1

facts & figuresEen bijlage bij Drink Inspiration magazine 31Daar in dat kleine café, september 2018

Nynke van Spiegel Arjen Moes, stock icons: Creative Mania

Het dorpscafé en debruine kroeg in cijfers

Het is een fenomeen zo oud als de weg naar Rome, maar er zijn er steeds minder van: bruine kroegen, dorps- en stamcafés. De plek waar het interieur uit de vorige eeuw stamt en de barvrouw of -man de stamgasten bij naam kent. De cijfers en feiten.

2

De oudste kastelein is 92 jaar

De oudste kastelein van Nederland staat achter de bar bij

café en Dolhaart in Maastricht. Haar naam is Tiny Bolk en

ze is 92 jaar. Sinds haar 12e helpt Tiny al mee in de zaak,

die toen nog van haar ouders was. In 1967 nam ze de kroeg

over en kreeg daarbij hulp van haar man, die 26 jaar geleden

overleed. Nu is de kroeg van haar kleinzoon Xavier.

Bron: Thuis in Maastricht

De inrichting was huiselijk, met kleedjes op de houten tafels

en ronde, houten stoelen. Die vaak bruine inrichting was de

naamgever voor de bruine kroegen van nu. In 1881 kwam er

een wet die een (dure) vergunning verplicht stelde voor het

uitbaten van een huiskamercafé. In de grote steden moch-

ten maar 500 van deze vergunningen worden afgegeven.

Waarna het aantal drastisch afnam.

Bron: Taalherkomst

De geschiedenisvan de bruine kroegDe bruine kroeg is ontstaan aan het begin van de 19e eeuw, toen mensen hun woonkamer gingen inrichten als kleine cafés. Vrouwen verdienden een extra zakcentje door gasten in hun voorkamer te verwelkomen en ze drank te serveren.

3

Naar de kroeg gaan is goed voor je gezondheid

In 2017 publiceerde Oxford University onderzoek waaruit

blijkt dat naar de buurt- of dorpskroeg gaan goed is voor je

gezondheid. Hoe zit dat precies? Net zoals andere com-

plexe sociale verbindingssystemen zoals dansen, zingen

en verhalen vertellen, is een avondje borrelen voor veel ge-

meenschappen een ritueel dat wordt geassocieerd met het

verbinden van mensen. Regelmatig naar de nabijgelegen

bar gaan, zo ontdekten onderzoekers, zorgt daarom

voor een groter gemeenschapsgevoel. Daarnaast hebben

mensen die regelmatig op stap gaan gemiddeld acht goede

vrienden, waar niet-kroeggangers er zes hebben. En dat

heeft dan ook weer te maken met het endorfine-systeem

dat wordt geactiveerd door alcohol waardoor je makkelijker

sociale contacten legt.

Bron: Adaptive Human Behaviour and Psychology

De Amsterdamse Krulletter

De naam van veel Amsterdamse bruine kroegen werd tot

een halve eeuw geleden met witte verf op het raam geschil-

derd in de ‘Amsterdamse Krulletter’; een lettertype ontwor-

pen door Jan Willem Visser, die ook de typograaf van Amstel

bier was. De naam van een kroeg geschreven in die typische

bruine-kroegletter zie je nu nog steeds bij sommige traditio-

nele pareltjes op het raam staan.

Bron: Schitterend

4

Ontwikkeling café’s in Nederland

Het café in cijfers

• In 2007 vertegenwoordigde de dorp-/buurtcafés en het bruin café gezamenlijk nog 61% van de gehele branche,

in 2012 zakte dit aandeel naar 56% en in 2016 is dit aan-

deel gezakt tot 52%.

• Het aantal cafés in Nederland is in de afgelopen vijf jaar tijd gedaald van 9.300 naar 8.950. Dat is een daling van

4 procent.

• Over een periode van tien jaar is de daling nog veel ster-ker. In tien jaar tijd verdwenen er 1.324 cafés in Neder-

land, een daling van 13 procent.

• Alleen in de steden Leeuwarden (23 procent), Leiden (11 procent) en Den Haag (6 procent) is het café-aanbod de

laatste tien jaar gestegen.

• In Enschede (21 procent), Venlo (20 procent) en Roer-mond (18 procent) is het aanbod van cafés het hardste

gedaald.

• In Drenthe sloot in de afgelopen acht jaar één op de vijf kroegen de deuren.

• Ondanks de daling in Venlo en Roermond hebben deze gemeentes samen met Maastricht en Amsterdam nog

steeds de meeste cafés per aantal inwoners. In 2016 was

er in Nederland gemiddeld een café per 1.900 inwoners.

In Maastricht lag dit aantal op een café per 770 inwo-

ners. Met ruim 2.400 inwoners per café telt Apeldoorn

relatief gezien de minste cafés.

