A A

HET GROTESTUDENTENONDERZOEK

1 1

IN H

O UD S T A FE L

2

INLEIDINGPAGINA 4

WIE ZIJN DE STUDENTEN?PAGINA 8

METHODENPAGINA 6

STUDIEGEWOONTESPAGINA 12

IN SOCIALE QUARANTAINE?PAGINA 22

1. HOEVEEL STUDEERT DE VLAAMSE STUDENT? P.13

1. MASSABLOKKEN OF TOCH LIEVER ALLEEN? P.232. OFF- EN ONLINE CONTACT MET VRIENDEN P.243. “MOEDERS BOVEN!” STEUN TIJDENS DE BLOK P.264. FM-GOLVEN TIJDENS DE STUDIE P.275. TIME TO RELAX P.28

2. GOED BEGONNEN, HALF GEWONNEN? P.153. PROCRASTINATIE P.184. STUDIEBEGELEIDING P.20

2 3

“MENS SANA IN CORPORE SANO”

GEZONDHEID TIJDENS DE BLOKPAGINA 301. MENS SANA... P.312. ...IN CORPORE SANO P.343. VOEDINGSGEWOONTES VAN STUDENTEN P.354. MIDDELENGEBRUIK TIJDENS DE BLOK P.38

LIJFELIJKE LUSTPAGINA 40

VIVA BRAZIL?PAGINA 44

BESLUITENPAGINA 52

BIJGELOOF EN EXAMEN-RITUELEN PAGINA 48

1. MASTURBEREN, PORNO, SEKS EN RELATIES P.41

1. TWEEDE ZIT MET KOMANY ET COMPAGNIE? P.45

1. DRIE BALPENNEN, DE ONDERBROEK VAN JE LIEF, EEN SCHIETGEBEDJE ‘EN DAN KNALLEN!’ P.49

4

I N L E I D I N G

4 5

De zondagsmis zou vijftig jaar ge-leden het onbetwiste antwoord geweest zijn maar hét collectieve ritueel van jongeren vandaag is de examenperiode in juni. Definitie van examenperiode: ‘de gezamenlijk doorstane bloed-, zweet-, en tranen-marathon die de jeugd aan bureaustoelen of druk-kend hete studiezalen gekluisterd houdt, met dat ene doel steeds voor ogen: de twee of drie paradij-selijke maanden die oplichten aan het einde van de tunnel.’

Dit onderzoeksrapport zal u alles uit de doeken doen wat u ooit wilde weten over hoe studenten dat collectieve ri-tueel doorkomen.

(OK - misschien nét iets minder dan alles, maar toch nog steeds heel veel!)

Tussen 6 en 19 mei 2014 namen meer dan 3300 studenten tussen 13 en 25 jaar deel aan Het Grote Studentenonderzoek van MNM. Verschillende thema’s kwamen

hierin aan bod. We hadden het over hun studiegewoonten, hun gezondheid, voeding, ontspan-ning, vrienden en familie, het we-reldkampioenschap voetbal en ... seks.

Leeft de doorsneestudent op een dieet van energy drinks en diep-vriespizza? Kreunt de mentale ge-zondheid van de student onder de onhoudbare druk van de nakende examens en durft die student dan wel wat slikken om alles dragelijker te maken? Wordt er al eens ge-sport als ontspanning, of wordt er toch liever wat op Facebook rond-geneusd om studievorderingen te delen met vrienden? Lees vooral verder en ontdek het allemaal zelf.

Voor de lezers met haast staan per hoofdstuk/paragraaf ‘FASTER, FASTER, FASTER’ balken waarin de hoofdconclusies kort worden opgesomd. Go, go, go!

FASTER, FASTER, FASTER!- Studentenonderzoek MNM door Trendwolves- 3000 studenten / 13 - 25 jaar- Thema’s: studie, gezondheid, voeding, ontspanning, seks, vrienden en familie, WK

6

M E

T H O D EN

6 7

De enquête werd via het online onderzoeksplatform van Trend-wolves afgenomen op www.Het-GroteStudentenonderzoek.be. De survey werd aantrekkelijk visueel vormgegeven om respondenten te motiveren om deel te nemen.

Op 6 mei lanceerden we een eer-ste versie van de enquête zonder referenties naar MNM. Op 12 mei werden de MNM luisteraars losgelaten op de vragenlijst na de aankondiging van de Marathon-radio met het daarmee gepaard gaande ‘Grote Studentenonder-zoek’. Data werden verzameld tot en met 19 mei en verwerkt in het statistisch softwarepakket SPSS 22.

De meerderheid van de respon-denten (79,4%) werd gerekruteerd via de links die door MNM zelf verspreid werden op de website en via sociale media. De rest werd aangeleverd via Trendwolves panels en/of kwam rechtstreeks

terecht op HetGroteStudentenon-derzoek.be.

De grote meerderheid van de respondenten in dit onderzoek is vrouwelijk. In nagenoeg alle ana-lyses gaan we geslachtsverschillen na in antwoordpatronen. Omwille van deze reden, beslisten we om onze data niet te wegen. Het effect van het overwicht aan vrou-welijke respondenten op gemid-delden kan immers verondersteld worden klein te zijn voor deze va-riabelen waar er geen significante geslachtsverschillen te vinden zijn. We geven telkens duidelijk aan waar we deze verschillen wél vonden. Als we over verschillen spreken, zijn die telkens signifi-cant op minimaal .05-niveau.

FASTER, FASTER, FASTER!- Datacollectie tussen 6 en 19 mei 2014- Vooral rekrutering via MNM, ook eigen panels- Deelname kon via hetgrotestudentenonderzoek.be

8

W I E Z I J N DE S T UD E NTEN?

8 9

FASTER, FASTER, FASTER!- n = 2933- Verspreid over middelbaar en hoger onderwijs- Verspreid over heel Vlaanderen

In totaal begonnen 3330 studen-ten aan de visueel vormgegeven online vragenlijst die te vinden was op www.hetgrotestudenten-onderzoek.be. Van deze res-pondenten bereikten er 2933 de laatste vraag. Het zijn deze deel-nemers die we in dit onderzoek analyseren. We verzamelden data vanaf 6 mei tot en met 19 mei 2014.

De data bestrijken een zeer brede groep jonge mensen die relatief evenwichtig vespreid zitten over verschillende subgroepen (zie tabel 1). Gezien de meerderheid van de respondenten via MNM gewerfd werden, kunnen we aflei-den dat MNM duidelijk niet één bepaalde jonge leeftijdscategorie of onderwijsgroep aanspreekt. De jongeren zijn tussen de 13 en de 25 jaar oud met een gemiddelde leeftijd van iets minder dan 19 jaar. De vrouwen zijn wel duidelijk in de meerderheid, met 72,8% van de respondenten (zie in dit ver-

band de opmerking in de ‘metho-den’-sectie).

Leeftijdsgroepen hangen sterk sa-men met onderwijsgroepen. 41% van de respondenten studeert in het secundair onderwijs. Het ASO is hier het best vertegenwoordigd. Studenten in het hoger onderwijs zitten evenwichtig verdeeld over hogescholen en universiteiten. Van hen zit iets minder dan de helft op kot.

Antwerpen is de best verte-genwoordigde provincie met 1014 respondenten. Oost- en West-Vlaanderen vervolledigen de top drie. Het Brussels Hoofd-stedelijk Gewest is het minst aanwezig met slechts 36 respon-denten.

10

Tabel 1: Verschillende subgroepen en hun aanwezigheid in de steekproef (n=2933)

Geslacht

Leeftijd

Onderwijs

Provincie

Op kot? (Univ/HS/Andere)

manvrouw

13-15 jaar16-18 jaar19-22 jaar22-25 jaar

Secundair onderwijsASOTSOBSOKSOAndere

HogeschoolUniversiteitAndere

AntwerpenBrussels Hoofdstedelijk GewestLimburgOost-VlaanderenVlaams-BrabantWest-Vlaanderen

JaNee

7982135

415883

1383252

120386124273216

84684440

101436

191770337585

802927

n %

27,2%72,8%

14,1%30,1%47,2%8,6%

41,0%71,6%20,1%6,1%1,7%0,5%

28,8%28,8%1,4%

34,6%1,2%6,5%

26,3%11,5%19,9%

46,4%53,6%

10 11

Met mijn rechterbeen het

klaslokaal in stappen.

Vervolgens 5 seconden op 1 been

achter mijn bank staan en dan...

mijn examen knallen!

“

“

12

S T U D I E G E W O O N T E S

12 13

Onze Vlaamse studenten zijn ijverig en studeren veel. Gemid-deld zitten ze zo’n 6,5 uren per dag achter de boeken. Toch zijn er heel wat groepsverschillen in studietijd.

