Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986

5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 1/56

HET APPLEBLADis een uitgave van

Uitgevenj' IN,mion Press BV

Postbus 933720 AS Silthoven

Soesldi jkseweg 332N3723 HH Bilthoven

Bereikbaar van maandag 11mvrijdagvan 09.00 . 12.30 uur envan 13.00 . 17.00 UUf

TeL 030·79 CI644·Telex 70375 NANTO

BetalingenGiro 4385556

Kredietbank Brusselnr. 430-0982931·21t.n.v. Nanton Pressov». Het Appleblad

Hel Applebladverschunt 1tx per jaar

(maandeli jks m.u.v. auqustus)

HoofdredaclieAH. Kriegsman C. Eng. MIERE.

MedewerkersIf. A. de SokP. Blommaarl

A.J.P.H. van Vli jmenP. Peters

R.E. Andoetoe

Adller1entiesHoold aovertenne-aqursme

Mevr. N. Kriegsman·van HogenMedewerkers

Mevf. G. Hogenes (tel 030 . 781595)Ton Boers (tel. 030· 790644)

Een jaarabonnement kosi t '65.-inklusief BTW en voor 8elgle

BF 1235. Een [aarabonnement gaalin. een maand na binnenkomst vanbetahng en wordt ieder iaar stftzwi]-gend verlengd, tenzi] 3 maandenvoor het verstruken van het lopendabonnemenlsjaar schriltelilk werdopgezegd. Indien niet anders isovereengekomen, wordt jaarl ijkseen acceptqirokaart ter belalingvan het abonnemenl toegezonden.Adreswijzigmg S.II.p. 6 weken van Ievoren schnfteluk opgeven mel ver-meldinq van hel oude adres. Uilslui·tend schrif teli jke vragen. vergezeldvan eengeadresseerde en gelran·keerde enveloppe. kunnen worden

behandeld.

AuteufsrechtenHe! geheel of gedeeltelijk overne-

men van de innoud is zonder schrit-lelijke toestemming van de uilgeververbocen. De redactre stell zich metverarnwoordeu]k voor eventuele on-volkomenheden. Vergissingen war·den zo spoediq mogelijk in een del'volgende uilgaven qerectificeerd,

het appleblad@ maart 1986

Index

Maart'86

3e jaargan g n r. 3

I ACHTERGRONDEN

Van de redactietafel , 5

INFORMATIE

Productnieuws 6-17

SOFTWARE

Swashbuckler 10

The Newsroom Package: zelf een krant maken. . . . .. 18Soft Info 3 , 30

ApplePit 10: Booleaanse vergelijkingen 33

Van DOS naar ProDOS 36

HARDWARE

Digitale beelden voor de Apple" en de MAC 12Geheugen voor AppleWorks 22

De Thunderclock kaart 34

APPLE UPGRADE: Wij willen meer uit onze Apple! 42PROGRAMMA BESCHRIJVINGEN

ApplePit 9: Programmatijden meten 16

Lezers Schrijven: Plaatjes verkleinen 24

Lezers Schrijven: Eenvoudige tekstverwerker 27

ApplePit 11:Timer 555. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 46

Disk-ZAP, deel 2 51

3



COM PUDRESS IED ING EN

VO ORA PP 'LE lIE A PPLE D C EN MA C IN TO SH

A pple D e starter systeembestaande uit:

A p ple lI e c om pu ter lZ 8k b ( u itb reid ba ar

to t 1 mb)

Appl e 1 1 m on ito r 4 0/8 0 k olo msApp le I I d is kd ri ve + contro l ler

A pple D os en Prodos

S ne lk op ieers ys tee m v oo r 1 d riv e

Aktieprij» bel OlllU -2 12 . .

L e as ep ri js v .a . F L SO. - pe r mnd . excl, bt w

A p pl e D e a dv an ced s ys te mbestaande uit:

Appl e Ile c om p ut er l Z8 kb (u it br ei db aa r

to t 1m b)

A p pl e I I m o ni to r 40/80 ko l oms

A pple II duo disk (Z drives )

A pple D os en Prodo s

. \k l il :p r ij ~ b e ll 1_ ; \. IK I · 2 1l - l

L easep rijs v .a. F L 90 .- p er m nd ex cl. b tw

B ig A p pl e D e s ys te embestaande uit:

A pple I le com puter 57 6kb

(u itb re id ba ar to t lm b)

I ng eb ou w de r am d is k

A pple I I m onitor 40/80 kolo ms

A p pl e 1 1d uo di sk ( Z d ri ve s)

A pple D os en P rodos

A p p lew or ks s of tw a re

( sp ec ia le v er si e)

L ea seprijs v .a. F L 1 15.- per m nd ex cl. b tw

A p pl e l Ie s ta rt er s ys te mb es ta an de u it:

A pp le lIe lZ 8kb

( u itb reidba ar to t 640k b )

l og eb ou wd e d is kd ri ve

N e de rla nd se o f E n g e ls e s ys tee m s oftw are

e n t ra i ni n g

S nelk op iee r s ys teem v oo r 1 d riv e

. \k l iC : J lr ii ~ h c ll 1 .~ - I IH · 2 l!i

L e as ep ri js v .a . FL 56.- per m nd ex cl. b tw

A p pl e D c b un el elb es ta an de u it :

A pple lIc lZ 8kb

( u itb reid ba ar to t 6 4O k .b )

I ng eb o uw d e d is kd ri veN e derla nd se o f E ng els e sy ste em so ftw are

e n t ra i ni n g

A pple lIc m onitor 40/80 koL m et steun

A pple I Ic Z e diskdr ive

A p pl e I Ic d ra ag ta s

A p p tew or ks s of tw a re

A k tie pr iis b el OJ-IIU,!U'1-- -

Leasepr ijs v .a . F L S O .- per m nd ex cl. b tw

M acin to sh 512kh bunde lb es ta an de u it:

M a cin to sh IM B

E xtem e 800 K B

A pp le im agew riter 8 inchA pp le im agew riter ace. k it

M a cw ri te w o rd pr oc es so r

M a c pa in t t ek en e n o nt we rp pa kk et

S ys teem s oftw are n aa r k eu ze in N e de rla nd s

o f E n g el s

UwMacintosh uitbreiden totMacintosh plus (1MB).

Bel voor een offerte.

Nu ook hyperdrive harddisk!!!

Aktieprijv hel O,~-IKl-!12-f-- -

L ea seprijs v .a. F L 2 62 .- per m nd ex cl, b tw

Stop een tijger inuw A pple Il+ l I E

enmaakuwApple3 .6 keer snel ler

On ze 'tijger' w erk t m et a Il em od ern e A pple h ard - ensoftware , inklusief A pple -

wo rk s, Super ca lc 3A ,V i si ca lc ,

eduka t ieve software , g raphics ,g ame s, r amwo rk s, Ap pl e-geheugenkaa r ten , p rof ileh a rdd is k, un id is k, modems ,

k lokkaa rt en e tc . e tc .De ' ti jg er ' is ingericht voor

een 16 b it s processor en heeftmaa r h efst 2 56 KB a an

ul tra sne l geheugen aan boord.

Vraag inlichtingen.

Nudoen!!!!

O f fic ie le A p pl e, A t ari 5 20 S T en E p so n d ea le r. S erv ic e b in oen 2 4 u ur.

G a ra ntie A p pl e 1 2 m a an de n. G r atis b ij u a fg el ev erd e n g ein sta ll ee rd o ok 's- av on ds e nop z a te rd ag) . L ever ing u it v oo rr aa d . E i gen r epa ra ti e- a fd el ing .

V e rg elijk een s A p ple's m et A p ple's inKamer ik

in d e appe lboom•••••••••••••••••••••• •••. . ...

• • •. . . . .••• ••••••••••••••••••••••

.:::::. : : : : : : : : : : . ::::::. ::: :: :. . . . . . . . . • . • . . . . .. . . . . . .. . .. .. .::: ::: c :: ::: ::: ::::::: ::: :::. . . .. . . .. . . . . . . .••••••• ••• ••• •• • ••• •••••••. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .

...... . ....... . ....... . . . . . . . . • . . . ... . .. .. . . • . . . . . . .. . . .••• ••• •••••• ••••••• •••••• ••••••. . . . . . . . . . . . . . . . . .. .••••••• ••• ••• ••••••• •• • • • • • • • • • • • •••••••• ••• ••• ••••••• •• • • • • • • • • • • • •. . . . . . . . . • . . . .

Kamerikligt centraal inmidden Nederland 3km van Woerden.15km vanafOudenrijn.

bv

Posthus 6 - .)..."0 C\ Karnerik (Itr. hi; Woe rd en ) - T el . 0 .; ...8 1- 21 2 .... B urg. d e K o ck ...traat 11 - Kamer ik



v an d e red ac tieta feI . ...

APPLE dilemmaZo, we hebben het weer gehad. De manifestatie van Apple. In feite bedoeld om de aandeel-

houders weer eens goed te imponeren. Nu, het zal me een feest zijn geweest, daar in de States.

Met toeters en bellen. Nu, de Mac-fans zijn er goed aan hun trekken gekomen en zo ook de aan-

deelhouders. We hebben dat al in ons vorig nummer aangehaald en ongetwijfeld zult u het ook in

de dagbladen hebben gelezen. Nog steeds in opmars, die Macintosh van Apple. De 'open' Big-Mac

wordt nu ook 'echt' verwacht (al zo lang) waaraan dan vooral de toeleveranciers hun hart moeten

kunnen ophalen. Met dat 'open' wordt immers bedoeld dat er ook in deze nieuwe Mac uitbreidings-

kaarten mogelijk zullen zijn en dat er ook een losse monitor naar wens op kan worden aangesloten.

Een.kast dus a la Apple II waar de monitor bovenop of naast de kast kan worden geplaatst. Dat is

dania: wat, want wat te zeggen van een goode kleurenmonitor? De Macintosh moet het immers

hebben van zijn graphics! En wat te zeggen van de 'handshaking' met de IBM-PC's? Daar zal danwaarschijnlijk heelgauw een kaart voor komen die dat letterlijk en figuurlijk mogelijkgaat maken.

Haast niet eens meer iets bijzonders, want voor de Apple II serie wordt zo'n kaart reeds aangebo-den. Daarmee kun je dan op de Apple de MS-DOS software draaien. Deze kaart is uitgerust met de

8086 en heeft een emulatie ROM aan boord. En och, de nieuwe 16-bits Apple II komt heus nog wei,

dit jaar. Waar zit dan dat dilemma? In feite in het willen dienen door Apple van twee markten. Hier-

toe heb je twee heel verschillende marktbenaderingen nodig en misschien zelfs twee soorten aan-

deelhouders. Twee groepen FANS zijn al duidelijk te onderscheiden. En uiteraard ook twee groepen

dealers, want let wei, wat de een kan brengen daar is de ander, met aile respect, gewoon niet toe

in staat. Hoe zal dit opgelost gaan worden? De tijd zal het leren. Niet voor niets is er intern in Cu-

pertino wat beroering geweest. Juist op dit punt was er heel wat onenigheid. En al wordt dat dan

ook met de mantel der liefde (nou ja ....) bedekt, feit is dat in de tien jaar dat Apple op de markt ope-

reert al heel wat is ontstaan en ..... verdwenen ..... De Apple III, de Lisa. En ook die hadden fans ge-

noeg. Dat Apple niet meer terug kan en niet meer terug wil is inmiddels wei duidelijk. Dat de twee

stromen, de Mac-stroom en de Apple-II stroom, doordat ze twee geheel verschillende markten ado-reren, meer en meer uit elkaar groeien zal steeds duidelijker worden. En dat niet zozeer technisch

gezien dan welvanwege de gebruikersgroepen. Dat door eerst uit elkaar te gaan en daarna weer bij

elkaar te komen niet altijd het gewenste resultaat wordt verkregen blijkt maar al te vaak. Een di-

lemma dus. V~~r Apple wei te verstaan. V~~r beide groepen zijn immers liefhebbers genoeg. Wed-

den dat... .. er op den duur zo toch weer twee Apple bedrijven gaan ontstaan?

Red. HA.

het apPleblad@ maart 1986 5



N I E U W S

Pientere kabel

Met deze 'SmartCable' is het aan-

sluiten van RS232 apparatuur een

eenvoudige aangelegenheid. De

nieuwe kabel SC821 Plus is geba-

seerd op de populaire alles aan al-

les aansluitkabel.

In principe is deze kabel gebouwd

rond drie schakelaars. Het grote ver-schil met de SmartCable is dat nu

atleesbaar is welke verbindingen

worden gemaakt en welke wordenverbroken. Practisch iedere logische

kruis- of doorverbinding is mogelijk.

Veert ien dubbelkleur LED's geven

aan waar diverse signalen (waaron-

der handshake) gezocht moeten

worden. Daarnaast zijn er een zeven-

tal pinschakelaars waarmee signa-

len kunnen worden hooggezet of

kunnen worden verbroken.

Met de SC821 Plus Smartcable

6

duurt het aansluiten van onbekende

apparatuur aan een RS232 poort

nog maar een enkele minuut, ook al

zljn de gegevens van beide aanslui-

tingen totaal onbekend.

SmartCable SC821 is een product

van IQ Technologies Inc. in Bellevue

Washington. Voar de Benelux wor-

den de 10 producten gei"mporteerd

door:

LCI Computer Import

Heeswijk-DintherTel. 02152 . 50771.

Apple" geheugenuitbreidingen

Niet meer echt nieuw maar toch ze-

ker het vermelden waard is deze

'nieuwe' kaart van Apple. Zo zie je

maar weer, dat de Apple II niet ver-

geten wordt; integendeel!

Met deze kaart kun je het interne

geheugen van je Apple opvijzelen

van de geringe 48 of 64K naar maar

liefst 1 MByte! Oat gebeurt dan in

stappen van 256K. Deze kaart is zo

ontworpen dat hij automatisch data

of programma's accepteert zodra de

computer wordt ingeschakeld, waar-

door deze dus direct geschikt is

voor opslag.

Het extra geheugen kan worden ge-

bruikt als een extra interne diskdrive

(ook wei RAM disk genoemd) waar-door het mogelijk wordt

programma's direct in het interne

geheugen van de computer te laden

en deze uit te voeren. Hiermee

wordt de verwerkingssnelheid reus-

achtig opgevoerd en hiermee kan de

Apple dus heel wat langere pro-

gramma's aan.

Er zijn reeds softwarehuizen die hier

meteen op ingesprongen zijn. We




N I EUWS ,noemen bijvoorbeeld Quark Inc., dat

bezig is een nieuwe versie te maken

voor haar Catalyst programma se-

lector. Wellicht is deze reeds klaar.

Hiermee wordt het mogelijk om ver·

schillende softwareprogramma's in

een keer op te slaan op een UniDisk

3.5, een ProFile of direct in het ge·

heugen van deze qeheuqen uitbrei-

dingskaart (Memory Expansion

Card). Met z'n desktop interface dat

gelijk is aan de Macintosh Finder,

voorziet Catalyst in een op iconen

gebaseerde methode voor het be-

werken van meervoudige program-

ma's en files, alsook het bewegen

van de muis.

Door de kornst van de geheugenuit-

breidingen voor de Apple II syste-

men zijn de gebruiksmogelijkheden

voor bedrijven met sprongen vooruit

gegaan. De vrij trage Apple die

slechts vrij kleine programma's aan-

kon is met de komst van deze uit-

breidingen tot het verleden gaan be-

horen. Het is prettig te weten dat

Apple ook aan de 'kleintjes' denkt,

waarmee we bedoelen te zeggen dat

het goed is te weten dat de reeds

lang in gebruik zijnde Apples steeds

kunnen worden ge-update. Zo verou-deren ze dus practisch niet. Toege-

geven, al die aanpassingen kosten

natuurlijk geld, maar zeker spaar je

er een hoop mee uit!

U weet natuurlijk al dat de Unidisk

3.5 geleverd kan worden met een in-

terfacekaart om hem op de Apple II,

II + of lie aan te sluiten. Er kunnen

dan net als bij de 'gewone' floppy-


drives het geval is een of twee op

deze kaart worden aangesloten. Ook

bevat de Unidsik 3.5 basic systeem-

software utilities met functies als

formatteren en copieren van disket-

tes alsmede het deleten van files.

De Apple IIc moet intern wat gewij-

zigd worden in zijn firmware om met

de Unidisk 3.5 te kunnen werken en

daarvoor zul je dus naar de hande-

laar moeten stappen. Het is eehter

klaar terwijl u wacht, als je de Uni-

disk koopt. Wanneer de Unidisk niet

wordt gebruikt hoeft er aan de lie

niets te worden veranderd.

Nog even terug naar de geheugenuitbreidingskaart. Deze kaart wordt

in een van de slots van de Apple II

gestoken met uitzondering van

slot 3.

Catalyst 3.0 zou tegen April ter be-

sehikking komen. De andere versies

zijn reeds verkrijgbaar.

Met al dit nieuws loont het dus

weer om een dezer dagen bi j uw

handelaar langs te gaan. AI die han-

delaren hebben eind Januari weer

een Apple-dealer-dag meegemaakt

en zijn dus weer helemaal bij om u

te informeren omtrent het nieuwe

van Apple.Nog even wat prijzen. De geheugen

uitbreidingskaart kost f 1088,- met

256K en per 256K f 248, - extra.

De Unidisk 3.5 kost cirka f 1685,-

en een accessoireset f 245,-. Prij-

zen zijn ex. btw. In 8elgie zullen de

prijzen met 19 moeten worden ver-menigvuldigd om het aantal Francs

te weten.

Centronics 250 printstation

Het Centronics printstation is een

veelzijdige printer die ontworpen is

met het oog op het electronische

kantoor van de toekomst en biedt

keus uit een hele reeks van karak-

terbreedtes: van 5 tot 16,5 karakters

per inch. Elke variant kan geprint

worden in typekwaliteit of op hogere

snelheid in lagere resolutie.

Kantlijnbreedtes, lengte van papier

en afdrukkwaliteit kunnen zowel

door toetsinstelling op de printer

dan wei softwarematig worden

gestuurd. Het controlepaneel geeft

seleetie-aanwijzingen via menu's,gebruikmakend van een alfanume-

rieke melding van 4 karakters. Dit

wordt tevens benut voor sto-

ringsmeldingen, zoals 'papier op' en

dergelijke.

Het printen in meerdere kleuren is

een standaardvoorziening van de

Centronics 250.

De printsnelheid op nearletter- of ty-

pekwaliteit bedraagt 160 karakters

per seeonde (11 x 9 matrix).

Met lagere resolutie bedraagt de

snelheid 200 karakters per seconde

(7 x 9 matrix).

De printsnelheid met typekwaliteitbedraagt 40 karakters per seconde

(48 x 18 matrix).

Ais opties zijn beschikbaar een au-

tomatische papierdoorvoer van los-

se vellen, een- of meerkleuren linten,

verschil lende fonts door insteekmo-

dulen en een tractormechaniek voor

zware meervoudige formulieren.

Ponder Associates

Maarssenbroek

Tel. 030·445352.

7



N IEUWSSymbiotic harddisk voor de

Macintosh Plus

SYMBIOTIC COMPUTER SYSTEMS

Ltd, een van de grootste producen-

ten van harddisk- en Local Area Net-

werksystemen heeft een harddisk

aangekondigd voor de nieuwe Mac-

intosh Plus.

De Symbiotic harddisk dierechtstreeks wordt aangesloten op

de SCSI-poort van de Mac Plus kan,

in tegenstelling met andere hard-

disks, rechtstreeks worden opge-

boot, zonder gebruik te maken van

een startup-diskette.

Deze nieuwe serie harddisks, be-

schikbaar in de capaciteiten 10 tIm

42 MByte, kunnen worden geleverd

met een ingebouwde tapestreamer

met een capaciteit van 42 MByte in

8 rninuten,

De aankondiging van deze harddisk

voigt op de in December j . 1 . reeds

gei'ntroduceerde Symbiotic Apple-talk Disk Server.

Symbiotic Computer Systems

Eindhoven

Tel. 040 . 456055.

Software Masters ™

Prograrnrneren in rnachinetaal rnoeilijk?Korn nou!.. ... Leer het met

The Visible Computer. 6502Ja, normaal gesproken is het leren van de 'machine-

taal' heel moeilijk. Met machinetaal schrijf je de snelste

en beste programma's. In feite zijn aile programma's rna-

chinetaal programma's, maar worden er 'hulptalen' ge-

bruikt als BASIC, Pascal en Fortran om het de program-

meur wat eenvoudiger te maken. Dus toch moeil ijk?

Nee, nie! als je het spelenderwijs op je computer

gaat doen. Dan wordt opeens alles wat je doe! zich!baar

op het scherm. Me! de Visible Computer: 6502 krijg je een

boek/software kombinatie waarmee je kunt zien wat rna-

chinetaal is en doet. Je ziet hoe machinetaal instrukties

worden uitgevoerd en niet aileen maar het resultaat. Voor

beginners is er in het programma een 'hand-holding rno-

de' ingebouwd, waarbij je dus aan de hand word! gehou·

den en waar je wordt gewezen op de fouten die een be-

ginner nu eenmaal maakt. En voor de gevorderden en 'ex-

perts' is er de 'expert- mode', met meer dan 20 instruktieswaarmee dit pakket tevens een geweldige 'debugger'

wordt voor je eigen gemaakte machinetaal programma's.

He! bijgeleverde boek van zo'n 160 bladzijden vormt een

schitterende leergang die je de grondbeginselen bijbrengt

van de machinetaal. Je leert op praktische wijze zo'n 30·

tal in moeilijkheid oplopende demonstratie programma's

kennen, die op diskette staan.

Deze geweldige leergang is beschikbaar voor de

Apple II, de Commodore 64 systemen en thans ook voor

de 8088 computers: The Visible Computer 8088, Assembly

Language Teaching System IBM· PC.

Prijzen inklusief verzendkosten en btw:

Apple 6502-versie: f 295,- (BF 5600)

CBM64-versie (vereist een 1541 diskdrive): f 235,- (BF 4465)

IBM-PC 8088 versie: f 345,- (BF 6550).

Het pakket wordt u toegezonden bij voorkeur na overrna-

king van dit bedrag door middel van een ondertekende en

van nummer voorziene Eurocheque, giro- of be!aalkaart ofna overmaking op gironr. 4385556 of voor Belgie op Kre-

dietbank Brussel nr. 430-0982931-21 t.n.v. Uitgeverij Nan-

ton Press onder vermelding 6502 + typenummer.

De Visible Computer; 6502 is een uitgave van SOFTWARE

MASTERS, USA. In Nederland en Belgie vertegenwoordigddoor NANTON PRESS Uifgeverij bv, Postbus 93,3720 AB Bilthoven, NL.

Het pakket werd uitvoerig beschreven in HET APPLEBLADJuni '85 (pag. 52-54), Juli/Aug. '85 (pag. 40-42),

December '85 (pag. 14·17)en Januari '86 (pag. 36-39).

8 hetapPleblad(A) maart 1986



DATA PROCESSING SYSTEMS B.V.NIEUWE SOFTWARE

- Diverse Interfaces, o.a.:

D.P.S.-Ramexpander 256 Kb v.a. f 895,--D.P.S.-klokkaart - 195,--

Z-80 interface voor Apple Ilc - 245,-

Super serial interface - 265,-

Gr::ippler par. printer interface 64K - 415,-

De genoemde prijzen zijn exclusief B.T.W. Prijswijzigingen voorbehouden.

Apple /Ie bundel:

- Apple lie 128Kb uitbreidbaar tot 1 Megabyte

- Apple monitor

- Apple diskdrive

- Apple diskdrive met controller

- Systeemsoftware + AppleWorks versie 1.3

Leaseprijs vanaf f 80,04 p.m.

Apple IIc bundel:

- Apple Ilc 128Kb uitbreidbaar tot 640 Kb

- Ingebouwde diskdrive

- Externe diskdrive

- Apple Ilc monitor + stand- Draagtas

- AppleWorks

Leaseprljs vanaf f 80,04 p.m.

Macintosh Plus bundel:

- Macintosh Plus

- External diskdrive 800 Kb

-Imagewriter II + kabel

Leaseprljs vanaf f 299,51 p.m.

***** Speciale aanbieding *****

Macintosh bundel:- Macintosh met 1 Megabyte intern geheugen

- Externe diskdrive 800 Kb

- MacWrite + MacPaint- Systeemsoftware

Aktieprijs: f 8.395,-- I!!

Nleuw!!! Kleurenmonitor voor Apple lie

Rechtsstreeks aan te sluiten!ll f 695,--

- Pinpoint: 9 Desktop accessories voor Apple

lie en Ilc. Mengt tekening en tekst, knipt/plakt

tools, heeft een communicatiewindow en een

agenda, kiest telefoonnummers, rekent, adresseert

enveloppes, is een kladblaadje en kan funktionerena ls typemachine. f 315,--

- MouseWord: Het eerste geintegreerde tekst-

verwerking- en communicatiepakket dat volledig

gebruik maakt van de rnuis- voordelen!1I Werkt met

iedere Apple of Apple-compatible modem. Uw

scherm wordt het scherm van een Macintosh!! I Met

"MaiIMerge"-funktie f 495,--

- MouseWrite: Tekstverwerking alsof u achter

de Macintosh zit. Met de muis kunt u deze software

bedienen. Commando's via het toetsenbord werken

ook. Apple lie en Ilc f 435,--

RANDAPPARATUUR

- Epson en Star printers:

LX 80 FITFX 85 FIT

FX 105

SG-10SG-15

SD-lO

f 1199,--- 1789,-

- 2429,-

- 1075,-- 1535,-

- 1495,-

Data Processing Systems doet niet aileen altijd iets extra's, maar heeft ook altijd ietsextra's. Meer dan 5000 artikelen. Hardware en software voor zowel Apple als IBM. En nu: heelveel nieuwe produkten rechtstreeeks uit de USA. Uiteraard uit voorraad leverbaar, servicebinnen 20 uur, met lease-mogelijkheden, tegen scherpe prijzen. Veel eigen ontwikkelingen.Nu als enige cornrnerclele Nederlandse instantie aangesloten bij FIDO, telefoon 05788-5325,met meer dan 10 Mb public demain software, bereikbaar voor iedere modem-gebruiker!!!

Vraag onze gratis en uitgebrelde documentatie aan!!!

DATA PROCESSING SYSTEMS B.V.De Pirk 1 Postbus 139 8170 AC VAASSEN Tel. 05788-2029 FIDO (computer) 05788-5325



SOFTWAREOok Swashbuckler behoort tot de eindeloze reeks van computerspe/letjes, maar des al niet

te min een reden om dit fascinerende spel, dat zich afspeelt in de 17e eeuw eens te pro-

beren. Dit spel biedt niet al te ver gevorderde Apple-gebruikers de mogelijkheid om spe-

lenderwijs met de computer vertrouwd te raken. Hiermee wil ik echter niet beweren dat

het spel een 'flop' zou ziin en dat het niet interessant genoeg is om door gevorderde

Apple-gebruikers te worden gespeeld.

