Het ziekenhuis kan beter - Loek Winter...Finance aan de Rijksuniversiteit van Groningen, ziet een...
1
NRC Handelsblad Donderdag 15 december 2011 NRC Handelsblad Donderdag 15 december 2011 31 31 NRC Handelsblad Donderdag 15 december 2011 NRC Handelsblad Donderdag 15 december 2011 30 Economie 30 Economie Advertentie Het ziekenhuis kan beter Criticus Kees Cools Loek Winter Loek Winter (Voerendaal, 1959) werk- te na zijn studie geneeskunde als ra- dioloog in het Delftse Reinier de Graaf Gasthuis het het Amsterdamse OLVG. Begin jaren negentig begon hij te investeren in de zorg. Hij is grootaandeelhouder van de DC Groep en de MC Groep. Naast de IJs- selmeerziekenhuizen, die hij voor 5 miljoen euro kocht, investeerde hij nog eens 10 miljoen euro in zogehe- ten focusklinieken, twaalf centra op het gebied van diagnostiek, pijnbe- strijding, scopieën en dermatologie. Sinds dit jaar is Winter een dag in de week hoogleraar Healthcare Entre- preneurship aan de Nyenrode Busi- ness Universiteit. Regeerakkoord In het regeerakkoord hebben VVD en CDA afspraken gemaakt over winstuitkeringen in de zorg. De PVV heeft zich hieraan gecommitteerd in het gedoogakkoord. „Om een grote kwaliteitsslag te ma- ken is geld nodig”, staat in de zorg- paragraaf van het coalitieakkoord. „Dat hoeft niet alleen van de over- heid te komen. Als er extra geld uit de private markt de zorgsector kan worden ingetrokken zal dit tot grote verbeteringen kunnen leiden.” De coalitiepartijen hebben voor- waarden verbonden aan de winst- uitkering. Het wetsontwerp zal naar verwachting bepalen dat een winst- uitkering pas mogelijk is na een po- sitief advies van de Inspectie voor de Gezondheidszorg over de kwali- teit van zorg. Gedurende de eerste drie jaar wordt geen winst uitge- keerd. Dit moet snelle investeerders afschrikken en langetermijngeld- schieters, zoals pensioenfondsen trekken. Naar verwachting wordt het wets- ontwerp eind dit jaar bij de Tweede Kamer ingediend. De bedoeling is dat de wet in 2013 in werking treedt. Loek Winter, directeur- eigenaar van de DC Groep en de MC Groep, twee particuliere bedrijven in de zorg. Foto Evelyne Jacq Kees Cools, hoogleraar Corporate Finance aan de Rijksuniversiteit van Groningen, ziet een enorm gevaar bij het toestaan van winstuitkerin- gen in de zorg. Hij vreest voor een veel hogere productie door artsen en ziekenhuizen en dus nog hogere zorguitgaven. Cools deed in 2008 in opdracht van de toezichthouder in de zorg NZa onderzoek naar de wenselijkheid van een winstexperiment. Volgens hem kunnen op winst gerichte aan- deelhouders de prijzen drukken en ook de doelmatigheid en kwaliteit in ziekenhuizen vergroten. Maar het winststreven zal ook een aanzuigen- de werking hebben en tot nog meer medische onderzoeken en behan- delingen leiden, want hoe hoger de omzet hoe hoger het dividend van aandeelhouders. Meer behandelingen zullen de zorg- uitgaven per saldo hoger maken, in plaats van lager. „Het is simpel”, zegt Cools. „Elk bedrijf dat naar winst streeft, zoekt een hogere om- zet, naast betere kwaliteit tegen la- gere kosten. Dat is ook Loek Winsters’ doel.” Cools wijst er op dat de omzetstij- ging in de zorg van jaarlijks 4 à 5 procent het allergrootste probleem is in de sector. Vergrijzing veroor- zaakt slechts 0,6 procentpunt daar- van. „Marktwerking is prima, maar dan wel onder de voorwaarde dat de omzetgroei wordt beteugeld. An- ders laten zorgondernemers de kos- ten alleen maar stijgen.” Zorgondernemer Loek Winter pleit voor meer armslag voor private investeerders in de zorg. „Ik wil laten zien dat het beter kan.” Z iekenhuizen die winst maken, roe- pen veel weerzin op: Amerikaanse toestanden, verschraling van zorg en op winst beluste investeerders die er met premiegeld vandoor gaan. Toch mogen ziekenhuizen binnenkort winst aan kapitaalverschaffers uit gaan keren. Minister