HERSTELACADEMIE IN VLAAMS-BRABANT

WERKBOEK VOOR VISIE EN PROCESONTWIKKELING

PAGINA 1

Inhoud INHOUD 1

Voorwoord 2

DEEL 1 De Engelse Ontwikkeling 3

Inleiding

Art 1 Recovery Colleges.

vertaald artikel : Perkins, Julie Repper, Miles Rinaldi and Helen Brown

3

Wat is een HerstelAcademie 3

Wat zijn de Kenmerken van een HerstelAcademie 6

HerstelAcademie: De Kracht van Verandering 9

Van marginaal fenomeen tot algemene trend 10

Enkele aantekeningen over de auteurs 11

Art 2 The college is so different from anything I have done

vertaald artikel: Jane McGregor, Julie Repper and Helen Brown

11

The Journal of mental Health training, education and

practice

11

Art 3 Het Programma-aanbod van South West London 12

Thematisch 12

Kalenderoverzicht 14

DEEL 2 Voortraject van een herstelacademie in Halle-Vilvoorde 16

Uitgangspunten en Visie 16

Praktische uitwerking 18

DEEL 3 Werkplan voor een herstelacademie in Vlaams-Brabant/Brussel

30

Vragen over de Organisatie van de School 36

Cursusontwikkeling 38

Bijlagen

1 Referenties Deel 1 Artikel 1 41

Recovery Colleges 42

2 The college is so different from anything I have done

Vertaling Jane McGregor, Julie Repper and Helen Brown

43

PAGINA 2

Voorwoord

In Deel 1 beschrijven we de ontwikkeling in Engeland aan de hand van 3 vertaalde artikels.

Deze beschrijven de werkingsprincipes van de Recovery Colleges in Engeland en een

Prospectus van cursussen.

In Deel 2 beschrijven we het voortraject dat we in de afgelopen 3 jaar in de regio Halle-

Vilvoorde ontwikkelden.

In Deel 3 willen we huiswerk aanreiken, waarmee hulpverleners en cliënten in de eigen

organisatie en regio aan de slag kunnen. .

Met dank aan:

De HerstelAcademie kwam tot stand door vele schouderklopjes en inspirerende mensen die

we de afgelopen jaren hebben mogen ontmoeten. Wij denken in het bijzonder aan Professor

Dr. Guido Pieters, Professor Geoff Shepherd, Het Recovery Innovations Center te Arizona,

‘The Nottingham Recovery College’ te Nottingham; met in het bijzonder Dr Julie Repper,

Helen Brown en Scott.

De Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid, de Provincie Vlaams-Brabant en de

Koning Boudewijn stichting, VLABO, ondersteunen dit werk.

CGG Ahasverus maakte de uitwerking van het voortraject mogelijk. Dank aan alle

medewerkers binnen onze organisatie die deze kritische bezinning over onze

werkmethodieken mee opnamen. Het is niet eenvoudig om uitgangspunten in de wijze van

werken, welke men jarenlang heeft gehanteerd terug te bevragen. Last but not least: het

werk was slechts mogelijk door de enthousiaste ploeg vrijwilligers en medewerkers die het

initiatief vorm gaven en telkens klaar stonden om in te springen waar nodig.

De redactie van het Werkboek:

Toon Derison - Coördinator HerstelAcademie-Ahasverus en MENTALIS-fdgg

medewerker

Eric Stijnen –directie CGG Ahasverus- zorgden voor de inhoudelijke uitwerking van

het werkboek.

Met dank aan de hulp van het secretariaat van Ahasverus in het opmaken van het

werkboek.

PAGINA 3

DEEL 1

DE ENGELSE ONTWIKKELING (RC)

Inleiding

In dit deel willen we enkele documenten aanbieden die een goed beeld geven van wat de

kenmerken van een HerstelAcademie zijn. We gaan te rade bij de founding fathers in

Engeland en VS. We vertaalden twee artikels. Dit is geen professionele vertaling, en

misschien niet steeds even vlot leesbaar. We vonden een Nederlandse tekst echter

wenselijker om een grotere toegankelijkheid te bereiken. Het Eerste artikel geeft een mooi

bevattelijk overzicht over de kern van wat een herstelacademie is. Het tweede artikel

(McGregor) wordt in een bijlage weergegeven. Het is zeker een aanrader. De tekst overlapt

met het eerste artikel en geeft een beschrijving vanuit een onderzoekersstandpunt. In een

derde artikel geven we een voorbeeld van een Programma-aanbod van een Engels Recovery

College. Dit biedt een inkijk in een actuele kalender van een Engelse school.

In de ganse tekst vertalen we het Engelse begrip ‘Recovery College’ als HerstelAcademie

(RC). Indien we onze eigen ontwikkeling aanduiden dan gebruiken we ‘HerstelAcademie’

(HA).

ARTIKEL 1 De HERSTELACADEMIE

Vertaling van ‘RECOVERY COLLEGES’

Rachel Perkins, Julie Repper, Miles Rinaldi and Helen Brown

Vertaling Annick Giesen - Eric Stijnen-Toon Derison

Deze paper is onderdeel van een reeks van het IMROC (Beweging voor

implementatie van herstelgericht werken door organisatie verandering) beheerd door

het NHS (National Health Service –‘Confederation Mental Health Network’ en

Centrum voor Geestelijke Gezondheid en wordt ondersteund en gefinancierd door het

‘Ministerie van Health’

Herstel is een persoonlijke ontdekkingsreis. (Repper &Perkings, 2012). Het impliceert het

zoeken naar betekenis en zingeving van wat er gebeurd is in je leven; het ontwikkelt

deskundigheid in zelfzorg; het bouwt aan een nieuwe levenszin. Eigen Kracht,

mogelijkheden en talenten die je nog beschikbaar weet te stellen worden ingezet. Het doel

om nieuwe aspiraties en doelen te bereiken.

PAGINA 4

De uitdaging voor GGZ organisaties is om mensen in deze zoektocht te ondersteunen (Shepherd, Boardmam & Slade, 2008). Dit uitgangspunt stelt ons in staat om een beperkende symptoomfocus achter te laten.

Leven wordt opgebouwd naar betekenis, zin en waarden. (Repper & Perkins, 2003; Perkins, 2012; Perkins & Slade, 2012). Deze verandering wordt weergegeven in de GGZ Strategie ‘No Health Without Mental Health’ (Department of Health, 2011). De hoofddoelen worden hier beschreven als: het mee mogelijk maken dat mensen:

een groter vermogen om hun eigen leven te sturen,herwinnen

sterkere sociale relaties verwezenlijken,

een groter gevoel van zingeving beleven,

hun vaardigheden voor samenleven en werken terug sterker benutten,

verbetering van vormings- en tewerkstellingsmogelijkheden en

geschikte aangepaste huisvesting.

Indien organisaties deze doelen voor hun cliënten willen realisern, dan zijn verschillende organisatorische veranderingen nodig. Shepherd, Boardman and Burns (2010) beschrijven ‘10 sleutels van organisatieverandering ‘ variërend van verandering in de dagelijkse omgangsvormen, tot de wijze van management en leiding geven binnen de organisatie.

Essentieel hiervoor zijn: De doelstellingen van onze organisaties worden geherformuleerd: de focus van het

verminderen van symptoomlast wordt sterker gericht naar de wederopbouw van een nieuw leven. Organisaties leren zich te evalueren naar hun potentie om het herstel van hun cliënten te verwezenlijken en/of te ondersteunen.

Een verandering in de hulpverleningsrol en professionele expertise. Deze beweegt in het herstelwerk van ‘on top’ naar ‘on tap’. De professional ziet zijn rol niet meer als degene die het probleem definieert of als voorschrijver van de behandeling. Hij stelt zijn expertise en kennis ter beschikking van hen die dit als nuttig ervaren.

De Erkenning van het gelijkwaardig belang van professionele expertise en ‘levenservaring’ en het afbreken van de barrières die deze kloof tussen’ zij’ en ‘wij’ versterken. Dit zal moeten resulteren in een veranderde werkinzet (welke de insluiting van ervaringswerkers veronderstelt) en veranderende werkmodellen die meer het resultaat zijn van coproducties en gedeelde beslissingen op verschillende organisatieniveaus.

Een wijziging in de verhouding tussen de GGZ organisaties en de gemeenschap waardoor individuen en gemeenschappen hun eigen krachtbronnen vindingrijk kunnen herkennen en aanspreken om beter met levensspanning om te gaan en zich aan te passen.

In dit artikel willen we aantonen dat de methodiek van de HERSTELACADEMIE deze veranderingen in zich draagt. Het kan daarom een belangrijke schakel zijn om deze organisatieverandering naar een herstelmodel mee mogelijk te maken.

Het maakt daarbij gebruik van een ‘educatief model ’ als aanvulling van ‘het behandelingsmodel.’. (Ashcraft &Anthony, 2005).

PAGINA 5

“We decided to use education as the model for approaching recovery, rather than develop more traditional alternatives. We did this because we want our center to be about reinforcing and developing people’s strengths rather than adding to the attention on what is wrong with them. The guiding vision we had for the Recovery Education Center is reflected in the mission statement: people will discover who they are, learn skills and tools to promote recovery, find out what they can be, and realise the unique contribution they have to offer.”

(Ashcraft, 2000).

In het hersteldenken verschuift de benadering van een therapeutische naar een educatieve opstelling. Deze verandering draagt in belangrijke mate bij tot een aantal kernveranderingen die centraal staan in deze nieuwe aanpak.

In Tabel 1 vatten we deze samen:

Tabel 1 Therapie en Educatie

Een therapeutische benadering Een educatieve benadering

Focus ligt op het probleem, disfunctionering en gebreken

Helpt mensen hun talenten en kracht te herkennen en gebruiken

formele therapeutische schema’s en sessies onderbouwen het gebruikte paradigma

Staat mensen bij in het ontdekken van mogelijkheden en leren van vaardigheden

Activiteiten worden in therapie veranderd: werktherapie, tuintherapie…

Vertrekt vanuit doel en ambities van de mensen zelf

Problemen en therapie worden gedefinieerd door de professionele ‘expert’

Een coaching model helpt om mensen hun eigen doelen en oplossingen na te streven

Het behandelmodel neigt ertoe het krachtenonevenwicht tussen therapeut en cliënt te onderhouden en bekrachtigt het geloof dat de deskundigheid bij de professionele expert te vinden is

Studenten kiezen hun eigen cursussen in functie van hun werkplan en worden zo gestimuleerd om eigen experts te worden in zelf management.

Gespecialiseerde diagnostiek en behandeling blijven belangrijk. Maar zij zullen slechts een beperkt onderdeel vormen van wat vanuit GGZ organisaties wordt aangeboden. Daarnaast is een veel sterkere educatieve inbreng nodig. Deze inbreng ontwikkelt het eigen kracht model, en de zelfsturende aanpak. Dit stelt de gebruiker in staat om zijn eigen uitdagingen te verstaan en te beheren in het bereiken van de eigen aspiraties en doelen.

De werkwijze faciliteert het leren van vaardigheden die herstel ondersteunen en het zelfbeeld en zelfvertrouwen opbouwen.

We zijn ervan overtuigd dat doormiddel van een herstel-georiënteerde educatieve aanpak, een krachtiger kader ontstaat om het traditionele individueel en groepswerk een vernieuwde plaats te geven.

Herstel Academies ('Recovery Education Centres’ ) staan centraal in de ontwikkeling van de herstelgeoriënteerde diensten in de USA. We vinden ze in Boston, Massachusetts en Phoenix

PAGINA 6

(Arizona). De werkwijze verspreidde zich in Engeland via het pionierswerk in South West London in 2009 (www.swlstgtr.nhs.uk) en in Nottingham 2011 (www.nottinghamshirehealthcaretrust.nhs.uk).

Er werd ook een film gemaakt van de organisatie in Zuid-West London. Deze kan je raadplegen op utube: http://www.youtube.com/watch?V=VSOeQbkMVqc .

WAT ZIJN DE KENMERKEN VAN EEN HERSTELACADEMIE.

De uitbouw van een HerstelAcademie kan verschillen maar telkens zullen de cursussen opgebouwd worden vanuit een achttal karakteristieken.

1. Gelijkwaardige samenwerking tussen professionele kennis en cliëntdeskundigheid

in het leven met mentale problemen.

Planning, cursusontwikkeling, beleid, programma-aanbod en kwaliteitsbewaking

zijn het resultaat van een gelijkwaardige gewaardeerde inbreng.

2. Een HerstelAcademie is geen Dagcentrum

Tabel 2: HerstelAcademie versus Dagcentrum

Dagcentrum HerstelAcademie

Patiënt of cliënt ‘Ik ben psychiatrisch patiënt’

Student We zijn allemaal studenten

Therapeut Coach-onderwijs

Diagnostiek, behandelplan en klinische opvolging

De student ontwerpt met een coach zijn persoonlijk leerplan

Professionele begeleiding staat centraal

De student kiest zijn cursussen en workshops

Op voorschrift: dit is de behandeling die je nodig hebt

Keuze: Wat interesseert mij als cursus

Afzonderende beweging Includerende beweging

Daarnaast bestaan er ook co-producties met lokale organisaties, onderwijs,

politie, huisvesting, huisvoorzieningen en schuldbemiddeling zijn belangrijk. In de

Nottingham HerstelAcademie gaat de student met een vormingsachtergrond

(onderwijs, vaardigheden) uit een vroegere beroepservaring samenwerken met

GGZ beroepskrachten of met lotgenoten.

PAGINA 7

Dit ontwikkelt in de Academie een verscheiden aanbod aan noden en mogelijke

capaciteiten. Dit zorgt voor een verbindende samenwerking in de training voor

de coaches van de cursussen.

