgbaar op schaal 1:50.000, prijs € 11,95.

• Er is een beknopt gidsje van de route waarin alle gegevens staan, verkrijg-baar bij Tourismus Mayrhofen. Het gidsje staat ook in een bladerfunctie op de site van de Peter Habeler Runde.

We zitten hoog (2316 meter) en droog, maar buiten verandert het landschap snel in een kerstkaart. Samen met twee jonge Duitsers die hier een jaar eerder ook al strandden, zoeken we naar alternatieven. Dat is de bus naar Mayerhofen, want zomersneeuw verspert de Frieschen-bergscharte, met 2912 meter de hoogste overgang van de Peter Habeler Runde. Dat deel van het cadeau blij� nog even ingepakt en bewaren we voor een andere keer.

Het ouderwets gezellige gastenverblijf in de Gerear Hütte.

Habeler in UtrechtPeter Habeler is een van de hoofdgasten

op de Bergsportdag in Utrecht. Lees meer over deze befaamde alpinist op pagina 38.

Kijk ook op bergsportdag.nkbv.nl.

26_HL0115_r32_habeler.indd 31 03-02-15 09:46

HOOGTELIJN 1-2015 | 3332 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST LETTY WESSELS

OOG IN OOG MET DE KUDDE

Met je hond de bergen in

In ons land leven 2,2 miljoen honden. De meeste zijn dag en nacht in huis bij hun baasjes en maken deel uit van het huishouden. Dus waarom zou je de hond niet meenemen op vakantie? Letty Wessels is vertrouwd met de bergen, maar is daar een debutant met haar hond Darwin. Zij onderzocht wat er kan, mag en moet met honden.

Bergen en honden staan hoog op mijn lijstje van favoriete aspecten van het leven. Het leek me geweldig om met

onze Engelse cocker spaniël van middelbare lee� ijd wat Alpentochten te maken. We hebben hem nu een paar jaar en hij heet Darwin. Met honden heb ik minder ervaring dan met bergen en ik zag een heleboel beren op de weg. Ik kreeg veel “boeren-verstandadvies” en concludeerde dat het wel zou meevallen met die beren en boekte een weekje Wallis. Mijn ervaringen leverden antwoorden, maar evenzoveel nieuwe vragen op. Dus ging ik op onderzoek uit. Met die beren viel het uiteindelijk mee, maar had iemand me vooraf maar wat over die koeien verteld…

Voor dit artikel kreeg ik veel informatie van ervaringsdeskundigen die ik samenvoegde met mijn eigen belevenissen. Ik put dus regelmatig uit andermans tips en avonturen.

Koeienpsychologie“Hoooo, hoooo!” roep ik idioot moedig tegen de kudde koeien die luid loeiend en klingelend op ons af komt rennen. Wat er eerst uitzag als vriendelijke nieuwsgierig-heid, is omgeslagen in een onmiskenbare “pack attack” van gehoornd melkvee. Mijn hond, het enige roofdier hier, hee� zich schuin achter me verschanst en ik steek instinctief mijn armen omhoog om me zo groot mogelijk te maken. De dames in kwestie zijn in de meerderheid – een stuk of twintig – en ze hobbelen met hun slordige zeven- of achthonderd kilo heuvelaf over de alm, onze kant op. Ik kan even niets anders dan hopen dat de psychologie van Cesar Milan niet alleen bij honden werkt, maar ook bij koeien. “Calm and assertive,” maar moederziel alleen sta ik daar in het door hoeven

OOG IN OOG MET DE KUDDE

Met je hond de bergen in

In ons land leven 2,2 miljoen honden. De meeste zijn dag en nacht in huis bij hun baasjes en maken deel uit van het huishouden. Dus waarom zou je de hond niet meenemen op vakantie? Letty Wessels is vertrouwd met de bergen, maar is daar een debutant met haar hond Darwin. Zij onderzocht wat er kan, mag en moet met honden.

Bergen en honden staan hoog op mijn Voor dit artikel kreeg ik veel informatie van

32_HL0115_r45_honden.indd 32 03-02-15 09:47

HOOGTELIJN 1-2015 | 3332 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST LETTY WESSELS

klauterpassages is dat erg � jn. En hij is ook wel eens ergens vanaf gerold of weggegleden. Minder handig was het toen hij er even lekker mee in een meertje ging liggen om af te koelen.

Het lijndilemma“Het voordeel van de hond aangelijnd houden, ook als het niet verplicht is, is dat hij niet twee of drie keer meer kilometers aflegt dan nodig is. Marjolijn: “Lange tochten en trektochten zijn geen punt. Van belang is wel dat je de energie van de hond kunt doseren over de dag. Een hond loopt vaak meer dan wij.” Viervoeters zijn per de� nitie veel geschikter voor het wandelen over smalle randjes. Het was niet zozeer het probleem dat Darwin er moeite mee had. Het probleem was dat hij harder liep dan ik en mij aan de riem enthousiast over glibberige paadjes langs duizelingwekkende afgronden trok. Thuis oefenen en handige commando’s aanleren, is dus verstandig.

Waar ik erg veel plezier van had, is een aantal stemloze commando’s. Geluidjes dus, waar geen adem voor nodig is. Vooral tijdens het stijgen was dat best handig! Klakken met de tong, knippen in je vingers of in je handen klappen zijn manieren om kostbare lucht te sparen. Marjolijn: “Zo hebben wij Hekla zelf het commando ‘Achter’ geleerd, wat tijdens het wandelen en met name bij het toerskiën erg handig is. Ze loopt aan de riem mee omhoog om energie te sparen en rent los, achter ons, mee naar beneden.” A� ankelijk van de omstandigheden en het terrein deed ik de lijn aan de halsband of aan het tuigje. Thuis had ik een meter of vier prusiktouw gekocht. Een paar tie wraps en een clip van de schoenmaker aan het uiteinde waren voldoende om het touw aan de halsband of rugzak vast te maken. Dankzij een kleine karabiner en een paar (vlinder)knopen op verschillende plaatsen is de

kapotgetrapte modderige gras, minstens honderd meter verwijderd van het dichtstbijzijnde draaihek en de relatieve veiligheid.

Mentale aspecten‘Als de baas zich op zijn gemak voelt, zit het met de hond meestal ook wel goed.’ Deze waarheid als een koe (…) komt in diverse varianten vaak terug in de tips van ervaringsdeskundigen. Je eigen zelfvertrouwen en dus zekerheid is een belangrijke succesfactor als je met je hond in de bergen bent. Wat ik me niet had gereali-seerd, is dat aandacht voor zo’n minderjarige tochtgenoot best veel energie kost. De gemiddelde moeder vindt dat vast heel vanzelfsprekend, maar voor mij was het een behoorlijke verrassing. Bovendien was ik deze keer alleen op pad zonder co-baas, waardoor het ook al wat intensiever was dan anders.

Rugzak of lastpakOver aandacht gesproken: de eerste tien keer was het nog wel grappig hoe andere wandelaars op de hond met rugzak reageerden. Maar een paar dagen later was de lol er wel een beetje af. Ook Joost en Anna hebben dergelijke ervaringen: “Het nadeel van de rugzak: je hond staat bij elke passerende wandelaar op de foto. In het Berner Oberland is onze hond Saartje door hele groepen Japanners op de foto gezet.” Ook de fotogenieke dalmatiër van Martijn hee� een Disney-magisch e� ect: “Een leuk moment was er op de Gornergrat. De Japanners wilden liever met Devil op de foto dan met de Sint Bernardhonden. De Zwitserse bazen waren not amused.”Van die hondenrugzak had ik desondanks veel plezier. Er kan wat water, voer en een lichtgewicht handdoekje in en het is tegelijk een tuigje waaraan ik Darwin kan optillen. Bij steile

Darwin draagt trots zijn eigen koekjes en water in een handige rugzak.

32_HL0115_r45_honden.indd 33 03-02-15 09:47


� STENRIJK [+] In restaurants is het heel gewoon dat de hond meekomt [+] Zelfs in een aantal musea is de hond welkom[+] Op straat voldoende vuilnisbakken en zelfs zakjes, ook in de bergen[+] Honden welkom in veel hutten[+] Spelregels worden respectvol en humoristisch gecommuniceerd[–] Aanlijngebod in natuurgebieden

LUXEMBURG [+] Lekker dichtbij en toch pittige wandelingen[+] Leuke wandelingen van twee tot meer dagen

(bijvoorbeeld de Mullerthal Trail) om te oefenen[+] Luxemburgers staan positief tegenover honden[+] In de dorpen voldoende pensions waar honden welkom zijn[–] Beperkte hoogte boven zeeniveau

DUITSLAND[+] Bijzonder gastvrij en hulpvaardig[+] Honden welkom in veel hutten[+] Echte bergen en ook laagland om af te wisselen[+] Ideaal voor beginners[–] Meerdaagse routes lopen vaak via het dal

1

2

3

Top 3 hondvriendelijke berglanden

Ook kleinere rassen vinden prima

hun weg in bergachtig terrein.

moeilijke paden, blokkenterrein, sneeuwveldjes of gezekerde stukken. Alleen op een klettersteig houdt het voor ons op. Onze ervaring is dat de hond heel goed zelf zijn oplossingen vindt voor het terrein en de moeilijkheden die hij tegenkomt. Ik heb haar op moeilijke of gevaarlijke stukken wel aan de riem en met een tuig om.” Joost en Anna: “Wij hebben onze hond geleerd om rustig te blijven als je haar in je nek legt om te dragen.” Marjolijn: “Zowel in de zomer als de winter moet je erop letten dat je voldoende drinken en eten mee hebt voor de hond en niet denkt dat ze wel van de sneeuw kan eten. Als jonge hond is Hekla een keer bijna oververhit geraakt door een verkeerde routekeuze (geen zwemwater, zuidwand, te weinig a� oeling van de wind en geen schaduw). Gelukkig had ik nog wat water voor haar. Met rust en schaduw was ze snel weer de oude.”

Ondertussen op de alm…Tot mijn verrassing stoppen de koeien een meter voor me en blijven ze besluiteloos staan. Ik aarzel geen moment en verlaat het toneel zijwaarts, met Darwin strak naast me. De kudde volgt ons tot aan het hek met schrikdraad waar we beheerst maar

34 | HOOGTELIJN 1-2015

lengte snel aan te passen. Ik vond het ook heel ontspannen om de karabiner aan mijn broek of rugzak vast te maken, zodat ik twee handen vrij had. Anderen zweren bij een flexlijn, dus ontdek wat voor jou werkt.

Slimme keuzesJoost en Anna: “Er zijn geen gebieden meer of minder geschikt om te lopen met de hond. Er zijn wel meer en minder geschikte routes.” Marjolijn: “Onze hond is een IJslandse schapenhond die altijd mee de bergen in gaat. Bij het wandelen schuwen we geen

32_HL0115_r45_honden.indd 34 03-02-15 09:47


razendsnel doorheen piepen. Er was al hulp onderweg, maar dat wisten we niet. Ik kijk belangstellend toe hoe de man die ons tegemoet kwam zonder aarzeling de weide in stapt, zijn wandelstok ophe� en geweldloos de roodbruine zee uiteendrij� . Als iemand anders het doet, lijkt het heel makkelijk.

Ander gevaarlijk wildWaar je misschien niet direct aan denkt, maar wat wel een risico is: kleine dieren waar de hond knap beroerd van kan worden. Gi� ige padden bijvoorbeeld. Eén hap en het wild is weg, maar daarmee begint de ellende pas. Ook processierupsen zijn berucht. Willem: “Onze hond is wel eens aangevallen door een steenbok en hij wist niet hoe snel hij weg moest komen. Beren en wolven zien een hond als prooidier maar zijn over het algemeen bang voor mensen. Als je genoeg lawaai maakt, vormen ze geen probleem. Belangrijk is dat je de hond vaccineert tegen alle ziekten die per gebied door verschillende dieren kunnen worden overgebracht, dit vormt het grootste gevaar. In Zwitserland en in de Pyreneeën worden schaapskuddes vaak bewaakt door honden. Deze zien jouw hond als een bedreiging voor de kudde en vallen aan.”

In de hutWillem: “In alle Alpenlanden moet je van tevoren een slaap-plaats reserveren. Wij geven altijd aan dat we met een hond komen. Het matrassenlager is over het algemeen niet mogelijk met een hond. Meestal slapen we op een kamer of in het Winter-raum en we geven aan dat we dit geen probleem vinden. Buiten de drukke seizoenen en in minder frequent bezochte hutten zijn we in Duitsland en Oostenrijk altijd welkom met hond.” Joost hee� in Zwitserland andere ervaringen: “Hutten in Zwitserland waar de hond welkom is, zijn wij nog niet tegengekomen. Zowel in de bemande als de onbemande hutten waar wij zijn geweest, was het niet toegestaan.”

Als koeien toch op je af komenDe dag na mijn koeienincident hoor ik dat er “laatst nog” een bergwandelaar is overleden aan de gevolgen van een aanvaring met zo’n kudde. Ik kan me er iets bij voorstellen. Dus als ik een local met een prachtige springer spaniël tegen het lijf loop en hij me vraagt of er koeien zijn aan de kant van de berg waar ik vandaan kom, grijp ik mijn kans: “How do you solve the cow

Met de lijn aan een heupgordel heb je beide handen vrij.


ErvaringsdeskundigeWil je ook met je hond de bergen in en meer weten over de mogelijkheden en risico’s? Tijdens de Bergsportdag op 15 maart in Utrecht gee� Letty Wessels een lezing over bergwandelen met honden.Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl.

32_HL0115_r45_honden.indd 35 03-02-15 09:47

www.identity-leder.de

Meindl heeft al menig innovaties op het gebied van schoenen teweeg gebracht.De nieuwste innovatie heet Identity. Bij de modellen uit deze nieuwe serie bieden wij een gedetailleerd herkomstbewijs van het gebruikte leer aan. Hiermee verschaft Meindl een volledig transparante kijk op de productie van de schoenen, vanaf de alpenweide waarop de koeien grazen, de leerlooierij waar het leer bewezen milieuvriendelijk wordt gelooid tot de uitein-delijke productie. Al bij de leerlooierij wordt het leer voorzien van een identificatienummer welke handma-tig in het leer wordt gedrukt. Dit identificatie nummer ook Identitynummer genoemd is dan in de schoen vereeuwigd op de binnenkant van de manchet. Op deze manier kan men de afgelegde levensweg van het gebruikte bovenleer op www. identity-leder.de volgen!

IDENTITY – LEER MET HERKOMSTBEWIJS

verschaft Meindl een volledig transparante kijk op de productie van de schoenen, vanaf de alpenweide waarop de koeien grazen, de leerlooierij waar het leer bewezen milieuvriendelijk wordt gelooid tot de uitein-delijke productie. Al bij de leerlooierij wordt het leer voorzien van een identificatienummer welke handma-tig in het leer wordt gedrukt. Dit identificatie nummer ook Identitynummer genoemd is dan in de schoen vereeuwigd op de binnenkant van de manchet. Op deze manier kan men de afgelegde levensweg van het gebruikte bovenleer op www. identity-leder.de volgen!gebruikte bovenleer op www. identity-leder.de volgen!gebruikte bovenleer op www. identity-leder.de volgen!

Linosa Identity

Tessin Identity

ORIGINAL

mei_Anz_LinosaIdentity_Hoogte_210x135_MAI14_def.indd 1 15.05.14 11:01

MOUNTAINN E T W O R K

36_meindel_etc.indd 2 29-01-15 16:20


Letty en haar Engelse cocker spaniël Darwin op de top van de Torrenthorn (2998 meter).

Met de hond de bergen in

SpulletjesVoor alles geldt dat het belangrijk is om er thuis alvast mee te werken. De hond hee� tijd nodig om te wennen aan een tuigje of rugzak, schoentjes en wat je nog meer handig lijkt. Let goed op schuurplekken. Zo kun je zelf ook handigheid opbouwen met alle nieuwe spullen, proberen wat je prettig vindt en aanpassen wat niet werkt. Bouw de tijdsduur, zwaarte van de tocht en het gewicht in de rugzak langzaam op. De meeste van de onderstaande materialen zijn te koop bij de dierenwinkel of de buitensportzaak. • Petzl gordel voor de hond • Lichtgewicht sneldrogende handdoek• Siliconen bak voor water en eten• Schoentjes• Tuigje• Rugzak (het merk Ru� wear hee�

een goede kwaliteit en pasvorm)• Isolerend matje• EHBO-set Handige websites• Inspiratie als je wilt klettersteigen met

je hond: outdooridee.com/honden-en-buitensport-dos-en-donts.

• Verslagen van spectaculaire tochten: www.berglucht.be/index.html#OraBergen.

• Uitgebreide praktische tips en verhalen over bergwandelen met de hond: timbos.nl.

• Facebookpagina over bergwandelen met honden: facebook.com/bergwandelen.met.je.hond.

• Hotels, appartementen en vakantiehuizen waar honden welkom zijn: dogsincluded.nl.

• Georganiseerd bergwandelen met de hond in Oostenrijk, Ardennen en Nederland: dogwalktrail.com.

• Accommodaties en locaties waar honden welkom zijn in Kroatië: doggycheckin.com.

• Praktische tips voor zomer en winter (gebruik zoekwoord ‘dog’): backpacker.com

BoekHandboek Reizen met de hond door Pytha Dekker & Liesbeth Weelden, uitgeverij Elmar, ISBN 90-389-0894-6.

