Het Transpersoonlijke in Therapie

7/23/2019 Het Transpersoonlijke in Therapie

http://slidepdf.com/reader/full/het-transpersoonlijke-in-therapie 1/27

Het Transpersoonlijke in Therapie

In the infinite consciousness,universes come and go,

like particles of dust in a beam of light,that shines through a hole in the roof.

The emerges of this world is no morethan thoughts coming into manifestation.

From the infinite consciousnesswe have created each other in our imagination.

As long as there is a you and a me,there is no liberation.

Dear ones, we are all cosmic consciousnessassuming individual form.

- Deepak Chopra, The Book of Secrets-

Lucas Eschnovember 2007

Atma InstituutScriptiebegeleidster: Inge Kuhn-Bijl



2

Inhoudsopgave

I Inleiding 31.1 Onderwerp 31.2 Motivatie 3

1.3 Hypothese 4II Theoretische gedeelte2. Wat is transpersoonlijk? 52.1 Betekenis van transpersoonlijk 52.2 Transpersoonlijke psychologie 52.3 Het transpersoonlijke in psychotherapie 72.4 Het transpersoonlijke in religie en spiritualiteit 83. Spirituele ontwikkeling? 103.1 ontwikkeling door reïncarnatie 103.2 Evolutie 113.3 Vooruitgang als illusie 123.4 Verlichting, het ultieme doel 134. De transpersoon in de praktijk 154.1 Het Hogere Zelf 154.2 De ervaring van het transpersoonlijke als het zelf 154.3 Meditatie 164.4 De energetische werkelijkheid 164.5 Bewustwording en ontwikkeling 164.6 Afweermechanismen en blokkades rond het transpersoonlijke 18III Praktische gedeelte5. Praktijkvoorbeelden 215.1 De waarnemer 215.2 Verlichting? 21

5.3 Contact met God 215.4 Spirituele helper 225.5 Intuïtie 225.6 Het zelf 22 6. Samenvatting 237. Eigen mening 268. Conclusies 269. Literatuurverwijzingen 27



3

1. Inleiding

1.1 Onderwerp

Op de opleiding wordt veel gesproken over het transpersoonlijke. Het transpersoonlijke

komt terug in verschillende mensmodellen. Als je het hebt over het transpersoonlijke, danbetreed je automatisch het gebied van spiritualiteit en religie.

De vier delen van de mens zoals we het in hypnotherapie zien zijn: het fysieke, hetemotionele, het mentale en het spirituele. De eerste drie delen zijn gemakkelijk tebeschrijven en concreet te maken, maar het spirituele is vaak moeilijker in woorden tevangen. We streven in hypnotherapie naar heelheid tussen deze vier delen en gaan er vanuit dat op al deze gebieden blokkade en trauma kan zijn ontstaan. Zeer belangrijk dus omook het spirituele gebied van de mens goed te begrijpen.

Belangrijk is het om als therapeut de cliënt te kunnen zien zoals hij of zij is, zonder datbeeld te kleuren naar eigen invulling. Nu is juist het transpersoonlijke een gebied waar de

meningen over verdeelt zijn. Kijk maar naar de verschillende religies, ieder heeft eenandere kijk op de ziel van de mens, en ook verschillen de opvattingen over het doel van demens op transpersoonlijk gebied. Bestaat er bijvoorbeeld zoiets als spirituele ontwikkeling?

Als therapeut zou je gemakkelijk vanuit je eigen (onbewuste) vooraannames over hettranspersoonlijke het therapieproces een bepaalde richting in kunnen sturen. Of zou hetook kunnen dat je de cliënt volgt in zijn of haar transpersoonlijke waarheid, terwijl deze‘waarheid’ in werkelijkheid een afweermechanisme is? Waar komen deze verschillendeopvattingen over het transpersoonlijke vandaan? Wat is de verhouding tussen het spiritueleen de andere drie gebieden in de mens? Hoe werk je hiermee in de praktijk? Ken je alstherapeut de spirituele dimensie in jezelf?

1.2 Motivatie

Ik vroeg mij als kind af: wat is de ziel nou eigenlijk precies? Ik leerde het begrip zielkennen vanuit mijn christelijke opvoeding, maar echt een heel helder antwoord was erniet. Ja, antwoorden waren er wel, maar niet het soort antwoord waar ik naar zocht.Vanuit mijn kinderlogica wilde ik die ziel dan wel eens voelen, zien of meemaken. Ik hebhet ‘antwoord’ op mijn vraag gelukkig toch gevonden, of beter gezegd, de ervaring vanmijn ziel is er toch gekomen, het bleek zelfs dat die er al die tijd al was. Mijn motivatievoor het schrijven van deze scriptie is dan ook niet om voor mezelf te ontdekken wat deziel voor mij is, hoewel ook dat ‘gevoel’ zich steeds meer verdiept.

Wat me er wel toe bracht om over dit onderwerp te schrijven was dat ik tijdens mijnstudie op Atma verschillende docenten, verschillende visies over het transpersoonlijke zaggeven. En dat ook de visies van mijn studiegenoten op bepaalde vlakken verschillend zijn.We weten hoe belangrijk het is om als therapeut het eigen proces aan te durven gaan,door zelf vrij te worden van je afweermechanismen en je oude overtuigingen ben je instaat ze bij je cliënt waar te nemen. Met deze scriptie hoop ik bij te dragen aan debewustwording van jezelf als therapeut op het transpersoonlijke vlak.



4

1.3 Hypothese

Onbewuste aannames over het transpersoonlijke kunnen grote invloed op de therapiehebben. Een duidelijk begrip van het transpersoonlijke is een voorwaarde om met hettranspersoonlijke in therapie om te gaan.

Mijn hypothese is dat het voor een therapeut die het transpersoonlijke betrekt in therapie,essentieel is om zich bewust te zijn wat het transpersoonlijke is in zichzelf en in de cliënt.

De volgende vragen gebruik ik om de verschillende kanten van het transpersoonlijke tebelichten:

• Wat is het transpersoonlijke?• Bestaat er zoiets als spirituele ontwikkeling?• Wat betekent het transpersoonlijke voor de praktijk van hypnotherapie?



5

2. Wat is transpersoonlijk?

Om te begrijpen wat transpersoonlijk betekent bekijken we in dit hoofdstuk eerst naar debetekenis van het woord, en de betekenis van de woorden ziel en spiritueel. Wat zegt depsychologie over het transpersoonlijke? Hoe is het in de ontwikkeling van de psychologie

zover gekomen dat het transpersoonlijke de basis werd voor een eigen psychologischestroming? Dan bekijken we de plaats van het transpersoonlijke in verschillende vormen vanpsychotherapie. Ten slotte bekijken we in dit hoofdstuk de verschillende opvattingen overhet onderwerp binnen religie en spiritualiteit.

2.1 Betekenis van transpersoonlijk

Wat betekent het woord ‘transpersoonlijk’ eigenlijk precies? ‘Trans’ betekent ‘over’.‘Transpersoonlijk’ is dus ‘het persoonlijke overstijgend’. Wat aangeeft dat de mens meeris dan de persoon, dat er een deel in de mens is dat boven de persoonlijkheid uitstijgt.

Voordat ik het woord transpersoonlijk in mijn vocabulaire had moest ik het doen met hetwoord ‘ziel’, wat voor mijn gevoel ongeveer hetzelfde omvat. Het woordenboek omschrijft‘ziel’ als “het niet-stoffelijke gedeelte van waaruit de mens leeft”, “het onsterfelijke deelvan de mens” en “het innerlijke wezenlijke in de mens, tegenover het stoffelijke entijdelijke”.

Een ander woord wat vaak samen met het woord ‘transpersoonlijk’ gebruikt wordt is‘spiritualiteit’. De woordenboek betekenis van spiritualiteit is ‘geestelijke levenshouding’.Delnooz en Martinot noemen spiritualiteit het zoeken naar, het onderzoeken van, het incontact zijn met de Bron. Spiritualiteit is de weg naar binnen. De weg naar de Bron. 1 Inliteratuur over het transpersoonlijke worden de woorden: ‘transpersoonlijk’, ‘ziel’ en‘spiritueel’ vaak door elkaar gebruikt om ongeveer hetzelfde aan te geven.

2.2 Transpersoonlijke psychologie

In de ontwikkeling van de psychologie is de transpersoonlijke psychologie indertijd in hetleven geroepen om het veld van de spiritualiteit op een systematische enwetenschappelijke manier te onderzoeken. 2

De weg die de psychologie als wetenschap maakte in haar ontwikkeling begon bij Freud enJung, met hun dieptepsychologie (ca. 1910). In de dieptepsychologie staat het onbewustevan de mens centraal. Er wordt verondersteld dat de mens wordt gevormd door zijnverleden. Deze richting, later psychoanalyse genoemd, baseert zich sterk op het helen vanin de vroege jeugd opgedane trauma's. Het uiteindelijke doel van de psychoanalyse is een

mens die het 'verleden' verwerkt.

Omdat het wetenschappelijke gehalte van de psychoanalyse volgens sommige psychologenmoeilijk te bewijzen was, ontstond als tegenreactie de gedragspsychologie (ca. 1920),grondleggers waren: Watson, Skinner en Allis. De mens wordt als een denkende machinebeschouwd, hij wordt gevormd door leerprocessen zoals straffen en belonen. De nadrukwordt niet zo zeer gelegd op hoe problemen ontstaan, maar vooral op hoe ze opgelostkunnen worden.

In de zestiger en zeventiger jaren ontstond een derde 'hoofdstroming', de humanistische psychologie. Deze gaat er vanuit dat de mens zelf in staat wordt geacht de eigen

problemen op te lossen. De therapeut reikt als het ware handvatten aan om het eigenleven weer zelf te gaan leiden. 'Groeien' is een belangrijk aspect van de mens. Hij wordt



6

door het heden gevormd en beïnvloed. Twee van de belangrijkste vertegenwoordigers vandeze stroming zijn Rogers en Maslow.

In de jaren tachtig ontstond de transpersoonlijke psychologie met als grondleggers o.a.Assagioli en Wilber. Deze stroming probeert een vollediger mensbeeld te hanteren in depsychologische theorie en praktijk, waarin 'het spirituele' meer centraal staat. De mens iseen afspiegeling van de gehele werkelijkheid en niet enkel een los te snijden zelfstandigeeenheid. Deze opvatting was bij de eerder genoemde hoofdstromingen nog niet naar vorengekomen.