Swashbucsler Door: E.J. van Anker

Purmerend

W : at is eigenlijk Swashbuck-

ler? Swashbuckler bete-

kent ' ijzervreter' en swashbloween

harde klap!Ik veronderstelde dat het hier ging

om een zwaardvechter of iets in die

geest, maar het bleek een 'ijzervre-

ter' te zijn. Zwaardvechter zou beter

geweest zijn in verband met hetgeen

in het spel gepresenteerd moet wor-

den. Er is nog een partij waartegen

gevochten moet worden. Afhankeli jk

van de behaalde score wordt de te-genpart ij vertegenwoordigd door de

volgende karakters:

10



Score:

0-20

S O F f W A R EKarakter:

Dikke zeerover met een

knots

Zeerover met een bijl en

een mes

20- Kapitein met een zwaard

Manke zeerover met hou-

ten poot en met een

zwaard53- Lansier en dikke zeerover

Zoals al eerder aangehaald gaat het

om een 17e eeuws spel waarbij de

gevechten hoofdzakelijk plaatsvinden

op een schip. Het spel is verdeeld in

drie levels waarmee, bij overgang

naar het volgende level, de plaats

waar het spel zich afspeelt veran-

derd, nl.

Level:

1

2

3

Plaats van handeling:

Het ruim van een schip

De kade van een stad

Het dek van een schip

Aangezien dit uitstekende spel ge-heel in kleur is uitgevoerd geven de

tekeningen een extra dimensie aan

het geheel.

Aan het begin van het spel wordt

men uitgerust met drie 'swashbuck-

lers' waarmee getracht moet worden

zoveel mogelijk tegenstanders uit te

schakelen. Indien de speier na enige

t ijd erg tanatiek is en verschillende

tegenstanders weet te 'vloeren' dan

het appleblad® maart 1986

wordt dit beloond met een extra

swashbuckler (bijvoorbeeld: 23 te-

genstanders om zeep geholpen, dan

de extra swashbuckler).

Hoe gaan we de tegenpartij

te lijf?

Om een grote atgang bij de eerstepoging te voorkomen is de volgende

tactiek aan te bevelen: de speier

moet proberen de tegenstander zo

dicht mogelijk te naderen om dan,

wanneer de tegenpart ij het zwaard,

respectievelijk het sabel omhoog

houdt z'n 'slag te slaan', door te ste-

ken (functie L). Tevens dient er hier-

bij op te worden gelet dat beide te-

genstanders gedood zijn. De moge-

lijkheid wordt namelijk geboden de

laatst neergestoken tegenstander

nog een keer tegen de grond te

slaan, en wei door gewoon in zijn

richting te blijven steken. De punten-

telling is gebaseerd op het door despeier neergestoken aantal zeero-

vers, lansiers, etc.

Nog even enige aanwijzingen voor

het bewegen van je Swashbuckler:

A - Loop naar links

D - Loop naar rechts

S - Omdraaien

I - Zwaard ornhooq

M - Zwaard omlaag

J - Steken

L - Doorsteken

K - En garde

Enige variatie. am het spel wat

moeilijker te maken moet men het

tegelijkertijd opnemen tegen twee te-genstanders en verschillende

beesten. Wat de beesten betreft

gaat het hier om een hond, een

slang, een spin en een scorpioen.

Wanneer je door een van deze

beesten gebeten wordt ben je niet

meer in staat door te steken (functie

L). Het hangt dan af van de spel-

vaardigheid van de speier om zich-

zeit te verdedigen alvorens zelf te

worden neergehaald.

Waar is het spel te verkrijgen?Swashbuckler is uitgebracht door

Datamost, Inc. en heeft als ad-

viesprijs f 115,- Het spel is te koop

bij de meeste zaken die software

verkopen, en in ieder geval bij Com-puterco/lectief aan de Amstel in

Amsterdam.

De beschrijving is vrij kort en laat

het een en ander te wensen over.

Ik hoop hiermee lezers enthousiast

te hebben gemaakt. Er zitten nogal

wat valletjes in het spel maar daar

kom je bij het spelen gauw genoeg

achter.

Veel succes!.

11



HARDWARE

Hetsysteem dat specifiek

voor de Apple II is bedoeld

draagt de naam Computereyes,

computer-ogen dus. De fabrikant is

Digital Vision en zij beschrijft het

product als een video aquisit ie-

systeem. Dit systeem bestaat uit eenklein doosje van 10 x 7 1 1 2 X 4 cm

met twee knoppen aan de ene kant

en een HF ingangsbus aan de ande-

re kant. De ene knop is gemerkt

Sync en de andere Brightness

(respectievelijk voor de synchronisa-

t ie en de helderheid). Een bandkabel

verbindt het doosje met een 16-pens

connektor, die in de spelpoort van

de computer wordt gestoken. Op de

HF ingangsbus sluit men een video-

signaal aan. Het enige dat men nog

hoeft te doen is de meegeleverde

software op te starten. De installatie

is erg simpel en is vergezeld van

duidelijke toto's.

Zelf hebben we het systeem uitge-

probeerd met een CCTV camera,

een videocamera bedoeld voor ge-

bruik in een gesloten TV circuit. De

videokamera was uitgerust met een

zoom lens en de verlichting bestond

uit een 200.W gloeilamp. Zodra de

software is.~()pgestart, verschijnt een

menu op liet scherm met een aantal

keuzemogelijkheden. Het eerste ele-

ment in de menu is Help. Hiermee

kunnen we informatie opvragen over

de andere keuzemogelijkheden in demenu.

De overige hulpfuncties die in de

menu voorkomen zijn: save to, load

from, catalog disc, demo, en exit.

Deze functies wijzen voor zichzelf .

Het eerste dat men moet doen is het

bijstellen van de synchronisatie en

die handeling wordt ingezet door het

betreffende element uit de menu te

kiezen. Op het scherm verschijnt

een pijltje en de Sync knop draait

men in de richting die het pijltje aan-

geeft totdat de woorden 'In Sync' op

het scherm verschijnen. Simpelerkan het niet.

Daarna kan men een videobeeld

gaan opnemen. Hiervoor bestaan

drie verschillende mogelijkheden:

een normaal zwartwit beeld, een

beeld met 4 grijswaarden en een

beeld met 8 grijswaarden. In de

laatste twee gevallen wordt het

beeld respectievelijk 4 en 8 keer at-

getast.


We hebben deze standen uitge-

probeerd met dezelfde stand van de

knop Brightness. Het zwartwit beeld

valt wat te verbeteren door de

Brightness knop nauwkeurig in te

stellen, maar dat is voor ieder beeld

weer anders.

Een gewone aftasting duurt iets min-der dan 5 seconden en bij 4 en 8

grijswaarden duurt het ook 4 en 8

keer zo lang. U begrijpt hoe moeilijk

het is een persoon ongeveer 35 se-

conden lang onbeweeglijk stil te la-

ten zitten.

We hebben ook een oude, zeer

goed ingelopen (!) JVC videorecor-

der uitgeprobeerd als videosignaal-

bron, maar daar zaten twee preble-

men aan vast. Op de eerste plaats

was het niet mogelijk met de pauze-

toets van de videorecorder een ab-

soluut st ilstaand beeld te produce-

ren, zodat er behoorlijk wat ruis op

de ingang van de Computereyes

wordt gezet. Op de tweede plaats is

het niet mogelijk om de videorecor-

der te laten lopen en een te digitali-

seren beeld uit te zoeken, omdat de

aftasttijd 5 second en bedraagt. We

zetten de videorecorder dus stil op

het juiste punt in een zwartwit film

en sloten de recorder dan pas aan

op het Computereyes systeem.

De beelden kunnen worden opgesla-

gen op disk in normale vorm of in

compakte vorm. In normale vorm be-

tekent het een standaard 8 K dumpvan hi-res pagina 1, waarvoor 34

sectoren nodig zijn. In deze vorm

kunnen de beelden door allerlei an-

dere pakketten worden gebruikt, zo-

dat ze op de vreemdste wijze be-

werkt kunnen worden. In compakte

vorm opgeslagen beelden nemen

minder geheugenruimte in beslag en

ze kunnen via de hoofdmenu op-

nieuw in het geheugen worden gela-

den.

In de handleiding staat tevens ver-

meld hoe het systeem te gebruiken

is vanuit een zelf geschreven pro-gramma. Er zijn aanwijzingen gege-

yen voor het toepassen van CALLs

uit Basic of JSRs uit een assern-

bleertaal programma. Het computer-

eyes systeem is eenvoudig te ge-

bruiken, maar de resultaten zijn eer-

lljk gezegd niet zo erg spectakulair.

Mac Magic

Het systeem voor de Macintosh heet

Magic en wordt vervaardigd door

New Image Technology. De fabrikant

noemt zijn produkt een graf ische

besturingseenheid. Het installeren

van de hardware is erg eenvoudig.

Afgezien van een netsnoer is het ge-

woon een kastje tussen de bron vanhet videosignaal en de Macintosh.

De aftastsnelheid is heel wat groter

dan die van Computereyes en bo-

vendien gaat het aftasten kontinu

door. Gekoppeld aan het hoge

oplossend vermogen van de Mac

geeft dit vrij redelijke plaatjes.

Het aardige is het produceren van

grijswaarden. Wat er in de patroon-

balk is gezet bepaalt de drempel-

waarden voor de verschillende grijs-

waarden. We hebben het inderdaad

over een patroonbalk, omdat we niet

aileen beelden uit puntjes van ver-

schillende dichtheden kunnen sa-

menstellen, maar ook uit zelf ge-

vormde patronen, die in de patroon-

balk worden gezet. Een en ander is

dus vergelijkbaar met MacPaint. De

drempelwaarden kan men indien ge-

wenst met een muis verplaatsen, zo-

dat de mogelijkheden vrijwel onbe-

grensd zijn.

Beelden kunnen worden vergroot of

verkleind, en worden opgeslagen en

geladen in het fileformaat van Mac-

Paint. Het Magic systeem is opper-

vlakkig gezien vrij simpel maar de

mogelijkheden zijn enorm uitgebreid.Het probleem is dat men uren bezig

kan blijven met spelen en aile moge-

lijke combinaties uitproberen.

Uiteraard hebben we ook onze vi-

deorecorder op het systeem aan-

gesloten. De aftastsnelheid is onge-

veer 2.5 seconden, zodat het moge-

lijk is een film te bekijken en op het

gewenste moment een beeld eruit te

pikken. In principe is het mogelijk

beelden op te nemen van een gewo-

ne TV, maar dat hebben we niet uit-

geprobeerd.

De handleiding die bij het apparaatzat dat we ter beschikking hadden

was nog maar een eerste aanzet,

zodat de uiteindelijke versie er wei

heel anders uit zal zien. Met wat

zoekwerk stond alles wei in de

handleiding. De enige moeil ijkheid

was om de woorden in de handlei-

ding te vertalen in het gewenste ef-

fect op het scherm. Over het alge-

meen is het Magic systeem goed te

13



gebruiken, maar men verliest zich

makkelijk in de talloze mogelijkhe-

den, hetgeen natuurlijk geen wezen-

lijk probleem is.

Konklusie

Beide systemen hebben we gebruikt

bij onvoldoende licht. Met flink watTL licht wordt de beeldkwaliteit iets

beter. We hebben geprobeerd plaat-

jes te maken van de kinderen, maar

die konden niet lang genoeg stilzit-

ten, zeker niet voor het Computer-

eyes systeem. Bovendien is de ver-

lichting voor dit systeem erg kritisch.

Er zijn helemaal geen of maar een

paar grijswaarden mogelijk, zodat

heel wat informatie verloren gaat en

dat maakt vooral gladde kinderkop-

je s onherkenbaar.

Het moet mogelijk zijn de opgeno-

men TV beelden op een T-shirt af tedrukken. Er zijn namelijk speciale

vellen te koop voor de Imagewriter.

Met een strijkijzer is het beeld op

een T-shirt over te dragen. De Com-

putereyes plaatjes met 4 grijswaar-

HARDWAREden schijnen zich ook goed te lenen

voor borduurpatronen.

Zo zijn er honderden leuke toepas-

singen te bedenken voor deze een-

voudige digitale beeldsystemen en

voor de prijs hoeft u het echt niet te

laten: Computereyes kost ongeveer

600 gulden (Apple II computer met

48K nodig) en Magic voor de Macin-

tosh kost ongeveer 3000 gulden .•

Reuma betekent pijn.]e kunt em1ee

leren leven, maar vergeet het geen moment

van de dag. Veel reumapatienten dragenhun lot in stilte, omdat hun handicap niet

zichtbaar is.Stilte, die echt pijn doet.

U kunt er wat aan doen. Uw geld kan

voor een reumapatient direct omgezet

worden in verlichting. Door revalidatie,

hulpmiddelen en onderzoek. Het

Reumafonds helpt daarbij. Helpt

u het Reumafonds?

6 0 J M R R E U M A B E S T R I J D I N G , <""'-

M A A R W E Z l J N E R N O G L A N G N I E T .H e t N a tio na al Reumafonds, S ta tc nla an 1 28 ,2 58 2 GW

De n H a a g. B a nk rek .n r.: 7 0.7 0.7 0.8 48 . G i ro : 3 2 4.

H lrNATlONW IllUMMOND5 @

14 hetappleblad(R) maart 1986



A i s e r H y p e r D r i v e ® o p s t a a t ,

h e e f t u 's w e r e ld s s n e ls te M 1 a c in to s h ®Me t d e Hy perD r iv e i n t e r n e h ard disk kan u w M ac in to sh 15 keer sn ellerw orden . D e disk co ntro ller w ordt n l. m et een c lip direkt o p dem i cro -p ro c es so r a a ng es lo te n.

O v e r i g e h y p e r - b e la n g r i j k e k e n m e r k e n

* Er z ijn tw ee typen : 10M b m et een opslagcap ac ite it van 25 diskettes en 2 0 M b m et een

o p sl ag ca p ac it eit v an 5 0 d is ke tt es .

* Ops ta rt en z onde r s y st eem-d is k et te .* B eid e se riele p oo rten b lijve n vrij vo or b ijvo orb eeld m o dem , p rin ter o f A pp leT alk.

* Prin ter-sp oo ler so ftw are zo rg t ervo or dat u do or ku nt w erken , terw ijl de p rin ter z 'n w erk do et.

* A ile M a cin to sh so ftw are d ra ait p ro bleem lo os o p de H yp erD rive.

* H y pe rD rive is vo o rz ie n va n s pe cia le b ac k-u p p ro gra mm atu u r.* D e H yp erD rive w ordt in geb ou wd in u w M ac in to sh , du s veran dert er n iets a an h et

gemakke li jke rneeneern -ka rakte r.

De g ara ntie o p de Ma cin to sh b lijft g eh an dtla afd.

Hype rD r iv e impo rt eu r :

+ P O S IT R O N IK A M IC R O S Y S T E M S B VW aalresew eg 17 /5 55 4 H A V AL KE NSWA AR DTe le foon 04902 -89881

'" M a cin to sh is n et g ed ep on ee rd e h an de ls m er k v an A p ple C o m pu te r I nc

. , H y p er O nv e IS h et g ed ep on ee rd e h a nd els me rk v an G e ne ra l C o mp u te r C o rp

B e l h y p e rs n e l u w H y p e r D r i v e

d e a l e r v o o r e e n o v e r t u ig e n d e

d e m o n s t r a t i e .

A L P H E N A ID R IJ NHe rme s Comp u te r Ser vi ce s BV01720-35079

A M S T E R D A MI nf o' P ro du c ts B u si ne ss Ce n te r020-247614 vanaf 1 maar ( 020-769111

A M S T E R D A MMicro land020-129765

B O D E G R A V E NI nf o- Pr od uc t s H o t la n d BV01726-19346

E I N D H O V E Ni nt oP ro du c ts BUS in e ssCe n t er040-432205

E N S C H E D EI nt oP ro d uc ts B u si ne ss Ce n te r053-333133

G O U D AMln ihouse

01820-62911

' s - G R A V E N H A G EV ip B u s in es s Ce n te r070-657060

H I L V A R E N B E E KWPC W i ch Per so n al C om p u tin g04255-3822

H I L V E R S U MPe rsona l Co rn p . Cen t r. Ad v ie s035-46009

H I L V E R S U MVan Doesbu rg I n te rn a t io n a l035-43231

K A M E R I KCompudress03481-2124

N I J M E G E NCompu team080-239520

O S SDe Ha re nse Srn id04120-43244

R O T T E R D A MKMC Elekt ron ika010-137070

R O T T E R D A MI n fo 'Pr odu c t s Bus in e ss Cen te r010-332740

R O T T E R D A MP ro W o rk s B V010-255915

U T R E C H TV ip BUS inessCen t er03()-317005

V A A S S E NDa t a P ro ce ss in g Sys tems05788-2029

M A A S T R I C H TCompu t e rsh op Maas t ri cht043-16305

M A A R S S E N B R O E KPer ce Comp u te rs BV03465-66066



P R O G R A M M A B E S C H R I J V I N G E N

APPLEP ITg

Door: Martin Keesen

Enschede

Prosp'anunatijdenmetenSoms is het be/angrijk om te contro/eren hoe snel een bepaalde routine zijn taak ver-richt. Oit kan men doen door met een stopwatch de zaak in de gaten te houden.

Bij korte tijdsintervallen za/ men zijn toev/ucht tot een andere methode moeten nemen. Men

kan in een derge/ijk geva/ de betreffende routine 1000 keer /aten door/open. De tijd die

men dan meet dee/t men vervo/gens door 1000 om de tijd die nodig is voor een uitvoering

(executie) te vinden.

Dezemethode blijft altijd on-

nauwkeuring omdat men

afhankelijk is van de accuratesse

waarmee men zelf de stopwatch be-

dient.

Bovendien verkrijgt men aileen maarde totale executietijd. Soms kan het

voor het optimaliseren van een routi-

ne belangrijk zijn om ook wat tus-

sentijden te weten te komen.

Om de bovenstaande bezwaren te

vermijden moet men een wat andere

manier van tijdmeten gaan gebrui-

ken.

Zeer nauwkeurige resultaten verkrijgt

men met behulp van een oscillos-

coop. Deze oscilloscoop wordt daar-

toe aangesloten op de game 11 0

connector binnen de Apple lie of

Apple 11+.

Deze game 11 0 connector bestaat uit

een 16 pens IC-voetje, gezien vanaf

het toetsenbord rechtsachteraan op

de hoofdprint van de Apple.

De aansluitingen die we nodig heb-

ben zijn de zogenaamde annuncia-

tors nummer 0,1,2, en 3. Zij zijn

respectievelijk verbonden met pen

1S,14,13 en 12.

Om de oscilloscoop goed aan te

16

kunnen sluiten hebben we ook nog

een aardaansluiting nodig. Deze be-

vindt zich ook op de genoemde con-

nector en wei op pen 8.

De annunciators zijn uitgangen die

vanuit een programma aan- en uitgeschakeld kunnen worden. Dit doet

men door bepaalde adressen aan te

spreken.

Voor de verschillende annunciators

zijn dit de volgende adressen:

Het zal duidelijk zijn dat er ook tijd

nodig is om de annunciators aan- en

uit te schakelen. Hoeveel tijd hier-

voor nodig is in Applesoft Basic, In-

teger Basic en machinetaal kan men

zien in de volgende voorbeelden.Hierbij wordt steeds annuniator 0

aan- en uitgeschakeld.

Merk het verschil in tijd op dat deze

actie duurt in de verschillende routi-

nes!

Annuciator Dec.adres Dec.adres (neg.) Hexadecimaal

adres

o (uit) 49240 -16296 $COS8

o (aan) 49241 -1629S $.COS9

1 (uit) 49242 -16294 $COSA

1 (aan) 49243 -16293 $COSB

2 (uit) 49244 -16292 $COSC2 (aan) 4924S -16291 $COSD

3 (uit) 49246 -16290 $COSE

Door nu aan het begin van een te

meten routine een annunciator aan

te zetten en deze aan het einde van

de routine weer uit te zetten verkrijgt

men op de oscilloscoop een signaal

waarmee men de benodigde tijd kan

aflezen.

In Basic wordt een routine sneller

als men zoveel mogelijk statements

op een regel propt.

In Applesof1 Basic scheelt het bo-

vendien veel als men de adressen

waar men naar verwijst in variabelen

het applebladi.R) maart 1986



PR O GR AMMA BE SC H R IJV IN G ENzet. De Basic interpreter hoeft nu

namelijk niet steeds aile adressen te

converteren.

Bovenstaande maakt de zaak in In-

teger Basic juist langzamer omdat

bij deze taal een gecompileerde ver-

sie wordt gebruikt. In een dergelijke

gecompileerde versie zijn aile adres-

sen al omgezet. Het opzoeken van

het benodigde adres in een variabe-

Ie kost nu juist extra tijd!

Merk ook op dat een machinetaal-

programma ongeveer een factor

honderd sneller is!.

APPLESOFT ..ASIC

10 POKE 49240,0 20 POKE 49241,0

30 POKE 49240,040 GOTO 10

Executietijd 6,4 mS

10 POKE 49240,0: POKE 49241,0:

POKE 49240,0: GOTO 10

Executietijd 6,2 mS

10 A = 49240: B = 49241: C = 0

20 POKE A,C30 POKE B,C

40 POKE A,C50 GOTO 20

Executietijd 1,6 mS

10 A = 49240: B = 49241: C = °20 POKE A,C: POKE a , c : POKE A,C:

GOTO 20

Executietijd 1,5 mS

INTEGER BASIC

10 POKE -16296,0

20 POKE -16295,0

30 POKE -16296.040 GO TO 10

Executietijd 0,94 mS

10 POKE -16296,0: POKE -16295,0:

POKE -16296,0: GOTO 10Executietijd 0,89 mS

10 A = -16296: B = -16295: C = 020 POKE AtC30 POKE B,C

40 POKE AtC50 GaTO 20

Executietijd 1t2 mS

10 A = -16296: B = -16295: C = 020 POKE A,C: POKE B,C: POKE A,C:

GaTO 20Executietijd 0,96 mS

MACH INETAAL

LABEL STA $C058STA $C059STA $C058

JMP LABELExecutietijd 9,6 mS

ehet appleblad® maart 1986

N IEUWSP X - 1 , Q O O poc#Cet·te#Cstverwerketv,oo, het verwe,ken venendenen ontvangen van tekstIPhilips brengt sinds kort een nieu-

we, 41,0 gram l'ichte, tekstverwerkerop de markt die gebtuikt kan wor-

den voor het verzenden en ontvan-

gen van teksten vi a de telefoon. Op

d e P X-1 00 0, die de n aam Texl T ellheatt meegekregen, kan tevens een

printer of pocket-memo worden aan -gesloten voor het afdrukken van

tekst.

D e PX-1000 Is biJuitstek 'geschikt

voor het verwerken van verslagen,

rapport en of andere tsksten. Het ismogelijk om vier of vijf pagina s op

A4-formaat In het geheugen van het

apparaat op te slaan. Oat staat ge-lijk met 7.560 tekens. Net als met

een gewone tekstverwerker kan de

tekst naar believen worden aange-

past.

W,anneer sen tekst gereed l is, kan

d ez e via de telefoon worden overge-

selnd naar elke wlUekeurige plaats

ter wereld. Daar kan zo'n zelfde ap-

paraat de tekst zlchtbaar maken of

kan een computer, die als tekstver-

werker rsgeprogrammeerd, de tekst

on t v angen .

De Text Tell komt in twee uitvoerin-

gen op de rnarkt, D e PX - , OOOC r isgeschlkt voor het overseinen van ge-

codeerde te'kst met behulp van een

sleute.lwoord. Aileen degene waar-

moo sen steutelwoord is afgespro-

ken, Is In staat de tekst te onlcrjfe-

reno Een andere decodeermogelijk-

heid is uitgesloten. Daarnaast wordt

de PX-1000 uitgebracht. die naast de

tekstverwerklng ook bereklngen kan

maken. Deze versie Is niet geschikt

am de tekst te coderen.

De PX- l0 00C r neetteen adviesprijs

van f 2794,-, de PX-HJOOgaat

f 1996.- kosten. D e oijbehorende

PX-40 printer heaft een adviesprljsvan f 711,- ..

17



'J~:3r:~i~~'. . . . .'O~ln~ .:~~al<. l i I" )9. t :nDPb. l 1e l ")~~l lY . .. a n dphftsic~n~..il~]>bot.J·~ht.m~t.f·jrs}.edl~';at.iCtn.~Pt70ductf'rOfal S P R l N G B O f 1 R O . NoWfm.~ Hunk,!

