1

In dit nummer onder andere:

q Dia-avondinDeVenloene pag.2q Fietsenlangskapelletjes pag.2q UitnodigingHistorischeVerenigingBrabant pag.2q NieuwemonumenteninTilburg pag.2q PresentatieboekLôonslèèft(nog) pag.3q PlatformKlinkendErfgoed pag.3q NieuwedirecteurKastelenstichting-StandvanzakennieuweErfgoedwet pag.4q Heideouderdangedacht-Schenkingen pag.5

Nieuwsflitseniseenperiodiekeuitgavevandeheemkundekring'Loonop'tSandt'Verschijntminimaal6keerperjaarCorrespondentieadresredactie:Castellanie40,5175DDLoonopZandEmailadres:nieuwsflitsen@heemkundekringloonoptsandt.nlJaargang08.Nr.041mei2015

Heemkunde4youOm jongeren te interesseren voor heemkunde,heeftheemkundekringTilborcheenspecialeweb-siteontwikkeld.OnzeheemkundekringenHeem-centrum ‘tSchoor inUdenhoutzijnbeideergen-thousiastenhebbenhunmedewerkingtoegezegdomditprojectverderteontwikkelen.De website met verschillende informatieboxenmoetwordengevulddoor kinderenuit deboven-bouw van het basisonderwijs en de eerste tweeklassenvanhetvoortgezetonderwijs.Dewebsiteisopditmomentnogeenmodeldatinvullingmoetkrijgenenhiervoorwillenwijincontactkomenmetjongtalentenleerkrachten.Deinbrengvandit jongetalentzalnietalleenbe-staan uit het zelf schrijven over locale historie,maarookdeinbrengvanverhalenvanopaenomaofoudersbehoorthier toe.Desitemoeteen lan-delijkepaginaworden,waaropiedereheemkunde-kringzijneigeninformatiekanplaatsen.

Bespreek met uw kinderen en kleinkinderen demogelijkheid om zich te kunnen ontwikkelen totwebredacteur. Zij zijn de heemkundigen van detoekomst en onontbeerlijk om de vitaliteit binnenheemkundekringen te waarborgen. Dus: heeft ujongtalentindefamiliedatgeïnteresseerdisinar-cheologie,genealogie,geschiedenis,monumentenof zijner onderwijskundigebroers, zussenof bu-ren,brengzedanmetonsincontact.AanmeldenkanbijAndrévanRijswoud,06-44416825of:voorzitter@heemkundekringloonoptsandt.nl

Heemkunde4you.nl is te bereiken via onzeeigenwebsite.NaastdeicoontjesvanFacebookenTwit-terstaat: Alsudezeaanklikt,komterverbin-ding met www.heemkunde4you.yurls.net□

Wandelen over het Kraanven en de Duiksehoef

Op zaterdag 23mei verzorgtAnton van der Leeeenwandelingmeteenhistorischkarakter.

Alwandelendpasserenwedenogbestaandehui-zen,maarookdeplaatsenwaarindevorigeeeuwhuizenhebbengestaan,dieinmiddelszijnverdwe-nen. Van enkele daarvan bestaan afbeeldingen.Antonspreektoverdemensendieinaldiehuizenhebbengewoondenvanzelfsprekendiserdaarbijruimtevooranekdotes.Van1936tot1963heefthijinhetbuurtschapgewoond;dooreigenervaringendooroverleveringheefthijdaaromheelwatmen-senlerenkennenenhunverhalenopgevangen.

Vertrekom13.30uurvanafdehoekKraanven/Hei-deweg,bijderustbank.FietsenkunnenbijdebushalteaanbeidekantenvandeN261neergezetwordenenvoordeautoisplaatsophettransferium.□

°°Boerderij°van°Kees°van°der°Lee,°Kraanven°8

2

Dia-avond in De VenloeneOpdonderdagavond7mei verzorgtde fotowerk-groep een dia-avond voor de bewoners van DeVenloene.JanGoversenErikGeleverttonenhui-zenenstraatbeeldenvanvroegerennuenvertel-lenwiehierallemaalhebbengewoond.Aanvang19.00uurenledenzijnwelkom.□

Fietsen langs kapelletjesVoordinsdag16junistellenMariusKemmerenenJamesHannameenmooie fietsroutesamen.Opverzoekvanenkeleledenrijdenweditjaarderou-teindevroegeavondurenwaarbijhetplanisomtijdenshetfietsenstiltestaanbijeenaantalmooiekapelletjes,waaroverMarius graagwat uitlegwilgeven.