Bij de psychoanalyse wordt alles wat lijkt op een 'eenheidservaring' of 'mystieke ervaring'gezien als een regressie naar een vroeger stadium in de individuele ontwikkeling, namelijkde ervaren eenheid met de moeder. Er wordt geen onderscheid gemaakt in dit soortervaringen. De gedragspsychologie is er te veel op gericht 'problemen' op te lossen en heeftgeen theoretisch kader om 'het spirituele' in te plaatsen. De humanistische psychologieheeft wel oog voor het 'spirituele aspect' van de mens, maar dit gaat niet verder dan hetintegreren van de menselijke (ego-) mogelijkheden. 3 4 5

Wilber zelf schrijft hier over; dat de hoofdstromingen in de westerse psychologie zich nietbezig kunnen houden met 'overstijgende' ervaringen omdat hun mensen wereldbeeld, hunmethodiek en analyse modellen, te materieel zijn. Deze stromingen hebben zich niet loskunnen maken uit een 'westerse' manier van denken. Hier worden niet 'de ziel, geest ofpsyche' behandeld, maar het ego, de bewuste controle over het eigen 'afgescheiden' leven.6

Assagioli, die zijn denkrichting de psychosynthese noemde, ontdekte dat er naast hetonderbewuste nog een gebied bestaat: het bovenbewuste. Dit gebied is via de menselijkegeest verbonden met een hogere dimensie, van waaruit voortdurend beïnvloedingplaatsvindt door middel van ideeën, intuïtie en beelden.

1. Het onderbewustzijn2. Het 'middelste bewustzijn'3. Het bovenbewustzijn4. Het veld van bewustzijn5. Het bewuste zelf, oftewel het ‘ik’6. Het hogere zelf7. Het collectief onderbewustzijn

Afbeelding: Het psychosynthese model van Assagioli 7

De hogere dimensie wordt door Assagioli de Geest genoemd. Deze is volgens hem indiepste wezen eeuwig, oneindig, vrij en boven elke grens van tijd, ruimte en elke bandmet de materie verheven. Zij manifesteert zich in de vorm van transcendentie,superioriteit en duurzaamheid, van kracht, vrijheid en innerlijkheid, van creativiteit,harmonie en synthese.

Hij noemt het spirituele proces, waarbij de mens zijn veld van bewustzijn verruimt tot inhet gebied van het boven- en onderbewuste de Transpersoonlijke Ontwikkeling. Hierbij



7

klimt het centrum van ons bewustzijn op tot het hogere Zelf, het hoogste punt van hetbovenbewustzijn, met als uiteindelijk doel de versmelting ermee. Hiermee komt dit modeldicht in de buurt van diverse religies en de New Age beweging, waarin je voor deze hogereZelf terminologie tegenkomt als de Christus, de Boeddhanatuur, de Godsvonk, deGoddelijke kern.

Assagioli: "Zodoende is alles in de mens spiritueel wat hem er toe brengt uit te stijgenboven zijn eigen egoïstisch exclusivisme, angsten, inertie en streven naar lichamelijkgenot; alles wat hem ertoe brengt de ordeloze instinctieve en emotionele krachten diezich in hem roeren te beteugelen, te beheersen en te richten; alles wat hem ertoe brengteen ruimere en hogere maatschappelijke of bovenzinnelijke werkelijkheid te erkennen enzich daaraan aan te passen, waarbij hij de grenzen van zijn eigen persoonlijkheidoverschrijdt." 8

2.3 Het transpersoonlijke in psychotherapie

Bij de verschillende vormen van psychotherapie zie je dat er vaak inzichten en methoden

uit de verschillende psychologische hoofdstromingen worden gebruikt. In psychotherapiewaar dieptepsychologie de basis is van waaruit de therapie ontwikkeld is, gaan we ervanuit dat klachten en problemen in het hier en nu vaak te maken hebben metgebeurtenissen uit het verleden, met verdrongen gevoelens en met hoe we als kind hebbengeleerd te denken, voelen en gedragen.9 Vanuit de gedragspsychologie is de pragmatischebenadering van het therapeutische proces vaak opgenomen in de therapie en van dehumanistische psychologie de relatie tussen de cliënt en de therapeut. De therapeutspiegelt de gevoelens van de cliënt.10 Een doelstelling in psychotherapie, ook afkomstig uitde humanistische psychologie, is heelwording van de cliënt, een totale aanvaarding van demens waardoor genezing ontstaat. Onder het totaal van de mens wordt ook de spiritueledimensie gerekend. Uit de transpersoonlijke psychologie is in veel psychotherapieën vooralhet begrippenkader geïntegreerd.

Ook hypnotherapie is een therapie die beïnvloed is door de verschillende psychologischestromingen. In verschillende ‘mensmodellen’ die op het Atma gebruikt worden komt hettranspersoonlijke en/of het spirituele aspect van de mens naar voren. In één modelworden het interpersoonlijke, intrapersoonlijke en het transpersoonlijke als delen van demens beschreven. Afweermechanismen en blokkades kunnen in elk van deze delen beleefdworden. In het MESS model (Mentaal, Emotioneel, Spiritueel en Somatisch) wordt hetspirituele als één van de delen van de mens genoemd. Een ander model deelt hetbewustzijn in, in drie gebieden: het onderbewuste, het bewuste en het bovenbewuste. Hetbovenbewuste is hier het transpersoonlijke.

In transpersoonlijke therapie, als therapie op zichzelf, gaat het ook, net als in anderepsychotherapieën om het verwerken van alles wat zich in het leven heeft voorgedaan:geboorte, opvoeding, traumatische ervaringen enzovoorts. Maar in haar basis heeft dezetherapie het doel de cliënt in contact te brengen met zijn (transpersoonlijke) kern. Hoemeer biografisch materiaal er verwerkt wordt, des te meer komt er ruimte vrij voorervaringen die voortvloeien uit het transpersoonlijke zelf. Als alles wat om die kern heenzit wegvalt, blijft er niets anders over dan het Zelf. Dit zelf brengt de cliënt in contactmet een andere -hogere of diepere werkelijkheid. Het werken op deze diepere of hogerelaag vervolgens, leidt tot vervolmaking, heelwording van de cliënt. 11

Bij reïncarnatietherapie wordt er duidelijk uit gegaan van een transpersoonlijke kern ofziel in de mens. Het idee reïncarnatie geeft aan dat de kern van de mens steeds opnieuw

incarneert in een nieuwe levensvorm en dus onsterfelijk is. In tegenstelling tot bijtranspersoonlijke therapie, ligt de nadruk hier niet altijd perse op het transpersoonlijke.



8

De nadruk in reïncarnatietherapie ligt vaak vooral op de behandeling en verwerking vanhet trauma dat ten grondslag ligt aan het probleem van de cliënt. 12

Wel ligt er meer de nadruk op het transpersoonlijke bij LBL Therapie (Life Between Life),ook spirituele regressie therapie genoemd. In feite is dit reïncarnatietherapie waarbij inregressie teruggegaan wordt naar de periode tussen twee levens in. Er vindt eenontmoeting plaats met de eigen Ziel en met de zielenwereld. 13 14

2.4 Het transpersoonlijke in religie en spiritualiteit

Ver voor het ontstaan van de psychologie en psychotherapie werd er in religie al gesprokenvan het transpersoonlijke in de mens. Hier wordt het woord ‘ziel’ gebruikt dat overigenswel door alle religies anders geïnterpreteerd wordt. Visies en mensbeelden uit religie zijnvan grote invloed geweest op de vorming van de psychologische stromingen.

In het christendom bestaat de mens uit geest, ziel en lichaam. De geest zou je de wil ofhet geweten kunnen noemen. Het stelt de persoon in staat om empathie en emoties te

voelen en te uiten. Het is de bron van het geestelijke en het lichamelijk verlangen. Hetlichaam is als het ware het tijdelijke omhulsel om te kunnen functioneren in de natuurlijkewereld. Het lichaam kan niet zonder de ziel functioneren, omdat de ziel de ware persoonis die in het lichaam huist. De ziel is de essentie die een persoon levend maakt. Geschapenuit de adem van God maakt het de ziel het onvergankelijke gedeelte van de mens. De zielheeft het lichaam nodig om te zien, horen, ruiken, proeven en spreken; om tot kennis vande buitenwereld te komen. Omdat het lichaam en de ziel van nature bij elkaar horen (voorde erfzonde bestond de dood niet) is doodgaan niet natuurlijk. Daarom worden op heteinde der tijden lichaam en ziel weer één.

Het hindoeïsme gaat er van uit dat ieder schepsel zijn oorsprong heeft in hetOpperwezen, het universele, alles omvattende, alles doordringende zelf, Brahmanof Paramatman. De ziel is Atman maar is onlosmakelijk van de Brahman, deKosmische ziel. De Atman is het hoogste deel van de mens, het Zelf, zuiverbewustzijn. De wezenlijke en fundamentele kracht of het vermogen in de mens dathem, en in feite ieder ander wezen of ding, het besef of bewustzijn geeft een Zelfte zijn. Het is niet de ego. De Atman is in van oorsprong universeel. Door deuitwerking van alles wat iemand doet, denkt en zegt karma, ondergaat de Atmande cyclus van geboorte, dood en wedergeboorte, de reïncarnatie.15 De bevrijdinguit deze cyclus (moksha) is het uiteindelijke doel. Atman gaat weer op in Brahman.Door het aflossen van karma wordt je dichter bij dit doel gebracht. Dit kan opverschillende manieren ingevuld worden, bijvoorbeeld door het leven vanuitbepaalde leefregels, godsdienstige rituelen en yoga.