ReisregelsPer land verschillen de regels nogal, dus zoek vooraf goed uit waarmee je precies rekening moet houden. Engeland eist bijvoorbeeld zelfs voor de ontworming een door een dierenarts getekend certi� caat en een vermelding daarvan in het honden-paspoort. Over het algemeen is het verplicht dat de hond gechipt is en dat je het honden-paspoort bij je hebt. Registreer je chip

online, anders ben je niet vindbaar. In het openbaar vervoer kan een muilkorf verplicht zijn. In de auto moet de hond soms ook vast zitten. Let op: niet aan de halsband, want dan breekt de hond zijn nek bij een aanrijding. Voor vervoer in de auto zijn er speciale tuigjes die je in de houder van de autogordel klikt.

problem?” Het blijkt dat ik gezien de omstandigheden alles goed heb gedaan, vandaar ook dat het met een sisser is afgelopen. Ter voorkoming is het handig om met meer mensen dan honden te zijn, zo veel mogelijk afstand te houden en de hond kort aangelijnd aan de andere kant te laten lopen. Als ze toch op je af komen, maak je dan groot, zwaai, maak herrie en keer ze niet de rug toe, maar loop rustig weg. Ze vallen geen mensen aan, maar het kan je duur komen te staan als je de hond probeert te beschermen. Doe in het uiterste geval de riem af... “The dog will know what to do.”

De Berner Sennenhond van Ruud is in de bergen in zijn element.

Op de achtergrond de Piz Bernina.

Met dank aan Willem Rietveld, Joost van Dijk en Anna Steeneken, Ron Baltus, Bianca en François van DogWalkTrail, Elien Krechting, Marieke van Kessel, Joris van den Heuvel, Bianca Bracke, Mariska van den Heuvel, Kelly van Eijndhoven, Peter Norder, Martijn Ras, Ruud Okrogelnik, Marjolijn Ste� ens en Anja Klaverdijk voor hun enthousiaste bijdragen in woord en beeld.

32_HL0115_r45_honden.indd 37 03-02-15 09:48

HOOGTELIJN 1-2015 | 3938 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST PETER DAALDER | FOTO’S TVB MAYRHOFEN-HIPPACH

Peter Habeler

hoofdgast op de Bergsportdag

38_HL0115_r33_portretpeter.indd 38 03-02-15 09:48

HOOGTELIJN 1-2015 | 3938 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST PETER DAALDER | FOTO’S TVB MAYRHOFEN-HIPPACH

BERGPROFESSORVoor de jongere garde is Peter Habeler misschien niet zo bekend. Ouderen kennen hem als de man die samen met Reinhold Messner in 1978 als eerste de Everest beklom zonder het gebruik van extra zuurstof. Zij introduceerden de alpiene stijl in de Himalaya.

De Everest is niet overwonnen, niet bedwongen. De berg heeft me eenvoudig geduld. Als je het über-

haupt over een overwinning hebt, dan hoogstens van een overwinning op je lichaam, een overwinning op je eigen angst.” Peter Habeler is geen man van borstklopperij, van grote woorden. Het is een vriendelijke, wat introverte man met een enorme lijst aan beklimmingen en prestaties. Habeler vormt jaren een uitstekend koppel met Reinhold Messner, die in alles een tegenpool is van de Oosten-rijker: extravert, altijd bereid om zijn mening te geven. De twee krijgen na hun grootse prestatie op de Everest ruzie. Het zou gaan over passages in beider boeken. Onder het genot van een glas rode wijn begraven ze na vier jaar de ijsbijl want ze komen elkaar vaak tegen. In het Duitse taalgebied zijn beiden een legende en worden ze nog steeds veel gevraagd. Gemeenschappelijke klimtochten hebben ze niet meer gemaakt, maar het jeugdige chagrijn maakte plaats voor wederzijdse vriendschap en respect. Messner is buitengewoon lovend over zijn voormalige klimmaat: “Peter Habeler is overal in de bergen perfect. In de rotsen is hij elegant. En hij heeft een onvoorstelbaar goede conditie, die ik zelden bij andere bergbeklimmers zag. Het maakt hem enorm snel, ook op grote hoogte.”

ProfessorIn Oostenrijk kan de staat aan iemand de titel ‘professor’ verlenen. Habeler krijgt die in 1999 voor zijn verdiensten op het gebied van de alpiene opleiding. Meer in het

“

Gratis naar HabelerDe Oostenrijkse klimlegende Peter Habeler is een van de

hoofdgasten op de Bergsportdag, 15 maart in de Utrechtse Jaarbeurs. Hij houdt twee voordrachten die, net als de

overige activiteiten gratis toegankelijk zijn. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl.

bijzonder voor de veiligheid waarop Habeler voortdurend hamert als verant-woordelijke voor de opleiding van berg-gidsen en skileraren. Hij is een van de weinige ‘bergprofessoren’, een eretitel die hij graag draagt. Habeler maakte van de bergen zijn beroep, zijn levensvervulling. Door zijn bekendheid in de Alpenlanden geeft hij nog steeds veel lezingen en voordrachten, waarbij hij zijn ervaringen uit de bergsport deelt met zijn gehoor. “Het gebergte is een bron van motivatie. Het is een plek waar je leert iets aan te pakken, ook als het moeilijk is. Er zijn zoveel parallellen met het werk in de maatschappij. Iedereen kent de voorbeelden wel. Snel beslissingen kunnen nemen, een project bedenken en uitvoeren ondanks problemen. Zakenmensen kennen die voorbeelden. Moed en doorzettings- vermogen is nodig, maar soms doe je iets gevoelsmatig. Ik laat de voorbeelden zien uit de bergen en vertaal ze naar hun eigen omgeving.”

GevarenDe voorbeelden van moeilijke en gevaar-lijke situaties in Habelers loopbaan spelen zich veelal af op de achtduizenders die hij beklimt. “Slecht weer is zonder twijfel het grootste gevaar. Maar het geeft je ook de mogelijkheid om te lezen, naar muziek te luisteren, met je maten te praten. En het is een herstelperiode. Ik vond slecht weer nooit zo’n probleem. Het is vaak goed om te acclimatiseren. In een basis-kamp ben je goed verzorgd. Duurt het te lang, zoals op de Dhaulagiri waardoor

we moesten stoppen, dan is het natuurlijk niet leuk meer.”

“In lastige omstandigheden moet je je levenskracht aanspreken en slim zijn. Zodat je de juiste route vindt, de juiste beslissingen neemt. Dat je voor 1.000 procent geconcentreerd bent en geen

fouten maakt. Ergens moet je je laatste krachten aanspreken. Dat heeft niet alleen met de wil om te leven te maken, maar ook met je lijf. Het gaat vaak niet meer om je hoofd, je hersenen, maar veel meer om het hart. Je neemt dan vaak intuïtieve beslissingen.”

Meer wandelenHabeler heeft het niet zo op de vele organisaties die mensen meenemen in de bergen. Hij wil niet van een ander afhankelijk zijn. Dat is de reden waarom hij graag alleen gaat. “Bergsport leer je niet uit de boekjes, maar van wat je in het landschap ziet, van vrienden en van ervaren mensen die weten wat het is om in een Seilschaft te lopen. Het is mij wat te theoretisch geworden. Zonder ‘risico-management’ lijkt niets meer te kunnen. Dat formele is mij een gruwel. Kijk eens naar de ongelukken die gebeuren als mensen aan een touw lopen en er eentje

‘het gaat vaak meer om het hart dan om je hersenen’



valt. Veel bergsporters hebben een slechtere conditie dan vroeger. Er zijn een paar toppers, maar over het algemeen is de conditie minder goed. Er wordt meer gereden en minder gelopen. Het is prachtig als jonge klimmers ambities hebben, maar veel routes raken in de

Enkele hoogtepunten uit Habelers loopbaan:1959 Rofanspitze, oostwand en Nieberlschlucht.1961 Reichenspitze, zuidwestpijler, noordwand

Gefrorenen Wand.1963 Oprichting Peter Habeler Ski and

Mountaineering School.1964 Grosse Zinne, diverse routes.1965 Diploma’s berggids en skileraar.1966 Docent aan de opleiding voor berggidsen

en skileraren.1967 Freneypijler, Gran Pilier d’Angle.1967 Skileraar in Grand Teton nationaal park,

Wyoming, VS.1969 Matterhorn-noordwand (8 uur).1969 Yerupaja Grande, oostwand, Yerupaja Chico

(6089 meter). 1970 Eerste Europeaan op de Big Walls van Yosemite.

Onder andere Salathé en El Capitan, de laatste met Doug Scott.

1973 Hoofd van de Oostenrijkse opleiding voor gidsen en skileraren.

1974 Eiger-noordwand (10 uur).1975 Hidden Peak (8068 meter) met Reinhold

Messner, als eersten op een 8000’er in alpiene stijl. Ze beklimmen de berg in drie dagen.

1978 Mount Everest (8848 meter), ook met Messner, als eersten zonder gebruik van extra zuurstof.

1985 Nanga Parbat (8125 meter).1986 Cho Oyu (8201 meter).1988 Kangchenjunga (8586 meter).1990 Poging Everest via de noordkant.1996 Ama Dablam, Pumori.1999 Benoemd tot Professor door de Oostenrijkse

staat vanwege zijn grote verdiensten voor de alpiene opleiding, in het bijzonder zijn publicaties en aandacht voor alpiene veiligheid.

2000 Nieuwe poging op Everest, afgebroken vanwege longoedeem.

2012 Opening Peter Habeler Runde in het Zillertal ter gelegenheid van zijn zeventigste verjaardag.

Wie is … Peter HabelerProfessor Peter Habeler (Mayrhofen, Zillertal, 1942) wordt opgeleid tot glas-in-lood-vakman, maar vindt al gauw zijn lie� ebberij in de bergsport. Op zijn zestiende beklimt de Oostenrijker al de moeilijkste rotsen ijsroutes in het Zillertal. Hij klimt nog steeds overal ter wereld, maar hij is zijn geboortegrond trouw gebleven. Hij woont tegenwoordig in Mayrhofens buurgemeente Finkenberg. Zoon Chris hee� de skischool overgenomen waar Peter af en toe nog les gee� . De school heet nu SkiSchool Habeler, maar treedt ook op onder de naam Skischool Mount Everest. Daarnaast hee� Habeler zijn klim- en tochtenbureau, waarvoor hij nog zeer geregeld actief is. Habeler hee� diverse erelidmaatschappen, onder andere van de gerenommeerde Britse Alpine Club.

Voor dit portret is gebruik gemaakt van de biogra� e Peter Habeler, D as Ziel ist der Gipfel, geschreven door Habeler en Karin Steinbach. Uitgave Tyrolia Verlag (Tyrolia.at), 2e druk 2008, ISBN 978-3-7022-2812-5. Prijs: € 24,90.Op de omslag: Habeler na zijn beklimming van de Nanga Parbat (1985).

vergetelheid omdat mensen de aanloop te lang vinden. Vroeger deed iedereen alles te voet. Daarom is het belangrijk dat er bij de bergsportverenigingen weer meer nadruk komt te liggen op wandelen en er niet alleen wordt gekeken naar de moderne trendsporten.”

Habeler en Reinhold Messner tijdens de expeditie naar de Mount Everest (1978).

Pluim voor VerhoevenJorg Verhoeven, die in Innsbruck woont en onlangs The Nose vrij klom (zie het interview op pagina 46), krijgt een enorme pluim van Peter Habeler, die ook de nodige rots-beklimmingen op zijn naam hee� staan. “Ik ken Jorg niet persoonlijk maar heb veel contact met David Lama met wie Jorg veel hee� geklommen. Het is een geweldig koppel, heel bijzonder wat ze doen. Jorg Verhoeven is een van de beste klimmers ter wereld. Ik hoop hem tijdens de Berg-sportdag in Utrecht te ontmoeten.”



Mede mogelijk gemaakt door Evolv

J JEUGD L LEAD B BOULDER S SPEED D DRYTOOL

* Organisatie zonder auspiciën of met beperkte ondersteuning vanuit de NKBVNKBV-lidmaatschap en een verzekering die klimactiviteiten dekt zijn verplicht bij deelname aan nationale wedstrijden.

INFORMATIE EN INSCHRIJVEN? WEDSTRIJDEN.NKBV.NL KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING | WWW.NKBV.NL

NATIONALE WEDSTRIJDENsportklimmen 2015

- sponsor - - supplier -- sponsor - - supplier -

CLIMBING Structures & Equipment BV

januari J B Za 17 JEUGD BOULDER 1 Graviton Bouldergym, Sittard B Za 24 BOULDER 1 Boulderhal Sterk, Utrecht B Za 31 DUST* Monk Bouldergym, Eindhoven februari J Zo 1 KINDER KLIM FESTIVAL* Neoliet, Tilburg J B Za 7 JEUGD BOULDER 2 Bouldercentrum Delfts Bleau, Delft maart B Zo 8 BOULDER 2 Cube Bouldergym, Enschede J B Za 21 JEUGD BOULDER 3 Monk Bouldergym, Eindhoven B Zo 29 BOULDER 3 Bolder Neoliet, Rotterdam april L Zo 12 LEAD 1 Mountain Network, Nieuwegein L Za 18 NSK LEAD* Neoliet, Eindhoven L B S Za 18 LBS TEAM CUP I-VY Climbing, Sittard J B Za 25 JEUGD BOULDER 4 Kei Boulderhal, Amersfoort mei B ZA 2 BOULDER 4 Monk Bouldergym, Amsterdam B Za 23 LOTTO NK BOULDER Bouldercentrum Delfts Bleau, Delft juni L Zo 7 LEAD 2 Mountain Network, Amsterdam J L Zo 14 JEUGD LEAD 1 JUN-A-B Neoliet, Heerlen B za 20 ICE CUBES* Cube Bouldergym, Enschede J B Zo 28 NJK BOULDER Boulderhal Sterk, Utrecht

juli J L Za 4 JEUGD LEAD 1 C-D-E Klimmuur, Rotterdam augustus J L Zo 30 JEUGD LEAD 2 C-D-E Arqué klimcentrum, Enschede september L Zo 6 LEAD 3 Monte Cervino, Bergschenhoek J L Zo 13 JEUGD LEAD 2 JUN-A-B Klimcentrum Yellow Stone, Roosendaal J L Zo 20 JEUGD LEAD 3 C-D-E Klimmuur, Haarlem oktober J L Zo 4 JEUGD LEAD 3 JUN-A-B Monte Cervino, Bergschenhoek J L Zo 11 JEUGD LEAD 4 C-D-E Neoliet, Eindhoven B za 17 STICK TO PLASTIC* Mountain Network Heerenveen J L Zo 18 JEUGD LEAD 4 JUN-A-B Neoliet Tilburg november L Zo 1 LEAD 4 I-VY Climbing, Sittard J L Zo 8 NJK LEAD Rock Steady, Bussum B za 14 CUBE TEAM OPEN* Cube Bouldergym, Enschede L Zo 22 VETERANENWEDSTRIJD* Mountain Network, Nieuwegein L Za 28 LOTTO NK LEAD Klimmuur Centraal, Amsterdam december D Za 12 PETZL DRYTOOL EVENT Monte Cervino, Bergschenhoek

NKBV-Kalender 2015-Hoogtelijn.indd 1 06-01-15 16:4041_HL0115_r23_klimkalender.indd 41 03-02-15 13:54


HAL NKBV-KORTING?

1 MONK BOULDERGYM Ja Eindhoven www.monkeindhoven.nl

2 DELFTS BLEAU Nee Delft www.delftsbleau.nl

3 GRAVITON BOULDERGYM Ja Sittard www.gravitonbouldergym.nl

4 CUBE BOULDERGYM Nee Enschede www.cubebouldergym.nl

5 MONK BOULDERGYM Ja Amsterdam www.monkamsterdam.nl

6 BOULDERHAL STERK Nee Utrecht www.boulderhalsterk.nl

7 KEI BOULDERHAL Nee Amersfoort www.keiboulderhal.nl

8 BOLDER NEOLIET Nee Rotterdam www.neoliet.nl

BOULDERHA ENHAL NKBV-KORTING?HAL NKBV-KORTING?

BOULDERHA ENBOULDERHA ENBOULDERHA EN

6

3

2

5

7

1

4

OVERZICHT KLIMHA EN

13

9

14

1015

11

16

12

17

2021

18

22

19

23

26

27

24

28

25 30

29

3132

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42 43

44

45

8

41_HL0115_r23_klimkalender.indd 42 03-02-15 09:49


KLIMMUURUTRECHT

HAL NKBV-KORTING?

9 KLIMHAL AMSTERDAM Nee Amsterdam www.klimhalamsterdam.nl

10 KLIMMUUR HAARLEM Nee Haarlem www.deklimmuur.nl

11 KLIMMUUR DEN HAAG UITHOF Nee Den Haag www.deklimmuur.nl

12 KLIMMUUR CENTRAAL Nee Amsterdam www.deklimmuur.nl

13 KLIMMUUR ROTTERDAM Nee Rotterdam www.deklimmuur.nl

14 KLIMMUUR DEN HAAG HS Nee Den Haag www.deklimmuur.nl

15 MOUNTAIN NETWORK AMSTERDAM Ja Amsterdam www.mountain-network.eu

16 MOUNTAIN NETWORK DORDRECHT Ja Dordrecht www.mountain-network.eu

17 MOUNTAIN NETWORK HEERENVEEN Ja Heerenveen www.mountain-network.eu

18 MOUNTAIN NETWORK NIEUWEGEIN Ja Nieuwegein www.mountain-network.eu

19 MOUNTAIN NETWORK ARNHEM Ja Arnhem www.mountain-network.eu

20 NEOLIET EINDHOVEN NOORD Nee Eindhoven www.neoliet.nl

21 EINDHOVEN ZUID Nee Eindhoven www.neoliet.nl

22 NEOLIET HEERLEN Nee Heerlen www.neoliet.nl

23 NEOLIET TILBURG Nee Tilburg www.neoliet.nl

24 MONTE CERVINO Ja Bergschenhoek www.montecervino.nl

25 PENTAGON Nee Dordrecht www.pentagonsport.nl

26 ARQUÉ Nee Enschede www.arque.nl

27 BJOEKS Nee Groningen www.bjoeks.nl

HAL NKBV-KORTING?