Jongens studeren globaal ge-nomen zo’n half uur minder lang dan meisjes (6,2 versus 6,7 uren). Universiteitsstudentes zitten van alle groepen het langst met hun neus tussen de boeken. Zij halen een studietijd van bijna 8 uur per dag. Jongens uit het middelbaar hebben in de examenperiode het meeste vrije tijd – zij spenderen dan zo’n 5 uur aan studie.

De onderwijsverschillen zijn

eveneens groot. De gemiddelde middelbare scholier klopt met zo’n 5,4 uren op de studieklok bijna 2 en een half uur minder dan de universiteitsstudent. Hoge-schoolstudenten klokken af op 6,9 uren per dag.

Opvallend: de kotstudenten stu-deren per dag een half uur langer dan de pendelstudenten, hoewel ze hun slaagkansen iets lager in-schatten (56,9% kans om in eerste zit te slagen) dan hun niet op kot zittende collega’s (59,6%).

Wat nog opvallend is, is dat we provinciale verschillen in studietijd kunnen vaststellen. Hoewel er van West-Vlamingen beweerd wordt

1. HOEVEEL STUDEERT DE VLAAMSE STUDENT?

402mins

372mins

14

dat ze harde werkers zijn, worden ze door de Limburgers voorbij gestoken in studietijd. Limburgers studeren het langst van allen (6,85 uur). West-Vlamingen staan op de tweede plaats met 6,79 uur en Vlaams-Brabant krijgen brons met een mooi gemiddelde van 6,69 uur. In Oost-Vlaanderen zijn ze ofwel efficiënter, ofwel luier, ofwel eerlijker: zij bekleden de laatste stek met met 6,36 uur.

Leiden die lange uren achter de boeken ook tot vertrouwen in een goede afloop? Studenten blijken over het algemeen wel te vertrou-wen in hun slaagkansen. Gemid-deld genomen geven studenten zichzelf 67% kans om te slagen in

juni. De jongens zien het iéts roos-kleuriger in dan de meisjes (69% versus 67%). Niet verrassend, is dat middelbare scholieren hun slaag-kansen een pak hoger inschatten dan zij die in het hoger onderwijs studeren. Waar scholieren zichzelf ruim 80% kans geven om in ‘eer-ste zit’ te slagen, geeft de verder studerende student zichzelf maar 58%. Dit lijkt er op te wijzen dat studenten zichzelf toch een beetje overschatten, aangezien de werke-lijke slaagcijfers voor de eerste zit waarschijnlijk een stuk lager zullen liggen dan die 58%. In 2013 bleek bijvoorbeeld dat slechts 40% van de eerstejaarsstudenten slaagt (bron: De Morgen)

2. De Oost-Vlamingen geven zichzelf, hoewel ze het minst lang studeren, de grootste kans om onmiddellijk in juni te slagen (70%). Lim-burgers en Brusselaars zijn pessimistischer/re-alistischer (schrappen wat niet past) en schat-ten zichzelf het laagst in (63% kans).

1. De student die innig van de blok houdt is een zeldzaam beestje. Nog geen procent van de 2930 ondervraagde studenten vindt de blok de leukste periode van het schooljaar. 16% vindt het de absoluut vreselijkste periode en zo’n 12% positioneert zich precies in het midden op een honderdpuntenschaal.

U I T S M I J TE RS

14 15

Een goed examen maken, staat of valt met een goede voorberei-ding. Wij vroegen ons af in welke mate studenten van vandaag goed voorbereid naar hun exa-men trekken.

We lijstten 7 mogelijke voorbe-reidingen op die doorgaans als voorwaarden beschouwd worden voor een goede examenperio-de. De percenten tussen haakjes geven weer hoeveel studenten beweren deze voorbereiding in acht te nemen.

1. Regelmatig naar de les gaan (68%)

2. Tijdens het jaar de leerstof herhalen (32%)

3. Notities maken tijdens de lessen (64%)

4. Zorgen dat de cursussen vol-ledig zijn voor de examens (83%)

5. Blokschema of studieplan opstellen voor zichzelf (43%)

6. Samenvattingen maken van de leerstof (61%)

7. Leerstof herhalen met studie-genoten (9%)

Wat blijkt is dat, en dat is niet zo verwonderlijk, meisjes over het algemeen meer voorbereidingen treffen dan jongens. Waar jongens gemiddeld 3 van de 7 mogelijke voorbereidingen aanvinken, is dat bij meisjes eentje meer. Vrouwe-lijke universiteitsstudentes be-reiden zich het best voor op hun examens. Daarna volgen hoge-schoolstudentes (die meer voor-bereidingen treffen dan de univer-siteitsjongens) en tenslotte komen de middelbare scholieren, die gemiddeld 3 van de 7 voorberei-dingen aanvinkten. Voorbereiden geeft (een beetje) vertrouwen: we vonden een significante (p<0,05) positieve (maar zwakke) correlatie tussen aantal voorbereidingen en zelfingeschatte slaagkansen (r=.04).

Laat ons even de zeven voorbe-reidingen overlopen op zoek naar groepsverschillen.

1. De jongens in het hoger on-derwijs geven in vergelijking met de meisjes opvallend minder vaak aan regelmatig naar de les te gaan (71,3% versus 83,4%). De leerlingen uit het secundair laten we hier buiten beschouwing omdat zij verplichte aanwezighe-den hebben. Daarom duidden zij waarschijnlijk ook opvallend

2. GOED BEGONNEN, HALF GEWONNEN?

16

minder aan ‘regelmatig’ naar de les te gaan.

2. Hier zijn de vrouwen in het middelbaar onderwijs het beste voorbereid (37,6% zegt dat ze tijdens het jaar leerstof herhalen). Slechts een kwart van de jongens uit het hoger onderwijs zet hierop in. Er wordt dus relatief weinig leerstof herhaald tijdens het jaar. Vooral studenten aan hogescholen en universiteiten lijken vooral in te zetten op hun examenperiodes om dan ‘vollebak’ aan het blokken te slaan. Daar hebben we een moei-lijk woord voor: “procrastinatie”. De ziekte van de tijd? Stay tuned, want we komen hier later op terug.

3. In het middelbaar wordt er opvallend minder notitie gemaakt tijdens de lessen dan in het ho-ger onderwijs. De meisjes blijken ook hier weer een stuk vlijtiger dan de jongens. Waar 8 op de 10 meisjes uit het hoger onderwijs notities maakt tijdens de lessen, is dit slechts de helft bij de jongens. Jongens uit het middelbaar be-sparen zich het meest de moeite – daar maakt 4 op 10 notities.

4. Of je nu in het middelbaar of het hoger studeert, de cursussen aan-vullen blijkt de eerste en belang-rijkste examenvoorbereiding te zijn. We zien wél dat jongens dit (o zo voorspelbaar) minder vaak doen

dan meisjes (76% versus 85%).

5. Hoewel studiebegeleiders steeds hameren op het opstellen van een eigen studieplan of –schema, blijkt dit gebruik niet erg ingeburgerd te zijn bij de heden-daagse studenten. In het hoger onderwijs wordt vaker een studie-plan opgesteld, maar nog steeds doet slechts 4 op 10 jongens in de hogeschool of universiteit dit. Bij de meisjes is dit 55%. Middelbare studenten lijken het studeren het meest van al ‘on the fly’ te doen, zonder echt plan. In het middel-baar stelt gemiddeld slechts 3 op 10 studenten een studieschema op ter voorbereiding van hun exa-mens.

6. De kampioenen van de samen-vattingen, zijn meisjes uit het mid-delbaar onderwijs. Bijna 8 op de 10 zegt dit te doen als voorbereiding op de examens. Jongens uit het hoger onderwijs doen dit het minst vaak (37%).

7. Iedereen kent het fenomeen van de last-minute herhalingen in de schoolgangen. Leerlingen onder-vragen elkaar nog eens over de te kennen stof alvorens het uur van de waarheid nadert, enz. Dit feno-meen blijkt beperkt te blijven tot die laatste minuten met klamme handen in de schoolgang, want slechts een handvol leerlingen

16 17

“Ben je doorgaans goed of slecht voorbereid op de examens?Verschillen naar geslacht en onderwijstype (MB=middelbaar / HO = hoger)

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%Slecht voorbereid

(middelbaar)Goed voorbereid

(middelbaar)Slecht voorbereid(hoger onderwijs)

Goed voorbereid(hoger onderwijs)

Jong

ens

Mei

sjes

36,8% 32,0%

63,2%

68,0%

46,0%

33,8%

54,0%

66,2%

herhaalt de leerstof samen met studiegenoten ter voorbereiding van examens. Er blijken geen ster-

ke groepsverschillen te bestaan: het percentage schommelt tussen de 7 en de 10%.

FASTER, FASTER, FASTER!De vraag ‘ben je doorgaans goed of slecht voorbereid op de exa-mens’, vat al het voorgaande eigenlijk samen: meisjes zijn over de hele lijn beter voorbereid dan jongens. Middelbare scholieren geven eveneens vaker aan goed voorbereid te zijn dan studenten uit het hoger onderwijs.