Vertrek om 19.00 uurvanafDeWetering.Opditmomentkandeleng-tenognietprecieswor-denaangegeven,maardezezalrondde20kmliggen.Onderwegwordtruimte gemaakt omevenaanteleggen.Aanmelden is niet no-dig, maar wel handig.Want als de weers-omstandigheden nietvriendelijk zijn, kunnenwij u bereiken om u te

latenweten,dathetnietdoorgaat.U kunt zich aanmelden bij de secretaris: 0416-363030ofviademail:secretaris@heemkundekringloonoptsandt.nl□

Uitnodiging Historische Vereni-ging Brabant

Metgenoegennodigenwijuuitvoorde jaarlijkseledenvergadering en contactdag, die dit jaar zalplaatsvinden op zaterdag 9 mei 2014 in KasteelStapelen,Stapelen1,5281EHBoxtel.

De Historische Vereniging Brabant is op dezehistorievolle locatie die dag te gast bij Heem-kundekring Boxtel. Samen met het bestuur vandeze vereniging bieden wij u die dag een pro-gramma aan, dat – naast kennismaking metde activiteiten van deze vereniging en de rijkekloostergeschiedenis van Boxtel – in het tekenzal staan van ons jaarthema 2015: de geschie-denisvanmobiliteitenvervoer inNoord-Brabant.

Ophetprogrammastaato.m.eenrondleidingdoorkasteelStapelen,eenbezoekaandejubileumten-toonstellingvandepatersAssumptionisteneneenlezingdoorHansdeVisseroverBoxtelalsgeeste-lijkmiddelpunttussen1100en1652.Ook isereen lezingdoorRuudvanNooijen,au-teurvano.a.dehistorischebiografie”Leven,werken tijdsbeeld van Hendrik Verhees (1744-1813)”,diezalsprekenoverBoxtelalsverkeersknooppuntvoorvervoerenmobiliteit van IJzertijd totheden.Voordetailszie:www.hvbrabant.nl

Aanmelding Ukuntzichaanmeldenvoordezecontactdagtotenmetzondag3mei2015,pere-mailnaarsecretaris@hvbrabant.nlofperbriefnaarPostbus1325,5200BJ‘s-Herto-genbosch.

Kosten Voorwiedeelneemtaanhetgeheledagprogram-ma(inclusief lunchenmiddagprogramma)bedra-gendekosten€30,–perpersoon.Dittariefgeldtookvoorniet-leden.Voorwieuitsluitenddeelneemtaanhetmiddagprogramma(duszonderlunch)be-dragendekosten€10,–perpersoon.HetverschuldigdebedraggelieveuovertemakennaaronzerekeningNL08INGB0004776738t.n.v.Historische Vereniging Brabant o.v.v. ContactdagBoxtel.Naontvangstvanuwbetalingzullenwijuwaanmeldingbevestigen.

WillemvanderStaak,voorzitterRiadeFolter-Sebregts, secretaris-penningmees-ter

Tilburg kiest weer zelf monumentenTilburggaatjaarlijkseenviertalgemeentelijkemo-mumentenaanwijzen.Inaanmerkingkomenondermeer het kantongerecht (kop Zwijsenstraat, ziefoto)enhetkantoorgebouwvanBierens(RingbaanNoord).Dewerkgroepnaoorlogserfgoedopteertvoordiegebouwen omdat het eerste landelijk van belangisenhettweedemetsloopwordtbedreigd.“Maarnadathetvorigecollegegeenmonumentenmeeraanweesishetbelangrijkstedathetweergaatlo-pen”, zegt Norman Vervat van dewerkgroep dieonlangsdoordegemeentewerdgeformeerd.