28 KLIMMUUR UTRECHT Nee Utrecht www.klimmuur-utrecht.nl

29 FITLAND MILL Nee Mill www.fi tland.nl

30 GRIP KLIMCENTRUM Ja Nijmegen www.gripnijmegen.nl

31 ARENDSE KLIMCENTRUM Nee Breda www.arendse.nl

32 YELLOW STONE Ja Roosendaal www.yellow-stone.nl

33 AYERS ROCK Ja Zoetermeer www.ayersrock.nl

34 YOSEMITE Ja Zwolle www.yosemite.nl

35 FITLAND BROEK OP LANGEDIJK Ja Broek op Langedijk www.geus.nl

36 ROCCA Ja Gulpen www.rocca.nl

37 LA VITA SANA Nee Venlo www.lavitasana.nl

38 FITNESS & KLIM MARIAN Nee Oldenzaal www.sportcentrummarian.nl

39 ROCK STEADY Ja Bussum www.rocksteady.nl

40 I-VY Nee Sittard www.i-vyclimbing.nl

41 KLIMCENTRUM HELLEVOETSLUIS Nee Hellevoetsluis www.klimcentrumhellevoetsluis.nl

42 HEALTHCITY Nee Oisterwijk www.healthcity.nl

43 FITLAND GEMERT Nee Gemert www.fi tland.nl

44 KLIMTUIN FLIEGERHORST Ja Venlo www.fl iegerhorst.nl

45 KLIMCENTRUM ALKMAAR Nee Alkmaar www.klimcentrumalkmaar.nl

KLIMHA EN

41_HL0115_r23_klimkalender.indd 43 03-02-15 09:50

AQUILAAQUILA

Phot

o ©

ww

w.ka

lice.

fr

Comfortable yet high-performance,built for long days spent on the wall.

The AQUILA is an extremely comfortable harness thanks to its FUSEFRAME Technology construction. This highly versatile and adjustable harness suits all climbing and mountaineering styles, whatever the season. www.petzl.com

AD-AQUILA_CC.indd 1 20/01/15 20:30Naamloos-1 1 03-02-15 14:12

TEKST FEMKE WELVAART | HOOGTELIJN 1-2015 | 45

NKBV-lid sinds: 2004Beroep: Unitmanager sociale werkvoorzieningVoor het eerst in de bergen: ‘Tijdens de opleiding Tropische bosbouw op excursie in de Pyreneeën’Inspiratie: ‘Het boek Born to Run van Christopher McDougall’Droom: ‘Ervaren hoe het is om als kluizenaar te leven’

Naam: Jef BogersLee� ijd: 40 jaarWoonplaats: Oisterwijk

“In het begin voelde het heel onwennig om op blote voeten te rennen”, vertelt trailrunner Jef Bogers.

“Het was een rare gewaarwording, maar tegelijkertijd gaf het me een gruwelijk bevrijdend gevoel.” Toen een vriend van Bogers de ziekte van Lyme in zijn knie kreeg, ging hij op zoek naar een hardloop-techniek die zijn knie minder zou belasten. “Na wat experimenteren ontdekte hij de voorvoetlandingstechniek en ik besloot ook op zijn manier te trainen. Ik doe al sinds mijn vij� iende aan hardlopen en vond het een goed idee om mijn lichaam wat te ontzien. Ik kreeg toen de tip om de techniek op blote voeten te trainen: als je op je voorvoet landt, gebruik je de natuurlijke demping van de spieren en pezen in je voeten en kuiten en heb je geen dempende zolen nodig. Natuurlijk moet je dat rustig opbouwen; ik rende niet

‘OP BLOTE VOETEN BEN IK VEEL ALERTER’

Mijn bergsportcarrière

Wil je kennismaken met barefoot running ? Kijk op

frunning.nl en wouterbuist.nl. Op 26 april 2015 is

er een barefoot-evenement in Hilversum. Kijk voor

meer informatie op barefootevenement.nl.

meteen op blote voeten het bos in. Maar nu, vier jaar later, voelt het zo goed, dat ik niet alleen in Nederland op blote voeten wedstrijden ren, maar zo ook de bergen in ga. Doordat ik dan niet meer de bescherming van schoenen heb, ben ik super alert. De kleinste omgevingssignalen pik ik op: niet alleen warmte of kou, steentjes en glas, maar ook bloemen, insecten en keutels van gemzen bijvoorbeeld. Het vervelendst zijn eikels op een verharde ondergrond of afdalingen op geröllhellingen. Gletsjerleem-afzettingen daarentegen, zijn heerlijk. En ook een sneeuw- of ijsveldje schuw ik niet. Maar niet te lang, maximaal 500 meter.” Bogers hee� een tweeling van 7, gaan die al barefoot op pad? “Ze gaan niet op blote voeten naar school, maar thuis laat ik ze wel zo veel mogelijk zonder schoenen lopen. Het houdt hun enkels soepel en het helpt hun balans bij het turnen.”

45_HL0115_r14_mijncarriere.indd 45 03-02-15 09:50

HOOGTELIJN 1-2015 | 4746 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S LAURENS AAIJ

Toevallig heb ik het laatst geteld: ik heb nu vijfentachtig lead World Cups geklommen, plus nog een stuk of vij� ig boulder World Cups, plus NK’s en jeugdwedstrijden. Er zijn seizoenen

geweest waarin ik 25 wedstrijden klom, verspreid over de hele wereld.” Jorg Verhoeven zit in de huiskamer van zijn appartement in Innsbruck. Op tafel staat een groot bord met chocoladekoekjes, achter het raam hangen grijze wolken laag tegen de bergen. Hij schui� even op zijn stoel: “Ik ben van nature nogal competitief. Ik denk dat ik dat van mijn moeder heb.”

Van boulderen tot extreem alpinismeVerhoeven draait al meer dan vij� ien jaar mee in de nationale en internationale top van het wedstrijdklimmen. Van zijn eerste NK in 2000, waar hij als vij� ienjarige alle volwassen deelnemers achter zich liet, via het wereldkampioenschap bij de jeugd tot de winst in het World Cup-klassement in 2008. Daarnaast klom hij ruim driehonderd 8a-routes, bedwong hij boulders tot 8b+ en klom hij als eerste, en voorlopig enige, Nederlander een handvol 9a’s en maakte hij in 2013 een

3 CONTINENTEN, 150 WEDSTRIJDEN EN 1 HELE HOGE ROTSWAND

zesdaagse solo-overschrijding van de Zillertaler Hauptkamm, een 50 kilometer lange alpiene tocht met twintig toppen boven de 3000 meter. “Daarna heb ik twee weken in bed gelegen. Ik was uitgeput; ik kon helemaal niks meer”, vertelt hij. “Als je het per se wilt de� niëren, ben ik een wedstrijdklimmer of een sportklimmer, maar ik vind heel veel dingen interessant, van boulderen tot extreem alpinisme. Klimmen is een hele brede sport en ik doe eigenlijk gewoon maar waar ik zin in heb.”

TrainingsgroepjeOp twaal� arige lee� ijd begon Verhoeven met klimmen. Eerst in Klimmuur Centraal, later in THEA. Zo belandde hij vrij snel in een trainingsgroepje rond Bart Kor� en Mirjam Verbeek, in die tijd beeldbepa-

lende klimmers. “Ik denk dat ik met twaalf jaar niet eens de jongste was. Als ik het me goed herinner, zaten er een of twee ukkies bij die nog een stuk jonger waren”, vertelt hij. “Op een bepaald moment zei Bart: ‘Joh, het gaat zo lekker, ga eens naar een wedstrijd. Dan kijken we wel wat er gebeurt.’ Ik weet niet eens meer wat voor wedstrijd het was, een regionale jeugdwedstrijd denk ik, maar ze zeiden direct: ‘Hier hoor je niet te zijn. Je moet naar het Neder-lands Jeugdkampioenschap’.” In 1999, na twee jaar klimmen, werd Verhoeven Nederlands kampioen bij de jeugd. Een jaar later won hij bij de senioren. “Ik was heel gemotiveerd en in onze groep zaten een paar echt sterke klimmers aan wie ik me kon optrekken.

‘Na de laatste moeilijke passage ging er in mijn hoofd een knop om. Ik dacht: nu gaat het dus gebeuren.’ Jorg Verhoeven (29) schreef in november geschiedenis met de vierde vrije beklimming van The Nose, een legendarische duizend meter hoge bigwall in Yosemite. Hoewel hij vooral bekend is als wedstrijdklimmer, laat hij zich maar moeilijk in een hokje plaatsen. ‘Ik doe eigenlijk gewoon waar ik zin in heb.’

DE DORPSGEK VAN YOSEMITE

“

46_HL0115_r40_interview.indd 46 03-02-15 09:51

HOOGTELIJN 1-2015 | 4746 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S LAURENS AAIJ



Wie is…Jorg VerhoevenJorg Verhoeven (Abcoude, 1985) draait al meer dan vij� ien jaar mee in de nationale en internationale wedstrijdtop. In 1999 won hij voor het eerst het Nederlands jeugdkampioen-schap, een jaar later werd hij als vij� ienjarige voor het eerst kampioen bij de senioren. In de daaropvolgende jaren won hij onder meer het WK bij de jeugd en werd hij zes keer Nederlands kampioen lead, in 2005, 2006, 2010, 2011, 2012 en 2013. In 2008 won hij als eerste en voorlopig enige Nederlander de World Cup lead. Verhoeven woont in Innsbruck met zijn vriendin, de Oostenrijkse wedstrijdklimster Katharina Saurwein.

2000 Wint NK (Arnhem)2002 Wint WK jeugd (Canteleu, Frankrijk) 2003 Voor het eerst een World Cup-� naleplaats (Kranj, Slovenië)2004 Eerste 8c-route (St. Leger, Frankrijk)2005 Wint World Cup in Valence, Frankrijk2005 Eerste 9a-route (Osp, Slovenië)2008 Wint de World Cup lead seizoen 20082010 Eerstbeklimming Brent Centro (8b, 1000m) (Sarcatal, Italië)2011 Eerste 8B+ boulder (Magic Wood, Zwitserland)2013 Overschrijding van de Zillertaler Hauptkamm2014 Vijfde vrije beklimming The Nose (8b+, 1000m) (Yosemite, VS)

Dan ben je voor je het weet een van de beste klimmers van Nederland.” Hij relativeert het direct: “Dat betekende toen wel iets anders dan tegenwoordig. Toen ik Nederlands jeugdkampioen werd, was de � naleroute een 7a. Geloof me: als 7a-klimmer word je tegenwoordig geen jeugdkampioen meer.”

Sterke drive “Ik heb nooit echt een grens voor mezelf gezien. Voor mij wordt de weg naar boven bepaald door de vraag hoeveel tijd en energie ik in een bepaald probleem kan steken. Het is eigenlijk heel simpel: iedereen kan drie, vier, vijf keer in de week klimmen. Zolang je geen blessures oploopt, kun je alleen maar beter en sterker worden. Er zijn een heleboel klimmers die zichzelf niet zo nodig hoeven te meten, of die zichzelf niet durven te meten. Ik ken ook heel goede sporters – mensen die verschrikkelijk sterk zijn – die niet kunnen presteren in wedstrijden, op het moment dat het echt moet. Ik heb altijd een sterke drive gehad om juist wel aan wedstrijden mee te doen.

The NoseIn november 2014 schreef Verhoeven geschiedenis met de vijfde vrije beklimming van The Nose op El Capitan in Yosemite. “Misschien wel de bekendste rotsroute ter wereld”, zegt hij. Normaal-gesproken wordt de duizend meter hoge wand arti� cieel geklommen, waarbij de zekeringen ook worden gebruikt voor de voortbeweging – plat gezegd: je mag je omhoogtrekken aan de haken. Vrije beklimmingen van The Nose zijn zeldzaam; Verhoeven is de derde klimmer die de route helemaal vrij klom, na Lynn Hill in 1993 en 1994 en Tommy Caldwell, die in 2005 de route twee keer kort na elkaar klom. “Toen ik net begon met klimmen, hingen er in de hal posters van de gebroeders Huber in Yosemite. Ik kon me er niets bij voorstellen – zo groot”, vertelt Verhoeven. Tijdens een rondreis door Amerika in 2012 kwam hij voor het eerst in de vallei, hartje winter, bij min vij� ien graden. “Dat was zo’n prachtige ervaring. Het hele dal was verlaten. We waren er zeven dagen en we hebben zeven dagen alleen maar geklommen. Toen moesten we echt weg omdat het zo verschrikkelijk koud was.”

Een jaar later ging hij weer naar Yosemite, dit keer een maand in het najaar , het normale klimseizoen. “Ik had geen duidelijk doel voor ogen, behalve vrij-

klimmen. Ik vind arti� cieel klimmen wel leuk, maar het draait uiteindelijk om vrijklimmen.” Bij dat tweede bezoek klom Verhoeven The Nose, dit maal nog arti� cieel. Daarna maakte hij een vrije beklimming van een andere route op El Capitan, El Nino (5.13c/8a+, 30tl). “Ik wist meteen: dit is het. Hier ga ik nog heel vaak terugkomen. El Cap is een heel aparte wand. Hij is bijna gemaakt voor klimmers en de bereikbaarheid is ongelofelijk goed. Er is geen andere wand in de wereld die zo groot is en direct aan de weg ligt. Je loopt vijf minuten en je staat bij The Nose. Dan kijk je omhoog en zie je duizend meter graniet met perfecte spleten recht omhoog



gaan.” Hij vertelt dat The Nose de aller-eerste route was die werd geopend op El Cap. Eerstbeklimmers Warren Harding, Wayne Mary en George Whitmore hadden in 1958 47 dagen nodig om de top te bereiken. “Het is dé lijn op de wand. Je rijdt het dal binnen en het eerste wat je ziet, boem!, is The Nose. Zoiets magisch. Dit jaar heb ik direct gezegd: ‘Ik ga The Nose vrijklimmen’.”Op de vraag waarom de route maar vier keer eerder vrij is geklommen, hee� hij geen goed antwoord. “Kijk naar de waardering: de moeilijkste passages zijn ongeveer 8b+. Er zijn duizenden mensen in de wereld die 8b+ kunnen klimmen.

Waarom zijn er dan maar drie mensen die de route helemaal vrij hebben geklommen?”

Vijf weken voorbereidingVoorafgaand aan de beklimming besprak Verhoeven zijn strategie met Hill en Caldwell. Daarna besteedde hij ongeveer vijf weken aan de voorbereiding, soms met vrienden, vaak alleen. “De twee moeilijkste passages zijn geloof ik op touwlengte 21 en 28, op negenhonderd meter hoogte. Voordat je iets kunt proberen, voordat je kunt oefenen met het uitboulderen van de passen, moet je daar dus eerst zien te komen.” Verhoeven liep vaak aan het eind van de dag naar de top van El Capitan. Daar

bivakkeerde hij in een kleine grot om de volgende dag nog voor zonsopgang te kunnen beginnen met zijn voorbereiding. “Dan ging ik abseilend naar het stuk dat ik wilde proberen, ongeveer vier touwlengtes van de top. Dan probeerde ik een uurtje die passen uit te boulderen en ging ik weer omhoog. Het is een stuk van zes, misschien zeven meter, en je hangt aan een touw in de kou en de wind, dus na een uur heb je het echt wel gezien.” Na het klimmen kon hij kiezen: terug naar het dal of de rest van de dag rondhangen op de top. “Dat heb ik één of twee keer gedaan – verschrikkelijk. Dan zit je daar vanaf negen uur ’s ochtends terwijl je eigenlijk niks kan doen. Je hebt



Soms moet je jezelf hard onder je kont trappen

natuurlijk fantastisch uitzicht, de hele vallei en verder tot San Fransisco, maar na een half uur heb je dat eigenlijk wel gezien. Het stomme is: ik had geen boek mee. Dan zat ik dus de rest van de dag tegen de bomen te praten.”

Dorpsgek of held?“Op de camping in Yosemite komen alleen maar klimmers. Iedereen kent elkaar en uiteindelijk vraagt iedereen aan iedereen wat zijn plannen zijn. Dan doet heel snel het verhaal de ronde dat daar ergens in een oranje tentje een rare kerel zit die The Nose vrij wil klimmen. Voor je het weet, word je tot dorpsgek verklaard. Iedereen is heel enthousiast, maar ze vinden je wel hartstikke gek: ‘Idioot. Dat gaat hem nooit lukken.’ Toen het me uiteindelijk lukte, werd ik in één keer van dorpsgek een dorpsheld. Er zijn mensen omhooggelopen om me de laatste touwlengtes te zien klimmen. Mensen kwamen naar boven om me te helpen mijn materiaal naar het dal te zeulen.”Na de laatste moeilijke passage werd Verhoeven toch nog onzeker. “Ik dacht: nu gaat het lukken. Een fantastisch gevoel, helemaal te gek, maar vrijwel op hetzelfde moment kwam ook de onzekerheid. Wat nou als het toch niet lukt? Ik ken mezelf vrij goed. Door het wedstrijdklimmen heb ik geleerd om ook onder hoge druk goed te blijven functioneren, maar dat gevoel was ineens helemaal weg. Op een gegeven moment begonnen mijn knieën te knikken, whoaa, dat gaat niet goed, dat gaat niet

goed... Dus zette ik mijn voet net naast het laatste treetje en lukte het me toch nog om eruit te vallen. Er zijn momenten dat je jezelf hard onder je kont moet trappen om te zorgen dat je lichaam ook doet wat je geest wil. Ik heb een tijdje in het touw gehangen; een beetje rondgekeken om mezelf tot rust te laten komen. Na een half uur liep het allemaal weer prima.”