Schippers (Volksgezond- heid, VVD) stuurt wellicht nog voor Kerst een wetsontwerp naar de Tweede Kamer dat dit mogelijk maakt. Voor haar een lo- gisch gevolg van de commerciële evolutie die zich in de zorg voltrekt. Het kán een uiterst lucratieve bedrijfs- tak zijn: er gaat jaarlijks 63,5 miljard euro in omgaat (waarvan 20 miljard voor de ziekenhuizen) en de vraag naar zorg is ge- garandeerd. De linkse oppositie, aangevoerd door de PvdA, heeft zich altijd verzet tegen de ‘vercommercialisering’ van de zorg. Oud- PvdA-leider Wouter Bos vergeleek private investeerders al met gevaarlijke apen. Hij wilde – toen hij nog geen consultant in de zorg was – de oprukkende marktwerking een halt toeroepen. „De markt gedraagt zich soms als een Bokito”, meende Bos. „Je kunt heel lang denken dat je hem onder controle hebt, maar op een dag doet hij toch wat zijn re- flexen hem ingeven. Uiteindelijk geeft een hele brede diepe greppel meer zeker- heid dan een goede dompteur.” Loek Winter (52) van de MC Groep vindt de weerzin tegen privaat geld en winstuit- keringen in de zorg misplaatst. Hij is de bekendste zorgondernemer in Nederland, ‘redder’ van de IJsselmeerziekenhuizen in Lelystad en Emmeloord, die bijna failliet waren. Hij kon ze voor 5 miljoen euro ko- pen. De overheid trok de geldbuidel om de schulden weg te werken. In minder dan een jaar tijd zette Winter naar eigen zeggen een verlies van 12 mil- joen euro om in een winst van 3 miljoen euro. Volgens hem het beste bewijs dat de zorg behalve premiegeld, ook privaat geld van investeerders nodig heeft. Winter heeft de smaak te pakken. Hij wil nu de noodlijdende antroposofische zorggroep Zonnehuizen (meer dan twin- tig vestigingen) overnemen. Als dat lukt is het een primeur: voor het eerst een com- merciële eigenaar voor een instelling in de geestelijke gezondheidszorg. Hoe heeft u de IJsselmeerziekenhuizen ook efficiënter gemaakt? „Er werkten te veel mensen en sommigen functioneerden niet. Ook specialisten. We hebben gesaneerd, zonder gedwongen ontslagen overigens. We hebben veel slecht gebruikte apparatuur en informa- tietechnologie weggedaan. En we zijn de- len van onze gebouwen gaan verhuren. Dit alles heeft betere zorg opgeleverd en ook een forse bezuiniging.” Welk probleem lossen private investeerders in de zorg eigenlijk op? Het gaat toch al tij- den goed zonder hen? „Voor innovaties heb je privaat geld no- dig. De vergrijzing en schaarste aan perso- neel vragen om forse investeringen in technologische en logistieke innovaties. Die komen niet van de grond zonder pri- vaat kapitaal. Daarnaast is het eigen ver- mogen van ziekenhuizen belabberd. Zij hebben maar beperkte mogelijkheden om dat op te bouwen. Met private kapitaalver- schaffers kunnen ze hun vermogensposi- tie verbeteren. Het economisch tij zit ook niet mee. De onzekerheid van ziekenhui- zen neemt toe. Banken stellen steeds ho- gere eisen als zij bijvoorbeeld een lening willen voor nieuwbouw. Private investeer- ders kunnen helpen.” Die stellen vaak nog hogere eisen? „Ja, maar in ruil voor betrokkenheid. Ban- ken hebben alleen een passieve rol, inves- teerders zijn aandeelhouders met zeggen- schap. Aandeelhouders eisen slagkracht en kunnen zorginstellingen dynamischer en innovatiever maken. Nu zijn zieken- huizen stichtingen die niet klantvriende- lijk zijn. Het zijn politieke systemen. Be- slissingen van ziekenhuizen zijn niet ge- baseerd op rationeel gedrag, maar op poli- tieke krachten. Een voorbeeld: ziekenhui- zen waar urologen een sterke machtsposi- tie hebben, kopen een Da Vinci Robot, voor een exorbitant bedrag van anderhalf miljoen euro. Deze hightechapparaten voor kijkoperaties zijn over vijf jaar niets meer waard. Nu zijn er maar liefst zestien ziekenhuizen met zo’n robot, terwijl er slechts werk is voor vier. Dat is niet effi- ciënt. Het is pure