-

B E F O P E H F T E F :

~~~e1Rounded '

Init()t~ctl·'·.Zijhi~r90(j!le.rS(:,~i·'I~hdei'·...stukle,~clip-att,Verder 1'l,Cj.tuurlijkermanq~1.Dezeis,goed ver~orgd ef!t>ev~tl'laastde , J . 1 itleg()Vefi betpr8tgr~rTlma()Qkl")&~30bl~q~ijdenjn- i

fOfrTlatieoverr~t samens,tellenvaneenkrant, het~fnemenyan inter"vi~W$,hetxe~erken vanfoto'sen.auderetlps.Voprctatje···aaneen,·.arti-kelklJut beginpen, moe~je nog vierdataf;chijven initialiseren. paaropko,rnel1versehHlende·tussenstappendieje later moetsarnenvoegen. Je ..wordt dus ooknog diskjoekey op dekoop.toe!

Bijhet opstartenkrijg jeeenover~zicht van deverschillende werkruim-ten ifleen uitgeverij (zie.figuur 1).Methet toetsenbord (pijltjes), eenjoystick of een grafisch tablet (digiti-zer) kiesjede gewenste aktiviteit.

BannerN~tl~t' il1iti~!iser~nvahOevler0ctta-scpijven, iSl1et misschien raadza,a,m

olT1~enna~maan.deP~blicatie\tegeYen.paa'10ekiesjeuit net ,.. .

0pstartscherm voor B,i\NNER. Jeh()~ft slechtsmet de joystick te spe-Jer)totj~OPd,ejuistepl?ats staat.

Dahkom ieterecht·'ineen,werkom-geVihgmet il<bnen (ziefiguur 2).

Dankzij dezehoeven we geenkorn-mando's of .specialeGontrol.charac-ters te onthbuden. Metde toto duid[eaan dat je een stukjeclip-art vande diskette w il halen. Qe tekeningkanhorizonlaal. gekeerd .wordenzo-dat het beeldinfiguur 2de tweekanten kanuitkijken. Met de andereikonen kun jedan nog zelf tekenin-gen.bijwerken of verwerken samen

hfl!!t;ap.,leblacl'~ .maartt~86

etl

~3

met tekst die uit 5 verschillendefonts kanworden gekozen. Het iswei spijtig ,dat er slrchts 5foo.ts be-schikhaar?ijn.Vand.ie viji zijnerdan nog 2 v~n .hstzettde genr~,·in

woo t en klein. Staathet ontwerp jenietaan ~anwijsje met de Joystick

o.aar.qe.vui,lnisemfl1ercikocmorri·escherm uitite veger.Met het ...~i$kette-ikl)9n kun j~,Jeeds be~taan-Oeb?nnerSinlad,enOfde BA~NER-i~Clta'disk(die·hebj~Z()jUist ,ze,11ge-formattee(9). Ook kpnje de z?juistaa.ngema<;lktebannervoor laterge-bruikpewaren.

Photo/abgen,.tweed~.stap·.ishet ,aapmakenv~n'docurriEmtatievedrgebrujk,indea~ikelen.paartoe Qaje terug,naar

h,ethoofdmenu, waarJe dan y()orhetPHOTQlJI.B,kj~~t.Opnieuwkrijgj~een sCD~rm·metik.onen.M~tdejOystickwijf;je de feto aan. Nukunjeva.nuit ~en vandetwee Glip~a.rtdiskett~ski~zen uit een,vande 600

t~kenjngen.~veelaIZ,~lje slechts eeneJlkel figul.lrtje nodighebben(zie fi-~uu(3) .Mel t de jOYs~ickkun je dane~nstukjelJithetsCherm knippen.$pijt ig is weI dat je de losse stukjesniet kunt vergroten otverkleinen. Aisjehet knipsel hebt bepaald, plaats jeh e t opde j~isteplaatsjn het artikel.Dit is inderdaad niet makkelijk·daarjeartikelnog niet eens geschrevenis,,maarandersorn is het echter nogtnoeilijker ~Het is· name/ijk niet moge-/ijk am de toto tussen de tekst tewringen. Als je dat toch doet danworden dewooroen willekeurig uitelkaar getrokken en wordt het ge-heel onleesbaar en onoverzichtelijk.Maar je kunt wei de tekst rond defoto tikken. Dus we houden het bij

19



Ftquur 3.

deze laatste methode. Zodra je ze-

ker bent van de foto, of figuur ge-

bruik je opnieuw het diskette ikoon

om de toto te saven.

Copy Desk

Zo kunnen we beginnen aan de

teksl van ons artikel. Eerst laden we

weer het menu in, en kiezen daar

COPY DESK. Dan laden we de toto

in, en plaatsen hem waar we willen.

Voor we beginnen te tikken, moeten

we eerst even uitleggen hoe de lay-

out er normaal uitziet. Ter illustrat ie

verwijs ik naar figuur 4. Een pagina

van de publicatie bestaat uit 6 pane-

len met een titelpaneel, of uit 8 pa-

nelen zonder titel. Op de COPY-

DESK kan maar aan een enkel pa-

neel gelijktijdig worden gewerkt.

Achteraf moet de gebruiker zelf depanelen rangschikken tijdens de

LAYOUT. Het is daarom verstandig

om zich eerst even een idee te vor-

men van het geheel, alvorens met

tikken Ie beginnen.

De bijgeleverde word-processor is

niet zo denderend, zoals eerder

reeds opgemerkt. Na enkele pogin-

Fiquut 4.

gen zul je deze wat beter leren ken-

nen, en weten hoeveel hij aankan.

Natuurlijk kun je t ijdens het schrijven

van de tekst kiezen uit de fonts en

de grafische editor om de tekst aan

te passen. In figuur 5 zie je een

voorbeeld van een enkel zelfge-

maakl paneel. In figuur 6 heb je een

demo figuur die bijgeleverd werd.

Daarop zie je de verschillende be-

schikbare fonts. Zodra je een paneel

klaar hebt, moet je het wegschrijven

naar de PANEL disk. Pas dan kun je

aan een volgend paneel beginnen.

Persoonlijk vind ik het spijtig dat er

zoveel 'disk swapping' moet gebeu-

reno Waarom wordt hier geen ge-

bruik gemaakt van het extra-

geheugen dat steeds vaker beschik-

baar is? Na het afwerken van de 6

of 8 panelen verlaten we de COpy-

DESK, en begeven we ons naar deLAYOUT, weer via het menu.

Layout

Vanuit de LAYOUT-kamer beslis je

welk paneel waar moet komen. Jam-

mer genoeg krijg je hier een extra

job. Je wordt nog disk-jockey ... ! Zo

Fiquur 5.

20

SOFTWARE

Print Page

Pnnt Banner

Pnnt Panel

Print Photo

Menu

moet je voor elk paneel: paneel inla-

den, PANEL disk verwijderen, PAGE

disk in de drive plaatsen, de PAGE

saven, de disk verwijderen en zo 6

of 8 keer opnieuw voor elk paneel!

Daar komt dan nog bij dat de foto's,

die in de artikelen gebruikt worden,

elk afzonderli jk, achteraf ingeladen

moeten worden!! Een voorbeeld hier-

van is in figuur 4 te zien. Na eUelij-

ke disk swaps kan je dan eindelijk je

pagina's naar de drukker sturen.

Press

Om een pagina af te drukken moet

je uit het hoofdmenu kiezen voor

PRESS. The Newsroom zou volgens

de uitgevers maar liefst 1000 (dui-

zend) verschil lende printers herken-

nen. Op figuur 7 zie je een stukje

van de lijst die gecombineerd moetworden met de interface hjst die

minstens nog 2 keer zo lang is. Het

printen gebeurt naar keuze op ver-

schillende papierformaten. Bij het

printen zal bhjken dat de letters

soms iets te dicht op elkaar zijn af-

gedrukt. Daarom moet er tijdens het

schrijven van de lekst in de COPY-

Fiquur 6.

he*,appleblad@ maart 1986



SELECT pmH~.TER!_~!!~~~ ...a

Anadex 9001Anadex S500Anadex S O U lAnadex 9620Anade:.: 9S25BAnade:.: 97258Apple IlMP (normaDApple DMP (wide)Apple lmage"Jr-iter (nor-l'Ila,1)Apple ~writ.er (wide)

Apple Scribe (norma,l)Apple Scnbe (wide)C. ltoh 7500EPC . Itoh 8510Oatasouth OS-180Epson FX-80Epson FX-IOQEpson MX-7QEpson MX-80 with Gra htrax

Figuur 7.

DESK op gelet worden dat er tussen

elke lijn enkele pixels worden open-

gelaten. Zo voorkom je dat probleem

van slechte leesbaarheid. Het afge-

werkte blad is echter wei de moeite

waard om er tijdens het schrijven

wat extra tijd aan te besteden.

Wire ServiceNu rest aileen nog de WIRE SERVI-

CE. Deze functie is in Europa maar

van beperkt nut. De bedoeling van

deze dienst is het verbinden van

een Applell computer met een ande-

re computer, bijvoorbeeld met een

Commodore 64 of een IBM PC. Zo

kan een tekst van de Apple naar de

Commodore worden gestuurd. Die

kan dan een foto toevoegen aan de

tekst en het geheel doorsturen naar

de IBM die dan een pagina kan la-ten afdrukken. Dit is natuurlijk maar

Figuur 8.

een voorbeeld. Deze verbindingen

zijn mogelijk via modems (zie figuur

8). Nu is het nog zo dat er in Euro-

pa nog maar heel weinig mensen

zo'n toestel bezitten.

Bes/uitOndanks het hoofdzakeli jk educatief

karakter van The Newsroom, kan het

pakket toch ook andere toepassin-

gen aan. Dat is maar goed ook want

daar het hier om een Engelstalig

produkt gaat, hebben de scholen in

Europa er niet zo heel veel aan.

Maar dat is geen beletsel voor ande-

re toepassingen. Zo worden in de

buurt van Antwerpen al buurtkrantjes

gedrukt door amateurs met The

Newsroom. Ook in de Verenigde

Staten wordt het programma door

scholen gebruikt voor schoolkranten,clubnieuws, aankondigingen, e.d.

SOFTWARE

Het programma bewijst opnieuw dat

de Applel/ heel veel aankan, 66k op

grafisch gebied.

Mijn opmerkingen aan het adres van

de schrijvers zijn: het verschrikkefi jk

grote aantal disk swaps. Mijn com-

plimenten: de kwaliteit van de grafie-

ken of Clip-art, het groot aantal toe

te passen printers en het gemak van

gebruik.

De uitgeversThe Newsroom wordt ui tgegeven

door Springboard Soft, Inc., 7807

Creekridge Circle, Minneapolis, MN

55345, USA, tel (612) 944-3912.

De prijs is $49.95, of zo'n f 150,-

Bfr. 2.500,- plus kosten. Ook in

Belgie en Nederland moet je The

Newsroom kunnen vinden bij je soft-

wareboer(en) .•

Wat brengt he t A ppleblad A pri I 1 986?• Brailleschrijve~ de A pple compu te r en de C ranmer

• O verz icht van n ieuw ve rschenen software

• M ultiP lan voor d e M a.cin losh

• Werken me t HGR pag'in a's

• E en backup programma voor de .Apple

• De vemieu wd e A pple lie

• A pple -P itten , Nieu ws, L eze rs Schrijven e tc . e tc .

het appleblad@ maart 1986 21



Appleworkseen tekstverwerker, afzonder-

lijke programma's. in RAM open houden

en is in staat de programma-onderdelen over te dra-

gen, bijvoorbeeld ' database naar de tekstverwerker. Appleworks is erg eenvou-

dig in het gebruik en men kan vrijwel geen fouten maken. Het programma kent echter en-

kele beperkingen. Op een 128K Apple heeft men slechts 55K aan RAM ter beschikking

voor files in het onderdeel Desktop, en 95K voor een spreadsheet in Visicalc. De database

van Appleworks werkt lekker snel, maar men kan slechts 800 records in een file stoppen.

De tekstverwerker produceert slechts 15 a 20 pagina's A4 en men zou meer kunnen wen-

sen.

E en ander nadeel van Apple-

works is dat bij het om-

schake len tussen spreadsheet, data-

base en tekstverwerker telkens het

relevante stuk uit het programma in

het geheugen moet worden geladen.

Wanneer men erg veel moet om-

schakelen vormen de wachttijden

een bron van irritatie. Er bestaat

voor al deze problemen echter een

oplossing. Applied Engineering is

een firma die gespecialiseerd is in

randapparatuur voor de Apple. Eenvan hun produkten is een 80-

kolornrnen uitbreidingskaart met de

naam Ramworks. Deze kaart is iets

groter dan de Apple 80-

kolommenkaart, maar hij biedt een

opslaqruirnte van maximaal 1 Mbyte.

Een idee van de prijzen: 1350.gul-

den voor 128K, 2250 gulden voor

256K, 3600 gulden voor 512K en

5400 gulden voor 1024K. Achtereen-

22

volgens geven deze kaarten aan het

onderdeel Desktop de volgende

RAM geheugenruimten: 101K, 183K,

367K en 736K. Wanneer er een file

wordt aangemaakt die te groot is

voor een disk van 136K, gaat Ram-

works die file automatisch zo seg-

menteren dat hij op meerdere disks

past. Grote files kunnen ook op hard

disk worden opgeslagen. In de prijs

van Ramworks zit ook een disk die

een kopie van Appleworks zodanig

aanpast dat hij het extra RAM ge-heugen kan herkennen. Er zijn twee

verschillende aanpassingen moge-

lijk. Op de eerste plaats een simpele

aanpassing waarbij aileen de extra

geheugenruimte wordt herkend en

op de tweede plaats een aanpassing

die automatisch de drie Appleworks

programma's in Ramworks laadt,

waardoor een snelle omschakeling

tussen die programma's mogelijk

wordt. V~~r deze tweede mogelijk-

heid is echter wei een Ramworks

van minstens 256K nodig.

De Ramworks 256K versie (en hoger)

biedt ongekende moge/ijkheden. Met

wat knip en plakwerk kost het geen

enkele moeite een database file van

500 records (39K op disk) te laden

en uit te breiden tot 2000 records.

Sorteren op alfabetische of numerie-

ke volgorde volgens verschillende

kolommen kost tussen de 30 en 55

sekonden. Het sorteren van de oor-spronkelijke file van 500 records

kost tussen de 7 en 12 sekonden.

De database onderzoeken met het

Find of Selection kommando met

drie kriteria kost niet veeI meer dan

10 sekonden. Grotere files nemen

natuurlijk meer tijd in beslag maar in

ieder geval geldt dat de combinatie

Appleworks met Ramworks een van

de snelste programma's is wanneer

het appleblad'.R) maart 1986



HARDWARE

ernPleIllad

het aankomt op sorteren en selekte-

ren van records uit grote files. Files

van zo'n 2000 records beslaan twee

disks (152K) en opslaan duurt dan

100 seconden, terwijl opnieuw in het

geheugen laden 85 seconden in

beslag neemt. De oorspronkelijke file

van 500 records doet 27 seconden

over het opslaan en 23 second en

over het laden.

Ook voor wat betreft het spread-

sheetprogramma zijn de gevolgen

verbazingwekkend. Appleworks biedt

de mogelijkheid 999 rijen en 127 ko-

10mmen (126873) vol te maken,

maar normaal gesproken is dat in de

practijk een onmogelijkheid. Met

Ramworks I was het mogelijk bijna

16 kolommen van 999 rijen gevuld

te krijgen met 5-cijferige getallen

voordat het geheugen vol raakte. In

totaal konden we 15689 cellen plaat-

sen. De normale versie van Apple-

works kwam niet verder dan 41/2 ko-10m, wat overeenkomt met 4428 eel-

len. Het toepassen van formules in

die cellen zal natuurlijk het aantal

bruikbare cellen verminderen, maar

slechts in enkele gevallen zal men

aile cellen echt nodig hebben die in

Ramworks passen. Grote spread-

sheets blijven echter moeilijk te han-

teren en ergigevoelig voor fouten.

Het opnieuwrtaten berekenen van

een grote spreadsheet kost enorm

veel tijd.

Ramworks biedt zeer veel ruimte

voor grote tekstverwerkingsfiles,

maar het Appleworks programma

stelt een limiet in van 2250 regels.

Voor een file van zo'n 2000 regels

kom je al gauw tot de ontdekking

dat die file gelijk staat aan ca 40 pa-

gina's, ongeveer 20000 woorden en

cirka 128K op disk. Met het Open-

Apple 1-9 commando kun je snel

door die file bladeren. Met het Find

en Replace commando is het moge-

lijk in een paar minuten tijd een

woord te vervangen dat 1000 keer in

de tekst voorkomt. Erg enthousiast

kunnen we niet zijn over grote tekst-

verwerkingsf iles. We hebben non-

derd duizenden woorden geschreven

met Applewriter, een programma dat

velen boven Appleworks zullen pre-

fereren wanneer uitsluitend aan

tekstverwerking wordt gedaan. De

tekstfiles kunnen beter aan de korte

kant worden gehouden zodat het

editen snel kan gebeuren. Bij het at-

drukken kunnen dan de files weiaan elkaar worden gekoppeld.

Het extra geheugen van Ramworks

is niet aileen geschikt voor het rna-

ken van grote files. Een andere rno-

gelijkheid is een relatief groot aantal

files tegelijk in het geheugen te zet-

ten zodat in een hoog tempo tussen

verschillende files kan worden omge-

schakeld. Met de norma Ie Apple-

works Desktop van 55 K is men al

gauw beperkt tot twee files van cirka

25K of 12 files van 4K per stuk, Met

Ramworks ziet dat er anders uit, na-

melijk twee files van 90K of 12 files

van 15K. Met de 1 Mbyte Ramworks

wordt dat dus 12 files van 60K. De

omschakelsnelheid tussen files is

van twee factoren afhankelijk. Het

hangt ervan af of de files van het-

zelfde type zijn, bijvoorbeeld alle-

maal spreadsheets, en of Desktop

bijna helemaal vol is. Wanneer aile

files van hetzelfde type zijn, ge-

schiedt het omschakelen van files

met het Open-Apple Q kommando

vrijwel ogenblikkeli jk. Wanneer Desk-

top echter bijna vol is, duurt het om-

schakelen langer, omdat er voor het

laden van het noodzakelijke stuk

programma naar de programmadisk

moet worden overgeschakeld. Als

men snel wit omschakelen mag

Desktop niet te vol zitten.

Een bepaalde versie van de aange-

paste Appleworks disk zet de drie

Appleworks programma's van tevo-

ren in Ramworks, zodat men in hoog

tempo tussen deze programma'skan omschakelen. Deze versie van

Appleworks doet er 90 seconden

over om op te starten in vergelijking

met de norma Ie versie die er maar

20 second en over doet. In de prac-

tijk is er niet zo veel verschil in de

nettotijd tussen de twee versies en

in beide gevallen wordt de extra ge-

heugenruimte gewoon herkend. In

het ene geval worden de drie pro-

gramma's bij het opstarten geladen

en in het tweede geval worden ze

geladen wanneer ze nodig zijn. Zo-

dra de programma's geladen zijn,

het appleblad® maart 1986 23



HARDWAREkan men vrijwel momentaan om-

schakelen tussen files van de drie

verschillende typen.

Wanneer Desktop te vol raakt met fi-

les, maakt Appleworks bij het om-

schakelen tussentijds gebruik van de

disk. Het ziet ernaar uit dat de ver-

sie die de programma's meteen bij

het opstarten laadt, de programma's

op disk schrijft wanneer Desktop te

vol raakt.

De specif ieke verdiensten van Ram-

works zijn niet aileen beperkt tot Ap-

pleworks. Er bestaat ook een start-

disk voor Visicalc en die disk kost

ongeveer 150 gulden. Maximaal

heeft men de beschikking over 437K

aan geheugenruimte. Verder bestaat

er een Ram Drive disk van 135 gul-

den waarmee Ramworks wordt om-

gevormd tot een halfgeleider diskdri-

ve. Een andere mogelijkheid is een

CP/M versie van deze RAM Drive

(kost eveneens ca 150 gulden) eneen accessoire voor RGB uitvoer.

Ramworks wordt geleverd meteen

handboek van 20 pagina's voor pro-

grammeurs die het extra geheugen

ten volle willen benutten. Wanneer

men de 256K versie aanschaft is het

altijd mogelijk de geheugenruimte uit

te breiden door er geheugenchips bij

te kopen.

Ramworks is ideaal voor gebruikers

van Appleworks die snel willen om-

schakelen tussen verschillende ty-

pen files of die erg grote files willen

gebruiken .•

24

PR OG R AM M A B ES CH R IlV IN G EN

Geachte redactie.

Hierbij stuur ik u een listing met uit-

leg van een door mij gemaakt pro-

gramma. Het programma heet

'plaatjes verkleinen' en zoals denaam al doet vermoeden verkleint

het HiRES plaatjes tot een vierde

van het originele formaat. Het is ge-

schreven op en voor een Apple lie

maar zal ook wei op andere compu-

ters uit de II-serie werken. Het pro-

gramma is niet het snelste maar het

resultaat is wei erg bevredigend.

Aangezien mijn kennis van machine-

taal beperkt is moest het maar in

Applesoft (verwacht niet te veel van

een 18-jarige). Verder hoop ik dat er

meer listings in uw blad komen,

aangezien je daar het rneeste vanleert. Hierna geef ik enige uitleg bij

het programma.

Ais je zoals ik gek bent op HIRES

plaatjes merk je al gauw dat je er

veel meer mee kunt doen. Zo kun je

ze 'scrollen' (verplaatsen), 'zoornen'

(vergroten) en ook nog spiegel en,

'cornpressen' (in minder sectoren

opslaan), enz. Waar ik naar zocht

hetappleblad(~)maart 1986




etl

~JJLI ST

10 REM PLAATJES VERKLEINER DOOR REIN WERKHOVEN20 HIMEM: 24576: ROT~ 0: SCALE= 1: HOME: HGR : HGR2 :Y = 030 POKE 768.1: POKE 769,0: POKE 770.4: POKE 771,0: POKE 772,14: POKE 773,

48: POKE 774,0: POKE 775,42: POKE 776,040 POKE 232.0: POKE 233,3: TEXT: HOME: INVERSE: FOR A = 1 TO 40: ONERR

GOTO 390

50 PRINT CHR$ ( fiSC C MIO$ C"QMBBUKFT!WFSLMFJOFS-!EPPS!SFJO!XFSLIPWFO",A,1)) - A I A);: NEXT: NORMAL: POKE 34,2

60 PRINT: PRINT "NAAM VAN PLAATJE ? CCR=CATALOG) »

70 PRINT: INPUT "";A$: IF A$ ="" THEN PRINT: PRINT CHR$ (4);"CATALOG

": PRINT: GOTO 6080 PRINT: PRINT CHR$ (4);"BLOAo";A$;~,A$4000»90 HonE: PRINT : PRINT "WAAR nOET HET PLAATJE OP HET SCHERn ~ "100 PRINT: PRINT "1= LINKS BOVEN 2= RECHTS BOVEN"110 PRINT "3= LINKS ONDER 4= RECHTS ONDER"120 PR INT : INPUT "1,2,3 OF 4 ? ": B130 IF B > 4 THEN CALL - 1059: GOTO 90140 PRINT PRINT "UERKLEINo PLAATJE IN EEN BESTAANo n. INPUT "PLAATJE TE

KENEN ? (J/N) ";C$150 IF C$ "N" THEN 190160 PRINT PRINT "WELK PLAATJE ? (CR=CATALOG) "

170 PRINT INPUT "";E$: IF E$ = "" THEN PRINT: PRINT CHR$ (4);"CATALOG": PRINT: GOTO 150180 PRINT: PRINT CHR$ (4);"BLOAo";E$;",A$2000"190 IF B 1 THEN H 0:V = 0200 IF B 2 THEN H 140:V = 0210 IF B 3 THEN H 0:V = 96220 IF B 4 THEN H 140:V = 96230 POKE - 16304.0: POKE - 16300,0: POKE - 16300,0: POKE - 16297,0240 POKE 230,64: FOR X = 0 TO 279250 XoRAW 1 AT X,Y: XORAW 1 AT X,Y260 R·.= PEEK (234): POKE 230,32270 JF R 0 THEN HCOLOR= 4

280 IF R THEN HCOLOR= 6290 IF R 2 THEN HCOLOR= 7300 A = X I 2:B = Y I 2310 HPLOT A + H,B + U: POKE 230,64: NEXT320 Y = Y + 1: IF Y > 191 THEN 340330 GOTO 240340 CALL - 1059: HOME: POKE - 16301,0: VTAB 22: INPUT "SAVE oIT PLAATJ

E ? (J/N) ";F$350 IF F$ = "N" THEN 20360 VTAS 23: INPUT "WELKE NAAn ? ";G$370 PRINT CHR$ (4);"BSAVE";G$;",A$2000,L$2000"380 GOTO 20

390 CALL - 1059: IF PEEK (222) = 6 THEN TEXT: HOME: PRINT: PRINT "0IT PLAATJE BESTAAT NIET I": GO TO 60

400 IF PEEK (222) = 9 THEN TEXT : HonE : PRINT : PRINT "DISK VOL ! (SLAlETS AAN) ": GET A$: GOTO 370

410 TEXT: HOnE: PRINT "ER GING lETS FOUT !"

was een programma dat een plaatje

van van 280 bij 192 puntjes kan ver-

kleinen tot een vierde van dit for-

maat. Na wat experimenteren kwam

ik tot het volgende resultaat (zie de

afbeeldingen). AI de plaatjes zijn

met dezelfde printer-optie uitgeprint.

Het plaatje met Churchill is eerst

op ware grootte uitgeprint en daar-

nain een verkleinde versie. Natuur-

lijk zijn deze plaatjes op het scherm

veel mooier.

Nu de werking van het programma.

In regel 30 wordt een shape-table

gepookt op A$300. Deze shape

bestaat echter maar uit een puntje

maar daarover later. In regel 50

wordt wat lekst op het scherm ge-

zet. Vervolgens wordt er om een

plaatje gevraagd en dat wordt dan

op page 2 geladen. In regel 250

wordt het shape-puntje op coord ina-

ten (0,0) in inverse kleur en daarna

weer in originele kleur getekend zo-





dat er verder niets aan verandert.

We doen dit aileen maar om achter

de waarde van de kleur te komen.

Oit doen we in regel 260 met een

PEEK(234) (2 = wit, 1 = zwart, 0 =alles behalve wit of zwart). Nadat

we dit gedaan hebben worden in reo

gel 300 de ccordinaten (X,Y) van het

puntje door 2 gedeeld. Oaarna teke-

nen we het puntje in page 1 en be-

ginnen helemaal opnieuw met het

volgende puntje. Oit werkt op zich

prima, aileen duurt het nogal lang

voordat aile (53760) puntjes zijn qe-

tekend. Oit duurt (schrik niet!) 45 mi-

nuten en daarom kunnen we eerst

beter een 'compiler' op het

Applesott-programma loslaten die er

eerst machinetaal van rnaakt zodat

het vier keer sneller wordt (helaas

ook vier keer langer). Het plaatje

wordt dan in 10 minuten verkleind

(nog veel te lang, ik weet het). Pro-

beer het programma maar eens uit

met het 'lady be good' plaatje of an-

ders met 'Churchil l. Oeze hebben

jull ie vast weI. VeeI plezier.

Rein Werkhoven

Vefdheimweg 26

6871 CD Renkum

Tef. 08373 - 14480.

Geachte redact ie_

Hierbij stuur ik u een programma,

dat ik maakte om met de Apple II

computer, zander extra hardware,

toch brieven met hoofdleUers en

kleine letters te kunnen maken.

E.H. W . van der Ouderaa

Laan van Eik en Duinen 237

2564 GS Den Haag

Tef. 070 - 637240 .•

26 het appleblad® maart 1986



PR O G RAMM A BE SC H R IN IN G EN

JUST

!~ R EM 'III I*••*•••• ••• ••• ••• ••••~•• ••• •• * • • • • • • • • • * • • • • • • • • • • • • • • •1; R EM12 R EM EEN I/O UD ! G E TEK STVER WER KER \lO OR 8R I E VEN TE r1A KEN O P D E APPLE n C O M -

13 R E r'! PU TER , M ET D A TA -R EC O RD ER EN PRH lT ER .

14 R EM15 R EM . * • • • • • •#••#.#*••••••••••••••• #•••••••••••••~#.#.~.# .

16 R EM

1 7 R EM : t : t : t * * I N T RODUCT I E * * * n!t: RE t1 t..s,19 R EM ALS M EN EEN B R IE F O P D E C OM PUTER W IL M AK HL IS H E r V ER VE LEND D A T D E

2 0 R EM APPLE I; - ZO ND ER EXTR A H AR DW ARE - G EEN kUHlE L E T TERS KAN GE f~ERERE t , .

21 R EM H E r VO LG END E PRO GR AM MR G EEFT D ARR EEN O PLO%It~G VOOR , ZIJ H ET D A T O f'

2 2 R EM H E r SC H ERM VAN D E M O fH TO R 81J H ET IJITPR UH EN D E W OND ER L IJK STE TEK ENS

2 3 R EM VER SC H IJH EN .2 4 R EM TO C H 1'3 H E r \ lOOR D E M .!N DE R D RAA GK RA CH TIG E H 088'l'IS T W AA R';C HL IN LU K B ES T

