Het skelet

1

Volwassen mens = 206 beenderen!

1. Bouw en functies van het skelet

• Skelet = stabiel en inwendig kader

alle delen van lichaam hangen eraan op

zonder skelet vormeloos lichaam

• We onderscheiden:

A) Axiaal skelet

B) Aanhangend skelet

2

A) Axiaal skelet

delen die in lengteas van lichaam liggen:

1. wervelkolom

2. schedel

3. borstkas

3

1. Wervelkolom

• Opbouw

33 wervels ----> bewegen t.o.v. elkaar

stevige huls rond ruggenmerg

= bescherming

Samenstellende wervels: 5 groepen

- 7 halswervels

- 12 borstwervels

- 5 lendenwervels

- 5 heiligbeenwervels

- staartbeen (= 4 vergroeide onderste wervels)

4

Opdracht

• Duidt op de figuur de 5 groepen wervels aan in een verschillende kleur

5

Functie

• Vorm wervelkolom = belangrijk bepaalt houding lichaam

• Wervelkolom ondersteunt schedel en romp + goed evenwicht

aanhechting meerdere spieren

6

2. Schedel

• Opbouw

hersenpan (craniale beenderen)

aangezichtsbeenderen (faciale beenderen)

7aangezichtsbeenderenHersenpan (rood omlijnd)

• Functie

hersenpan: bescherming hersenen + aantal zintuigen

aangezichtsbeenderen: spieren gelaatsuitdrukking

+ bescherming toegang

spijsvertering

8

• 3. Borstkas

• Opbouw

12 paar ribben

3 groepen:

- bovenste 7 paar: ‘echte’ ribben

---> verbonden met borstbeen

- 8ste, 9de en 10de paar: ‘valse’ ribben

---> onderling verbonden

dan pas aan borstbeen

- 11de en 12de paar: ‘zwevende’ ribben

---> niet verbonden met borstbeen

9

Functie

• Borstbeen + ribben = borstkas

omsluiten hart en longen = bescherming

verder naar onder ook milt, stuk lever en stuk nieren

doorbeweging borstkas: ademhalen

10

• Functies axiaal skelet

1) Stevigheid en bescherming bieden

hersenen, ruggenmerg en organen in buik

2) Bewegingen van hoofd, hals en romp mogelijk

3) Ademhalingsbewegingen mogelijk

11

B) Aanhangend skelet

= Delen die aan het axiaal skelet hangen:

1) Schoudergordel

2) Bovenste ledematen (armen)

3) Bekkengordel

4) Onderste ledematen (benen)

12

1) Schoudergordel

Opbouw

Bovenkant borstbeen

= verbonden met schoudergordel

---> ondersteunt armen

+ verbindt ze met romp

Elke kant: 2 beenderen:

sleutelbeen + schouderblad

13

14

Functie

• Sleutelbeen = verbinding schoudergordel - axiaal skelet

---> duwt schouders uit elkaar

• Schouderblad = groot, driehoekig plat been

---> spieren van armen

2) Bovenste ledematen (armen)

• Opbouw

30 beenderen

vastgehecht aan schoudergewricht

Vanaf schouder: - opperarmbeen (= bovenarm)

- spaakbeen + ellepijp (= onderarm)

15

2) Bovenste ledematen (armen)

• Opbouw

30 beenderen

vastgehecht aan schoudergewricht

Vanaf schouder: - opperarmbeen (= bovenarm)

- spaakbeen + ellepijp (= onderarm)

- pols (= handwortelbeentjes) = verbinding onderarm – hand

- middenhandsbeentjes (= handpalm)

- vingerkootjes (= onderdelen vingers)

16

Functie

• Voorwerpen vastnemen

• Voortbewegen (bij baby’s die kruipen)

17

3) Bekkengordel

• Opbouw

verbindt romp met onderste ledematen

Heiligbeen + 2 heupbeenderen

• Functie

organen ondersteunen

+ beschermen deel dikke darm, urineblaas en voorplantingsorganen

18

A = bekken manB = bekken vrouw

4) Onderste ledematen (benen)

Opbouw

Vergelijkbaar met bovenste ledematen (armen)

Vanaf bekkengordel:

- opperarmbeen (= bovenbeen)

+ knieschijf

- spaakbeen + ellepijp (= onderbeen)

19

4) Onderste ledematen (benen)

Opbouw

Vergelijkbaar met bovenste ledematen (armen)

Vanaf bekkengordel:

- dijbeen (= bovenbeen)

- scheenbeen + kuitbeen (= onderbeen)

- hiel (= voetwortelbeentjes) = verbinding onderbeen – voet

- middenvoetsbeentjes (= voetzool)

- teenkootjes (= onderdelen tenen)

20

Functie

Dijbeen + scheenbeen = dragende functie

Kuitbeen = stabilisatie enkel

21

• Functies aanhangend skelet

1) Bewegen

2) Ondersteuning van de romp

22

Opdracht

• Benoem per 2 de beenderen die aangeduid zijn op de figuur.

23

Soorten beenderen

• Beenderen van het skelet uiteenlopende vormen

4 types:

1) Lange beenderen

= holle buisvormige schacht met beenmerg

+ 2 verdikte uiteinden

Vb: opperarmbeen + dijbeen

2) Korte beenderen

= zelfde bouw lange beenderen, verhouding kleiner

Vb: knieschijf, voet- en handwortelbeentjes

24

3) Platte beenderen

= dunne, afgeplatte beenderen

Vb: schouderbladen, sleutelbeenderen,

borstbeen, ribben, heupbeenderen

4) Onregelmatige beenderen

= ingewikkelde vorm

Vb: wervels,

aantal beenderen aangezicht

25

Samenvatting

• We onderscheiden:

A) Axiaal skelet

B) Aanhangend skelet

- wervelkolom

A) Axiaal skelet = - schedel

- borstkas

B) Aanhangend skelet =

26

- schoudergordel

- bovenste ledematen

- onderste ledematen

- bekkengordel

• Functies van het skelet:

A) Axiaal skelet: - stevigheid

- bescherming hersenen, ruggenmerg

+ organen in buik

- beweging hoofd, hals en romp

- ademhalingsbewegingen

B) Aanhangend skelet: - beweging

- ondersteuning van romp

27