verspilling van premie- geld. Er wordt nog heel inefficiënt ge- werkt in ziekenhuizen, in academische ziekenhuizen al helemaal. Als ik ooit mijn vinger kan leggen op een academisch zie- kenhuis, dan schroef ik er zo 100 miljoen euro uit. Door te letten op de kosten. Ik noem maar iets: ziekenhuizen staan stijf van de interimmers.” Dus u bent blij dat Schippers ziekenhuizen openstelt voor op winst gerichte investeer- ders? „In theorie is haar voorstel prima, maar in de praktijk zal het niet werken. Nu mogen ziekenhuizen geen winst uitkeren aan in- vesteerders. Het is goed dat Schippers die winstklem wil opheffen. Maar in de prak- tijk levert haar voorstel grote problemen op. Het zal leiden tot vermenging van pu- bliek en privaat geld. Een ziekenhuis is opgebouwd met publiek geld, van pre- miebetalers. Als investeerders privaat ka- pitaal naar zo’n publiek ziekenhuis bren- gen, krijg je een onontwarbare kluwen. Rendement vragen over iets dat in het pu- blieke domein is opgebouwd, is onmoge- lijk. Dat moet je niet willen.” Hoe heeft u dat geregeld in de IJsselmeerzie- kenhuizen? „Investeringsmaatschappij Sequoia en ik zijn beide voor de helft eigenaar. Ik heb destijds in een accountantsrapport de waarde van de IJsselmeerziekenhuizen la- ten vaststellen. Zij hadden geen goodwill, maar badwill. Dat hebben we afgerekend met het publieke domein. Daarmee zijn deze ziekenhuizen in hun geheel overge- gaan naar het private domein. Daardoor is het overzichtelijk. Als we dat niet hadden gedaan, was er een hele onduidelijke situ- atie ontstaan. Die dreigt nu in alle zieken- huizen met het voorstel van Schippers. Stel dat we één miljoen euro steken in een ziekenhuis dat een omzet heeft van 50 miljoen en dat verlies lijdt. Welk rende- ment krijg ik dan? De uiteindelijke winst van het hele ziekenhuis of alleen het ren- dement over dat ene miljoen? Je krijgt enorm ingewikkelde accountantsverkla- ringen. Ik vind daarom dat er een ander wetsvoorstel moet komen. Daarin zou moeten staan dat zolang ziekenhuizen stichtingen zijn, ze geen winst uit kunnen keren. Ze zouden het alleen mogen als ze een besloten vennootschap zijn. In één stichting publiek en privaat geld hebben, gaat niet werken.” Schippers moet dus aangeven wie wanneer eigenaar van een ziekenhuis is? „Ja. Een ziekenhuis is nu publiek eigen- dom, omdat het uit premiegeld is opge- bouwd. Ik zou zeggen dat het ministerie van Volksgezondheid er eigenaar van is. Als de overheid haar eigendom afbouwt en verkoopt aan private partijen, kan Volksgezondheid met dat geld andere dingen doen. De nieuwe eigenaren heb- ben dan de vrijheid met het ziekenhuis te doen wat ze willen. Private investeerders die winstuitkeringen willen, moeten afre- kenen met de publieke sector. Er ontstaat dan een privaat stelsel in de ziekenhuis- zorg. Specialisten en privéklinieken zijn al volop aan het ondernemen. Deze zelf- standige behandelcentra zijn niet opge- bouwd met premiegeld, maar met privaat geld. Zij keren nu al winst uit. Dat mag omdat zij in dat private domein zitten. In die centra gaat jaarlijks al 340 miljoen eu- ro om, waar investeerders rendement uit halen. Niemand die daar over klaagt. Er wordt allang winst gemaakt in de zorg. Ook door apothekers, zorgverzekeraars en toeleveranciers van ziekenhuizen. Dit kabinet introduceert alleen een nieuw soort winst: winst als beloning voor risico- volle investeringen in ziekenhuizen.” Keren de IJsselmeerziekenhuizen u straks ook winst uit? „Het zijn nu nog stichtingen, maar wij vormen ze in 2013 om tot besloten ven- nootschappen. Dan zijn de eigendoms- rechten beter geregeld. En juridisch kun- nen ze dan ook dividend uitkeren. Maar dat duurt nog minstens vijftien jaar, want daar heb je niet alleen een positief resul- taat, maar ook een positief eigen vermo- gen voor nodig. Nu is dat nog negatief.” Botst