Het kind naar school. Gevolgen voor het eetgedrag?! Verdieping op de JGZ richtlijn Voeding en Eetgedrag 4-19 jaar

Ingrid Mimpen kinderdietist Voeding & Zo Rotterdam

Voedingskundige ondersteuning CJG Rijnmond

i.s.m. Brenda Glas, kinderdietist

Kenniscarrousel CJG Rijnmond 30-6-2015

In deze workshop verdieping op:

• Gezonde Voeding 4 – 19 jaar: tussendoortjes (eten/drinken)

• Aandachtspunten bij over- en onder-gewicht

• Valkuilen en aandachtspunten bij deze leeftijd

• Hoe kunnen jongeren omgaan met voedselverleidingen (interactief)

• Communiceren met pubers

• Signaleren & verwijzen bij voedingsproblemen/eetstoornissen

1e levensjaren van belang voor gezondheid kind

op volwassen leeftijd

Alleen een gezonde basis is niet genoeg

Leren omgaan met verleidingen is belangrijk

Wat is gezonde voeding voor 4-19 jaar?

?????????????????

• Vaste eet/drinkmomenten • ABH basisvoedingsmiddelen • Ruimte voor extra (eten/drinken) maar hoeveel? • Eventueel vitamine D (donkere huidskleur)

+

Update 2016

Ruimte voor extra’s?

• 4 – 8 jaar: 200 kcal

• 9 – 13 jaar: 200 kcal meisjes/ 300 kcal jongens

• 14 – 18 jaar: 300 kcal meisjes/ 400 kcal jongens

Praktische kennis/vaardigheden vaak niet optimaal bij ouders

(bron Voedingscentrum)

Hoe groot is die ruimte?(testje)

Eten

Drop (5 stuks)

Softijsje

Gevulde koek

Klein zakje chips

Mini marsje

Ham-kaascroissant

Evergreen

Kapitein koek

Patatje mayo

Drinken

Cola (blikje)

Red Bull (blikje)

Arizona icetea (flesje)

Breezer (flesje)

Pilsje (glas)

IJsthee (glas)

Diksap (glas)

Sportdrank AA High Energy

(flesje)

Inter-generatie cirkel van overgewicht

Overgewicht kindertijd

Overgewicht volwassene

Overgewicht

Pre -zwangerschap

Zwangerschaps-

diabetes

Zwaar kind

Aandacht voor gewicht

Overgewicht -> JGZ richtlijn Overgewicht

1. Voeding:

• Let op extra’s (incl. dranken)

• Niet lijnen/ wel ontbijt

• Kleinere porties

• Minder suikerrijke dranken

• Minder producten met hoge

energie-dichtheid

2. Beweging / beeldschermtijd

3. Eetgedrag: structuur/ omgaan

met verleidingen

Ondergewicht (of neiging tot)

1 . Wat is oorzaak?

- Negatief zelfbeeld?

- Piekeren over uiterlijk?

- (extreem) lijngedrag?

- Problemen?

2. Beginnend lijngedrag of

eetprobleem?

Vertrouwensrelatie van belang

gewichtsproblemen

Valkuilen schoolgaande jeugd

Basisschool (ouders advies)

• Invloed > leeftijdsgenoten

• Wijze van kinderopvang

(officiele opvang/alleen

thuis/familie)

• Tractaties / kinderfeestjes

• Beeldschermtijd

• Zakgeld

• Vanaf bovenbouw kans op

beginnend lijngedrag/negatief

zelfbeeld bij (vooral) meisjes

• Voorbeeld gedrag ouders in

eetopvoeding blijft van belang

Middelbare school (kind)

• Beginnen met Alcohol?

• Meer snacken

• Sociale druk leeftijdsgenoten

• Verleidingen

kantine/supermarkt/

sportlocaties

• Rol sociale

media/slankheidsideaal

Ouders nog wel invloed (bv

inkoopbeleid, samen eten)

``

Rol JGZ 4+ van Kennis naar Vaardigheden

Kennis gezonde voeding is niet voldoende om te komen tot gezond(er)

eetgedrag. Vaardigheden zijn een must.

Nu zelf aan de slag:

• Groepjes formeren

• Schrijf steekwoorden /korte zinnen op wat jongeren kunnen doen

om de vele voedselverleidingen te weerstaan (bv kantine,

supermarkt, thuis)

• 5 voorbeelden per groepje

• 1 rapporteert terug

• Tijdspad 10 minuten

• Nabespreking centraal

Rol JGZ 4+ van Kennis naar Vaardigheden

Van kennis naar vaardigheden om voedselverleidingen te weerstaan:

Mogelijke rol voor JGZ 4+ (naast ouders en evt andere hulpverleners)

Hoe? 3 categorieën te benoemen

1. Verminderen aantal dagelijkse verleidingen

2. Verminderen aantrekkingskracht van verleidingen

3. Versterken van het doel gezond eten

Bron: project Tempest, grootschalig Europees onderzoek 2009-2013 in 9 landen onder 15.000

jongeren 10-17 jaar

Gezond eten vergt zelfregulatie

Zelfregulatie strategieën dragen bij aan leren weerstaan van dagelijkse verleidingen

6 zelfregulatie- strategieën van eetgedrag

• Categorie

• Vermijden hoeveelheid verleidingen in directe omgeving

• Verminderen aantrekkingskracht verleiding

• Versterk het doel om gezond te eten

• Strategie

• “Zuinig met wilskracht”

• “Niet sterk maar slim”

• “Eten vergeten”

• “Nee zeggen”

• “ Van voornemen naar actie”

• ‘Geheugensteuntjes”

• Voorbeeld

• uit buurt snackbar

• snack/snoep uit het zicht

• Iets anders doen, afleiding zoeken

(‘als-dan’-plan)

• Nee tegen ongezonde dingen zeggen

• Fruit mee naar school

• Als ik niet veel snack word ik niet dik

VB snackdagboek jongeren

Zelfobservatie of self-monitoring

voorbeeld

WAAR WAS JE?