Het boeddhisme ontkent het bestaan van een permanente ziel. Het beschouwt alles als'niet-zelf', 'leeg van zelf' of 'zonder zelf'. Het geloof in een essentie of kern van jezelfwordt geassocieerd met het als waar aannemen van concepten als 'ik', 'mijn' en 'mijzelf'.Eén van de kenmerken van een heilige in het boeddhisme is dat hij dit niet meer doet. Inhet boeddhisme is de weg om een dergelijke toestand te bereiken de meditatie. Hoewel ervolgens het boeddhisme wel wedergeboorte plaatsvindt, is er geen 'wezen' dat herborenwordt. Om dit uit te leggen wordt vaak de gelijkenis van de kaars gebruikt. Wanneer dekaars op is en op het punt staat uit te gaan, kan men het laatste beetje vuur van de oudekaars gebruiken om een nieuwe kaars aan te steken. De vlam springt dus over van de oudenaar de nieuwe kaars. Alhoewel er een oorzakelijk verband bestaat tussen het vuur van deoude kaars en het vuur van de nieuwe kaars, is het niet hetzelfde vuur. Maar men kan welzeggen dat het nieuwe vuur van het oude kwam. Het vuur staat in deze gelijkenis symboolvoor het bewustzijn. Als men daarnaast ook goed op de vlam let kan men zien dat het vuur



9

niet een constant iets is maar voortdurend flikkert en veranderlijk is. Dezeveranderlijkheid is een belangrijk aspect van het boeddhisme, en leidt ertoe dat hetbestaan van een onveranderlijke ziel niet erkend wordt. In het boeddhisme is er dus geenziel of 'Ware Ik' die door verlichting bevrijd kan worden, of verlossing kan vinden doortoevlucht te zoeken in een God. Zelfs het bewustzijn is veranderlijk en niet-zelf (zonderultieme bezitter), en daarom kan er geen sprake zijn van een 'herboren persoon'. 16 17

New Age is geen religie maar een beweging of denkrichting waardoor de visie van dewesterse mens met betrekking tot het transpersoonlijke sterk beïnvloed en bepaald is. Inde afgelopen decennia konden veel mensen zich niet meer vinden in de leer van dekerken. Er bestaat nog steeds een tendens dat kerken leegstromen. Dat betekent niet datmensen niet meer zouden geloven, maar wel dat velen nieuwe wegen zijn gaan zoeken. Indat spirituele vacuüm biedt het New Age gedachtegoed een alternatief voor de leer van detraditionele religie. New Age is een verzameling van spirituele perspectieven enactiviteiten, soms vermengd met religieuze elementen en rituelen. Elementen uit hetboeddhisme, hindoeïsme, christendom, mystieke stromingen en andere religies zijnverweven in de New Age beweging. Er wordt geloofd in het bestaan van een ziel, zowel op

persoonlijk vlak, als op hoger niveau. Tussen beide niveaus bestaat een wisselwerking.18

19

Eckhart Tolle schrijft in zijn boek ‘Een nieuwe aarde’ over de verschuiving van religie naarspiritualiteit. ‘Veel mensen zijn zich al bewust van het verschil tussen spiritualiteit enreligie. Ze beseffen dat het hebben van een geloofssysteem – een verzameling gedachtendie je kunt beschouwen als de absolute waarheid – je nog niet spiritueel maakt, ongeachtde aard van die overtuiging. Hoe meer je je identiteit ontleent aan je gedachte (geloof),des te meer raak je afgesneden van de spirituele mens in jezelf.’ 20



10

3. Spirituele ontwikkeling?

Zoals we gezien hebben in het voorgaande hoofdstuk wordt er in de transpersoonlijkepsychologie uit gegaan van een Transpersoonlijke Ontwikkeling. Het idee van ontwikkelingkomt ook terug in het hindoeïsme, dit idee is ook overgenomen in New Age. Is het zo dat

het transpersoonlijke ontwikkelt? Gaat het de ziel om het bereiken van een bepaald doel.In dit hoofdstuk bekijken we dit thema vanuit verschillende perspectieven.

3.1 ontwikkeling door reïncarnatie

Smorenberg en Vrenssen beschrijven reïncarnatie als een bewustwordingsgroei. In detheorie en praktijk van reïncarnatie verlaat de Ziel na de dood het lichaam. Deze Zielmaakt een langere reeks van wedergeboortes door, terwijl deze Ziel elke keer weer dekeuze maakt om nieuwe groeikansen te benutten. Elke Ziel heeft al vele levens gehad,elke keer in een nieuw lichaam en binnen nieuwe omstandigheden. Elke Ziel heeft basislevenslessen te leren. Deze lessen worden geleerd in de vele incarnaties op Aardegedurende de eeuwen en decennia. Zo zijn er oude zielen die al langer geleden aan hun

incarnatiecyclus begonnen zijn en zo zijn er jongere zielen die minder levens achter de rughebben. Oud en jong zegt in dit verband niets over leeftijd in tijd gemeten, maar hetverschil ligt in ervaringen. Het doel van reïncarnatie is dus bewustwordingsgroei. In elkleven leggen we ons zelf een bepaalde levensles en bepaalde specifieke levenssituaties opwaar we van willen leren. Het is belangrijk om reïncarnatie en karma als begrippen intherapie te introduceren, omdat het uiteindelijke doel van alle Zielen is om te groeien inhun bewustwording. De groei wordt nu eenmaal bereikt door levenslessen. Terwijl weleren, bouwen we echter karma op, omdat we elke les vaak meerdere malengepresenteerd moeten krijgen om deze te begrijpen en volledig te doorgronden. 21

Afbeelding: Het proces van reïncarnatie

Koch bevestigd in zijn boek ‘Reïncarnatietherapie’ dat reïncarnatie leidt tot groei inbewustzijn. En schrijft: ‘Is een cliënt ‘een oude ziel’, die reeds geestelijke ervaringenheeft opgedaan als genezer, meditatiebeoefenaar, magiër en dergelijke, dan streeft hij indit leven naar vrijheid, onafhankelijkheid en zelfverwerkelijking. Hij voelt zich niet meer

door zijn persoonlijke obsessies, doeleinden en fixaties ingeperkt, maar hij is vrij en wordtsteeds zelfstandiger, omdat hij hoe langer hoe meer op zijn Hogere Zelf begint tevertrouwen.’



11

Hij heeft de toestand van het Hogere Zelf ingedeeld in drie fasen:- De gevangen (getraumatiseerde) innerlijke gids. De cliënt wordt in regressie

teruggevoerd naar kwellende ervaringen van vernedering, ziekten en angstenwaarin de cliënt lijkt vast te zitten. In therapie wordt de cliënt geconfronteerd metde oorzaken van die ervaringen zodat het Hogere Zelf als het ware weer de draadop kan pakken.

-

De actieve innerlijke gids. Een cliënt heeft in deze fase weinig moeite om zich doorvorige levens heen te laten voeren. Ongelukken en prettige gebeurtenissen wisselenelkaar af. Thema’s bij deze cliënten zijn bijvoorbeeld strijd, liefde, scheiding enfamilie.

- De vrije innerlijke gids: het Hogere Zelf . Hier maakt de cliënt in regressie

kosmische reizen, heeft contacten met hogere wezens en ervaart prettigebevrijdende gevoelens van verlossing. 22

Het boek ‘Reis der zielen’ van Newton is een verslag van regressietherapie sessies waarbijde cliënt naar de periode tussen twee incarnaties in wordt teruggevoerd. Naar hettussenbestaan, of de zielenwereld. Bij het lezen van dit boek krijg je de indruk dat de

zielenwereld één grote leerschool voor de ziel is. Volgens zijn verslagen zijn er letterlijkscholen en studiecentra waar de ziel de tijd heeft om zijn eigen vorige levens te herzienen een planning te maken voor het aankomende leven. Volop hulp is daarbij aanwezig vanallerlei gidsen en helpers. Newton gaat ook uit van een groei die plaatsvindt dooropgedane ervaring en door het opdoen van kennis. Hij gebruikt zelfs een classificatiemodelvoor de ontwikkelingsniveaus van de ziel. Hij verdeelt de vordering in 6 niveau’s dieoplopen van ‘beginner’ tot ‘hoog gevorderd’. Bij iedere leerfase hoort een kleur van lichtdie de ziel uitstraalt in de zielenwereld. In de niveaus 4, 5 en 6 gaat de ziel zelf als Gidsoptreden voor lager ontwikkelde zielen. 23

Volgens de Atma syllabus is de ziel als een diamant die door het leven geslepen wordt. Inhet begin is deze diamant ruw en heeft veel scherpe kanten. Dit zijn de scherpe kanten

van het karakter. Langzaam worden deze scherpe kanten en door de vele gebeurtenissenvan het leven afgeslepen. Daardoor voelt de diamant steeds prettiger aan en krijgt hijsteeds meer facetten. De geleidelijke vermeerdering van deze facetten is de verfijning enverrijking van het karakter. … De verfijning en groei van de ziel kent geen einde. Wijworden allemaal steeds mooier, kleurrijker, waardevoller en stralender. 24

3.2 Evolutie

Wilber spreekt in zijn boek ‘Het Atmanproject’ over reïncarnatie als evolutie. Hij schrijftdat de westerse psychologie de ontwikkeling heeft beschreven van het pasgeboren kind totaan de zelfstandig rationeel denkende volwassene. De oosterse psychologie spreekt over

ontwikkelingen die zich daarna nog kunnen afspelen, als de juiste voorwaarden daartoeaanwezig zijn. Door deze twee gebieden samen te voegen ontstaat er een tamelijk volledigbeeld van de ontwikkelingsmogelijkheden van de mens. Wilber zegt: ‘Ontwikkeling isevolutie, evolutie is transcendentie’. Hiermee wordt niet de materiële evolutie van Darwinbedoeld, maar meer een evolutie gebaseerd op een wisselwerking tussen het materiële enhet spirituele. De mens heeft de mogelijkheid dit proces in betrekkelijk korte tijd tedoorlopen. De centrale opvatting van Wilber is dat op elk niveau van bewustzijn dat demens doorloopt vanaf de geboorte, zich een proces afspeelt van differentiatie, integratieen eenheid. Daarmee wordt bedoeld dat het bewustzijn in elke fase verschil ziet tussenzichzelf en het andere, zich daarna verbindt met het andere en daardoor een hogereeenheid wordt. Als dit proces goed afgesloten is kan het bewustzijn op een hoger niveauhetzelfde proces weer gaan doorlopen en zichzelf met steeds hogere eenheden verbinden.