China, Noord-Amerika, AzerbeidzjanDe beklimming van The Nose was voor Verhoeven de afsluiting van een overvol klimseizoen. “We hadden dit jaar acht wedstrijden in twee maanden: twee keer China, twee keer Noord-Amerika, een keer Baku in Azerbeidzjan, en dan nog een paar wedstrijden in Europa. Gingen we eerst naar China voor een wedstrijd, waren we daarna twee dagen thuis; zat ik twee dagen als een zombie in de collegezaal. Vervolgens moesten we naar Azerbeidzjan, daarna waren we vijf dagen thuis en toen gingen we door naar Amerika.” Hij relativeert het probleem: “Gelukkig hou ik van reizen.” De klimmers in het wereldbekercircuit vormen een kleine, hechte gemeenschap waarin iedereen elkaar goed kent. “Dan is het gewoon leuk om die mensen telkens weer te zien. Je moet je voorstellen dat je met z’n allen ergens diep in China zit, in een miljoenen-stad waar de meeste mensen nog nooit van hebben gehoord, waar je nauwelijks iets kunt beginnen en waar helemaal niemand Engels spreekt. Als je dan met

alle klimmers in een hotel zit, is het een kwestie van wachten tot er hele hechte vriendschappen ontstaan. We hadden een keer een wedstrijd in een stad ergens richting de Himalaya, op de Tibetaanse hoogvlakte. Een enorme stad, een verschrikkelijke plek. Je kunt het je niet voorstellen. Alleen al het hotel: bloed in de lakens, noem het maar op. Dat was dan het beste hotel van de stad. We zaten midden in de woestijn, dus er was bijna geen water. Het water dat er was, konden we niet drinken, maar werd in het hotel wel gebruikt om het eten mee te wassen. En we konden alleen in het hotel eten. Er waren geen winkels waar we even naar binnen konden lopen om iets te halen, alleen een markt waar bij veertig graden Celsius enorme blokken lever lagen te stomen in de zon. Ik heb 24 uur doodziek in bed gelegen – alles wat ik at, alles wat ik dronk, alles kwam er direct weer uit. Van de tweehonderd deelnemers zijn er honderdtwintig ziek geworden.”

“Wat ik zei: ik vind het fantastisch om te reizen, maar op een gegeven moment heb ik geen zin meer om in het vliegtuig te zitten. Toen ik thuiskwam uit Yosemite, was ik vooral heel erg blij dat ik thuis was. Op zo’n moment heb ik gewoon rust nodig. Even niks bedenken. Geen nieuwe plannen. Ondertussen heb ik wel weer een beetje rust gevonden en begin ik weer langzaam aan nieuwe doelen te denken. Als het lukt, wil ik volgend jaar weer naar Yosemite. Die plek heeft twee grote doelen: het vrijklimmen van The Nose en het vinden van een nieuwe, vrije lijn. Nou ja, The Nose heb ik inmiddels vrijgeklommen.”

Jorg en The NoseIn de volgende editie van Hoogtelijn lees je Jorgs verslag van zijn succesvolle beklimming van The Nose. Hoor je hem er liever over vertellen? Kom dan naar de Bergsportdag op 15 maart 2015 in Utrecht.Meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl.



VAN DAL TOT TOP

Deze revolutionaire schoen van Salomon is extreem licht, buigt als een wandelschoen, maar door het

carbon chassis is de zijwaartse stij� eid zo goed dat je er een semi-flexibel stijgijzer onder

kunt bevestigen. De S-Lab X Alp Carbon GTX brengt je letterlijk

van dal tot top.

* Kijk voor de voorwaarden op Bever.nl/nkbv.** De actie is alleen geldig bij de Beverstand op de NKBV Bergsportdag en alleen voor Bevercardhouders met een geldige NKBV-ledenpas.

GRENZEN VERLE� EN

speciaal voor NKBV-leden

Als bergsporter laat je niets aan het toeval over. Laat je daarom bij Bever adviseren over de laatste high-end-kleding en -materialen.

Het gestroomlijnde Cassiar Jacket van Arc’teryx combineert een 3L Gore-Tex® hardshell bescherming met veel comfort en stretch. Waterdicht, ademend, duurzaam en voorzien van een water-afstotende DWR-coating. Met een geborstelde flanellen achterzijde voor comfortabele warmte en vochtafvoer. De zijritsen zorgen voor snelle ventilatie bij extreme inspanning. Een ideaal ski- of snowboardjack.

AERODYNAMICA

Als NKBV-lid krijg je op vertoon van je ledenpas 10% korting in de winkels van Bever. Shop je liever online, stuur dan eerst een kopie of foto van je NKBV-ledenpas naar [email protected]. Vermeld in de mail je naam, adres,

telefoonnummer en eventueel je Bever Cardnummer. Zodra de NKBV-korting aan je Bever Card is gekoppeld, ontvang je een bevestiging en kun je ook online gebruikmaken van 10% korting in de webshop van bever.nl.*

Materiaal: slijtvast en waterdicht textiel, Gore-Tex® Performance voering.+ Afsluitbare mesh kraag + Carbon chassis+ Contagrip® zool+ Ortholite® Sockliner

Materiaal: N40S Gore-Tex® 3L 53% nylon, 43% polyester, 4% elasthaan.+ DropHood capuchon met geïsoleerde kraag+ Powder skirt met griprand+ Verborgen Recco®-reflector+ WaterTight™ ritsen

prijs € 549,95

NKBV-leden betalen € 494,95

prijs € 299,95

€ 239,96**NKBV-leden betalen € 269,95

51_HL0515_r21_bever.indd 51 03-02-15 09:52

HOOGTELIJN 1-2015 | 5352 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST EN FOTO’S MYRA DE ROOY

IJstocht over de bevroren Zanska

r

Voor de Zanskari in noordwest India is ijs van levensbelang. In de zomer is hun woongebied bereikbaar via bergpassen, maar een deel van het jaar zijn die met sneeuw bedekt en is de Zanskar-regio van de buitenwereld afgesloten. In januari en februari zorgt de natuur voor een uitzonderlijke route: over de bevroren Zanskar. Deze ijstocht met overnachtingen in grotten of tenten wordt de Chadar genoemd, wat laken of witte deken betekent, en is niet zonder gevaar.

IJstocht in de Utrechtse JaarbeursMyra de Rooy verblij� sinds 1986 regelmatig in de Himalaya-regio. Ze schreef over haar Chadar-trektocht in Dochters van de bergen, Sterke vrouwen uit Iran, Ladakh, Oost Turkestan en Tibet, dat in november uitkwam. Kijk voor meer informatie op myraderooy.nl. Op zondag 15 maart gee� Myra tijdens de Bergsportdag in de Utrechtse Jaarbeurs een lezing over de hier beschreven ijstocht. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl.

Voor de Zanskari in noordwest India is ijs van levensbelang. In de zomer is hun woongebied bereikbaar via bergpassen, maar een deel van het jaar zijn die met sneeuw bedekt en is

VERANDERLIJK, VERRADERLIJK EN IJZINGWEKKEND MOOI

52_HL0115_r34_zanskar.indd 52 03-02-15 09:53

HOOGTELIJN 1-2015 | 5352 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST EN FOTO’S MYRA DE ROOY

De tocht op de bevroren Zanskar is niet zonder gevaar.

52_HL0115_r34_zanskar.indd 53 03-02-15 09:53

AEROSPACE.De eerste skibril die net zoveel comfort biedt bij het klimmenals tijdens de afdaling.

Julbo heeft de Aerospace ontwikkeld voor iedereen die met een

goed ventilerende skibril wil klimmen. Dankzij het SuperFlow-systeem kan de lens gemakkelijk naar voren geschoven worden om de warmte beter te reguleren en om condensvorming tijdens de beklimming te voorkomen. De éérste skibril voor ski-touring die je moet proberen!

- C

réd

its p

hoto

s : M

arc

Dav

iet

- S

emap

hore

.

ON

OFF

www. julbo.com

Up and Downhi ll

goggle

54_julbo_etc.indd 2 03-02-15 14:37


Mijn vertrekpunt is Leh, de hoofdstad van Ladakh. Een jeep brengt mij en mijn Zanskari-begeleiders naar het begin-punt. Chilling is de laatste nederzetting, daarna volgt een

wegwerkerskamp waar we starten met onze tocht door onbewoond gebied. De bewoners van het kamp, mannen en vrouwen, werken aan een autoweg die het gebied het hele jaar rond bereikbaar moet maken.

De taal van het ijsStilte versterkt geluid, sneeuw knerpt onder mijn bergschoenen. Voor me lopen de mannen met sledes op hun rugzak gebonden. Ons pad loopt dood bij een rotswand. Daar dalen we af naar het ijs, waar mijn tochtgenoten hun slee trekken. Slechts een deel van de Zanskar is bevroren. Tussen de tegen de oevers aangeplakte ijsranden stroomt water. Schotsen dobberen als miniatuurboten voorbij. De ijskwaliteit wisselt: de zon verandert het in een zompige brij en waar zonlicht de bodem nooit bereikt, wordt het water volledig door een ijsvloer bedekt. Ik zie luchtbellen gevangen in hemelsblauw bevroren water en ijspegels als orgelpijpen. De Chadar is veranderlijk, verraderlijk, maar ijzingwekkend mooi. Met stokken testen mijn reisgenoten de ondergrond. Bij te dun ijs schiet de stok erdoorheen. Als het hout niet door het oppervlak prikt, is het belangrijk welke toon het ijs produceert: iemand die ‘de taal van het ijs’ spreekt, weet aan de hand van het geluid of de kwaliteit voldoende is om een mens te dragen. Waar het kan, trekken de mannen hun slee. Ze hebben de rugzakken zo op hun sledes gebonden dat ze bij een ijsloos stuk het materiaal direct op hun rug kunnen hijsen.

Voetje voor voetjeEen vossenspoor kruist ons pad. Eerder zagen we sneeuwluipaard-sporen. De natuur regeert, de mens wordt hier slechts gedoogd. Steenbokken vluchten weg. Het lijken onoverwinnelijke klimmers, maar een steenbokkarkas onthult dat ook zij kunnen uitglijden. Bij een verticale wand toont de Chadar haar grillige kant: water raast langs de sleebrede ijsrand. ‘Het is hier altijd een probleem, er welt warm bronwater op,’ vertelt de gids. Hij wijst naar de enige mogelijkheid. We klauteren omhoog om vervolgens horizontaal verder te traverseren. Links, diep beneden, stroomt de Zanskar, rechts biedt steile rots houvast. Voetje voor voetje verplaatsen we ons. Waar de rotsband ophoudt, keren we terug naar de rivier.

De slaapplekken zijn uithollingen in de rots met een stenen muurtje ervoor. Geblakerde plafonds verraden voorgangers. Buiten ligt sneeuw, maar naast een kampvuur valt de kou mee. Na de maaltijd strekken we ons uit, ik wikkel mijn donsjack om mijn voeten en schuif zo in mijn slaapzak. Het vuur doo� en ik luister naar de rustige ademhaling van de vijf mannen naast me. Overdag stap ik in hun voetstappen. Dat voelt veilig. Ik ken hen amper, onder andere

Klauteren waar de ijsweg ontbreekt.

Op het ijsloze stuk binden de dragers de sledes op hun rug.

52_HL0115_r34_zanskar.indd 55 03-02-15 09:53


omstandigheden zou je mijn beslissing om samen deze tocht te maken naïef kunnen noemen, maar het voelt vertrouwd.

Continentale botsingBij het ontwaken, overspant strak blauw de kloofwanden. Waar de Zanskar niet bevroren is, bruist hij als een spelend kind of stroomt hij traag als een bejaarde. Onze ‘lunchgrot’ ligt in een conglomeraatafzetting van aan elkaar gekitte rolstenen. Hier heeft de Zanskar zich een weg gevreten door sedimenten die de rivier eerder zelf afzette. De dalwanden boven de grot bestaan uit geplooide gesteentepakketten. Het resultaat van oerkrachten. De botsing van continenten, zo’n veertig miljoen jaar geleden, wordt bijna tastbaar. De Indiase plaat bewoog richting het Euraziatische continent en bereikte na ruim zesduizend kilometer de kust. De tussenliggende zee werd dichtgeknepen en een continentale botsing volgde. Daarbij werd gesteente geplooid en opgeheven

tot de Himalaya. In Zanskar liggen de herinneringen aan de oceaan aan het oppervlak, het zijn de fossielen in mariene afzettingen.

Vlak voor Nyerak, het enige dorp onderweg, passeren we een gestolde waterval met meterslange pegels als broze ijsstalactieten. Vlakbij ligt een brug. Het is in de ijsvrije periode de enige oversteek-plaats tussen Chilling en de zuidelijker gelegen Zanskarvallei. Vanaf hier is het nog een dag over het ijs naar Lingshed.

De natuur beslistDe huizen en het klooster van Lingshed liggen in een met sneeuw gevulde kom. Ik overnacht bij een Zanskari vriend. Ik wil een dag blijven, maar de natuur beslist anders: het worden er vier. Een sneeuwgordijn versluiert de omgeving. Sneeuw stapelt zich tot lawinegevaarlijke dikte. Ik drink liters boterthee in de keuken. Stopt de sneeuwval kortstondig, dan komen de dorpsbewoners

Ik wil een dag blijven maar de natuur beslist anders

De Zanskar is gedeeltelijk bevroren.

52_HL0115_r34_zanskar.indd 56 03-02-15 09:53


naar buiten en schallen kinderstemmen en gelach door de vallei. De ouderen voeren het vee. Mijn gastheer zit nadat hij zijn veestapel te eten hee� gegeven, verkleumd naast me. Handen en natte kousen-voeten strekken zich uit naar het fornuis. Terwijl hij een mestkoek op de vlammen legt, vertelt hij over de verschillende soorten brandstof. “Ezel- en paardenmest verbranden snel, daar begin je mee als je het vuur aansteekt. Yakmest brandt veel langzamer, dan volgt de schapenmest, die brandt het traagst.”

Groei en afbrokkelingOp de vijfde ochtend in Lingshed is de hemel bewolkt, maar er valt geen sneeuw. Enkele mannen vertrekken richting Leh. Het moment om in hun kniediepe voetstappen te treden. We lopen de Chadar in omgekeerde richting. Ik herken bergen, rivierbochten en grotten. De Zanskar is veranderd, hij lijkt een levend organisme. Waar we op de heenweg via rotsen klauterden, kunnen we nu over

het ijs, of omgekeerd. Tweemaal schuiven we gestrekt op de ijsvloer onder een rotsdak door met stromend water naast ons. De ijsweg groeit en brokkelt elders af. Een spoor stopt plotseling, alsof een geheimzinnige voorganger over het water verder liep.

In Leh begint het dromen: een volgende winter nogmaals deze fabelachtige tocht?

Overnachtingsgrot, v.l.n.r. Lobsang, Gyatso, Jangphel en Tseten. Tseten schui� onder de rots door terwijl het water naast hem stroomt.

Zanskar en Ladakh De Chadar is slechts mogelijk in de maanden januari en februari. Vanaf Delhi is Leh ’s winters alleen per vliegtuig bereikbaar. Lokale trekking-bureaus kunnen de tocht regelen, maar ook Nederlandse reisbureaus bieden de reis aan, gecombineerd met een kloosterfestival. Vanwege de hoogte is het belangrijk om eerst te acclimatiseren.

52_HL0115_r34_zanskar.indd 57 03-02-15 09:53

HOOGTELIJN 1-2015 | 5958 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST EN FOTO’S MIRTE VAN DIJK

^^^ gemarkeerd ^^^ toerskiroute ^^^ gemarkeerd ^^^ ^^^ toerskiroute ^^^ gemarkeerd ^^^ toerskiroute ^^^

MET JE H� FD IN DE WOLKEN

gevarieerd de omgeving voor zowel beginnende als gevorderde toerskiërs is.

Het beboste gedeelte transformeert langzaam tot een groot open veld van waaruit de kam normaliter goed te zien is. Nu lopen we langzaam met onze hoofden de wolken in. Zodra de sneeuw onder onze voeten vlak begint te voelen, weten we dat we de kam hebben bereikt. Langzaam maar zeker trekt het wolkendek voorbij en kunnen we een paar minuten lang de afdaling naar beneden zien. Het

Het lijkt wel alsof ik alles in zwart-wit zie!”, zeg ik tegen Stephan. We stoppen af en toe om te kijken of

we al een glimp van het veelbelovende uitzicht kunnen opvangen, maar vandaag is het ons niet gegund. Het hee� ook wel wat, alles in de mist omhooglopen. Het enige referentiepunt dat we hebben, zijn de paar bomen die ons langzaam naar de Grosse Scheidegg leiden, waar de afdaling begint. Gelukkig kunnen we dankzij alle informatie die we vooraf over het gebied hebben gelezen, ons toch voorstellen hoe

De omgeving tussen Meiringen en Grindelwald

is een aanrader voor gevorderde toerskiërs.

Maar ook als beginner krijg je hier het

gevoel dat je je in een absoluut hooggebergte

bevindt, maar dan zonder angstaanjagende

hike of afdaling.

Toerskiën van Meiringen

naar Grindelwald

“

ziet er niet ingewikkeld of gevaarlijk uit, maar juist aanlokkelijk. Zelfs in de mist. En ook al zien we pas aan het einde van de dag wat van het uitzicht, geen van ons beiden vond het erg deze tocht in zwart-wit te hebben gedaan.

58_HL0115_r08_gemarkeerd.indd 58 03-02-15 09:54

HOOGTELIJN 1-2015 | 5958 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST EN FOTO’S MIRTE VAN DIJK

^^^ gemarkeerd ^^^ toerskiroute ^^^ gemarkeerd ^^^ ^^^ toerskiroute ^^^ gemarkeerd ^^^ toerskiroute ^^^

RouteHoewel de routes in de zomer goed aangegeven staan, kun je de weg in de winter niet zonder kaart en voorbereiding vinden. De route van Meiringen naar Grindelwald is een aangename tocht die niet veel technische toerskivaardigheden vereist. Vanuit Meiringen neem je de bus (de Rosenlaui Linie) richting Grindelwald. Stap uit bij de halte Schwarzwaldalp van waaruit de skitoer richting de Rosenlaui Alp begint. Het eerste stuk is relatief steil, maar het grootste gedeelte loop je redelijk aan de hoogtelijn gelijk tot aan de voet van de indrukwekkende Schwarzhorn: de Grosse Scheidegg. Deze kam, waar de afdaling naar Grindelwald begint, bereik je na dik twee uur. Eenmaal over de kam ligt

er een groot open veld op je te wachten, waar je van de lange afdaling tot aan de skipistes van Grindelwald kunt genieten.