0 thuis 0 snackbar 0 anders, namelijk

0 school 0 winkelcentrum

0 bijbaantje 0 park

0 station 0 bioscoop

0 onderweg 0 op visite

0 cafe/terras 0 op een feestje

Met wie was je? Wat voor gevoel had je?

0 alleen 0 familie 0 verveeld 0 gezellig

0 vriend(in) 0 klasgenoten 0 gespannen 0 bang

0 vrienden 0 onbekenden 0 verdrietig 0 prikkelb

0 kennissen 0 anders, namelijk 0 opgewonden 0 anders

Had je echt trek?

0 ja 0 nee

Zelfobservatie of self-monitoring

voorbeeld, Bron Fluitend door de

chocoladefabriek, Voedingscentrum

Met wie was je? Wat voor gevoel had je?

0 alleen 0 familie 0 verveeld 0 gezellig

0 vriend(in) 0 klasgenoten 0 gespannen 0 bang

0 vrienden 0 onbekenden 0 verdrietig 0 prikkelb

0 kennissen 0 anders, namelijk 0 opgewonden 0 anders

Had je echt trek?

0 ja 0 nee

Zelfobservatie of self-monitoring

voorbeeld, Bron Fluitend door de

chocoladefabriek, Voedingscentrum

Samengevat: omgaan met verleidingen

1. Ga verleidingen uit de weg

2. Maak verleidingen kleiner

3. Zoek afleiding

4. Zeg nee

5. Stel regels op

6. Stilstaan bij doelen

Allen op wilskracht gaat het niet lukken!

JGZ kan jongeren helpen om een ‘strategisch’ plan te maken

http://www.voedingscentrum.nl/nl/mijn-kind-en-ik/pubers/help-je-puber-om-te-gaan-met-

verleidingen.aspx

-> mijn doel tool op site Voedingscentrum

Communiceren met pubers

Leestips:

1. Luister je wel naar mij? Gespreksvoering met kinderen tussen 4 en 12 jaar

2. Ik heb ook wat te vertellen! Communiceren met pubers en adolescenten

Door Martine F. Delfos

Signaleren van mild eetprobleem

Bij lichte vorm van verstoord eetgedrag:

• Voorlichting/advies door JGZ

-> doorverwijzen of samenwerken (bv pedagoog/psycholoog,

maatschappelijk werk, kinderdietist)

• Naar huisarts/kinderarts

- bij vermoeden somatische oorzaak

- of aanwijzingen voor complexe psychosociale oorzaak

- en /of (beginnende) eetstoornis

Symptomen die kunnen wijzen op een eetstoornis (bij oudere kinderen)

- Langdurige voedselweigering of langdurig slechte voedselinname (>

1 maand)

BRON: Stroomdiagram 0 – 19 jaar

(overzichtskaart bij richtlijn)

Signaleren van eetstoornissen

• Sexe: 90% is vrouw.

• Erfelijke aanleg: rol is aanwezig maar niet duidelijk

• Leeftijd: vooral jonge meisjes, begin puberteit

• Persoonlijkheidskenmerken: perfectonisme, prestatiegerichtheid, overmatige behoefte aan controle (niet specifiek voor eetstoornissen)

• Specifieke risicofactoren zoals eerdere eetproblemen, negatief lichaamsbeeld, obesitas en eerdere lijnpogingen

A.N. en B.N: kan al op leeftijd 8 tot 10 jaar beginnen.

Met name bij klassieke eetstoornis

Signaleringsinstrumenten

Bij verdenking klassieke eetstoornis

Signaleringsinstrumenten

Bij verdenking klassieke eetstoornis

Praktische pedagogische adviezen

ouders

Voor jonge kinderen-> zie JGZ richtlijn Voeding & Eetgedrag

• Structuur bieden blijft belangrijk

• Rol ouders nog steeds aanwezig -> inkoopbeleid, samen eten waar mogelijk

• Specifiek voor schoolgaande jeugd:

* Vermijd conflicten aan tafel

* Aandacht voeding & bewegen, verband eten – emoties, slankheidsideaal, rol reclame en media

* Stimuleer zelfvertrouwen en positieve lichaamsbeleving

Met name bij klassieke eetstoornis

Naar wie doorverwijzen? Of samenwerken!

(Kinder)diëtist*

* www.kinderdietisten.nl

Vragen?

Specifieke scholingsbehoefte? Meld het de staf.

Dank voor jullie aandacht!

Ingrid Mimpen

Kinderdietist Voeding & Zo Rotterdam

info@voeding-enzo.nl

www.voeding-enzo.nl