Totdat de mens werkelijke eenheid vindt zal de gevonden eenheid geen werkelijke



12

bevrediging bieden maar een substituutbevrediging. Dit zoeken naar eenheid door middelvan substituutbevrediging noemt Wilber het Atmanproject. 25

Tolle spreekt ook van evolutie, maar niet zozeer als een voortdurend proces bij ieder menszoals Wilber dat bedoelt. ‘Wanneer een levensvorm of een hele soort voor een radicale

crisis komt te staan, als de oude manier om in de wereld te overleven, de wisselwerkingmet elkaar en de natuur niet meer werkt, zal hij sterven, uitsterven of juist de beperkingvan zijn toestand overwinnen door een evolutionaire sprong te maken.’ Deze ‘sprong’ ishet opkomen van een totaal veranderde toestand van het menselijke bewustzijn. 26

3.3 Vooruitgang als illusie

David Icke schrijft in zijn boek: ‘Infinite Love is the only truth everything else is illusion’,over de illusie van vooruitgang. Hij schrijft onder andere over de transpersoonlijkeervaring die hij zelf had waarin hij ontdekte dat alles in werkelijkheid ‘OneindigBewustzijn’ is, hij noemt het ook ‘de Ene’, ‘de Eenheid’. Afscheiding en polariteit blekenillusies. Er was geen ‘jij’ en ‘wij’ alleen een oneindig ‘Zijn’, met het oneindige aan

potentie en mogelijkheden in zich. De wereld zelf bleek een illusie, een ‘virtual reality’.Niet alleen de materiële wereld, maar ook de spirituele werelden omvattend. Zelfs deillusionaire wereld bleek te bestaan uit Eenheid, het was alleen de illusie die de indruk gafvan afgescheidenheid. Het bleek dat de illusionaire wereld was ‘opgebouwd’ uit Eenheiddie van zichzelf vergeten was wat het was, en dat in de ‘werkelijkheid’ de Eenheid zichgewaar was van zichzelf. “The existence of one Infinite Consciousness is the only truth –everything else is the imagination of that consciousness. Oneness is Infinite Possibility witha limitless imagination to manifest anything and everything.” Volgens Icke was het als het

ware de droom die de dromer hadovergenomen. Hij beschrijft dat deillusionaire wereld zichzelf als illusie in

stand probeert te houden en wijst danop machten achter het wereldtoneeldie voortdurend polariteit en strijd inde hand werken. Alsof deze krachtenalles in het werk stellen om hetbewustzijn zich niet bewust vanzichzelf te worden, wat namelijk heteinde van de illusionaire wereld zoubetekenen. Hij beschrijft de structuurvan onze materialistische enhiërarchische maatschappij, vanreligies en van de New Age stroming.

Hij ziet het als controle systemen dieontworpen zijn om de mens gevangente houden in de illusie, en zelfs meerbewustzijn in zichzelf op te sluiten.Religie vangen mensen in het volgenvan wetten, details, leefregels, ommaar te zorgen dat het grotere plaatjeniet gezien wordt. De ene religie wordttegen de ander opgezet. New Agenoemt hij een controlesysteem om demeer zelfbewuste mensen in vast tehouden.

Afbeelding: Bewustzijn gevangen in de illusie van evolutie door reïncarnatie



13

De meest diepgaande misleiding van New Age is volgens zijn visie dat we ‘evolueren’ doorervaring. Het idee dat we ons door levens heen tussen de aarde en de spirituele gebiedenbewegen zodat we alle mogelijke ervaringen op te doen die er mogelijk zijn, een hogerevibratie bereiken om uiteindelijk één te worden met de Ene. Icke zegt hierop: We zijn alOneindige Eenheid en Alle Mogelijkheden. Waarom moeten we evolueren naar iets wat weallang zijn? We hoeven niet te evolueren naar verlichting, we zijn verlicht; we zijn hetsimpelweg vergeten omdat we gevangen zaten in de illusie. In zijn ‘openbaring’ ziet Ickezelfs dat het pad van reïncarnatie een controle systeem is dat zo in elkaar zit dat de ziel ernooit uit zou kunnen ontsnappen, maar steeds weer onderaan begint. 27

De omschrijving die Icke geeft van de werkelijkheid, de Ene, doet denken aan de woordenvan Deepak Chopra in ‘How to know God’ waar hij het volgende zegt over de ziel: “Stel dathet gevoel van onsterfelijkheid het meest wezenlijke aan ons is. Stel dat bij de dood nietde ziel ons lichaam verlaat, maar dat ons lichaam de ziel verlaat omdat wij niet in dewereld zijn, maar de wereld in ons is. Wij zitten niet in het lichaam, het lichaam zit inons. Wij zitten niet in ons denken, het denken zit in ons. Alles vindt plaats in onze ziel: hetenige deel van jou dat werkelijk is.” 28

Tolle zegt in ‘De stilte spreekt’ over reïncarnatie: “Reïncarnatie helpt je niet als je in jevolgende leven weer niet weet wie je bent.” 29

3.4 Verlichting, het ultieme doel

Op haar website spreekt Christine Breese over haar ervaring van verlichting. Ze zegt:“Verlichting is simpelweg weten wie je bent. Dat je gewaarzijn bent. Niet dat je deperfecte persoonlijkheid hebt, maar simpel weten dat je oneindig bewustzijn bent.” Zezegt dat het Hogere Zelf niet iets is dat gescheiden van je is, en dat je dit bij je binnenlaat komen. Het is het gehele zelf. Ze zegt: “Je bent al wakker geworden, het is alleen jeperceptie dat je nog zoekt naar verlichting, en dat je op weg bent naar verlichting toe.

Het is een illusie dat je nog niet verlicht bent”. Ze zegt ook dat wanneer je verlicht bentje evengoed weer in slaap kunt vallen. Dat het eigenlijk een heen en weer gaan is van‘wakker zijn’ en ‘in slaap vallen’. En dat naar verloop van tijd de momenten dat je ‘inslaap valt’ steeds korter gaan duren. 30

Steve Norquist schrijft: Ik weet wat ik ben, wat ik altijd geweest ben en wat ik onmogelijkniet kan zijn. Sommigen noemen dit verlichting of de uiteindelijke waarheid,eenheidsbewustzijn, oneindige geest enzovoort. Maar al die namen vertellen de niet-ontwaakte niet wat het is. Zelfs het ‘de verandering’ noemen is niet echt accuraat omdater in feite niets veranderd is en toch paradoxaal een enorme verandering plaatsvond. Ineenvoudige termen: vroeger was ik Steve die zijn leven leidde - nu ben ik de ervaring vanSteve die zijn leven leidt. Een verschuiving van perspectief. 31

Tolle schrijft over verlichting: ‘Zijn kun je voelen als het altijd aanwezige ik ben voorbijnaam en vorm. Te voelen en daardoor te weten dat je bent en in die diepgeworteldetoestand te blijven is verlichting. … Verlost van de illusie dat je niets meer bent dan jestoffelijke lichaam en je geest.’ 32 De essentie van wie je bent, het ‘ik ben’ heeft niets temaken met de persoon. Maar het wordt verward met het persoonlijke, met de vormenwaarmee de persoon zich vereenzelvigt, waaruit de persoon bestaat. 33

In ‘De Psychologie van Vrijheid’ heeft Hartzema het over twee soorten van vrijheid:psychologische vrijheid en spirituele vrijheid. Hij schrijft nadat hij het in zijn boek overpsychologische vrijheid heeft gehad: ‘Er is een andere weg naar vrijheid die steeds meer

gemeengoed is geworden, en die afkomstig is uit de grote religies en spirituele wegen.



14

De weg naar bevrijding, verlichting of het Absolute is ook een weg naar bewustwording,maar is toch een wat andere route, en de vrijheid waarnaar gestreefd wordt is ook eenandere vrijheid. Daar is vaak veel verwarring over.’

Bij het streven naar psychologische vrijheid probeer je de verwondingen van het verledente helen en oude overlevingsstrategieën te vervangen door je wezenlijke verlangens enexpressie. Als je werkelijk verandert, kun je die verandering naar de toekomst toevormgeven. De toekomst maakt duidelijk of er werkelijk iets verandert. Het proces vanbewustwording vindt dus plaats in de gewone tijdslijn van verleden naar toekomst. Devrijheid is een relatieve vrijheid, afhankelijk van wat je hebt meegemaakt, je karakter, delittekens die overblijven, en de kwaliteiten die je ontwikkelt.

De weg naar spirituele of innerlijke vrijheid staat daar wezenlijk haaks op. Zij houdt zichniet bezig met verleden of toekomst, maar ankert zich in het heden. Alleen het nu is wataanwezig is, en wat zich nu voordoet, het komt en gaat. Hoe traumatisch, pijnlijk, angstig,emotioneel het heden ook is, alles gaat voorbij. Dus terwijl psychologie en therapie zichbezighouden met de inhoud van de ervaring, en helpen om de pijn, angst en

belemmeringen te verminderen, heeft de weg naar innerlijke vrijheid daar geen boodschapaan.

Afbeelding: Innerlijke Vrijheid en psychologische vrijheid

Want als alles komt en gaat, waarom zou je je dan druk maken over de inhoud? Of je nulacht of huilt, gelukkig of angstig bent, het zijn verschijnselen die opkomen en verdwijnenals golven in de zee of wolken aan de blauwe hemel. Dus kun je jezelf beter richten op hoehet gewaarzijn dit alles waarneemt. Alleen het gewaarzijn is, en de ruimte waarin allesverschijnt en verdwijnt is: de rest komt en gaat. En op het moment dat je dat blijvend

ervaart, wordt alles wat komt en gaat transparant. Niets heeft meer greep op je. En datgeeft een vrijheid die absoluut is, dat wil zeggen, die niet meer afhankelijk is van wat zichvoordoet. 34



15

4. De transpersoon in de praktijk

In dit hoofdstuk bekijken we hoe er in de praktijk met het transpersoonlijke gewerkt kanworden. Daarbij wordt gekeken naar de volgende punten: Het Hogere Zelf, hettranspersoonlijke als het zelf, meditatie en de energetische werkelijkheid.

We kijken hoe er gekeken kan worden naar bewustwording en zelfontwikkeling. In welkevorm kun je afweermechanismen en blokkades op het gebied van het transpersoonlijketegenkomen? Wanneer de ervaring van het transpersoonlijke als het zelf.

4.1 Het Hogere Zelf

Het Hogere Zelf werd eerder al genoemd bij de transpersoonlijke psychologie van Assagiolien het model van Koch. Breese zegt dat er geen hogere zelf is, alleen een compleet zelf.Hoe het ook zij, in de praktijk blijk je goed met het Hogere Zelf te kunnen werken. In deAtma syllabus wordt omschreven hoe het Hogere Zelf gebruikt kan worden in eenbrugtechniek voor regressie.