Toerskiën van Meiringen naar GrindelwaldReisMeiringen is zowel met het openbaar vervoer als met de auto erg gemakkelijk te bereiken. Het Zwitserse dorpje ligt 850 kilometer van Utrecht. Je reist eerst naar het centraalgelegen Interlaken, vanuit daar is er een rechtstreekse treinverbinding naar Meiringen. Ben je met de auto, dan hoef je niet bang te zijn dat je een steile bergweg moet trotseren.

AccommodatieIn Meiringen kun je zonder al te veel moeite een overnachting boeken. Net als in Grindelwald. Er zijn hotels, pensionnetjes en appartementen die voor een redelijke prijs per nacht worden aangeboden. Kijk op Haslitalhotels.ch, Meiringen.ch of Grindelwald.ch.

DocumentatieSwisstopo 1:25000, kaartnummer 1229, Grindelwald.

58_HL0115_r08_gemarkeerd.indd 59 03-02-15 09:54

HOOGTELIJN 1-2015 | 6160 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST EN FOTO’S PIETER HUBREGTSE EN ESTHER FONTEIN

^^^ en route ^^^ sportklimroute ^^^ en route ^^^ ^^^ en route ^^^ sportklimroute ^^^ en route ^^^

DUIZELINGWEKKENDE LIEFDE

die met een grote diversiteit aan structuren over de mooiste delen van het massief traverseren. Relaxed bewonderen we vanaf de standplaats het prachtige uitzicht op het dal van de l’Esteron, niet wetende welke moeilijkheden ons nog te wachten staan. De volgende drie lengtes van de route blijken veel meer ‘continue’ dan de tweede lengte en kosten ons ook veel meer energie.

Met een aantal atletische bewegingen manoeuvreren we ons eerst langs een tufa die direct overgaat in

Op de derde dag van onze meivakantie staan we onderaan het massief van Aiglun. De voorgaande dagen klommen we hier al twee

andere routes. We zijn op tijd opgestaan want het belooft een warme dag te worden. We klimmen vlot de eerste lengte die slechts een opwarmer is voor de volgende, met 7a+ meteen de moeilijkste lengte van de route. Gelukkig blijkt de echte moeilijkheid hier uit slechts twee bewegingen te bestaan, zodat we nog wat energie overhouden. We genieten van de twee volgende lengtes (6b/6a)

Een koude decemberavond, net na kerst. We zitten in de warme kampeerbus van onze vrienden Volker en Nicole bij het Spaanse klimgebied Siurana. Al snel komt het gesprek op het laatste deel van de topo-trilogie, Topoguide.de waaraan zij werken. Op onze vraag wat de mooiste klimroutes in dit laatste deel zullen zijn, volgt vrijwel direct het antwoord “Vertige de l’Amour in Aiglun”.

Acht lengtes op de

Vertige de l’Amour

een plaat. De structuur op de plaat is minimaal, waardoor we er met een aantal subtiele pasjes over moeten traverseren. Na nog een bijzonder mooie en uitdagende lengte langs prachtige tufa’s, volgt direct weer een 6b-lengte die met een dakje eindigt. Al behoorlijk vermoeid zijn we blij met de laatste en relatieve makkelijke lengte (5c). Die voert ons over een structuur van watergeultjes naar de top van het massief. Tevreden stellen we vast dat ons niets te veel was beloofd. Dit is een absolute toproute!

60_HL0115_r46_enroute.indd 60 03-02-15 09:55

HOOGTELIJN 1-2015 | 6160 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST EN FOTO’S PIETER HUBREGTSE EN ESTHER FONTEIN

^^^ en route ^^^ sportklimroute ^^^ en route ^^^ ^^^ en route ^^^ sportklimroute ^^^ en route ^^^

RouteDe route Vertige de l’Amour (vertige betekent duizeling, hoogtevrees, maar ook zwijmelen) bevindt zich in het Franse klimgebied Aiglun, gelegen in het departement Alpes-Maritimes. Met zijn 200 meter hoge rotsen aan de rand van de rivier de l’Esteron is dit een waar paradijs voor multi-pitchliefhebbers. Vanaf de top van het massief loop je over een goed pad in 40 minuten terug naar het dorp. Meer routesHet massief van Aiglun bestaat uit een zeer steile kalkwand met in totaal zo’n 40 routes. Er zijn ongeveer 25 behaakte routes en daarnaast zowel trad als artificiële routes. De meeste hebben een waardering in de hogere niveaus (6c-7c). De verschillende touwlengtes in de routes zijn daarbij redelijk consistent van niveau. De makkelijker routes zijn af en toe nogal begroeid.

OmgevingHeel veel is er in de directe omgeving van Aiglun niet te doen. Het dorp zelf telt nog geen 100 inwoners en winkels zijn er niet. In de buurt zijn diverse andere klimgebieden te vinden. Ook wordt er in dit gebied veel gewandeld en aan canyoning gedaan. Wil je toch ‘onder de mensen’ zijn: in anderhalf uur rijden zit je aan de Côte d’Azur en kun je naar Nice en Monaco of naar het strand.

ReisAiglun ligt hemelsbreed nog geen vijftig kilometer ten noordwesten van Nice, in de Alpes-Maritimes. Reken op vijf kwartier voor dit laatste stukje, maar de reis is zeker de moeite waard.

AccommodatieEen auberge is de enige accommodatie die Aiglun te bieden heeft. Voor een overnachting ben je daarom op die herberg of je eigen auto aangewezen. De bewoners van Aiglun hebben er geen enkele moeite mee als je aan de rand van het dorp in je bus bivakkeert.

MateriaalStandaard klimuitrusting, eventueel aangevuld met een paar extra schlinges om bomen en zandlopers als zekerings-punt te kunnen gebruiken. Daarnaast is het voor de veiligheidsbewuste klimmer verstandig om ook nog een paar kleine friends mee te nemen.

Vertige de l’Amour, Aiglun

DocumentatieDe volgende topo’s zijn beschikbaar:• L’escalades dans les Alpes-Maritimes V3 (Jean-Claude Raibaud).• Topoguide Kletterführer Alpen Band 3 (selectie van de routes).• Een topo vind je op guides06.com/topos/114.• Meer informatie op camptocamp.org/routes/170566/fr/

aiglun-vertige-de-l-amour.• Op goo.gl/KKtW7f vind je informatie van Volker en Nicole, met een

vooruitblik op de topo die zij aan het maken zijn. (Dit jaar komt hij uit.)• Op goo.gl/Pc8F8X vind je een uitgebreider verslag van deze klim.

Overzicht van de hoofdwand van Aiglun.

60_HL0115_r46_enroute.indd 61 03-02-15 09:55


Klimmen in Europa

KLIMMEN IN INKOLKENDEWOLKENMASSA’S

Picos de Europa - Spanje

De bij veel klimmers onbekende Picos de Europa vormen een relatief klein berggebied in het hart van de Spaanse Costa Verde. Wij waren er afgelopen zomer en ontdekten in het grillige kalksteengebergte een rijk scala aan uitdagende routes. Zowel voor de ambitieuze als de meer terughoudende klimmer is er veel te beleven. De toppen zien er spectaculair uit, maar reiken ‘slechts’ tot een hoogte van maximaal 2600 meter zodat je niet echt hoeft te acclimatiseren. Hierdoor kun je vrijwel direct aan je eerste klimavontuur beginnen.

62 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST EN FOTO’S MARTIN FICKWEILER

62_HL0115_r41_pico.indd 62 03-02-15 09:55


Gerke Hoekstra in de tweede touwlengte van de grote traverse in de Rabadá-Navarroroute (700m 6a/A2 of 6c+),

halverwege de westwand van Naranjo de Bulnes.

62 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST EN FOTO’S MARTIN FICKWEILER

62_HL0115_r41_pico.indd 63 03-02-15 09:55


Naranjo de Bulnes (lokaal bekend als Picu Urriellu), is de meest prominente berg van het gebied en misschien wel de meest begeerde berg onder Spaanse klimmers. Vrijwel

iedere Spaanse alpinist droomt ervan ooit op de 2519 meter hoge top te staan. Er bestaan geen wandelroutes naar de top van deze indrukwekkende monoliet en zelfs de meest eenvoudige route, de directe route door de zuidwand, is een ware klimonderneming.

EerstbeklimmingenVerdeeld over de vier wanden van Picu Urriellu bevinden zich zo’n zeventig routes. De klassieke Rabadá-Navarroroute door de ruim 500 meter hoge westwand is met 700 klimmeters ongetwijfeld de langste route op de berg en voor ervaren klimmers een absolute must. Deze route werd geopend in 1962 en was de eerste door de steile westwand van Picu Urriellu. De route was tevens het decor voor de eerste winterbeklimming van de westwand. De eerste twee pogingen in 1969 en 1970 hadden beide een tragische afloop en kostten in totaal drie klimmers het leven. In februari 1973 werd de westwand voor het eerst in de winter beklommen.

De verrassende oplossing die eerstbeklimmers Alberto Rabadá en Ernesto Navarro bedachten om hun route te volbrengen, nadat ze een jaar eerder waren vastgelopen, zat hem in een traverse van drie touwlengtes halverwege de immense westwand. De eerste touwlengte van die traverse start op het plateau Tiros de la Torca en was niet eenvoudig om te vinden, maar bleek uiteindelijk wel eenvoudig te beklimmen.

In de sporen van Alberto en ErnestoWe zijn al 4 uur onderweg wanneer de rotskwaliteit ineens flink verslechtert. We maken een standplaats en zien dat de tweede lengte van de traverse horizontaal richting het noorden wegloopt. De steile grijze plaat voor ons ziet er indrukwekkend uit en lijkt niet zo eenvoudig te beklimmen. Toch laten we ons die richting op leiden door de duidelijke informatie van de topo en de blinkende boorhaken. Zonder twijfel klimmen we verder. Tijdens het klimmen bezie ik het routeverloop en probeer ik me te verplaatsen in de beleving van de eerstbeklimmers. Wat dachten zij toen ze aan dit stuk van de beklimming begonnen? De grijze plaat is steil, maar telkens als er een voetplaatsing of handgreep nodig is, zit deze op de juiste plek. Plotseling is de wand helemaal glad en stopt de touwlengte in een hangende standplaats, zo’n tweehonderdvij� ig meter boven de grond. Opnieuw dwalen mijn gedachten af naar Alberto en Ernesto. Geen mogelijkheid om verder te traverseren of om langs de gladde rots omhoog te klimmen. Terug dan maar? Nee, ze begonnen de derde touwlengte van de grote traverse met een korte abseil van zo’n twaalf meter. Vanaf dat punt traverseert de route verder langs een onduidelijke horizontale band. Het eerste stukje is nog even lastig, maar al snel wordt het terrein eenvoudiger. Wanneer ik ontdek dat een vierde touwlengte ons eenvoudig bij een markante versnijding zal brengen, voel ik een heel klein beetje hoe opgelucht Alberto en Ernesto moeten zijn geweest. Ik stel me voor dat ze elkaar met vermoeide gezichten

Materiaal sorteren bij Refugio Urriellu na een lange dag klimmen.

Afdaling vanaf de top van Naranjo de Bulnes richting de zuidwand.

62_HL0115_r41_pico.indd 64 03-02-15 09:56


Prachtige klimcondities op de oostwand van Naranjo de Bulnes.

wanneer de wolken diep in het dal zakken zijn de klimcondities geweldig

62_HL0115_r41_pico.indd 65 03-02-15 09:55


ReisPicos de Europa ligt in het noorden van Spanje. Er zijn regelmatig goedkope vluchten te boeken van Amsterdam naar Oviedo, Bilbao of Santander. Met een huurauto is het hiervandaan minder dan twee uur rijden tot in het hart van de Picos. Rijd om bij Naranjo de Bulnes te komen tot aan Sotres en loop vervolgens drie tot vier uur naar Refugio Urriellu. Eerst gaat het een uur over een steile slingerweg, vervolgens in twee tot drie uur 800 meter stijgen over een duidelijk gemarkeerd pad.

AccommodatieVoor een beklimming van Naranjo de Bulnes biedt de comfortabele en uiterst gunstig gelegen Refugio Urriellu plaats aan tenminste 96 personen. De huttenwaard verzorgt elke avond een eenvoudig maar voedzaam driegangenmenu. Het routeboek in de hut biedt klimmers de gelegenheid om aan de nodige informatie over hun voorgenomen beklimming te komen. Om niet het risico te lopen in een volle en warme slaapzaal de nacht door te brengen, is het mogelijk om direct naast de hut in je eigen tent te overnachten. Rantsoen voor tijdens het klimmen kun je het best vanuit het dal meenemen. Mocht het weer te slecht zijn om te klimmen, dan zijn er in de omgeving van de hut mooie dagtochten te maken. NKBV-leden krijgen korting in Refugio Urriellu.

Rots & RoutesDe rotskwaliteit is bijna in het gehele gebied goed tot zeer goed. Naast de Naranjo de Bulnes, het symbool van de Picos de Europa, kun je in het gebied veel andere en vaak nog verlaten wanden vinden. Enkele interessante bergen voor lange rotstoeren zijn Torre de los Horcados Rojos (routes tot 450 meter lang), Cuerto Agero (routes tot 540 meter lang) en Pena la Regaliz (routes tot 280 meter lang, maar wel van een uitzonderlijke rotskwaliteit).

MateriaalVoor slechts een aantal routes in Picos de Europa heb je voldoende aan 12 setjes, een dubbeltouw en een helm. In de meeste routes en zeker in de grotere avonturen heb je, in meer of mindere mate, een arsenaal aan cams en nuts nodig. Laat je per route dus goed informeren door de topo, de huttenwaard en andere klimmers.

DocumentatieTopo (EN): Picos de Europa Walks and Climbs (info uit 1989) van Robin Walker. ISBN 978-1-85284-033-4.Topo (ES): Cordillera cantabrica escaladas selectas en roca (2005) van Miguel Angel Adrados. ISBN 978-8-46055-318-2.Kaart: Parque Nacional de Picos de Europa 1: 40.000 (te koop in Arenas de Cabrales).

Wetten & RegelsPicos de Europa is een nationaal park, maar je kunt er met respect voor natuur en andermans eigendommen klimmen en wandelen. Er gelden geen speciale milieumaatregelen en je hoe� geen vergunning te hebben.

Andere activiteitenWanneer je in de dalen van Picos verblij� , zijn er tal van opties. Sportklimmen kun je het best in Poo de Cabrales; de wandeling door de Cares Gorge schijnt echt een aanrader te zijn. En mocht je ondertussen behoe� e hebben gekregen aan een stedelijke setting, dan is Potes een bezoekje waard.

Handige websitesOp Climbers-companions.com vind je een e-book met goede informatie over klimmen in de Picos. Kijk voor algemene informatie op Spain.info/nl en Turismoasturias.es.

Klimmen in Picos de Europa

aankeken en constateerden dat ze eindelijk de felbegeerde route naar de top zouden ontsluiten.

Geen dag hetzelfdeTijdens ons bezoek aan de Picos de Europa zijn er voortdurend wolken. De combinatie van het wilde karakter van de bergen en de kolkende wolkenmassa’s zorgt voor een bijzondere sfeer om in te klimmen. Soms zakken de wolken

diep in het dal en zijn de klimcondities geweldig. Op andere momenten blaast de snijdende wind de wolken wild door de lucht en moeten we al onze kleren aan en onze broekspijpen aan de onderkant dichttapen om wat warmte vast te houden. Terwijl ik de horizon in het westen afspeur naar mogelijke voortekenen van naderend slecht weer word ik regelmatig geconfronteerd met herinneringen aan Patagonië. Geen dag in de Picos lijkt hetzelfde en dat is wat mij betre� ook de schoonheid van het gebied. Ik houd enorm van de onzekerheid en spanning tijdens het klimmen

in veranderlijk en onstuimig weer. Ik vind het zelfs verrassend dat er zo weinig klimmers anders dan Spanjaarden naar de Picos de Europa afreizen. Ondanks de (deels verdiende) reputatie van slecht weer en lange aanlooproutes zijn de schoonheid en ongereptheid er zo bijzonder dat het gebied een grote schare aan bezoekers verdient.

Wat mij betre� is de Picos de Europa een verborgen parel door haar schoonheid en de verscheidenheid aan beklimmingen door markante en vaak compacte kalkwanden. Zo vind je op twintig minuten lopen vanaf Refugio Urriellu volledig behaakte routes van ruim 500 meter lang, maar tref je in de Picos ook meerdaagse avonturen op afgelegen wanden waar de afwezigheid van boorhaken het avontuurlijke element versterkt. Kortom, het zou bovenaan het lijstje moeten staan van iedere rotsklimmer of alpinist, want klimmen in Picos de Europa is een magische ervaring.

Martin Fickweiler wordt in de serie Klimmen in Europa gesponsord door:

Routes uitzoeken en details vergelijken in het handgeschreven routeboek van Refugio Urriellu.

Vroeg in de ochtend onderweg naar de westwand van Naranjo de Bulnes.

62_HL0115_r41_pico.indd 66 03-02-15 09:56

TEKST RIANNE VAN DER SPEK | ILLUSTRATIE TOON HEZEMANS | HOOGTELIJN 1-2015 | 67

^^^ medisch ^^^ medisch ^^^ medisch ^^^ medisch ^^^ medisch ^^^ medisch ^^^ medisch ^^^ medisch medisch ^^^ medisch ^^^ ^^^ medisch ^^^ medisch medisch ^^^ medisch ^^^ medisch Deze rubriek is

geschreven door de Medische

Commissie van de NKBV. Vragen?