In Centraal en Noord West London, ontwikkelde een groep van

ervaringsdeskundigen en professionele GGZ werkers een initiële set van

cursussen die zou aangeboden worden. Iedere cursus werd opgesteld door de

samenwerking van een ervaringsdeskundige en beroepskracht. Levenservaring

en interesse waren telkens het uitgangspunt. Zo werd de cursus met het thema

auto-mutilatie en zelfbeschadiging ontwikkeld en begeleid door een

ervaringsdeskundige die met dit thema vanuit onderzoek en ervaring

deskundigheid had opgebouwd.

De ervaringsdeskundige trainers in South-West London benadrukten het belang

en de waarde van deze co-productie:

‘Wie kan er bezwaar maken tegen de kracht van samenwerking tussen de

professionele clinicus en lotgenoten, wanneer je met eigen ogen kan zien hoe

mensen hun dromen terug gaan uitwerken en hoop hersteld wordt? Het maakt

het werk zo boeiend en waardevol” . “We leren van elkaar en inspireren mekaar

om de studenten van de cursussen te inspireren en aan te moedigen in hun weg

naar herstel. Je ziet de positieve verandering bij hen. “

3. De school beschikt over eigen lokalen en een studieruimte waar studenten hun

eigen onderzoek kunnen doen.

Een eigen fysieke ruimte draagt bij tot een zichtbare aanwezigheid van de

HerstelAcademie in de regio. Het is echter dikwijls nodig om met satellietlocaties

of hubs te werken. Dit laatste helpt soms om de toegangkelijkheid te vergroten.

De ‘Herstelbibliotheek’ is echter geen vervanger van een gewone bibliotheek. Zij

beschikt over een uitgebreid arsenaal aan ‘herstel’materialen: boeken, zelfhulp,

persoonlijke verhalen, video’s, DvD’s. Computers ondersteunen de studenten om

zelf dingen uit te zoeken via internet. Zowel staf als studenten maken er gebruik

van en maken hen vertrouwd met de diensten en het aanbod van cursussen.

‘Ik waardeerde het brede aanbod aan zelfhulp materialen en boeken.” “ Het is een

Aladdin’s grot die me deed verlangen om een maand te vertoeven tussen al deze

boeiende informatie”

4. De werking is gebouwd op werkingsprincipes van een Academie.

Het is geen dagcentrum en biedt geen behandeling of organisatie van zorg aan.

Hier gaan studenten hun cursussen zelf kiezen en samenstellen en deze is niet

gebaseerd op de diagnose of klinische beoordeling. Persoonlijkheidsonderzoek

zijn niet de leidraad van de Academie.

Maar zoals in iedere Academie zal een studiereglement aangeven wat de student

en school van elkaar kunnen verwachten in aanwezigheid en gedrag.

PAGINA 8

5. Het is voor iedereen.

Personen met een psychische kwetsbaarheid, familie en mantelzorgers, de staf

medewerkers van de GGZ organisaties of belendende organisaties kunnen de cursussen

bijwonen.

De cultuur van de HerstelAcademie gaat uit van een brede openheid voor al wie interesse

heeft.

“Bedankt om mij en mijn moeder toe te laten. Jullie waren zeer vriendelijk, en het is een

grote hulp dat de HerstelAcademie er is voor ons en voor mijn broer. “

6. Een Persoonlijke Coach ondersteunt de studenten in het zoeken naar informatie, advies

en begeleiding.

De coach helpt de studenten in het samenstellen van hun traject en bij het opmaken van

de individuele leerplannen. De wensen, verlangens en hoop van de student zijn de basis.

Dit traject bouwt aan kennis en begrip en beweegt naar een grotere maatschappelijke

participatie.

“De coach deed me realiseren dat ik het zelf kon sturen. Hij hielp me uit te zoeken welke

cursussen me zouden helpen in het bereiken van mijn doelen.”

7. De Herstel-Academie vervangt geen klassieke diagnostiek en behandeling.

Zij geeft een aanvulling op specialistische behandeling en technische onderzoeken door

mensen te helpen om hun moeilijkheden beter te begrijpen en deze beter te verzorgen in

functie van hun verlangens om hun leven verder vorm te geven. Ervaringskennis wordt

gemengd met professionele kennis.

“Mijn trajectdagboek hielp me mijn leven te inventariseren en te noteren wanneer ik me slecht voelde en beter hulp kon zoeken bij mijn psychiater. “

8. De Herstel-Academie vervangt geen ‘onderwijscolleges’.

Deze school bevordert burgerparticipatie en vervangt niet het curriculum van een

onderwijsinstelling. Het kan echter wel voor sommigen een opstap zijn om terug

onderwijs te volgen.

“Ik startte bij de HerstelAcademie en ben nu aan het studeren voor mijn cursus Engels A-

niveau.“

9. Het herstelparadigma moet in alle aspecten van de school vertaald worden.

In taalgebruik, inrichting van lokalen en gebouw, de wijze van ontvangst weerspiegelen

op een sterke wijze de waarden en visie van de school: oriënteren naar Hoop, Eigen

Kracht, mogelijkheden en aspiraties.

Eerder dan gebreken, tekortkomingen en problemen in het licht te stellen, zal zowel de

vooruitgang van de studenten, als in de werkcultuur van de stafmedewerkers, in het

daglicht gebracht worden.

In Nottingham eindigt het HerstelAcademie-team de week met de inventaris van de

gemaakte vorderingen te benoemen. Met cake en koffie wordt op vrijdagnamiddag

gepraat over vooruitgang, wordt positieve feedback gegeven en creatieve ideeën die

tijdens de week opborrelden worden nog is gemarkeerd.

PAGINA 9

HERSTELACADEMIE: DE KRACHT VAN VERANDERING.

De kracht van een HerstelAcademie is tweeledig. Ten eerste, ze helpen de individuen bij hun

persoonlijk en gezamenlijk herstel. Ten tweede, helpen ze organisaties om meer herstel-

gericht te worden. De creatie van herstelgerichte diensten vereist een belangrijke

transformatie in doel en relaties: een focus op de wederopbouw van het leven in plaats van

alleen het verminderen van de symptomen en een partnerschap tussen gelijken, in plaats van

'deskundigen' versus 'patiënten' ..

HerstelAcademies belichamen en verwezenlijken deze transformaties in een aantal manieren:

1. Ze stellen mensen in staat om experts te worden in hun eigen leven en de vaardigheden

te ontwikkelen die ze nodig hebben voor wonen en werken.

HerstelAcademies stellen mensen in staat experts te worden in hun eigen zelfzorg,

vaardigheden en zelfvertrouwen te ontwikkelen om hun eigen herstel bevorderen.

2. Zij erkennen de expertise van professionele en van ervaringskennis en vertalen dit in een

proces van 'co-productie'.

Een HerstelAcademie wordt gerund door zowel mensen met ervaringskennis als trainers

met professionele kennis. Alle cursussen worden samen gemaakt (co-productie) , samen

geven (co-delivery) en leggen een focus op samen leren (co-receive). De cursussen staan

open voor mensen met een psychische kwetsbaarheid en mensen uit hun omgeving.

3. Ze breken de destructieve barrières tussen 'zij' en 'wij' af, omdat deze stigmatisering en

uitsluiting bestendigen.

Door het samen maken en het samen geven van cursussen toont men aan studenten wat

mensen met een psychische kwetsbaarheid kunnen bereiken.

Trainers zijn zowel mensen met een bijzondere ervaring als mensen met een

professionele ervaring. Zij werken op gelijke voet .

Barrières tussen 'zij' en 'wij' zijn niet alleen afwezig bij de trainers. Ook binnen de

studentengroep werkt men op gelijke basis, het betreft een proces van samen leren.

Zo worden deelnemers en lesgevers respectievelijk student en trainer van en met elkaar.

Deze rolverandering resulteert in een positief zelfbeeld: van ‘patiënt, ziek en behandeling’

naar ‘zelf keuzes maken’ en ‘het stuur van eigen leven in handen nemen’.

De verandering van de rol van ‘zieke ' naar de rol 'student' biedt een positieve identiteit

en reikt verder dan die van 'psychiatrische patiënt'.

4. Zij bieden collegiale steun

De collegiale steun die geboden wordt door middel van peer trainers en medestudenten

stelt mensen in staat om zich minder alleen voelen, biedt een perspectief van hoop en

mogelijkheden en stelt mensen in staat om te leren van anderen die met dezelfde

uitdagingen geconfronteerd te worden. Ze gebruiken hun eigen ervaring om anderen te

helpen.

5. Het samen leren en het geven van steun doorbreekt het gevoel van alleen zijn.

HerstelAcademies creëren een netwerk van maatschappelijke steun tussen collega's en

de gemeenschap. Op die manier doorbreken we het sociaal isolement dat velen ervaren.

Zoals in elke schoolomgeving vormen studenten vaak relaties die verder reiken dan het

klaslokaal.

PAGINA 10

6. Zij voorzien keuze, controle en zelfbeschikking

Studenten zijn geen passieve ontvangers van de 'recepten' van deskundigen. Binnen een

HerstelAcademie zijn er geen voorschriften: studenten kiezen de cursussen die hen

interesseren, ze gaan zelf op zoek naar wat voor hen belangrijk is.

7. Ze bevorderen de participatie in de lokale gemeenschap

De HerstelAcademie doet dit op drie manieren.

1. Personeel van lokale organisaties worden betrokken bij het geven van cursussen.

2. Iedereen kan cursussen volgen om de kennis en vaardigheden te verwerven die nodig

zijn om terug te gaan werken, studeren, te wonen en deel te nemen aan de

gemeenschap.

3. Personen met een diagnose ivm psychische kwetsbaarheid studeren hier samen naast

hun familie, verwanten, vrienden en buren.

VAN MARGINAAL FENOMEEN TOT ALGEMENE TREND.

Veel organisaties zijn ondertussen betrokken in de uitbouw van HerstelAcademies. Het blijft echter pionierswerk. Deze marginale positie zal moeten verschuiven. De kracht van de werkmethodiek zal slechts gerealiseerd kunnen worden indien deze marginaliteit verschuift naar de centrale component van Herstel gericht werken.

Onderzoek toont aan dat voor individuen de Zelfzorg en sturing volledig geïntegreerd moet worden binnen in de gezondheidsvoorzieningen. Professionele zorg moet versterkt en doordrongen worden van deze ‘leer’benadering (Coulter, 2011; Protheroe, Rogers & Kennedy, 2008; Pulvirenti, McMillan & Lawn, 2011).

Bovendien is het belangrijk dat de hoop, aspiraties en zelfsturing die door personen wordt opgebouwd en uitgewerkt in nieuwe inzichten en vaardigheden vanuit de HerstelAcademie niet ondermijnd worden door de andere spelers in het zorglandschap.

Voor GGZ organisaties zou de HerstelAcademie de motor kunnen zijn naar verandering. Dit kan op drie manieren bereikt worden.

Vooreerst is men in staat om een verschillend relatiepatroon vorm te geven tussen gebruikers en gezondheidswerkers.

Verder kunnen ze personen met ervaringskennis aanspreken en voorlichten. Met gepaste opleiding kunnen ze tewerkgesteld worden in de organisaties.

Ten derde kunnen ze in de plaats komen van enkele bestaande methoden in GGZ organisaties.

Hierdoor kan de HerstelAcademie, met een domino effect, een grote impact ontwikkelen in het hele GGZ werkveld.

Deze HerstelAcademies vervangen geen gespecialiseerde diagnostiek/behandeling en evenmin de nood aan generalistisch outreachende ondersteuning. GGZ organisaties kunnen echter in belangrijke mate versterkt worden door het belang aan informatie, advies en zelfzorg voor personen en hun families op deze wijze vorm geven.

De kans om gezondheidskosten te verminderen en het voorzien van seminaries en cursussen die in een coproductie worden opgebouwd, zullen het stigmatiserend en isolerend effect verminderen. Lotgenotencontact en aanvaarding zal anderzijds versterkt worden. Tezamen met het professionele aanbod wordt de HerstelAcademie methodiek een win-win relatie met een zeer gunstige gezondheids-/gebruikerskost.

PAGINA 11

ENKELE AANTEKENINGEN OVER DE AUTEURS

Vooruitgang in herstelgerichte praktijk is het resultaat van de samenwerking van vele individuen en organisaties.

De teksten van het IMROC (Beweging voor implementatie van herstelgericht werken door organisatie verandering) baseert zich op dit omvangrijk werk. Ideeën uit gepubliceerd materiaal worden in de gebruikelijke vorm vermeld. Maar we willen ook de vele (ongepubliceerde) discussies en gesprekken vermelden waardoor het project in de laatste vijf jaar tot deze creatieve ontwikkeling is kunnen uitgroeien. (zie bijlage 1)

De teksten in deze reeks werden geschreven door leden van het projectteam tezamen met gastauteurs en bijdragen van andere teamleden die het best geplaatst waren om het onderwerp toe te lichten,.

Wij willen in het bijzonder erkenning geven aan al degenen die deze ideeën in de praktijk hebben toegepast en wier werkzaamheden het oefenveld waren van de vele ideeën. Zonder deze pioniers, zou er niets om over te schrijven zijn.

ARTIKEL 2 “The college is so different from anything I have

done”.

A study of the characteristics of Nottingham Recovery College

THE JOURNAL OF MENTAL HEALTH TRAINING, EDUCATION AND PRACTICE VOL. 9 NO. 1 2014

Jane McGregor, Julie Repper and Helen Brown

Vertaling CGG Ahasverus

Dr Jane McGregor is an Independent Educational Researcher, based at Cambridge, UK.

Dr Julie Repper is a Recovery Lead, based at Notts Healthcare Trust, Nottingham, UK and University of Nottingham, Nottingham, UK.

Helen Brown is a Recovery College Manager, based at Nottingham Recovery College, Notts Healthcare Trust, Nottingham, UK.

Dit artikel kan je terugvinden als Bijlage 2 op pag 43

PAGINA 12

ARTIKEL 3

Het Programma-aanbod van South West London.