het winststreven van investeerders niet met publieke belangen als solidariteit en toegankelijkheid van ziekenhuizen? „Ik investeer niet in de zorg om geld te verdienen. Het gaat mij erom dat we zie- kenhuizen beter runnen. In de VS, Duits- land, Zweden zijn de ervaringen met pri- vaat kapitaal goed.” Is het wenselijk dat buitenstaanders zich bemoeien met het beleid van ziekenhuizen? „Er zijn voldoende betrouwbare private partijen die geld willen steken in de zorg en de zorg beter kunnen maken. Maar je moet hen wel een aandeelhouderspositie geven, anders komen ze niet. Denk bij- voorbeeld aan pensioenfondsen. Die gaan niet voor het snelle rendement. Zij zien dat de vraag naar zorg verzekerd is. Het is belangrijk dat er geen cowboys komen in de zorg. Zorg is een langetermijnverhaal, alleen geschikt voor maatschappelijk be- trokken ondernemerschap. Ik ben niet van plan mijn eigendom in de zorg ooit te verkopen. Ik ga met mijn ziekenhuizen mijn kist in. Ik wil een voorbeeld stellen dat het anders kan.” U wilt er toch zelf ook beter van worden? „Ik doe het louter om te laten zien dat het beter kan. En natuurlijk om er over vijf- tien jaar aan te verdienen. Als mijn kinde- ren de zaak verkopen, wil ik geen Kamer- vragen. Als de waarde nu groeit, komt het rendement ons toe. Wij hebben een risico- volle investering gedaan. Als de overheid had willen meeprofiteren, had zij aan- deelhouder moeten worden.” Hoe zijn uitwassen te voorkomen? „Door een heel strak toezicht te regelen. Net als bij beursgenoteerde bedrijven. Na- tuurlijk is altijd twee procent een oplich- ter, maar oplichters zijn er nu ook.” Vindt u dat de hele gezondheidszorg ge- privatiseerd moet worden? „Het grootste deel ja. Dat is geen noodza- kelijke zorg. Dermatologie bijvoorbeeld is niet echt nodig, maar optioneel. tien of twintig procent van de gezondheidszorg moet publiek blijven. Dat is zorg waarvan men vindt dat iedere Nederlander er toe- gang toe moet hebben. Die zorg heeft net als het rioolstelsel een systeemfunctie. Denk aan de eerste hulp, verloskunde, traumatologie. Daar moet de overheid zich mee blijven bemoeien.” Om hun winsten op te krikken zullen inves- teerders alles proberen om de omzet van zie- kenhuizen te verhogen en niet-lucratieve zorg af te stoten. Zullen ze ziekenhuizen niet aansporen onnodige zorg te gaan leve- ren, patiënten allerlei screenings aan te bie- den, onzinpoli’s te openen? „Dat is een probleem. Wij zeggen dat we twintig procent meer zorg kunnen leve- ren voor hetzelfde geld. Alleen is het wel zo, dat als ik het beter en klantvriendelij- ker doe, ik ook meer patiënten trekt. De vraag is hoe je dat oplost. Privatisering zal de zorg niet redden. De vraag is: hoe kun je de groeiende behoefte aan zorg beteu- gelen? Je moet een drempel opwerpen. Ik denk dat de politiek een hogere eigen bij- drage voor patiënten in moet voeren.” Hoe heeft de omzet zich ontwikkeld in de I Jsselmeerziekenhuizen? „Die is met 30 procent gestegen sinds on- ze overname. Gemiddeld steeg de omzet van ziekenhuizen met 7,3 procent.” Als investeerders winst krijgen van zieken- huizen, profiteren burgers daar niet van. De opbrengst zou toch naar de premiebetaler moeten gaan? „Het moet én én zijn. De premie moet be- taalbaar blijven en aandeelhouders moe- ten beloond worden.” Critici zeggen dat uw plannen leiden tot tweedeling in de zorg. Als de overheid zich terugtrekt zullen armen zich straks minder zorg kunnen veroorloven dan rijken. „Onzin. Ik doe al bijna twintig jaar private investeringen, bijvoorbeeld in diagnosti- sche centra. Daar is geen tweedeling door ontstaan. De toegankelijkheid van zorg is er juist door toegenomen. Mensen zijn er alleen maar beter van geworden.” Antoinette Reerink
Transcript of Het ziekenhuis kan beter - Loek Winter...Finance aan de Rijksuniversiteit van Groningen, ziet een...
