Effectonderzoek in de kunstzinnige therapie

Wat is effectonderzoek?

• Effectonderzoek is onderzoek waarbij gestreefd wordt naar het aantonen van een onweerlegbaar verband tussen een (therapeutische) interventie en een optredend effect

Wie vraagt om effectonderzoek?

• Cliënten, in relatie tot het moeten maken van een keuze uit groot therapie-aanbod

• Beroepsbeoefenaars, in relatie tot professionalisering

• Instellingen, in relatie tot kwaliteit(smeting) van geleverde zorg

• Overheden en inspecties, in relatie tot bewaking van de kwaliteit van de zorg

• Verzekeraars, in relatie tot financiering

Scala aan effectonderzoek

• Gevalsstudie of casusbeschrijving • Meervoudige gevalsstudie (met metingen)• Kwalitatief onderzoek naar (gemeten) effecten• Kwantitatief onderzoek naar kwantitatieve effecten• Kwantitatief onderzoek met vergelijking van

effecten

• Natuurlijk verloop van onderzoeksopzet• Hoe langer hoe meer betrokkenen• Hoe langer hoe minder contact per betrokkene• Wetenschappelijk: hoe langer hoe

‘betrouwbaarder’

Scala aan effectonderzoek

• Gevalsstudie of casusbeschrijving – Kwalitatief of verhalend chronologisch verslag– Eventueel: nul-, (tussen-) en eindmeting– Nesrine

• Meervoudige gevalsstudie (met metingen)– Vergelijkbare cases, overtuigingskracht – Opdracht vierde jaar

• Kwalitatief onderzoek naar (gemeten) effecten– Grotere aantallen cases (kwantitatief)– Analyses nog beschrijvend– Zoals vb. Kunzt. Atelier bedoeld was– Onderzoek gekoppeld aan zorgprogramma’s

Scala aan effectonderzoek (2)

• Kwantitatief onderzoek naar kwantitatieve effecten– Grotere aantallen (kwantitatief)– Kwantitatieve analyses

• Kwantitatief onderzoek met vergelijking van effecten– Doel- en controlegroep– Door toeval ontstane doel- en controlegroepen (RCT)

Soorten effectonderzoek

Twee uitersten:• Casuïstisch effectonderzoek

– Een onweerlegbaar verband tussen een (therapeutische) interventie en een optredend effect op basis van één casus

– Belangrijk voor kunstzinnig therapeuten!!

• Klinisch effectonderzoek (RCT)– Een onweerlegbaar verband tussen een

(therapeutische) interventie en een optredend effect

– Doelgroep en controlegroep

Voorbeeld CEO

• Gordelroos:

• Je smeert zalf (de interventie) op de wond en de wond geneest (effect).

• Conclusie?

Voorbeeld CEO (2)

• Medicatie hoge bloeddruk (interventie) gestart in week 11:

• Wat als medicatie gestart was in week 1 of in week 21?

0

50

100

150

200

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21

CEO gebaseerd op patroonherkenning

• De cursor op een computerscherm beweegt als ik een (aangesloten) muis beweeg

• Mijn zoon krijgt uitslag rond zijn mond na het eten van aardbeien

Welke aspecten overtuigen je van het effect van de interventie?

• Overeenkomst in lokatie van interventie en optredend effect

• Overeenkomst in tijdstip van interventie en optredend effect (effect na interventie)– Belangrijk om klachtenpatroon (lang) voor de

therapie in kaart te brengen

• Overeenkomst in patroon (in tijd of in ruimte)

• Kun je patroonovereenkomst gebruiken om het effect van kunstzinnige therapie aan te tonen?

Casuistisch effectonderzoek binnen KT

Welke patronen kun je volgen en vergelijken binnen de KT?

• …

Patroonovereenkomst? KT

INTERVENTIE:• Probeer pigment en water goed – en in de juiste

verhouding – te mengen (sessie 3, 4, 5, 7, 8, 10)EVALUATIE:• Kleurgebruik is helderder en lichter (sessie 9, 10,

11)

INTERVENTIE:• Probeer kleuren in lagen op te brengen, en probeer

het gebruik van contourlijnen te voorkomen (5, 7, 9)• Probeer meer kleurovergangen te maken (10)EVALUATIE:• Meer nuance in kleur (7, 8, 9, 10, 11)

Patroonovereenkomst KT? (2)

INTERVENTIES:• Probeer kleuren in lagen op te brengen, en probeer

het gebruik van contourlijnen te voorkomen (5, 7, 9) • Probeer een beweging van de kwast te volgen

(vanuit de impuls) en niet (vanuit het hoofd) te sturen (3, 7)

• Probeer minder verkrampte (lossere) bewegingen te maken (3)

EVALUATIE:• Vormen zijn organischer (minder statisch 8 t/m 11) • Het werk ‘nodigt meer uit’ (9, 10, 11)• Er zit meer diepte in de werkstukken (9, 10, 11)

Patroonovereenkomst KT? (3)

• Mogelijk patroonovereenkomst, maar (discussie!!):

• Is de toename in schildervaardigheid debet aan de geconstateerde veranderingen?

• Is contact met de therapeut debet aan de geconstateerde veranderingen?

Soorten effectonderzoek

Twee uitersten:• Casuïstisch effectonderzoek

– Een onweerlegbaar verband tussen een (therapeutische) interventie en een optredend effect op basis van één casus

– Belangrijk voor kunstzinnig therapeuten!!

• Klinisch effectonderzoek– Een onweerlegbaar verband tussen een

(therapeutische) interventie en een optredend effect

– Doelgroep en controlegroep

Klinisch effectonderzoek: RCT (1)

• Er treedt een effect op. Wat zijn de mogelijke verklaringen voor het optreden van het waargenomen effect?– ....– ....

