HAS Beats Business Edition - Mei 2012

BUSINESS EDITION

Nick Twaalfhoven

Kennismaker Varkenshouderij

Food Concept Inspiration

Samenwerken met VIC Sterksel

Bijdragen aan verbeteringOnderwijs Kenia

Relatiemagazine vanHAS Den Bosch en HAS KennisTransfer

Jaargang 2Nummer 3 Mei 2012

6 InterviewOud-Topklasser Nick Twaalfhoven bedenkt creatieve food-concepten

14 ProjectHAS Den Bosch draagt bij aan verbetering onderwijs Bukura Agricultural College

21 BeursHAS Den Bosch steeds meer op de kaart in Duitsland

12 SymposiumLectoraat Voeding en Gezondheid presenteert eerste onderzoeksresultaten tjdens symposium

26 OpleidingOpleiding speciaal voor nieuwe leidinggevenden in de openbare ruimte

2 Nieuws over HAS Den Bosch Op de hoogte van al het laatste nieuws! 5 Agenda Alle activiteiten van HAS Den Bosch

9 Column Eric Alink over herkenbaarheid

10 HAS Den Bosch in beeld Carrièredag 2012

ColofonHAS Beats business edition -Jaargang 2 - nummer 3 - mei 2012

HAS Beats business edition is het relatiemagazine van hogeschool HAS Den Bosch en HAS KennisTransfer. Het verschijnt drie keer per jaar.

Redactie: Florieke Koers en Marloes BakkerAan dit nummer werkte mee: Eric AlinkFotografie: Margriet HoffmansTekstcorrectie: TwittekstVormgeving: BureauPonjée.nlDrukwerk: Drukkerij Tielen

Vragen en/ of [email protected]/hasbeats FSC LOGO HIER PLAATSEN

Nummer

3

hasbeats BUSINESS EDITION 2

29 BattleHAS-team presenteert hightech idee voor city farming aan koningin Beatrix

18 Op stageJudith Dirven ging naar Australië

24 BO uitgelichtDaken beplanten voor Cityroofs

36 BO uitgelichtHoreca ‘s-Hertogenbosch gezonder en duurzamer

32 InterviewDe Kennismaker: bruggen bouwen voor innovatie

HAS Year Event met uitreiking HAS-awards

Voor u ligt alweer het derde nummer van

de HAS Beats business edition. Graag wil-

len we in deze editorial even de aandacht

vestigen op de eerste editie van het HAS

Year Event dat op 1 juni 2012 plaatsvindt.

en waar u inmiddels een uitnodiging voor

hebt ontvangen. Het HAS Year Event wordt

gehouden in het kader van het verschij-

nen van het jaarverslag van hogeschool

HAS Den Bosch en HAS KennisTransfer

over het jaar 2011. Tijdens het evenement

worden de HAS-awards uitgereikt. De

HAS-awards hebben dit jaar als thema

‘Innovatie’. Deze worden uitgereikt in

de categorieën bedrijfsopdracht, prak-

tijkgericht onderwijs en jong talent. Per

categorie zijn drie nominaties benoemd,

aangedragen door medewerkers bin-

nen de opleidingen van HAS Den Bosch.

Deze nominaties vertegenwoordigen de

mijlpalen uit 2011. Ze vloeien dan ook voort

uit activiteiten die in 2011 zijn uitgevoerd

door HAS Den Bosch in samenwerking

met het bedrijfsleven, overheden en an-

dere instellingen. Vanaf half mei kunt u al

online filmpjes bekijken van alle genomi-

neerden en uw stem uitbrengen. Naast

de uitreiking van de HAS-awards komt

een aantal topsprekers hun visie geven

op het thema ‘Innovatie’: Chris Buijnk,

Secretaris-generaal ministerie Economi-

sche Zaken, Landbouw en Innovatie, Bert

Pauli, Gedeputeerde Economische Zaken

en Bestuur Provincie Noord-Brabant, Ruud

Huirne, directeur Food & Agri Rabobank

en Jos Nelissen, oprichter en algemeen

directeur van Newtricious. Daarnaast zal

collegevoorzitter van HAS Den Bosch Dick

Pouwels in zijn speech de mijlpalen uit

2011 de revue laten passeren.