We schetsen hieronder het overzicht van de verschillende modules die in South-West London

regelmatig worden aangeboden. Dit aanbod gaat door op enkele locaties in de stad. We

geven eerst een thematisch overzicht en vervolgens een overzicht van een kalender.

De Recovery College van SW London startte in 2010 en biedt momenteel een 50 tal cursussen

aan op enkele locaties in de stad.

A Thematisch

1. Understanding

Understanding mental health problems, diagnoses and treatments

001 Mental health awareness – myths and realities

002 Understanding self harm 003 Understanding a diagnosis of dementia

004 Understanding psychological therapies

005 Understanding a diagnosis of personality disorder

006 Understanding a diagnosis of psychosis and schizophrenia

007 Understanding a diagnosis of depression 008 Understanding a diagnosis of bipolar disorder

2. Recovery

Rebuilding your life – the road to recovery

009 Introduction to recovery One day For all

010 Taking back control Half a day- seven weeks. For service users only

011 Learning to be assertive Half day for eight weeks For service users only

012 Living with a diagnosis of psychosis and schizophrenia

Half day - seven weeks

For all

013 Telling your story Half a day - 10 weeks For service users only

014 Introduction to relaxation & meditation Half a day - 6 weeks For all

015 Pursuing your dreams and ambitions For all

016 Implementing recovery focussed practice 2 full days For staff

017 Introduction to mindfulness Six Half days - 6 weeks For service users/Carers

PAGINA 13

018 Mindfulness forum Three Half days - 4 weeks For service users/Carers

019 Introduction to problem solving Three Half days - 3 weeks For service users/Carers

020 Future focus One half day workshop For service users only

021 Spirituality & wellbeing Six Half days - 6 weeks For all

022 Journaling for self development Six Half days - 6 weeks For service users/Carers

023 Getting a good night’s sleep Full day course For all

024 Living beyond depression & low mood Half a day - 8 weeks For all

025 Five ways to wellbeing Half a day - 3 weeks For all

3. Developing knowledge & life skills

026 Introduction to work and study Half a day - 3 weeks For service users/Carers

027 Train the trainer Two day course Two day course For all

028 Recovery focused care & crisis planning Full day course For all

029 Reclaiming your life – a future without abuse Six half days over six weeks

Reclaiming your life – a future without abuse Six half days over six weeks

For female service users/Carers

030 Returning to work & study Six half days over six weeks For service users/Carers

031 What does it mean if I am discharged?

032 Be prepared

033 Relationships

034 Money

035 Keeping on top of stress

036 Staying safe

037 Building confidence, keeping motivated

038 Food, mood and physical health

4. Carers, families & friends

Courses 039 – 046 form part of a rolling monthly programme. Sessions can be attended as

a one off or as a whole programme.

039 Understanding psychosis & the importance of friends & family in recovery

040 Enhancing communication between family members

041 Problems caring and how to tackle them

042 Coping with difficult symptoms: the importance of family & friends

PAGINA 14

043 Dealing with crisis and getting through the mental health system maze

044 Dealing with substance misuse in the family

045 Promoting recovery & wellbeing

046 Dealing with Christmas and other religious festivities

047 Supporting a loved one with anorexia nervosa

B Kalenderoverzicht

PAGINA 15

PAGINA 16

DEEL 2

VOORTRAJECT VAN EEN HERSTELACADEMIE

IN HALLE-VILVOORDE

1. Uitgangspunten en visie

In deze tekst beschrijven we de uitgangspunten van ons voortraject binnen CGG Ahasverus en

het netwerk SaVHA.

De Herstelacademie biedt een educatief programma rond diverse thema’s die te maken

hebben met psychisch herstel. Principes van Educatie, Co-productie en ervaringsgericht leren

zijn belangrijk in dit aanbod. We hanteren de kenmerken zoals deze zijn beschreven in de

tekst ‘RECOVERY COLLEGES (Rachel Perkins 2014).

Studenten aan de academie ontwikkelen deskundigheid in zelfzorg en bouwen vanuit

verworven inzichten aan een nieuwe levenszin;

ieder stuurt op zijn eigen weg

ieder stopt waar hij wil

ieder kiest zelf zijn afslag

neen zeggen is een kracht.

De herstelacademie ondersteunt mensen in deze zoektocht.

A. Onze visie

Herstel is een proces van opbouwen van een zinvol leven. Een biotoop waar een wereld van

ziekte, isolement en beperking geruild kan worden met een omgeving van hoop en

zelfsturing, keuzes maken, leren en zingeving, participatie aan de gemeenschap in onderlinge

steun en verbondenheid. We steunen daarbij op vier belangrijke pijlers die door gebruikers

zelf geformuleerd worden:

• Het vinden en onderhouden van hoop

• Het herstel van een positieve identiteit

• Het vinden van zin in het leven

• Het nemen van verantwoordelijkheid voor het eigen leven

PAGINA 17

B. Onze Missie

De Herstelacademie biedt vorming aan mensen die willen werken aan hun eigen herstel, om

opnieuw grip te krijgen op hun leven.

De Herstelacademie:

Helpt mensen hun talenten en kracht te herkennen en te gebruiken

Staat mensen bij in het ontdekken van mogelijkheden en leren van

vaardigheden.

Vertrekt vanuit doelen en ambities van de mensen zelf.

Een coaching model helpt om mensen hun eigen doelen en oplossingen na

te streven.

Studenten kiezen hun eigen cursussen in functie van hun Persoonlijk

Leerplan en worden zo gestimuleerd om eigen experts te worden in

zelfmanagement.

Figuur 1 McGregor 2014 zie bijlage 2

C. Voor wie is het bedoeld?

De HerstelAcademie gaat uit van een brede openheid voor al wie interesse heeft. De

cursussen staan open voor mensen met een psychische kwetsbaarheid en mensen uit hun

omgeving (familieleden, naastbetrokkenen). Ook medewerkers van de GGZ organisaties of

belendende organisaties kunnen de cursussen bijwonen.

D. WAAW-code als schoolreglement

We verwachten van de deelnemers dat deze beschikken over voldoende vaardigheden om de

WAAW-code respecteren. De WAAW-code is een gesprekscode die werd bedacht door CEDES

(beweging voor integrale armoedebestrijding). Het omvat 4 gemakkelijk begrijpbare, maar

essentiële afspraken die je als trainer met de groepsleden maakt.

PAGINA 18

2. Praktische uitwerking:

Aan de herstelacademie voorzien mensen met ervaringskennis en professionele kennis samen

een aanbod. Deelnemers en lesgevers worden respectievelijk student en trainer van en met

elkaar. Deze rolverandering resulteert in een positief zelfbeeld: van ‘patiënt, ziek en

behandeling’ naar ‘student, keuzes maken’ en ‘het stuur van eigen leven in handen nemen’.

A. Inschrijving

Inschrijven aan de herstelacademie kan door te registeren via de website

www.herstelacademie.be of telefonisch. De inschrijving gebeurt op eigen initiatief van de

student en niet op basis van verwijzing van een derde.

Vb Een persoon die door de huisarts wordt verwezen naar de herstelacademie omdat hij meer

dan gemiddeld drinkt, maar tijdens het onthaalgesprek aangeeft vooral nood te hebben aan

sociale contacten, zal zich inschrijven voor een cursus ‘Vrienden maken’.

B. Het cursussenaanbod.

Het programma van de academie wordt per trimester aangeboden in drie regio’s (Asse, Halle,

Vilvoorde). In de schoolvakanties worden geen cursussen gegeven. Het aanbod is opgedeeld

in 4 categorieën; Onthaal, Basisaanbod, Vervolgaanbod en een ‘Train de Trainer’ .

We raden aan om eerst het basisaanbod van de school te volgen, maar dit is geen

verplichting. Voorlopig beperken we het deelnemers in een cursus tot 10. Meermaals

deelnemen aan een cursus kan.

Onthaal aan de Herstelacademie & opstellen een persoonlijk leerplan.

Basisaanbod: Herstel en jezelf

Leren aan de herstelacademie

Je eigen Herstelplan (in groep - interactief)

Je Goed Gevoel plan (in groep – ieder maakt eigen plan)

Vervolgaanbod:

Communiceren / Mijn vrije tijd plannen/ Vrienden maken / Werken vinden en behouden /

Verder na middelengebruik/ Een goede buddy worden/ Sociale media en herstel / Aan de slag

met een positief zelfbeeld,…

‘Train de trainer’ voor gevorderden.

PAGINA 19

C. Onthaal:

Onthaal aan de academie zien we als een belangrijke eerste stap. De deelnemer krijgt

informatie over de school en we ondersteunen de deelnemer om voor zichzelf een

persoonlijk leerplan op te maken. We bevragen ook naar specifieke noden bv. nood aan een

studie-buddy tijdens de lessen.

a) Basisaanbod, Herstel en Jezelf:

De cursus ‘Herstel en Jezelf’ bestaat uit 4 sessies en een terugkommoment. We

streven er naar om het basisaanbod in de drie regio’s geregeld te herhalen.

Sessie 1 Herstel en de kracht van ieders verhaal.

Sessie 2 Hoopvol zijn over onze toekomst.

Sessie 3 Je eigen kracht en je omgeving.

Sessie 4 Opstellen van een 'Goed Gevoel Plan', over alles wat je nodig hebt

wanneer je je goed voelt.

Sessie 5 Terugkommoment

b) Het vervolgaanbod:

We focussen ons vandaag op het geregeld aanbieden van het basisaanbod. Waar

we tijd en ruimte hebben voorzien we een vervolgaanbod rond brede thema’s:

‘Communiceren’, ‘Mijn vrije tijd plannen’, ‘Vrienden maken’, ‘Werken vinden en

behouden’, ‘Verder na middelengebruik’, ‘Een goede buddy worden’, ‘Sociale

media en herstel’, ‘Aan de slag met een positief zelfbeeld’,…

We willen het aanbod van de school samen met de partners in de regio verder

verbreden. Een cursusaanbod als dit van de Nottingham Recovery College is een

mogelijk voorbeelden:

www.nottinghamshirehealthcare.nhs.uk/our-services/local-services/adult-mental-health-

services/nottingham-recovery-college/ .

c) Train de trainer:

Deze cursus vormt de basis voor aanstaande trainers. Wanneer je de cursus volgt

krijg je zicht op hoe er precies aan de academie wordt gewerkt. Je verwerft

vaardigheden om eventueel als trainer aan de slag te gaan aan de academie. De

cursus staat ook open voor hulpverleners die inspiratie wensen op te doen rond

een mogelijke praktijk van herstelgericht werken in hun regio/dienst.

Mensen die nog geen stappen hebben gezet in hun herstelproces adviseren wij

om eerst in te schrijven voor het basisaanbod van de herstelacademie. Van

hulpverleners verwachten we dat die reeds voorkennis hebben rond de

herstelgedachte.

PAGINA 20

De cursus bestaat uit 4 dagdelen:

Dagdeel 1 : De Herstelacademie is samen doen!

Over het effect van herstelverhalen en kwaliteitscriteria van de school.

Dagdeel 2 : Les geven aan de school.

Over het verloop van de lessen, de cursusplanen, werken met leerdoelen,…

Dagdeel 3 : Het onthaalgesprek.

Over hoe de inschrijving en het eerste gesprek verloopt, het opstellen van

leerdoelen, het werken met keuzes van de student ....

Dagdeel 4 : Aan de slag met de modules.

Over hoe een cursus geven. We oefenen met de modules; Herstel & Jezelf,

Herstel en communicatie,

Een bijkomend vormingspakket voor trainers wordt uitgewerkt in samenwerking

met trefpunt zelfhulp, mogelijke thema’s kunnen zijn: ‘werken met groepen’ –

‘opstellen cursusplannen’ – ‘les geven’ – ‘aangeboden door steunpunt vrijwilligers

of trefpunt zelfhulp’.

We beschikken over een ploeg van 9 trainers met ervaringskennis. Trainers met

ervaringskennis engageren zich als vrijwilliger. We maken met hen een

vrijwilligersovereenkomst conform de wettelijke regelgeving en forfaitaire

vergoedingen voor vrijwilligers.

D. Hoe worden cursussen gemaakt?

a) Samen produceren

Aanvankelijk zijn we gestart met een vertaling van het cursusmateriaal dat we

hebben meegekregen van onze studiereis in 2009 naar het ‘Recovery Innovation’

Center te Arizona.

De vertalingen werden gedaan door iemand met ervaringskennis. Naast het

technisch vertalen, werd ook gezocht naar een levende taal die herkenbaar is

voor onze ‘Vlaamse’ context. Er volgde een geregelde terugkoppeling naar een

redactiegroep, die bestond uit professionals en mensen met ervaringskennis.

Op die manier kwamen we tot de cursusonderdelen: Herstel en jezelf,

Communiceren over mijn aandoening, Mijn vrije tijd plannen, Vrienden maken,

Werken vinden en behouden en Verder na middelengebruik.

b) Cursusplannen als basis:

Tijdens ons bezoek aan de Nottingham Recovery College in 2014 hebben we

geleerd hoe te werken met Co-productie groepen en een cursusplannen. De

Recovery College heeft een zeer divers aanbod van cursussen. Elke cursus wordt

gegeven op basis van een cursusplan. Studenten nemen er zelf notities tijdens de

les, enkel de basiscursus ‘Your Wellness Plan’ is een gedrukte bundel.

Een Co-productiegroep (procesmap in bijlage) bepaalt de inhoud en de

doelstellingen van een cursusplan als ook het aantal sessies. Een cursusplan

PAGINA 21

schetst het verloop van de cursus en geeft de taakverdeling tussen de trainers

weer.

Vandaag gebruiken we in Halle Vilvoorde voor elk cursusonderdeel een

cursusplan. Een cursusplan geeft een duidelijke structuur aan het verloop van de

lessen. De trainers weten precies van elkaar wie wat gaat doen, dit geeft

duidelijkheid.