18

Omdat er nu eenmaal honderden dingen te bedenken zijn die leu-ker zijn dan studeren, zou het wel eens kunnen dat studenten die honderden dingen blijven doen tot de interne alarmbel code donkerrood aangeeft. De huidige generatie studenten zouden als digital natives echte multitaskers zijn. Al dat Facebooken, sms’en, chatten, smartphonen, WhatsAp-pen en whatnotten, zou dan een nefaste invloed hebben op de stu-dievooruitgang van de studenten. Maar hoeveel studenten hebben nu eigenlijk last van hun eigen uitstelgedrag?

Hoewel een kwart van de studen-ten zegt zelden in de problemen te komen door het studeren uit te stellen, zegt slechts 5% van de studenten nooit in de problemen te komen omwille van hun uit-stelgedrag. Bijna 1 op de 3 komt zo geregeld of heel vaak in de problemen.

Bij jongens blijkt het uitstelge-drag significant problematischer te zijn, hoewel de cijfers niet zeer ver uiteen liggen. Van hen geeft ongeveer 35% aan regelmatig of heel vaak problematisch uit te stellen. Bij de meisjes is dit on-geveer 30%. Bovendien, en niet verrassend, is het zo dat pro-

blematisch uitstelgedrag in het hoger onderwijs vaker voorkomt dan in het middelbaar onderwijs, wat waarschijnlijk veel te maken heeft met de volumes leerstof die verwerkt dienen te worden. Een andere plausibele verklaring is het grotere aantal tussentijdse evalua-ties in het middelbaar onderwijs.

Tot slot van dit stukje over uitstel-gedrag de volgende statistiek: 1 op 3 studenten heeft ooit een nachtje doorgestudeerd omdat ze niet klaar geraakten met een vak. Jongens en meisjes blijken dit even vaak te doen. In het hoger onderwijs voltrekt dit ‘nachtje door’-ritueel zich vaker dan in het middelbaar: ongeveer 1 op 4 studenten in het middelbaar heeft dit wel eens gedaan, tegenover bijna 2 op 5 studenten in het ho-ger onderwijs.

De figuur op de volgende pagina geeft nogmaals alle groepsver-schillen weer in uitstelgedrag.

3. PROCRASTINATIE

Snooze

18 19

0%

Meisjes (HO)

Jongens (HO)

Meisjes (MB)

Jongens (MB)

Globaal

50% 100%

11,0%

8,5%

8,6%

11,5%

16,0%

19,2%

15,9%

16,4%

20,1%

25,4%

40,2%

43,4%

35,2%

38,5%

32,9%

25,1%

28,3%

29,9%

24,8%

21,3%

4,7%

4,0%

9,9%

5,1%

4,4%

“Ik kom wel eens in de problemen doordat ik te laat begin te studeren” (n=2891)

Heel vaak Regelmatig Soms Zelden Nooit

FASTER, FASTER, FASTER!-De meeste studenten komen ooit wel eens in de problemen door-dat ze te laat beginnen met studeren. Voor 1 op 3 is dit een courant probleem. Jongens stellen vaker problematisch uit dan meisjes. -1 op 3 studenten studenten stak ooit eens een nachtje door om te studeren.

20

Diensten die studiebegeleiding aanbieden hebben, naarmate meer en meer mensen hogere studies aanvatten, steeds meer ‘cliënten’ over de vloer. Dat veel jonge studenten beroep doen op deze diensten, blijkt ook uit onze data.

Globaal genomen heeft zo’n 29% van de studenten in onze steek-proef ooit studiebegeleiding gekregen. 21% kreeg die hulp van mensen van binnen de eigen school, 8% ging zocht externen op.

We vroegen eveneens of studen-ten Teleblok kenden. Zij bieden (telefonische of online) hulpverle-ning aan voor studenten die het even moeilijk hebben in hun blok.

27% van de studenten geeft aan Teleblok te kennen. Van deze groep studenten heeft echter slechts 5% ooit contact gehad met hen. Teleblok blijkt, niet ver-rassend, het bekendst bij hoge-school en universiteitsstudenten. Meer vrouwelijke dan mannelijke studenten geven bovendien aan Teleblok te kennen.

4. STUDIEBEGELEIDING

FASTER, FASTER, FASTER!-Zo’n 30% van de studenten deed ooit beroep op studiebegelei-ding. De meeste hiervan kregen begeleiding van binnen de school, bijna 1 op 10 kreeg ooit studiebegeleiding van andere instanties.-Hoewel 27% van de studenten Teleblok kent, heeft slechts 5% van er ooit contact mee gehad.

20 21

Studiebegeleiding binnen de school (21%)

Kent Teleblok (27%)

Studiebegeleiding buiten de school (8%)

Hadden al contact met Teleblok (5% v. 27%)

22

INS O C I A LE Q U A R A NTA INE?

22 23

De laatste jaren hebben we een enorme opmars gezien van het aantal studenten dat er voor kiest samen te studeren. De Gentse boekentoren bijvoorbeeld, zit sedert enkele jaren afgeladen vol met studenten die hopen in een ‘collectief studieritme’ te geraken met veel tijd om te studeren maar ook om samen te ontspannen.

Maar hoe groot is dit fenomeen van samen studeren nu werkelijk? Wij vroegen aan 2933 studenten of ze van plan zijn alleen te stude-ren of samen met anderen. Over de gehele groep samen, blijkt ei-genlijk slechts 1 op 10 studenten samen te zullen studeren. De rest beslist de ‘heerlijke eenzaamheid’ in te duiken en het gevecht met de boeken alleen aan te gaan.

We zien echter wel grote ver-schillen tussen middelbare en hoger onderwijsstudenten. Van de universiteitsstudenten, is zo’n 15% van plan samen te studeren. In het middelbaar is dit slechts 5%. Ho-

geschoolstudenten liggen precies tussenin, met 1 op 10 die samen wil gaan studeren.

Het lijkt er dus sterk op dat de beelden van massa’s samen stu-derende studenten onze inschat-ting over de grootte van het feno-meen ietwat vertroebelen. Het is slechts de kleine minderheid van de studenten die ‘massablokken’ of blokken met vrienden verkiest boven het gemak van eenzame slonzigheid.

1. MASSABLOKKEN OF TOCH LIEVER ALLEEN?

3 op 20 universiteitsstu-denten zijn van plan samen met vrienden te studeren.

FASTER, FASTER, FASTER!-Hoewel samen studeren duidelijk in opmars is, is slechts 1 op 10 stu-denten gevonden voor het idee. Op de universiteiten is dat 15%.

24

Dat studenten tijdens de examen-periodes minder contact hebben met hun vrienden, is niet wereld-schokkend. Dit gereduceerd soci-aal contact geldt voor bijna 6 op 10 studenten. Ruim 3 op 10 zegt evenveel contact te hebben met vrienden tijdens de examens en bijna 1 op 10 heeft meer contact.

Dit globale patroon verhult echter grote verschillen in onderwijs-vormen. Universiteitsstudenten hebben, hoewel ze meer dan anderen van plan zijn samen te studeren, het minst contact met hun vrienden. Zo’n 73% heeft minder sociaal contact dan ge-woonlijk. In de hogeschool is dit 60%, in het middelbaar de helft. Meisjes blijken zichzelf ook vaker dan jongens in ‘sociale quarantai-ne’ te plaatsen in de blok.

Wat dan met online sociale con-tacten? Hebben online sociale netwerken de blokkende student bevrijd van zijn of haar eenzaam-heid? We weten dat jongeren Facebook in belangrijke mate gebruiken om ‘offline’ sociale contacten te onderhouden. We zijn echter benieuwd of online contact tijdens de periodes waarin offline contact minder haalbaar

is, er ook voor kan zorgen dat studenten zich minder eenzaam voelen. En ja hoor, Facebook blijkt inderdaad een baken van troost te zijn in de examenperiodes. Bij-na 6 op de 10 jongeren zegt dat Facebook ervoor zorgt dat ze zich minder eenzaam voelen tijdens de examenperiodes. Ruim 4 op 10 is het hier niet mee eens. We zien bovendien geen geslachts- of onderwijsverschillen in deze antwoordverdelingen.

Hoe het ook zij, Facebook blijkt een krachtige ‘afleider’ te zijn in juni. 8 op 10 studenten zijn het (helemaal) eens dat Facebook ze te vaak afleidt tijdens de examens. Jongens geven echter minder vaak toe dat dit het geval is: 7 op 10 is het (helemaal) eens, bij de meisjes is dit 8 op 10. Ten slotte blijken ook studenten in de ho-geschool (84%) en de universiteit (80%) meer afgeleid te worden door Facebook dan studenten in het middelbaar (74%).