2 5 R EM LEUK O M O ND ER STA AND PR OG RAM MA TE G EBR IJIK EN .

2 6 R EM H ET PR OG RAM MA I':: ZO G Er> 1R FW T, D A T O OK EE t·~ C OPIE -B RIE F W OR DT A FG ED RUK T.

2 7 R EM

28 R EM O M D A TA TE W ISSE t~ T 'l'P D E L 5 000 .,5 990

29 RE t~

30 R EM

100 H OM E C LEAR

ne PRINT " * * * * * * * * * * * * U : I : * * * * * * * * * * * U : t : n : U : : t . * * * * * * "1 2 0 P R I N T " : I : T EK ST VE RW ER KI N G V OO R S TA ND AA RD -B R I E F t. "

130 IH V ER SE

140 PI" 1m " * M E T K LE If~ E -L ET TE RS E ~~ H O OF D -L ET TE R S!. * "15 0 NO RM A L

160 PR IN T

" * * * * * *ED .

H .W .

' ~ A HD ER O UD ER AA

* * * * * U "170 PRINT " * u n : ! ' D E~~ H A AG , D EC EM B ER 1 985 * n * * * * "180 PRINT " * * * * * C OPYR IG HTVO OR IED ER EEN '. * * * * * "190 PR IN T " * * * * * PROG R A MMA I N R PP LE S O F T -8 A SI C .* *" :: t: t"

2 00 PR I NT " n t t J e t . U : * * * * : t : * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * "210 PR IN T "D R UK W ILL EK EUR IG E TO ETS VOOR ',ER VO LG I."

2 20 G ET )< ;$ ' H O M E IN V ER SE

2 313 PR IN T " * * * * n t u * * * * * * * * * : U * * * * * : t . U : t . U * * * * * * * * * " ;2 4 0 PR IN T "

250 PR H ~T " 8R E f~G C !R T A \lO O R 8R I EF IN ., ZE T D E D R TA " .i

2 60 PR I N T " T IjS SE~~ A ANH AU NG STEK ENS , A ND ER S KU tH U ";

2 7 0 PR I NT " G EH ~ KOM M A ' S IN D E TEKST G E8RU !K EN I. "

280 R EM H QO FD LE TT ER -S W IT CH

290 PR .IN T " V O O R EEN H OO FD LETTER T 'lPT U EER ST EEN "

300 PR IN TH ,.D EE LSTR EEP / '(D E / = D E S O FT S, UT CH )

310 PR IN T ,i~8EG IN D ATA -R EG E L '3 O P R EG ELNUM MER 5000. " ;

32 0 PR IN T '" t1A XIM UM 80 C H AR AC TER S PEP R EG EL I.

330 PR IN T " C IR C A 2eO R EG EL S P ER B RIE F r10G ElIJK .

340 FL ASH PR IN T " PR ItH -S TA R T = R UN 2 000 ", IN 'vER SE

350 PR IN T " " .

360 PR IN T " * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * , * * * * * * * * * * * * * * * * * ' " NORM A L PR IN T370 PR IN T "D R UK W ILLEK EUR IG E To n s IIO O P VER VO LG !. "

39 0 G ET )<;$ H OM E

40 0 PR IN T " BEGW EER STE D A TA OP R EG ElflIJM M ER 51300 "

405 PR IN T "TEK ST -R EG ELS V AN M AX . 80 C H AR . M R K EN !,", PRINT

4113 PR IN T " ',IO OR D E EER STE EN D E If~SPR If~G Ef~D E R EG ELS "

420 PR IfH "N A (D AT A A ANH - T EK EN ) O t~D ER ~ t1E T TEKST "

430 R E t1 O ND ER * M OE TE fl D E W SPR IN GEN DE R EG EL S 8E GIN NE N

440 PR IN T "BEG INNEN I D US H IE R ».»>» ."450 R EM PO K E VOOR B EH O IJD O P H ET SC H ER r1 ',IA N D E I NSTRUCT IE -REGELS

460 PO K E 34 ., 10 E f~D

2000 PO K E 34 ,O ' D IM A $(2 00) ' H O M E

20113 R EM E IG EN AD R ES E f~ S TA D IN B R E fiG E f~ IN R EG ElS 202 0-2 070

20213 A$O) =" /p '/H. -r , / C OMPUTERMANUS . J E "

2 030 A .( 2 ) = " /L AA N V AN /81TS EN 8'l'TE S 12 3 "

2 04 0 A$( 3) =" 45 67 /A /8 - /TER . / l,U IN "

2 050 A$(4 ) = " /T E L .12 345 6 --- /G IR O 456789"

2 06 13 A $( 5) = " -0-"

2070 8. = " /TER /D U IN ' "

2 080 PR IN T

2 090 PR I N T "B R E t,G D ATU t1 IH Z O f~ D ER K O M M A ' S '"2 100 PR IN T

2110 IN PU T C $

212 13 R EM C ONC A TENA T I E B S +C $ , lO R D T A$( 6 )

2130 A$(6) = B' + C $

2140 PR IN T

215 0 A t( l) = " /A AN "

2 161 3 It~ PIJT "f ,A >H 'l G E AD I< :E SS EE R DE " j A $( 8)

2 170 PRW T

2180 INPUT "A D R ES " ; A$ ( 9)

2 190 PR IN T

2 200 INPUT "C OD E EN ',lO Ot·1PLA A T 'o ," . R $( 10)


Het Maart ..nummervanDMMC is ookvoor Applelaarsinteressant!Uit de inhoud:

• W elke p loH er?

• IDe Z8581k lokgenera : to r

i . P re se n ta tie g ra .fic s

• G ra f isc h e o pm aakm et de IB M ·PC end e M a c in to sh

• D e p r og r ammee r t a a lADA

Mamm a e tbe9 l dschennen

• W a t b ied t LO G O ?

• G e 'in te gre erd ep r og r amma ' s

• L lST iING : ch i psles ten Im e t dec ompu t e r

Koop deze uitgave inuw kiosk of bii deboekhandelofnee/neen ebonnement. G e-bruik nietvoor de ant-woordkaarf in ,dit blad.

•27



PR O GR AMM A BE SC H R IN IN G EN

2210 PRW T PR IN T FLASH

2220 P lU tH "A LS G EEN LANDS -RA t,D U II)IN G NO DIG IS ., D R IJK "

;:2~:0 PR IN T "D At·~ er,i I / OLGENDE n,p'_iT "~LEEN RETIJPt ! F' "

;,240 PRH JT PR INT NOR t1AL

22513 PR INT PR INT "F ILS LAN DS -B ES TEM ~m 1G O NN OD IG IS D RU i<. I JF ttJ R ET I)FW

22613 ] NPIJT "E VH IT IJEE L LAND ", A .( 11 )

2270 REt; R EG EL 2 213 13 V O O RK O MT E RR O l'. IN 2470 ALS A $<11> EEN LEG E $ IS

2 2813 IF A'(ll) = " " TH EN A $ (1 1 ) " " -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- ,,

22913 PPHlT

23013 R E ti AA tH AL TE LEZEN D ATA -R EG ELS

2310 FoR I " 12 TO 213023213 R EAD A$( I ) IF AS ( I) " "ENe," T H E N G O TO 2 34 0

2:330 ~'~EXT2:340 A$ ( j) = " /H O OG A C H TE t1 1> , "

2 350 REM H IER 8EG lfn U ITPRH lTEN "IRN B R IEF + COPIE -BR IEF

23613 PR i! 1

2:3713 B " "2380 FO R N = 1 TO I2390 R Et. PLAA TSB EPAL I N G R EG EL - BEG I N2400 IF I, = 6 O R t-1 = 7 OR t-, " 12 OR N " 13 TH EN PR IN T

2410 IF N " I; TH E t, PR Il'! TAB > : 5 ' 5 )

2 420 IF f1., 6 AN D N < 12 TH Ee1 PRHH T A B ( 35'2 430 IF A$O O = "/H OOG ACH TEND ," TH E t·1 F 'RH lT PR INT PP It-JT TAB( 35 )

2440 R$ = A!Ii( fi )

24 ' 30 R E M r1W $-:;LU IS VO OR UPPER EN LO WE R K EY F IJN CT IE

2 4 6 0 FO R X = !O LE~ (A$)

2470 KS = M !D S ( A$ ,X ,i)

2 480 REM I>EELSTR EEP S~ JI TCH

2490 IF R C , ; C (V$) = .1 7 THE t , A = l' G O TO 2 55 0

2500 IF A = 1 TH EN G OTO 2 ' 5 4 0

2 510 r;:E t~ G ENEREREN VA il K lEH lE LETTER S2520 IF PSC (K $) < 91 R t,D ASC (V$) > 64 TH EN PR I NT C HR S « R SC (K S» + :32):

G OT O 2 5502 530 R EM G ENEREREN VA t, H OO FD -LETTER S

2')40 PR WT CH R$ ( ASC (~.$» i R = 0

2~50 H EXT

2560 PR INT

2570 t ,EXT N

2580 REM AF I>R UK CO PIE -BR IE F2590 8 = B + 1 IF B " 1 TH E I, PPlflT PR IN T PR IN T PR IN T PRH 1f PR INT P

PIN T PR INT G OTO 23802600 PR l! 05 000 D A TA " /G EAC H TE /R ED AC T ! E ., "

5010 D ATA " /H ] ERB !) D O E I K /I_! T OE KO t~E N E EN PR OG RA t~M A, r,A T I K

M AA KT E O t1"51320 DA TA "M ET D E /APPLE /1/1 CO MPUTER ., ZO I'D ER EXTR R HAR I>W RRE , TO CH BR .lE 'lIEN M ET

HOOFD - "

5 1330 C 'ATA "LETTE RS E fi K LE H iE -LETTE RS TE K lJ ilNE N M AK Erl."

5040 D ATA " 'M O CH T 'I_ ! D IT PROGR A t~M R H iTER ESSRNT G E tlO EG VWD EN ,

D AN t1A G"

5050 D ATA " /1) D IT W /UW /APPLE /B LRD PIJB L I C ER EN . "5060 D ATA " /D EZE 8F ' I EF I S M ET D IT F 'R O GR AM M A GEM AAKT , O t1 /1) H E

T EFFEC T "'080 DA TA "TE DO EN ERVAREN . D E AFD RUK IS VAN EEN /SE IK OSH A /G /P-80/A PR IN TER , D

IE H EL AA S"509(1 D ATA "G EEN LETTER S M ET DESCE f1D ER S PR ItlT , "A T IK ZELF flIET ERG M OO ] V IN D ."

5100 D I'ITA " /EV H lTUEEL W L Ii( /1) OO K EEN 8AND JE ZEND EN VAN D IT

F 'R O G R A M . "

6000 D A TA END

28

NIEUWSCamp.ufer,rojeotor VOOl ,d e PCBIS introduceert een nieuw type

computerprclector, die direct g,ekop-

peld word! aan een PC. De draaqba-

re projector meteen gewlcht van

nog geen 12 kg. is bl] ultstek ge -so nts t vo or het verqroo t weergeven

van computergegevens, d re a an een

groter pubHek 'getoond moeten wor-den. De absoluut geruisloze, mono-

chrome projector, ka n hal computer-

beeld to t c trk a 3 meter diag:onaal

vergroten. In rulmten waar het licht

aan r noe t bliJven,kan z on der b e-zwaar op een pa rs nons ch scherrn

worden gepreiecteerd.

De Umelight is een ideaal hulprnld-

del voor onder andere cornputertrat-

ningen, aUerlei klassikale actlvitel-

ten verkooppresentaties op beurzen

en tentoons'tellingen, oOn'ferentfes

en seminars, op planning- en strate-

gievergaderlngen etc , etc.

BIS . IBedri;'s I n fo l1 l11at le Sys temenRidderkerk

Tet 01804 ·30000.

Citizen 1 .2 0 D matt:/xpti.nfefDe 120 D Is een veelzijdige matrix-

printer, die geschlkt is vo o r to ep as-singen in de kl'elne tot mlddelgroteonderneming, het onderwijs, de in-

dustrie en de rnarkt van hornecorn-

puters,it Hat is een laaggeprljsde printer, die

een aanvulllnq vorrntop een printer'

serie die bestaat ult vier matrixprin·

ters uit de MSP-serie en een daisy '

wheelprinter, de Prem ie re 35 .De Oltiz.en 1200 r s een volledig

IBM- en Epson compatible printer

die een afdruksnelheld bledt van 120

karakters per seconde •.Daarnaast

kan de printer met een snelheid van

25 Iekens per seconds ook brietkwa'

I lltalt leveren.TM Data Nederland

NaardenTel..02159 ..46814.

het:aPDleblad· maart 1986



Postbus 8, 1243 ZG '5Graveland Telefoon 035-61614Viditel nr.: *6170500 # Vidibus nr.:400012613

De SP-800 en SP-1000 ziin zowel voor hobbyals edukatief en voor zakeli jk gebruikuitstekend geschikt.

De sRecifikaties:

.80 kol, 96 cps, IBM compatible, ook voor graphlcs~

• NLO mode voor perfekte bnefkwal iteit.• Bi-directioneel, logic seeking.• Dubbele kantt ijrunstelhnq en autornausche papierinvoervoor losse A4 vel len.

• Clip-on tractor wordt los meegeleverd.• Laag geluidsniveau 54 dB(A).• Uitgebrelde karakterset inklusiet:

Volgens diverse onathankelijke testen bli jkt dat deSP-sene van Seikosha de konkurrent ie ver achter zich laat.

De Yoordeligste 80-koloms Seikosha:

GP-500Pnr.tsnelheld 50 cps met het betrouwbare Seikosha un 1-

hammer systeem. Aile gralische moqelijkheden. Geschiktvoor kettingpapier. Parallel (Centronics) 0 1 RS-232Cinterface. Speciale versie voor Commodore C-64NIC-20.

f 699,- inkl. 8TW

elite, pr-opor-t toueeL , br ~~c::1 jO

co rob r n e t.a e van breed + condensed, condensed,

:!:3chLii •• en _.....- .../ .......b 6chrlft,onderli1nen.

• Optionele sheetleeder voor 1549,- leverbaar .• 6 maanden garantie.

• De SP1000A (centronics paral lel), SP1000AP (Apple,Macintosh en Apple 11C)en SP1000AS (RS-232Cseneel) hebben ruimle voor 96zel f te detiruerenkarakters.

Importeur voor Nederland

1 : : 1 : 1 t1F IA I : :c o m p u t e r s , s y s t e m e ne n m e e t i n s t r u m e n t e n

• De SP1000 ser ie is leverbaar met ingebouwde Inter-face en karakterset voor: Sinclair OL, MSX computers,Commodore, Amstrad en Apple 11C/Maclntosh.De uitvoerinqen voor Commodore, OL en MSX wor-den met kabel geleverd.



S@FTinfoDoor; Raymond Vandenbulcke

Brugge, Belgii:i

Deze maand zal ik het hebben over een

print-programma, nl. Printshop en over een van de

sterkste schaakprogramma's die te vinden zijn op een home-computer. En tenslotte ook

nog enkele woordjes over de Last Gladiator.

We beginnen met PRINTSHOP.

Hetprogramma PRINTSHOP

is zeer flexibel.

Hiermee wil ik aangeven

dat het op heel wat printers te ge-bruiken is, met verschillendeinterfa-

ces. Je kunt je eigen configuratie in-

brengen. Nadat men heeft opgestart

krijg je het menu te zien als op FO-

TO 1. Er is dus een keuze uit ver-

schillende opties mogelijk. Deze zijn:

Greeting Card (kaartje), Sign (uit-

hangbord), Letterhead (briefhoofd),

Banner (wimpel; zie verder), Screen

Magic (een tekst editor), Graphic

Editor (tekenprogramma) en Setup.

Met de pijltjes toetsen kies je een

van de opties en druk dan op de

'Return'. Oak met een joystick gaat

dit zonder problemen. Enkele secon-

den nadat je hebt gekozen verschijnt

dan het volgend scherm.

Stel dat je voor Banner kiest, dan

heb je de keuze uit 8 verschillende

letter-types. Hierna kun je nog eens

twee vormen kiezen: Solid of Outline.

Er zijn dus in feite 16 verschillende

types. Dan vraagt de computer een

bericht in te voeren. Dit kun je dan

30

nog versieren met een tekening, die

op twee manieren te kiezen is, ofwei

door ze te bekijken en 'aan te wij-

zen' of door het nummer van de te-

kening in te voeren. Weer zijn de

mogelijkheden zeer uitgebreid, er

zijn nl. 60 tekeningen, die dan weer

op drie verschillende manieren te

Foto 1.




SOFTWAREplaatsen zijn. En dan, dan ... kan

men printen. Daar u voor banner

hebt gekozen wordt het bericht uit-

geprint over een lengte van onge-

veer twee meter!

Bij de Greeting Card heb je ook

weer al die mogelijkheden, maar nu

kan ook voor een geprogrammeerde

kaart gekozen worden. Zoals je zietzijn de mogelijkheden bijna onbe-

perkt. Ptintsnoo is zeker de moeite

waard.

Ais je dan nog de Graphics Library

koopt zijn de mogelijkheden nog

veel groter. Op deze diskette staan

nog eens 120 tekeningen.

Gompudress verkoopt zowel Print-

shop als de Library.

Adres: Gompudress, Postbus 6,

3470 GA Kamerik (Utr. ), Nederland.

Maar in meerdere computer winkels

zal dit programma te vinden zijn.

BESLUIT: Ais je je printer een face-

lift wil geven is dit programmaideaal. Je bespaart het geld dat je

aan het programma geeft zeker want

je hoeft geen kerstkaarten meer te

kopen. Ook kan je reclame maken

voor de clubs, zelf briefhoofden ma-

ken enz. Dit programma zou wei

eens een s/echte zaak kunnen zijn

voor de drukkers.

SARGON 11 /

Een goede en aangename schaak

tegenstander, zelfs voor club-

spelers. Hiermee heb je een eigensecundant voor correspondentie-

schaak of om een afgebroken partij

te analyseren. De beginnende scha-

ker vindt hiermee zeker een goed

leermeester.

Sargon III is een waardige opvolger

van Sargon I en Sargon II en biedt

vee I mogelijkheden die op de door-

snee micro-schaakcomputers niet te

vinden zijn. Je kan een partij 'saven'

en voor het nageslacht bewaren. Op

de diskette staan ook een heel stel

bekende partijen die ooit eens door

grootmeesters gespeeld zijn. Met de

'replay-opties' kun je die partijen

dan naspelen.

De stukken zijn duidelijk te onder-

scheiden, lets wat niet altijd gezegd

kan worden van andere schaakpro-

gramma's. Het programma werd ge-

schreven door Dan en KatheSpracklen. Ze hebben degelijk werk

geleverd, zoals gewoonlijk. Op de ta -

gere niveau's is het nog wei te

doen, maar vanaf niveau (level) 5

moet men al goed kunnen schaken

om nog te kunnen winnen (lk ver-

lies). Ais men het geduld heeft om

op niveau acht te spelen zullen zelfs

de betere clubspelers een waardige

tegenstander vinden. De Elo-rating

wordt geschat op 1900 Elo-punten,

soms weleens iets hoger.

Ais je probleempjes wil oplossen

vormt dit geen probleem. Het inbren-

gen van de stellingen is zelts vrij ge-makkelijk. Je typt 'Ctrl-A', dan ver-

plaats je je over het scherm met de

toetsen '<-', '-<, ';' en '/'. De toet-

sen van de stukken zijn de eerste

letters van de Engelse namen. Om

een veld leeg te maken druk je ge-

woon op de 'space-bar'. Met 'G' be-

paal je de kleur van het stuk. Ais ai-

le stukken geplaatst zijn, wordt op

'return' gedrukt en kan met spelen

worden begonnen of de computer

begint te 'denken'.

Met het opstarten begin je het best

met diskettes; met 'openingen' in

het spel. Ais je dit niet doet zal het

programma schaken zonder ope-

ningsboek, wat het programma wei

wat verzwakt. Je kunt echter ook deopeningsbibliotheek zelf afzetten met

'Ctrl-Y'. als je de 'denk-boom' wilt

zien druk je op 'Ctrl-J'. Je kunt aile

zetten terugnemen en de partij laten

herspelen. Maar lees dit alles maar

eens in de handleiding.

Ook kunnen partijen worden uitge-

print, en bovendien kun je de partij

illustreren met verschillende bordpo-

sities, die ook worden uitgeprint!

Ais je het bij een van de Amerikaan-

se post-order bedrijven bestelt, heb

je het al voor $31 (ca. 90 gulden).

Maar ook in de meeste computer-

winkels is dit programma wei te vin-den.

BESLUIT: voo: iedere schaker is dit

programma een must. De enige mo-

gelijke concurrent van Sargon III is

Mychess II , maar daarover een vol-

gende keer meer. Er zijn wei sterke-

re micro-schaakcomputers op de

markt, maar daar betaal je dan al

snel zo'n 500 gulden voor, terwijl

Sargon III maar maximaal 150 gul-

den kost, verzendkosten enz. mee-

gerekend.

LAST GLADIATOR:Je komt oog in oog te staan met

verschillende wrede wezens, die

slechts een doel hebben: jou te do-

den.

U bevindt zich in de arena, waar vijf

gang en in uitmonden. Elk van deze

gangen is afgesloten met een val-



S O F fWAR E

Foto 2.

hek. Ais het spel begint, kom je in

de arena. Je ziet het volk juichen.

De koning kijkt toe vanaf zijn troon.

Ergens in de arena ligt dan een wa-

pen. Plots gaat een van de valhek-

ken naar boven. Er verschijnt een of

ander schepsel dat jou wil aanval-

len. De beste verdediging is echter

de aanval. Je doet er het beste aan

om het beest zo snel mogelijk te do-

den. De gevaarl ijkste tegenstander

is ongetwijfeld de slang. Dit heel lan-

ge dier moet je in vele stukjes hak-

ken. Ais je het middendoor hakt,krijg je twee slangen. Het is dus het

veiligste om vanaf de staart een weg

naar de kop te hakken. Het lastige

van al die wezens is dat ze je

steeds volgen. Ais je er dus niet in

slaagt om ze direct te doden blijven

ze je volgen en zullen er andere we-

zens de arena binnentreden. Ook de

spin durft wei eens lastig te doen,

zeker als ze je vangt met een draad

en je dan langzaam naar zich toe-

trekt,

Ais je het spel hebt opgestart ver-

schijnt er een amphibitheater. Het

volk stroomt toe. Je drukt dan maareen toets in om verder te gaan. Nu

kan je kiezen of je een gladiator wil

zijn of sen gladiatrix. Dan heb je de

keuze uit verschillende wapens: een

revolver, een zwaard, een drietand,

een speer en zelfs een boemerang.

Je bepaalt tevens het startniveau

door die keuze. Telkens als je een

serie wezens hebt afgemaakt stijg je

32

een niveau. U krijgt dan ook het wa-

pen van het volgende niveau om

verder te vechten. Ais je niveau 8

bereikt (zie FOTO 2) ga je weer he-

lemaal terug, maar dan in omgekeer-

de va/gorde. Je krijgt ook de kans

om je te meten met de koning zelf,

deze is echter haast niet te

verslaan.

De mannetjes worden op het scherm

m.b.v. een joystick bewogen. Het

slaan, steken, schieten of werpen

gebeurt met de eerste button. Dit

besturen gaat in de praktijk erg vloten handig.

De kwaliteit van de grafieken is rna-

tig, net als het geluid. Het spel zelf

is aan de betere kant, maar er

bestaan betere.

BESLUIT: Vraag eerst eens aan de

software verkoper om het spel te

mogen spelen voor je het koopt.

Andere nieuwtjes, waaronder:

• Beyond Castle Wolfenstein

• Champion Loderunner

(van Broderbund)

• Mychess II

• Wintergames, van de zelfde firmaals Summergames

• Summergames II, een aanvulling

van Summergames, dat reeds eer-

der werd besproken in het Apple-

blad, zal nog eens volgen,.

Wij v rag enart ikelenHET APPLEBLAD is gelnteresseerd in

het plaatsen van artikelen geschre-

yen door mensen uit de practijk. Za-

ken lui, leraren, medici, ingenieurs,

technici, ondernemers en anderen diehun ervaring op hun Apple. randappa-

ratuur en software willen delen met

onze lezers.

Wat zijn zoal de onderwerpen waar-

naar de belangstelling van onze te-

zerskring uitgaat?

• Heeft u een Apple of soortpelijke

computer? Wij vernemen graag hoe u

ermee werkt, wat uw ervaringen zijn,

wat waren uw verwachtingen bij aan-

schaf. Vond u de software die u no-

dig had? Wat waren uw aanvanqspro-

blemen? Zijn die inmiddels opgelost?

Welke adviezen kunt u onze lezers

geven?

• Ingenieurs en technici hebben dik-wijls heel eigen onderwerpen waar-

voor zij de computer gebruiken. Dik-

wijls ook maken zij hun eigen hulp-

apparatuur. Tal van uitbreidingskaar·

ten komen uit deze hoek. Kunt u hier·

over een artikel schrijven, zodat uw

kennis ook anderen ten goede kornt?

• Speciale programma's door u of

voor u geschreven kunnen ook zeer

interessant z ijn voor andere gebrui·

kers. Een programma-beschrijving

kan u in contact brengen met gega·

digden. Ook kan een uilwisseling van

ideeen gemakkel ijk leiden tot weer

nieuwe mogelijkheden.

• Naast ervaringen, technische ge·gevens en projecten en proqrarnrna-

beschrijvingen word! bij herhaling ge·

vraagd om gebruikers-ervaringen met

randapparatuur. Hoe werkt u met een

plotter, of mel een digitizer, wat zijn

uw ervaringen met een Winchester,

een 8 inch floppy, bepaalde interface-

kaarten etc.

Ziehier een greep uit de onderwerpen

waarvan wij graag uw manuscript

zouden ontvangen. U hoeft geen pro-

tessioneel schri jver te zijn. Daarvoor

hebben wij onze redact ie, die uw mao

nuscripten tot artikelen zal ornwer-

ken, waar nodig voorzien van toto's

en tekeningen. Wij sturen u graag on-ze 'wensenl ijst' met daarbi j vermeld

de vergoeding voor uw bijdrage.

Wat moet u doen?Stuur uw manuscript en corrsspon-

dentie aan:

Redactie HET APPLEBLAD

Postbus 93, 3720 AB Bilthoven




SOFTWARE

A P P L EP I T 1 0

Booleaanseli

e

verge J

Door: Mart in Keesen

Enschede

Applesoft Basic kent zoals veel programmeertalen de zogenaamdeBooleaanse vergelijkingen.

Di tsoort vergeli jkingen wordt

veelal gebruikt in IF-

statements (IF = indien) zoals bij-

voorbeeld in:

10 IF A = 10 THEN GOTO 100

indien A = 10 ga dan naar 100)

Nu kan men dit soort vergelijkingen

nog op veel meer manieren gebrui-

ken. Hierbij wordt er gebruik ge-maakt van het feit dat een Boleaan-

se vergelijking aileen maar als resul-

taat kan hebben waar of niet waar.

In Applesoft Basic betekent dit dat

als de uitkomst waar is er een 1 in

plaats van de vergelijking wordt ge-

zet, en een 0 als de vergelijking niet

waar is.

Deze uitkomsten kunnen in een be-

rekening worden gebruikt en daar-

mee de waarde die aan een variabe-

Ie wordt toegekend!

In de onderstaande voorbeelden

wordt van deze eigenschap gebruik

gemaakt.Als eerste gebruik bij een cyclische

teller. Een dergelijke teller neemt

achtereenvolgens de waarden

1.2,3 ...•N.1.2.3 ... enzovoort aan.

Hierbij is N de maximale waarde die

de variabele aanneemt.

Men kan de teller T als voigt maken:


10T=T+1

20 IF T = N + 1 THEN T

Maar het kan ook zo:

10 1 = T + 1 - N * ( T = N )

Het geheel ziet er nogal cryptisch uit

maar werkt op exakt dezelfde wijze.

Een tweede gebruik is bij een menu

gestuurd programma waarvan hier-

onder een gedeelte weergegeven:

Door aan de variabelen KR. KL. KD

en KU bepaalde waarden toe te ken-

nen kan men de routine op de ge-

wenste toetsen laten reageren. Door

er respectievelijk de waarden 203,

202. 205 en 201 in te zetten worden

de toetsen I.J.K en M de gebruikte

toetsen .•

10 GET A$

20 ON ( A$ = "L" ) + 2 .. ( A$ = "S" ) +

3 .. ( A$ = "Q" ) GOTO 1000,2000,3000

Het zal duidelijk zijn dat als men op

de L-toets drukt het programma naar

de routine springt beginnend met re-

gelnummer 1000.

Het derde voorbeeld kan gebruikt

worden als men een cursor of iets

dergeli jks moet besturen:

10 A = PEEK -1638420 DX = A = KR )

30 DY = ( A = KD ) -

De variabelen DX en DY nemen de

waarden - 1, 0 en + 1 aan.

Dit is afhankelijk van de toets die

men indrukt.

Met DX en DY kan men nu de nieu-

we positie van de cursor berekenen.

A = KLA = KU

33



H A R D W A R E

DeThundercloc~1 2 a a r tBijgaand artikel ontvingen wij van de Thunderclockkaart leverancier. Ongetwijfeld is dezeinformatie voor vele klokkaart gebruikers interessant.

'l""wee jaar geleden kochten

1e de Thunderclock kaart

voor de Apple II +. We wisten toen

nog niet dat dit kaart de officiele

Apple klokkaart zou gaan worden.

Die kaart was prima in staat de

juiste tijd bij te houden, maar het

jaar hebben we nooit kunnen ontfut-

selen, tenminste niet met DOS 3.3.

Toen we echter met ProDOS gingen

werken, bemerkten we dat ProDOSde Thunderclock kaart zonder pro-

blemen kon lezen. De maand, dag

van de week, de uren, minuten en

seconden werden nauwgezet van de

klokkaart gelezen en tot onze grote

verbazing zagen we ook het jaartal,

1984 destijds. In al die tijd zijn we