Het uitwerken van een cursusplan gaat bovendien een stuk sneller dan het

uitwerken van gedrukte cursusonderdelen. Hierdoor kunnen we ook

gemakkelijker gaan kijken hoe we het reeds bestaande aanbod binnen onze

dienstverlening kunnen omvormen naar een format die beantwoord aan de

criteria van de academie.

c) De rollen in de herstelacademie:

In de herstelacademie kennen we grofweg twee rollen, deze van trainer en deze

van student. De trainer is een vrijwilliger met ervaringskennis of een

hulpverlener. De HerstelAcacdemie gaat voor een cultuur van gelijkwaardigheid

tussen professionals, mensen met ervaringskennis (peers) en studenten.

De student:

Iedere persoon die in de mogelijkheid is om deel te nemen aan een

groepsgebeuren en voor zichzelf leerdoelen kan bepalen kan deelnemen aan een

cursus.

In het geval een student naar de cursus komt met een begeleider, dan gebeurt dit

op discrete wijze en volgt de begeleider cursus mee als student, men praat niet

over de ander.

De trainer:

Iedere trainer volgt dezelfde cursus Train de trainer om aan de slag te gaan,

onafgezien de persoonlijke vorming en achtergrond.

Competenties van de trainer:

• Heeft een bijzondere ervaring of expertise rond een GGZ thema. Is expert

vanuit eigen verhaal, beleving of kennis.

• Kan dit thema vertalen naar de kernprincipes van de herstelgedachte:

‘Hoop’, ‘Empowerment’, ‘Keuzes maken’ , ‘Verantwoordelijkheid’ en

‘Zingeven’.

• Kan (of heeft bereidheid om het te leren) educatief werken met een

groep: leerproces bewaken, structureren, motiveren, essentiële zaken

oppikken die worden gedeeld, her-verwoorden en aanmoedigen.

• Doet aan zelfreflectie en brengt een positief verhaal.

• Beschikt over zelfmanagement: eigen herstelplan, eigen crisisplan,

controle etc…

PAGINA 22

• Is respectvol naar de studenten en de organisatie, beheerst de WAAW

code

• Ook een hulpverlener is bereid om te delen wat raakt, wat herkenbaar is,

zit er bij als kwetsbare mens.

Wat bieden wij aan trainers?

• Supervisie na elke cursus en waanneer nodig.

• Deelname aan het kernteam van de herstelacademie.

• Deelname aan het vormingsaanbod van CGG Ahasverus.

• Deelname aan buddyavonden van CGG Ahasverus.

• Forfaitaire vrijwilligersvergoeding volgens wettelijke bepaling.

E. De studie-buddy

Voor sommigen kan de stap naar de academie groot zijn, men voelt zich ongemakkelijk in

een nieuwe omgeving, notities nemen tijdens de lessen lukt niet, men kent de taal

onvoldoende,…

In die gevallen kan de student samen met een vriend, familielid of hulpverlener naar de

cursus komen, dit noemen we een studie-buddy. De studie-buddy is een

vertrouwenspersoon van de student en biedt ondersteuning waar nodig. De studie-buddy

kan deelnemen aan de gesprekken, we verwachten in de cursussen wel dat iedere

deelnemer praat vanuit zichzelf, niet over de ander.

F. Locatie van de school:

CGG Ahasverus is actief in Halle, Asse, Vilvoorde en Grimbergen en heeft in die regio’s 4

vestigingen voor ambulante psychotherapeutie en een ontmoetingscentrum, ‘t Atelier.

‘t Atelier biedt een aanbod van dagbesteding, een ‘Buddywerking’, een loketfunctie voor

cultuur en vakantieparticipatie en ondersteuning aan vrijwilligers. We hebben ook een sociaal

artistiek project ArtEco, gelegen in de wijk ‘Far West’ te Vilvoorde.

t’ Atelier kende reeds jaren een traditie van empowerment, zingeving en persoonlijk herstel

en leek ons een ideale plek om de herstelacademie een onderdak te bieden.

Het is belangrijk voor de school om te beschikken over een fysieke ruimte waar les kan

gegeven worden. De ruimtes waar de cursussen worden gegeven hebben een positieve

uitstraling nodig en zijn voorzien van tafels en stoelen, een Whiteboard en toebehoren om les

te geven.

PAGINA 23

G. Structuur van de school:

De HerstelAcademie wordt gerund door zowel mensen met ervaringskennis als trainers met

professionele kennis.

Figuur 2 Structuur van de school

Voor de dagelijkse werking voorzien we een halftijdse schoolmanager (professional). Deze

wordt 1 dag per week bijgestaan door een programmacoördinator (vrijwilliger met

ervaringskennis). De programma coördinator werkt op dit moment nog in DUO met een

professional. We overwegen om 1u per week logistieke steun te voorzien om aanvragen rond

het cursusaanbod via website en telefoon te behandelen.

H. Inbedding binnen het CGG

Het cursusaanbod en onthaalgesprekken zijn ingebed in de reguliere werking van onze

organisatie, er wordt voor iedere student een EPD dossier aangemaakt (administratief, met

toestemming van de student). Studenten betalen de cursussen conform de regelgeving van

consultaties van de CGG. Hulpverleners registreren hun activiteiten binnen het EPD, de tijd

die zij spenderen als trainer wordt berekend binnen hun KPI (kwaliteit performance index).

I. Het cursusaanbod in het schooljaar 2015-2016 regio Asse, Halle en Vilvoorde

We deden 23 onthaalgesprekken. We willen dit schooljaar een 20 tal mensen het

basisaanbod ‘Herstel en Jezelf’ laten volgen. 23 studenten schreven zich in voor het

vervolgaanbod.

23 Onthaalgesprekken

15 onthaal ‘Verder na middelengebruik’

Basisaanbod ‘Herstel en Jezelf’: 3 x 5 = 15 sessies – 12 deelnemers (+10 nog te geven in juni

2015).

Vervolgaanbod:

o Verder na middelengebruik 2 x 4 = 8 sessies - 16

o Aan de slag met een positief zelfbeeld 1 x 7 avondsessies – 7 deelnemers

‘Train de trainer’ voor gevorderden 2 x 4 = 8 sessies – 16 deelnemers

Kernteam voor trainers, om de 2 weken (niet tijdens de schoolvakanties) -

PAGINA 24

Andere:

o 3 daagse opleiding Ervaringskennis – Uilenspiegel, Brussel

o 1/2 dag opleiding in vormingsaanbod Herstelgerichte zorg - Sociaal Hoge school, Leuven

o 1 dag opleiding ‘opleiding basistraject ErvaringsWerk’ – VIVES, Gent

Voor de mensen die zich inschrijven voor het basisaanbod trachten we steeds om vooraf een

persoonlijk leerplan op te stellen. Voor meer specifieke cursussen zoals de cursus ‘Verder na

middelengebruik’ kunnen mensen rechtstreeks inschrijven. Veelal zien we dat mensen na het

volgen van een cursus als ‘Verder na middelengebruik’, zich alsnog inschrijven voor de cursus

‘Herstel en Jezelf’.

Het zal een aandachtspunt zijn voor het schooljaar 2015-2016 om de school en het aanbod

ruimer bekend te maken en voldoende nieuwe studenten aan te trekken. Vandaag kunnen

mensen zich via de website inschrijven en voorzien we folders per cursus. Voor het drukken

van een prospectus is vandaag geen budget. We hebben wel affiches die we gaan verspreiden

bij huisartsen, CAW, OCMW’s, partners van de SEL etc…

We organiseerde dit schooljaar 2 ‘Train de trainers’ en beschikken op dit moment over een

ploeg van 9 trainers met ervaringskennis en 2 trainers met professionele kennis. Voor het

schooljaar 2015-2016 willen we meer hulpverleners betrekken bij de cursussen.

Het verdere implementatieproces.

Een stuurgroep met gebruikers en professionelen wordt samengesteld.

Veldwerkers uit de verschillende organisaties worden samengebracht.

De werkmethodieken en cursussen die reeds ontwikkeld werden in de organisaties,

en voldoen aan het paradigma worden ingebracht (vb aanbod van Uilenspiegel).

Hulpverleners en gebruikers volgen samen een basistraining ‘Train de Trainer’.

Andere aanvullende vorming voor gebruikers en hulpverleners wordt gestimuleerd.

Een curriculum wordt per regio opgebouwd.

Jan 2016: een eerste regionaal programma-aanbod wordt in de twee gebieden

Leuven, Halle-vilvoorde-Brussel aangeboden.

J. Indicatoren die we vandaag hanteren?

Het aanbod heeft als doel de maatschappelijke integratie en de levenskwaliteit van

deelnemers te bevorderen.

Indicatoren op niveau van de studenten kunnen zijn;

zelfevaluatie en monitoring van behalen van eigen leerdoelen

de tevredenheid waarin de persoon zijn rol ervaart in de maatschappij.

de tevredenheid van levenskwaliteit op de verschillende levende levensdomeinen.

tevredenheid van het cursusaanbod en onthaal aan de school.

Het aantal studenten.

PAGINA 25

Indicatoren voor de school en het cursusaanbod kunnen zijn;

De aanwezigheid van een educatieve reflex is aanwezig in taal, aanbod en omgeving:

o Aanwezigheid van een cursusplan per cursusonderdeel.

o Beschikken over leerdoelen en de beoogde vaardigheden per

cursusonderdeel.

o De aanwezigheid van een systematische opvolging omtrent het behalen van

deze leerdoelen en verwerven van vaardigheden.

o Beschikken over een gevarieerd cursusaanbod met focus op eigen herstel.

o Toegankelijkheid van de school en het cursusaanbod.

o Inschrijven voor de cursusaanbod volgens eigen keuze en doelen van de

student.

o Beschikken over aangename en positieve een infrastructuur om les te geven.

De mate waarop er rekening gehouden wordt met co-productie; het samen creëren

van de cursussen, het samen geven van cursussen en het samen leren.

De wijze van onthaal en aanwezigheid van coaching faciliteiten.

De mate waarop er herstelgericht wordt gewerkt (vb afname ROPI).

Bekendheid / zichtbaarheid van de school en het cursusaanbod binnen het netwerk,

de regio en de maatschappij (aanwezigheid prospectus, website, …).

Een diversiteit aan partners die het cursusaanbod realiseren.

K. Logistiek en bekendheid

Het beschikken over een goede logistiek is een belangrijk onderdeel van de school. Deze

logistieke functie stelt het cursusprogramma samen, regelt de inschrijvingen en doet de

promotie.

Recovery colleges in Engeland en America hebben een uitgebreid budget voor promotie. Ze

beschikken naast een website en folders over een professioneel ogende prospectus

(programmaboekje). Dit boekje wordt per trimester vernieuwd en opnieuw verspreid binnen

het brede netwerk van GGZ voorzieningen en gebruikers.

L. Involvement Center

In Nottingham vormt de ‘Recovery College’ een groter geheel met het ‘Involvement Center’.

Het Involvement Center functioneert als inspraakorgaan en gaat permanent op zoek naar

initiatieven waar ruimte is voor ervaringskennis en participatie in de zorg. Ze doen dit voor

het brede GGZ netwerk in de regio. Het center voorziet in de nodige support en

ondersteuning voor mensen die aan de slag willen gaan met hun ervaringskennis, als

ervaringsdeskundige in een team, bij een ombudsdienst, trainer aan de college etc…

M. Bevindingen:

Het cursusaanbod werkt bijzonder enthousiasmerend voor studenten en trainers. Het was

vandaag nog een beperkt initiatief maar we kenden in het basisaanbod geen drop-out. Veelal

vragen studenten naar meer bijeenkomsten.

PAGINA 26

Studenten die eerst het basisaanbod volgen, haken sneller aan bij het vervolgaanbod. Ze

kennen het materiaal en de manier van les geven. Ze hebben ook reeds een shift gemaakt van

cliënt/patiënt , naar student en het werken met eigen leerdoelen.

We beogen een ervaringsgericht leren in een sociale context. Het beschikken over eigen

Vlaams materiaal met ruimte voor begrippen als ‘Schoon, Content en Goesting,…’ is een

meerwaarde.

Het gebruiken van een cursusplan heeft het co-productie proces bevorderd en geeft structuur

aan de lessen. Wanneer het tijdsschema bewaakt te wordt, weten trainers precies wat er van

hen wordt verwacht. Het cursusplan ondersteunt de complementaire inbreng van trainers.

Tijdens de cursussen hebben we het op een constructieve manier over eerder negatieve

ervaringen. Het risico om te hervallen in miserieverhalen is een aandachtspunt voor de

trainers en dient bewaakt te worden. Het beschikken over expertise om een groep op een

aangename manier aan het werk te zetten kan een meerwaarde zijn.

PAGINA 27

N. Prospectus en Cursusplan

PAGINA 28

PAGINA 29

PAGINA 30

DEEL 3

WERKPLAN VOOR EEN

HERSTELACADEMIE IN VLAAMS-

BRABANT/BRUSSEL

A. Inleiding

Bij het verschijnen van dit werkboek, onderhandelen we om middelen te vinden om de

boeiende werkwijze van de Recovery College, en de praktijk van de HerstelAcademie van

Halle-Vilvoorde een eigen vorm te kunnen geven voor onze regio’s. Bij verschillende

organisaties werd gepeild naar hun interesse en verschillende namen van medewerkers

werden reeds doorgegeven.

Met hen willen we samen een traject starten om voor de regio een Prospectus

Herstelacademie te maken voor de regio Halle-Vilvoorde/Brussel en de regio Leuven.

B. Doelstellingen voor de periode april 2015 tot december

2016 1. De werkmethodiek van HerstelAcademie wordt uitgewerkt voor de provincie Vlaams-

Brabant en de Nederlandstaligen te Brussel. In twee regio’s (drie netwerken) wordt een

herstelgericht programma-aanbod uitgewerkt volgens de principes van de Recovery

Colleges.