Nutteloos weetje: Oost-Vlamin-gen geven het minst vaak aan te vaak afgeleid te worden door Facebook (75%) terwijl de Limbur-gers dit het vaakst voorhebben (83%).

2. OFF- EN ONLINE CONTACT MET VRIENDEN

24 25

Tijdens de examens wordt er dus duchtig contact gezocht op het internet om grieven of (de afwe-zigheid van?) nieuwtjes te delen met elkaar. Dat dit studenten te vaak afleidt, lijkt duidelijk te zijn. Aan de andere kant mogen we ook de positieve kant van het verhaal niet vergeten.

Facebook blijkt in de examenpe-riodes een medicijn tegen een-zaamheid. 65% van de jongeren stelt bovendien dat het internet hen toelaat makkelijk hun hart te

luchten tijdens de examenperio-de. Meisjes (66%) doen dit al wat vaker dan jongens (60%) en hoge-schoolstudenten zijn met 70% de kampioenen van het online hart luchten.

…Maar gaat er iets boven ‘écht’ het hart luchten, met een knuffel, schouderklop op motivatiespeech in real life? In het volgende stuk bekijken we van wie studenten het meeste steun ontvangen.

Eens

Eens

Oneens

Oneens

“Facebook zorgt er voor dat ik me minder

eenzaam voel tijdens de examens”

“Facebook leidt me te vaak af tijdens de

examens”

FASTER, FASTER, FASTER!-(Vooral vrouwelijke) studenten hebben minder contact met vrienden tijdens de blok. Een baken tegen eenzaamheid voor 6 op 10 jonge-ren, is Facebook. -Echter, 8 op 10 studenten vindt dat Facebook ze teveel afleidt tij-dens de blok. Dit geldt het meest bij hogeschool of uniefstudenten.

26

We stellen in jeugdonderzoek al een tijdlang vast dat, hoewel jongeren meer en makkelijker dan ooit vernetwerkt zijn geraakt met vrienden en (vage) kennissen van over de hele wereld, ze toch meer en meer op zoek gaan naar kwalitatieve sociale relaties in de eigen beperktere (familiale) kring. Kwantiteit lokt dus de zoektocht naar kwaliteit uit. De nieuwe hel-den zijn niet langer de Hollywood-sterren maar de moeders! We zien een shift van Superman naar Supermama.

Ook onze data wijzen in die rich-ting. Bij alle onderwijsgroepen, is de moeder de grootste bron van steun tijdens de examenperiode. Alleen bij de hogeschoolstuden-ten moet ze heel nipt de bevrien-de studiegenoten laten voorgaan. De top 3 voor de verschillende groepen ziet er als volgt uit:

Studenten middelbaar: 1. Moeder (41%)2. Bevriende studiegenoten (25,4%) 3. Lief (9,4%)

Hogeschoolstudenten:1. Bevriende studiegenoten (28%)2. Moeder (27,8%)3. Lief (26,2%)

Universiteitsstudenten:1. Moeder (32%)2. Bevriende studiegenoten (26%)3. Lief (24,2%)

Heel opvallend is dat, terwijl de moeders hun stevige schouders aanbieden ter ondersteuning van hun kinderen, de vaders blijkbaar gewoon rustig in de zetel blijven zitten (het WK gaat voor?): slechts 3% van de studenten krijgt tijdens de examenperiodes het meeste steun van zijn of haar vader.

Meisjes blijken over de hele lijn vaker hun moeder en bevriende studiegenoten als voornaamste steunbronnen naar voor te schui-ven, terwijl jongens iets meer hun vader en lief nomineren. Een hoopvolle statistiek, is dat slechts 4,5% van de ondervraagde stu-denten aangeeft van niemand steun te krijgen tijdens de exa-menperiode.

3. “MOEDERS BOVEN!” A.K.A STEUN TIJDENS DE BLOK

FASTER, FASTER, FASTER!-Moeders zijn voor de meeste studenten de grootste bron van steun. -Bevriende studiegenoten staan op de tweede plaats. -Opvallend: de vaders trekken zich niet zoveel aan van examens: slechts 3% krijgt van hen het meeste steun.

26 27

Bevriende studiegenoten

25 tot 28%Vader

3%

Moeder

28 tot 41%

“Van wie krijg je het meeste steun tijdens de examenperiode?”

4. FM-GOLVEN TIJDENS DE STUDIE

Geen snellere remedie tegen eenzaamheid te bedenken dan vertrouwde stemmen op de radio.

Studenten durven tijdens het studeren inderdaad wel eens af te stemmen op hun favoriete zender. Iets meer dan 1 op 10 studeert zelfs altijd met de radio aan. De mannelijke studenten doen het iets vaker dan vrouwelijke stu-denten. In het middelbaar wordt het vaakst met FM-golven gestu-deerd: ruim 40% van de middel-bare scholieren studeert altijd of vaak met de radio. In de hoge-school zakt dit cijfer tot iets meer

dan 30% en in universiteiten tot 20%. Aan Tom De Cock en Peter Van de Veire om dit cijfer in juni te laten exploderen!

40%

Middelbare scholieren die vaak of altijd met de radio studeren.

28

5. TIME TO RELAX...

De meeste studenten hebben wel degelijk nog een paar uurtjes per dag over om zich ten volle over te geven aan ontspannende activiteiten zoals daar zijn: muziek beluisteren, lezen, films of series bekijken, sporten, Facebook, ga-men, seks, enz.

We lieten onze respondenten een top 3 opstellen van hun favoriete ontspanningsactiviteiten en maak-ten dan zelf een ‘master’-top3 waarin alle stemmen samengeteld zitten.

De mensen bij MNM zullen het graag lezen, want afgetekend op nummer 1 staat ‘muziek beluis-teren’ (1390 stemmen). Dit opent natuurlijk prachtige mogelijkhe-den zoals een kwartier ontspan-ning op vaste tijdstippen op de Marathonradio, of een dagelijkse blokplaat, een relaxatie-plaat, een ‘volle-bak’-plaat, een frustratie-plaat of slaapplaat door de luiste-raars in nood gekozen. Waarom ook geen rad van Fortuin instal-leren die de collectieve examen-mood en bijhorende bepaalt?

De tweede favoriete ontspan-ningsbezigheid van studenten is films of series bekijken (1162 stemmen). Een aflevering Game of Thrones, Dexter of Breaking

Bad... Die saaie blok mag wel eens verstoord worden met een portie geweld.

Op drie, tenslotte, staat Facebook (1069 stemmen). Dat zagen we eerder al - Facebook blijkt zowel een remedie te zijn tegen een-zaamheid als irritante tijdsvreter waardoor men teveel afgeleid wordt van de studie.

Uitgaan is hoe dan ook iets wat studenten niet doen tijdens de examenperiode. Slechts 96 men-sen namen dit op in hun top 3 van favoriete ontspanningsmethoden tijdens de blok. Lezen (344 stem-men), daar hebben de meesten ook de buik al van vol. Seks staat in de lage middenmoot van de lijst (533 stemmen). ‘Naar mijn lief gaan’, ‘samenzijn met vriendje/vriendinnetje’, enz. wordt echter wel zeer vaak spontaan geant-woord op de vraag. Jongens antwoorden vaker spontaan met ‘seks’ terwijl meisjes hetzelfde waarschijnlijk doorgaans ‘anders’ uitdrukken met ‘liefje bezoeken’.

De volledige ranglijst, met de grootte van het font evenredig met het aantal stemmen, is terug te vinden op de volgende pagina.

28 29

“Afspreken met mn lief en samen toffe dingen doen (zoals blijven slapen en seks hebben)”

“Afspreken met lief (is zoveel meer dan seks)”

Muziek beluisterenFilms/Series bekijken

FacebookSMS’en / Bellen / Chatten

Televisie kijkenSporten

Samenzijn met ouders/familieAfspreken met vrienden

SeksLezen

Internet (niet Facebook)Gamen

Uitgaan

30

“M E N S S A N A I N COR P ORE S AN O” GE Z ON D HEID TIJDE NS DE B LOK

30 31

Zeggen dat de examens mentaal veel eisen van jonge mensen, is een open deur instampen. Wij wil-den echter weten wat de precieze uitingsvormen zijn van die menta-le druk.

We lijstten dertien mogelijke psychologische klachten op en vroegen de respondenten telkens aan te geven of ze er wel of niet last van hebben tijdens de blok.

De grootste verschillen vinden we tussen de geslachten. Meisjes blij-ken een pak gevoeliger voor de opgelijste psychologische onge-makken. Zij vinken gemiddeld 5,4 klachten aan, terwijl de jongens er 3,8 aanvinken. Opvallend is ook dat kotstudenten gemiddeld genomen meer klachten hebben dan niet-kotstudenten (5,5 vs. 5,1 klachten). Mogelijk heeft dat te maken met de omgeving waarin gestudeerd wordt – kotstudenten geven vaker aan eenzaamheid te ervaren. Tenslotte blijken de examenperiodes in het hoger on-derwijs stresserender te zijn dan deze in het secundair onderwijs (5,3 klachten versus 4,5 klachten gemiddeld).