Stuur een mail

naar [email protected] of kijk o

p nkbv.nl/

kenniscentrum onder het kopje

Medisch.

ONDERKOELING VERVELEND OF GEVAARLIJK?Als je het koud hebt dan is dat vervelend, maar meestal niet schadelijk. Je kunt veel ongemak voorkomen als je bij de planning van je tocht al hebt nagedacht over wat je kunt doen om warm te blijven. Voldoende eten bijvoorbeeld, extra kleding aantrekken en beschutting zoeken vóórdat je het koud krijgt of erger, onderkoeld raakt.

Onze omgeving is vaak kouder dan de temperatuur waarbij ons lichaam optimaal functioneert (37 °C). Het

temperatuurregelcentrum in onze hersenen zorgt ervoor dat de belangrijkste organen (hersenen, hart, longen en nieren) toch warm genoeg blijven. Eerst wordt de bloed-toevoer naar de huid, armen en benen verminderd. Zo wordt het temperatuur-verschil tussen ons lichaamsoppervlak en de omgeving kleiner, waardoor er minder warmte verloren gaat. Dit hee� wel tot gevolg dat uitstekende lichaamsdelen zoals onze neus, oren, tenen en vingers sneller bevriezen. (Meer over bevriezing vind je in Hoogtelijn #5 2014, pagina 61).

Verschillende stadiaWanneer onze kerntemperatuur onder de 36 °C zakt, spreken we van onderkoeling. Hoe je dan moet handelen, is a� ankelijk van het stadium van onderkoeling. Bij

wordt verspreid. Dit leidt tot verdere a� oeling van het hart en daarmee hart-ritmestoornissen. Probeer verder warmte-verlies te beperken door met name de romp en het hoofd te isoleren met kleding en dekens. Plaats warmtebronnen op de romp, altijd met een laagje kleding tussen de huid en de warmtebron om brandplekken te voorkomen. Plaats de warmtebron niet op armen en benen, omdat de bloedvaten door de warmte verwijden en daardoor het koude bloed uit de ledematen terugstroomt naar het hart.

Meer informatie over onderkoelingWil je meer weten over onderkoeling? Kijk dan op nkbv.nl/kenniscentrum/document/Onderkoeling+en+bevriezing/51, www.eerstehulpwiki.nl/wiki/index.php /onderkoeling en Ikar-cisa.org (klik op recommendations).

iemand die nog een helder bewustzijn hee� en rilt en/of klappertandt (stadium 1, kerntemperatuur 35-36 °C), zijn een droge, windvrije omgeving, extra kleding en warme voeding en dranken vaak voldoende om weer op te warmen. In dit stadium is bewegen niet schadelijk en de warmte die hierbij wordt geproduceerd, draagt bij aan het opwarmen.

Beperk warmteverliesZodra een onderkoeld persoon niet meer rilt en klappertandt, of een gedaald bewustzijn hee� , spreken we van stadium 2 tot 4 (kerntemperatuur 34 °C of lager). Omdat hierbij levensbedreigende hartritme-stoornissen kunnen optreden, moet je zo snel mogelijk professionele hulp (112 of de bergredding) inschakelen. Beweeg het slachto� er zo min mogelijk; beweging kan er namelijk voor zorgen dat het koude bloed vanuit de armen en benen naar de kern

67_HL0115_r15_medisch.indd 67 03-02-15 09:57


^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^

Toerskigidsjes in de webshopPak je toerski’s maar uit de kast, want met de nieuwe toerskigidsjes in onze webshop kun je zelfstandig (mits je de kennis en ervaring hebt en de condities dat toelaten natuurlijk) je weg vinden op diverse toerskitochten. Zoek de

stille hoogtes en o� -piste afdalingen op van bijvoorbeeld de Kitzbühler, Zillertaler of Stubaier Alpen. Vanaf het begin van de winter tot aan het eind van het voorjaar kunnen zowel beginnende als gevorderde toerskiërs ontelbare tochten maken.

In de webwinkel

Je vindt de toerskigidsjes op nkbvwebshop.nl.

Koop de NKBV-topvlag voor slechts € 3,95 via nkbvwebshop.nl.(Prijs excl. verzendkosten)

Top(vlag)fotoHet winterseizoen is in volle gang en leden maken al volop sneeuwschoenwandeltochten, toerskitochten en winterbeklimmingen. Ga jij ook op pad? Maak een foto met de NKBV-topvlag en stuur deze naar [email protected] met een beschrijving van waar je bent en met wie. Wie weet win jij een van de mooie prijzen die de NKBV eind 2015 uitdeelt.

Jan Belt en Pim Stehouwer, Ruβkopf (2693 meter) in de Oostenrijkse Silvretta.

Nieuwe regiowebsitesSinds het begin van 2015 zijn alle NKBV-regiowebsites omgezet naar een heel nieuw format. Op de vernieuwde websites kun je de activiteitenkalender inzien en je direct online voor een activiteit opgeven. Daarnaast kun je op het forum met regio-leden praten en de fotoalbums bekijken van de verschillende activiteiten.

Je ziet in een oogopslag welke activiteiten er worden georgani-seerd in jouw regio. Handig, want dan hoef je niets te missen. Ga naar nkbv.nl/regionaal-aanbod en bekijk de website van jouw NKBV-regio.

Onherbergzame streken in trekken, de grenzen van jezelf en de bergsport verleggen. Het is niet voor iedereen weggelegd om een echte bergsportexpeditie te ondernemen, die jaren van voorbereiding en training vergt. Maar je kunt dat gevoel wel benaderen: met de mini-expedities van de NKBV zoek je in Nepal de grote hoogte op, in de voetsporen van legendarische expedities. Ondersteund door een lokale crew dompel je onder in de natuur en cultuur van en fascinerend land. Kleine expedities, grote ervaringen. De instroomeis voor de NKBV mini-expedities is een alpiene basiscursus (C1) of een vergelijkbare bergsportervaring. Kijk voor meer informatie op bergsportreizen.nl.

MINI-EXPEDITIES

68_HL0115_r20_nkbvvoorjou.indd 68 03-02-15 09:57


^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^

Tw� t m� met de @NKBV

Martijn & Antonette @We12travel 28 dec.Krijg nou wat, we staan in het 2015 programma van de @NKBV :-) @zuidtirolnl #reizen #adventure

Remco Blok @remco320 22 dec.Vandaag het bergsportaanbod van @NKBV binnen-gehad. Jeuk, klam zweet, dazige blik, dromen... #thnx #alpinism #ikwilnuklimmen

Petra Eigenraam @petraeigenraam 20 dec.Heerlijk! “@Hoogtelijn: In de bus. Reizen en cursussen in de bergen van de @NKBV. Wat ga je doen in 2015?

Selma de Kleijn @SelmaDeKleijn 19 dec.Joepie! @NKBV gids is binnen, dit weekend lekker de #vakantie voor 2015 (C1 cursus) uitzoeken samen met @smiescom

Mountain Network @MountainNetwork 14 dec.Scholen hebben hard gestreden! Winnaar is Vrije School Michael uit Bussum. Gefeliciteerd! #schoolklimcompetitie @NKBV

icokloppenburg @icokloppenburg 14 dec.Nadenken over workshop van gister met de mannen van #GimmeKra� bij #STERK. Dank aan @NKBV: hoop dat die van vandaag net zo inspirerend is

Marianne vd. Steen @dersteen 6 dec.#DutchDrytoolEvent in the Sun! Yeah :D @NKBV @Petzl

ALLsportsradionl @sportsradionl 5 dec.Straks praten we met @dersteen over het @Petzl #Drytool Event bij @Monte_Cervino in Bergschenhoek dit weekend! @NKBV http://www.allsportsradio.nl

SnowWorld Nederland @SnowWorldNL 5 dec.SnowWorld verwelkomt @NKBV als haar nieuwe samenwerkingspartner! Binnenkort meer info wat dit voor jou kan betekenen. http://ow.ly/i/7OYRc

Klimwinkel @Klimwinkel 3 dec.Klimwinkel werd tijdens de Bergsportdag Winter geïnterviewd door @TracksenTrails. Zien? http://bit.ly/1vLx9Ab @NKBV

Onno Bieleman @onnobieleman 26 nov.Gefeliciteerd @NKBV: nieuwe bestuursvoorzitter & nieuw bestuurslid Sportklimmen @jdriessen06 en @MaaikeRomijn succes!

Menno Boermans @Menno_Boermans 23 nov.Training voor NK Toerskiën is gestart! Het klunen hebben we in ieder geval onder de knie. @NKBV @Hoogtelijn

Als skiër, snowboarder of sneeuwschoenwandelaar blijf je niet altijd op de uitgezette pistes. Helaas stopt de dekking van de meeste reisverzekeringen vaak dáár waar jouw avontuur begint. O� -piste wordt het terrein moeilijker; geen punt voor ervaren o� -piste skiërs, snowboarders en sneeuwschoenwandelaars, maar als je een blessure oploopt waardoor je niet meer verder kunt, dan ben je wel a� ankelijk van de reddingsdiensten. De rekening van een paar duizend euro voor het helikoptervluchtje? Die is als het tegenzit voor jou.

Bij reisverzekeringen die zeggen dat ze wintersport dekken, staat vaak in de polisvoorwaarden dat dit alleen geldt tot een bepaalde lawinecode en/of onder deskundige begeleiding. Controleer dus of je goed verzekerd bent voor je je sneeuwspullen inpakt. Als je verzekering o� -piste niet volledig dekt, is het aan te raden om je aanvullend te verzekeren of over te stappen naar een reisverzekering met volledige o� -pistedekking, zoals die van de NKBV. Kijk voor meer informatie over onze reis- en annuleringsverzekering op nkbv.nl/verzekering.Zo vallen alle o� -piste afdalingen en tochten onder de dekking van de NKBV-verzekering. Daarbij maakt het niet uit of je ze zelfstandig onderneemt of onder begeleiding van een professional. Let op: de bij catastrofaal lawinegevaar (schaal 5) geldende beperkingen/verboden moet je natuurlijk wel in acht nemen. Wie in een skigebied o� -piste onderweg is, moet zich tenslotte ook aan de speci� eke regels van het skigebied houden.

Verzekerd o� -piste

Ga je de bergen in om te toerskiën, sneeuwschoenwandelen, een alpiene tocht te maken of heb je zin in een meerdaagse huttentocht? Vanaf nu kun je aan de hand van de NKBV Tochtenwiki elke tocht in de Alpen uitstippelen. Deze nieuwe online tochtenplanner van de NKBV hee� een ruim aanbod aan bestaande tochten voor zomer en winter. Deze worden dagelijks aangevuld met nieuwe tochten. Ook is het mogelijk je eigen tocht te plannen door een starten eindlocatie op een interactieve kaart in te vullen.

Er wordt gebruik gemaakt van een bestaande applicatie waar meerdere Alpenverenigingen in Europa mee werken. Hierdoor is het aanbod altijd actueel en wordt het op regelmatige basis uitgebreid. De keerzijde is dat veel tochten een Duitstalige routebeschrijving hebben.De online applicatie wordt binnenkort uitgebreid met een app voor je smart-phone. Zo heb je ook onderweg de mooiste tochten in de Alpen bij de hand.

HANDIGE TOCHTENWIKI

Foto

Rog

ier v

an R

ijn

68_HL0115_r20_nkbvvoorjou.indd 69 03-02-15 09:58

HOOGTELIJN 1-2015 | 7170 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST MICHIEL PANHUYSEN | FOTO’S DANIEL CUIJK

Ultrarun Tor des Géants

In de lange afdaling naar Donnas (na 150 kilometer) in de nacht van maandag op dinsdag krijg ik er vreselijk de pest in. Mijn getergde brein spant zich alleen nog in om een argument te vinden dat rechtvaardigt om bij de eerstvolgende grote bevoorradingspost mijn wedstrijdnummer in te leveren. Ik ben er klaar mee. Een hardloopwedstrijd over 330 kilometer en 24.000 hoogtemeters is niet leuk. Echt niet leuk. Echt niet.

Veertig uur eerder, op zondagochtend, begon ik in Courmayeur met 700 andere lopers aan de Tor des Géants (TdG). Deze Italiaanse plaats ligt in het westen van het langgerekte

Aostadal, aan de voet van de Mont Blanc. De TdG is een hardloop-wedstrijd van 330 kilometer en 24.000 hoogtemeters over de paden van de Alta Via’s 1 en 2. Deze twee lange paden maken een grote ronde door de verschillende massieven van het Aostadal, met waanzinnige vergezichten op de hoogste bergen van de Westalpen. De Matterhorn, het Monte Rosamassief, de Grand Paradiso en natuurlijk de Mont Blanc verschijnen regelmatig in het vizier, vanuit alle denkbare perspectieven, bij daglicht, maar ook bij ochtend-, avond- en zelfs volle maanlicht.

De TdG is een non-stop wedstrijd met een simpel principe: wie na de start als eerste weer in Courmayeur arriveert, heeft gewonnen. Deelnemers hebben 150 uur (ruim zes dagen) de tijd om te finishen.

Maagkramp en reservesTerug naar Donnas. Het is dinsdagochtend 04:00 uur. Ik heb de 150 kilometer van de Alta Via 2 afgelegd in ruim anderhalf etmaal. Speedhikend naar boven, rennend naar beneden. Ik ben brak, onderweg sliep ik – in fases – anderhalf uur. Gegeten heb ik nauwelijks sinds de start. Het hele stuk door het Grand Paradiso-massief, met colletjes boven de 3000 meter, lag ik regelmatig overgevend langs het pad. Tot bloedens toe. Urenlang verdroeg

RENNEN IN HET MAANLICHT

70_HL0115_r47_tordesgeants.indd 70 03-02-15 09:58

HOOGTELIJN 1-2015 | 7170 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST MICHIEL PANHUYSEN | FOTO’S DANIEL CUIJK

Michiel Panhuysen tijdens zijn 118 uur durende run.

mijn maag slechts lauwe thee met suiker. Alleen al de gedachte aan voeding gaf me maagkrampen. Om de vij� ig kilometer passeert de TdG-karavaan een base vita, een grote verzorgings-post waar lopers kunnen eten en eventueel slapen en uitgebreide medische verzorging krijgen. In deze base vinden we ook onze gele tas terug: een persoonlijke tas met reservebatterijen, voeding en eventueel reservekleding of -schoenen. De gele tas reist met alle lopers mee, van base vita naar base vita.

Mentaal geslooptIn de base vita van Cogne (op 100 kilometer) lukt het me wat rijst binnen te houden, en een biertje. Het sterkt me in de gedachte

dat mijn maagproblemen geen reden meer zullen zijn om uit de wedstrijd te stappen. Een vreemde hobby, bedenk ik me telkens weer, tussen Cogne en Donnas. Een beetje rennen door de bergen en eigenlijk nauwelijks oog hebben voor al die mooie uitzichten. Waarom doe ik dit? Het antwoord op die vraag is er wel, maar vergt een heel boek vol woorden. Dat komt later wel eens.

Nog steeds op weg naar Donnas ontplo� en mijn knieën van al het afdalen. Als ik even stop, voel ik dat mijn knieschijven gloeien als hete hamburgers. Ze zijn gezwollen. Ik pak de handschoenen uit mijn rugzak, dompel ze in een beekje en leg ze een minuutje op mijn knieën. Dat werkt verkwikkend. Vlak voor Donnas loopt Nicole, mijn wederhel� , me tegemoet. Ik barst in tranen uit als ik haar zie. “Ik kan niet meer, ik wil niet meer”, snik ik. “Dit is niet leuk meer.” Nicole veegt me mentaal op en zegt dat het hartstikke goed gaat. Ik lig uren voor op alle schema’s die ik van tevoren had opgesteld. “Ga een paar uurtjes slapen in Donnas. Probeer wat te eten. Daarna zien we wel weer.” Er komen nog 14.000 hoogtemeters en 185 kilometer aan. Ik twijfel of een paar uur slapen zin hee� . Dagenlang kan ik wel slapen!

Fantastische vrijwilligersIk ben mentaal te zwak om me tegen Nicole te verdedigen. In de base vita van Donnas onthalen enthousiaste vrijwilligers me. Overal tijdens de Tor zijn de vrijwilligers die bevoorradingsposten bemensen een belangrijke steun voor de lopers. Een mevrouw brengt me naar een veldbed. Ik slaap drie volle uren en voel me daarna als herboren. Nicole voert me daarna wat vruchtenprutjes, wat rijst en yoghurt. Mijn gekrompen maag accepteert alles, maar zit snel vol. Ik regel nog een massage en ben dan weer op pad. Het eerste stukje na Donnas word ik begeleid door Nicole, Edwin en Pepijn. Ze zijn enthousiast. Ik neem hun good vibes mee de berg op.

Donnas (300 meter) is het laagste punt van de wedstrijd. Het volgende punt waarop ik me richt is de Rifugio Coda, precies halverwege de race, op 2200 meter hoogte. Geen hoge hut, maar de klim erheen overbrugt 1900 hoogtemeters. Normaal gezien een mooie training, maar met meer dan 150 kilometer in de benen is het zwaar.



Young OneIk begin een beetje in de race te komen tijdens de klim naar Coda. Ik kan weer eten en zo veel vloeistof binnenhouden als ik wil. Ik haal een jonge Engelse dame in en doe mijn best haar voor te blijven. We zullen het komende etmaal vaak stuivertje wisselen. Ik ben sterker naar boven, maar in de afdalingen is ze mij te snel af. Ik spreek haar aan met Young One. Dat is nog net te onthouden; de ruim twee etmalen lopen zonder veel slaap sterken mijn geheugen niet. Voor Nicole, die mij op de verzorgingsposten volgt, is Young One een baken. Als zij ergens langskomt, dan zal ik snel volgen. Young One is rood als een kree� . Nicole besluit zonnecrème voor de Engelse te kopen om haar te behoeden voor schroeiplekken.

