HET KLEINSTE

BLAD VAN

NEDERLAND

Thema:

Het avontuur van

ondernemerschapHET VIJFDE NUMMER VAN JAARGANG 2

IN DIT NUMMER Italiaans ijs in Nederland!

DEQUOTE

VOORWOORDVAN RIJNCONSULTINHOUD

Ondernemerschap. Het is in organisaties een van de hedendaagse ‘buzzwords’. Samen met klantgerichtheid en resul-taatgerichtheid vormt het de top-drie van meest gebruikte managementtermen. Wat willen we toch graag ondernemende medewerkers in onze bedrijven en organisaties. Maar ja, ondernemerschap... wat is dat eigenlijk? En nog ingewikkel-der: hoe realiseer je dat dan? Just do it?

Persoonlijk ondernemerschap (en klant- en resultaatgerichtheid) krijgt een enorme impuls wanneer iemand ‘voor zichzelf begint’. De stap om zelf alle verantwoordelijkheid te dragen voor het verwerven van inkomen, zorgt kennelijk voor adrenaline en motivatie.

Wij merken dat zelf in sterke mate, nu we als Rijnconsult besloten hebben om ook weer ‘voor onszelf te beginnen’. Sinds

2000 waren we onderdeel van Ordina. Nu – vijf jaar later – bemerkten zowel wij als Ordina dat er slechts in beperkte mate sy-nergie te realiseren viel. Daarbij voelden wij de drang om het eigen ondernemer-schap weer naar ons toe te halen. In een markt die sterk vraaggericht werkt en maatwerkoplossingen vereist, hebben we de dynamiek van het eigen ondernemer-schap nodig. Bovendien, het gevoel ‘eigen baas’ te zijn geeft een extra dimensie.

Voor jezelf beginnen. Een avontuurlijke reis, omdat je route en bestemming niet goed kunt plannen. Dat gold al helemaal voor de Italiaanse familie Talamini, die begin vorige eeuw het grote risico nam om te vertrekken naar Nederland. Een prachtig voorbeeld voor iedereen die met het thema ondernemerschap bezig is.

Bas van der VeldeD I R E C T E U R

3 VOORWOORD VAN RIJNCONSULT

4 IJS UIT DE BERGEN VAN BELLUNO

14 VITRINE

16 CASES VAN RIJNCONSULT

‘Je kunt dit vak leren, maar het moet wel in je zitten. Je hebt het of je hebt het niet.’

Riccardo Talamini,

Ondernemer

2 3

T

WEE DALEN IN DE DOLOMIETEN, TEN zUIDEN

VAN DE WINTERSpORTpLAATS CORTINA D’AMpEzzO,

zIJN DE BAKERMAT VAN DE ITALIAANSE IJSBEREI-

DERS. VOOR DE EERSTE WERELDOORLOG AL TROKKEN

DE IJSBEREIDERS VAN HIERUIT NAAR MIDDEN-EURO-

pA, NAAR STEDEN ALS WENEN, BOEDApEST EN BRNO

EN OOK NOORDELIJKER NAAR KEULEN, DARMSTADT,

HANNOVER EN BERLIJN. IN DE JAREN TWINTIG EN

DERTIG VAN DE VORIGE EEUW TROKKEN NOG MEER

EMIGRANTEN NOORDWAARTS, NAAR DUITSLAND EN

OOK NAAR NEDERLAND.

54

De emigranten werden naar het noorden gedreven door de povere omstandighe-den in hun geboortestreek. Men hield er koeien en schapen en verbouwde wat aardappelen en maïs, maar veel leverde het niet op. In de wintermaanden werd het inkomen aangevuld met ambachten die vaak elders in Italië of in Oostenrijk werden uitgevoerd. Zelfstandig onder-nemerschap en arbeidsmigratie hoorden kortom tot de cultuur van de streek.Hoe juist deze bergbewoners tot de specialisten van de Italiaanse ijsbereiding zijn geworden, is niet duidelijk. De kunst van het ijsmaken zou door Marco Polo uit Azië naar Venetië zijn gebracht. Bewoners van de provincie Belluno ten noorden van Venetië zouden het ijsmaken in de lagunenstad hebben opgepikt. Een sug-gestie is dat de sneeuw in het berggebied als natuurlijk aanwezig koelmiddel heeft geholpen in de ontwikkeling van Belluno tot bakermat van de Italiaanse ijsberei-ders.

De Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam waren voor een aantal van deze ijsbereiders een reden om hun geluk in Nederland te beproeven. Duidelijke regels voor beroepsuitoefening door bui-tenlanders waren er niet. Het volstond doorgaans om een ventvergunning te vragen bij de politie en dan hing het een beetje van de luim van de dienstdoende

agent af, of die werd afgegeven of niet. Met een zelfgetimmerd ijskarretje trokken de immi-granten er vervolgens op uit om ijsjes voor een halve of een

hele cent te verkopen.In de winter keerden ze terug naar hun dorpen, Vodo di Ca-

dore, Pieve di Cadore en aangrenzende plaatsen. Zodra de lente aanbrak, togen ze weer naar het noorden. En elk jaar werden zij gevolgd door steeds meer dorpsgenoten die het avontuur aandurf-den. Zoals Amerigo Talamini uit Vodo di Cadore.

76

AMERICO TALAMINI IN 1933 BIJ zIJN IJSKAR.

‘ITALIAANS IJS MAKEN MOET IN JE zITTEN’

‘In 1930 heeft mijn grootvader voor het eerst met ijs gewerkt, in Praag’, vertelt Riccardo Talamini van de ijssalon met dezelfde naam in Enschedé. ‘Het jaar daarop kwam hij naar Breda, waar hij een beter contract kreeg van een dorpsgenoot die daar een ijssalon was begonnen. Na nog een seizoen in Breda, besloot hij voor zichzelf te beginnen in Bergen op Zoom.‘Net als iedereen begon mijn opa met een ijskarretje, waar-mee hij ijs verkocht dat hij in een werkplaatsje had bereid. Italiaans ijs was toen nog totaal onbekend in Nederland. Er was wel roomijs en banketbakkersijs, maar vruchtenijs en sorbetijs was com-pleet nieuw. In het begin deden som-migen het wel cadeau, om de mensen er bekend mee te maken. Maar het sloeg vrij snel aan, niet alleen omdat het nieuw was, maar ook omdat het een relatief goedkope traktatie was. En daar was in de crisistijd wel behoefte aan.‘Al gauw had mijn opa vier, vijf ijskar-

retjes rijden. In 1936 kon hij een ijssalon openen aan het St. Catharinaplein in Bergen op Zoom. In Italië hadden mijn grootouders een eigen huis met een stuk-je grond waar ze aardappelen en groenten konden verbouwen. Meestal waren er wat konijnen, een koe of een schaap. Er was hout om te stoken, dus eigenlijk hadden ze niet heel veel geld nodig voor

een redelijk bestaan. Er bleef dus wat geld over om te investeren, al was mijn opa daar terughou-dend mee. Net als alle gastar-beiders ging hij er immers van uit dat hij maar een paar jaar in Nederland zou blijven. Te

veel investeren doe je dan niet.’

MOEILIJK BEGIN

Die beginjaren waren niet gemakkelijk voor Amerigo Talamini, weet zijn klein-zoon. ‘Niemand verlaat zijn geboorte-grond voor zijn plezier’, zegt hij. ‘Mijn opa was van oorsprong timmerman, hij heeft nog meegebouwd aan de Fiat-fa-briek in Turijn. Het was niet uit luxe dat

EERSTE IJSSALON

IN BERGEN Op zOOM

(1936-1946).

VLNR: pERSONEELSLID,

CATERINA TALAMINI MET

zOON ANGELO EN

AMERICO TALAMINI.