Vieranderegebouwenuitdewederopbouwkrijgenkomende donderdag officieel de status van rijks-monument:hetstation,deschouwburg,hetoudedeelvandeuniversiteitendekapelvanOnze-Lie-ve-VrouwterNoodaandeKapelhof.Datgebeurttijdenseenbijeenkomstindeschouwburg.UitdenaoorlogseperiodezijnondermeerdeMay-crete-woningenindeBokhamerendevoormaligetekenacademie aan de Cobbenhagenlaan al ge-meentelijkmonument.Erfgoedstem 3 april 2015

3

ZondagmiddagisondergrotebelangstellingenmeteenmuzikaleomlijstingvanJackIJpelaarenMarjavanTrierhetdialectenboekLôonsLèèft(nog)ge-presenteerdindetheaterzaalvandeVenloene.De voorzitter reikte het eerste exemplaar uit aanJanvanBeersvanwegezijnhumoristischebijdra-geninhetboek.Nel Molenschot, Jeanne van Loon, Karin Land-man,PetravanBeers,MarjavanTrierenHannekeVromans, allen actief bij Liederentafel Echo derDuinen,huldigdenhundiamantentenorKeesvanIerselmethetlied“Diamant”.In de poppenkast vond een samenspraak plaatstussen twee Loonse vrouwen, Cornelia Krêupel(herbergierster)enTrijntjeSnuf(winkelierster)overdeverplaatsingvanhetgemeentehuisnaarKaats-heuvel.DetekstvandezevoordrachtiseenvandeeerstgenoteerdeLoonsedialectteksteneneenvandeeersteinNederland.Vervolgens werd een kleine quiz gehouden overde juiste uitspraak van dialectwoorden onder hetwakendoogvanvaneenstrengeschooljufKarinLandman.EenbladwijzermetdeuitspraakvanhetLôonsdia-lectzorgtervoordatdegepubliceerdetekstendoor

Lôons lèèft (nog) gepresenteerd

°°De°boeken°gingen°als°warme°broodjes°over°de°'toonbank'

°°Aandacht°voor°Marja°van°Trier

iedereenbegrepenengesprokenkunnenworden.Hetboekgaatvergezeldmeteenaudio-CDomhetdialectooktekunnenbeluisteren.Erstaanrecenteopnamenop,maarookhistorischefragmenten.De boeken die met voorintekening zijn besteldkunnenafgehaaldwordenbijdeheemkundekring,Klokkenlaan44elkedinsdagochtendvan9.00tot12.00uurenelkewoensdagmiddagvan13.30tot16.30uur.Lôons Lèèft (nog) is ook te koop in KaatsheuvelbijBruna,Hoofdstraat65en inLoonopZandbijPrimera,Oranjeplein24eninhetwinkeltjevandeVenloene.Natuurlijkook tebestellenviadeweb-sitewww.heemkundekringloonoptsandt.nl□

Openingstijden De KletterenhoefDe normale openingstijden (behalve op feest-dagen) van onze werkruimte zijn:

• Dinsdag: 9.00-12.00 uur; Bovendien op de eerste en derde dins- dag van de maand: 13.30-16.00 uur;

• Woensdag: 13.30-16.00 uur;

• Donderdag: 13.30-16.00 uur.□

Platform Klinkend Erfgoed

Steeds meer kerkge-bouwen komen leegtestaanofveranderenvan functie. Daarmeeverdwijnen de klassie-ke hoeders en gebrui-kers van belangrijkeonderdelen van dezegebouwen: de kerkor-gels,deluidklokkenendetorenuurwerken.Om deze instrumen-ten èn de klanken die

zijvoortbrengennietverlorentelatengaan,ishetPlatformKlinkendErfgoedopgericht:eensamen-werkingsverband van eigenaren, opdrachtnemers(bouwers, adviseurs, inspecteurs) en andere be-trokkenen bij het beheer en onderhoud van klin-kend erfgoed. Het wil de interesse voor dit ka-rakteristieke onderdeel van ons cultureel erfgoedbevorderen. Bijvoorbeeld door moderne vormenvangebruikenhetenthousiasmerenvanjeugdenouderen om die instrumenten (opnieuw) te lerengebruiken.Website:www.klinkenderfgoed.nl

Erfgoedstem 5 maart 2015

4

Nieuwe directeur en naam Nederlandse KastelenstichtingDe Nederlandse Kastelenstichting (NKS) heeft een nieuwe directeur. Per 1 maart staat drs. ir. Heidi van Limburg Stirum aan het hoofd van de stichting uit Wijk bij Duurstede. Onder haar leiding moet de NKS uitgroeien tot hét kennis-centrum voor kastelen en buitenplaatsen in Ne-derland.

