Seksualiteit en intimiteit bij

Hersenletsel

Het laatste taboe

Lezing Hersenletselteam Utrecht 2010

Jenny Palm, 2010

Praktijk Hulp bij Hersenletsel te Maarn

De Maatschap, bureau voor

deskundigheidsbevordering hersenletsel

4 boeken: Veranderd Leven; Portemonnee

in de Diepvries; Leven na een Beroerte en

Omgaan met Hersenletsel

Jenny Palm

Jenny Palm, 2010

Jenny Palm, 2010

Seksualiteit en intimiteit

seksualiteit

Seksualiteit berust op

bepaalde menselijke

gevoelens en handelingen

van lichamelijke aard gericht

op een ander, die gepaard

gaan met lust en

opwinding.

intimiteit

Intimiteit is een vorm van

verbondenheid tussen twee

of meer personen. Deze

verbondenheid kan

lichamelijk, emotioneel of

spiritueel zijn.

Jenny Palm, 2010

Jenny Palm, 2010

Jenny Palm, 2010

Seksualiteit bij Hersenletsel

Weinig wetenschappelijk onderzoek ook vanwege taboe

Onderzoek moeizaam vanwege de grote diversiteit aan

ziektebeelden met bijbehorende verschillende stoornissen en

beperkingen en verschil in tijd die verstreken is na het ontstaan

van het hersenletsel

Onderzoek dat is gedaan vooral gericht op seksuele ontremming

Weinig onderzoek naar seksuele apathie

Weinig onderzoek naar seksualiteit binnen de relatie

Perspectief eigenlijk altijd de hersenletsel getroffene en niet de

“gezonde” partner

Jenny Palm, 2010

Seksualiteit is geen eenduidig

begrip, er zijn veel aspecten, o.a.

Seksuele lust of libido

Seksueel lichamelijke verschijnselen

Seksuele motoriek

Seksuele waarnemingen en gevoelens

Van Cranenburgh, B (2009) Functionele neuroanatomie van de seksualiteit, neuropraxis

Jenny Palm, 2010

Onbekend welke hersengebieden precies

deelnemen aan seksualiteit

Jenny Palm, 2010

Het driedelige brein

Archiniveau: arousel. reflex-erectie

(ruggenmerg); libido en lust

(hypothalamus)

Paleoniveau: emotie. Limbisch

systeem en basale ganglia (emoties

en de expressie er van)

Neoniveau: cognitie. Seksualiteit

kan niet losgezien worden van

cognities (gedachtes kunnen erectie

veroorzaken of juist laten

verdwijnen).

Van Cranenburgh, B (2009) Functionele neuroanatomie van de

seksualiteit, neuropraxis

Jenny Palm, 2010

ARCHI niveau: reflex erectie,

libido en lust

Jenny Palm, 2010

PALEO niveau: emoties en de

expressie daarvan

Jenny Palm, 2010

Jenny Palm, 2010

NEO niveau (cognitie) Tekening van een vrouw met

hersenschade : angst, depressie en verwarring om wie ze

geworden is

Jenny Palm, 2010

Neo niveau: cognitie is ook je realiseren dat je

kinderen je porno kunnen zien

Jenny Palm, 2010

Verandering van het seksleven na THL (Ponsford 2003)

Vermoeidheid 47%

Bewegingsbeperkingen 31%

Weinig zelfvertrouwen 31%

Onaantrekkelijk voelen 23%

Pijn 22%

Communicatiemoeilijkheden 21%

Verminderde sensibiliteit 19%

Relatieverslechtering 19%

Verminderde toegang tot sociale kontakten 19%

Verminderde behoefte en opwinding 17%

Gedragsproblemen 15%Jenny Palm, 2010

Hersenletsel getroffenen en hun partners vaak

niet tevreden met seksleven

Vaak afname van

seksuele activiteit

Soms seksuele

ontremming binnen de

relatie

Gemis aan intimiteit

wordt vooral door de

partner gerapporteerd.

Jenny Palm, 2010

intimiteit Fysiek

Bij lichamelijke intimiteit wordt in de eerste plaats gedacht aan seksuele omgang,

maar ook andere vormen komen voor: men slaat de arm om elkaar heen, men

zit zeer dicht tegen elkaar aan, men loopt gearmd. Het is van de cultuur

afhankelijk welke vormen van intimiteit worden geaccepteerd.

Emotioneel

Emotionele intimiteit houdt in dat men gevoelens met elkaar deelt, of dat men de

ander deelgenoot maakt van de eigen gevoelens.

Spiritueel

Spirituele intimiteit wordt wel ervaren door personen die een

levensbeschouwelijke of filosofische opvatting delen. De gemeenschappelijke

opvatting of ervaring schept dan een sterke band, waardoor men zich zeer

nabij de ander voelt.

Bron: wikipedia

Jenny Palm, 2010

Evenwicht tussen seksualiteit en

intimiteit

Vaak verstoord na hersenletsel

Jenny Palm, 2010

Veranderingen in intimiteit en

seksualiteit door:

Lichamelijke factoren

Medische oorzaken

Veranderingen in persoonlijkheid en gedrag

tengevolge van hersenletsel

„Secundaire‟ gevolgen, zoals ook verandering in

rolpatronen

Jenny Palm, 2010

Verandering in rolpatronen

Binnen het gezin treden rolveranderingen

op die druk en spanningen met zich

meebrengen

Er is minder wederkerigheid in de relatie

Weinig onderzoek naar gedaan

Jenny Palm, 2010

Frontaal letsel speelt vaak een grote rol in de

problematiek van seksualiteit en intimiteit

Mediaal: het apathisch, initiatiefloze type

Orbitaal: het ontremde type

Dorso-lateraal: het inflexibele, gedesoriënteerde, gedesorganiseerde typeMeestal mengvormen

Jenny Palm, 2010

seksualiteit is biopsychosociaal

Seksuele ontremming bij

hersenletsel

Als het libido van een persoon sterker op de

voorgrond treedt dan men in de samenleving

als normaal of wenselijk beschouwt

Dit kan zich uiten in ongepast gedrag

Het inzicht en beoordelingsvermogen over wat

normaal en abnormaal is, kan verstoord zijn.

De controle over de aanwezige seksuele

impulsen raakt verstoord

Jenny Palm, 2010

Jenny Palm, 2010

Advies bij seksuele ontremming

Directief zijn: vertellen wat wel en wat niet

“mag”

Psycho-educatie

Gedragsmatige ondersteuning door inbouw van

een vertrager (voorbeeld van supermarkt en

kookwekker)

Incidenteel medicamenteuze ondersteuning

Partner steunen

Jenny Palm, 2010

Advies bij klachten over gemis

aan intimiteit

Partner serieus nemen

Uitleg geven aan hersenletsel getroffene indien

er nog iets veranderd kan worden

Uitleg geven wat niet meer veranderd kan

worden (vooral bij frontaal letsel)

In laatste geval vooral partner steunen en

hulpverlening zoeken.

Jenny Palm, 2010

Hulp bij Hersenletsel Maarn

Praktijkhouder drs. Jenny Palm

Drs. Rianne Petersen

Drs. Meike Molenveld

Drs. Judith Olthof

Jenny Palm, 2010

Dank voor uw aandacht

www.hulpbijhersenletsel.nl

Jenny Palm, 2010