98

hij naar Nederland ging om met ijs te werken. Hij sprak de taal niet, had maar heel weinig landgenoten om mee te praten en moest het hele seizoen con-tinu doorwerken. De eerste jaren kwam hij alleen naar Nederland, later kwam zijn vrouw ook mee. Mijn vader, Angelo Talamini die in 1940 is geboren, heeft een aantal jaren lagere school in Neder-land gevolgd, maar het grootste deel van zijn schooltijd heeft hij in Italië doorgebracht. Dan kwamen mijn grootouders in februari naar Nederland en zagen ze hun kinderen niet totdat die in de zo-mervakantie ook naar Nederland kwamen.’We spreken nu al over de naoorlog- se jaren. Talamini: ‘Die eerste jaren na de oorlog waren moeilijk. Er heerste wan-trouwen jegens de Italianen, omdat Italië met Duitsland had meegewerkt. Maar uiteindelijk kwam dat wel weer goed. In 1947 had mijn opa de oude ijssalon verruild voor een nieuwe op de Lieve-vrouwenstraat in Bergen op Zoom. Eind

jaren vijftig kwam mijn vader in de zaak. Mijn opa en hij hadden samen een ven-nootschap. Nadat mijn opa in 1961 was overleden, is mijn vader nog vier jaar in Bergen op Zoom gebleven. Maar de loca-tie werd minder en toen er een salon in Enschedé te koop kwam, is hij daarnaar-toe gegaan. Dat was op de Bolwerkstraat, net buiten het centrum. Sinds 1970 zitten

we in het huidige pand aan de Marktstraat.’

VAN JONGS AF AAN HELpEN

‘Het is een lange geschiede-nis en dat is voor mij ook de reden geweest om de zaak

over te nemen. Zo’n familiege-schiedenis wil je niet verloren laten gaan. Ik ben er bovendien mee opgegroeid. Er is een foto waarop ik als jongetje van vier al aardbeien zit schoon te maken. Ik was vijf toen ik mijn eerste ijsje schepte, op mijn twaalfde, dertiende ben ik echt begonnen met helpen in de zaak.’Uit vrije wil, wel te verstaan. ‘Het verschil met mijn opa is dat het voor mijn vader

ANGELO TALAMINI

BIJ zIJN IJSKAR

IN BERGEN Op zOOM.

10 11

en mij een eigen keuze is geweest om in de zaak mee te gaan werken’, zegt Riccardo. Voor hem is het ook een soort roeping: ‘Je kunt dit vak wel leren, maar het moet wel in je zitten. Je hebt het of je hebt het niet. Je werkt immers altijd met natuurproducten, waar de smaak steeds van verschilt. Daar kun je geen vast recept voor gebruiken, je moet afgaan op je smaak en je gevoel.’ De hartstocht waarmee Riccardo Talamini over zijn vak spreekt, maakt hem de aangewezen per-soon om het voorzitterschap van de As-

sociatie van Italiaanse ijsbereiders in Nederland, Ital, te bekleden.

ITALIAANS pASpOORT

Wat voelt hij zich eigenlijk, Italiaan of Nederlander? Talamini: ‘Mijn vader is hier geboren. Ik ook. Ik heb een Nederlandse moeder. Maar mijn gevoel ligt in Italië. Ik ben tweetalig opgevoed, een deel van mijn lagere school heb ik daar gevolgd. Ik heb een dubbele natio-

naliteit, maar ik heb alleen een Italiaans paspoort. Wij gaan ook altijd weer terug naar Italië, zo gauw het kan gaan we weer daarheen.’Daarnaast is ook de ondernemerszin en het avontuurlijke in de derde generatie terug te vinden. ‘Net als mijn opa heb ik wel eens met de gedachte gespeeld om heel ergens anders te beginnen. Een vriend van mij, die een zaak in Duitsland heeft, was in Mexico geweest. Laten we daar iets beginnen, ze hebben daar nog helemaal geen ijs, zei hij. Het begon meteen te kriebelen. Het is een hele stap die je moet durven nemen. Gelukkig heeft mijn opa het indertijd aangedurfd.’

DE HUIDIGE IJSSALON AAN DE MARKTSTRAAT IN ENSCHEDE.

RICCARDO TALAMINI.

12 13

BOEK

Fabriek van de Toekomst

Door Ernst Paardekooper (red.)

Uitgever: ProCa-MPP 2005

De uitdagingen voor ondernemers in de

voedingsindustrie. Praktisch handboek met

bijdragen van Rijnconsult-adviseurs.