2. De stakeholders worden betrokken in de opbouw van de Academie zodat een regionaal

aanbod samen gedragen wordt.

a. De netwerken 107 zijn bevoorrechte organisatiestructuren om in het proces

betrokken te worden.

b. GGZ organisaties

c. Gebruikerorganisaties

d. Belendende organisaties: Mutualiteiten, Vorming (Trefpunt Zelfhulp, CVO…),

VDAB, …

3. Financiering op lange termijn wordt uitgewerkt. Er wordt overlegd met de overheid,

welke rol de Vlaamse en Federale overheid kan en wil opnemen.

PAGINA 31

4. De organisatiestructuur van de HerstelAcademie is duidelijk:

a. De medewerkers in de organisaties zijn bekend

b. De stuurgroep die de organisatie van de school begeleid is samengesteld

c. De inhoudelijke werkgroep die de selectie van cursussen bewaakt is

samengesteld en ontwikkelt een transparante wijze van selectie volgens de

principes van de school

d. De Opleiding voor cursusmedewerkers is voorhanden

5. Een methode om nieuwe cursussen toe te voegen aan de Prospectus is voorhanden en

wordt aan de doelgroep (medewerkers, gebruikers) verspreid en actief bekendgemaakt.

De organisaties weten daardoor:

o wat komt in aanmerking als cursus

o wat dient aanwezig te zijn in de cursus

o wie kan de cursus begeleiden

6. Voor medewerkers en gebruikers die cursussen willen uitwerken en geven, is voldoende

opleiding en coaching voorhanden om aan de slag te gaan

7. De praktische aspecten van het dagelijks goed bestuur zijn uitgewerkt en voorhanden

a. Inschrijven: inschrijven, annulering, info over deelnemers

b. Financieel beheer wordt uitgewerkt:

Verzekering; onkostenbeheer

Vergoeding door cursisten en aan medewerkers

Inkomsten door externen worden georganiseerd

8. Vanaf 2016 start in de regio Leuven en in de regio Halle-Vilvoorde-Brussel

(Nederlandstalig) een HerstelAcademie met een eigen aanbod. Er worden in 2016 voor

beide regio’s twee Prospectussen gemaakt met een programma aanbod.

9. Dit aanbod wordt aangeboden aan de brede groep van GGZ gebruikers d.m.v. een

Prospectus en maakt het mogelijk dat men van daaruit kan inschrijven.

a. in drukvorm en

b. Web: van verschillende organisaties (Vlabo, GGZ organisaties, Mutualiteit etc…)

10. Na de verspreiding van de tweede Prospectus In 2016 wordt met de stakeholders een

evaluatie gemaakt. De beleidsopties en structuur van werken na 2016 worden

uitgewerkt. De verderzetting van de regionale HerstelAcademie is duidelijk in structuur

en financiering. De financiële responsabilering van de organisaties die deel uitmaken

van de stakeholdersgroep wordt eveneens aangesproken.

PAGINA 32

C. Project Kalender 2015

Periode Wat 2015 April-sept Werkboek gemaakt

Werkboek wordt verspreid

16-17 april Startdag Studiedag

De directies/staf van organisaties worden verder ingelicht en gemotiveerd

De medewerkers in de organisaties zijn bekend

De medewerkers uit gebruikersorganisaties zijn bekend

Mei-juni Overleg met partners voor logistieke ondersteuning

Overheid overleg over inbedding op langere termijn

Stuurgroep Dagelijkse Organisatie voor de school wordt samengesteld

De Stuurgroep Inhoudelijke Selectie en Vorming wordt samengesteld

De Provinciale Stuurgroep wordt samengesteld

Juli -okt Procedures worden afgesproken

Mutualiteiten worden betrokken

Sept- Dec Mederwerkers worden opgeleid met Train de Trainer en andere modules

Cursussen worden ontworpen en opgenomen in de Prospectus

1 dec Eerste prospectus is klaar en wordt gedrukt

Website is voorhanden met het programma en inschrijving

1 jan De prospectus wordt verspreid in de provincie en organisaties

PAGINA 33

D. Organigram en Coördinatie voorstel van het Project: Mits aansturing door een provinciale stuurgroep met de verschillende stakeholders

wordt voorgesteld om de dagelijkse aansturing als volgt uit te werken:

Provinciale Stuurgroep: netwerkcoördinatoren van de participerende netwerken,

projecthouder, coördinator van het project, vertegenwoordiger Prov. Vl.Brabant, Vlabo,

vertegenwoordiger Familie, gebruikersorganisatie, DENK, Trefpunt Zelfhulp.

Dagelijks Bestuur:

Dagelijks bestuur: Organisatorische ontwikkeling

In 2015 5 samenkomsten- 6 personen: coördinator/ gebruikers/ profess

In 2016 8 samenkomsten

Dagelijks bestuur: Prospectus, Inhoudselectie, Vorming

In 2015 5 samenkomsten- 6 personen: coördinator/ gebruikers/ profess

In 2016 8 samenkomst

HerstelAcademie Vlaams-Brabant Brussel

2015-2016

Provinciale Stuurgroep

3 x per werkjaar

Dagelijkse Stuurgroep

Organisatorische organisatie

Prospectus en Inhoud

organisatie

Provincie

CG

G A

HA

SV

ER

US

CURSISTEN gebruikers GGZ, Familie/omgeving, medewerkers en staf GGZ

CURSUSBEGELEIDERS coproductie

Gebruikersorganisaties

denk, uilenspiegel,

similes…

GGZ organisaties

Co

örd

inai

tor

van

de

Her

stel

Aca

dem

ie

PAGINA 34

E. STARTDAG - UPC Kortenberg G.Shepherd en J Repper

16 april

Werkcollege medewerkers en gebruikers ggz uit Vlaams-Brabant

09.30- 12.30 G.Shepherd en J.Repper zullen in een werksessie volgende thema’s toelichten

(a)Establishing Recovery Colleges – international experience [JR/GS]

• Where did the idea come from? [JR]

• What are the key features? (‘education’ v.’therapy’) [JR]

• Key defining features [JR]

• Key processes (co-production, ILPs, quality monitoring) [JR]

• Measuring outcomes [GS]

• The outcome evidence (so far) [GS]

(b) Recovery colleges in the Brabant region in collaboration with Eric Stijnen.

Tijdens een tweede werksessie wordt met de aanwezigen uit Vlaams-Brabant in groepen

gewerkt rond enkele fundamentele vragen die samenhangen met de oprichting van een

HerstelAcademie.

Deze vragen kan je nu reeds voorbereiden en vind je in de volgende pagina’s terug.

17 april Lessen uit Engeland en Vlaamse ervaringen

9.30: Ontvangst met koffie

10.00: Guido Pieters: Welkom en inleiding

10.15: Geoff Shepherd: Supporting recovery – experience from ImROC

11.00: KOFFIE

11.30: Sylvia Hubar: Herstelgericht werken in de eerste lijn.

11.45: Joris van Roy & Leen Romme: Herstel in het PZ: de Tiense ervaring

12.05: Greet Claes & Nancy Dijckmans: DENK: In tandem door het land van herstel

12.25: Vragen en discussie met sprekers en de zaal

13.00: Lunch

PAGINA 35

14.00: Julie Repper: Making recovery a reality: key service developments

14.45: Nathalie Albert: Ze vragen mijn gedacht

15.00: Ann Van de Vloet: Herstelplatform: samenwerken rond herstel

15.15: Familie-ervaringsdeskundige (Mich Jonckheere?): titel?

15.30: Pascal Balduzzi & Toon Derison: Herstelacademie, met kompas koersen naar

herstel en een regionale praktijk?

15.50: Slot

F. HUISWERK voor Gebruikers GGZ, Familieleden en Medewerkers

Dit huiswerk kan je downloaden via een invulformulier. De locatie voor het document is:

na invullen (persoonlijk of met collega’s) kan je het doorsturen naar Toon Derison die de

School in deze fase coördineert. Toon.derison@herstelacademie.be

Ben je

Kruis aan

Gebruiker van GGZ

Ervaringsdeskundig in een GGZ thema

Familielid of kennis

Medewerker

Staflid van een organisatie

Regio waar je werkt Leuven

Halle-Vilv

Brussel

Facultatief Indien je op de hoogte wenst te blijven bij de organisatie van een

HerstelAcademie in Vlaams-Brabant dan kan je hier je contactgegevens opgeven:

Naam

E-mail

Tel of gsm

Adres str

pstnr

Wil jij betrokken worden in de uitwerking van de school?

Ja/nee

In organisatie opbouw

In cursusgeven

In andere taken (logistiek)

PAGINA 36

1. Vragen over de 0rganisatie van de School

Wat is volgens jou belangrijk om uit te werken bij een eigen Regionale

HerstelAcademie. Je kan over volgende vragen reflecteren: alleen of met collega’s.

Noteer je bemerkingen en suggesties. Het werkboek voorziet je van

achtergrondinfo.

De HerstelAcademie gaat uit van enkele principes die de school in haar ganse praktijk

bewaakt: in het samenstellen van de cursussen, het beleid van de school, de selectie

en vorming van cursusbegeleiders, het coachen van cursisten.

Noteer: je keuze en eventuele bemerking bij dit punt

Bij belang(stelling?): noteer je jouw keuze van belangstelling van dit

item in het geheel (vb 1= de is voor mij het belangrijkst)

1. Educatie:

HerstelAcademies baseren zich op een educatieve methodiek en kunnen werken binnen de context van de traditionele GGZ. De sleutels die deze uitwisseling tussen beide mogelijk maakt:

Taal, cursusinhoud en presentatie gaan uit van een (zelf) Lerende opstelling

Er wordt les gegeven en documentatie voor de bezoekers is beschikbaar

Opgebouwd vanuit een onderwijscurriculum (Prospectus)

Co-productie tussen mensen met een GGZ ervaring en professionelen

Stelt mensen in staat experts te worden in hun eigen zelfzorg, vaardigheden en zelfvertrouwen te ontwikkelen om hun eigen herstel te bevorderen

Stelt mensen in staat experts te worden in hun eigen zelfzorg, vaardigheden en zelfvertrouwen te ontwikkelen om hun eigen herstel te bevorderen

Belang Jouw Keuze

1: Volledig oneens 2 3 Neutraal 4 5: 100% akkoord

Bedenking:

PAGINA 37

2. Co-productie: de expertise van professionele en van ervaringskennis wordt

erkend en in een coproductie verwerkt in het cursusaanbod, werk en organisatie.

Ze breken de destructieve barrières tussen 'zij' en 'wij' af, omdat deze

stigmatisering en uitsluiting bestendigen.

Belang Jouw Keuze

1: Volledig oneens 2 3 Neutraal 4 5: 100% akkoord

Bedenking:

3. Samen Leren: Educatie en Coproductie gebeuren in een cultuur en praktijk van

collegiale steun en van samen leren. Het geven van steun doorbreekt isolement,

schept hoop en bevordert participatie aan burgerschap. Er wordt gefocust op

kracht en persoonlijke aanpak. Voor iedereen (staf, gebruiker, familiedoelen)

zijn sterke punten, vaardigheden en kwaliteiten de basis waarop gebouwd wordt.

Belang Jouw Keuze

1: Volledig oneens 2 3 Neutraal 4 5: 100% akkoord

Bedenking:

PAGINA 38

4. Individuele Coach: De wijze van Toeleiding naar de School is belangrijk.

Gebruikers van GGZ, Familie, Medewerkers kunnen zich inschrijven in de school.

De kandidaat cursist wordt ingeleid in de werkingsprincipes, taal en cultuur. De

cursist kan vlot beroep doen op een individuele coach die hem/haar wegwijs

maakt; deze kan hem/haar ondersteunen in het opmaken van een eigen

Individueel leerplan. (drempelgraad van de school)

Belang Jouw Keuze

1: Volledig oneens 2 3 Neutraal 4 5: 100% akkoord

Bedenking:

5. Mijn Ervaring.

Heb je in het recente verleden belangrijke ervaringen die verwant zijn met deze wijze

van werken dan kan je deze hier noteren.

PAGINA 39

2. Cursus Ontwikkeling

1. Volgende typegroepen van cursussen zijn volgens mij belangrijk

Type Voorbeelden Welk belang geef je aan deze groep programma’s

Niet belangrijk

neutraal Zeer belangrijk

1 Je leven in handen nemen

Zelfmanagementsprogramma’s: -opmaken van je eigen herstelplan -herstellen na een herval…

2 Info GGZ specifieke thema’s over kwetsbaarheden zoals depressie, bipolaire stoornis en psychose.

3 Praktische Vaardigheden

Het beheren van geld, probleemoplossende strategieën….

4 Werk en Studievaardigheden

Vb Hoe stel ik me voor bij werk na een ziekte; wat zijn mijn sterktes en interesses voor werken

5 Lichamelijke gezondheid en welzijn

Cursussen die Gezond leven bevorderen

6 Familie en omgeving

PAGINA 40

2. Volgende Cursussen komen volgens mij in aanmerking op opgenomen te worden

in het concept van de HERSTELACADEMIE. Het kunnen cursussen zijn die in je

eigen organisatie zijn ontwikkeld of gegeven worden. Het kunnen thema’s zijn

waar jij aan denkt en die binnen dit kader passen maar nog niet bestaan. Je kan

per cursus trachten de verschillende elementen in te vullen.