nooit in staat geweest deze informa-

tie uit de klokkaart te plukken. We

kregen dus het idee dat ProDOS zelf

van een jaarstempel was voorzien,

1984 dus. We waren natuurlijk erg

nieuwsgierig om te zien of dat

jaarstempel 'r zelfde zou blijven. We

hebben onze nieuwjaarsviering uit

pure nieuwsgierigheid onderbroken

om te kijken of ProDOS nog steeds

1984 zou aanwijzen. Tot onze verba-

zing gaf de Apple keurig netjes 1 ja-

nuari 1985 aan. Hoe kon Apple

meer informatie uit de Thunderclock

kaart krijgen dan in het handboek

was beschreven? Waarom hebben

we al die tijd die informatie niet via

34

Basic te pakken kunnen krijgen? Het

antwoord, zo bleek uiteindelijk, ligt

hem in 't feit dat het jaartal inder-

daad niet in de thunderclock kaart

zit. ProDOS heeft een algoritme om

dat zelf te berekenen, op basis van

de dag van de week waarop het pro-

gramma in werking werd gesteld. In

een normaal jaar zijn de 365 dagen

deelbaar door 52 weken met als rest

het apPleblad® maart 1986



HARDWARE

et, ~le

tirad

1 dag, dus 1 januari valt ieder jaar

tel kens een dag later. In 1984 valt 1

januari op maandag, in 1985 op

dinsdag, in 1986 op woensdag en in

1987 op donderdag. Ais je kunt uit-

vinden op welke dag van de week 1

januari valt, dan is het ook mogelijk

om uit te maken in welk jaar we le-

ven, liggend tussen 1984 en 1987.

Het jaar 1988 is echter een schrik-

keljaar met 366 dagen, dus dan gaat

het ProDOS algoritme op 29 februari

de fout in. De Apple II is dan echter

al 10 jaar oud!

Zodra we wisten dat het mogelijk

moest zijn de Thunderklok kaart ook

het jaartal te laten produceren, gin-

gen we een programma hiervoor

schrijven. De bijgevoegde list ing

loopt op DOS 3.3. en op ProDOS en

dit programma vormt slechts een

van de mogelijkheden. Het is een

programma dat de kaart zelf leest,

maar dat de huidige maand, dag-nummer en dag van de week van

het toetsenbord leest. Hierdoor is

het mogelijk verschillende data in te

voeren om te controleren of het pro-

gramma echt werkt. Zodra u merkt

dat 't programma naar behoren

functioneert, vervangt u de regels

300-350 door de regels 300-350 die

Listing 1.

achteraan in het programma staan.

Verander in regel 310 het slotnum-

mer in het slotnummer waar de

Thunderclock kaart in zit. De routine

kan vanaf dat moment in ieder wille-

keurig groter programma worden op-

genomen. We kunnen dan net zoals

ProDOS de volledige datum en tijd

af laten drukken. Wanneer u in 1988

nog steeds uw Apple gebruikt is het

een klein kunstje regel 250 aan te

passen voor de nieuwe vier jaarlijkse

periode 1988-1991.

De datum in DOS zettenWe geven nog een handige routine

om de datum in DOS te POKEn. Zo-

lang DOS niet opnieuw wordt

Listing 2.

gestart, blijft de datum beschikbaar

voor ieder programma dat we van

een datumstempel willen voorzien.

Twee niet gebruikte bytes in DOS

3.3 en Fast DOS zijn 47097 en

47098. In het HELLO programma

zetten we de hierbij afgedrukte rou-

tine .•

I I I H O " E : V T A B I I : H T A B 5 :P R I N T - E n t , r t o d l Y ' sd l t e : 0 0 / " " ' ; : H T A B 2 5 :I N P U T " ; D A $

I I I I F L E N ( D A $ ) (> 5 A N D O A $o ,. T H E N 1 "

1 2 1 I F O A $ • I . T H E N H O " E :

S O T O . • •(rest

o fp r o g r u )1 3 1 P O K E

4 7 1 9 7 , V A L ( L E F T $ ( O A $ , 2 ) ) :P O K E4 7 1 9 8 , V A L ( " I O $ ( O A . , 4 , 2 ) )

1 . 1 R E " Y e a r - f r o l l o n t h d e l o1 1 1 R E I ' !b y D u n c a n L a n g f o r d

1 2 . R E " A l l d a t e v a r i a b l e s a r ,a s i n t h e T h u n d e r c l o c kl a n u a l . I ~ R e l ' l b e r - - i to n l y " a r k s u n t i l 1 9 8 7 II

1 3 1 :1 4 1 R E " S e t v a r i a b l e slS I :1 6 1 O I l ' ! " ( 1 2 )

1 7 1 F O R 1 = 1 T O 1 2

1 8 1 R E A D " : " ( 1 ) = " ( 1 - 1 ) + "1 9 . N E X T I21 1 D A T A

3 1 , 2 8 , 3 1 , 3 1 , 3 1 , 3 1 , 3 1 , 3 1 , 3 1 , 31 , 3 1 , 3 1

2 1 . :2 2 1 R E I ' !I ' !( l ' I o n t h ) = a c c u l u l a t e d

d a y s s o f a r , a t l o n t h ' s e n d2 3 1 :2 4 . F O R 1 = 1 T O 32 5 . Y (1) = 1 9 8 4 + I

het appleblad(R) maart 1986

2 6 ' N E I T I2 7 . :

2 8 1 R E I ' !Y ( , h o l d s t h e y e a r - -1 9 8 5 - 1 9 8 7

2 9 1 , :

31 1 R E I ' !6 e t c u r r e n t d a t e3 1 . :3 2 1 T E X T : 1 1 0 1 1

3 3 1 V T A B 1 1 : I N P U T " l ' I D n t h( 1 - 1 2 , ? I ; " O

3 4 . V T A B t 2 : I N P U T ' D a y o f I O n t hU - 3 1 1 ? " ; D T

3 5 1 V T A B 1 4 : I N P U T ' D a y o f . . e k( I . S u n , 6 = S a t , ? " jD W

3 6 1 D M = D W + 7 t N O T D M : R E I ' !I ' ! a k eS u n d a y 7 r l t h l r t h a n 1

3 7 1 :3 8 1 R E " C a l c u l a t i o n391 :

4 1 1 R = " ( " O - l ' + D T : R E " T o t a ld a y s

4 1 1 X = Q - ( I N T ( Q / 7 I t 7 1 : R E " L e s s

t h a n a l I e e k ?4 2 1 I F X > D N T H E N X = X - D * : 6 0 T O

4 7 14 3 1 X = D M - X : R E " C o u n t b a c k4 4 1 :4 5 1 R E " A n d t h e a n s l i e r i s . • •4 6 1 :4 7 1 V T A B 1 6 : P R I N T ' T h e y e a r i s

" , Y m4 8 1 E N D

311 R E " R l p l . c , l i n e s 3 1 1 - 3 ~ '" i t h t h e s e t o g e t d a t a f r o lt h e c l o c k c a r d

3 1 1 P R I N T C H R $ ( 4 ) " P R I 2 " : R E "C a r d i n S l o t 1 2

3 2 1 P R I N T C H R $ ( 4 , ' I N I 2 "3 3 1

l N P U T " I " j I ' l O , D N , D T , H R , " N , S E C3 4 1 P R I N T C H R $ ( 4 ) I P R I ' " : R E "

R e s t o r e s c r e e n3 5 1 P R I N T C H R $ ( 4 ) I I N I ' "

35



SOFTWARE

V a n D O SnaarProDOS

Door: Marlin Keesen

Enschede

Het omzetten naar ProDOS van programma's die geschreven zijn voor gebruik onder DOSis niet zo eenvoudig.Het is vooral moeilijk omdat de veranderingen nogal verspreid beschreven zijn in de (om-

vangrijke) handleidingen van DOS en ProDOS. Toch is een programma dat niet te veel ge-

bruik maakt van al/erlei foefjes ook door een met-expert om te zetten. In dit artikel worden

een aantal zaken behandeld die je aardig op weg zul/en helpen.

ne, diskettes met het DOS-

V~esturingssysteem er-

op kennen een zogenaamd bootpro-

gram rna. Dit programma wordt alt ijd

het eerst gerund als de betroffen

diskette wordt gestart. Met het korn-mando INIT is het mogelijk om de

naam van dit programma vast te leg-

gen op de diskette. Onder ProDOS

is dit niet mogelijk want het bootpro-

gramma moet a/tijd STARTUP heten.

Nu vormt dit nauwelijks een belem-

mering want nette programmeurs

gebruikten onder DOS natuurlijk at-

tijd al de naam HELLO voor het

bootprogramma.

Onder ProDOS wordt er een BASIC-

interpreter in het geheugen geladen.

Deze interpreter kent aileen de laal

Applesoft. De kommando's FP en

INT die 'onder DOS gebruikt worden

zijn overbodig geworden.

Zij worden namelijk gebruikt om

heen en. weer Ie schakelen lussen

de Applesoft-interpreter in ROM en

een in RAM aanwezige INTEGER-

interpreter.

Vanuit een programma kunnen aller-

lei DOS-kommando's gebruikt wor-

den op de volgende manier: PRINT

36

D$'CATALOG'. Er zal nu een CATA-

LOG op het scherm verschijnen.

Van te voren is de variabele D$ ge-

definieerd als D$ = CHR$(13) +CHR$(4).

Onder ProDOS zal deze varia be Iemoeten afslanken tot D$ =

CHR$(4).

Het grote voordeel onder ProDOS is

dat het aanroepen van ProDOS-

kommando's nu tenminste alt ijd

goed gaat wat je onder DOS niet

kon zeggen.

Ais je onder ProDOS het CAT ALOG-

kommando geeft krijg je aanzienlijk

meer gegevens over de files op de

diskette dan onder DOS. Zo geeft

ProDOS meer details over de lengte

van een file en indien je een klok-

kaart hebt de datum waarop de file

is aangemaakt.

Het een en ander heeft wei tot ge-

volg dat er op het scherm meer

ruimte nodig is. Als dit in het am Ie

zetten programma problemen ople-

vert dan kan je gebruik maken van

het CAT-kommando. Onder ProDOS

heeft dit kommando hetzelfde effekt

als het CAT ALOG-kommando onder

DOS.

De namen van files onder ProDOS

mogen maximaal uit 15 karakters

bestaan. In de namen mag je naast

letters en cijfers aileen nog punten

gebruiken.

Goede programmeurs gebruiken zel-den lange namen zodat hier ook

weinig fundamentele problemen zul-

len ontstaan.

Het opslaan van gegevens in TEXT-

files wordt regelmatig toegepast. Om

er zeker van te zijn dat de TEXT-file

waar je naar toe wit schrijven hele-

maal leeg is wordt deze vaak eerst

van schijf verwijderd. De file wordt

dan eerst geopend en daarna verwij-

derd. Vervolgens wordt de file weer

geopend en vol geschreven. Deze

procedure lijkt zinloos maar heeft

het voordeel dat als de file nog niet

op de diskette voorkomt het pro-

gramma hier toch niet over struikelt.

Onder ProDOS mag je een open

staande file niet verwijderen. Om de

bovenstaande procedure onder Pro-

DOS uit te kunnen voeren moet je

dus eerst de file open en en vervol-

gens weer sluiten. Daarna kan hij

pas veilig verwijderd worden.

Een ander kommando dat vaak ge-




bruikt wordt om de aanwezigheid

van een file te checken is het

VERIFY -kommando.

Onder DOS kontroleert dit komman-

do of er bij het lezen van de opge-

geven file geen 1I0-fouten zullen ont-

staan.

Onder Pro-DOS wordt er aileen nog

maar gekontroleerd op de aanwezig-

heid van de file met de opgegeven

naam.

Onder ProDOS kan je kontroleren of

een interfacekaart in een bepaald

slot aanwezig is. Dit doe je door het

kommando PR # of IN # te geven

gevolgd door het slotnummer. Indien

er nu geen interface aanwezig is

dan wordt er een foutmelding gege-

nereerd met foutcode 3. Deze tout-

code kun je opvragen met behulp

van PEEK (222).

Bovenstaande is zeer zinvol bij de

controle op een eventueel aangeslo-

ten printer of de aanwezigheid vaneen 80-kolomskaart.

Programma's kunnen onder DOS

achter elkaar gerund worden zonder

dat de variabelen gewist worden. Dit

doe je met het machinetaalprogram-

ma CHAIN dat op de DOS Master

diskette staat. Dit programma moet

apart bijgeladen worden naast je

BASIC-programma's.

Onder ProDOS is dit veel eenvoudi-

ger en zelfs uitgebreider te doen.

Met PRINT CHR$(4) 'CHAIN

DEEL2,d1000' start je bijvoorbeeld

het programma DEEL 2 vanaf regelnummer 1000.

Het CHAIN-kommando zit in Pro-

DOS ingebakken zodat er ook geen

apart machinetaalprogramma meer

hoeft te worden bijgeladen.

Onder DOS treedt er bij veelvuldige

bewerkingen op stringvariabelen

nogal eens geheugengebrek op. Dit

kan worden voorkomen door regel-

matig een zogenaamde garbage col-

lection te forceren door mid del van

de instruktie X = FRE (0).

Onder ProDOS is de garbage collec-

tion veel en veel sneller geworden.Het is dan ook niet meer nodig om

dit apart te forceren.

Een aantal commando's werken in

het geheel niet meer. Dit zijn de

commando's: MON, NOMON en

MAXFILES.

Met de eerste twee kan je onder

DOS controleren welke commando's

er tussen de BASIC en DOS worden

uitgewisseld.


SOF fWARE

Het derde commando bepaald hoe-

veel fi les er tegelijkerti jd geopend

kunnen zijn. Onder DOS zijn dit er

maximaal 16, onder ProDOS 8. Voor

elke geopende file wordt een zoge-

naamde filebuffer gereserveerd. On-

der DOS wordt het geheugenbereik

dat daarvoor nodig is gereserveerd

m.b.v. de MAXFILES-instructie. Dit

bereik blijft altijd gereserveerd, ook

als er minder files geopend zijn.

Onder ProDOS wordt deze ruimtedynamisch gereserveerd, d.w.z. ai-

leen op het moment dat het nodig

is.

Machinetaalprogramma's kunnen on-

der DOS op verschillende plaatsen

naast het BASIC-programma worden

geladen of daar met POKE-

instructies geplaatst worden. Deze

plaatsen zijn:

- Pagina 3 van adres $300 tot $3CF.

- Van adres $800 tot het adres dat

door de instructie LOMEM: wordt be-

paald.

- Van het adres dat met de instruc-

tie HIMEN wordt bepaald tot aan het

adres waar DOS begint. Normaal is

dit op $ 9600 (MAXFILES =3).

- In het bank-switched memory.

- Tussen DOS en zijn file-buffers.

De eerste twee gebieden blijven on-

der ProDOS eveneens bruikbaar. Er

is ook nog plaats tussen de BASIC-interpreter en de filebuffers van Pro-

DOS maar het is vrij ingewikkeld om

deze plek te kunnen gebruiken.

Wie dat wil moet maar eens een

paar avonden in de ProDOS-

handleidingen duiken .•

37



Haal u it uwA pple II w ate rin z it!

W ij bie d en ude lite ratuu r!

Totaal 160tite ls v oor

A pple IIcomputers !

BOEKENSERV ICEDeze boeken kunt u

bestellen bij:

R O TO R E L E C TR O NIC AMarterlaan 10, Den Dolder

tel. 030 - 790684.Geopend dinsdag - vrijdag van

9.00 ·12.30 en 13.00 - 17.00 uur.

Zaterdag tot 16.00 uur.

Den Dolder ligt tussen Utrecht en

Amersioort.

ROTOR vindt u op cirka 200 meter van

het stat ion Den Dolder.

Ruime parkeergelegenheid!

38

40 Grafische programma'svoor de Apple II, lie, IIcAuteur: SutterBestelnummer: 4905

Prijs: f 29,50

88 Apple LOGO programsAuteur: Waite/Martin

Bestelnummer: 4845

Prijs: f 78,50

Apple IIc Reference ManualAuteur: AppleBestelnummer: 1009

Prijs: f 125,00

Apple lie programmer'sReference GuideAuteur: Heiserman

Bestelnummer: 4603

Prijs: f 62,50

Apple lieI GebruikershandboekAuteur: Apple

Bestelnummer: 1018Prtis: f 49,00

Apple lie Reference ManualAuteur: Apple

Bestelnummer: 1003

Priis: f 51,45

Apple assembly languagecourse II, lielncl. d iskAuteur: Whapshott

Bestelnummer: 4561Prijs: f 79,00

Apple II instant PASCAL:introduction to programmingAuteur: Moll/FolsomBestelnummer: 5413Wordt verwacht

Apple interfacingAuteur,' Titus/Larsen

Bestelnummer: 4105Priis: f 49,95

Apple PASCAL: A hands-onapproachAuteur: Luehrmann/PeckhamBestelnummer: 4445

Prijs: f 107,10

Apple PASCAL: languageReference ManualAuteur: Apple


Apple PASCAL: Operatingsystem Reference ManualAuteur: Apple


APPLE ProDOS advancedfeatures for programmersAuteur: LittleBestelnummer: 5383Prijs: f 79,00

APPLE ProDOS disk/filehandlingAuteur: KeelerBestelnummer: 5310

Prijs: f 69,00

Apple secrets: The best tech-niques and tips from NibbleAuteur: DiversenBestelnummer: 5443

Priis: f 69,00

Applesoft BASIC program-mer's Reference ManualAuteur: AppleBestelnummer: 1010Prijs: f 119,00

Applesoft LeerboekAuteur: AppleBestelnummer: 1008

Prijs: f 33,25

Applesoft tutorialincl. diskAuteur: AppleBestelnummer: 1002

Pnjs: f 68,25

AppleWorks tips &techniquesAuteur: EricsonBestelnummer: 5440

Prijs: f 70,70

Applied Apple graphicsAuteur: ForerBestelnummer: 5279

Prijs: f 98,00

Bag of tricks 2Incl d iskAuteur: Worth/Lechner

Bestelnummer: 5430Priis: f 195,00

Bag of trickslncl. d iskAuteur: Worth/Lechner


BASIC programming withProDOSAuteur: AppleBestelnummer: 5306Priis: f 68,25

Beneath Apple DOSAuteur: Worth/LechnerBestelnummer: 918Prijs: f 79,00

Beneath Apple ProDOSAuteur: Worth/LechnerBestelnummer: 4602

Prijs: f 79,00

De Apple personal computervoor beginners (NL)Auteur: Dunn/MorganBestelnummer: 4366

Prijs: f 55,00

het appleblad(R) maart 1986



Energiestraat 29 - 1411 AR NaardenTel. 02159-46814

TMData doet u.een fantastisch aanbod!Bij aankoop van 5 doosjes van 10 stuks Nashua Diskettes

type MD-ID (andere kombinaties zijn ook mogelijk)

ontvangt u geheel gratis een prachtig Nashua dartsspel.

Ga zo snel mogelijk naar uw dealer en u krijgt direkt bij

aankoop uw dartsspel mee naar huis. Dus geen zegeltjes,

coupons, rebussen of andersz ins, maar boter bij de vis.

Als dat geen aanbod is ... Maar haast u, want op is op I

CANNON CONNECTORS

W ij kunnen u connectors .Ieveren volgen5;.- Mililaire specificalies, zoals:·MIL·C-5015. MIL-C-24308DIN-normen, zoals:DIN 41612. DIN 41617, DIN' 41622VG-normen. zoals:VG 95328, VG 95234Ruimlevaartspeciflcaties. zeals:Goddard-specs, ESA-specs

en verder vele andere connectors, zeals bv.le·voelen, Audio connectors, Wal,erdlchteconnectors en bandkabelconnecl.ors.

~~;~!!~!r.Wilt v meer weten. eenbrocnur« enlot 1 1 1 1 1 1 1 1 1 , 1 1 1 1 1

I~:~:!~~!!!~ prijslijsl ontvangen. metenee: beSle'~~~1len 7"Bel dan onze doorkiesnummers4.0.0.(767) 01 (769).



HARDWARE

De Telefax~aart De Telefax kaart is verkrijgbaar bii

ROTOR ELECTRONICA, Marterlaan 10,

Den Dolder, tel. 030 - 790684.

Aansluitend op het artikel Oigitale beelden voor de Apple 1 / en de MAC (zie pagina 12 ) wil-len wij u in deze categorie een derde kaart voorstellen, namelijk de Telefax kaart. In feite is

ook dit een digitizerkaart, die een beeld omzet in digitaal-informatie. Het aardige van deze

kaart is dat er tevens een aansluiting op zit om hem aan een modem te koppelen, waardoor

je het beeld ook naar 'de andere kant' kunt sturen.

Telefax, de naam zegt het reeds.

Hetis dus zoiets als tascimi-

Ie, waarmee ook van de

ene kant van de aarde naar de ande-

re kant berichten en tekeningen kun-

nen worden overgezonden, zoals te-lex dat met aileen tekst doet.

De Telefax kaart is een soort foto-

processing systeem. Middels een

gewone zwartwit TV-camera maak je

een toto. Deze beelden kun je dan

bewerken, overseinen of op diskette

opslaan voor later gebruik. Uiteraard

kun je deze beelden ook uitprinten

en als je de middelen hebt bijvoor-

beeld op een T-shirtje aanbrengen.

Een goedkope vorm dus van Image

Processing met veel goedkope toe-

passingsmogelijkheden.

Het bee1fl

Het beeld dat je wilt gaan opnemen

KAN een persoon zijn die je zo voor

de camera plaatst, maar net zoals

bij de eerder beschreven diqitali-

seersystemen kom je dan al gauw

in de problemen. Ook hierbij moet je

een aantal seconden heel stil blijven

40

zitten. Het beste is dan ook om ge·

bruik te maken van een goede, hel-

dere zwartwit toto en deze voor de

camera te plaatsen. Helderheid en

contrast kunnen worden geregeld.Het weergegeven beeld komt in 16

grijsschalen en er zijn drie atmetin-

gen mogel ijk: 256 x 192 pixels x 1,

128 x 128 pixels x 2 of 64 x 64

pixels x 12.

Nadat het beeld op het scherm is

weergegeven kan men het contrast

en de helderheid van het beeld-

scherm regelen en vervolgens dit

beeld op diskette of schijf opslaan.

Het uitprinten van het beeld kan in

standaard, omgekeerd (inverse) of

gecomprimeerd worden gedaan. Per

diskette kunnen op deze wijze cirka

10 beelden worden opgeslagen. Het

opnemen van een beeld duurt ook

hierbij ongeveer 8 seconden.

Tekst

Men kan bij het beeld tekst opslaan

of het beeld in een kadertje plaat-

sen. Hiervoor kan men tot 7 woor-

den gebruiken op 6 regels.

8enodigde apparatuur

Voor het werken met deze kaart heb

je minimaal het volgende nodig:

1. Apple II, 48K of meer geheugen.2. Ten minste een floppydrive.

3. Kleuren- of zwartwit monitor.

4. TV-camera met statief.

5. Joystick.

6. TELEFAX-kaart met bijbehorende

software op diskette.

Optioneel:

1. Printer.

2. Modem.

3. Radio zendapparatuur voor het

overbrengen per radio.

Het instal/eren

Voor de installatie van een dergelijk

systeem heb je geen technische

opleiding nodig. Het gaat als met de

andere kaarten. Netvoeding uit, ap-

paraat open en voorzichtig de Telex-

kaart insteken. Deze komt uitslui-

tend in slot 4. Sommige Apple-

compatible apparaten hebben GEEN

slot 4, doordat deze op het moeder-

board reeds in beslag wordt geno-

het appleblad(kl maart 1986



men door de Z80. In dat geval kan

deze kaart NIET gebruikt worden. De

floppy komt als gebruikelijk in slot 6

en de printer in slot 1, hetzij anders

aangegeven. Ais de video- en audio-

kabels zijn aangesloten en de kast

weer dicht is, kunnen we het appa-

raat aanzetten en zal na ongeveer

10 seconden het menu op het beeld-

scherm aangeven dat het geheel OK

is, aangenomen dat de diskette in

de floppy gestoken is.

Instellingen

1. Video i ngang: standaard Vp 9,

750mV-1500mV, behoeft niet te wor-

den gesteld.

2. Audio ingang: heeft 75mV nodig.

Deze komt normaal in een cassette-

recorder, namelijk in de oortelefoon

ingang. De volumeknop kan dan op

ci rka 1/ 3 worden gezet.

he..appleblad@ maart 1986

HARDWARE3. Audio uitgang (0-1000mV). Deze is

op de kaart reeds ingesteld. 'MIC IN'

power positie van de meeste cassel-

terecorders.

4. Z fW monitor: toets '2' en '7' in, ge-

volgd door RETURN. Het scherm zal

dan het grijsschaal testbeeld weer-

geven. Stel daarna de helderheid,

het contrast en verticaal op hetjuiste niveau in.

5. Kleuren monitor: gebruik de Co-

lour Bar (bij DOS 3.3 systeemdisket-

te kleurendemo). Stel dan in: Hue,

Chroma, helderheid etc. om de

juiste kleur te krijgen.

Het Menu

De Telefax kaart gaat vergezeld van

een diskette. Wanneer deze is op-

gestart krijgt men eerst het hoofd-

menu te zien dat op zijn beurt weer

is onderverdeeld in 10 sub-menu's.De informatie die gegeven wordt is

nogal recht-toe recht-aan.

Het hoofdmenu geeft weer:

,:rtJ

-r ,".e. ,U a.• -I C ! i ' ; ; ! P L A Y

2.. LDAD'Horo I i i R •

IAiJl i P H D ' C ' O HI! •

au,~"_"K

'fA1rE flllOTO

U£tE IV(. . . . .C.~( 5 . 1 i o w

PR I,H1 I C O M F I C U R E

,. EHTtP HP all '£5C Til £)11' "III'U

Tot slot.....

Er is over deze kaart nog veel te ver-

tellen. Net als bij de in het andere

artikel vermelde kaarten geldt ook

hier dat het in feite nog spielerij is.

Het is echt geen kostbare IMAGE

PROCESSING, maar eerder een nog-

al grof-stoffelijk geheel dat echter

WEL voor niet al teveel geld AL DE

MOGELlJKHEDEN toont. Uiteraard

hebben we hier te maken met lang

niet optimale omstandigheden. Deze

zijn echter wei (tegen heel wat hoqe-

re kosten) optimaal te maken. Duur-

dere kaarten, een gevoeligere came-

ra etc. Het instellen en het werken

ermee geeft echter een heel boeien-

de bezigheid, die vooral voor educa-

tieve doeleinden geschikt zal blijken

te zijn. Ook voor hen die ermee wil-

len experimenteren zeker het aan-

schaffen waard. En mocht u er dan

wat ervaring mee hebben opgedaan,

laat het ons weten!.

41



HARDWAREDe Apple 1 / is niet enkel een hobby-computer, maar wordt ook gebruikt door mensen die er

hun brood mee moeten verdienen. De Apple is geschikt voor boekhouding, fakturering,

voor magazijnbeheer, helpt bij het schrijven van rapporten of stuurt experimenten enz. enz.

De 'professionals' worstelen echter dikwijls met snelheids- en/of capaciteitsproblemen.

Dit artikel geeft aan hoe je een Apple een goede beurt kunt geven.

Wij w i1 en m .e e r........tooze gle.

~ i : ~ ~ · ~ ~ M : j t s i ~ i ~ ' "eElnsluidendt~ beanhvoqrden. Wat

lIVil;ieyer:krij~&r?:Een'Qrotere

opl1Iagcapa?it~it? Eenwotere vfJr',

w~r.~ingssne.lheid? Heb.iJe probl~rrlen

.rrwt,p~leesl$(::hrijf$.n~lh~jcl? ,~.~tEl.nw~.·~e .moge1Ilkeprpb!$lTlen e('Jniopeei"irijtje zett$n:

S~h:;jven' ~~appe","~~'H~tis inderd~~d een .feit dat de,

APele op de'~ndere'fl.oppies rrlE l!Elnkel.~jidige!enkele .•deq$iteit~,scl"1iJvenniet:bijster V~elgegevepskan op~

sl! l.a~, doch ~Ilar is inrrliddels al,wat

aan~edaan·ttet spefepf11et 90$

8.3ri~een.,g,(JeHopeqpl()ssing.Je ..".

kUht watruimte winneriJloor·ond~r

andfJre de 3?etrack tegebruikEl~'

d~. legeDOSse?torsvogr opsla~ tfJ

gf3br!Jiken,DqSivande,~cllijttevElr-wiJ(jeren eneEln aantaLcatalog- .

sectors vrij temaken.l'1iervoor yer-

wijsik naarhetartik19l. vanJan yer-

schaeren,(1 }' ...erderinhetAppl~~

blad verschet;lEln. Op die manier

krijg je iets rneer opslagruimte, maar

a,lsJe echtvoortdurenpjeschijven

moet verwisselen,danisdit nietde

idealeoplossing ...

Een deurders oplossing zijn drives

met .een hoger schrijfdensiteit.Er.

bsstaan drives (met specialekontrol-

lers,uiteraard) die een dubbeleof

zelfs een quad densiteltaan kunnen.

Je kunt ook 8 inch floppy'sgebnJi-

ken, als j~eventue;I'een OUd~drive

ervoor op de kop kunt tikken. Let

op: ook'de.ze drives vragen een spe-

Ciale controll er, wantze zi;n riiet