Duidelijk is alleszins dat psycholo-gische klachten tijdens de exa-menperiode volstrekt normaal zijn

en dan ook erg veel voorkomen. Slechts 2% van de meisjes en 6% van de jongens heeft geen last van de opgesomde stressfacto-ren.

Cognitieve inspanningen vergen uiteraard veel van het lichaam en van alle klachten blijkt vermoeid-heid dan ook de frequentst voor-komende te zijn. Liefst 85% van de meisjes geeft aan hier last van te hebben tijdens de examenperi-ode. Zenuwachtigheid en concen-tratiemoeilijkheden vervolledigen de top drie. De enige klachten waar minder dan een kwart van de meisjes last van heeft, zijn angst-gevoelens, buikpijn/misselijkheid, minder eetlust, depressieve ge-voelens en lusteloosheid.

Hoewel een zekere mate aan stress goed is voor het functio-neren, mogen we toch alert zijn voor overmatig gestresseerde studenten. Hoe meer klachten men immers heeft, hoe lager men de kans inschat dat men in juni onmiddellijk zal slagen (cor-relatie van -0,22, significant op ***-niveau) en hoe meer men naar middelen grijpt om de examenpe-riode door te komen (zie later).

1. MENS SANA...

32

1,8%

0% 10%

Vermoeidheid

Zenuwachtig zijn

Concentratieprobl.

Hoofdpijn

Faalangst

Prikkelbaarheid

Moeilijk kn. slapen

Eenzaamheid

Angstgevoelens

Buikpijn/Misselijkh.

Minder eetlust

Depressieve gevoel.

Lusteloosheid

Geen v. bovenst.

20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

45,5%

51,0%

34,7%

32,6%

32,6%

26,2%

24,4%

22,2%

16,9%

16,5%

14,7%

34,7%

19,9%

11,0%

10,0%

13,8%

10,7%

10,4%

5,8%

68,9%85,3%

65,9%

60,7%

56,7%

47,7%

50,6%

48,7%

VrouwenMannen

“Van welke van onderstaande zaken heb je wel eens last tijdens de examenperiode?”

32 33

Slaapt minder tijdens de examenperiode

Slaapt evenveel tijdens examenperiode

Slaapt meer tijdens de examenperiode

Tot slot. Ook voldoende slaap is essentieel voor een goede mentale en fysieke gezondheid. We zagen eerder dat ongeveer een kwart van de studenten ooit een nachtje door studeerde. Hier onderzoeken we of dit uitzonde-ring dan wel regel is tijdens de examenperiodes. Met andere woorden: slapen studenten wel voldoende?

Bijna de helft van de studenten slaapt minder of veel minder dan gewoonlijk tijdens de examenpe-riodes.

Slechts één op tien komt aan meer slaap en voor 4 op 10 veran-dert er op slaapvlak niet veel in de examenperiodes. Kotstudenten slapen minder dan niet-kotstu-denten en hogeschoolstudenten schroeven hun slaap het meest drastisch terug (55% van hen slaapt (veel) minder dan gewoon-lijk). Ook op de nachtrust van meisjes wordt vaker beknibbeld in vergelijking met jongens. Iets meer dan de helft van de meisjes slaapt minder, bij de jongens is dit 40%.

FASTER, FASTER, FASTER!-Meisjes hebben (veel) meer psychologische examenklachten dan jongens (5,4 vs. 3,8). Vermoeidheid en zenuwachtigheid voeren de lijst aan.-Hoe meer klachten, hoe minder de zelfingeschatte slaagkansen en hoe meer kans op middelengebruik.-Er wordt flink op slaap ingeboet tijdens de examenperiodes.

34

Onderzoek heeft onlangs aange-toond dat studenten in het eer-ste semester aan de universiteit gemiddeld zo’n 1 kilogram verdik-ken, mede veroorzaakt door een ongezondere levensstijl (Deliens et al., 2013). Wij vroegen ons af studenten tijdens hun blokperio-de extra of net minder aandacht schenken aan het adagium ‘een gezonde geest in een gezond lichaam’.

Hoewel de meeste studenten waarschijnlijk wel overtuigd zijn van het belang van een gezonde levensstijl, wordt dit tijdens de examens blijkbaar even ‘on hold’ gezet. 52% van de studenten be-weert ongezonder te leven terwijl bijna 1 op 5 het omgekeerde zegt te doen. De rest blijft hetzelfde (on)gezonde leven als in de rest van het jaar aanhouden.

Meisjes lijken iets ambitieuzer dan jongens om tijdens de blokpe-riode gezonder (of minder on-gezond) te gaan leven, maar die verschillen zijn relatief klein. Wat eveneens opvalt, is dat kotstuden-ten meer moeite doen om toch gezonder te leven tijdens de exa-menperiode (1 op 4 versus minder dan 1 op 5). Universiteitsstuden-ten lijken het meest het belang in te zien van een gezondere levens-

stijl tijdens de examens. Precies een kwart van hen leeft gezonder tijdens de blok terwijl dat in het middelbaar en de hogeschool slechts 16 à 17% is.

Een gezonde geest in een gezond lichaam kan ook bewerkstelligd worden door voldoende lichaams-beweging. Sporten zou een ideale manier zijn om gezond te ontspannen tijdens de examens. Toch blijkt dat 4 op 10 studenten helemaal niet sport tijdens de examenperiodes (Evy Gruyaert heeft nog werk aan de winkel!). Bij de sporters, zien we wel een rela-tief grote groep ‘fanatiekelingen’ die elke dag (20%) of enkele keren per week (24%) gaan sporten.

De jongens bewegen meer dan de meisjes. 25% gaat dagelijks sporten, bij de meisjes is dit 18%. Studenten die niet op kot zitten, sporten iets meer dan de anderen en scholieren in het middelbaar sporten iets intensiever dan hun collega studenten in het hoger onderwijs.

2. ...IN CORPORE SANO

34 35

3. VOEDINGSGEWOONTEN VAN STUDENTEN

Elke dag

Minder dan 1x per week

20%

13%

28%

39%

Nooit

1 of meerdere keren per week

“Hoe vaak sport je tijdens de examenperiode?”

Eén op de drie studenten zegt minder gezond te eten tijdens de examens. Slechts 12% geeft aan gezonder te eten. Kotstudenten (vooral aan de universiteit) doen meer moeite dan anderen om gezonder te eten (18%). Meis-jes veranderen hun eetpatronen tijdens de examens meer dan jon-gens, in goede zin maar ook (en vaker) in slechte zin: 35% van de meisjes eet ongezonder tijdens de examens. Een aannemelijke

verklaring is tijdsgebrek. Studen-ten zouden dan in de examen-periodes vaker kant-en-klare, dus doorgaans ongezondere, maaltij-den nuttigen. Dit blijkt inderdaad zo te zijn.

Ruim een kwart van de studenten eet een paar keer per week kant-en-klare maaltijden. Slechts 3% schotelt zichzelf dagelijks kant-en-klaar voor. 22% zegt vaker derge-lijke maaltijden te eten tijdens de

FASTER, FASTER, FASTER!-1 op 2 leeft ongezonder tijdens de examens, 1 op 5 leeft gezonder.-4 op 10 studenten sport niet tijdens de examens. Jongens sporten meer dan meisjes.

36

examens, 18% zegt net het omge-keerde. (Mannelijke) kotstudenten ‘bereiden’ het vaakst kant-en-kla-re maaltijden. 35% doet dit een paar keer per week. Was het niet dezelfde groep die ook beweer-de gezonder te leven tijdens de examens?

Het grootste deel van de studen-ten eet samen met zijn of haar fa-milie (64%), mogelijks ligt dit cijfer zo hoog omdat vele kotstudenten thuis studeren. Een kwart eet alleen en 1 op 10 eet samen met kotgenoten of vrienden. Bij stu-denten die op kot zitten, krijgen

zelden/nooit 33,2%

<= 1x per week38,2%

paar keer per week25,7%

dagelijks3,0%

Hoe vaak eet je tijdens de examenperiode kant-en-klare maaltijden?

Gevraagd naar hun favoriete examenvoedsel, worden enkele zaken zeer vaak vernoemd. Absolute favoriet is pizza. Chocolade, frieten, spaghetti, pasta, macaroni en snoep worden ook vaak spontaan vermeld. Het mag dus best wel calorierijk zijn - een actief brein heeft ook fuel nodig. Eén iemand blijft bij haar favoriete examenfood nogal algemeen met ‘dingen die in het frietvet worden gebakken’.