Leeuwarden

23%(tov. 2008)

Leiden

11%(tov. 2008)

Den Haag

6%(tov. 2008)

Enschede

21%(tov. 2008)

Apeldoorn minste cafés per aantal inwoners

21%

Venlo

20%(tov. 2008)

Maastricht

21%

Roermond

18%(tov. 2008)

5

Aantal cafésin Nederland

10.274

9.300

8.950

4%(tov. 2013)

13%(tov. 2008)

2008 2013 2018

10.000

9.000

0

AA

NTA

L C

AFÉ

’S

JAARTAL

6

Veranderend consumentengedrag

Nieuwe generaties zijn niet meer opgegroeid met het café

als trefpunt van hun sociale leven. Social media, festivals en

online streamingdiensten zoals Netflix dragen bij aan afne-

mend cafébezoek.

De daling van alcoholconsumptie met een groeiende

focus op een gezond leefpatroon

Steeds meer consumenten zijn zich bewust van de nega-

tieve bij-effecten van alcohol. Alcoholvrije dranken zijn in

opkomst en ook gezonde(re) alternatieve als sappenbarren

zijn een alternatief voor horecabezoekers die wel gezellig

met vrienden een drankje willen doen, maar liever niet aan

de alcohol gaan.

Vergrijzing en ontvolking

Vanwege een veranderend consumentengedrag onder de

nieuwe generaties is het met name de oudere generatie die

nog kiest voor een kroegbezoek. Naarmate die mensen ou-

der worden zijn ze slechter ter been, waardoor hun horeca-

bezoek afneemt. Ook trekken steeds meer mensen richting

de grote steden, waardoor met name in het buitengebied

buurtcafés simpelweg niet meer genoeg klandizie hebben

en noodgedwongen de deuren moeten sluiten.

Bron: CBS en Spronsen & Partners

Waarom daalthet aantal cafés?

7

Het goudenvocht kent een prijs, vooral in

Scandinavië

Praag

Warschau

Lissabon

Istanboel

Berlijn

Brussel

Frankfurt

Moskou

Athene

Madrid

Edinburgh

Amsterdam

Milaan

Kopenhagen

Dublin

Helsinki

London

Parijs

Stockholm

Oslo

€ 1,38

€ 2,24

€ 2,41

€ 3,19

€ 3,36

€ 3,88

€ 3,96

€4,05

€ 4,39

€ 4,91

€ 5,17

€ 5,25

€ 5,60

€ 5,77

€ 6,12

€ 6,12

€ 6,20

€ 6,30

€ 6,30

€ 8,87

€1 €3 €7€5 €9€2 €4 €8€6 PRIJS

STA

D

Bron: Business Insider

Ben je van plan een hele avond aan het pils te

gaan, dan kun je beter naar Oost-Europa dan

naar Scandinavië. Wat de prijs betreft in ieder

geval. Een overzicht van de gemiddelde prijs

per pint (iets meer dan een halve liter) in de

lokale kroeg van de hoofdsteden van Europa:

8

MAN

45%

MAN

39%

VROUW

37%65+

30%

VROUW

32%18t/m29

53%

Ja:Ja:

Is het belangrijk dat er verschillende soorten bieren van de tap

worden aangeboden?

Is een bierkaart belangrijk?

Pils uit tap of fles? Speciaalbier uit tap of fles?

TAP

55%TAP

37%

GEEN MENING

23%GEEN MENING

29%FLES

22%

FLES

34%

Over drinkenin de kroeg

Bron: Nationaal bieronderzoek 2017

9

Daar in dat kleine café

Het idee voor het nummer ‘Daar in dat kleine café’ komt uit

1974. Piere Kartner, die later bekend werd onder de artiesten-

naam Vader Abraham, wachtte in café ’t Schippershuis in de

haven van Hoorn op een fotograaf. De fotograaf kwam nooit

opdagen. Kartner werd geïnspireerd door de gemoedelijke

sfeer van de bruine kroeg. Hij schreef twee bierviltjes vol met

sfeerbeelden, die hem later hielpen bij het schrijven van toch

wel één van de beroemdste café-krakers van de afgelopen

dertig jaar.

Het geluidsbehang

In 2017 won John West met zijn nummer Wit-Zwart de award

voor het meest gedraaide nummer in de Nederlandse hore-

ca. Het jaar daarvoor was West ook al genomineerd, maar

ging André Hazes junior er met de award vandoor voor zijn

nummer Leef. Overigens is Hazes’ overleden vader de meest

gedraaide artiest aller tijden in de horeca. Wie is er niet ooit

de kroeg uitgeveegd onder begeleiding van het nummer Het

laatste rondje?!

Bron: Xenox

En dan nog dit: het gaat niet om het bier of om de muziek

Of je nou wel of niet de naam van je kroeg in Amsterdamse

krulletters op het raam hebt laten schrijven. Of je je pils nou

duur verkoopt of niet. Of je nou wel of geen bierkaart hebt

en of je nou pils van de tap of pils uit fles schenkt. Het maakt

de kroegganger allemaal niet uit. Dat bier is zo belangrijk

niet, zolang je personeel maar vriendelijk, gastvrij en attent

is. De top 3 van dingen waar gasten zich het meest aan erge-

ren in de horeca is namelijk:

1. Personeel met slechte omgangsvormen

2. Personeel dat weinig interesse, passie en toewijding toont

3. Personeel dat de gast gast (te) weinig aandacht schenkt

Bron: Nationaal gastvrijheidsonderzoek