NRC Handelsblad Donderdag 15 december 2011NRC Handelsblad Donderdag 15 december 2011
3131NRC Handelsblad Donderdag 15 december 2011NRC Handelsblad Donderdag 15 december 2011
30 Economie30 Economie
A d v e rt e n t i e
Het ziekenhuis kan beter Criticus Kees Cools
Loek WinterLoek Winter (Voerendaal, 1959) werk-te na zijn studie geneeskunde als ra-dioloog in het Delftse Reinier deGraaf Gasthuis het het AmsterdamseOLVG. Begin jaren negentig begonhij te investeren in de zorg. Hij isgrootaandeelhouder van de DCGroep en de MC Groep. Naast de IJs-selmeerziekenhuizen, die hij voor 5miljoen euro kocht, investeerde hijnog eens 10 miljoen euro in zogehe-ten focusklinieken, twaalf centra ophet gebied van diagnostiek, pijnbe-strijding, scopieën en dermatologie.Sinds dit jaar is Winter een dag in deweek hoogleraar Healthcare Entre-preneurship aan de Nyenrode Busi-ness Universiteit.
R e ge e ra k ko o rdIn het regeerakkoord hebben VVDen CDA afspraken gemaakt overwinstuitkeringen in de zorg. De PVVheeft zich hieraan gecommitteerd inhet gedoogakkoord.„Om een grote kwaliteitsslag te ma-ken is geld nodig”, staat in de zorg-paragraaf van het coalitieakkoord.„Dat hoeft niet alleen van de over-heid te komen. Als er extra geld uitde private markt de zorgsector kanworden ingetrokken zal dit tot groteverbeteringen kunnen leiden.”De coalitiepartijen hebben voor-waarden verbonden aan de winst-uitkering. Het wetsontwerp zal naarverwachting bepalen dat een winst-uitkering pas mogelijk is na een po-sitief advies van de Inspectie voorde Gezondheidszorg over de kwali-teit van zorg. Gedurende de eerstedrie jaar wordt geen winst uitge-keerd. Dit moet snelle investeerdersafschrikken en langetermijngeld-schieters, zoals pensioenfondsentrekk en.Naar verwachting wordt het wets-ontwerp eind dit jaar bij de TweedeKamer ingediend. De bedoeling isdat de wet in 2013 in werking treedt.
Loek Winter, directeur-eigenaar van de DC Groepen de MC Groep, tweeparticuliere bedrijven inde zorg.Foto Evelyne Jacq
Kees Cools, hoogleraar CorporateFinance aan de Rijksuniversiteit vanGroningen, ziet een enorm gevaarbij het toestaan van winstuitkerin-gen in de zorg. Hij vreest voor eenveel hogere productie door artsenen ziekenhuizen en dus nog hogerezo r g u i t ga v e n .Cools deed in 2008 in opdracht vande toezichthouder in de zorg NZaonderzoek naar de wenselijkheidvan een winstexperiment. Volgenshem kunnen op winst gerichte aan-deelhouders de prijzen drukken enook de doelmatigheid en kwaliteit inziekenhuizen vergroten. Maar hetwinststreven zal ook een aanzuigen-de werking hebben en tot nog meermedische onderzoeken en behan-delingen leiden, want hoe hoger deomzet hoe hoger het dividend vanaandeelhouder s.Meer behandelingen zullen de zorg-uitgaven per saldo hoger maken, inplaats van lager. „Het is simpel”,zegt Cools. „Elk bedrijf dat naarwinst streeft, zoekt een hogere om-zet, naast betere kwaliteit tegen la-gere kosten. Dat is ook LoekWinster s’ doel.”Cools wijst er op dat de omzetstij-ging in de zorg van jaarlijks 4 à 5procent het allergrootste probleemis in de sector. Vergrijzing veroor-zaakt slechts 0,6 procentpunt daar-van. „Marktwerking is prima, maardan wel onder de voorwaarde datde omzetgroei wordt beteugeld. An-ders laten zorgondernemers de kos-ten alleen maar stijgen.”
Zorgondernemer LoekWinter pleit voor meerarmslag voor privateinvesteerders in de zorg.„Ik wil laten zien dat hetbeter kan.”
Z iekenhuizen die winst maken, roe-pen veel weerzin op: Amerikaansetoestanden, verschraling van zorg
en op winst beluste investeerders die ermet premiegeld vandoor gaan.