Verder éénlingen die mysterieuze of eerder grappige gerechten opsom-men. Culinaire hoogstandjes worden sowieso niet verwacht. What about ‘ontplofballetjes’, ‘kokosnoten van lot’, ‘koekjes (Ja, als maaltijd)’, ‘aard-appelsalade gamaakt met de koude pattaten van vorige dag en dan met mayonaise’ (sic) en ‘pannekoeken met verkruimelde chips en negerinnen-tetten ertussen’. Veel mama’s ook die goed zorgen voor hun student(e): ‘Het eten in potjes dat mama meegeeft’ of ‘vis met spinazie, purree en kaassaus van de mama’ (sic).

36 37

we uiteraard een ander verhaal. Van hen eet 29% met vrienden of kotgenoten en één derde eet alleen.

Leuk weetje: er zijn ongeveer evenveel studenten die de weeg-schaalwijzer naar links zien gaan als zij die hem de andere kant zien opdraaien. 57% van de studenten

blijft op gewicht, 23% verdikt en 20% vermagert. Kot- en universi-teitsstudenten vermageren sterker dan pendelstudenten en hoge-school- of middelbare studenten. Meisjes verdikken én vermageren vaker dan jongens. Bijna 7 op 10 jongens blijft op hetzelfde ge-wicht, bij de meisjes is dit maar iets meer dan de helft.

57%Status-quo

23%

Gewichtstoename

Welk effect hebben examenperiodes doorgaans op je gewicht?

20%

Gewichtsverlies

FASTER, FASTER, FASTER!-Ruim 1 op 3 studenten eet ongezonder tijdens de examens, 1 op 10 eet gezonder. -Een kwart eet een paar keer per week kant-en-klare maaltijden, mannelijke kotstudenten (niet verwonderlijk) iets meer (35%).-Men eet voornamelijk met familie (64%) of alleen (25%). -Bij kotstudenten een ander verhaal: 3 op 10 kotstudenten eet sa-men met de kotgenoten - velen studeren/eten waarschijnlijk thuis.-1 op 5 studenten verdikt, 1 op 5 vermagert en 3 op 5 blijft sta-tus-quo tijdens de examenperiode. Meisjes schommelen meer.

38

Een vermoeiende blok blijkt de studenten in grote aantallen naar de cultureel aanvaarde pepmid-delen koffie en caffeïnedrankjes te leiden. Mannelijke studenten zijn meer dan vrouwelijke studenten fervente caffeïnegebruikers.

Opvallend is dat er heel wat stu-denten vitaminepillen blijken te slikken. Zo’n 30% van de meisjes en 20% van de jongens gebruikt ze. Sigaretten blijken redelijk ‘out’ te geraken bij de jongeren, want iets minder dan 1 op 10 van de studenten geeft nog aan te roken. Alcohol wordt tijdens de exa-mens door bijna 1 op 5 jongens nog gebruikt. Dit cijfer ligt 3 keer lager bij de meisjes, die dan weer meer pijnstillers, homeopathische middelen en, verrassender, slaap- en kalmeringspillen gebruiken (telkens rond de 10%).

Ongeveer 30% van de studenten komt de examenperiodes ‘mid-delenvrij’ door. Dat is goed, want hoe meer middelen men gebruikt, hoe lager de zelfingeschatte slaagkansen zijn (correlatie van -0,16; significant op .01-niveau). Middelengebruik blijkt op de koop toe ook sterk positief sa-men te hangen met het aantal psychologische klachten dat men aangeeft te hebben (r=0,34; signi-

ficant op .01-niveau). Er is echter globaal genomen weinig reden tot paniek. Studenten gebruiken over het algemeen gemiddeld 1,4 middelen. In het secundair onder-wijs is dit gemiddeld nog geen 1 maar in de universiteit loopt dit aantal op tot 1,8. Ook kotstuden-ten blijken significant meer mid-delen te gebruiken dan pendel-studenten (1,8 versus 1,6).

Tot slot, gaven vele studenten in een open antwoordcategorie nog aan welke ‘middelen’ ze nog zoal gebruiken om de examenperiode goed door te komen. Opvallend vaak genoemde zaken zijn cho-colade, snoep en suikergoed en gewoon ‘old school’ water.

4. MIDDELENGEBRUIK TIJDENS DE BLOK

38 39

6,7%

0%

Caffeïnedrankjes

Koffie

Geen van bovenst.

Vitaminepillen

Alcohol

Sigaretten

Pijnstillers

Homeopathische m.

Slaap- of kalm.midd.

Pepmiddelen (bv. Rilatine)

Cannabis

10% 20% 30% 40% 50%

VrouwenMannen

41,9%

35,1%

29,6%

20,1%

18,4%

2,6%

0,7%

8,7%

10,2%

11,0%

4,4%

3,3%

3,6%

4,0%

10,4%

3,1%

36,7%

28,8%

31,8%

29,8%

6,3%

Welke van onderstaande middelen gebruik je wel eens tijdens de examenperiode?

FASTER, FASTER, FASTER!-Caffeïne wordt het vaakst gebruikt. Opvallend veel studenten slik-ken vitaminepillen (30% van de meisjes, 20% van de jongens)-Meisjes gebruiken meer vitaminepillen, pijnstillers (11%), homeo-pathie (10%) en slaap- en kalmeringsmiddelen (9%). Jongens meer caffeïne (35-40%), alcohol (18%), pepmiddelen (4%) en cannabis (3%).

40

L I J FEL IJKE

L U S T

40 41

Hard labeur schreeuwt om be-loningen en aangezien klassieke beloningen zoals met de vrienden op stap gaan, lang pauzeren of lekker uitrusten er in de examens doorgaans niet inzitten, worden die beloningen wel eens vaker gezocht in de eigen lichamelijk-

heid. Is de bevrediging van lusten in de examenperiode inderdaad een belangrijke uitlaatklep? Wij lieten de taboes los en vroegen aan de studenten van boven de 16 jaar hoe dat bij hen zit. Voor de dag ermee!

1. MASTURBEREN, PORNO, SEKS, EN RELATIES

11,5%

0%

Meer zelfbevrediging

Bekijk meer seks op internet

Verlang meer naar relatie

Examens doen niets met mijn lustgevoelens

Meer seks

Geen antw.

Meer online seks

Minder lustgevoelens

10% 20% 30% 40% 50%

VrouwenMannen

52,7%

36,3%

22,0%

21,6%

15,6%

1,5%

10,4%

5,6%

4,0%

10,7%

16,7%

3,4%

20,1%

44,7%

7,2%

Wat doet de examenperiode met je lustgevoelens?

42

Het positieve verband tussen ex-amens en lustgevoelens, blijkt uit het feit dat slechts één vijfde van de jongens en 45% van de meisjes zegt dat er geen verband is tus-sen de twee. Dat examens eerder meer dan minder lustgevoelens uitlokken, blijkt duidelijk uit het feit dat slechts 4% van de jongens en 10% van de meisjes zegt dat ze minder lustgevoelens heb-ben tijdens de examenperiodes. Weinig verrassend is dat we grote M/V-verschillen zien in lustge-voelens en lustbevrediging. Waar meer dan de helft van de jongens in de examenperiodes vaker mas-turbeert, is dit bij de meisjes 17%. Seks bekijken op het internet is al helemaal niet besteed aan de vrouwelijke populatie. De jongens vinden vlot (en vaker) de weg naar x-rated websites (36%).

Best verrassend is dat jongens vaker dan meisjes aangeven meer seks te hebben tijdens de exa-menperiodes. Ervan uitgaande dat relaties doorgaans gevormd worden door leeftijdsgenoten en dat homorelaties slechts een min-derheid van alle relaties vormen, lijkt dit een vreemde vaststelling (immers, it takes two to tango).

De cijfers van mannen en vrouwen schurken het dichts bij elkaar bij de vraag of men meer verlangt naar een relatie – daar wordt afge-

klokt op om en bij de 20%.

Jongens uit het hoger onderwijs geven dubbel zo vaak aan seks te bekijken op internet dan jongens uit het middelbaar onderwijs (4 op 10 versus 2 op 10). Meisjes geven hoe dan ook veel minder vaak aan dat ze tijdens de examens meer seks bekijken op internet – we zien tevens geen verschillen in leeftijd/onderwijstype.

We zien wel verschillen in vaker masturberen tussen 16+ meisjes in het secundair en meisjes in het hoger onderwijs. Van de univer-siteitsstudentes geeft 20% aan meer aan zelfbevrediging te doen. Bij de studentes in het middelbaar is dit met 12% slechts iets meer dan de helft hiervan. Hetzelfde patroon zien we, zij het minder uitgesproken, bij de jongens (6 op 10 in het hoger onderwijs versus 4 op 10 in het middelbaar).

Hogeschool jongens geven met ruim 1 op 5 het vaakst aan meer seks te hebben tijdens de exa-menperiodes. Voor de meisjes is er nauwelijks verschil tussen ho-geschool en universiteit (9%). 3% van de vrouwelijke en 10% van de mannelijke middelbare scholieren beweert meer seks te hebben in de examenperiodes.