Bij de Hoger Zelf brug wordt er van uit gegaan dat iedereen innerlijk wordt geleid door eenhogere intelligentie, een hoger weten, de bron van intuïtie, die meestal het Hoger Zelfwordt genoemd. Het concept van het Hoger Zelf kan met de cliënt in het voorgesprekbesproken worden. Er kan uitgelegd worden dat het voor therapie en coaching heel gunstigis om met dit Hogere Zelf te werken. Het kan in het midden gelaten worden of met ditHoger Zelf een innerlijk deel van de cliënt wordt bedoeld of een hogere macht buiten decliënt. Religieuze mensen zullen dit Hogere Zelf als God of de ziel zien. Mensen die nietreligieus of spiritueel zijn ingesteld, kunnen dit Hoger Zelf beschouwen als hun intuïtie.

4.2 De ervaring van het transpersoonlijke als het zelf

Bijademtherapie

wordt vaak het transpersoonlijke zelf ervaren. Ademtherapie kentverschillende fasen. Na de fase van ‘gedetailleerd bewustzijn’ waarin de gewaarwordingvan gevoelens, gedachten en lichaam centraal staan komt de fase die ‘intergratie naarextase’ wordt genoemd. In de vrijheid van het toelaten van alle gevoelens ontstaat eendieper contact met je ware natuur, je ervaart verbondenheid, liefde, extase die heelverstild kan zijn. 35 Als therapeut is het bij ademtherapie belangrijk om er ‘te zijn’ voor jecliënt die de ademtherapie ondergaat. Om aanwezig te zijn als aanwezigheid, alsdraagvlak voor je cliënt.

In werken met deelpersoonlijkheden kan het zelf naar voren komen. De therapeut kannatuurlijk ook bewust aan het zelf van de cliënt vragen om te helpen in het proces. Hetzelf is een neutrale toeschouwer en is op de hoogte van de geschiedenis en persoonlijkheid

van de cliënt. Het is niet betrokken bij wat er in de persoonlijkheid gebeurt. Het zelf isgéén deelpersoonlijkheid. De persoonlijkheid wordt gezien als het totaal van alledeelpersoonlijkheden. Het zelf identificeert zich gewoonlijk met verschillendedeelpersoonlijkheden en hun gevoelens. Door steeds meer bewust te worden van het feitdat ‘het zelf’ los staat van de deelpersonen en hun gevoelens wordt ‘het zelf’ vrij. Hetervaart zichzelf als acteur en de deelpersonen als rollen. In deze bewustzijnstoestand kan‘het zelf’ vrij kiezen in welke deelpersoon hij wil stappen en wat voor rol hij daarin wilspelen.



16

4.3 Meditatie

Meditatie kun je als therapeut aan je cliënt leren als methode voor het vinden van‘innerlijke vrijheid’ zoals Hartzema het noemt.

In de Atma syllabus wordt meditatie als volgt omschreven: Meditatie is van oudsher eenmethode waarbij je een bewustzijnstoestand schept, waarin je je goed kunt verbinden metje ziel, het heelal, God of het Nirvana. Een van de doelen van meditatie is om contact temaken met de ziel. … De ziel is de waarnemer van het lichaam, de objecten van dezintuiglijke waarneming en de gedachten. Als je na enige tijd mediteren in de toestandvan passieve waarnemer bent gekomen, raak je gezeteld in je ziel. 36

Assagioli noemde meditatie de belangrijkste weg van de transpersoonlijke ontwikkeling. Tegebruiken voor het openen van het bewustzijn voor, en het afstemmen ervan op, eenhogere bewustzijnsdimensie, waarbij er spontane doorbraken kunnen voorkomen vanuithet bovenbewuste. Als voorbeelden noemt hij inspiratie, intuïtie, creatie, begrip eninterpretatie.

4.4 De energetische werkelijkheid

Als therapeut kun je te maken krijgen met de zogenaamde ‘energetische werkelijkheid’.Het psychosynthese model van Assagioli (zie afbeelding Hoofdstuk 2.2) kan dan helpen omdat wat gebeurt, begrijpelijker te maken voor je cliënt. Vanuit het perspectief van het ‘ik’lijkt de wereld afgescheiden te zijn, lijken er duidelijke grenzen te zijn, wanneer je jeverder buiten de grenzen van het ‘ik’ begeeft raak je het collectieve onderbewustzijn.

Een praktisch voorbeeld hiervan is dat je bij het werken met deelpersoonlijkheden, eendeelpersoon tegen kan komen die geen deel van de persoon is maar een ongeïncarneerdeziel die zich in het energiesysteem van de cliënt is ‘binnengedrongen’.

4.5 Bewustwording en ontwikkeling

De term bewustwording wordt veel gebruikt in de transpersoonlijke psychologie. VanGijssel geeft een bewustwordingmodel waarin je kunt zien hoe bewustwording verlooptvan onbewust en geen ‘ik’ naar bewust en een ‘ik’ dat op gaat in het geheel.

Hij noemt 3 fasen van bewustwording:De eerste fase – onbewust, geen ‘ik’, maar deel van het geheel.De baby is waarschijnlijk nog niet iemand; hij is zich nog niet bewust van het verschiltussen zichzelf en zijn omgeving, tussen zichzelf en de ander.

De tweede fase – bewust en ‘ik’ aanwezig.We leren ‘ik’ te zeggen. De scheiding van de belangrijke ander (moeder, vader) ontstaat.Deze scheiding kan pijn doen: een ervaring van een verlies. We leren te lopen en op eigenbenen te staan. Dit is de individuatiefase: we beginnen ons individu te voelen. Door ‘ik’ontstaat de ander. Het is de fase van vergelijken, van beter en slechter, van oordelen.Deze fase is verbonden met subject en object en dus met wetenschap.

De derde fase – bewust en ‘ik’ gaat op in het geheel.We worden ons bewust van de eenheid en samenhang van alle dingen. De illusie van descheiding begint tot ons door te dringen. Het ego wordt een middel in plaats van een doel.Dit is de transpersoonlijke fase: we overstijgen onze persoonlijkheid. We kunnen niet in

deze fase blijven, dus komen we steeds terug in de tweede fase.



17

Integratie van deze ervaringen maakt de mens meer bescheiden, hij heeft minderconflicten en is evenwichtiger en gelukkiger.

De overgangen naar de verschillende fasen kunnen gepaard gaan met problemen en pijn.Bekend zijn de koppigheidsperiode (van de eerste naar de tweede fase), de puberteit (inde tweede fase) en de midlife crisis (tweede en/of derde fase). De transpersoonlijkepsychologie ziet de verschillende fasen als een natuurlijk proces in de ontwikkeling van demens en wil hierin mensen begeleiden. 37

Smorenberg en Vrenssen hebben ook een bewustwordingmodel, maar bij dit model wordtook zelfontwikkeling in het proces opgenomen.

Stap 1 – onbewust onbekwaam We zien niet in dat het leven hier op Aarde zin heeft en houden ons hier ook niet echt meebezig. We leven ons leven zoals het komt, zonder ons bewust te zijn dat we dat doen. Onsleven ontwikkelt zich volgens maatschappelijke protocollen en gewoonten, zonderverbanden of diepere betekenissen te zien. We zijn ons niet bewust dat we een leven

leiden waar we met onze talenten en de informatie die voorhanden is, ook invloed opkunnen uitoefenen en dat we op elk moment keuzes kunnen maken om dingen teveranderen. Eigenlijk leven we ons leven in het donker, maar we weten het niet.

Stap 2 – bewust onbekwaamWe hebben ontdekt dat we ons lang in het donker hebben bevonden. We hebben ontdektdat er zoveel meer is wat bij het begrijpen van ons leven hoort, maar we voelen ons nogerg onbekwaam en onmachtig hier iets aan te doen. We snappen dat het leven onsbepaalde lessen geeft, maar zien nog niet zozeer hoe wij dan nu kunnen aanpakken en hoewe hiervan kunnen leren en groeien. Levensthema’s beginnen duidelijk te worden, maar eris nog veel onmacht en een gevoel het slachtoffer te zijn. Vaak worden problemen aananderen toegeschreven en wordt niet de eigen verantwoordelijkheid daarin genomen. In

deze leerfase ontstaat inzicht, maar deze wordt nog niet opgevolgd door actie enveranderingsgezindheid.

Stap 3 – onbewust bekwaam Langzamerhand hebben we geleerd dat het levensproces heel veel meer is dan het‘uitzitten’ van de tijd hier op Aarde. We kennen onszelf beter en durven te kijken naaronze eigen processen en groeipunten. We hebben manieren ontdekt om te groeien enonszelf te ontwikkelen, alleen zijn we ons niet bewust van het feit dat we ons dus in eenvolgend leerstadium bevinden. Niet alleen kennen we onze levensthema’s of zijn we dieaan het ontdekken, maar we nemen ook daadwerkelijk actie om hier aan te werken en onste ontwikkelen. Het blijft niet alleen bij inzicht en constatering, maar wordt opgevolgd

door actie. We beginnen te begrijpen dat we verantwoordelijk zijn voor ons eigenlevensproces, voor de gebeurtenissen van ons dagelijkse leven en kunnen anderen al zienals spiegels, in plaats van hen verantwoordelijk te houden voor de problemen in ons eigenleven.

Stap 4 – bewust bekwaamWe zijn ons bewust van onze vermogens tot creatie in ons eigen leven. We kennen onzethema’s en kennen de middelen om door deze thema’s heen te werken. We zien dat erveel meer in het leven is dan het dagelijkse leven zelf. Er is veel ruimte voorbewustzijnsgroei en er ontstaat meer begrip voor anderen in hun eigen levenssituatie. Weveranderen de zaken in ons leven waar we niet meer mee resoneren en kiezen anderepaden die wel bij ons passen. We leven ons leven volgens ons eigen pad. We leven onszelf.

In deze fase gaan we door totdat onze ziel klaar is met haar reis voor dit leven.38



18

4.6 Afweermechanismen en blokkades rond het transpersoonlijke

Afweermechanismen

We gebruiken in de praktijk van hypnotherapie de indeling van de afweermechanismenzoals ze in PRI(Past Reality Integration) worden uitgelegd. Een afweermechanisme is infeite een ontkenning van de waarheid om een (traumatische) situatie dragelijk te maken.We onderscheiden:

- Ontkenning van behoeften: Jezelf wijsmaken dat je behoeften helemaal nietvervuld hoeven te worden.