Titel

Type of thema (zie vorig punt)

Doelgroep Voor allen medewerkers Gebruikers ggz Familie/kennis

Beschrijf de inhoud die in de cursus aan bod komt:

Is deze reeds gegeven Ja/nee

Waar/periode

Beleiders: (of indien nieuw: suggestie van begeleiding)

Welke kenmerken van de HerstelAcademie zijn reeds aanwezig (zie hoger)

Niet aanwezig

neutr Sterk aanwezig

1 Educatieve benadering

2 Co-productie

3 Samen leren en Eigen Kracht

4 Bemerking

Titel

Type of thema

(zie vorig punt)

Doelgroep Voor allen

medewerkers Gebruikers ggz Familie/kennis

Beschrijf de inhoud die in de cursus aan bod komt:

Is deze reeds gegeven

Ja/nee

PAGINA 41

Waar/periode

Beleiders: (of indien nieuw: suggestie van begeleiding)

Welke kenmerken van de HerstelAcademie zijn reeds aanwezig (zie hoger)

Niet aanwezig

Neutraal Sterk aanwezig

1 Educatieve benadering

2 Co-productie

3 Samen leren en Eigen Kracht

4 Bemerking

Titel

Type of thema

(zie vorig punt)

Doelgroep Voor allen

medewerkers Gebruikers ggz Familie/kennis

Beschrijf de inhoud die in de cursus aan bod komt:

Is deze reeds gegeven

Ja/nee

Waar/periode

Beleiders: (of indien nieuw: suggestie van begeleiding)

Welke kenmerken van de HerstelAcademie zijn reeds aanwezig (zie hoger)

Niet aanwezig

Neutraal Sterk aanwezig

1 Educatieve benadering

2 Co-productie

3 Samen leren en Eigen Kracht

4 Bemerking

PAGINA 42

Bijlage 1

REFERENTIES Deel 1 Artikel 1

L. (2000) META Services recovery education center business plan. Phoenix Arizona: META Services Inc.

Ashcraft, L. & Anthony, W. (2005) A story of transformation, Behavioral Healthcare Tomorrow, April, 12-22

Cook, J.A., Copeland, M.E., Jonikas, J.A., et al. (2011) Results of a randomised controlled trial of mental illness self-management using wellness recovery action planning.

Schizophrenia Bulletin doi: 10.1093/schbul/sbr012 Coulter, A. (2011) Engaging patients in healthcare. Maidenhead: Open University Press.

Department of Health (2001) The Expert Patient: A new approach to chronic disease management for the 21st century.

Department of Health: London Department of Health (2006) Supporting people with long-term conditions to self-care: A guide to developing local strategies and good practice.

Department of Health: London Department of Health (2011) No Health Without Mental Health: A Cross-Government Mental Health Outcomes Strategy for People of All Ages. London: HM Government

Foster, G., Taylor, S, J, C., Eldridge, S. Ransay, J. & Griffiths, C.J. (2007) Self-management education programmes by lay leaders for people with chronic conditions. Cochrane database of Systematic Reviews Issue 4. Art. No.: CD005108.

Lawn, S., Battersby, M. W., Pols, R. G., Lawrence, J., Parry, T., & Urukalo, M. (2007). The mental health expert patient: Findings from a pilot study of a generic chronic condition self-management programme for people with mental illness. International Journal of Social Psychiatry, 53(1), 63-74

National Institute for Health and Clinical Excellence (2011) Service user experience in adult mental health: improving the experience of care for people using adult NHS mental health services, NICE clinical guideline 136 www.nice. org.uk/cg136

Perkins, R. (2012) UK mental health policy development – An alternative view, in Phillips, P., Sandford, T. and Johnston, C. (eds) Working in Mental Health: Practice and Policy in a Changing Environment, Oxford: Routledge

Perkins, R. & Slade, M. (2012) Recovery in England: Transforming statutory services? International Review of Psychiatry, 24(1), 29-39

Protheroe, J. Rogers, A., Kennedy, AP., et al. (2008) Promoting patient engagement with selfmanagement support information: a qualitative meta-synthesis of processes influencing uptake. Implementation Science. 3, 44.

Pulvirenti, M., McMillan, J., Lawn, S. (2011) Empowerment, patient centred care and selfmanagement. Heath Expectations. Doi:10.1111/ j.1369-7625.2011.00757.x.

Repper, J. & Perkins, R. (2003) Recovery and Social Inclusion, London: Balliere Tindall

Repper, J. & Carter, T. (2011) A review of the literature on peer support in mental health

services, Journal of Mental Health, 20(4): 392–411

PAGINA 43

Repper, J. & Perkins, R. (2012) Recovery: A journey of discovery for individuals and services, in Phillips, P., Sandford, T, & Johnston, C. (Ed) Working in Mental Health: Practice and policy in a changing environment, Oxford: Routledge

Rinaldi, M. (2002) Manic depression and self management, in Ramsey, R., Page, A.,

Goodman, T. & Hart, D. (Eds.). Changing Minds: Our Lives and Mental Illness. London: Gaskell Rinaldi, M. & Suleman, M. (2012) Care co-ordinators attitudes to self-management and their experience of the use of the South West London Recovery College, London: South West London and St George’s Mental Health NHS Trust

Rinaldi, M., Wybourn, S. & Clenahan, M. (in press) The development, piloting and outcomes from a Recovery College in England, Psychiatric Rehabilitation Journal

Shepherd, G., Boardman, J. & Slade, M. (2008) Making Recovery a Reality. London: Sainsbury Centre for Mental Health

Shepherd, G., Boardman, J. & Burns, M. (2010) Implementing Recovery: a methodology for organisational change, London: Sainsbury Centre for Mental Health

RECOVERY COLLEGES

Deze paper is onderdeel van een reeks van het IMROC (Beweging voor implementatie van herstelgericht werken door organisatie verandering) beheerd door het NHS –Confederation Mental Health Network en Centrum voor Geestelijke Gezondheid en wordt ondersteund en gefinancierd door het Ministerie van Health.

Voor meer informatie over het project en andere hulpbronnen voor op herstel gerichte praktijk kan je de website bezoeken: www.centreformentalhealth.org.uk/recovery . Gepubliceerd mei 2012 © Centrum voor Geestelijke Gezondheid 2012

Cover foto: www.iStockPhoto.com/Jeja

Ontvangers (tijdschriften uitgezonderd) zijn vrij om te kopiëren of het materiaal van dit document te gebruiken op voorwaarde dat de bron correct vermeld wordt. Schrijf u in voor onze maandelijkse e-mail bulletins op www.centreformentalhealth.org.uk .

PAGINA 44

Bijlage 2 DEEL 1 artikel 2 wordt hier integraal weergegeven.

ARTIKEL 2

“The college is so different from anything I have done”.

A study of the characteristics of Nottingham Recovery College

THE JOURNAL OF MENTAL HEALTH TRAINING, EDUCATION AND PRACTICE VOL. 9 NO. 1 2014

Jane McGregor, Julie Repper and Helen Brown

Vertaling CGG Ahasverus

Dr Jane McGregor is an Independent Educational Researcher, based at Cambridge, UK.

Dr Julie Repper is a Recovery Lead, based at Notts Healthcare Trust, Nottingham, UK and University of Nottingham, Nottingham, UK.

Helen Brown is a Recovery College Manager, based at Nottingham Recovery College, Notts Healthcare Trust, Nottingham, UK.

INLEIDING

De ontwikkeling van de ‘Recovery Colleges’ (HerstelAcademie: RC) staat nationaal en internationaal in de kijker. De oprichting en werking van de RC’s wordt als één van de belangrijke stappen beschouwd in de organisatie van een Herstelgerichte GGZ. (ImROC = Implementing Recovery through Organisational Change 2013). De kracht van haar transformerende werking wordt steeds duidelijker. Maar wat is een HersteAcademie (RC) en hoe werkt dit educatiemodel in de praktijk?

Herstel in de GGZ kent vele definiëringen. (Mueser, 2002;. Le Boutillier et al, 2011). Het

kan gezien worden als een ‘persoonlijke ontdekkingsreis waarbij mensen op zoek gaan naar

zingeving en begrip in wat er met hen gebeurd is en deskundiger worden in een grotere

zelfzorg. Zo bouwen ze aan een nieuw gevoel van eigenwaarde en ontwikkelen nieuwe

doelen in hun leven. Ze worden in dit proces vindingrijker om hun talenten en Eigen Kracht

in te zetten om zo hun ambities beter te verwezenlijken.´(Perkins et al., 2012, blz. 2)

Dit is duidelijk anders dan een focus van symptoombestrijding. De HerstelAcademies (RC) in

Engeland werden sterk beïnvloed door het pionierswerk in de VS. De Recovery Education

Centres (US) werken vanuit een Eigen Kracht aanpak: ‘"Mensen ontdekken wie ze zijn, en ze

leren vaardigheden en tools gebruiken om hun Herstel te versterken. Deze unieke bijdrage

van wie ze zijn, brengen ze tot uiting in hun leven"(Ashcraft en Anthony, 2005).

De specifieke ontwikkeling van de Engelse HerstelAcademies (RC) heeft hier verder gebouwd

op het resultaat en effect van onderwijs die samengaat met

ondersteuning van zelfmanagement en

programma’s opgebouwd vanuit een ervaringsdeskundigheid (Foster et al., 2009)

PAGINA 45

Dit is zeker werkzaam in de GGZ (Lucock et al., 2011).

Vanuit een ‘ziektemanagement’ werd de psycho-educatieve benadering - met training en

toepassing van cognitieve gedragstherapeutische technieken - sterk bevorderd. Mueser

(2002) suggereert dat meer onderzoek zou moeten gebeuren hoe interventies de bredere

dimensies van Herstel beïnvloeden: zoals het ontwikkelen van hoop, betekenis en zingeving

in het leven. The Workers Educational Association (Lewis, 2012) en the Mental Health

Foundation (2011) verkende in een studie het belang van dit ‘gemeenschapsleren’

(community learning) door volwassenen in de GGZ. Lewis licht hierin de verschillende

aspecten toe die bijdragen aan GGZ en welzijn. Het belang van ‘levenslang leren in Herstel’

wordt in toenemende mate erkend en wordt steeds meer onderwerp van onderzoek.

Dit artikel beschrijft de kenmerken van de Nottingham Recovery College (NRC). In Zuid-West-Londen en St George’s startte in 2010 een eerste HerstelAcademie (RC). De Nottingham Recovery College is de tweede HerstelAcademie (in 2011) . Momenteel zijn een 8-tal HerstelAcademies (RC) operationeel en zijn er nog een aantal nieuwe gepland. Om de bijdrage van de onderwijsbenadering aan de HerstelAcademie te verkennen, werd uitgegaan van een onderbouwd theoretisch model "(Glaser en Strauss, 1967). Dit ging uit van verschillende methodische benaderingen. Door observatie, semi-gestructureerde interviews, image-based onderzoek (Prosser, 1998) en studie van documenten werden de primaire data verzameld. Met deze studie kan de HerstelAcademie (RC) beschreven worden en was het mogelijk om de werking te analyseren. Het was geen formele evaluatie van de school.

Observatie werd gericht op de dagelijkse werking van en de interacties in de

HerstelAcademie.

Verschillende curricula van cursussen werden onderzocht, en ‘participerende observatie’

werd gebruikt om de aanspraken van de Herstelacademie te onderzoeken. (Repper and

Perkins, 2003; Onken et al., 2007). De onderzoeksitems bestonden uit een goede spreiding

van het soort cursussen, variërend in duur.

Het volledige aanbod van deze cursussen kan je raadplegen in de huidige prospectus: www.nottinghamshirehealthcare.nhs.uk/our-services/local-services/adult-mental-health-

services/nottingham-recovery-college/ .

Er werden semi-gestructureerde interviews gehouden met studenten, peer-support

werknemers (PSWs), vrijwilligers en medewerkers. Vele gesprekken werden opgeschreven.

Aan sommige studenten werd gevraagd om foto’s uit het studiegebeuren te verzamelen die

in hun ‘herstelproces’ belangrijk waren. Dit bracht kennis aan op basis van foto-interviews

(Pink, 2001). Het verkende gevoelens, houdingen en inzet over de cultuur van de

HerstelAcademie.

Elke student heeft een "Persoonlijk Leer Plan" (PLP) en deze werden (met toestemming van

de deelnemers) geraadpleegd naast de bestaande cursusevaluaties. Tot de aanvullende

secundaire dataverzameling behoorden talrijke documenten uit het college, zoals

prospectussen, collegebeleid, handleidingen, sessie hand-outs en studentevaluaties. Hierbij

werden de ‘British Educational Research Association’ ethische richtlijnen steeds gevolgd.

Dit artikel bevat het gebruikte educatieve model van de HerstelAcademie samen. De theoretische basis en de specifieke kenmerken van de Herstelacademie worden toegelicht.

PAGINA 46

Er wordt momenteel kwantitatief onderzoek gedaan naar de kenmerken van de studentengroep en hun gebruik van de school (RIO data), naast kwalitatief proces, onderzoek en verhalen. Een hoofdstuk gaat in op de kritische dimensies van een HerstelAcademie (RC). We voegen een discussie toe over de betekenis van de pedagogische principes die worden toegepast en hun mogelijke effecten in wat door veel studenten als ‘de verandering in hun leven’ wordt beschreven. Tot slot geven we aanbevelingen voor toekomstig onderzoek en ontwikkeling.

Het Educatieve model

Het oorspronkelijk ontwerp voor de HerstelAcademie werd omschreven in een overlegdocument voor ‘the Centre for Mental Health/Mental Health Network of the NHS Confederation.’ Het geeft een bruikbare opdeling tussen het ‘therapeutische en de educatieve benadering´(Perkins et al., 2012). Natuurlijk zijn er educatieve acties die therapeutisch werken, en andersom. De voorgestelde opdeling is heuristisch van aard. Therapie neigt ertoe om zich te focussen op de behandeling van het gebrek/ziekte/symptoom waarbij de controle van het proces bij de therapeut komt te liggen. Werken vanuit een educatief paradigma erkent en bekrachtigt vooral de mogelijkheden en sterktes van de persoon. Dit wordt toegelicht in Tabel 1. HerstelAcademies, die zich baseren op deze educatieve methodiek, kunnen werken binnen de context van de traditionele GGZ. Perkins et al (2012) beschreef de sleutels die deze uitwisseling tussen beide mogelijk maakt.