Ik passeer Coda in de regen. Neerslag maakt zo’n wedstrijd een stuk complexer. De technische stukken over morenes worden glad en met een briesje erbij is het erg koud. Regenjassentijd. In een stortbui daal ik af naar de verzorgingspost in Niel. Het is donker; ik ga mijn derde nacht in. De afdaling is spekglad en gevaarlijk. Om de paar minuten ga ik stevig onderuit, mijn onderarmen doen pijn van het opvangen van de klappen. Ik kan me levendig voor-stellen dat op dit stuk nog veel polsen zullen breken, of erger… De nacht, het slechte zicht, de modder en de vermoeidheid vormen een brisante combinatie. Toch bereik ik zonder kleer-

scheuren en in de laatste stralen van mijn hoofdlamp de vreet-schuur in Niel op 180 kilometer. Tijd voor een bord polenta en nieuwe batterijen voor mijn lamp.

HallucinatiesDe vierde nacht, een etmaal later, is bijzonder. De Alta Via 1 loopt hier, tussen Valtournenche (236 kilometer) en Oyace (271 kilometer) grotendeels op hoogte, tussen de 2500 en 2800 meter. De stijgingen zijn kort maar zeer fel, knieën protesteren steeds meer. Ik slaap een uurtje in het Bivacco Reboulaz, een sfeervol hutje. Binnen zie ik twee hooggeklas-seerde dames hun gruwelijke blaarpartijen verzorgen. Eén van de dames hee� een blauwe, opgezwollen enkel. Einde oefening, vermoed ik. Ik wil er niets van weten en verlaat snel het hutje.

na 12 � r sl� p in m� r dan 110 � r racen is mijn syst� m d� rdrenkt van moeheid

De Tor des Géants voert over de paden van de Alta Via’s 1 en 2.



Ik hallucineer prettig als ik weer op weg ben. Ik hoor iemand hinderlijk kuchen van verkoudheid en kom er na minuten achter dat ik dat zelf ben. Geluiden van wind en stroompjes zwellen aan tot vrolijk grom-mende beren. De volle maan werpt mijn schaduw vooruit. Ik zie een grote Sandeman-schaduw rechts naast me de berg oplopen, terwijl ik naar links a� uig. Ik draai me om. Loopt er nou iemand of iets vlak achter me? Ik zie niemand. Uitermate boeiend, die zinsbegoochelingen, in combinatie met het licht van de volle maan. Het vriest stevig, ik heb bijna alle kleren aan die ik in mijn rugzak kon vinden. Ik geniet van de eenzaamheid in dit rauwe berglandschap. Het is magisch en onwerkelijk.

Na de zonsopkomst volgt een hete dag. Ik draai nog steeds goed, bij verzorgings-posten probeer ik mijn plek in het klasse-ment bij te houden. Ik klim gestaag richting de honderdste plek. Niet slecht, voor mijn doen. Zo goed ben ik nou ook weer niet.

De allerlaatste klimIk kom de dag goed door en begin rond middernacht aan de allerlaatste klim, de Col Malatra (3000 meter). Nicole loopt mee, om de nacht in de bergen te ervaren. Op 2500 meter nemen we een kop thee in een hut. Het is ijskoud buiten. Na de thee slaat de kou me in het gezicht. Ik hijg. We zitten hoog en mijn systeem is na slechts twaalf uur slaap in meer dan 110 uur racen doordrenkt van moeheid. Ik kies voor een cafeïne-gel voor de laatste 500 meter-klim. Dat had ik beter niet kunnen doen. Het pad tolt onder me vandaan, mijn ogen draaien weg. Ik zeg Nicole dat het lijkt alsof ik een XTC-pil heb geslikt. “Goed spul die gel”, grapt ze nog. De XTC-ervaring gaat over in een paddotrip. Het pad en de sterren-hemel wisselen van positie, alles draait en vervaagt. Op zich niet onprettig, maar onhandig op het technischer wordende pad. Uiteindelijk wordt het weer normaal aan het einde van de klim. Op de col heb ik een indrukwekkend uitzicht op de majestueuze Mont Blanc in het maanlicht. No words needed. Courmayeur ligt op vier uur rennen. De � nish is nabij.

OntroeringIn de Bonattihut (315 kilometer), de voorlaatste bevoorradingsplek, volgt een onverwachte ontmoeting met Bar en Gi.

Vrienden die de moeite namen om om drie uur ’s nachts naar boven te lopen. Ontroering. Gi is achttien uur geleden ge� nished (in 97 uur, als dertigste ) en loopt wat mank. Na deze ontmoeting zijn de drie laatste uren naar Courmayeur slechts een formaliteit.

Na 118 uur en nog wat is mijn strijd gestreden. Ik � nish op plek 108. In Courmayeur kom ik Young One tegen. “Ik heet Jenn”, stelt ze zich voor. Ze � nishte als zesde dame, op drie uur voor me. Nicole, Jenn en ik omhelzen elkaar.


HOOGTELIJN 1-2015 | 7574 | HOOGTELIJN 1-2015 | ONDER REDACTIE VAN SIETO VAN DER HEIDE

MARKT & MATERI� L[URBAN TREND]

BewegingsvrijheidBergans ontwierp de Røros Insulated

Jacket als een jas voor dagelijks gebruik, die je dankzij een aantal functionele

details ook prima kunt dragen tijdens een stevige wandeling. Zo zorgen de

plooien in de stof bij de schouders voor een verbeterde bewegingsvrijheid en

maken de wol-polyestermix in de voering en de viltige buitenkant het een warme

en waterafstotende jas.Prijs: € 349,00

Meer informatie op bergans.com

Outdoor chinoDe trekkingbroeken van Fjällräven zijn een vast item in de uitrusting van menig wandelaar. En je raadt het al: ook dit Zweedse merk maakt tegenwoordig broeken die meer (of helemaal) casual zijn. Er zijn tussenvormen, zoals de Nils Trousers die er nog best technisch uitzien door de broekzak op het bovenbeen, maar ook stadse chino’s zoals de Kiruna. Geheel in de traditie van Fjällräven zijn zelfs de Kiruna Trousers van het water- en vuilafstotende G1000 gemaakt.Prijs Kiruna: € 102,50 Nils: € 122,50Meer informatie op � allraven.com

Basiskamp in de stadVolgens The North Face zijn de Men’s Base Camp Ballistic Mid

Shoes comfortabele sneakers, die waterdicht zijn dankzij het hydroseal membraan. We zijn ze ondanks hun naam nog

niet in een basiskamp tegengekomen, maar vermoeden dat ze daar ook niet echt voor ontworpen zijn. We gaan in de stad naar ze uitkijken.Prijs: € 120,00

Meer informatie op thenorthface.nl

Steeds vaker maken fabrikanten van outdoorkleding ook kleren voor het lifestylesegment. Vaak zijn het functionele kledingstukken die je zowel in de natuur als in de stad kunt dragen, andere keren heeft het outdoormerk de items speci� ek voor casual gebruik ontworpen. We maakten een urban selectie.

74_HL0115_r10_marktmaterialen.indd 74 03-02-15 09:59

HOOGTELIJN 1-2015 | 7574 | HOOGTELIJN 1-2015 | ONDER REDACTIE VAN SIETO VAN DER HEIDE

Gebruik jij ook onverwoestbaar bergsportmateriaal dat de tand des tijds heeft doorstaan?Mail het ons! [email protected]

Veertig jaar geleden kocht ik deze blouse om te kunnen wandelen in de bergen. Volgens het Duitse boekje Der Bergsteiger uit 1937, dat ik had gekocht in een rommelwinkel die nu allang de geest hee� gegeven, moest je drie lagen kleding aan: een katoenen hemd, een zwaar geweven blouse en een anorak. De vezels van de blouse moesten strak geweven zijn, zodat er een waterafstotend e� ect ontstaat als hij vochtig wordt. Van mijn moderne dochter krijg ik tegenwoordig hightech equipment, zoals een jas met eenrichtingsverkeer voor waterdruppels. Maar omdat ik nog steeds niet begrijp waarom de ene waterdruppel wel van binnen naar buiten gaat en de andere niet van buiten naar binnen, en ik toch altijd hightech-zeiknat word, wilde ik stiekem mijn oude vertrouwde ruitjesblouse weer aantrekken voor een van mijn wandeltochten in de bergen of aan zee. Maar ik kon hem nergens meer vinden. Ik ben hem kwijt-geraakt. Aan mijn dochter...

TOEN BLOES NOG BLOUSE WAS

Paul van Dijk (62), wandelaar en bergsporter

FietsshirtArc’teryx ontwierp de A2B-lijn met de (� etsende) forens in gedachten. Dit A2B SS Women’s shirt is een stuk comfortabeler dan een normaal bloesje. Dankzij het gebruik van elastane kun je vrij bewegen zonder dat de stof gaat trekken. Het shirt hee� een borstzak met klep en dankzij de plooitjes op de mouwen en uitvoeringen in verschillende vrolijke kleuren is het niet alleen een comfortabel en praktisch maar zeker ook vrouwelijk bloesje.Prijs: € 70,00Meer informatie op arcteryx.com

Op zakenreisFalke is vooral bekend om zijn wandelsokken, maar wist je dat het sokkenmerk meer lifestyle- dan outdoorkleding hee� ? De binnenkant van deze Airportsokken bestaat uit � jn katoen en de buitenkant uit merinowol-vezels. Casual sokken die ook duurzaam en functioneel zijn dus.Prijs: € 13,50Meer informatie op falke.com

Met je laptop de bergen inDe Arbor Pack van Patagonia was in de jaren tachtig een ‘summit pack’, maar door de technologische ontwikkelingen in materialen zijn de alpiene rugzakken nu veel beter en technischer. Omdat retro nog steeds populair is, hee� Patagonia de Arbor met een inhoud van 26 liter opnieuw ontworpen en op de markt gebracht. Zeker door de toevoeging van onder andere een laptop sleeve is de rugzak heel geschikt voor dagelijks gebruik.Prijs: € 65,00Meer informatie op patagonia.com

Verwisselde zonnebrillenIn de vorige editie van Hoogtelijn zijn per ongeluk de zonnebrillen van Julbo en Altitude Eyewear verwisseld.

Altitude Eyewear IceparkPrijs: € 49,95Meer informatie op altitude-eyewear.com

Julbo Monte BiancoPrijs: € 74,95 (Spectron 4)

of € 159,95 (Camelon)Meer informatie op julbo-eyewear.com

74_HL0115_r10_marktmaterialen.indd 75 03-02-15 10:00

HOOGTELIJN 1-2015 | 7776 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST JEFTA SMIT | FOTO’S NIEK DE JONGE EN JEFTA SMIT

76_HL0115_r49_fitzroy.indd 76 03-02-15 10:01


Niek in het bivak op de Paso Superior.

Beklimming cerro Fitz Roy

OVERLEVEN IN SNEEUW EN WINDIn december 2013 vertrokken Jefta Smit en Niek de Jonge richting Patagonië om Cerro Fitz Roy te beklimmen. Deze beruchte berg was nog niet eerder door Nederlanders beklommen.

Ik zie niets meer. Om me heen alleen het wit van de wolken. Ik ben aan het abseilen, dertig meter boven me is Niek. Door de storm kunnen we elkaar niet meer horen. Ik zie echt niet waar

ik heen moet. Bij een scheur in de rots stop ik. Ik wacht en wacht, maar de wolken trekken niet weg, het blijft maar stormen. Ik besluit twee camalots in de rots te stoppen en mezelf daaraan vast te maken. Als Niek merkt dat ik het touw ontlast, komt hij met onze haulbag naar me toe, op ons nieuwe veilige punt. Gisteren aan het einde van de middag begon de ellende. We wilden graag doorgaan, ook al zagen we de lucht betrekken en in de verte slecht weer aankomen. We wilden het niet weten. Pas toen honderd meter onder de top de Patagonische wind voor het eerst van zich liet spreken, gingen we in overleg. We besloten door te gaan; de top van de berg was binnen bereik! Onze reis naar Zuid-Amerika, onze droom om de machtige Fitz Roy te beklimmen kwam bijna uit. We moesten door.

Twijfelachtige condities Na vierentwintig uur reizen arriveerden we op zaterdag in El Chalten, het startpunt van ons avontuur. Een van de eerste dingen die we in ons hostel Hem Heru doen, is het weer checken. Voor zaterdag wordt nog storm verwacht, maar zondag moet het helder worden met iets minder wind. Een mooie dag om richting ons project, Cerro Fitz Roy, te lopen. Met touwen, stijgijzers en andere hardware gaan we op pad. Misschien doet zich aan het einde van de week al een kleine mooi-weer-periode voor? We leggen alvast een depot aan zodat we bij een eventuele poging lichtgewicht omhoog kunnen lopen. We kijken steeds op de berg uit. De wand die we willen beklimmen is nog wit, maar gedurende de dag smelt gelukkig veel weg. De condities lijken niet optimaal, maar we gaan gewoon kijken. Wie niet waagt die niet wint!

Poging 1Na een dag rust gaan we omhoog voor een eerste poging. Ik slaap de hele nacht slecht. Het zweet breekt me steeds uit. Heb ik koorts? Ben ik te zenuwachtig? Of is het gewoon benauwd in het hostel? Wanneer de wekker gaat, zeg ik tegen Niek dat ik even moet blijven liggen. Een uur later staan we wel op. Ik heb geen koorts en we gaan!

Halverwege de middag komen we aan op de Paso Superior. Dat was best een stuk wandelen, dus moeten we even bijkomen en bijtanken. Ons plan om alvast in de namiddag het einstiegscouloir te klimmen, laten we vanwege de zachte sneeuw varen. We kiezen ervoor om deze toch maar ’s nachts te doen. In de avond gaat de wind liggen. Is het mooie weer nu echt begonnen en moeten we niet nu al klimmen?

76 | HOOGTELIJN 1-2015 | TEKST JEFTA SMIT | FOTO’S NIEK DE JONGE EN JEFTA SMIT

76_HL0115_r49_fitzroy.indd 77 03-02-15 10:01


Niet in één dagOm 01:00 uur ’s nachts gaat de wekker. Met het eerste ochtend-gloren staan we aan de voet van de randspleet en binden we in. Niek klimt het eerste steile ijs van de dag voor. We bevinden ons in een prachtig couloir van zo’n 300 meter derdegraads ijs en mixed klimmen. Een paar uur later komen we aan op de col. Een team dat hier de nacht doorbracht, heeft het koud gehad en geen moment uit de wind gezeten. We zien ook voor het eerst de Cerro Torre. Deze zal echter al snel in het wolkendek verdwijnen. Rond negen uur ’s ochtends beginnen we aan de hoofdwand. Het is koud en de eerste lengte is meteen een harde 6. Volgens de topo is het een 6a+, maar we hadden al geluiden opgevangen dat het iets lastiger is. Ik moet af en toe in een laddertje staan, maar uiteindelijk kom ik boven. Het blijft koud en we vorderen lengte voor lengte. Het wordt al snel duidelijk dat we de top niet in één dag gaan halen. Net voor twee zware rotslengtes komen we twee richeltjes tegen waarop we de nacht kunnen doorbrengen. Niek klimt door om een vast touw aan te leggen voor de volgende ochtend.

We gaan zitten en eten onze meegebrachte maaltijd op. Omdat we vanwege de slechte condities met een bivak rekening hadden gehouden, hebben we een slaapzak, brander en genoeg eten bij ons om de nacht comfortabel door te brengen. Helaas wel zittend. We besluiten morgenochtend lichtgewicht door te klimmen naar de top.

OnderstebovenAls de zon de volgende ochtend weer schijnt, stijgt de moraal en komen we onze slaapzak snel uit. Dit hadden we natuurlijk eerder

Jefta in het einstiegscouloir.

moeten doen… We klimmen enkele lengtes in t-shirt! Heerlijk, zo hadden we het ons toch ook een beetje voorgesteld. Al snel wordt het echter minder en de laatste moeilijke lengtes zijn zwaar verijst. Ik klim zo’n tien meter van de standplaats weg en moet dan kiezen welke versnijding ik in ga. Het is niet makkelijk. Ik moet een vijfdegraads plaatje klimmen, maar alle treden zijn bedekt met een dun laagje ijs. Ik kan het afzekeren. Ik doe het toch. Ik klim voorzichtig richting de volgende scheur. Verijst. Ik plaats er een camalot in en klim snel door. Het lijkt daarna makkelijker te worden. Ik ben voorbij de moeilijkheden. Maar ik zet mijn voeten op iets neer wat mij niet houdt. Ik val en kom half ondersteboven te hangen in de laatstgeplaatste tussenzekering. Deze heeft zijn werk gedaan! Even moet ik bijkomen. Ik hoor Niek roepen en geef aan dat alles oké is. Ik laat me zakken om te controleren hoe ik eraan toe ben. Mijn broek is op enkele plekken gescheurd, maar ik heb gelukkig geen ernstige verwondingen en na kort overleg besluiten we om door te klimmen. Niek doet wel de laatste twee moeilijke lengtes, dan kan ik even bijkomen…

De laatste loodjesEen paar uur later is de top in zicht. We binden uit om de laatste honderd meter zonder touw te klimmen. Het is nog maximaal tweedegraads klauteren met soms een derdegraads pasje. Dan steekt de wind op. Niet te geloven hoe hard. Op de top moet ik van Niek nog de NKBV-topvlag pakken. Ik verklaar hem voor gek, want de storm barst los. De kleding van onze sponsor Rab komt hier goed van pas; alleen onze neus vangt nog een beetje kou. We proberen zo snel als we kunnen ons eerste abseilpunt te bereiken.

Jefta op weg naar de Paso Superior. Op de achtergrond Cerro Fitz Roy.

76_HL0115_r49_fitzroy.indd 78 03-02-15 10:02


Bovenin het technische rotsklimdeel, vlak voor Je� a valt.