-

Valse macht: Boos worden op iemand anders en die de schuld geven.- Valse hoop: Denken dat je behoeften wél vervuld worden als je nog meer je best

doet of aanpast.- Primaire afweer: Jezelf de schuld geven.- Angst: Bang zijn, zonder dat er werkelijk gevaar is in het heden. Er is de illusie dat

je nog kan vluchten.

Ingeborg Bosch schrijft dat veel traditionele godsdiensten primaire afweer legitimeren enbevorderen. Deze godsdiensten draaien om de kerngedachte dat wij mensen in wezenzondig zijn, onwaardige wezens, en dat er alleen hoop voor ons is als we de regels enrituelen van de godsdienst in acht nemen. Het is niet moeilijk te zien hoe destructief ditvoor het zelfbeeld is. Met andere woorden: deze godsdienstige ideeën over onze ‘wareaard’ kunnen de primaire afweer sterk aanwakkeren en leiden tot intens leed, veroorzaaktdoor negatieve gedachten en gevoelens over onszelf. Tegelijkertijd wordt er een vrijwelondoordringbare vesting van afweer opgetrokken.

Ze schrijft dat in de oosterse tradities gelijksoortige gedachten over schuld door klinken.Als voorbeeld geeft ze het Tibetaanse boeddhisme. Het individu bestaat niet echt. Jeidentificeren met je behoeften is daarom een illusie en veroorzaakt hechting en leed. We

moeten gaan begrijpen dat alles ‘leeg’ is (Ontkenning van behoeften). Bij het realiserenvan ‘leeg worden’ hoort de nadruk te liggen op mededogen met anderen. Alles wat wordtgedaan vanuit een individuele motivatie wordt niet op ‘de juiste manier’ gedaan. Hoeveelgoed je ook doet, als je het doet om verlichting voor jezelf te bereiken en het niet voor demensheid doet, is dat niet wenselijk (Valse hoop). Een ander idee is dat we onszelf moetenreinigen. We kunnen dat doen via rituelen, door te mediteren of door rechtstreeks dezegening te ontvangen van en toegewijd te zijn aan een goeroe (Primaire afweer).

Ze schrijft ook over de verschuiving van religie naar spiritualiteit: ‘Steeds meer mensenlijken tegenwoordig het leven vanuit een spiritueel oogpunt te benaderen in plaats vanuiteen religieus oogpunt. Een oogpunt dat de schoonheid van de ware aard van de mensbenadrukt en niets minder dan liefde in de goddelijke zin van het woord als essentiëleeigenschap van de mens ziet. Dit lijkt een stap weg van de om schuldbesef draaiendereligies en lijkt al meer op de boodschap die spirituele leermeesters in de loop der eeuwenhebben gebracht.’ 39

Blokkades

Donovan schrijft over ‘liefdesblokkades’. Een liefdesblokkade kan ook op hettranspersoonlijke vlak liggen. Iemand kan de overtuiging hebben: 'Gods liefde is voor mijniet weggelegd'. Mensen die niet in een hogere macht geloven, hebben niet direct te lijdenonder deze blokkade, hoewel veel mensen die zeggen niet in God te geloven, dat diep inhun hart wel doen. Ze hebben echter weerstand gekregen tegen godsdienst en hebben

besloten zich niet meer met God bezig te houden.



19

Weerstand tegen God is meestal in de kindertijd ontstaan, waar beklemmende religieuzedogma's iedere spirituele spontaniteit hebben uitgedoofd. Maar diep in het hart bevindtzich een spirituele honger, die men vaak op vele manieren tracht te bevredigen, zoals metalcohol, drugs of andere verslavingen. Er zijn ook mensen die, ondanks nare religieuzeervaringen in het verleden, in een god zijn blijven geloven, maar er een verwrongen,irreëel beeld van hebben: een god die straft, een god die alleen liefde geeft als je daarheel erg je best voor doet, een god die sommige mensen hoger aanslaat dan anderen,enzovoort. Als kinderen met zulke ideeën worden opgevoed kan het gebeuren dat zij gaangeloven dat God geen liefde voor hen heeft.

Een hele belangrijke factor die meespeelt in het ontwikkelen van een godsbeeld is hetkarakter van de ouders. In een studie van David Heller, in 1985 gepubliceerd in het bladPsychology Today, bleek dat kinderen in hun religieuze training over het algemeen dieovertuigingen over de eigenschappen van God uitkiezen die het meest lijken op deeigenschappen van hun ouders. Voor een klein kind zijn de ouders als goden. Een kind metstrenge, straffende ouders zal ertoe neigen een godsbeeld te creëren dat daar sterk oplijkt. Een kind met liefdevolle, flexibele en verdraagzame ouders zal ertoe neigen een god

met dezelfde eigenschappen te creëren. De invloed van het karakter van de ouders heeftover het algemeen een diepgaander invloed op het kind dan het religieuze onderricht dathij krijgt van gevestigde godsdiensten.

Als een kind weinig liefde van zijn ouders krijgt, zal het geneigd zijn God te zien als eenwezen zonder veel liefde. Uiteraard kan het zijn dat het kind religieus wordt uit eenverlangen van God de liefde te krijgen die het van zijn ouders niet kreeg. Maar er is eengrote kans dat de liefde van deze god niet tot in het diepst van het hart kan doordringen.De belemmerende overtuigingen uit de kindertijd moeten eerst grondig worden opgeruimd.Pas dan kan spirituele liefde doordringen. Gebeurt dit niet, dan blijft men met een grotespirituele honger zitten.

In relaties kan deze blokkade sterk doorwerken. Veel mensen met spirituele hongerverwachten dat hun partner deze honger zal bevredigen. Dit leidt natuurlijk tot eenteleurstelling en er is een gevoel dat er iets ontbreekt in de relatie. Tijdens begeleidingkan gekeken worden naar het godsbeeld van de cliënt en hoe dat is ontstaan. Directevragen kunnen worden gesteld over het karakter van de ouders. Zwarte religieuzepraktijken kunnen diepe wonden in de ziel achterlaten en het vertrouwen in eenliefdevolle God doen verdwijnen. De cliënt kan gevraagd worden naar zijn diepsteovertuigingen over zaken als de zin van het bestaan, leven na de dood, goed en kwaad,enzovoort. Hieruit kan veel informatie worden gehaald over het godsbeeld van de cliënt,zijn kijk op de wereld en zijn kijk op zichzelf. 40

Balans

Eckhart Tolle spreekt over een disbalans die in iemand kan bestaan tussen hettranspersoonlijke en de andere delen in zichzelf. In het hoofdstuk over verlichting werdduidelijk dat volgens Tolle de essentie van wie je bent, het ‘ik ben’ niets te maken heeftmet de persoon maar alles met de transpersoon. Wanneer iemand zichzelf probeert tevinden in het persoonlijke, of de vormen rond het persoonlijke, zal hij nooit de vervullingvinden die hij zoekt.

Tolle gebruikt het woord het ‘vormloze’ voor de spirituele dimensie en de ‘vorm’ om al hetandere aan te duiden. Hij heeft het dan over de balans tussen het vormloze en de vorm. Insommige religies en spirituele stromingen zie je soms dat het vormloze bereikt probeert te

worden door de vorm af te wijzen.



20

De vorm wordt als obstakel gezien om het vormloze te bereiken, terwijl de vorm dat nietis. De vorm kan het vormloze niet in de weg staan omdat het in een ‘andere dimensie’ ligt.41

Het idee dat iemand de vorm moet afwijzen zou je in de praktijk ook tegen kunnen komenbij een cliënt die zichzelf dissocieert van zijn lichaam. Een mogelijkheid is het dan om metgronding technieken te werken.



21

5. PraktijkvoorbeeldenIn de praktijk heb je als therapeut veel met het transpersoonlijke te maken. Bij de hiervolgende praktijkvoorbeelden kwam het transpersoonlijke als belangrijk aspect van detherapiesessie naar voren.

5.1 De waarnemerIn een therapiesessie met als onderwerp faalangst, kwam het transpersoonlijke zelf van decliënt naar voren, wat voor een doorbraak in het proces zorgde. Na een verkenning van hetonderbewuste van de cliënt aangaande faalangst, liet ik mijn cliënt zich voorstellen dat hijzich al daadwerkelijk in het gevreesde examen bevond. Daar stuurde ik aan op hetwaarnemen van zichzelf, van zijn klasgenoten en van de sfeer in de ruimte. Een enormeverdieping ontstond in de rust van mijn cliënt, omdat hij alles gewoon zonder oordeelbegon waar te nemen. Vanuit die rust kon hij na afloop van de sessie tegen zichzelfzeggen: ‘Ik doe gewoon m’n best, meer kan ik niet doen.’.

In een andere sessie waar het onderwerp een bepaalde angst was, was het ook dewaarnemer die de cliënte uiteindelijk weer in haar eigen kracht verankerde. Uit het

voorgesprek in de sessie bleek dat mijn cliënte de angst - het bang zijn - eigenlijk niet toewou geven aan zichzelf. Ze vond het moeilijk om ‘ik ben bang’ uit te spreken. Toen ze dituiteindelijk wel deed en de emoties rond het bang zijn geuit konden worden, kwam er eenrust over haar heen. Toen ze zichzelf gewoon kon waarnemen in het ‘bang zijn’ viel delading van de angst af. Het besef dat zij niet het ‘bang zijn’ zelf is, maar de waarnemerdaarvan, bracht haar weer terug in haar middelpunt.

5.2 Verlichting?In een therapiesessie waarbij ik observator was, deed de therapeute naar mijn mening eenbelangrijke interventie toen het onderwerp ‘verlichting’ ter sprake kwam. De sessie waseen intakegesprek. De cliënt vertelde dat hij er al jaren mee bezig is contact te leggenmet zijn gevoel en dat het maar steeds niet lukt. Hij vertelde dat hij al een jaar langgeprobeerd heeft door middel van meditatie contact te maken met zijn buik, zonderresultaat. De therapeute vroeg daarop wat zijn doel daar verder in was. Toen vertelde decliënt dat hij verlichting wilde bereiken.Hier is het natuurlijk heel belangrijk te ontdekken wat de cliënt onder verlichting verstaat.De therapeut vroeg hier dan ook verder op door.T: Wat is verlichting voor jou?C: Ja… eh, dat ik helemaal in m’n gevoel ben en dat alles vanzelf gaat.T: Dat alles vanzelf gaat?C: Ja, dat ik niet meer zo hoef stil te staan bij alles, dat ik niet meer zo’n moeite hoef tedoen.Dat de therapeute hier naar vroeg was belangrijk om zijn betekenis van verlichting te

horen. Ik kreeg de indruk dat voor hem verlichting een soort tegenpool was van datgenewaar de cliënt moeite mee heeft en niet meer wil. Een soort oplossing voor alles.De aandacht werd in deze sessie verder niet gericht op verlichting, wel kon de cliënt eeneerste stap maken met het contact leggen met zijn gevoel. Dit werd gedaan door contactte leggen met het kind in zichzelf.