Co-productie tussen mensen met een GGZ ervaring en professionelen

Een plaats waar kan les gegeven worden en documentatie voor de bezoekers

Opgebouwd vanuit een onderwijscurriculum

Niet-selectief in de deelname

Persoonlijke coach is beschikbaar en voorziet informatie en advies

De HerstelAcademie is geen vervangmiddel voor traditionele behandeling en diagnostiek

Het is geen vervanging van een onderwijssysteem

Het weerspiegelt de Herstelprincipes in al zijn aspecten van organisatie en cultuur.

Tabel 1 THERAPIE en EDUCATIE

Een therapeutische benadering Een educatieve benadering

Focus ligt op het probleem, disfunctionering en gebreken

Helpt mensen hun talenten en kracht te herkennen en gebruiken

Formele therapeutische schema’s en sessies onderbouwen het gebruikte paradigma

Staat mensen bij in het ontdekken van mogelijkheden en leren van vaardigheden

Activiteiten worden in therapie veranderd: werktherapie, tuintherapie…

Vertrekt vanuit doel en ambities van de mensen zelf

Problemen en therapie worden gedefinieerd door de professionele ‘expert’

Een coaching model helpt om mensen hun eigen doelen en oplossingen na te streven

PAGINA 47

Het behandelmodel neigt ertoe het krachtenonevenwicht tussen therapeut en cliënt te onderhouden en bekrachtigt het geloof dat de deskundigheid bij de professionele expert te vinden is

Studenten kiezen hun eigen cursussen in functie van hun werkplan en worden zo gestimuleerd om eigen experts te worden in zelfmanagement.

Het kenmerk van co-productie is hierbij essentieel. Studenten kiezen zelf hun cursussen uit het curriculum, aangemoedigd door professionele coaches van het Mental Health or Further Education (FE) of door Individueel sociale werker (PSW), waaronder ook trajectbegeleiders Peer Learning Advisers (PLAs). Studenten zijn verenigd in een eigen bestuurlijk orgaan. De ‘klas’ beschikt over computerinfrastructuur die vrij toegankelijk is. Het werkt verschillend van een traditioneel dagcentrum maar is evenmin een kopie van traditioneel onderwijs of traditionele behandeling. De Nottingham HerstelAcademie (NRC) bekeken vanuit de educatieve benadering. De studie vertrekt vanuit een sociaal constructivistisch standpunt. Organisaties, processen en labeling (zoals ‘geestesziek’) worden hoofdzakelijk gezien als sociaal gemaakte constructies. Tot de kernwaarde van de HerstelAcademie behoort een curriculum dat opgebouwd is door een co-productie. Tot deze educatieve organisatie behoort ook de onderliggende aanpak (Friere, 1970), met zijn visie en waarden, Herstelgerichte ondersteuning van studiegenoten en staf. Dit verhoogt in belangrijke mate de impact in vergelijking met een conventionele benadering. Studenten en PSW’s (Individueel Sociaal Werk) kunnen op een zinvolle wijze deelnemen en leidinggeven aan de ontwikkeling van het college. De wijze hoe er geleerd wordt en de relatie met verandering bij individuen en groepen is essentieel. In zijn ruimste betekenis betekent leren, het verwerven van nieuwe, of het aanpassen van bestaande kennis, vaardigheden en gedrag. Er zijn hiervoor verschillende benaderingen. Sommige traditionele benaderingen benadrukken de cognitieve veranderingen die door de personen worden verworven: bijvoorbeeld in relatie tot ‘zelf-realisatie’ (Vygotskgy, 1987) en het punt waar het individu deze positieve verandering herkent. Deze zienswijze gaat echter voorbij aan de impact van de affectieve en emotionele elementen en eveneens aan de sociale dimensie van leren. Deze leveren een belangrijke bijdrage in de wijze waarop we onszelf en anderen ervaren. Theorieën over ervaringsleren zijn van groot nut in het verkennen van de bijdragen tot het HerstelAcademie model. Ervaringsleren is geen passieve opname van aangeboden informatie over bepaalde onderwerpen, zoals dit dikwijls in de huidige GGZ met psycho-educatie wordt ingevuld. Het is veel meer een sociaal proces dat beïnvloed wordt door de specifieke contexten en gezamenlijke betekenisgeving. Het concept van ‘communities of practice’ waar sociale interactie en samenwerking voortkomt uit de ‘levende’ context is hierbij verhelderend (Lave and Wenger, 1991). De focus ligt daarbij op het proces van sociaal-leren dat ontstaat wanneer mensen door een gezamenlijke bezieling gedreven worden. In de HerstelAcademie (RC) gebeurt dit door de verscheiden interacties en de benadering van het samenleren. (Wenger et al., 2002) Mensen kunnen bijvoorbeeld het label ‘schizofrenie’ krijgen door een GGZ professioneel. Dit krijgt dan de betekenis mee dat ze lijden aan een geestesziekte en wellicht patiënt zijn voor de rest van hun leven. De Herstelbenadering verlaat deze deterministische zienswijze en zal zich toespitsen op eigenschappen en mogelijkheden die naar positieve resultaten kunnen leiden. Door toegankelijkheid tot informatie, kennis en dialoog met andere

PAGINA 48

studenten en opleiders te bevorderen, wordt aan een nieuwe identiteit gewerkt. Er groeit terug controle over het eigen leven door samenwerking en niet door hiërarchisch aangestuurde relaties met deskundigen. (Mueser, 2002). Mensen leren er meer zichzelf te zijn (student, Ian). Indien de geestesstoornis ervaren wordt als ‘vaststaand’, of ‘onveranderbaar’, dan zal dit een versterking betekenen van de sociale isolatie en het stigma benadrukken. Lewis (2012) benoemde dit als de sociale drogreden om met zijn eigen ervaring alleen te blijven. (p7). HerstelAcademies (RC) tonen aan dat men dit kan overstijgen door het ’samen leren’ in een ondersteunende context. De interactiewijze tussen individuen en hun sociale- en omgevingscontext zijn hierbij van essentieel belang. Verschillende leervormen kunnen het vermogen tot verandering vergroten, en deterministische beperkingen in de aanpak beperken (zoals het concept van vaststaande vermogens). Onken et al. suggereerde (2007) dat de interactie tussen externe factoren (sociale context) en interne verandering -zoals in de Herstelgeoriënteerde aanpak in praktijk is gebracht - , kenmerkend zijn voor een geïntegreerde ‘ecologische benadering’.

ESSENTIELE KARAKTERISTIEKEN VAN DE NOTTINGHAM RECOVERY

COLLEGE (NRC)

Een zevental kenmerken (sic: zes) van de school worden als essentiële dimensies naar voor

geschoven. Zij bepalen het operationele succes van de school.

Deze kenmerken zijn onderling sterk verweven en doordrongen van het

Herstelgedachtegoed.

Elk onderdeel begint met de beschrijving van indicatoren die onlangs in een matrix werden

getest. Deze matrix werd ontworpen als evaluatie instrument voor het NRC. Daarnaast zijn er

een reeks getrouwheidscriteria beschreven. Door de sterke groei in het aantal

HerstelAcademies bestaat hiervoor een grote belangstelling.

1. De Leeromgeving

Het ontwikkelen en aanbieden van de Herstelgerichte kennis, coping-strategieën,

vaardigheden en de toepassing van het leren wordt bevorderd door een Herstelgericht

curriculum

manier van omgaan met elkaar (relatievorm)

Het curriculum werd de afgelopen twee jaar ontwikkeld. De coördinator, bijgestaan door een

groep (college)medewerkers die cursussen aanbrachten en welke door een Monitorenstaf op

hun kwaliteit werden beoordeeld.

Zij baseerden zich hiervoor op leerprincipes. Inhoudelijk is het curriculum een weergave van

noden en behoeften van de studenten. Deze inhoud bouwt eveneens op de beproefde

andere Leerprogramma’s die in de GGZ worden gebruikt, zoals ondermeer in de eerste

HerstelAcademie in Engeland (Rinaldi and Wybourn, 2011).

PAGINA 49

Coproducties zijn daarbij essentieel als ontwikkelbasis. Ervaringskennis wordt steeds meer

ingebracht. Een gezamenlijk overeengekomen beleid en richtsnoeren voor de processen

worden ontwikkeld en nauwgezet opgevolgd. Opleiding in deze thema’s wordt voorzien.

De cursussen zijn toegankelijk (en momenteel nog gratis voor alle volwassenen die een

psychische kwetsbaarheid hebben en voor hun familie/verwanten, en voor de

stafmedewerkers. In de herfst van 2012 was het aanbod gegroeid tot 59 onderwerpen in 94

cursussen. Zij verschilden in duurtijd, sommige werden meermaals aangeboden.

Je kan een vijftal typegroepen onderscheiden in het aanbod van de meeste

HerstelAcademies.

1. Inzicht in GGZ specifieke thema’s en onderwerpen over kwetsbaarheden zoals

depressie, bipolaire stoornis en psychose.

2. Het ontwikkelen van vaardigheden voor praktische zaken zoals het beheren van

geld of eerste hulp, zelf-management zoals het versterken van

probleemoplossende strategieën.

3. Het versterken van vaardigheden die werk- of studietoeleiding ondersteunen

worden eveneens aangeboden. Professionals uit deze organisaties (onderwijs en

tewerkstelling) ondersteunen deze cursussen.

4. Je leven in handen nemen is het belangrijkste onderdeel. Een scala aan zelf-

managementprogramma's die betrekking hebben op zowel de geestelijke en

lichamelijke gezondheid en welzijn behoren tot deze groep. Dit omvat het

opmaken van een Persoonlijk Herstelplan. Daarnaast vind je hierin cursussen

met spirituele thema’s zoals Mindfulness in het dagelijks leven. ( South West

London Recovery College (Rinaldi et al., 2012).

5. Lichamelijke gezondheid en welzijn omvat cursussen met als thema "mood and

food" . Een ‘Expert Patiëntprogramma’ als aanvulling op sessies gegeven door

de Nottingham Forest voetbalclub.

De HerstelAcademie heeft een belangrijke functie in het stimuleren van betrokkenheid. van

‘ervaringsdeskundigheid in de staffuncties’ en als trainer. Studenten ervaren dit als een sterke

hefboom in hun vooruitgang. Een herstelgerichte verandering in de organisatie en de vorming

van de staf zullen hierdoor versterkt worden.

Een aantal cursussen richten zich in het bijzonder naar familieleden, vrienden, of partners.

Bijzondere bijeenkomsten onderlijnen dit gebeuren: “Celebrate World Hearing Voices Day”

and “All you need is love? A day to celebrate spirituality”. Alle deelnemers en medewerkers

waren zeer duidelijk over het belang van dit actief samen leren. Dit wordt ook bevestigd in

de andere HerstelAcademies. (Rinaldi en Wybourn, 2011). Het delen van ervaringen,

informatie en kennis, en bezorgdheid werden als cruciaal ervaren en waren een belangrijke

facilitator in het leerproces.

Dit uitgangspunt van coproductie en samenleren tussen medewerkers uit de GGZ en

ervaringsdeskundigen (“levend ervaringsleren”(peer learning adviseur, Anna) is een belangrijk

verschil met veel onderwijs en opleidingsmethodieken in de GGZ.

PAGINA 50

2. Samenwerking

Leren vanuit eigen ervaring van cliënten, familie en professionele deskundigheid van interne

en externe medewerkers vloeien samen in coproducties. Deze samenwerking is het

handelskenmerk van de HerstelAcademie. Het is fundamenteel voor de werking (Perkins et

al., 2012) en van cruciaal belang voor de verdere ontwikkeling in Nottingham.

Co-productie wordt gedefinieerd door de New Economics Foundation als: het aanbieden van

gemeenschapsdiensten vanuit een gelijke en wederkerige relatie tussen professionals en

mensen die beroep doen op diensten, hun families en hun buren.

Indien activiteiten op deze wijze worden opgebouwd, zullen de diensten een krachtiger

aanbod bieden naar verandering. Boyle en Harris (2009).

Door deze coproductie en Samenleren opstelling worden gebruikers van deze diensten als

zuurdesem in plaats van passieve consumenten. (Doodt en Robinson, 2011).

Hierdoor verschuift een strakke begrenzing tussen de professional en “hen” en wordt

fundamenteel een nieuw relatietype bevorderd. Het ‘behandelmodel voor hem/haar’ wordt

verlaten. Het model gaat niet over hen maar over ons. (Student, Ettie). Doelstellingen en

verwachtingen van de deelnemers worden opgenomen vanaf het startmoment in de

uitwerking van de cursussen

De groepsmethodiek ondersteunde en bevorderde voortdurend dit respect voor de ervaring

van de ander en zijn ervaringskennis en was de bouwstof voor dit samenleren.

Deze opwaardering naar een grotere wederkerigheid in de relaties vraagt een training en

ondersteuning. Het is belangrijk om een gunstige context/omgeving te creëren waar deze

wederkerigheid bevorderd, bewaakt en gestimuleerd kan worden.

Een Trust Consultant Psychiater observeerde twee cursussen en vermeldde: “Ik denk dat

iedereen - dwz personeel en ervaringsdeskundigen- betrokken moet worden in de

HerstelAcademie (RC). Mensen die ik ken, die zich in de HerstelAcademie engageerden,

zochten meer coöperatie en samenwerking. De machtsverhouding in de relatie

professional/gebruiker werd hierdoor gewijzigd. Als je collega’s ontmoet die dit proces niet

meegemaakt hebben, merk je vlug de verschillen. Je gaat sterk focussen op krachten en

mogelijkheden van mensen. Als arts of professional in de GGZ werd je hier niet in

getraind”(Tutor, Alice).