~~~~~tibeJ met de standaard Apple

!jeb je echt veel meElI capacitlj)it no~

dig (vanaf5 tot 150 "Mb), dan ioek

je de oplossing het beste in de ge-

neratie van de Winchesterdrives.

' N O O T : Ap~ie is inmiddeTS mer"

400 Kbyte drives uitgekomen, doch

dat betekent weer een nieuwe aan-schaf.

t > e diskdr(v?szijfJtf!tra.a~.AI~.·•oedkCi?p~te0l!lb~~jegVopr.dit.ptobleemkyn je in pla.ats vanpOS

f ' B " Prod?Spf een~/ternatieveDOS

(zoals Div~rsi-D()s).gel:lruiken .•.I'1Jer-

voor verwij~en .:we nElt.bestnaareen

vprig artike' (zie referentie 2).

Rflmdisks(zle refenmties 3 eri4)

f:ijp €len.stukje.duwder,lTIaarqiepen

~elltijdswi'rist .van·te~minste.3qO%.

Ramdiskstijn een brpk RAM~eheu-

gEln die decomputerbeschouWlals

eensn~HElfloppydrive.Het napee.' is.

aChter daleJe gegevens vluchtig ·tijn.

Met andere woorden,als de ra.mdri-

veqeen ba.tteri jvoeqing heeft,zi jn de

gegevensbij de minste strooIT1onder-

breking geVlqgen. Elkeavondmoet

je ie gegevens van rarnschijf neer

f lOppy kopieeren voorje de computer

etzst. (Er zijnramdisks met eigen

: ._: c , -__ :- . ",: -- _ - ...

winbhestersc!lijf' is···een·.harde

schijf dii:(tesamenmet €len

lees/schijfkop.ineen·.luchtdi¢htekast

~erpakt ·zit:OaareeflWinch$ster

STEEDS(op een erg hoge snelheid)

draait, verl ies je geen start/stop-tijd

?oalsdit bij flQPPy'shet gevaF}s.

Het resultaatis dateen Winchester

een tijdwinst van 300% tot 500%

ten opzlchte van floppydrivesbiedt.

Hierbij komtnogeens.tfat jeopeen

42



H A R D W A R E

, " , . " . • ' • • • " · . " · . ' i i · · · i , " : i ' : : ! i

i,~~n, e n ~ J . ¢ t o gw a l r t , v e 'ruimte over tehQlJden.

Vplledigheidshalve moet er wel.ver-

meld wordendater. oaK uitwisselba-

.t.~Win(;hest~r~¢hijvenbestaan,i maar

<;le;zekasten meer.dan vaste schij-

yen.*EJepaaldeprogramma's kunnfjn, .orn-w.ll ie van hunbeveiliging teg~npira-

WriJ",nietop··een·'.Winchestergeko-pieerd worden,.lnformeerbij· d e f i rma~:~; je het pro~ramma gekofht

*Niettegenstafihcle Winchest~r$¢hij.

ye?veelbetrplj'rYb,aarder ;zijn?<lnf:1oPpy's,ofanqere uitwisselbate ....

l>chijven, moetjetoch·een mogelijk-

heid hebben om backups te kunnen

maken. Het best gebruik je hiervoor

speciale cassette- (cartridge-) eenhe-

den. Zulke tapes (oak wei STREA-

MERS genoemd) kunnen veelal tot

60 Mb opslaan. Eventueel kun je

ook backuppen op floppy's, maar

het is aan te raden om dan enkel je

datafiles te kopieeren. Voor 10 Mbheb je immers ongeveer 67 floppy'snodig.*Winchesterdrives werken slechts

meteen speciale controtter. Kijk dus

goed uit als je am prijzen vraagt. De

controller moet soms apart qekocht

worden.

*Een Winchesterkan in verschillen-

delogische ond~rdfJlen ingedeeld

word~n. Het is erghandig dat die

metyerschillenqebesturingssyste-

men'(DO$, f'RODOS, PASCAL,·

qP/M)· kunnen werKen. '

N C i : O ! : Als de s1elheid van eenWin-cf!estw nag te l~a[!ls, kun je sindsk9rt.,q/r eef1Speciale,d;$kcac;h~·

1c~~'rtkapefT,.;Qe~er:~ing\fane~f:c~g""1--geheuge?k~n men vergefii-ke~rr:et een pri?t~.rbuffer, af m~!e~n.ramdisk. Deq~che-kaart bev.ateenmicrapr9ce$sqr gestuurdRA¥"geh~~gerf.t:iatde$erptareninde,af)-mi~~~fJjjke()f7J9~..;rhgandela~i~f •g~/e7~n sector opsl~an. Anderzijqswpr~en de gegevegs bij het schrjjv~ne~r~tin de RAM~pgeslagen, enpasf1a~ieningrate blpkJ{en(in acht.W-

grqtJd)•.~.~nde",{nqheste(doorQetJfJ:v7h.·.·f)etaegangstijCJvanditRAM~···

g~hef!gen is ergk/e;in. Daarom lijkth~tlt/SOf de comppter met een .super-Wincheste,,·werkt.

D~!~~;ntetis i Z i i a a gE~nprinterbuffer· (91 printerspool~rlhel~t bij programrna's waarbij zov(: lel

gepevens wordenuitgeprint (faktu-

rel)pr9grarl)ma's.bijyoorbeeld)~odat

€.~.h$rhaardelijkppqe.printer ge{

wacti1 moet worden.

In~en modeme printer zit meestaleel1 klein brokje RAfv1dat de uit de

print~r gegeven~tijdell jk opslaat.

Met eenuitbrfiidingvandit stukje .RAMkunnen·wee~n Winstrnaken{

vooreen belangrijk snelheidsver-

sc~il.,moet je toc~aan een buffer

van4()'n 64Kb d~nken. MeestalkUn

jedilechter nietJNeen .printer.·plug-g e n : ' . . . . • < < . . . . . . .

Geel'1panlekechter, voordit pro-



HARDWAREbleem bestaan er 2 oplossingen:

Ten eerste bestaan er programma's

die een stuk geheugen van de Apple

(of van de extra 64 Kb van de Exten-

ded 80 kolommenkaart) als een prin-

terbuffer gebruiken. Anderzijds, en

dit is de gemakkelijkste oplossing,

Kun je onafhankelijke exteme print-

buffers kopen. Dit zijn kleine appa-raatjes met een flinke brok RAM

(meestel vanaf 64Kb en dikwijls op

de print nog uitbreidbaar). De com-

puter denkt dat hij met een razend-

snelle pr inter werkt, en transfereert

de gegevens via de topsnelheid van

de verbinding (typisch 9600 of 2400

baud) naar de printbuffer, die deze

vervolgens weer op een (veel) lagere

snelheid naar de printer stuurt.

De enige tijdwinst die U maakt, is in

de laatste x Kbytes van de te printen

gegevens. Hierbij is x de grootte van

de extra printbuffer. Waarom? Wei,

de eerste x Kb van de te printen ge-gevens worden razend snel door-

gestuurd. Maar als de buffer een-

maal vol is, komt er slechts geheu-

gen vrij, overeenkomstig de verwer-

kingssnelheid van de printer. Er

wordt 1 Kb doorgestuurd naar de

printer, er komt dus 1 Kb in de buf-

fer vri], en deze vraagt de computer

om nog 1 Kb door te sturen .... De

tijdwinst zit dus als gevolg hiervan

slechts in de laatste x Kbytes van de

te printen gegevens waarop niet

meer gewacht behoeft te worden.

Hoe groot kan die winst zijn? Dezekan berekend worden met het for-

muletje:

t = (x/v)

waarbij

x = buffergrootte in bytes

v = snelheid van de printer in ka-

rakters per seconde (cps)

t = t ijdswinst in sekonden

Deze formule geldt uiteraard slechts

als de hoeveelheid te printen gege-

yens te groot is om in 1 keer in de

buffer tekunnen.

We kunnen het ook op een andere

manier berekenen: Stel dat we 40

volle bladzijden tekst willen uitprin-

ten. Ais er 3000 tekens op 1 blad

staan, dan worden er 40 x 3000 =

120.000 tekens = ca 120 Kb gege-

nereerd. Een doors nee margrietprin-

ter (met een snelheid van 30 karak-

44

ters per seconde) zwoegt daar MINI-

MAAL (120.000/30) = 4000 secon-

den, oftewel 1 uur en 6 minuten op.

Een matrixprinter (snelheid bv 100

cps) werkt er (120.000/100) = 20

minuten aan. Zonder printbuffer wil

dit zeggen dat je respectievelijk on-

geveer 66 minuten en 20 minuten

moet wachten ...Met een printerbuffer van 64 Kb zou-

den we bij een margrietprinter

slechts «120.000-64.000)/30) = 1866

seconden of 31 minuten moeten

wachten. Bij een matrixprinter wordt

De Apple verbruikt te veel tijd

om...En hier kun je invullen:

- Om te sorteren.

- Om te rekenen.

- Om grafische tekeningen op het

scherm te brengen enz.,

Kortom alles wat te wijten is aan

een (te) /age verwerkingssnelheidkunnen we in dit lijstje opnemen.

Dit is een netelig probleem. Hier kan

geen Kant en Klare oplossing voor

worden gegeven. Bij de vorige vra-

gen kon dit weI. Er zijn 3 mogelijke

dit «120.000-64.000)/100 = 560 se-

conden ofwei 9.3 minuten. Ziet U

het verschil? De winst met de mar-

grietprinter is 35.5 minuten, en voor

de matrix is dit 10.6 minuten.

Welke nadelen heeft een printerbuf-

fer? Mogelijk kan de prijs nog een

kleine beperking zijn. Naarmate de

RAM-chips goedkoper worden, zul-

len de prijzen van de buffers wellicht

oak in gelijke mate gunstiger wor-

den.

oplossingen voor te stellen, die

eventueel te combineren zijn. Let

echter op: bent U geen specialist op

het vlak van de informatica, of heeft

U Uw programma niet zeit geschre-

yen, laat U dan adviseren door een

deskundige.

Ten eerste: Ais Uw programma in

BASIC geschreven is (meestal is dit

standaard Applesoft Basic) kun je

het programma compi/eren. Wat dat

is? Wei, de computer verstaat enkel

machinetaa/. Basic is geen machine-

taal, Daarom moet Basic door een




H A R D W A R Eprogramma vertaald worden in ma-

chinetaal. Deze vertaling kan op

twee manieren gebeuren Ua inder-

daad, er bestaan nog andere man ie-

ren, maar we spreken hier enkel

over Applesoft Basic) namelijk: inter-

preten of kompileren.

We kunnen Basic vertalen terwijl het

programma loopt. Dit is als het ware

een simultane vertaling, daarom

noemt men zo'n vertaalprogramma

een 'interpreter' « Engels voor tolk).

Maar als een bepaald Basic pro-

gramma 10000 keer een bepaalde

veel? Dat hangt af van compiler tot

compiler. Een doorsnee compiler

biedt toch een voordeel van 500 tot

600% IN REKENTIJD! De compiler

verandert niets aan de lees/schrijf-

snelheid van de diskdrives. Een an-

der nadeel is dat het bronprogram-

ma een 'zuiver' BASIC-programma

moet zijn. Hiermee wordt NIET be-

doeld dat er geen CALL's in mogen

staan, maar er mogen geen stukjes

assembler tussen de BASIC-

statements ge'integreerd zijn.

Denkt U dat een BASIC-compiler

stap uitvoert, zal deze stap ook

10000 keer worden vertaald. Hierbij

komt nog eens dat een interpreter

relatief traag is. Met andere woor-

den: vaarwel snelheid .. .

De vertaling kan echter ook uitge-

voerd worden VOOR dat het pro-

gramma loopt. Programma's die op

die manier het Basicprogramma

(source- of bronprogramma ge-

noemd) vertalen in een machinetaal-

programma (ook objectprogramma

genoemd), noemt men compilers.

Zo'n compiler biedt ti jdswinst. Hoe-


niet de oplossing is voor U, dan kunt

U misschien eens den ken aan een

assembler. Een assemblerprogram-

ma is bijna altijd sneller dan om het

even welke programmeertaal.

U wilt ci jfers? Een assemblerpro-

gramma is vaak 3 tot 30 keer sneller

dan een BASIC (gei'nterpreteerd)

programma. Dit is het enige voor-

deal.

MAAR, als U geen doorgewinterde

computeraar bent, laat dan de ont-

wikkeling van het programma maar

beter over aan iemand die dit wei is.

Het schrijven van een professioneel

programma in assembler wordt heel

dikwijls onderschat.

De tijd om een assemblerprogramma

te ontwikkelen is vaak het tienvoudi-

ge van zijn equivalent in Basic of

Fortran ... Tevens is het programma

(in sourcevorm) veel langer. Dit wi!

zeggen dat het veel moeilijker de-

bugt = (fouten uit een programma

halen).

Verder is een assemblerprogramma

moeilijker uitbreidbaar en minder

overzichtelijk dan een programma in

een hogere programmeertaal.

AI met al zou ik durven beweren dat

het voor veel toepassingen rendabe-

ler is om bepaalde routines van een

BASIC programma in assembler om

te zetten, dan om het hele program-

ma in assembler over te schrijven.

Op die manier worden de kritieke

flessenhalzen (rekenintensieve routi-

nes) versneld, en met heel wat na-delen, inherent aan assembler, hoeft

men dan geen rekening meer te

houden.

De assembler biedt geen oplossing

voor programma's waarbij de schijf

en/of de printer de bottleneck is.

Een derde oplossing voor het ver-

snellen van rekenintensieve pro-

gramma's is het gebruik maken van

co-processoren. Een co-processor is

een uitbreidingskaart met een micro-

processor (die meestal vlugger werkt

dan de Apple's 1 MHz 6502). Deze

kaarten bevatten meestal ook het(uitbreidbaar) werkgeheugen van de

tweede processor.

Zo'n processor kan op 2 verschillen-

de manieren werken:

- Hij kan de taak van de 6502 vofle-

dig overnemen.

- Hij kan samen met de 6502 wer-

ken. (Ja inderdad: CO-processing) In

dit geval voert de tweede processor

slechts bepaalde taken uit. Hier be-

geven we ons echter op glad ijs.

Over co-procesoren worden veel ver-

haaltjes verteld. Verkopers en adver-

tenties vertellen hier vaak auertei

nonsens. Spreek met specialisten.

Spreek met mensen die reeds zo'n

kaart gebruiken. Vraag naar hun er-

varingen en dit niet vanwege de

kwaliteit van de produkten (de

meeste zijn inderdaad van zeer goe-

de kwaliteit) doch vanwege hun toe-

passingsmoge/ijkheden.

Laat ons het zo stellen: Aan een co-

45



H A R D W A R Eprocessorkaart aileen heb je niets.

Je moet een operatingsysfeem heb-

ben. De meeste van deze bestu-

ringssystemen kunnen echter geen

Apple DOS (data-) files lezen. Je

moet dus ook een programmeertaal

hebben, want de '6502'-vreemde

besturingssystemen kunnen niets

aanvangen met Applesoft-

programma's, noch met Applesoft

zeit. Uiteindelijk moet je ook nog je

programma herschrijven in de pro-

grammeertaal voor die co-processor,

en dat vergt weer tijd.

Tenzij je goed weet wat je doet, en

je er veel tijd (en dus geld) voor over

hebt, koop dan geen co-

processorkaart anders dan de kaar-

ten die een snellere versie van de

App/e's 6502 bevatten. Hier ben je

tamelijk safe omdat je je originele

programma's, datafiles en schijven

kunt gebruiken.

Nog een tip: Als je reeds vee I kaar-ten in je Apple hebt, zul je ten

minste een extra ventilator moeten

gebruiken, om oververhit ting te voor-

komen. Het kan ook zijn dat je een

zwaardere voeding voor de Apple

nodig zult hebben. Dit kost weer

geld

Samenvattend:

Te kleine opslagkapaciteit:

- Speel wat met DOS 3.3.

- Drives/controllers met hogere

opslagcapaciteit.- 8 inch drives/controllers.

- Winchester.

Te kleine lees/schrijfsnelheid:

- Alternatieve DOS.

- DOS die de extra 64Kb van de 80

kolommenkaart als ramdisk ge-

bruikt.

- RAM-kaart.

- Winchester.

Te trage printer:

- Printerbutter.

Verhogen van de rekensnelheid:

- Basic compiler.

- Assembler (-routines).

- Coprocossor.js

Referenties: 1. Verschaeren, Jan : Meer di sket te

opeteqru. rn te; He l Aooteoteo, novembe r 1981. pag.

30-35_ 2. Ce s ter, Peter ; DOS 3.3, ProDOS o f D tvors,

DOS; Het AppleNad, mel 1985, pag_ 12-13.3_ sn,

RAM disks voor de Apple; Hel Appleblad. juni 1984,

pag. 48-50 . 4. s n., RA M D isks oeet 2 (sIOI). net

App leb iad , j ul l 1984, pag. 35-37 .

46

A P P L E P I T l l

T ........555

door: Hans van der Kuil,

Haaksbergen.

Het programma timer 555 is een pro-gramma dat een aardig hulpmiddel

is voor de technici onder ons. Het

berekent n.1.de waarden van de toe-

gepaste componenten in een schake-

ling met het timer IC LM 555 gescha-

keld als 'astabiele'.

Dit programma stelt maar 2 vragen

n.1.welke frequentie men wil produ-

ceren en welke Duty Cycle (DC) men

wil hebben, (De kleinste ingevoerde

frequentie is 0,72 Hz en deze moet

minimaal een DC hebben van

27,3%.) Nu heeft men al gezien wat

het formaat is van de ingevoerde ge-

gevens n.1.voor de frequentie geldt"#; ....#, #- #", dus 2 cijfers achter

de komma, dit is niet noodzakel ijk,

want de gevonden componentwaar-

den zijn zo gekozen dat men de ge-

kozen frequentie precies kan instel-

len (zie figuur 1, R2 is een variabele

weerstand), De DC heeft het volgen-

de formaat: "## ,-#". Dit is altijd 2

cijfers of 1 cijfer voor de komma en

maximaal 1 cijfer achter de komma.

Dit laatste is ook hier niet noodzake-

lijk. Men moe! er wei rekening mee

houden dat de DC < 50% moet zijn

(49,9% mag dus! !).

Figuur 1.