5.3 Contact met GodIn een ademsessie die ik samen met een ander therapeute begeleidde, ervoer onze cliënteeen diep contact met het transpersoonlijke, binnen en buiten zichzelf. Ze ging zonderspecifiek thema de ademsessie in. Na enige tijd verbonden geademd te hebben, uitte zeeen diepe ontroering en dankbaarheid naar God. Ze kon een enorme vreugde en krachtvoelen in haar spirituele verbondenheid. Ze zei: ‘ik voel me verbonden met echt alles’.

Wat daar op volgde was een verdieping die ze voelde in het contact met mensen. Ookdaarin kon ze veel dankbaarheid en steun ervaren.



22

5.4 Spirituele helperDe spirituele helper of gids van mijn cliënte werd ‘ingeschakeld’ bij een sessie waarin zijhet gevoel had het bezit over haar eigen benen kwijt te zijn. In het voorgesprek van dezesessie was haar spirituele helper ter sprake gekomen. Het thema in die sessie wasgrensoverschrijding, er was in het verleden zó over haar grenzen gegaan dat ze in gevoelgedissocieerd was van haar benen. Ze ervoer hier machteloosheid in, zelf voelde ze zichniet in staat haar benen weer in bezit te nemen. We vroegen haar spirituele helper, haarhierbij energetisch te ondersteunen. Ze stelde zich hierbij voor dat hij haar voeten vasthield, zodat zij haar eigen energie weer langzaam terug kon brengen in haar benen. Zolukte het haar om haar benen weer te kunnen voelen.

5.5 IntuïtieZelf ervaar ik dat intuïtie één van de belangrijkste ‘gereedschappen’ van de therapeut is.Je kunt allerlei methoden en gesprekstechnieken beheersen, maar je merkt dat het pasecht gaat werken als je ze vanuit je intuïtie weet toe te passen. Dan komen deinterventies op het juiste moment, je ‘voelt aan’ waar je op door moet vragen, welkerichting je in moet slaan. Ik merk uit ervaring dat hoe meer ik me openstel voor

verbondenheid met de cliënt, hoe meer toegang ik heb tot mijn intuïtie. Wanneer iktijdens het geven van therapie iets mentaal probeer te analyseren, lijkt de stroom testoppen en loopt de sessie ineens heel moeizaam en is er een zoeken naar de volgendestap. Even mediteren voor het geven van een sessie kan me helpen beter toegang tekrijgen tot m’n intuïtie.

5.6 Het zelfIn het werken met deelpersoonlijkheden kan het ‘zelf’ als deel neergezet worden op eenstoel. In een sessie waarin ik op die manier werkte met een cliënt bleek dit ‘zelf’ eenbelangrijke rol te spelen. Naast dat ik ieder deel vroeg naar zijn functie en het ontstaanvan het deel, vroeg ik steeds ook het ‘zelf’ om zijn visie van ieder deel te geven. Datleverde dan toch een ander soort informatie op dan dat wat een deel over zichzelf

vertelde. Er waren bijvoorbeeld twee delen die met elkaar in strijd waren. Het ‘zelf’ sprakrelativerend over de delen en gaf aan dat de strijd gebaseerd was op illusie. Het ‘zelf’ iszelf niet geassocieerd met een afgescheiden deel dus laat het zich niet meevoeren met deemoties die er in spelen. Zo zorgde het ‘zelf’ er in die sessie voor dat de cliënt de tweetegengestelde delen niet als twee onverenigbare tegenstrijdige delen bleef zien, zodat zelater geïntegreerd konden worden in het geheel.



23

6. Samenvatting‘Transpersoonlijk’ betekent ‘het persoonlijke overstijgend’. Wat aangeeft dat de mensmeer is dan de persoon, dat er een deel in de mens is dat boven de persoonlijkheiduitstijgt. De woorden ziel en spiritualiteit worden vaak gebruikt wanner over hettranspersoonlijke geschreven of gesproken wordt.

De ontwikkeling die de psychologie naar het ontstaan van de transpersoonlijke psychologieheeft gemaakt, begon bij de dieptepsychologie. Hier staat het onbewuste van de menscentraal. Gedragspsychologie ontstond als reactie op de dieptepsychologie. De mens wordtdaar meer als een denkende machine beschouwd die wordt gevormd door leerprocessen.De humanistische psychologie die daar op volgde stelt de mens centraal en gaat er ookvanuit dat de mens zelf in staat is de eigen problemen op te lossen. Het spirituele is wel inhet mensbeeld opgenomen maar is te beperkt wat het spirituele betreft. Detranspersoonlijke psychologie probeert een vollediger mensbeeld te hanteren in depsychologische theorie en praktijk, 'het spirituele' staat nog meer centraal. Psychosynthesebenoemd naast het onderbewuste ook het bovenbewuste in de mens. De TranspersoonlijkeOntwikkeling is het spirituele proces, waarbij de mens zijn veld van bewustzijn verruimt

tot in het gebied van het boven- en onderbewuste.

De verschillende psychotherapieën zijn beïnvloed en gevormd door de psychologischehoofdstromingen. Ook hypnotherapie is een therapie die beïnvloed is door de verschillendepsychologische stromingen. In transpersoonlijke therapie - als therapie op zichzelf - gaathet ook net als in andere psychotherapieën om het verwerken van alles wat zich in hetleven heeft voorgedaan: geboorte, opvoeding, traumatische ervaringen enzovoorts. Maar inhaar basis heeft deze therapie het doel de cliënt in contact te brengen met zijn(transpersoonlijke) kern. Bij reïncarnatietherapie wordt er duidelijk uitgegaan van eentranspersoonlijke kern of ziel in de mens, maar ligt de nadruk hier niet altijd perse op hettranspersoonlijke. Wel ligt er de nadruk op het transpersoonlijke bij LBL Therapie (LifeBetween Life) waarin de cliënt met de eigen ziel en met de zielenwereld werkt.

Ver voor het ontstaan van de psychologie en psychotherapie werd er in religie al gesprokenvan het transpersoonlijke in de mens. In het christendom bestaat de mens uit geest, zielen lichaam. De ziel is geschapen uit de adem van God en dat maakt de ziel hetonvergankelijke deel van de mens. Het hindoeïsme gaat er vanuit dat ieder schepsel zijnoorsprong heeft in het Opperwezen. Dat de ziel een cyclus van reïncarnatie ondergaat. Debevrijding uit deze cyclus is het uiteindelijke doel. Dan gaat de ziel weer op in hetOpperwezen. Het boeddhisme ontkent het bestaan van een permanente ziel. Hetbeschouwt alles als 'niet-zelf', 'leeg van zelf' of 'zonder zelf'. Hoewel er volgens hetboeddhisme wel wedergeboorte plaatsvindt, is er geen 'wezen' dat herboren wordt.New Age is geen religie, maar een beweging of denkrichting waardoor de visie van de

westerse mens met betrekking tot het transpersoonlijke sterk beïnvloed en bepaald is.Elementen uit het boeddhisme, hindoeïsme, christendom, mystieke stromingen en anderereligies zijn verweven in de New Age beweging. Er word geloofd in het bestaan van eenziel. Tolle benoemt het verschil tussen spiritualiteit en religie. Religie noemt hij eengeloofssysteem dat als absolute waarheid wordt beschouwd. Het identificeren met eengeloof scheidt je juist af van de spirituele mens in jezelf.

Smorenberg en Vrenssen beschrijven reïncarnatie als een bewustwordingsgroei. De ‘groei’van de ziel is het opdoen van veel ervaringen en levenslessen. Het doel van reïncarnatie isbewustwordingsgroei. Koch gaat ook uit van die groei en meet die groei af aan hoeverreiemand verbonden in met zijn innerlijke gids. De 3 fases waarin groei gezien kan wordenzijn: De gevangen (getraumatiseerde) innerlijke gids, de actieve innerlijke gids en de vrije

innerlijke gids: het Hogere Zelf .



24

Volgens Newton zijn er in het tussenbestaan scholen en studiecentra waar de ziel de tijdheeft om zijn eigen vorige levens te herzien en een planning te maken voor hetaankomende leven.

Wilber ziet ontwikkeling als evolutie. Hij beschrijft de fasen die het bewustzijn daarindoormaakt. Het bewustzijn zet verschil tussen zichzelf en het andere, dan verbindt hij zichmet het andere om daardoor een hogere eenheid te worden. Als dit proces goed afgeslotenis, wordt het proces steeds op een hoger niveau doorlopen. Tolle spreekt ook van evolutie.Maar dan in de zin dat wanneer een levensvorm of een hele soort voor een radicale crisiskomt te staan, zal uitsterven of juist de beperking van zijn toestand overwinnen door eenevolutionaire sprong te maken. Deze ‘sprong’ is het opkomen van een totaal veranderdetoestand van het menselijke bewustzijn.

Icke ontdekte dat afscheiding en polariteit illusies bleken te zijn. Hij beschrijft dat deillusionaire wereld zichzelf als illusie in stand probeert te houden. Als er in werkelijkheidal eenheid is, waarom moeten we dan evolueren, stelt hij.

Breese over haar ervaring van verlichting, dat verlichting simpelweg is te weten wie jebent, dat je gewaarzijn bent. Niet dat je de perfecte persoonlijkheid hebt, maar dat jeweet dat je oneindig bewustzijn bent. Norquist beschrijft verlichting als een verschuivingvan perspectief. Het is niet meer ‘ik’ die mijn leven leidt, maar er is een waarnemen het‘ik’ dat zijn leven leidt. Tolle zegt: Zijn kun je voelen als het altijd aanwezige ik ben voorbij naam en vorm. Te voelen en daardoor te weten dat je bent en in diediepgewortelde toestand te blijven is verlichting.