Dit wederzijds leren maakte de relaties tussen professionelen en ervaringsdeskundigen

flexibeler. De methodiek van de HerstelAcademie werd hierdoor ook een hefboom in de

organisatieontwikkeling van de NHS (National Health Service). De HerstelAcademie werd

daarom door het IMROC (2013) (organisatie: The Implementing Recovery through

Organisational Change) beschouwd als één van de kernmethodieken voor haar

doelstellingen.

PAGINA 51

3. Kracht en Persoonsgeoriënteerd

Er wordt gefocust op kracht en persoonlijke aanpak. Voor iedereen (staf, gebruiker, familie

doelen) zijn sterke punten, vaardigheden en kwaliteiten de basis waarop gebouwd wordt.

Vanuit deze focus zet men in op samen ondersteunen en samen hulpwegen zoeken.

In vergelijking met traditionele hulpverlening toont deze werkvorm de mogelijkheden van

een verschillende omgangsvorm tussen lesgevers/staf en gebruikers. De bovenvermelde

lesgever verwoordde het als volgt: "Het is anders dan de traditionele hulpverlening. Als

mensen in de kliniek naar je toe komen, dan doen ze dit met al hun problemen en de dingen

die mislopen en waarvoor ze hulp vragen. Zo krijg je een vertrokken beeld van iemand.

Vanuit de Herstelvisie draait het om de sterke punten, de talenten en het aanwezige

potentieel. Je spreekt met hen vanuit die invalshoek: het gaat niet om problemen, maar om

zelfgezochte oplossingen. "(ImROC, 2013).

De persoonsgerichte aanpak in de HerstelAcademie benadrukt persoonlijke ontwikkeling en

het doel van ‘welk soort persoon zou ik willen worden,’. Dit verschilt van de traditionele

benadering in het onderwijs dat zich eerder focust op instrumentele doelen zoals een

diploma om werk te kunnen vinden (Fieleding 2008).

Het leren in deze gemeenschap met de nadruk op het belang van dialoog onderlijnt het

belang van een leermodel dat zich baseert op sterktes ipv op zwaktes. De bijdragen die door

de gebruikers-studenten zelf worden geleverd zijn hierbij eveneens belangrijk. (Wenger et

al., 2002).

De manier waarop de introductie van ‘een student die inschrijft voor een cursus aan de

HerstelAcademie’ georganiseerd wordt, is kenmerkend voor de hoopvolle opstelling naar de

toekomst. Dit wordt als een kritisch kenmerk. Het is de startbasis om bij de student de

krachtbronnen te mobiliseren en de uitdagingen aan te pakken. (Onken et al, 2007).

De studenten worden niet op een conventionele manier verwezen zoals we dit kennen bij de

arts in de kliniek of door sociale diensten. De HerstelAcademie kan wel aanbevolen worden

zodat men het cursusaanbod kan verkennen. Een aantrekkelijke en uitgebreide prospectus

is toegankelijk via een website, als aanvulling op een papieren exemplaar. Een Persoonlijk

LeerPlan (PLP) wordt opgemaakt en heeft tot doel om de bestaande sterktes en doelen voor

de toekomst te identificieren. Dit kan eventueel met de hulp van een coach opgemaakt

worden.

4. Stapsgewijze aanpak

De studenten hebben hun eigen doelen en uitdagingen. De cursussen en de ondersteuning

zijn onderdeel van het Persoonlijk LeerPlan. Dit wordt met regelmaat bevraagd. Kandidaat

studenten worden uitgenodigd om hun PLP te bespreken met een ervaringsdeskundige,

stafmedewerker of vrijwilliger. Er is voor dit proces een Handleiding beschikbaar. Dit is een

werkdocument dat met een consensus wordt opgebouwd. Dit heeft de bedoeling om het

Hertstelproces en Welzijn door middel van leren te versterken.

PAGINA 52

De studenten worden gestimuleerd om als eigenaar van hun eigen Persoonlijk LeerPlan op te

treden. Dit staat in contrast met traditionele behandelplannen met de focus op problemen

en voorschriften. De studenten bespreken hun voorgaand traject en hun doelen en worden

bijgestaan in de keuze om nieuwe uitdagingen aan te gaan. De vooruitgang van een student

in zijn persoonlijk LeerPlan wordt sterk bekrachtigd.

Dit proces werd ervaren als een positieve en welkome introductie aan de HerstelAcademie.

“Het PLP en wijze van introductie geeft ons vertrouwen’(student Ettie).

Het PLP is opgebouwd met Herstelgerichte leerdoelen die op verschillende manieren

ondersteund kunnen worden. Recent is er een ontwikkeling waarbij in een derde herziening

van het PLP het overzicht van vooruitgang in groep wordt besproken. Dit zou de

HerstelAcademie als een ‘lerende gemeenschap’ versterken. Dit uitgangspunt van starten bij

zelf gekozen doelstellingen en uitdagingen is een axioma van de School. Dit wordt zeker niet

als een lineair gebeuren opgevat, maar zowel als een proces van zelfontdekking (Repper and

Perkins, 2012) als van het verlangen om de doelen en uitdagingen van PLP te bereiken. De

‘resultaten’ van betrokkenheid in de HA zou kunnen gemeten worden door bijvoorbeeld na te

gaan of de studenten minder opnamedagen behoeven, of een groter aantal mensen betaald

werk vonden. (Rinaldi et al., 2012; Shepherd et al., 2010). Het is echter duidelijk dat andere

subjectieve elementen, zoals een versterkt gevoel van welzijn, belangrijker zijn. (Boardman

and Friedli, 2012).

Het realiseren van sociaal gewaardeerde rollen is een belangrijk resultaat voor de studenten

van de HA. De kansen die geboden worden om door ‘betrokken te zijn ’door middel van

deelname aan het curriculum van de school (zoals de coproducties) zijn hiertoe een

uitstekend middel: door oefening en erkenning, bijvoorbeeld als PSW, als vrijwilliger, door

betaald werk of als student versterken de kans om nieuwe sociaal gewaardeerde rollen te

verwerven. Studenten drukten meermaals hun wens uit om anderen te kunnen helpen

vanuit hun eigen ervaring. De eerste kennismaking en eerste cursus op de HA, was voor velen

een zeer belangrijke stap in hun Herstelproces. "Het College is zo anders dan alles wat ik heb

gedaan. Er is empathie, warmte en een welkom. Je hoeft jezelf niet steeds te verantwoorden.

Toen ik hier kwam, viel alles op zijn plaats. De mensen zijn fantastisch, zowel de vrijwilligers

als de studenten met eigen PLP. Het vrijwilligerswerk gaf me een doel en verhoogde mijn

zelfvertrouwen enorm "(Student en PSW Susie).

Een nieuw aanbod wordt ontwikkeld. De student wordt geholpen in zijn weg terug naar de

samenleving: ondermeer naar werk met arbeidstraject begeleiders.

5. Gemeenschapsgerichte aanpak

De HA gaat ook coproducties aan met andere maatschappelijke organisaties, of hogescholen.

Samen werken ze aan de productie van relevante cursussen en trajecten die hun studenten

toeleiden naar gewaardeerde rollen, relaties en activiteiten. Voor deze ontwikkeling van

cursussen doet de HA beroep op heel wat partners, in het bijzonder op Training and

Development en Social Inclusion teams. Momenteel zijn er een 14 tal externe

partnerschappen die cursussen aanbieden: ‘Rethink’ en’ Central College’ zijn hiervan de

belangrijkste. De 27 gastdocenten zijn experten in onderwerpen die gemeenschapsgericht

zijn.

PAGINA 53

Zij zijn zich bewust dat hun specialisatie slechts betekenis krijgt vanuit een samenwerking en

coproductie met hen die werken vanuit hun ervaringsdeskundigheid. (zijn hebben hun eigen

specialiteiten e.g. in vorming, sociaalwerk of gezondheidszorg).

Het college bevordert het participeren aan lokale organisaties (zoals het Advocacy Alliance,

WEA en de Universiteit van Nottingham) en aan de gemeenschap door middel van de

ontwikkeling van cursussen en de activiteit van de SU in samenwerking met de andere

groepen. In de beginfase werd dit nog financieel gesteund door de NHS (national Health

Service). De SU is echter onafhankelijk geworden en is steeds meer de stem geworden van

de studenten. Voor de HerstelAcademie is de ontwikkeling van sociale netwerken en

integratie in reguliere activiteiten erg belangrijk. Dit is heel belangrijk om tegengewicht te

vormen tegen het pathologiserend idee dat genezen te danken is aan een individuele

verdienste: door het eenvoudig aanvaarden van zijn ziekte, of door op jezelf herstel en zelf-

actualisatering te realiseren (Onken et al., 2007, p. 18).

6. Inclusief

Het college biedt leermogelijkheden voor studenten van alle niveaus, culturen, leeftijden en

ervaringen. Een diversiteitsbeleid waarborgt de toegang tot leren aan de HA voor iedereen

en elkeen zijn bijdrage wordt gewaardeerd. De HA staat open voor alle volwassenen boven

de 18 uit de GGZ voorzieningen. Ook hun familie, partners, en GGZ medewerkers kunnen

zich inschrijven als student. Er zijn momenteel geen kosten voor de cursussen en geen

verplichting voor studenten om een diagnose bekend te maken.

Uit het auditverslag van de herfst 2011 bleek dat iets meer vrouwen dan mannen inschreven.

Meer dan de helft situeerde zich in de leeftijd tussen 36 en 55 jaar. De meerderheid (61

procent) was blank en Brits. Eén derde van de studenten (27 procent) hadden hun etniciteit

op het aanmeldingsformulier niet ingevuld (Callaghan, 2012).

De laatste twee jaar is de HA sterk gegroeid. Lokaal ontwikkelde Handleidingen en ‘Goede

Praktijken werden uitgeschreven. Zij dekken het hele palet van het curriculum en werden

vanuit het coproductie principe ontwikkeld door Helen Brown en de PLA. Zij werden

goedgekeurd door the Delivery Board die wordt voorgezeten door Julie Repper. Deze beide

personen zijn de co-leiders van de HerstelAcademie.

Diversiteitsbeleid, ondersteuning bij het leren, en anti-pesten zijn grondig en duidelijk

uitgewerkt met goede praktijken uit het onderwijs, waarin de Herstelprincipes verwerkt

werden. Zo zullen de regels ivm toetsing, rekening houden met diversiteit, met de

beschikbare mogelijkheden, of met bijzondere leerondersteuning.

Voor vele studenten betekent een assessment in de GGZ een klinische evaluatie van hun

mentale gezondheid. In de HerstelAcademie zal dit echter slaan op de mate waarbij zij hun

ervaring in de HA kunnen nuttig maken voor positieve doelen. Assessment documenten zijn

opgesteld vanuit een specifieke context, actie gericht, vanuit samenwerking en eigenkracht

methodieken. Dit is een streng studentgeoriënteerde focus waarin de Herstelgedachte

geoperationaliseerd wordt. Dit is de basis van een pro-actieve zelfmonitoring.

PAGINA 54

Een groep met stafleden, PSW, en studenten volgt de kwaliteitsopvolging:

de wijze waarom cursussen worden opgebouwd.

de mechanismen om de onderwerpen te kiezen.

lessen in observatie en feedback.

Deze essentiële dimensies van de RC, zoals we deze hierboven beschreven hebben, werden

veelvuldig onderzocht in heel wat onderzoeken.

Als onderdeel van het onderzoek naar de relevantie van de leerprincipes, werd de student

gevraagd om vanuit zijn ervaring in de HA de principes te rangschikken. Een referentiegroep

werd bijeengeroepen met een mix van studenten en PLA’s. Er werd in paren gewerkt die

samen een ranking maakten. De eerste 14 gebruikte verklaringen waren citaten geselecteerd

uit eerdere interviews met studenten. De deelnemers konden hun eigen verklaringen

vermelden naast de bestaande (aangeduid met *).

Het resultaat van deze rangschikking met de belangrijkste dimensies voor de NCR zag er dan

als volgt uit (met als meest belangrijke van boven):

'Er is empathie, warmte en welkom;

'hier zijn we in dezelfde situatie; er is een gemeenschappelijke band;

'Ik voel me beluisterd;

Dit is een veilige plek

"Er is ondersteuning;

Het Persoonlijk LeerPlan en de introductie geven je vertrouwen;

'met individuele behoeften en voorkeuren wordt rekening gehouden*;

'aanmoediging van de eigen vaardigheden en kwaliteiten *

'de HerstelAcademie biedt hoop en en herstelt geloof in mogelijkheden *.

Tijdens de oefening was er hevige discussie over een verklaring: "Dit is een college waar je

student bent ". Meerdere personen merkten op dat ze - door hun ervaringskennis toch geen

doorsneestudenten waren.

De groep was het eens dat ze aangemoedigd werden om hun vaardigheden en talenten te

gebruiken, en dat deze werden gewaardeerd.

"Je hebt je zelfvertrouwen terug opgebouwd door de verloren vaardigheden uit het

verleden te herwinnen [y] Dit is empowerment".

De groep merkte ook op dat ze meer betrokken werden bij de besluitvorming (dan normale

studenten in het post-16 onderwijs).

“Het gaat niet alleen over regels en voorschriften”. Dit is belangrijk omdat alle

deelnemers een ‘schoolervaring’ hadden. Het kan gezien worden als een aanklacht

tegen een aantal ongelijke machtsverhoudingen die evident zijn in

onderwijsinstellingen, FE en HE. Anderzijds ook een bevestiging van de

persoonsgeoriënteerde, en eigen kracht aanpak die in de herstelprincipes van de

HerstelAcademie verweven zijn.

PAGINA 55

Dit licht een paradox op. De NRC blijft zeer expliciet trouw aan een aantal leerprincipes en

organisatieopbouw waardoor de inclusie en het empowerend vermogen sterker ervaren

wordt. Dit in tegenstelling tot de meer traditionele opstelling. De HerstelAcademie beweegt

van een ‘therapeutisch’ model naar een leermodel en dit binnen een Herstelgerichte

opstelling.