• Kijken vanuit toeschouwersbewustzijn i.t.t. kijken vanuit deelnemersbewustzijn

Klinisch effectonderzoek: RCT (2)

• Wat zijn de mogelijke verklaringen voor het optreden van een waargenomen effect?– Specifieke effect (SE) interventie– Externe factoren (EF) die het effect van de

interventie beinvloeden (‘placebo-werking’)– Natuurlijke beloop (NB) van het proces– Meetfouten (MF)

• WE = SE + EF + NB + MF

• Minimaliseer EF, NB en MF dan kun je het SE zo zuiver mogelijk bepalen

Klinisch effectonderzoek: RCT (3)

• Gebruik een doelgroep en een controlegroep

• Voor doelgr. WEd = SEd + EFd + NBd + MFd

• Voor con.gr. WEc = SEc + EFc + NBc + MFc

• Als doel- en controlegroep vergelijkbaar, dan:– is EFd = EFc

– en NBd = NBc

– en MFd = MFc

– en als SEc ongelijk is aan SEd wordt het verschil aan de interventie toegeschreven

Klinisch effectonderzoek: RCT (4)

• Wanneer zijn doel- en controlegroep vergelijkbaar?– Als groepen cliënten groot genoeg zijn– Als groepen cliënten door toeval zijn ontstaan

• Randomisatie– Als zowel cliënten als behandelaars niet weten

wie bij welke groep hoort • Dubbelblind

• Gerandomiseerde, dubbelblinde opzetten– RCT studies

• Meta-analyses

Kunnen we iets met deze kennis?

• Ja… (denk aan deelvraag d)!!!!

• Bekijk het natuurlijke beloop van de klachten voorafgaand aan de KT (anamnese)

• Probeer meetfouten zoveel mogelijk te voorkomen (gebruik meetinstrumenten op de correcte manier)

• Breng externe factoren die het effect van de KT kunnen beïnvloeden zo veel mogelijk in kaart

• Wat niet samenhangt met bovenstaande factoren is wellicht het specifieke effect van KT

Wat leert een RCT?

• De meest effectieve behandeling voor een gemiddelde patiënt – Geen zicht op de meest effectieve behandeling

bij een individuele patiënt

• De interventie die gemiddeld genomen de meeste kans van slagen heeft– Geen zicht op factoren die afwijkingen van het

gemiddelde verklaren

De draad van het verhaal:

• Bij effectonderzoek wordt gestreefd naar het aantonen van een onweerlegbaar verband tussen een (therapeutische) interventie en een optredend effect

• De gouden standaard voor effectonderzoek is het dubbelblinde, gerandomiseerde onderzoek

• KT heeft nu grote behoefte aan het expliciteren van ervaringskennis als basis voor goed gedocumenteerde n=1 studies– Gevalsbeschrijvingen hebben weinig

wetenschappelijke overtuigingskracht– Op basis van meerdere casusbeschrijvingen zijn

meer algemene uitspraken te doen over het effect van KT

– Voorbereiding voor RCT studie

Opdracht module OZV:Het werkplan (week 38)

Onderzoeksvoorstel of werkplan

• Inleiding en probleemstelling• Vraagstelling• Eventueel formulering van deelvragen• Werkwijze• Literatuurlijst (indien relevant)

Inleiding

• Achtergrond van het onderzoek– Overzicht bestaande kennis m.b.t. voorgenomen

onderzoek– Gegevens om relevantie onderzoek aan te geven– Probleem- en vraaginleidend

• Afgestemd op je doelgroep– HBO of WO geschoolde Nederlander

• Enthousiasmerend maar zakelijk

Probleemstelling

• Wat is het probleem waar je aan gaat werken?• Voor wie is dat een probleem?• Wanneer treedt dat probleem op?• Wat wordt er opgelost als je je onderzoek

uitgevoerd hebt?• …

Werkwijze (b, c, d) – denk aan:

• (b/c) Toestemmingsformulier cliënt – Deelname aan onderzoek en gebruik publicatie van

(geanonimiseerde) gegevens

• (c/d) Gedetailleerde omschrijving van klachten en het verloop van die klachten in de tijd

• Ondubbelzinnige (liefst geoperationaliseerde of meetbare) weergave van de hulpvraag

• (b/c) Weergave van beoogde therapiedoelen, gegeven opdrachten, gepleegde interventies, gedrag van cliënt(en) etc. per sessie– Maak het verslag direct na de sessie!– Wees zo volledig mogelijk

• (d) Inventarisatie van verstorende factoren– Medicatie, andere therapievormen etc.

Literatuurlijst

• Gebruikte literatuur• Aangeraden literatuur

• APA-norm!!!!

Voorstel voor vervolgonderzoek

• Inleiding en probleemstelling• Vraagstelling• Eventueel formulering van deelvragen• Werkwijze• Literatuurlijst (indien relevant)

• Het gaat om een onderzoek zo groot als het vierdejaars onderzoek (dus 6 EC)

Verslaglegging

Verslag of artikel (+ volgorde)

• Samenvatting• Inleiding en probleemstelling• Vraagstelling en deelvragen• Werkwijze• Resultaten• Discussie• Conclusie • Literatuurlijst • Bijlagen

Verslag of artikel (+ volgorde)

• 6. Samenvatting• 5. Inleiding en probleemstelling• 6. Vraagstelling en deelvragen

• 3/4. Werkwijze• 2. Resultaten• 3/4. Discussie• 3/4. Conclusie • 7. Literatuurlijst

• 1. Bijlagen