Hartzema schrijft over twee soorten van vrijheid: psychologische en spirituele vrijheid.Psychologische vrijheid gaat over het helen van het verleden zodat er in de toekomstvrijheid van het verleden ervaren kan worden. De weg naar spirituele of innerlijke vrijheidstaat daar wezenlijk haaks op, want die vrijheid ankert zich in het heden. Alleen het

gewaarzijn is, en de ruimte waarin alles verschijnt en verdwijnt is: de rest komt en gaat.

Bij het gebruik in regressietherapie van de Hogere Zelf brug, wordt er vanuit gegaan datiedereen innerlijk wordt geleid door een hogere intelligentie, een hoger weten, de bronvan intuïtie. Het concept van het Hoger Zelf kan met de cliënt in het voorgesprekbesproken worden. Bij ademtherapie wordt vaak het transpersoonlijke zelf ervaren. Inwerken met deelpersoonlijkheden een neutrale toeschouwer en is op de hoogte van degeschiedenis en persoonlijkheid van de cliënt. Het is niet betrokken bij wat er in depersoonlijkheid gebeurt. Het zelf is géén deelpersoonlijkheid. De persoonlijkheid wordtgezien als het totaal van alle deelpersoonlijkheden. Meditatie is een methode waarin je jegoed kunt verbinden met je ziel, het heelal of God. Assagioli noemde meditatie debelangrijkste weg van de transpersoonlijke ontwikkeling. Het psychosynthese model vanAssagioli kan gebruikt worden om de ‘energetische werkelijkheid’ begrijpelijker te makenvoor je cliënt.

Het bewustwordingmodel van van Gijssel heeft drie fasen. De eerste fase – onbewust, geen‘ik’, maar deel van het geheel. De tweede fase – bewust en ‘ik’ aanwezig. De derde fase –bewust en ‘ik’ gaat op in het geheel. In het model van Smorenberg en Vrenssen is ookzelfontwikkeling in het proces opgenomen. De stappen zijn: Stap 1 – onbewustonbekwaam, Stap 2 – bewust onbekwaam, Stap 3 – onbewust bekwaam, Stap 4 – bewustbekwaam.

De afweermechanismen zoals ze in PRI gebruikt worden: ontkenning van behoeften, valse

macht, valse hoop, primaire afweer en angst kunnen teruggevonden worden in detraditionele godsdiensten. Ze bevorderen en legitimeren de primaire afweer. De



25

godsdiensten vertellen dat we zondig zijn, onwaardige wezens zijn en dat er alleen hoopvoor ons is als we de regels en rituelen van de godsdienst in acht nemen. Oosterse traditieskennen gelijksoortige gedachten over schuld.

De overtuiging 'Gods liefde is voor mij niet weggelegd' is blokkerend. Hij kan ook aanwezigzijn bij mensen die als kind wel in een God geloofd hebben maar hier niet meer bewustmee bezig zijn. Door beklemmende religieuze dogma kan de spiritualiteit uitgedoofd zijn.Een belangrijke factor voor het ontwikkelen van een godsbeeld is het karakter van deouders. In therapie kunnen vragen kunnen worden gesteld over het karakter van de ouders.Er kan gekeken worden naar het godsbeeld van de cliënt en hoe dat is ontstaan.

Disbalans kan bestaan tussen het transpersoonlijke en de andere delen in een mens. Devorm wordt als obstakel gezien om het vormloze te bereiken, terwijl de vorm dat niet is.Gronding technieken kunnen therapeutisch gebruikt worden wanneer iemand gedissocieerdis van zijn lichaam.

In een sessie over faalangst kwam een verdieping in de cliënt nadat hij alles zonder

oordeel begon waar te nemen. In een andere sessie bracht de waarnemer in de cliëntehaar ertoe de angst die ze ervoer te erkennen waardoor ze de angst los kon laten en weerin haar kracht kwam. In een sessie waar het thema verlichting ter sprake kwam leek hetbelangrijk dat de therapeute duidelijk uitvroeg wat de cliënt onder verlichting verstond.Een contact met God, met het geheel en met andere mensen werd ervaren tijdensademwerk. In een sessie waar de cliënte haar lichaam weer terug in bezit nam maakte dehulp van haar spirituele helper deel uit van de therapie. Uit eigen ervaring heb ik gezienhoe verbondenheid een voorwaarde is om de intuïtie helder te kunnen gebruiken en datmeditatie daarin kan helpen om op verbondenheid af te stemmen. Bij een therapiesessiewaar gewerkt werd met deelpersoonlijkheden bleek het ‘zelf’ de cliënt te helpen,tegengestelde delen die onverenigbare leken, te integreren in het geheel.



26

7. Eigen meningMijn mening over wat het transpersoonlijke is, is dat de diepste werkelijkheid is, dat allesverbonden is, dat wij, de wereld, het universum, één geheel zijn. Dat je als mens, als hetware met een dubbele waarheid leeft. Aan de ene kant ervaar je de afgescheidenheid, aande andere kant ervaar je de verbondenheid. Vanuit het oogpunt van mijn ‘ik’, ontwikkel ik

en is er zoiets als spirituele ontwikkeling. Een ontwikkeling die leidt naar steeds meerverbondenheid en bewustwording. Onderliggend kan ik soms wat ervaren van diewerkelijkheid waarin alles al éénheid is, en dan ervaar ik dat er niets meer hoeft tegebeuren, dat alles al goed is zoals het is. Daarom richt ik mezelf ook niet op ‘spirituelegroei’, maar toch merk ik dat dit wel ‘gebeurd’. En dat ik me aangetrokken voel tot hetdoen en ervaren van dingen die helpen in die ontwikkeling. Verder ben ik van mening datiedere therapeut zichzelf bewust zou moeten zijn van het transpersoonlijke in zichzelf enin de cliënt. Het transpersoonlijke is altijd aanwezig, hij hoeft alleen maar opgemerkt teworden.

8. ConclusiesHypothese: Voor een therapeut die het transpersoonlijke betrekt in therapie, is het

essentieel om zich bewust te zijn wat het transpersoonlijke is, in zichzelf en in de cliënt.

Conclusie: Ja, dat is essentieel.

Alleen al uit het literatuur gedeelte blijkt dat er over het transpersoonlijke zeer veelverschillende opvattingen zijn. Daarom is het belangrijk om woorden als ziel, verlichting,en dergelijke niet zomaar voor lief te nemen wanneer de cliënt hier over spreekt, maar ishet belangrijk duidelijk te krijgen wat de cliënt hiermee bedoeld. Anders zul je alstherapeut uitgaan van jouw persoonlijke betekenis.

Een ander argument is dat wanneer een therapeut niet goed begrijpt dat de waarnemer in

de mens het transpersoonlijk is, de therapeut hem niet als meewerkende kracht kanaanwenden in de therapie. De waarnemer moet wel door de therapeut ‘gezien’ worden. Zois het ook met het ‘zelf’ bij het werken met deelpersoonlijkheden. En bij ademtherapie ishet goed voor de therapeut om te weten dat de cliënt vanuit het transpersoonlijke eenervaring van diepe verbondenheid kan beleven, zodat de therapeut de cliënt hierin kanvolgen en ondersteunen. Via het energetische - het spirituele gebied - zijn er ook veelmogelijkheden in therapie zoals ook duidelijk werd in het praktijkvoorbeeld van despirituele helper.

Ten slotte wil ik concluderen dat het voor de therapeut ook heel belangrijk is om contactte hebben met het transpersoonlijke in zichzelf. Werken vanuit verbinding met het geheel,waarin het transpersoonlijke de sleutel is, zorgt er ook voor dat je in therapie werkt naar

verbinding en heling van de cliënt.



9. Literatuurverwijzingen

Titelpagina: The Book of Secrets, Deepak Chopra 2005

1 Spirituele verdieping, F. Delnooz/ P. Martinot 20032 http://web.inter.nl.net/users/itant/transper.html

3 http://home.planet.nl/~bramjans/genez1.htm4 http://nl.wikipedia.org/wiki/Transpersoonlijke_psychologie

5 http://www.nopapers.nl/km/az/boek/0/boek0058.html

6 The spectrum of consciousness, K. Wilber 1993

7 http://nl.wikipedia.org/wiki/Psychosynthese8 Transpersoonlijke ontwikkeling, R. Assagioli 1991

9 http://www.hulpgids.nl/therapie/therapie.htm

10 http://www.nopapers.nl/km/az/boek/0/boek0058.html

11 http://users.telenet.be/transpersoonlijk/nieuwe_pagina_4.htm

12 Handboek Reïncarnatietherapie, R. van der Maesen/ R. Bontenbal 2002

13 Reis der Zielen, M. Newton 2004

14 http://www.lifebetweenlivestherapie.nl/

15 Een handboek van oosterse en theosofische termen, G. de Purucker

16 http://nl.wikipedia.org/wiki/Ziel17 http://nl.wikipedia.org/wiki/Wedergeboorte_(boeddhisme)18 http://nl.wikipedia.org/wiki/New_Age_%28beweging%2919 http://home.planet.nl/~wmt/newage.htm20 Een nieuwe aarde, E. Tolle 2005

21 http://www.vijfdedimensie.nl/content/view/28/32/22 Reïncarnatietherapie, W. Koch 199223 Reis der zielen, M. Newton 200424 Atma Syllabus25 Het Atman project, K. Wilber 198026 Een nieuwe aarde, E. Tolle 2005 27 Infinite Love is the only truth everything else is illusion, D. Icke 2006

28 How to know God, Deepak Chopra 2007

29 De stilte spreekt, E. Tolle 2004

30 http://www.christinebreese.com

31 http://users.pandora.be/chin-asti/ATL/whatis_nl.html

32 De kracht van het nu, E. Tolle 2004

33 Findhorn retraite, E. Tolle 200734 De Psychologie van Vrijheid, R. Hartzema 200335 Atma Syllabus

36 Atma Syllabus37 http://members.home.nl/p.van.gijssel/index_bestanden/Page342.htm38 http://www.vijfdedimensie.nl/content/view/7/8/39 De herontdekking van het ware zelf, Ingeborg Bosch 200640 Love Blocks Breaking the Patterns That Undermine Relationships, M. E. Donovan 198941

Findhorn retraite, E. Tolle 2007

Het Transpersoonlijke in Therapie

Documents

Transcript of Het Transpersoonlijke in Therapie