Toch mogen ziekenhuizen binnenkortwinst aan kapitaalverschaffers uit gaankeren. Minister Schippers (Volksgezond-heid, VVD) stuurt wellicht nog voor Kersteen wetsontwerp naar de Tweede Kamerdat dit mogelijk maakt. Voor haar een lo-gisch gevolg van de commerciële evolutiedie zich in de zorg voltrekt.
Het kán een uiterst lucratieve bedrijfs-tak zijn: er gaat jaarlijks 63,5 miljard euroin omgaat (waarvan 20 miljard voor deziekenhuizen) en de vraag naar zorg is ge-garandeerd.
De linkse oppositie, aangevoerd door dePvdA, heeft zich altijd verzet tegen de‘vercommercialisering’ van de zorg. Oud-PvdA-leider Wouter Bos vergeleek privateinvesteerders al met gevaarlijke apen. Hijwilde – toen hij nog geen consultant in dezorg was – de oprukkende marktwerkingeen halt toeroepen.
„De markt gedraagt zich soms als eenB okito”, meende Bos. „Je kunt heel langdenken dat je hem onder controle hebt,maar op een dag doet hij toch wat zijn re-flexen hem ingeven. Uiteindelijk geefteen hele brede diepe greppel meer zeker-heid dan een goede dompteur.”
Loek Winter (52) van de MC Groep vindtde weerzin tegen privaat geld en winstuit-keringen in de zorg misplaatst. Hij is debekendste zorgondernemer in Nederland,‘redder’ van de IJsselmeerziekenhuizen inLelystad en Emmeloord, die bijna faillietwaren. Hij kon ze voor 5 miljoen euro ko-pen. De overheid trok de geldbuidel omde schulden weg te werken.
In minder dan een jaar tijd zette Winternaar eigen zeggen een verlies van 12 mil-joen euro om in een winst van 3 miljoeneuro. Volgens hem het beste bewijs dat dezorg behalve premiegeld, ook privaat geldvan investeerders nodig heeft.
Winter heeft de smaak te pakken. Hijwil nu de noodlijdende antroposofischezorggroep Zonnehuizen (meer dan twin-tig vestigingen) overnemen. Als dat lukt ishet een primeur: voor het eerst een com-merciële eigenaar voor een instelling in degeestelijke gezondheidszorg.
Hoe heeft u de IJsselmeerziekenhuizen ookefficiënter gemaakt?
„Er werkten te veel mensen en sommigenfunctioneerden niet. Ook specialisten. Wehebben gesaneerd, zonder gedwongenontslagen overigens. We hebben veelslecht gebruikte apparatuur en informa-tietechnologie weggedaan. En we zijn de-len van onze gebouwen gaan verhuren.Dit alles heeft betere zorg opgeleverd enook een forse bezuiniging.”
Welk probleem lossen private investeerdersin de zorg eigenlijk op? Het gaat toch al tij-den goed zonder hen?„Voor innovaties heb je privaat geld no-dig. De vergrijzing en schaarste aan perso-neel vragen om forse investeringen intechnologische en logistieke innovaties.Die komen niet van de grond zonder pri-vaat kapitaal. Daarnaast is het eigen ver-mogen van ziekenhuizen belabberd. Zijhebben maar beperkte mogelijkheden omdat op te bouwen. Met private kapitaalver-schaffers kunnen ze hun vermogensposi-tie verbeteren. Het economisch tij zit ookniet mee. De onzekerheid van ziekenhui-zen neemt toe. Banken stellen steeds ho-gere eisen als zij bijvoorbeeld een leningwillen voor nieuwbouw. Private investeer-ders kunnen helpen.”
Die stellen vaak nog hogere eisen?„Ja, maar in ruil voor betrokkenheid. Ban-ken hebben alleen een passieve rol, inves-teerders zijn aandeelhouders met zeggen-schap. Aandeelhouders eisen slagkrachten kunnen zorginstellingen dynamischeren innovatiever maken. Nu zijn zieken-huizen stichtingen die niet klantvriende-lijk zijn. Het zijn politieke systemen. Be-slissingen van ziekenhuizen zijn niet ge-baseerd op rationeel gedrag, maar op poli-tieke krachten. Een voorbeeld: ziekenhui-zen waar urologen een sterke machtsposi-tie hebben, kopen een Da Vinci Robot,voor een exorbitant bedrag van anderhalfmiljoen euro. Deze hightechapparatenvoor kijkoperaties zijn over vijf jaar nietsmeer waard. Nu zijn er maar liefst zestien
ziekenhuizen met zo’n robot, terwijl erslechts werk is voor vier. Dat is niet effi-ciënt. Het is pure verspilling van premie-geld. Er wordt nog heel inefficiënt ge-werkt in ziekenhuizen, in academischeziekenhuizen al helemaal. Als ik ooit mijnvinger kan leggen op een academisch zie-kenhuis, dan schroef ik er zo 100 miljoeneuro uit. Door te letten op de kosten. Iknoem maar iets: ziekenhuizen staan stijfvan de interimmers.”