42 43

FASTER, FASTER, FASTER!-Examens wakkeren over het algemeen de lustgevoelens inderdaad aan, al is dat bij jongens (veel) sterker het geval dan bij meisjes. -Meer dan de helft van de jongens masturbeert vaker tijdens de exa-menperiodes. Bij meisjes ligt dit cijfer rond de 1 op 5. -Jongens vinden tijdens de examenperiode veel vaker hun weg naar seks op het internet (36% vs. 3,4%) en beweren vaker meer seks te hebben tijdens de examenperiode. -Lustgevoelens en -bevrediging liggen over de hele lijn een stuk hoger in het hoger onderwijs. -Online seks (bv. erotische foto’s/videos uitwisselen via Snapchat) gebeurt niet veel vaker tijdens de examens (6% bij jongens, 2% bij de meisjes)

44

V I V A

B R A Z IL?

44 45

De grafiek met slaagpercentages van studenten vertoont om de 4 jaar een ‘mysterieuze’ knik naar beneden. Die knik heeft alles te maken met het Wereldkampioen-schap voetbal. In jaren met een WK zouden de slaagpercentages tot 10% lager liggen (Bron: Het Nieuwsblad). Dat onze zwart-, geel- en roodgestreepte hel-den na lange tijd terug op dat toneel zullen verschijnen, maakt de bezorgdheid over die slaag-cijfers des te groter. De KULAK waarschuwde haar studenten al om daags voor een examen niet naar de Rode Duivels te kijken, en al zeker niet op café. De Thomas More hogescholen waren iets pro-actiever: zij planden geen examens op dagen na een match van de Belgen.

Maar is al die bezorgdheid nu wel terecht? Wij vroegen aan 2931 studenten of ze van plan zijn het WK te volgen. Uit onze cijfers blijkt weinig redenen tot ongerustheid, want de studenten zijn niet en masse van plan om de campagne van de Rode Dui-vels, laat staan het hele WK, te volgen. 49% zegt het WK niet te zullen volgen omdat voetbal hen te weinig interesseert. 12% zal het WK ‘heel actief’ volgen, 1 op 3 wil het wel volgen maar niet heel

actief. 7% van de studenten is van plan het WK aan zich voorbij te laten gaan omdat het volgen ervan moeilijk gaat vanwege de examens.

Niet verwonderlijk zien we gro-te verschillen tussen jongens en meisjes… En als we dan toch beslissen bezorgd te zijn over de studenten, zijn we dit het best over de jongens. Van hen zal 28% het WK ‘heel actief’ volgen (versus 6% van de meisjes). Minder ver-schil zien we bij zij die het WK niet heel actief zullen volgen: één op de drie tekent hiervoor. Opvallend is dat eveneens 1 op de 3 jongens aangeeft het WK niet te zullen volgen wegens een gebrek aan interesse in voetbal. Bij de meisjes is dit 54%.

Van de 1509 studenten die aanga-ven het WK heel actief of minder actief te zullen volgen, wilden we weten of ze van plan zijn alle mat-chen van de Rode Duivels te be-kijken. Opvallend: slechts 1 op 2 is dit effectief van plan, al trekken de meisjes dit gemiddelde naar beneden (42% versus 65%). In de Hogescholen zitten de meest fanatieke supporters (62% zal alle matchen volgen, versus 53% in de universiteit en 39% in het middel-baar). Op een totale groep van

1. TWEEDE ZIT MET KOMPANY ET COMPAGNIE?

46

2933 studenten zullen, ondanks de in de media breed uitgesmeer-de ‘Rode Duivels-gekte’, amper 758 studenten alle matchen van de nationale ploeg bekijken. Waarschijnlijk heeft dit meer te maken met hun studieplanning dan met hun sympathie voor de Rode Duivels, want als het van de studenten afhangt, winnen de Rode Duivels het WK in Brazilië. Van bescheidenheid geen sprake: 36% ziet onze driekleur wereld-kampioen worden. Daarmee laten Kompany en de zijnen toch mooi Spanje (23%), Brazilië (14%) en Duitsland (12%) achter zich.

Het lijkt er, samengevat, sterk op dat studenten wel uitzien naar het WK, maar toch beseffen dat hun examens prioriteit moeten krijgen.

De grote vrees voor de lagere slaagkansen zal voor sommigen wel terecht zijn, door de band genomen zijn jonge studenten wel realistisch genoeg om zelf hun studie- en ontspanningstijden te plannen.

Tot slot. De regeling van de Tho-mas More hogeschool is fantas-tische marketing. 53% van onze jonge voetbalfans is akkoord dat scholen rekening zouden moeten houden met speeldata van de Rode Duivels. Universiteitsstuden-ten zijn het meest inschikkelijk – van hen is 53% niet akkoord.

FASTER, FASTER, FASTER!-Grote M/V-verschillen in interesse in het WK. 6 op de 10 jongens en amper 4 op 10 meisjes zullen het WK volgen.-Van de jongens wil 28% het WK ‘heel actief’ volgen, bij de meisjes is dit slechts 6%. -Slechts de helft van de mensen die zeggen het WK te zullen volgen, zullen ook alle matchen van de Rode Duivels bekijken. -De glazen bol van de studenten zegt duidelijk dat de Belgen we-reldkampioen worden (36%).-De helft van de studenten wil dat scholen hun examenroosters aan-passen aan de speeldata van de Rode Duivels.

46 47

Ja, heel actiefJa, maar niet heel actiefNee (door examens)Nee (geen interesse)

NeeJa

Ben je van plan het WK te volgen?

Alle matchen van de Belgen?

JONGENS MEISJES

27,5%

54,3%

6,3%

32,6%

6,8%33,9%5,7%

32,9% 65,2%

34,8%

57,9%

42,1%

48

B I JGE L O O F EN E XAM ENRIT UELEN

48 49

Welke student tart het lot door op de dag van dat belangrijke mon-delinge examen onder een ladder door te lopen? En is zelfs de grootste scepticus niet eveneens op z’n hoede als hij de ochtend voor het examen een zwarte kat onder ogen krijgt? Dit hoofdstuk gaat over het bijgeloof van stu-denten. Welke irrationele gedach-ten hebben ze in die stressvolle periode? En welke rituelen moe-ten hen helpen het pad te effenen naar de victorie van een eerste zit?

De studenten in onze steekproef zijn verre van ‘onttoverd’ in de examenperiode. 30% van de jon-gens en 32% van de meisjes heeft bepaalde examenrituelen. Eén op vijf jongens en liefst 37% van de meisjes vindt zichzelf bijgelovig in de examenperiodes.

Van bijgeloof geraak je moeilijk af. Het zit netjes verspreid in de onderwijstypes en is dus net zo gangbaar in het middelbaar als in het hoger onderwijs. Voor exa-menrituelen geldt hetzelfde - hier zien we zelfs geen significante geslachtsverschillen (.05-niveau).

Allemaal goed en wel... Maar we zijn natuurlijk benieuwd naar wélke rituelen studenten nu heb-

ben en wat de precieze uitdruk-kingsvormen dan wel zijn van dit bijgeloof. We vroegen het hen in een open vraag. Kwantitatieve da-ta-analyse is hierop natuurlijk een stuk minder evident, dus schetsen we daarom enkel de grote lijnen en vermelden enkele leuke en opvallende antwoorden.

Herhalen van de leerstof op de dag van het examen is één van de vaakst voorkomende zaken die als ‘ritueel’ wordt beschouwd.

Hiernaast zien we erg veel ge-luksbrengers die ‘ritueel ingezet’ worden in de examens, bij meisjes opvallend vaker dan bij jongens. Meisjes gebruiken heel vaak juwelen die ze van vriendinnen of (overleden) familieleden hebben gekregen. Ook betuigen veel stu-denten dankbaarheid aan hun sty-lo’s of kledij waarmee succesvolle examens zijn afgelegd. Men blijft dan hetzelfde schrijfgerief gebrui-ken of dezelfde kledij aantrekken bij volgende examens. Sommige studenten maken ook gebruik van religieuze symboliek zoals kruistekens maken, kruisbeeldjes of kaarsjes branden. Anderen zoeken hun heil in meditatie-oefe-ningen.

Toiletbezoek (of zoals één iemand

1. DRIE BALPENNEN, DE ONDERBROEK VAN JE LIEF, EEN SCHIETGEBEDJE ‘EN DAN KNALLEN!’.

50

het omschrijft: ‘Eens goed kak-ken. (Pardon my French)’ is voor velen de voorwaarde voor een goed examen. Velen staan ook vroeg(er) op om nog eens alles goed te kunnen herhalen. Dan is het zaaks om, zoals iemand het mooi formuleert ‘10.000 keer te checken of ik zeker alles bij heb’.