AlsonafhankelijkestichtingzetdeNKSzichinvoorhet behoud vanNederlandse kastelenenbuiten-plaatsen.Het instituutdoetdit indeeersteplaatsdoorhetvergrotenvandekennisoverkastelenenbuitenplaatsen en deze kennis actief in te zetteninhetbelangvanditerfgoed.Omditsterkernaarvoren tebrengen isvorig jaarhetpredicaatKen-niscentrum voor Kasteel en Buitenplaats aan denaamvandeNKStoegevoegd.DaarnaastwildeNKSeenzobreedmogelijkpubliekinformerenenbetrekkenbij dit erfgoeddoor deorganisatie vandeDagvanhetKasteel,excursiesnaarveelalnietpubliektoegankelijkelocaties,lezingenenpublica-tieszoalshetbladKasteelenBuitenplaats.Metde

nieuwedirecteur krijgtdezevernieuwingookeengezicht.HeidivanLimburgStirum(53)heefteenarchitecto-nischeenbedrijfskundigeachtergrond.Sindshaarstudiebouwkundeheeftzezichoptalvanmanie-renmetmonumentaalerfgoedbeziggehouden.Delaatste jarenwerktezealsconsultant indezorg-sector. Ze woont met haar gezin op een buiten-plaatsindebuurtvanDeventer.“Ikweetuiteigenervaringwaterzoalkomtkijkenbij het onderhouden van een buitenplaats”, zegtVanLimburgStirum. “Er is relatief veel aandachtvoorkunstenvooralvoorschilderijen,diewealsty-pischeNederlandsecultuurschattenzien.Develekastelenenbuitenplaatseninonslandzijnookvangrotecultuurhistorischewaardeenminstenszobe-langrijkomopeengoedemaniervoordetoekomsttebehouden.”

RijckertvanderFlier,bestuurssecretaris:“Hetbe-stuur is bijzonder blij met de versterking van deorganisatiemetmevrouwVanLimburgStirum.Wehebbenhetvertrouwendatonderhaar leidingdeNKS zal groeien en verder uitgebouwdwordt tothétKenniscentrumvoorKasteelenBuitenplaats.”“Naastarchitectuurgeschiedenis focussenweonsop de politiekeen sociaaleconomischebetekenisvankastelenenbuitenplaatseninhunomgeving”,verteltVanLimburgStirum.

“Nederland kent veel organisatiesdie zichbezig-houdenmetdittypecultureelerfgoed,vaakgerichtopbeheerofbelangenbehartiging.DeNKSheefteenmeerwaardealsonafhankelijk,opkennisge-fundeerde organisatie.”, benadrukt de kersversedirecteur.

Erfgoedstem 19 maart 2015

Vragen van de Tweede Kamerfracties over Erfgoedwet beantwoord

OpdewebsitevandeTweedeKamerzijndeant-woordenopdevragenoverdenieuweErfgoedwetgepubliceerd. Op 3 maart jongstleden heeft deTweedeKamerdezevragennaardeMinistervanOnderwijs,CultuurenWetenschapgestuurd.

Hetdoelvanhetwetsvoorstelwordtindeinleidingvanhetdocumentbeschreven:“Metditwetsvoor-stelscheptderegeringeenalgemeenkadervoorhetbeschermenvaneenbreedspectrumvancul-tureelerfgoed.Het isvoorheteerstdater inNe-derlandéénoverkoepelendewetisvooralheterf-goed. IndeErfgoedwetwordtbestaandewet-enregelgeving geharmoniseerd, overbodige regelsgeschrapt en wordt de verantwoordelijkheid voordebeschermingvanhetcultureelerfgoedzoveelmogelijk gelegd bij het erfgoedveld zelf: musea,collectiebeheerders, archeologen, eigenaren enoverheden.”

Het89pagina’stel-lendedocument(tevindenviawww.cultureelerfgoed.nl>Dossiers>Erfgoedwet)gaatdieper inopdiverseonderwerpen.ZowordtonderanderedeaanleidingvooréénErfgoedwetbehandeld,hetbeheervan(rijks)collecties,hetmu-sealebestelvandeministervanOCW,deaanwij-zing van beschermde cultuurgoederen, archeolo-gischemonumenten,monumenten,ensemblesenmobielerfgoed.Het is nu aan deTweedeKamer om een datumvoordeplenairebehandelingvanhetwetsvoorstelte bepalen.Als dit voorspoedig verloopt buigt deEersteKamerzichinhetderdekwartaalvan2015overdeErfgoedwet.