Dus u bent blij dat Schippers ziekenhuizenopenstelt voor op winst gerichte investeer-ders?„In theorie is haar voorstel prima, maar inde praktijk zal het niet werken. Nu mogenziekenhuizen geen winst uitkeren aan in-vesteerders. Het is goed dat Schippers diewinstklem wil opheffen. Maar in de prak-tijk levert haar voorstel grote problemenop. Het zal leiden tot vermenging van pu-bliek en privaat geld. Een ziekenhuis isopgebouwd met publiek geld, van pre-miebetalers. Als investeerders privaat ka-pitaal naar zo’n publiek ziekenhuis bren-gen, krijg je een onontwarbare kluwen.Rendement vragen over iets dat in het pu-blieke domein is opgebouwd, is onmoge-lijk. Dat moet je niet willen.”
Hoe heeft u dat geregeld in de IJsselmeerzie-kenhuizen?„Investeringsmaatschappij Sequoia en ikzijn beide voor de helft eigenaar. Ik hebdestijds in een accountantsrapport dewaarde van de IJsselmeerziekenhuizen la-ten vaststellen. Zij hadden geen goodwill,maar badwill. Dat hebben we afgerekendmet het publieke domein. Daarmee zijndeze ziekenhuizen in hun geheel overge-gaan naar het private domein. Daardoor ishet overzichtelijk. Als we dat niet haddengedaan, was er een hele onduidelijke situ-atie ontstaan. Die dreigt nu in alle zieken-huizen met het voorstel van Schippers.Stel dat we één miljoen euro steken in eenziekenhuis dat een omzet heeft van 50miljoen en dat verlies lijdt. Welk rende-ment krijg ik dan? De uiteindelijke winstvan het hele ziekenhuis of alleen het ren-dement over dat ene miljoen? Je krijgtenorm ingewikkelde accountantsverkla-ringen. Ik vind daarom dat er een anderwetsvoorstel moet komen. Daarin zoumoeten staan dat zolang ziekenhuizenstichtingen zijn, ze geen winst uit kunnenkeren. Ze zouden het alleen mogen als zeeen besloten vennootschap zijn. In éénstichting publiek en privaat geld hebben,gaat niet werken.”
Schippers moet dus aangeven wie wanneereigenaar van een ziekenhuis is?„Ja. Een ziekenhuis is nu publiek eigen-dom, omdat het uit premiegeld is opge-bouwd. Ik zou zeggen dat het ministerievan Volksgezondheid er eigenaar van is.Als de overheid haar eigendom afbouwten verkoopt aan private partijen, kanVolksgezondheid met dat geld andere
dingen doen. De nieuwe eigenaren heb-ben dan de vrijheid met het ziekenhuis tedoen wat ze willen. Private investeerdersdie winstuitkeringen willen, moeten afre-kenen met de publieke sector. Er ontstaatdan een privaat stelsel in de ziekenhuis-zorg. Specialisten en privéklinieken zijnal volop aan het ondernemen. Deze zelf-standige behandelcentra zijn niet opge-bouwd met premiegeld, maar met privaatgeld. Zij keren nu al winst uit. Dat magomdat zij in dat private domein zitten. Indie centra gaat jaarlijks al 340 miljoen eu-ro om, waar investeerders rendement uithalen. Niemand die daar over klaagt. Erwordt allang winst gemaakt in de zorg.Ook door apothekers, zorgverzekeraarsen toeleveranciers van ziekenhuizen. Ditkabinet introduceert alleen een nieuwsoort winst: winst als beloning voor risico-volle investeringen in ziekenhuizen.”
Keren de IJsselmeerziekenhuizen u straksook winst uit?„Het zijn nu nog stichtingen, maar wijvormen ze in 2013 om tot besloten ven-nootschappen. Dan zijn de eigendoms-rechten beter geregeld. En juridisch kun-nen ze dan ook dividend uitkeren. Maardat duurt nog minstens vijftien jaar, wantdaar heb je niet alleen een positief resul-taat, maar ook een positief eigen vermo-gen voor nodig. Nu is dat nog negatief.”