Het schrijfgerei wordt door velen netjes gerangshikt op de bank: de stylo waarmee successen zijn geboekt als belangrijkste attribuut maar steeds met extra stylo’s voor het geval die ene de geest zou geven. Voor het examen begint, spreken de studenten zichzelf moed in: ‘Yes, You Can!’.

Dat het een stukje gekker kan, bewijzen de volgende antwoor-den. Wat dacht je van iemand die enkel meteen na het examens zijn nagels mag knippen? Satanisti-sche rituelen ten uitvoer brengen, de onderbroek van het vriendje aandoen, een Dynarax of Benzo-diazepine nemen,... ze behoren allen tot de opgesomde zaken. Eén meisje noteert: ‘Ik koop altijd een nieuwe stylo om te studeren, een parker, zodat de leerstof die ik neerschrijf er in gaat waardoor deze er ook weer kan uitkomen op het examen’. Iemand anders: ‘Ik draai mijn potlood altijd exact drie keer in mijn slijper en ik neem altijd exact drie slokken

water voor ik mijn examen begin te lezen’.

Heel veel studenten zeggen dat ze zichzelf oppeppen met muziek voor de examens. Sommigen vermelden specifiek welke songs of artiesten (’My Name is Lincoln’ van Hans Zimmer en ’Inside’ van Bang Gang).

Als we vragen naar het bijgeloof van studenten, komen in grote lijnen dezelfde antwoorden terug: geluksbrengers, kaarsjes, zelfde schrijfgerei gebruiken, enz. Er blijkt niet echt een onderscheid gemaakt te worden tussen bijge-loof en rituelen. Hoewel sommige zaken wel degelijk eerder bijge-loof zijn dan rituelen. Naast de overaanwezige geluksbrengers zijn een aantal opvallendere ant-woorden te noteren. Eén jongen denkt dat zijn huisdier hem succes kan wensen, terwijl anderen denken dat het op voorhand al bepaald is of ze zullen slagen of niet. Eén persoon weigert een oneven kluisje te gebruiken op de dag van het examen en vele an-deren zijn ervan overtuigd dat hun overleden familieleden hen zullen steunen tijdens het examen.

50 51

FASTER, FASTER, FASTER!-Ongeveer 30% van de studenten zegt speciale ‘studierituelen’ te hebben tijdens de examens. -1 op 5 jongens en het dubbele van de meisjes noemt zichzelf bijge-lovig in de examenperiodes.-Geluksbrengers, bidden, mediteren, toiletbezoek, opzwepende muziek beluisteren, dezelfde stylo’s/kleding blijven dragen en zelf-motivatie zijn veelvoorkomende rituelen.

52

B E S L

U I T E N

52 53

De ‘FASTER, FASTER, FASTER’ balkjes niet gelezen? No problem, we lijsten hier even de belangrijk-ste besluiten van dit studentenon-derzoek op... In (soms wat gerekt) Twitter-formaat, geschikt voor de huidige generatie ‘druk-druk-druk’-kids.

1. STUDIEGEWOONTESDe Vlaamse student studeert lang: jongens zo’n 6,2 uur, meisjes een half uur langer.

Hogere studies = langere studie-tijd. Universiteitsstudenten stude-ren gemiddeld 7,4 uren.

Optimisme over eigen slaagkan-sen. 80% in middelbaar, 58% in hoger onderwijs.

Meisjes beter voorbereid op examens dan jongens. Tijdens het jaar wordt leerstof zelden herhaald (32%) en ook een eigen studieplan wordt niet vaak opge-steld (43%).

46% van de jongens in hoger onderwijs vindt zichzelf doorgaans slecht voorbereid op examens (vs. 1/3 meisjes).

1 op 3 komt geregeld in de problemen door uitstelgedrag. Slechts 5% komt hierdoor nooit in de problemen.

Studiebegeleiding is ingeburgerd. Ongeveer 30% heeft er al gebruik van gemaakt, meestal intern in de school.

2. SOCIAAL CONTACTGrootte van fenomeen ‘samen blokken’ wordt overschat. Slechts 1 op 10 studenten doet het.

Studenten hebben minder con-tact met vrienden tijdens blok (6/10).

Facebook geldt als baken tegen eenzaamheid: 6 op 10 zegt dat Facebook ervoor zorgt dat ze zich minder eenzaam voelen tijdens de blok.

...Maar 80% zegt eveneens dat Fa-cebook ze te vaak afleidt tijdens de examenperiode. Middelbare scholieren hebben hier verrassend het minst last van (74%).

Moeders zijn de grootste bron van steun voor studenten, gevolgd door bevriende studiegenoten. Vaders zijn slechts de belangrijk-ste steun voor 3% van de studen-ten.

40% van de middelbare scholie-ren studeert altijd of vaak met de radio aan. In hogescholen is dat 30% en aan universiteiten 20%.

54

Favoriete ontspanningsactiviteit: muziek luisteren. Gevolgd door films/series bekijken en Facebook. Uitgaan tijdens blok is no-go.

3. GEZONDHEIDHeel veel psychologische klachten tijdens blok, vooral bij meisjes. Vermoeidheid voert lijst aan (85% van de meisjes). Bijna de helft is faalangstig, prikkelbaar en moei-lijk in staat in slaap te geraken.

De helft van de studenten slaapt (veel) minder dan gewoonlijk tij-dens de examenperiode. Slechts 1 op 10 slaapt meer.

Studenten leven doorgaans on-gezonder tijdens de blok (52%). Slechts 1 op 5 zegt gezonder te leven.

4 op 10 studenten sport nooit tijdens de examenperiode. Bij de sporters is de groep die elke dag gaat sporten wel groot: 20%.

1 op 3 eet ongezonder tijdens de blok. Meisjes veranderen hun voe-dingspatroon meer dan jongens in goede én in slechte zin. 35% van de meisjes eet ongezonder.

Eén op vier eet een paar keer per week kant-en-klare maaltijden. Bij de mannelijke kotstudenten is dit meer dan 1 op 3.

Vele studenten eten samen met de familie (64%), waarschijnlijk omdat vele kotstudenten thuis studeren. Van de kotstudenten eet 29% met vrienden of kotge-noten.

Genomineerd tot favoriete exa-menvoedsel: pizza, chocolade, frieten, spaghetti en snoep.

20% vermagert, 23% verdikt, 57% blijft op gewicht tijdens examen-periodes.

30% van de studenten komt de examenperiode ‘middelenvrij’ door.

Er wordt vooral veel caffeïne ge-bruikt. Opvallend is dat 1 op 5 van de jongens en bijna 1 op 3 van de meisjes vitaminepillen slikt tijdens de blok. Bijna 1 op 10 slikt slaap- of kalmeringspillen.

Alcohol en sigaretten zijn out, vooral bij de meisjes (6%).

4. SEKSDe lustcurve stijgt tijdens de exa-mens vooral fel bij jongens.

De helft van de jongens mastur-beert vaker tijdens de blok (meis-jes: 17%), 36% bekijkt vaker seks op internet (meisjes: 3%).

Jongens zeggen dubbel zo vaak

54 55

meer seks te hebben tijdens de blok (16%). Slechts 4% van de jongens en 10% van de meisjes geeft aan minder lustgevoelens te hebben tijdens de examenperiode.

Lust stijgt in hoger onderwijs, middelbare scholieren staan over heel de lijn minder ‘bronstig’.

5. WKNiet bang zijn voor collectieve buizen: slechts de helft is van plan het WK te volgen. Wel grote M/V-verschillen.

Van zij die het WK zullen volgen, is slechts 1 op 2 van plan alle matchen van de Rode Duivels te bekijken, al trekken de meisjes dat gemiddelde naar beneden (42% en 65%).

Glazen bol van studenten: België wint het WK door Spanje in de finale te verslaan.

De helft vindt dat scholen moeten rekening houden met de speelda-ta van de Belgen om hun exa-mens te plannen.

5. BIJGELOOF EN RITUELEN30% van de jongens en 32% van de meisjes heeft bepaalde exa-menrituelen.

1 op 5 jongens en bijna het dubbel

aantal meisjes vindt zichzelf bijge-lovig tijdens de examenperiode.Vaak voorkomende rituelen: herhalen, stylo’s of kledij blijven gebruiken, bidden, mediteren, muziek beluisteren en toiletbe-zoek op voorhand.

Vaak voorkomend bijgeloof: ju-welen, geluksbrengers en gebruik van religieuze symbolen.

56

Een onderzoek van Trendwolves in opdracht van MNM.

Filip Lemaitrefilip@trendwolves.comOnderzoekscoördinatie

Willem Roosewillem@trendwolves.comData-analyseRapporteringGrafisch ontwerp

TrendwolvesDok-Noord 4C/2039000 Gent

Mei 2014(c) Trendwolves

COLOFON