Ordina en Rijnconsult zijn overeengekomen

dat laatstgenoemde voor 80% in handen zal

komen van management en medewerkers van

Rijnconsult.

Voor de officiële persberichten zie

www.rijnconsult.nl en www.ordina.nl.

WEBSITE

www. ital .nl

De associatie voor Italiaanse ijsbereiders in

Nederland. Ital is het keurmerk voor ijs dat

is gemaakt uit natuurlijke grondstoffen. De

vereniging is opgericht in 1972 en bestaat uit

16 leden.

www. talamani-enschede .nl

Site van de familie Talamani, de hoofdper-

sonen uit deze uitgave van Het Kleinste Blad

Van Nederland.

ACTIE

Coppa Nocciola voor de halve prijs

Speciaal voor de lezers van Het Kleinste Blad

Van Nederland.

Kijk op

www. talamani-enschede.nl

en volg de instructies.

HKBVN verschijnt wanneer het uitkomt.

Uit deze uitgave mag eigenlijk alles worden

gekopieerd en/of verveelvoudigd.

Sterker nog, dat zouden we erg leuk vinden.

Wilt u ons dat, via onderstaand adres, wel

laten weten?

WILT U DAT HKBVN OOK NAAR IEMAND

ANDERS WORDT GESTUURD?

Kijk dan op www.rijnconsult.nl

of bel 030 29 84 250

RIJNCONSULT

T.a.v. redactie HKBVN

Postbus 233

3990 GA Houten

030 29 84 250

COLOFON

eindredactie: de medewerkers van Rijnconsult

tekst: Bas van Lier

ontwerp: 124 Design, Amsterdam

concept en realisatie: Yardmen bv, Amsterdam

BOEK

IJscomannen en schoorsteenvegers

Door Frank Bovenkerk e.a.

Uitgever: Meulenhoff 2004

Wonderbaarlijke familiegeschiedenissen van

Nederlandse Italianen. Over ‘integratie met

behoud van eigen identiteit’ gesproken…

BOEK

De acht principes voor effectief ondernemer-

schap

Door Dave Marcum e.a.

Uitgever: Business Contact 2002

Tsja…

LEERGANG

Leiding nemen InNovatie

Intensief en inspirerend programma over de

kunst van het innoveren.

Zie www.debaak.nl/innovatie voor meer informatie.

Kijk ook op onze website.

14 15

CASES VAN RIJNCONSULT

Het Kleinste Blad Van Nederland is een

uitgave van Rijnconsult. Het behandelt per

keer een thema dat ons aan het hart gaat, is

opgevallen of dat wij anderszins belangrijk

vinden. We geven (denk)richtingen aan en

streven geen volledigheid na.

HKBVN is vooral bedoeld om te inspireren.

Achterin HKBVN vindt u over het gekozen

onderwerp wel een lijst van artikelen,

adressen, websites en wat dies meer zij,

waarmee u zelf gemakkelijk meer

informatie kunt vinden.

KIJK OOK Op ONzE WEBSITE

www.rijnconsult.nl

RIJNCONSULT

organisatieadvies, procesmanagement,

interim-management, persoonsonderzoeken,

werving & selectie.

STICHTING LUx

Begeleiding van deze fusieorganisatie in de

culturele sector bij het ontwikkelen van een

businessplan. Twee speerpunten: het formuleren

van gezamenlijke en realistische ambities, en het

ontwikkelen van een logische (en dus haalbare)

fasering voor de introductie van nieuwe, commer-

ciële activiteiten.

KONINKLIJK TUINBOUWBEDRIJF LEMKES

Een goede strategie uit het verleden is geen

garantie is voor de toekomst. Dat is zo’n beetje

het devies van het management van dit bedrijf.

De enorme groei van de afgelopen jaren vormde

geen beletsel om de bestaande strategie kritisch

tegen het licht te houden. Wij hebben dit proces

van strategische herijking begeleid.

We zijn natuurlijk niet alleen

bezig met ons eigen onderne-

merschap. We ondersteunen

ook de business van onze

opdrachtgevers:

16