Mededeling Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 1 april 2015

5

Agenda voor de komende periode

7meiFotopresentatieToen en NuinDeVenloenedoorJanGoversenErikGelevert;

23meiWandelenmetAntonvanderLeeoverhetKraan-venendeDuiksehoef;

16juniAvondfietstochtlangskapelletjesmetMariusKem-merenenJamesHannam;

8,15en22augustusHistorischedorpswandelingmetJanVera;

23septemberLezingdoorBirgitMommersenLauranToorians;

26septemberBusexcursienaarmuseumWasserburginAnholt.□

Schenkingen

De heemkundekringmocht in de afgelopen peri-odeontvangenvan

• NellievandenHout-denOtter:bidprentjes;• HenkvanderVelden:bidprentjes;• AnnieHamers:videobandoverLoonopZand;• EmilevanBeers:ringbanden,foto's,ansichtkaar-ten,geboortekaarten,documentenoverLoonopZandenKaatsheuvel;

• Mevr.A.vanRiel-Hornman:ontbijtlakenvanpas-toorMuré;

• Mevr. Zus Snoeren-Brands: een handgeschre-ven oorkonde, behorend bij de schenking vaneenglas-in-loodraamdoorhetgezamenlijkper-soneel aan fa. H. Brands schoenfabriek Chicb.g.v.het30-jarigbestaan,eneengetuigschriftvan de plechtige opdracht vanAdriana van deSchoot (vroeger woonachtig in het pand Kerk-straat64)indeMariacongregatievandeSt.An-toniusparochie,GroesbeeksewegteNijmegen;

• SiemdeRidder:beeldjeTheebuik;• GerardSpapens:bidprentjes;• HarrieLeermakers:bidprentjes;• deervenvanMevr.Bink:bidprentjes;• CorvanHalderuitDrunen:fotoalbum;• Johan Coomans: twee enveloppen bidprentjesendocumentenvandeCAIenbezwaarschriftentegendepluimveehouderijvanFavanBerkel;

• deervenM.vanEsch:eendoosmetdocumen-tenvanhetechtpaarM.vanEsch-BrandsenvanschoenfabriekvanEscheneenaantalleesboek-jesuit1935vanM.R.Teijssen,BonteWereld;

• RiekyCoomans-MathijssenenTonnieCoomans:houtenhamer,basculegewichtenhandstrijkijzer;

• HenriBoer:foto'sennegatieven.

Allegevershartelijkdank!□

Secretariaat heemkundekring:

TheoSchroemges,Scorpius7,5175XMLoonopZand.Tel.363030.Email:secretaris@heemkundekringloonoptsandt.nl

Nieuwsflitsen 2015

verschijntopkopijinleverent/mNr.5 1juli 20juniNr.6 1september 20augustus

Heide ouder dan gedacht

De hei is een karakteristiek onderdeel van ons landschap. En dat al sinds de Middeleeuwen – althans, dat dachten we altijd. Onderzoek van prehistorisch stuifmeel dat bewaard is geble-ven in grafheuvels, werpt nu een heel ander licht op hoe Nederland er vroeger uitzag.

Grafheuvels zijndemeest talrijkearcheologischemonumenten vanNederland.Op veel plekken inonslandzijndezeprehistorischegravennogsteedsduidelijk zichtbaar als lage heuvels. De FaculteitArcheologie inLeidenstartteeenonderzoekspro-jectnaardezeprehistorischemonumenten.

InformatieGrafheuvelsbevattenwaardevolle informatieoverde geschiedenis van het landschap.BiologeMa-riekeDoorenbosch kan aan de hand van pollen-onderzoek reconstrueren hoe de omgeving vandiegrafheuvelserzo’n5000jaargeledenuitmoethebbengezien.Doorhetstuifmeelindiegrafheu-velsteanalyseren,kanzijvaststellenwelkebomenenplantenergebloeidhebbenindietijd.

Oude HeideDat leverde een verrassende conclusie op: demeeste - zo niet alle - grafheuvelvelden lagen inhei.Datbetekentdusdatgrootschaligeheidevel-denniet indeMiddeleeuwenontstaanzijn, zoalswe altijd dachten, maar ver daarvoor. Daarnaastbetekent het dat er sinds die tijd ‘heidemanage-ment’ moet hebben plaatsgevonden: de herderdwaaltdusalzo’n5000jaarmetzijnkudderond,op‘degrotestilleheide’.

Erfgoedstem 26-2-2015