Botst het winststreven van investeerdersniet met publieke belangen als solidariteiten toegankelijkheid van ziekenhuizen?„Ik investeer niet in de zorg om geld teverdienen. Het gaat mij erom dat we zie-kenhuizen beter runnen. In de VS, Duits-land, Zweden zijn de ervaringen met pri-vaat kapitaal goed.”
Is het wenselijk dat buitenstaanders zichbemoeien met het beleid van ziekenhuizen?„Er zijn voldoende betrouwbare privatepartijen die geld willen steken in de zorgen de zorg beter kunnen maken. Maar jemoet hen wel een aandeelhouderspositiegeven, anders komen ze niet. Denk bij-voorbeeld aan pensioenfondsen. Die gaanniet voor het snelle rendement. Zij ziendat de vraag naar zorg verzekerd is. Het isbelangrijk dat er geen cowboys komen inde zorg. Zorg is een langetermijnverhaal,alleen geschikt voor maatschappelijk be-trokken ondernemerschap. Ik ben nietvan plan mijn eigendom in de zorg ooit teverkopen. Ik ga met mijn ziekenhuizenmijn kist in. Ik wil een voorbeeld stellendat het anders kan.”
U wilt er toch zelf ook beter van worden?„Ik doe het louter om te laten zien dat hetbeter kan. En natuurlijk om er over vijf-tien jaar aan te verdienen. Als mijn kinde-ren de zaak verkopen, wil ik geen Kamer-vragen. Als de waarde nu groeit, komt hetrendement ons toe. Wij hebben een risico-volle investering gedaan. Als de overheidhad willen meeprofiteren, had zij aan-
deelhouder moeten worden.”
Hoe zijn uitwassen te voorkomen?„Door een heel strak toezicht te regelen.Net als bij beursgenoteerde bedrijven. Na-tuurlijk is altijd twee procent een oplich-ter, maar oplichters zijn er nu ook.”Vindt u dat de hele gezondheidszorg ge-privatiseerd moet worden?„Het grootste deel ja. Dat is geen noodza-kelijke zorg. Dermatologie bijvoorbeeld isniet echt nodig, maar optioneel. tien oftwintig procent van de gezondheidszorgmoet publiek blijven. Dat is zorg waarvanmen vindt dat iedere Nederlander er toe-gang toe moet hebben. Die zorg heeft netals het rioolstelsel een systeemfunctie.Denk aan de eerste hulp, verloskunde,traumatologie. Daar moet de overheidzich mee blijven bemoeien.”
Om hun winsten op te krikken zullen inves-
teerders alles proberen om de omzet van zie-kenhuizen te verhogen en niet-lucratievezorg af te stoten. Zullen ze ziekenhuizenniet aansporen onnodige zorg te gaan leve-ren, patiënten allerlei screenings aan te bie-den, onzinpoli’s te openen?„Dat is een probleem. Wij zeggen dat wetwintig procent meer zorg kunnen leve-ren voor hetzelfde geld. Alleen is het welzo, dat als ik het beter en klantvriendelij-ker doe, ik ook meer patiënten trekt. Devraag is hoe je dat oplost. Privatisering zalde zorg niet redden. De vraag is: hoe kunje de groeiende behoefte aan zorg beteu-gelen? Je moet een drempel opwerpen. Ikdenk dat de politiek een hogere eigen bij-drage voor patiënten in moet voeren.”
Hoe heeft de omzet zich ontwikkeld in deI Jsselmeerziekenhuizen?„Die is met 30 procent gestegen sinds on-ze overname. Gemiddeld steeg de omzet
van ziekenhuizen met 7,3 procent.”
Als investeerders winst krijgen van zieken-huizen, profiteren burgers daar niet van. Deopbrengst zou toch naar de premiebetalermoeten gaan?„Het moet én én zijn. De premie moet be-taalbaar blijven en aandeelhouders moe-ten beloond worden.”
Critici zeggen dat uw plannen leiden tottweedeling in de zorg. Als de overheid zichterugtrekt zullen armen zich straks minderzorg kunnen veroorloven dan rijken.„Onzin. Ik doe al bijna twintig jaar privateinvesteringen, bijvoorbeeld in diagnosti-sche centra. Daar is geen tweedeling doorontstaan. De toegankelijkheid van zorg iser juist door toegenomen. Mensen zijn eralleen maar beter van geworden.”
Antoinette Reerink