.betI ilJWleI tiradPROGRAMMA B E S C H R I J V I N G E N

JLIST

Hans van der Kuil

Dr.Scha~pmanstraat ~~

7481 HD Haaksbergen

320 IF R2 = P (~<) THEN 395

330 K r . +.

340 IF t o : : . : : - 7 THEN BOO

350 GOTO .320

360 I = I + 1 : J = 1

370 IF I 79 THEN 800

380 GOTO .170

390 PRINT. IIDe duty cycle moet /t:::. . .. . . .J

01. zijn"~':'95CALL 62450400 HGR2: PR I NT CHR$ (4);" BLOrl

o TIMERTEI<"

401

4(:2

405

407

411

CL$ = " "FOR CL = 1 TO 40:CL$

" ": NEXTGET ZY$

TEXT : POI<:E34,5

VTAB 10: PRINT CL$: VTAB 12:

PRINT CL$

SPEED= 255: HGR2 : TEXT : HOMEDIM C(79)

2 DIM R(48)

3 DIM pen4 FOR X 1 TO 79: READ C(X): NEXT

5 FOR X 1 TO 48: READ R(X): NEXT

6 FOR X 1 TO 7: READ PiX): NEXT

7

8

9

10

20

REM

REM

REMREM

II = = = = = = = : : : : : = : = = : : . : : = = = : : - : : : : = = = = 11

" proq ramme NE-'555

" by J.H.M. vd I<:uilII__.. . .__. II

--------------------TEXT : HOME : INVERSE

FOR X = 1 TO 5

30 HTAB 1: VTAB X

,c.·c. PR INT "

34 NEXT X

35 HTAB 5: VTAB 3

40 PRINT" COI"IPONENTEI'J(/DOF:TII1Ff~ 555 (H~U85)"

50 NORMAL

60 HTAB 5: VTAB 10

77 REM o o o o o o = = = = = = o o o o o o o o o o = = = =

100 REM Invoer gegevens

110 INPUT" Input fr"equent.ie :", F

120 HTAB 5: VTAB 12130 INPUT "Input duty cycle «50

%) : II~D

140 IF 0 '> = 50 THEN HTAB 3: VTAB

15: GOTO 830

150 D = D / 100: HTAB 3: VTAB 15:

PF:INT "

160 I 1:J 1:K 1

170 C C (I)

180 R 1.44 / (F * C)

190 R2 '" D * f~

200 R1 = R - (2 * R2)

210 IF R1 R(48) THEN 230

220 GOTO 260

:::30I '" I + 1

240 ~lF I :> 79 THEN BOO

250 GOTO 170

2-60 IF R1

::70 J = cI + 1

280 GOTO 260290 Rl = R(J)

300 R2 = (R - Rl) / 2310 IF R2 P(7) THEN 360

F:_cl) THFN 290

Als men deze waarden heeft inge-

voerd (treq, DC) gaat het programma

rekenen. Is dit gebeurd dan komt de

schakeling in beeld (HGR2, gemaaktmet ALPHA PLOT, druk een willekeu-

rige toets in voor vervolg). Nu komen

de berekende waarden in beeld. Als

CL$ +

420 R2 = P (~n440 HTAB 5: \/TAB 14: PRINT "Neem

voor een 'fr'equentie van ";F; II Hz II

450 HTAB 5: VTAB 15: PRINT "Em e

en duty eyel evan ";D * 100;11%11

460 IF C .000001 THEN 467

465 GOTO 490

467 C = C * 10000~)470 HTAB 5: VTAB 17:: PRINT ''[en

evan II;C;1I UFII

480 GOTO 550

490 IF C .000000001 THEN ~;OU

495 GOTO 530

500 C = C*

1000000000

510 HTAB 5: \)TAB 17: PRINT "Fenevan H;C;II nFII

520 GOTO 550

530 C = C * 1.0E12540 HTAB 5: VTAB 17: PRINT "Een

evan II,C;I! pF""

550 HTAB 5: \)TAB 18: PRINT "Een

Rl van ";Rl;" Ohm"

560 HTAB 5: VH\B 19: PfUNT "En e

en R2 van fI;R2;·" Ohm H

562 HTAB 2: lJT(4B ::?1:PF:INT "(R1=

Koolweerstand R2=potmeterl

570 REM component waarden

580 DATA .000000000001,1.2E-1:2, 1 • 5E: --12, 1 ..BE-"12:r 2 ..2E_k 12, :2.

7E-12,3.3E-12,3.9E-12,4.7E-i

2,5.6F-12

590 DATA 6.8E-12,8.2E-12,.01E-

9,.012E-9,.015F-9,.018E-9,.0

22F-9,.027E-9,.033E-9,.039E-

9,.047E-9,.056E-9600 DATA .068E-9,.082E-9,.1E-9,

men deze componenten toepast dan

verkri jgt men de ingevoerde frequen-

tie met de DC (na eventueel afrege-

len R2). Men kan nu vervolgens, de-

zelfde berekening met eventueel an-

dere waarden starten d.m.v , toets 'J'

in te drukken. Natuurlijk bestaat er

ook de mogelijkheid het programma

af te sluiten. Het programma is een-

voudig van aard, zodat voor de wer-

king van het programma geen verde-

re uitleg noodzakelijk is.




610

.12E-9,.15E-9,.18E-9,.22E-9,

.27E-9,.33E-9,.39E-9,.47E-9,

.56E-9

DATA .68E-9,.82E-9,IE-9,1.2

E-9,1.5E-9,1.8E-9,2.2E-9,2.7

E-9,3.3E-9,3.9E-9,4.7E-9,5.6

E-9

48

620 DATA 6.8E-9,8.2E-9,.01E-6.

630

.012E-6,.015E-6,.018E-6,.022E-6,.027E-6,.033E-6,.039E-6,

.047E-7,.056E-6,.068E-6,.082

E-6

DATA .lE-6,.12E-6,. 15E-6,

.18E-6,.22E-6,.27E-6,.33E-6,

~39E-6,.47E-6,.56E-6,.68E-6,

.82E-6,IE-6,1.5E-6

DATA 2.2E-6,3.3E-6,4.7E-6,6

"8E-·-6,10E-6

DATA 1000,1100,1200,1300,15

00,1600,1800,2000,2200.2400,

2700,3000,3300,3600,3900,430

0.,4700

DATA 5100,5600,d200,6800,7

~00,8200,9100,1000,11000,120

00,13000,15000,16000,18000,2

0000,22000,24000

DATA 27000,30000,33000,3600

0,39000,43000,47000,510~),56

000,62000.68000,75000,82000.~lo60 . . . .

DATA 1000,2200 ,4700 ,1000

640

650

660

670

0,22000,47000.100000

6E15 FOR Be = 1 TO 5: CALL - 912

6fi6 IF SC = 3 THEN HTAB 3: PRINlI!DE~ v-~E~ardt? Vdn [:2 ::::0 ..o i uFrr

6[37 NEXT

6"10 HT!-'lB_,.')T(,lj 22:: JI'.F'UT "~~ilt

U een nieuwe berekenlng IJI

r·et.) ";N$

700 "[F 1.$ ,c ",j" e m I\j$, "- "j" niE:I~

10

710 SPEED= 255: TEXT : HOME : END

E IOO

B05

806

810

REM Print statementsE ,~ J

HT,CjB ::;: \)H1B 15

PRINT "1"Ietde besch ikbcWf·'co

mponenten is geen oplossing

mogelijk"

GET 1\1$

GOTO 10

F'RINT " De duty cycle rnoe t;

811

820

8::::0

5 0 : ' ij1 " 1 1 '

8iJ.(iGOTD 120

JF'R#O

Voorjaarsaanbied ingen

A pple II e x tra 's :D u o D isk• 2x 140 KB• Apple lie vormgeving

• Accessoirekit /I

• Origineel Apple

f 1294,-Prof i le• 10 MB harddisk

• Apple II interface

• Accessoirekit

• Origineel Apple

f 3390,-Apple lie 8 0 k olom sk aart '• c5rigineel Applef 84,-A R P le F O R TR A N• F"ortran 77• Kompleet inkl. Apple manuals

• Origineel Apple

f 175,-A ccess II• Kommunikatieprogramma

• lnkl. handleiding

• Origineel Apple

f 108,-P roD O S u se r's k it• ProDOS user's disk & manual

• Origineel Applef 95,-'Handcont ro l le rs• Apple lie, IIc

• Origineel Apple

f 75,-Joyst ick• Inkl. Apple II, 1 1 + , lie, IIc en IBM-PC aansluitkabel

f 66,50Im aa eW rite r II• 25()karakters/sekonde

• Friction- en tractorfeed

f 1995,-

De aanbiedingen in

deze advertentie zijn

exklusief 19% BTW.

Rotor Electronica

Marterlaan 10Den Dolder

Tel. 030 - 790684

Geopend dinsdag timvrijdag van 9.00 -12.30 en 13.00 - 17.00uur. Op zaterdag tot

16.00 uur.Den Dolder ligt tussen

Utrecht en Arners-

toort.




- - - ----

r~Du· . .-~£'JRotor Electronlca bv.

. )IHAiRDWARE HUIS"

DE PEAR C O M - IJN :Pea r com·PC1Monochroom

Standaard, echter met:

• Monochroom grafische kaarti.p.v. kleur

• Pearcom monochroom TILmonitor

f 3270,-Pearcorn -Pc ' tProf. systeem 1


• 10 MB harddisk• Pearcom 14" kleurenmonitor

f 6730,-Pea r com·PC1Start-systeem• IBM PCIXT compatible.256 KB RAM

• 1x 360 KB 'merk' diskdrive

• Disk-controller• Kleuren-grafische kaart• Robuuste praktische metal en kast• Speciaal 'Pearcom' toetsenbord

• 135 W voeding

f 2150,-

Pea r com·PC1Standaard• IBM PC/XT compatible

• 256 KB RAM• 2x 360 KB 'merk' diskdrive• Multifunktiekaart met:C Klok/kalender met batterij

n Parallel interface met Centronicskabel

lJ Serie interface (2e voorbereid)o Game-adaptor[_j Diskcontroller

• Kleuren-grafische kaart• Robuuste praktische metalen kast• Speciaal 'Pearcorn' toetsenbord

• 135 W voeding• Nederlandstalige beschrijv ing

f 2775,-

Pea r com·PC1Prof systeem 2


• 10 MB harddisk• 640 KB intern geheugen• Monochroom grafische kaart

i.p.v. kleur

• Pearcom monochroom TILmonitor

f 5830,-

Pea r com·PC1Netwerk• Gekoppeld tot 255 PC's• Snelheid: 1 Mbits per sekonde• 'Password' mogel ijkheid• Gemeenschappelijk gebruik vanharddisk en printers

Startset voor 2 PC's:

f 2610,-

Ro to r E le c tro n ic a BV, Den Dolder, Marterlaan 10, tel. 030 - 790684 .Geopend dinsdag - vrijdag van 9.00· 12.30 en 13.00 - 17.00 uur. Zaterdag tot 16.00 uur. Den Dolder Ilgt tussen Utrecht en AmersfoortROTOR vindt u op cirka 200 meter van het station Den Dolder. Ruime parkeergelegenheid.

Ais alternatief voor het Pearcom toet-senbord is er zonder meerprijs eentoetsenbord met IBM·layout lever-baar.

Genoemde prijzen zijn excl. 19% btw.

Pea r com -sStandaard• Apple II compatible

• 128 KB RAM• Extended 80 koloms• 2x 140 KB 'TEAC' diskdrives

• Diskcontroller• Robuuste praktische metalen kast• Speciaal 'Pearcom' toetsenbord

f 2295,-Pea r com -SStandaard• Apple II compatible.64 KB RAM

• Z-80 (CP/M) processor• 2x 140 KB 'TEAC' diskdrives

• Diskcontroller• Robuuste praktische metalen kast• Speciaal 'Pearcom' toetsenbord

f 2150,-PC·ex t ra ' s :10 MB harddisk incl . contr.. f 2_185,-

20 MB harddisk incl . contr.. f 2.610,-384 KB RAMkaart. f 375,-Monochroom grafische krt , f 325,-Kleuren grafische krt f 265,-

Pearcom 14" kleuren mon f 1.395,-Pearcom 12" TIL monitor.. f 435,-Pearcom 12" comp. monitor f 375,-



Dee/2

door: M.J.E. Manshande,

Leiderdorp.

Vorige maand hebben we het programma Disk - Zap besproken, en in dit deel 2 zullen weenkele toepassingen behandelen. We gaan de Catalog routine geheel naar eigen behoeften

aanpassen.

Ie vorige afleveringen

hebben we het programma

besproken, en wat geoefend met de

beschikbare commando's.

Listing 1Als u in listing 1 kijkt, ziet u een dis-

assembly van de Catalog routine. Dit

heb ik speciaal bij dit artikel gedaan,omdat weinig mensen zo'n disas-

sembly van de Catalog routine zul-

len hebben, en omdat je nu meteen

kunt zien wat er zal gebeuren als je

wat verandert. Type dus listing 1

niet in, want die zit al in Dos 3.3.

Plaats Catalog

We konden aan de disassembly van

de Catalog routine zien, dat de Ca-

talog routine begint op $AD98. Nou

pakken we dee I 1 erbij, en kijken

daar in de tabel waar in staat welke

Dos pages (een page is een blok

van $100 bytes) welke sectoren in

beslag nemen. We kijken bij $AD98,

en zien dat de Catalog routine be-

gint op track $01 sector $C. Nou

staat de Catalog routine op 2 secto-

ren, dus de gehele Catalog routine

staat op track $01 sector $C en $0.

50

Catalog laden

Het eerste wat we nu dus gaan

doan, is Disk - Zap runnen, en we

gaan de Catalog routine bekijken.

We weten al dat die op track $01

staat, dus we geven het commando

':', daarna typen we '01' in, en het

tracknummer staat er. Nu de sector

nog. We beginnen met sector $C,

dus we geven het commando '.',daarna een '0', en het sectornum-

mer staat er dan ook. We hoeven nu

aileen maar de sector nog te lezen,

dus we geven het commando CTRL

- R, en na een tijdje staat de sector-

inhoud op het scherm. We kunnen

op die zelfde manier natuurlijk ook

secter $0 laden dus in plaats van de

'C' een '0' te geven na het comman-

do ':'.

Catalog bekijken

Als u nu ook even kijkt in figuur 1en figuur 2, dan ziet u de beide sec-

toren afgebeeld. Nu kunt u de

sectorinhoud op het scherm vergelij-

ken met die figuren. Als er helemaal

niets (of heel weinig) hetzelfde is,

dan is het niet Dos 3.3. of heeft u

de verkeerde sector ingeladen. Is er

maar heel weinig verschillend, dan

maakt dat niets uit. Mocht het tach

twijfelachtig zijn, schrijft u dan ge-

woon even de oorspronkelijke waar-

de op, zodat u later altijd nog wei

kunt herstellen. Klopt het allemaal,

dan kunt u gewoon verder gaan.

U kunt ook, bij twijfel, even een dis-

assembly nemen van de sectorin-

houd door op de goede positie te

gaan staan met de cursor en dan

CRTL - L te geven. U kunt dan,door bij de disassembly in listing 1

te kijken, zien wat er verschillend is.

Als er toch wat raars staat, dan kunt

u beter een andere diskette nemen.

Meestal zal er hetzelfde staan, mits

het maar een Dos 3.3 diskette is.

Het hele verhaal geldt aileen maar

bij Dos 3.3, en niet bij andere Dos-

sen (zover ik weet tenminste).

Gebruik tabel 1Zo, nu hebben we de Catalog routi-

ne bekeken, maar wat en hoe kun-nen we die routine veranderen? Kijk

maar eens naar tabel 1. Daar staan

links allerlei functies van de Cataloq

die we kunnen veranderen. Ik denk

dat het functies zijn die u eigenlijk

wei had verwacht, maar er zijn nog

meer kolommen in tabel 1. Wat be-

tekenen die allemaal?

Wei, in de eerste kolom staat wat u

zoal kunt doen, met daarachter, in

hetappleblad® maart 1986



PR O G RAMM A BE SC H R IJV IN G EN

etlg r a J

TRACr:. ; 01

SECTOF: : ()C

3LOTD F:I \,.IE ; 1

00 01 O~ 03 04 05 06 (17 08 r)9 OA oe oc oo (IE (IF

00 83 8D C8 B4 ~Q 7F 00 '?E B e '?OC8 B4 :0 :.7 £0 4C10 7F Bo. :20 00 B3 4C 7F S3 20 28 A9 20 96 80 BO EF20 EE E4 85 DO F6 EE E5 85 4C 18 AD 20 28 AB AE 9C30 8:. SD C8 84 10 1)3 4C 7B 83 AE 9C B3 BO C6 B4 80

40 Dl 85 90 E6 B4 A'? FF '?DC6 84 BC [7 B4 8C D2 B550 20 " BO 18 20 5E AF 80 2A 20 OC AF A O OC 8C 9C60 KBl 42 30 08 FO 09 48 C8 Bl 42 A8 68 20 8'?AD70 AC 9C B_3 C8 C8 DO E7 AO D3 B5 AC 04 85 20 89 AD80 ::8BO 01 20 FB AF 4C 7F B~ 38 :(1DD B2 A9 00 A29 ) 1)5 90 FO B5 CA 10 FA 6(1 20 DC AB A9 FF 8D F9 85AO 20 F7 AF ft9 16 8D 90 83 20 2F AE 20 2F AE A2 08

Be) 80 AF 83 20 ED FD CA 10 F7 86 45 AO F6 87 85 44CO 20 42 AE 20 2F AE 20 2F AE 18 '2(1 11 SO BO 50 A2D<) 00 8E 9C 83 BD C6 84 FO 5:, 3(J 4A AO AQ 8D C8 84EO 10 02 AO AA 98 20 ED FD 8D C8 84 ~o 7F AI) 07 OA

FO CIA 60 03 BB DO FA B9 A7 83 20 ED FO A9 AO 20 EO

Figuur 1.

BUFFER ~ $80008UFFEF: : :.2768

ASCII

3-H4)•..3.H4.70L

• ' 3 • •. 3L. ::. (+.6000

nd5P~ne5L.-. (+..

3-H4•.LC3..3-F4.

Q5.f41 ..F4'G4.R5.70 •• ""/0* •• / '"

31BO.o.HH18(h ..-

..3HHP9-S5.T5 ..-8(Q{/L. :::,8. );2)."

..p5J.z·.\+) ..y5

.w/) ••. 3./ .. /.".

=!3.m}J.w.E-v7.D

.8 .. / . . / .... OOJ"

••• 3=F4oS0,.l =H4

•• t." m J :::.H4).

.O • • F'z9.'3.m}) "m

NOR

TRACK ~ o 1SECTOF: : (ID

SLOTDRI . .. ..

00 01 0:;:'3 04 05 06 ()7 08 09 OA 08 OC 00 OE OF

00 FD BD E7 B4 85 44 BD E8 B4 85 45 :-(,42 AE A9 AO

10 2('ED FO E8 E8 EB A(J 10 BD C6 B4 20 ED FD E8 BB20 10 F6 20 2F AE :2030 82 90 A7 BO 9E 4C 7F 83 A930 SD 20 ED FD CE 9D 83 DO 08 20 OC FD A9 15 80 90

40 B.-:-,60 AO 02 A9 00 48 A5 44 D9 A4 83 90 12 F9 A4

50 83 85 44 A5 45 E9 (1085 45 68 69 00 48 4C 47 AE

60 68 09 80 20 ED FD 88 10 DB 60 20 ()B AF AO 00 8C71) C5 85 81 4.2 99 01 85 C8 CO 20 DO F6 18 60 20 08BO AF AO (10B9 Dl 85 91 42 CB CO 2D DO F6 60 20 DC90 AS A9 04 20 58 80 AD F9 B5 49 FF BO C 1 B3 A9 11

AO 80 EB B3 A9 01 80 EC B3 A2 ::"'.89 (J() 90 BB 83 E8Bf) DO FA A2 OC EO BC FO 14 AI) 0::.89 ACI B:. 9D F3 B3CO E8 88 10 F6 EO 44 DC) EC A2 48 DO E8 20 FB AF A200 O() 8A 90 BB 64 E8 DO FA 20 45 eo . A9 11 AC FO B3

EO 88 B8 80 EC 87 80 BC 84 8C aD 84 CB BC ED B7 A9FO 02 20 58 BO AC BO 84 88 30 05 DO EC 98 FO E:6 20

Figuur 2.

BUFFER !. :!80fJ()

BUFFEF: , :2768

ASCII

J-g4.D-h4.E.B.)

.m}hhh .=F4~m}h.

• - r • . : • • 02.' I).L.. :>•• m}N.3F' ••. }) ••.

3 .1.H%DY$: ..o$

3.0%El..Ehi.HLG.h.O.m} .• [< •• ,.' • ~

E51B.Q5H@-Pv. ~..

/ • 9Q5. BHI!!-F"',.. '-, \

+) •• XO-v5I •• A3).

·k31 ..1::"'."8) •• :3hP;::". ".0 .. 9 .3.53

h •• .,'OPI"HF·h.(/"... :4hF'z.EOJ .•p3

...17.<4.-4H.m7)

..XO.=4.0.F'l.pf.

NOR

]CATALOG

TRACI< SECTOR POSITIE CODE

C DD 4C

C DE EBC DF AD

C FD BE

D 01 4C

D 02 13

D 0:;, AE

DISK VOLUME 254

A> HELLO

A) TEST 1

B> MACHINETAAL

T> TEXTFILEA····EST 2

A) DISf< - ZAP

A> CATALOG CHANGERI) INTEGER BASIC

JCALL-151

*ADDD: 4C E8 AD

*ADFD: BE

*AE01: 4C 13 AE

Figuur 3. Voorbeeld 1 van Catalog.


de andere kolommen, wat er voor

nodig is om de gewenste functie te

verkrijgen.

In de tweede kolom staat het adres

waar de waarden veranderd moeten

worden in het geheugen. Als u dus

geen zin hebt om meteen Disk -

Zap te pakken, of u wilt eerst even

een beetje proberen, kunt u ook di-

rect in het geheugen werken.

In de derde kolom staat de nieuwe

code die op zijn plaats gezet moet

worden, en tussen haakjes wat er

oorspronkelijk stond. Dus als u iets

wilt herstellen, dan gebruikt u de co-

des die tussen haakjes staan.

In de vierde kolom staat het track-

nummer die u moet invoeren als u

met Disk - Zap werkt. Dit doet u dus

gewoon door het commando ':' te

geven. In dit geval is het tracknum-

mer steeds $01, daar de Catalog

routine op track $01 staat. Als u

rechtstreeks in het geheugen werkt,kunt u dus gewoon dit tracknummer

overslaan, evenals kolom 5 en ko-

10m 6, waar sectornummer en by-

te in staan voor Disk - Zap.

Het Sectornummer, zie kolom 5,

moet u ook invoeren als u met Disk

- Zap werkt. U geeft dan het com-

mando ';', en u geeft dan een 'C' of

een 'D', daar de Catalog routine op

sector $C en $D staat.

In de zesde kolom, dat is de laatste

kolom, staat het byte nummer waar

de cursor op moet komen te staan

met Disk - Zap. Merk trouwens opdat de laagste byte van het ad res

(de twee rechtse getallen) precies

hetzelfde zijn als het bytenummer.

Dit komt doordat elke page van Dos

op een sector staat, en zo komt pre-

cies de laagste byte van het adres

precies overeen met de plaats waar

de waarde staat van dat adres in die

sector.

Werken met tabe/ 1

Nu hebben we tabel 1 geheel

besproken, maar hoe moeten we die

nu gebruiken? Ik zal hier 2 voorbeel-

den van geven. Met het eerste voor-

beeld gaan we het locksymbool ver-

anderen, en in het tweede voorbeeld

gaan we het type fi le weglaten uit de

Catalog. (We nemen overigens die

met spatie (dus de spatie blijft, maar

de type file aileen gaat weg!)).

We gaan dus eerst het locksymbool

veranderen. Onderaan tabel 1 vindt

51



PR OG R AMM A BE SC H RIJV IN G ENTabel1

Adressen, bytes, tracks en de sectoren overzichtelijk ingedeeld

5EHEUGEN OISf< - ZAP

AORES: COOE TF:ACf: SECTOF:: BYTE:UNf:TIE :

Catalo9 files een voor een $AOA4 $05 ($16) $01 $OC $A4

$AE::::O $01(!!! 15)

$01 $00 $30

'DISK VOLUME' we9laten $ADAE $4C ($A2) $01 $OC $AE

$ADAF $B'? ($OB) $01 $OC $AF

$ADBO $AD ($80) $01 $OC $80

Volume nummer weglaten $A089 $4C ($86) $01 $OC $B9

$AOBA $C3 ($45) $01 $OC $BA

$ADBB $AD ($AO) $01 $OC $BB

Lock svmbool we9laten $ADDO $4C ($BO) $01 $OC $OD

$AOOE $E8 ($C8) $01 $OC $OE

$AOOF $AO ($B4) $01 $OC $OF

Sector aantal weglaten $AE01 $4C ($BO) $01 $00 $01

met soatie $AE02 $OE ($E7) $01 $OD $02

$AE03 $AE ($84) $01 $00 $03

Sector aantal we91aten $AE01 $4C ($80) $01 $OD $01

zander soatie $AE02 $13 ($E7) $01 $00 $02

$AE03 $AE ($84) $01 $00 $03

Type file weglaten $AOEB $4C ($80) $01 $OC $E8

met soatie $AOE9 $FC ($C8) $01 $OC $E9

$AOEA $AD ($84) $01 $·OC $EA

Tvoe file we91aten $ADE8 $4C ($80) $01 $OC $E8

zander- soatie $ADE9 $01 ($C8) $01 $OC $E9

$ADEA $AE ($84) $01 $OC $EA

Catalog weg. hoofd zie je nog $ADCA $60 ($20) $01 $OC $CA

Catalo9 in het geheel we9 $A098 $60 ($20) $01 $OC $98

AIleen file namen in catalog $ADOD $4C ($80) $01 $OC $DD

$ADDE $13 ($C8) $01 $OC $OE

$ADDF $AE ($.84) $01 $OC $DF

Eerste soatie in catalo9 $AOFD ($AO) $01 $OC $FD

Tweede soatie in catalog $AEOF ($AO) $01 $OD $OF

Lock svmbaol $AOE3 ($AA) $01 $OC $E3

u deze functie. Nu gaan we deze

eerst gewoon in het geheugen stop-

pen. We zorgen natuurlijk eerst dat

Dos 3.3. geladen is, en we gaan de

monitor in met het commando CALL-

151. Nu krijgt u een sterretje te zien,

wat wil zeggen dat u dus in machi-

netaal bent aangeland (verwar trou-

wens niet het woord 'monitor' met

het beeldscherm, want die noemen

ze ook een (video-)monitor. Ais ik

het over de monitor heb, bedoel ik

dat u in machinetaal bent, wat u

kunt zien aan het sterretje als

prompt).

We typen het adres in (ADE3 dus,

want de '$' mag je niet typen), daar-

na een ':' en een spatie, en dan de

code. Maar daar waar de code hoort

te staan, staan een paar puntjes.

Wat betekent dat nu weer? Wei, hier

moet een ascii waarde komen, die

je zeit kunt kiezen. Ais je bijvoor-beeld een 'L' als locksymbool wilt,

typ je achter de spatie 'CC', want

dat is in hexadecimaal de ascii

waarde van een normale 'L'. U kunt

natuurlijk ook een andere ascii

waarde proberen. Het beste is om

hier gewoon een beetje mee te pro-

beren, om het beste resultaat te ver-

krijgen. Ais u het norma Ie locksym-

bool weer terug wilt, dan typt u ach-

52 maart 1986 eetappleblad(R)



P R O G R A M M A B E S C H R I J V I N G E Nter de spatie 'AA'. Dit staat trouwens

ook tussen haakjes! Want de ascii

waarde van het sterretje is $AA, of

decimaal 170.

Maar we kunnen het ook direct op

diskette doen, door het programma

Disk - Zap te gebruiken. Om dat te

doen, kijken we eerst weer in tabel

1, kolom 4, kolom 5 en kolom 6.