Wordt vervolgd…Na afloop van de beklimming bleek Je� a’s grote teen licht bevroren en had hij toch serieus last van zijn been. Meer beklimmingen in Patagonië zaten er voor hem helaas even niet in. Niek slaagde er ondanks het beroerde weer in om met gelegenheidspartners nog enkele beklimmingen te maken. Beide klimmers hopen in de toekomst nog eens in de gelegenheid te zijn om terug te keren naar het prachtige Patagonië.

Niek neemt de rugzak en ik ga steeds voorop. Het gaat eerst prima. Het stormt wel, waardoor je wat beter op je touw moet letten omdat het alle kanten op kan vliegen als je het naar beneden gooit. Maar er is nog zicht en alles voelt nog warm.Dan wordt het donker. Het gaat ook sneeuwen. Ik zeg Niek dat we zonder zicht en in het donker niet verder komen en dat we nu bij een bivakplek zijn. Grote vraagtekens op zijn gezicht. Hier? Even later proberen we een vlak stukje te maken, maar het lukt niet. Dus spannen we de touwen om ons heen zodat we op onze plek blijven. De brander aan krijgen, is geen optie meer. Geen eten en drinken. De hele nacht stormt het door. Als ik mijn bivak-zak even openrits voor de nodige frisse lucht komt de storm binnen. Gelijk moet de zak weer dicht! En dat terwijl de zak van Niek niet helemaal dicht kan...

Als ik voor de zoveelste keer toch even weer naar buiten kijk, zie ik opklaringen. “Niek! Niek!” Schreeuw ik. “We moeten gaan!” Hij steekt zijn kop uit zijn zak en begrijpt het. We komen in actie voor hopelijk de laatste loodjes.

OverleefdHet is nu echt winter. Het touw is bevroren. Alles is nat en koud. Bij het abseilen moeten we voortdurend onze vingers warmhouden. Helaas betrekt het weer. Ik weet niet meer welke kant ik op moet en maak relais aan twee camalots. Als ik uiteindelijk verder abseil sta ik ineens in de sneeuw! We zijn op de col! We zijn iets te ver naar links afgeweken maar na een kleine traverse zijn we echt weer op bekend terrein en kunnen

we proberen naar de top van het ijscouloir te komen. We houden ons met moeite staande en schuilen soms even achter een rots-blok. Het couloir is rechttoe rechtaan en we hebben weer zicht. Al snel komen we op de gletsjer. We binden ons in en gaan stap voor stap weer naar de Paso Superior. Langzaam beginnen we te geloven dat we het overleven.

Het wordt donker. We hebben ondertussen alle spullen weer verdeeld over twee zware rugzakken en wandelen naar El Chalten. Het is zwaar, het liefst gingen we nu zitten en slapen. Maar we moeten door. Rond middernacht zijn we weer in ons hostel. Met een droom minder: weer een doel bereikt. We zijn blij. Zeer blij dat we weer onder de mensen mogen zijn.

Je� a op weg naar de Paso Superior. Op de achtergrond Cerro Fitz Roy.

Je� a en Niek op de top van Cerro Fitz Roy. Op de achtergrond de Patagonische ijskap.

Met dank aan de NKBV en Rab die de expeditie mede mogelijk maakten.

76_HL0115_r49_fitzroy.indd 79 03-02-15 10:02

foto

^^^ gespot ^^^ gespot ^^^ gespot ^^^ gespot ^^^ gespot ^^^ ^^^

HOOGTELIJN 1-2015 | 8180 | HOOGTELIJN 1-2015 | ONDER REDACTIE VAN FRANK HUSSLAGE EN ICO KLOPPENBURG

Op zoek n� r avont� rDit boek is het resultaat van een jarenlang project en beschrij� gedetailleerd maar liefst 44.000 klimmeters in de Noordelijke Kalkalpen. Adi Stocker hee� naar eigen willekeur 40 routes verzameld in een mooi vorm-gegeven boek. De routes hebben onderling niet veel gemeen, behalve dat ze van kalk en heel erg lang zijn. Het gaat om welbekende klassiekers, maar ook om eenzame avonturen en lange alpiene sportklimroutes. Van perfecte ruwe rots tot gesteente waar je mee moet leren omgaan, met aanlooptijden van vijf minuten tot een zweterige drie uur. De moeilijkheden variëren van de 5e tot de 9e graad in de UIAA-schaal. Verspreid door het boek vind je belevingsverhalen van iconen uit de regio. Ik wist niet dat je in Oostenrijk wanden kunt vinden tot wel 1800 meter hoog en met 53 touwlengtes. De inleiding is wat langdradig en al snel blader je door naar waar het eigenlijk om gaat: wat zijn dan die lijnen? Elke route hee� zijn gebruikelijke informatiesectie, maar wat vooral de aandacht trekt, zijn de bladvullende overzichtsfoto van de wand met ingetekende routelijn en de getekende detailtopo. 20 tot 53 touwlengtes overzichtelijk weergeven op een A4 is best een kunst en Adi Stocker beheerst die kunst als geen ander. Het boek ademt perfectie uit en dan is het jammer dat het gebonden A4-formaat het alleen goed doet om mee weg te dromen bij een winters haardvuur. Uit dit boek wil je echt geen topo’s scheuren om mee te nemen op tocht. Maar de auteur zegt het zelf al, deze routes zijn elders ook al beschreven of op internet te vinden. En je kunt natuurlijk altijd je smartphone inzetten. Een mooi lijstje met topoboekjes en internetverwijzingen in een hoekje van het boek had ik zeker gewaardeerd.Al met al is het een boek wat de Noordelijke Kalkalpen als klimmersparadijs weet te promoten. Niet voor de klimmer als consument, maar voor klimmers die op zoek zijn naar avontuur en creativiteit. Het enthousias-meert en inspireert. Je wordt nieuwsgierig naar het gebied en wilt meer wanden en routes vinden. En dat is denk ik de grootste toegevoegde waarde van het boek. Ik kan inmiddels niet wachten om mijn tanden

in wat routes te gaan zetten. En... voor de lie� ebber: er schijnt nog plek zat te zijn voor nieuwe lange moeilijke lijnen. [Bep Maltha]

Met � n knip� gDe serie ‘Gebrauchsanweisung für…’ van de Duitse uitgever Piper slaat kennelijk zo goed aan dat er al ruim honderd titels van verschenen. Een van de nieuwste is de handleiding voor de Alpen van Alpin-hoofdredacteur Bene Benedikt. Er staat geen foto in, zoals ook overzichten met feiten, tabellen, tijden en prijzen ontbreken. Boekjes uit deze serie zijn geschreven met een knipoog. De tekst is soms komisch, soms enigszins kritisch. Benedikt kent de Alpen als zijn broekzak en hee� oog voor zaken die voor bergkenners normaal en vanzelfsprekend zijn of waaraan ze makkelijk voorbijlopen. In 22 hoofdstukken beschrij� hij de Alpen aan de hand van het huttenleven en de vele bergpassen (voor gemotoriseerden). En verder hee� hij oog voor de wijnbouw, voor hooggelegen hotels, letterlijke culinaire hoogstandjes, hij beschrij� het leven in de Alpendalen, steekt de draak met de moderne ‘belevingsindustrie’, stipt de witte razernij (het skiën) aan en vertelt het een en ander over redden en gered worden. Een grappig handzaam boekje voor wie net even iets anders tegen de omgeving wil aankijken. [Peter Daalder]

Boek

Boek

Longlines, Adi StockerUitgave: Panico Alpinverlag, 2014, www.panico.deISBN: 978-3-95611-022-1Prijs: € 39,80

Een vader-dochter dingVaders herkennen dat vast: je wilt wel meer quality time met je dochter doorbrengen, maar je moet voor je werk vaak weg. Bijvoorbeeld omdat je avonturier van beroep bent, zoals Mike Libecki. Zijn oplossing: hij neemt zijn dochter mee skiën op Antarctica. Op vimeo.com/112414517 zien we het verslag van die trip. Waarbij het – voor het welzijn van Antarctica – te hopen is dat niet iedereen dit gaat doen!

Volg @hoogtelijn o

p Twitter voor de

laatste nieuwtjes van de redactie.

Tips zijn welkom op hoogtelijn@nkbv.

nl.

Twi� er

Gebrauchsanweisung für die Alpen, Bene BenediktUitgave: Piper, München, 2014ISBN: 978-3-492-27647-4Prijs: € 15,50

video

Retro is c� l… Eh, hot!Op Kalymnos was afgelopen oktober een serie klimlegendes uitgenodigd om de feestvreugde te verhogen. Ze begrepen precies wat van hen werd verwacht en hadden hun favoriete tight meegenomen. En, het moet gezegd, deze krasse knarren zien er pretty hot uit!

80_HL0115_r13_gespot.indd 80 03-02-15 10:02

^^^ gespot ^^^ gespot ^^^ gespot ^^^ gespot ^^^ gespot ^^^ ^^^

HOOGTELIJN 1-2015 | 8180 | HOOGTELIJN 1-2015 | ONDER REDACTIE VAN FRANK HUSSLAGE EN ICO KLOPPENBURG

WorldViewBijna 30.000 webcams eenvoudig bereikbaar vanuit één app. Zoek vlakbij of op een plaatsnaam, zie op de kaart waar zich de webcams bevinden en selecteer een cam om het beeld te vergroten. Je kunt beelden mailen of delen via je sociale netwerk of bewaren op je fotorol. Ideaal voor een preview van de skigebieden.Meer informatie: zoek in de iTunes store op WorldView. Prijs: gratis.

PowderQuestToen deze WePowder app nog PowFinder heette, is deze al eens besproken. Nieuw in de app zijn de ruim 700 suggesties voor freeride-routes. Leuk om inspiratie op te doen! Als vanouds: statusrapporten uit de WePowder community en de onovertro� en sneeuwkaarten waar-mee je vier dagen terug en vooruit kunt kijken.Meer informatie: zoek in de iTunes store op PowderQuest. Prijs: g ratis.

Kiri te kanawa “Sir Edmund Hillary was een inspiratiebron voor ons allemaal. Hij zette ons land op de wereldkaart in een tijd dat we nog niet zo veel rolmodellen hadden. Soms trad hij op tijdens mijn concerten. Het was een fantastische, zachtmoedige man, erg rustig en bescheiden. Eigenlijk is het een wonder dat hij in het Everest-team is terechtgekomen; hij was er de man niet naar om zich op te dringen. Hij was zelfs te verlegen om zijn vrouw een huwelijksaanzoek te doen, daar had hij hulp van buiten bij nodig.”De Nieuw-Zeelandse sopraan Kiri Te Kanawa in de bijlage Sir Edmund van de Volkskrant.

De Italiaan Vittorio Sella was rond de vorige eeuwwisseling een pionier in de bergsportfotogra� e. In de periode van 1879 tot 1909 trok hij met zijn camera door de Alpen, Kaukasus, Alaska, Sikkim, Ruwenzori en Kara-korum. In de loop der jaren zijn er veel boeken uitgegeven over Sella’s werk, met als huidig ijkpunt de uitgave uit 2000 van kwaliteits-uitgeverij Aperture. Nu brengt Terra-Lannoo het volgende exemplaar uit.Voordat ik het boek in handen kreeg, had ik de pagina’s al in hoge resolutie op mijn beeldscherm gezien. De foto’s kwamen hier volledig tot hun recht. Maar hoe zou de uiteindelijke

Of je nou 6a klimt of traint voor je eerste 8c, dit handboek helpt je om je klimskills voortdurend te verbeteren. Ben je altijd al benieuwd geweest hoe goed je zou kunnen klimmen als je eens echt serieus zou trainen? Dan is dit jouw nieuwe bijbel. Het handboek, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek aangevuld met ervaringen van topklimmers, bevat alles wat ik ooit over trainen leerde of las. Het biedt kant-en-klare schema’s, maar ook uitgebreide achtergrond-informatie. Belangrijk speerpunt is het periodiseren. Dit afwisselen van training en rust gee� veel structuur aan je trainingsopbouw. Belangrijk

Boek

Boek

instagram

Onder redactie van Peter MienesA� s v� r alpinisten

The Rock Climber’s Training Manual, Michael L. AndersonUitgave: http://rockclim-berstrainingmanual.comISBN: 978-0989515627Prijs: $ 28,95

Vittorio Sella, mountain photographs 1879 -1909Uitgave: Terra – Lannoo, www.terralannoo.nlISBN: 9789089896193Prijs: € 59,50

Show us your #whi� er!Nee, dit is geen oneerbaar voorstel. Het is een oproep van climbing.com om via Instagram foto’s van een whipper in te sturen. En wat dat is? Een flinke val zonder ernstige gevolgen. Benieuwd of dat nog mooie plaatjes hee� opgeleverd? Zoek op #whipper in Instagram en je ziet van alles langsvliegen.

Hoe vind je je weg in de rots? Loop je met gekopieerde A4’tjes rond of koop je een echte topo? Dat lijkt een simpele afweging van kosten en het gemak om de topo te krij-gen. Een betere afweging zou zijn: ondersteun ik met de topo die ik koop de behaking of toe-gankelijkheid van het klimgebied? Met dank aan nonstop-climbing.com kregen we deze foto over

Vakwerk

de ‘topo-oorlog’ in de Vaucluse tussen locals en buitenlandse makers van topo’s. Beide partijen zullen

waarschijnlijk nooit door één deur kunnen. Als bezoeker kun je van te voren op internet de ‘piraten-topo’ kopen om ter plekke de locale versie te kopen en zo je steentje bij te dragen.

Topo-� rlog

De nieuwe trainingsbijbelis het onderscheid tussen kracht en power, explosieve kracht. Kracht train je op het vingerbord, power al boulderend en op het campusbord. Daarnaast stellen de auteurs dat de meeste klimmers overtraind zijn en meer rust zouden moeten nemen. Het is een aanpak met een seizoens-opbouw die misschien ingewikkeld lijkt, maar als je net als ik het eerste seizoen gebruikt om alles rustig uit te zoeken, is het goed te doen en ik merkte direct verschil. Omarm je deze methode, dan ga je waarschijnlijk e� ciënter trainen, meer rusten en beter klimmen dan ooit. [Gerke Hoekstra]

druk zich verhouden tot de Aperture-uitgave? Als laatste stap in het proces kan een drukker een dergelijk kunst-boek maken of breken. Hier blijkt het eerste het geval: de drukker leverde eersteklas vakwerk. De af-drukken van de oude glasnegatieven, meestal groter dan het boek zelf, komen volledig tot hun recht. De soms surrealistische beelden spatten van het papier. Diepzwarte luchten, helwitte sneeuw en vervreemdende, infraroodachtige opnames uit de nevelwouden van Ruwenzori en Karakorum geven de beelden een dramatisch e� ect, waar zelfs het meest fancy retro� lter niet aan kan

cit� t

tippen. Fotogra� e is een vak, al meer dan een eeuw lang. [Frank Husslage] “

80_HL0115_r13_gespot.indd 81 03-02-15 10:02


^^^ vooruitblik ^^^ vooruitblik ^^^ vooruitblik

JUWEELTJES UIT DE BOEKENKASTJUWEELTJES UIT

Hoogtelijn 2-2015 verschijnt 3 april

BERNER OBERLAND

WANDELEN EN KAASMAKEN IN

GROSSARLTAL

ColofonHoogtelijn is het o� ciële tijdschri� van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar.De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht hee� , zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn.Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schri� elijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

RedactiePeter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Ernst Arbouw, Mirte van Dijk, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Anne van Leeuwen, Bram Munnichs, Florian van Olden, Ivar Schute.

MedewerkersJody Hagenbeek, Christine Tamminga, Arnold Tang, Peter Uijt de Haag, Milka van der Valk Bouman (correctie), Saskia Gottenbos (cartogra� e), Toon Hezemans (cartoons).

Redactie-adresNKBV, t.a.v. Hoogtelijn,Postbus 225, 3440 AE [email protected], www.hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatieManagementMedia BVPostbus 1932, 1200 BX HilversumTel. 035-6232756, fax 035-6232401Peter Dierdorp, Olger Kooring, Maikel van Wiggen [email protected]@[email protected]

VormgevingStudio ManagementMedia, Edith van de Giessen (art director) Anita Baljet

Druk Senefelder Misset, DoetinchemOplage: 37.000ISSN: 1387-862X

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport VerenigingBellen0348-409521BezoekenHouttuinlaan 16-A, 3447 GM WoerdenSchrijvenPostbus 225, 3440 AE WoerdenFax 0348-409534, [email protected]: IBAN NL84RABO0161417213BIC RABONL2U

KLETTERSTEIG BOVEN INNSBRUCK

82_HL0115_r12_vooruitblik.indd 82 03-02-15 10:03

KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING I WWW.NKBV.NL

BEKLIM JE EERSTE 6000’ER

MINI-EXPEDITIES IN NEPAL • Vanaf 22 dagen• Kleine groepen• Instapniveau vanaf C1

De expedities vanaf €2250,-

Island Peak 6160m 18-04-15Mera Peak 6476m 18-04-15Peak Saribung 6328m 26-09-15Chulu East & Far East 6400m 16-10-15

NIEUW

in ons aanbod

BOEK NU OP BERGSPORTREIZEN.NL

ADV-mini exp_def2.indd 1 02-02-15 10:23

FOR THE MOST EXTREME CONDITIONS IN THE WORLD

RAB.UK.COM

Het uit drie lagen opgebouwde Pertex® Shield+ is zeer slijtvast, heeft een hoog draagcomfort en is toch ultralicht in gewicht. Rab maakt er mooie, minimalistische en functionele jassen van vanaf 200 gram.

De hoge waterkolom (20.000 mm) van dit ademend waterdicht membraan garandeert bescherming tegen zware hoosbuien.

BREATHABLELIGHTWEIGHT

WATERPROOFPERFORMANCE

Naamloos-2 1 03-02-15 14:23

HL 1-2015

Documents

Transcript of HL 1-2015