Daar vinden we dat we track $01,

sector $C moeten hebben. We ge-

yen dit dus door aan Disk - Zap met

de reeds besproken commando's,

en we laden dan de sector in met

CTRL - R. Na een tijdje staat de

sectorinhoud op het scherm. We kij-

ken nu in tabel 1 en in kolom 6 om

te vinden waar de cursor moet

staan. De cursor moet staan op byte

positie $E3. We typen daarna de ge-

wenste ascii waarde in (natuurlijk

wei in hexadecimaal), en we geven

daarna CRTL - W om de sector te-

rug te schrijven met de veranderdewaarde op $E3. Om nu het resultaat

te zien, moeten we de diskette

opstarten met de veranderde sector,

want de veranderde waarde staat

niet in het geheugen, maar op dis-

kette. Nu vragen we de catalog op

van die diskette. En zie daar, de

ster van het locksymbool is veran-

derd in een ander teken. Als dat niet

zo is, en u had wei een andere

waarde ingevoerd, moet u niet in pa-

niek raken en gewoon even Disk -

Zap pakken, en kijken waar het fout

is gegaan. U kunt ook bij het experi-

menteren beter een kopie van een

diskette gebruiken voor het geval er

iets mis mocht gaan.

En nu het andere voorbeeld ...

Dit gaat eigenlijk op precies dezelfde

manier, met het enige verschil dat er

niet 1 waarde maar 3 waarden ver-

anderd moeten worden. En nu mag

u niet zomaar wat invullen, maar zijn

we verplicht in te vullen wat er bij de

code staat. Er kunnen anders hele

rare dingen gebeuren, zelfs zodanig

dat de informatie op uw diskette on-

herstelbaar wordt beschadigd, of dat

de computer bij een catalog blijft

'hangen'. AIleen bij de puntjes in ta-bel 1 mag u willekeurig wat invullen.

En dat is dus aileen bij de drie on-

derste functies. Maar terug naar ons

tweede voorbeeldje.

We zouden het type file weglaten

met spatie (dit wil dan zeggen dat

JCATALOG

*A HELLO*B MACHINETAALI INTEGER PROGRAMMA

*B RWTS ROUTINE*A DISK - ZAP*A CATALOG CHANGER

JCALL-151

*ADAE: 4C 89 AD

*AD89: 4C C3 AD

*AE01: 4C 13 AE

Figuur 4. Voorbeeld 2 van Catalog.

TRAC~::SECTOR POSITIE CODE

C AE 4CC AF 89C BO ADC 89 4CC BA C3C BB ADD 01 4C

1 D 02 131 D 03 AE

J 7/-."": F'F:I!F " < : DEL.

THE:" TE:/ r Unt· ..C"t 1_', 1'_ ..

~:;TiJF'FEN"

Figuur 5 . Veranderingen voot Disk-Zap zodat je nu wei Ult bet programma kunt komen

maar dan met de DEL toets.

het apPleblad@ maart 1986

de spatie blijft), dus we kijken weer

in tabel 1 en vinden ongeveer in het

midden wat we moeten hebben. We

doen het weer eerst in het geheu-

gen. We gaan de monitor weer in

met CALL - 151 en we typen in:

ADE8: 4C FC AD

Nu doen we CTRL - C om uit de

monitor te komen en we doen een

Catalog. U zult nu zien dat het type

file wordt weggelaten maar dat er

dus nog wei een spatie staat. Wilt u

het weer herstellen, dan moeten we

de codes tussen haakjes hebben:

ADE8: BD C8 B4

Als u nu weer een Catalog doet zult

u zien dat het weer helemaal ge-

woon is, Gebeuren er toch nog rare

dingen, dan komt dit door: of fout in-

getypt, of er is geen Dos 3.3 gela-den.

Maar we kunnen natuurlijk ook di-

rect op een diskette werken. We

runnen weer het programma Disk -

Zap, we kijken in tabel 1, waarna we

de track en sector gaan invullen.

Het tracknummer is weer $01 (zie

tabel 1 kolom 4) en het sectornum-

mer is $C (kolom 5). Als we het

track- en sectornummer hebben in-

gevoerd, geven we weer een CTRL

- R om de sector te gaan lezen, en

na een klein moment staat de

sectorinhoud weer op het scherm.Nu kijken we weer in tabel 1, kolom

6, waar we kunnen vinden op welke

byte-positie we moeten gaan staan

met de cursor. We nemen de eerste

waarde, en dat is nu $E8. We typen

nu achter elkaar, maar niet al te

snel, de codes in (ottewel 4CFCAD).

Er mogen geen spaties of iets an-

ders ingetypt worden tussen de ge-

tallen. Disk - Zap gaat zelf op de

volgende byte positie staan.

Als we de waarden hebben veran-

derd, kunnen we de sector weer te-

rug schrijven met CTRL - W. We

booten de diskette weer op, we vra-

gen de Catalog, en zie daar: de ver-

andering heeft plaatsgevonden! Als

u het weer wilt veranderen, dan

geldt het zelfde verhaaltje weer,

maar nu typt u niet 4CFCAD in maar

BDC8B4. Dan zal de verandering

weer hersteld zijn op diskette. Zo,

nu weet u precies hoe u met tabel 1

moet werken. Het is allemaal vrij

53



PR O GR A MM A BESC H R IN IN G EN

~REM CATALOG LISTI.NG I:JITGELEGD

JCALL -151

*AD98LLLL

,AD98- :20 D C AS JSR '$ABDCAD9B- A9 FF LOA 'UFF

AD90- 80 P I? 85 STA ~B5F9

A D A O - ::!O F7 AF JSR $AFF7AD A3- A9 16 LO A . . . 1 61

A D A S - aD 9D B STA '$8"'9DIA,DA8- 20 2F A' E JSR $AE2FADAB- 20 2 1 = " A E JSR SAE2FADAE- A2 08 LDX ...BADBO- BD AF B3 LOA 'B3AF.XADB3- 20 ED F O JSR $FDEDA DBb- CA DE XADa7- 10 F7 BPL SA OBOADS9- 86, 45 sr A $45

ADBB- AD Fo 87 L'DA $S7F6AOBE- 85 44 S TA $44ADCO- 20 42 AE JSR $AE42ADC3- 20 2F A E JSR tAE2FA DC.6 - 20 2F A E JSR tAE2F

ADC9- 1~8 eLl:AOCA- 20 11 BO JSR $8011

AO CC- 80 50 scs .AE2CADCF- A2 00 LD X "'OQADD1 - 8E ~c 83 STX .839CAD.D4- BO C6 £14 LO A $B4C6 .•XAD07- Fa 53 BE Q SAE2CADD9- 30 4A :B 'M I I s,AE2SA DDB- A O A O LOY ... AO

AD DD - BD C8 84 LD A $84C8.XA D E O - 10 02 BPL $ADE4AD E2- AO AA LD V ...A AAD E4- 98 TVAADES- 20 ED F D ,JSR .FDEDADEB- BO C8 84 LO A $S4C8. )(

APEB- 29 1F A ND ... 7F

Commentaar.

Initiali~eer wer'~one file manaqerM.aa volume nummer' mogel i. jk

lees VTOC in em te 1; en waa~ Catalog 1S

Dce 22 re.,.els

Print sen retu,rn ,en I,Ierlaa.gt,eller

Print een return en I,Ierlaag teller

Pri nt •DIS 'V,OLUME'De c'ode I ' l i ervoar (de letters) staan op

$B3AF - $83BA.De letters staan inomgekeerde volgorde. dus als ~e dat

wilt veranderen. meet je daar op letten.

Zet I,Ialumenummer in '44/$45

Print volume nummer .als ::;digits

Print een return en verlaag tellerPrint een return en verlaag teller

I Carry OP 0 --) eerets I:a.t. sSl:torLees eenc:atalog sec:tcrExit als laar met catalogMailk index 0

ljk of track 0 is van mogeliJ ~ file: Als die 0 i.'s. dan e tit ,e laa'l'")• Als ar FF staat. dan is file deleted

Zat spatiein V-rlfgisterKijk of file geloe ~d is

Alii niet gelocked --) naarSADE4

Al s weI gel.ocked. zat *. in V-r egi starZet inhcud V-regi.s·ter in acc:umu,l attlrEn pri nt :1nh,oud van i I.CC:U. 0,0 scherm

Laad de fUetYlp,e' in ,ac:c:umulator

Haal eventueal lockblt (bit 7) eraf

. - - - - - - - - - - - - - - - - - -

eenvoudig en het zal dus geen pro-

blemen geven. Kijk echter wei uit

dat u het goed doet, anders kunnen

er vreemde dingen gebeuren. En

wilt u, zoals al eerder gezegd, weten

wat de werking is van de veranderin-

gen, kijk dan gewoon in listing 1, Er

zijn nog veel meer mogelijkheden,

want wat dacht u bijvoorbeeld van

een Catalog met aile gegevens in

een andere volgorde op het scherm

gedrul<t. Bijvoorbeeld eerst de filena-

men en dan pas sectoraantal enzo-

voorts. Kortom, er zijn nog zovele

veranderingen mogelijk, gewoon te

veel om in dit artikel allemaal te be-

handelen.

Voorbeelden Catalog

In figuur 3 en figuur 4 vindt u 2

voorbeeldjes, hoe je een Catalog

54

ook kunt hebben. Er staat dan bij

hoe u die Catalog kunt verkrijgen,

zowel wat er in het geheugen zou

moeten gebeuren, en wat je met

Disk - Zap zou moeten doen. Ik

hoop dat u met deze 2 voorbeeldjes

van een Catalog genoeg inspiratie

opdoet om een eigen Catalog routi-

ne te ontwerpen. Want het is leuk

om aan computervrienden je eigen

Catalog routine te kunnen laten zien.

Probeer zelf ook eens wat uit, want

het is beslist de moeite waard, al

was het aileen maar om wat erva-

ring op te doen met de Catalog rou-

tine.

Bij dit artikel hoort een vrij groot

programma (listing 2) dat wij hier

vanwege zijn lengte niet afdrukken,

maar dat wei te bestellen is. Dit pro-

gramma heet Catalog Changer,

Hiermee kunt u precies hetzelfde

doen als wat ik al heb beschreven.

Ik heb dit programma speciaal ge-

maakt voor de mensen die niet Disk

- Zap hebben, zodat ze ook de ge-

gevens van dit artikel kunnen toe-

passen. Ik denk bijvoorbeeld aan

mensen die bezig zijn met een spe-

ciale diskette waar allerlei utilities op

staan voor Dos 3.3. Ik zelf heb ook

een diskette met allerlei zelf ge-

maakte of ingetypte utilities uit boe-

ken voor Dos 3.3. Het is bijzonder

handig als je zon diskette hebt,

want als je dan iets leuks wilt doen

met Dos, raadpleeg je gewoon zo'n

diskette. Maar als u helemaal geen

zin hebt om het programma in te ty-

pen, het hoeft niet perse. De men-

sen die bij mij de diskette bestellen

met Disk - Zap, krijgen automatisch




. . n e tawlebladPR O GR A MM A BE SC H R IN IN G EN

A O E D - A O 07 LO V I-S07 Laad '-'-&9i sta,- met 07

AD EF - O A ASL I Verdubbe1 i nhoud van accumulatorA D F O - OA ASL V.rdubbel inhoud va n accumulatorADF1 - 80 03 BeS S ADF 6 Carry 1 --} naar A A D F 6ADF3- BB D EY VerlaaQ Y-reQlster met: I

ADF4- D O FA BNE S A O F O A I. Y-nE~qister niet 0 - - > naar i IIA DFOAOFb- BIj! A7 83 LOA $B3A 7.,Y !Nu laden WI! fi .l_tvD e l.etter met als indeMAOF9- 20 ED FD JSR _FDED de V- regi ster li n pri nten de letter

AOFC- A~ AO LOA .SAO L aa d a cc um ul at or met een spati eADFE- 20 ED F D JS R S FD ED En print di e spatie op scnermAEOl- BO E7 84 LDA S 84E 7.X

=L aa d a . .n ta l sectoren van fi le i n en z,at

AE 04- B5 44 ST A 544 di e waarae op $44/$45AE06- sn E8 .8 4 LD A SB4E8.XAE 09- a5 45 ST A $4 5AE OB- ~ O 42 AE JS R $AE42 En pri nt hem al s 3 digitsAEOE~ A 9 AO LD A .S AO Laad accumulator met een spatieA E10- 20 ED FD JSR $FDE D En pri nt di e .patie op sche,-'"AE11 - E a INX Verhoog me t 3 n et X - re gl st e, .. zodat deAE14- E 8 INX = ~ X-r,E!giter komt te staan biJ de fiIeA E15- I EB I NX naam.A E 1 6 - A O 10 LOY .SlD Laad Y - re g1 . .t .r m et a anta l lettersA E1B- BO C6 B4 LO A SB4Cb.X :Laad een letter van de fi lena amAEIB- 20 ED FD JSR S F D E D En print di e IlPtter op h.t schermAE IE - EB lN X Verhoog i ndex X v oo r v clg ll nd e 1ett.rAE1F- BB D EY I

Verla.agV-n.g:i ster

met.1

AE20~' 10 F 6 BPL SAE 1B I AI.• V niet o. dan vclgende letterAE22- 20 2F AE JSR SAE2F Print ee n return en verlaa g tellerA E2!i - 20 30 B2 JSR .9230 ; Ze t indll"xX ep volg_nde HI e i nformati llAE2B- 90 A 7 BCC ' A D D 1 Ais niet klaar me t 7 files. naar .ADD1AE2A- BO 9E BCS SA OCA ; A I. kl",ar me t 7 fi1115. naar SA OCAA E2C- 4C 7F 83 JMP SB37F ; Verlaat d. c ila loq rout. in!!AE2F- A9 aD LDA ...80 : Laa d de aceumul.tor ,met een retu1rnA E31- 20 E D F D JSR S F D E D I En pri nt die return op schermAE34- CE ~ D 83 D EC SB390 I Verlaag teller ",et 1

AE37- D O 08 BN E sAE 41 Als teller niet O. dan n • • r tAE 41A E3~ - 20 OC FD JSR .F Doe I Als tell.,..w eI O. wacnt 01:) toatsindrukA E3C- A9 1~ LO A ".1~ le t tel l. e, .ap 21 (doe 21 rIPgels)

AE·3£- SO 9l) 83 9i A .8390AE41 - 60 !RTS , Ga tar-lugnaar ,.anrceper

Listing 1. De Catalog routine uitge/egd In Hn becommfmtarleerde disassembly;

ook het programma Catalog Chan-

qer. Listing 2 is tevens handig om te

zien hoe je de besproken mogelijk-

heden met een speciaal programma

kunt realiseren. Het programma is

gedocumenteerd met REMarks, zo-

dat je precies kunt zien waar wat

gebeurt en hoe. Verder behoeft het

programma geen uitleq. Als je het

runt, wijst alles zich vanzelt. Als je

op de vraag of je het in het geheu-

gen of op diskette wilt met een Gantwoordt, zal er aileen wat in het

geheugen veranderd worden. Als je

op de D drukt, moet je wei zorgen

dat de goede diskette er inzit, want

de verandering wordt meteen op dis-

kette gezet. Mogelijkheid tot herstel-

len is in het programma ingebouwd,

zodat, mocht er wat fout gaan, of

iets voldoet niet, je het altijd weer

kan herstellen,


Dus gevaren zitter er niet aan, mits

je natuurlijk wei het programma

goed hebt ingetypt!!!!

Rectificatie Disk-Zap, deel 1

Zie figuur 5:

Diegenen die vorige keer Disk - Zap

hebben ingetypt, zullen waarschijn-

l ijk hebben gemerkt dat het com-

mando ESC niet werkt. Met ESC kun

je het programma verlaten, maar datdeed hij niet. Als u in figuur 5 kijkt,

ziet u een paar wijzigingen aan Disk

- Zap, zodat je nu niet met ESC uit

het programma komt, maar met de

DEL toets. Die werkt dan wei!

Werkt de ESC toets bij u wei, dan

hoeft u natuurlijk deze wijziging niet

in te voeren.

Wilt u Disk - Zap bestellen op dis-

kette, met'daarbij de 'Catalog Chan-

ger' dan moet u f 15,- storten op

gironummer 5562135, ter attentie

van:

M.J.E. Manshande,

Frederik Hendrikplantsoen 35,

2351 GK Leiderdorp

Veel succes, en nog een hoop com-

puterplezier qewenst.. .•

55



B Y T E - A D sADM IN IStRAtif 0' EEN appkzcornpubczr

c rcorcoe«~<Jebl!euren/cre<1JteU(en

-voorraad/Ofcter\lerwerklng

- laelvrenng

, _

• ~~!~recision Software met NederfandseSoftware handJeiding.Heemraadssingel 195

3023 CB Rotterdam Tel. 010 . 77 88 90

Aile Apple producten op voorraad

56

C OM PATCOMPUTERS

Verkoop en verhuur van Apple en IBM compat ib le

computers, uitbreidingskaarten, diskdrives en randap-

paratuur tegen zeer voordel ige prijzen.

Vergeli jk zelf maar!

Reparatie oak van uw Apple compatible + lie + lie

Bel voor meer informatie: 010·141913

MaR _, a._" 'tOO( een <*nonAtf'lltMmet

00ft ~u.,. drI. T_ au _ • . btoOr IJ lMOOI'IOOm_

Van Ooesburg tmeroanooar NV

PaO<:weg 83 67 17 HN Ede

Tel o s s e o 23434

Waalreseweg 1715554 HA Valkensw •• rd

Telefeen 04902·89881

(Verkrijgbaar vi a uw deafer)

excl. b.t.w.

Tevens lIerkrijgbaarbij onze dealers:MECOM te Bedum, tel. 05900· 14390

COMPUTERCOLLECTI.Er, Amsterdam,

Amstel312

COMPUORESS bv. te Kamerik'p 03481 ·2018

•

Loon Adm. Systeem voor Apple lIe

* loonadmi ni strati e van A tot Z

* verw erkt a Ile ta bellen* onbeperkt aant. w erknemers* voldoet aan aI le normen

Bel of schri jf voor ui tv. INFO;

F RE SO WS OF T tel. 0 43- 47 495 7Planodonk 5 - 6218 ET Maastri cht

ROTORDen Dolder

ENGELS VOOR OP REfS. SNELGELEERO OP UW APPLE.

Kompleet pakket, diskettes, kassettes

& Nederlandstaligef 95handleiding ,- ex. btw

Marterlaan 10 Den DolderTel. 030 . 790684

, _ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ,

•. . & .Teehn.Dlenst/•• DlliW"HTEN IlIZNoordkade 78a 9203 CG Drachten

Tel.. 05120 175415 .,

(jJ~,~~~2,~I C R O S Y S TE M S B V

Software

* Macintosh

* PC/MS-DOS

INFIOEM SOFlWARE tR) (1983)

I N D EX : '? INDEXf

seen programma voor hetmakenvanalfabetischelijsten met de APPLE II-familie en compatibles.

Twee programma's in een pakket, voor het maken vanindexlijsten, tekeningenlijsten, documentatie-over-

zichten, bibliotheekindexen, etc., tot 8 a 9.000 regelsl

Grote en kleine letters, zeer veel mogelijkheden voor

het vormgeven van de lijsten met de lettertypen van

uw printer, breedte, lengte, etc., etc ..

HOOFDMENU

o NIEuwE INOEl!:

CONTR. WIJ,Z

I N OE I ( I N LE Z EN

OPBERGEN'NISSEN

SOATEAEN

P R I N T E NI N O EXE N

S.A~E~,;!VOEGEN8 ---,_OPIEREN

9 OVEAZtCHT OISK

UW ilEUS?

infidemSOFTWARE

BEL ODS op 01612 - 2377BEZOEK ons Mgr. Nolensstraat 7 - 5121 AL RUENSCHRUF onsPostbus 146 - 5120 AC RUEN




-

Apple lie bunde l Apple lie bundel

.- Apple lie

* Monitor en Stand lie* 2e Drive

. . A pp l . eWo rks , (3 prog.)

to Dra .ag tas

.. Epson Printer LX 80

fl. 4.895,00

.. Apple lie

• M on ito r I/e.. 2. Diskdrive's

.. 80 Col + 64 Kb

.. Appl:eWorks ( 3 prog.)

.. E p s o n Printer LX 80

fl. 4.895,00

'E p s o n F X 85 F IT + N LQ tl. 17.95,00

Ep so n FX 105 Fff + NLQ fl . 2445,00

Epson LX 80 NLQ fl. 1299,00

Naka j ima NP-2200 N LQ 1 1 . 1525,00

NecP2NLQ fl. 1850, ,00.

Apple imagewr , i t e r l l NLQ fL1; 995,00

Z 80 A CPM fl. 160.,00

80 Col + 64 Kb lIe fl. 200,00

I Paraltel interface card fl. i70,00

I

I A pp le lie M em . Exp.256kb fl. 995,00

,12 8 K b R am ka a rt fl. 370,00

S up er se ria l c ard Il, 395,00

Unidisk 800 Kb lIe fl.

Diskdrive 140 Kb I/e 1 1 .

Teacdrive 160 Kb lIe fl. 510,00

Hardisk 10Mb lIe fl. 2995,00

Hardisk Mac 20Mb fl. 5995,00

Lotus Jazz

Microsoft ' Exce lMicrosoft Multiplan

Microsoft File

Mac D r aw

11.1995,00

fl. 1395,00.

fl . 595,00

fl. 675,00

fl. 675,00

Dezeadvertentie is v,ervaardigd met Macintosh LaserWriter en MacDraw

Macintosh Plus 1 MbSystean

Inc lusief :

~ E xte rn e d riv e 800 K B

- fm a geW rite r II P rin te r

- P rin t er 8-pin cable

- Nederlandse hand le id ing

- L otu s Ja z z of MS Exce l

fl. 12.998,00

Macintosh 512 KbS}steem

Inc lusief :- E xtern e d isk Drive

- Im a g ew r it er II + Kabel

- M acW rite en Pa in t

fl. 11.998,00

-- ~MONITOHEN MATRIXPRINTEHS

,~ COMPUTERn(S _ _ _ _ _ : : S ; , , _ ; _ Y - = - - S T : . . . . = E . : : . . . . : . M S = - - - . J

A L L E P R U Z E N

E XC LU S IE F BT W

I I.V . N E !T RA C O C O M PU T ER S YS TE M S

Reeds verschenennummersReeds verschenen nummers wor-

den toegezonden NA ONTVANGSTvan de betalingvan de bladprijs

per nummer plus f 6,50 (SF 130)verzenden administratiekosten

voor een hele zending. Voor snelle

toezending een betaalkaart, giro-

kaart of Eurocheque meesturen ens.v.p. het abonneenummer niet ver-

geten. De bladen worden u dan peromgaande toegestuurd.

Vermeldt steeds op al uw kor-

respondentie uw abonneenummer

en op welk blad u bent geabon·neerd.


Inventarisatie-aanbiedin2:APPLE

MACINTOSH 512 Kbbundel :

Inclusief :- Exteme drive 400 Kb.- ImageWriter printer- Accessory kit- MacWrite tekstverwerking- MacPaint tekenprogra- Guided tour Macintosh

- Guided tour Write / Paint- Handleidingen

Normaal fl. 13.032,=

Nu H.C.S.-prijs,afgehaald / kontant .. fl. 10.000,=(prijzen excl. BTW)

@~®&

Bedrijfsautomatisering8edrijfsadviesenFinancieringen

M o nta gevveg 5

3433 NT NieuwegeinTel: 03402 - 60777

HERMES COMPUTER SERVICES B.Y.

Koperweg35, 2401 LH Alphen aid Rijn, Tel. 01720·35079



Opnaam en postcode SORTEREN- BUNDELEN· BUNDELBRIEVEN en BUNDELLlJSTvolgenspostale richtlijnen! Uitgebreide selectie opsorteersleutel endatum enandere mogelijkheden!

~~~~.j..f 435 , - ISU PER M A IL IN G PR O GR AMM A I S M p®• ~.' :..-'~ excl, b.t.W. MET DUIDElIJKE

';:::::'.~._.,., HANDLEIDING!l Geen AANGEPASTE DATA-BASE, maar gericht ont-

• -. ...,. -~ '" • wikkeldvoorgrotere systemen en nu ook besehikbaar

..:~.~~~: .i~'~LE IH, APPLE lIe en compatibles.

: :: :: ::: :: :: := :: '~ _, ~._ ~'_ e.~~ • BENODIGDECONFIGURATIE:;;;::;::::::~:: OJ ,:~. .j 64 KB geheugen, 2 Apple disk-drives

! l 0 ••::.~- O J of compatible disk-drives (5%"), monitor

:: ./~-.:; en een Epson of soortgelijke printer.: : : : : : : : : S : / " : :~. : : - : : ; . ; ; - - . . . . . . o / Verder niets, geen 80 kolommen, Z80-kaart,

._~ ...... : enz.!.f :;;... /. / DRIE VERSCHILLENDE

AL VOOR 32* cent UW ...:-:;:~::.:::: SOFTWARE-PAKKETTEN

DRUKWERK t "'~. Naam, adres, woonplaats:vers uren .•. ~~!.::.:~ Maximale opslag-capaciteit 1575 adressen

Voor besteiling of meer informatie en uitgebreide ._.~ • Naam, adres, woonplaats en bijv. t.a.v.:beschnJvlng, bel of schnJf: ------..______;aximale opslag-capaciteit 1350 adressen

• Naam, ad res, woonplaats, t.a v. en ook opslag vantelefoonnum mers.Maximale opslag-capaciteit 1200 adressen.

LEVERING ONDER REMBOURS OF DOOROVERSCHRIJVING OP BANKREKENING NR. 18.89.20.005

ENGINEERING

TECHNISCHE EN BESTUURLlJKE INFORMATIESYSTEMEN

TEBIS ENGINEERING - postbus 69844802 HV BREDA - Tel.: 076 - 87 07 90

Ook software-pakketten voor Apple 11+,Apple lie of com-patibles met grotere dlsk-opslaqcapaciteit.Tot 30.000 adressen. Vraag prijs I

'".7•• £1••

D E APPLE VAL l N IETVER VAN D E BOOM .De Harense Smid en Apple hebben tenminste een

ding gemeen. KWAIlTEIT,voeg dan nog vakkennisen service toe, dan begrijp je waarom het ...A \ D..bij ons steeds drukker wordt. Toch c,Sr'l\houden we tijd voor jouw probleem~,::>\.../ ..Kom dus naar de Harense Smid, ~/want de toekomst is dichterbij ~> "-dan je denkt. :g: .

:J :Harense Smid b.v. Computer; L I . . JHeuvel 33. Tel: 04120 - 43244 OSS Q-"=~=-~

58

•Adver teerders indexAvio-diepen " 39

Berendsen Computer Products 2

Compac _ 29Compudress. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 4

De Harense Smid 58

Hermes Computer Services 57

Infidem Software 56

Minihouse 60

NCS Computer Systems 57

Positronika Microsystems 15

Rotor Electronica. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 48-49

Symbiotic Computer Systems 59

Tebis Engineering _. 58

TM Data , 39

Byte Ads 56


Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986

Documents

Transcript of Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986