Meer weten, aanmelden of stemmen?

www.hasdenbosch.nl/HASawards

Florieke Koers en Marloes Bakker

Editorial

1 hasbeats BUSINESS EDITION

Rubrieken

1 Nieuws

Nieuws over HAS Den BoschWil je goed op de hoogte blijven van wat er allemaal speelt in en om onze instelling? Kijk regelmatig op www.hasdenbosch.nl en lees het nieuws als eerste! Of hou ons in de gaten op Twitter en Facebook: @HASDenBosch en Facebook.com/hasdenbosch

In de ban van de langstudeerboete

De langstudeerboete houdt ook studentenvereniging Gremio Unio bezig. Hoe moet het verder met actieve studenten die door bestuur- of commissiewerk een aantal maanden achterstand dreigen op te lopen? De boete houdt in dat studenten extra moeten betalen, als ze meer dan een jaar langer over hun studie doen. Bestuurstaken worden hierdoor minder aantrekkelijk. Recent is het voorstel Collegeldvrij Besturen 3.0 bij de Tweede Kamer ingediend. Dit voorstel beoogt het mogelijk te maken voor studenten die een fulltime bestuursjaar doen om zich een jaar uit te schrijven. Of de Tweede Kamer er wat voor voelt, is nog afwachten.

Twee nieuwe leden College van Bestuur benoemdDe Raad van Toezicht van HAS Den Bosch heeft met ingang van 1 april 2012 twee nieuwe leden van het College van Bestuur benoemd. Het College van Bestuur is hiermee uitgebreid van twee naar drie leden. De belangrijkste motivatie hiervoor is de ambitie van HAS Den Bosch om verder te bouwen aan én uit te groeien tot een toepassingsgericht topinstituut in de groene economie en maatschappij. De nieuwe leden zijn de heer J.C.A.M. (Jan) Denissen en mevrouw F.M. (Frederike) Praasterink. Met hun benoeming van benoemt de Raad van Toezicht twee bestuursleden die bekend zijn met HAS Den Bosch en haar cultuur, zich reeds aan de hogeschool hebben gecommitteerd en op die basis verder willen bouwen aan de ambities van HAS Den Bosch.

Facts & Figures over… 2011

HAS Den Bosch had in 2011 2112 studenten op de voltijdopleidingen.

40,8% van de studenten was vrouw. 48,4% van de studenten kwam uit Noord-Brabant, 18,6% uit Limburg.

In 2011 kregen 270 voltijdstudenten hun diploma. 216 studenten studeerden na vier jaar af, 43 na vijf jaar en 11 deden er zes jaar of langer over.

Nieuwerubriek!


Nieuws

Focus op de professional van vandaagBegin april presenteerde HAS KennisTransfer het businessplan kennistransfer. HAS Den Bosch groeit en kennistransfer groeit mee. Die ontwikkeling is vanzelfsprekend, aangezien HAS Den Bosch niet zonder kennistransfer kan en vice versa. In het bedrijfsleven en met name bij het MKB bestaat een grote behoefte aan toepasbare kennis voor producten procesinnovaties. HAS KennisTransfer kan hierin een grote rol spelen en zowel meedenken op het terrein van producten dienstontwikkeling als op het terrein van marktintroductie. Bij de voltijd opleidingen ligt de focus op de professional van morgen, bij kennistransfer ligt de focus op de professional van vandaag. Dit is al geruime tijd het beleid van de HAS en zal de komende jaren verder worden uitgebouwd en stevig worden verankerd in de organisatie.

Albert Zwijgers benoemd tot lector Technologie en IngrediëntenHogeschool HAS Den Bosch heeft Albert Zwijgers benoemd tot lector Technologie en Ingrediënten. Het nieuwe lectoraat heeft drie aandachtsgebieden: proceskunde, chemie en microbiologie. Deze komen terug op de terreinen voedingsmiddelentechnologie, milieukunde en de biobased-activiteiten binnen HAS Den Bosch. Technologie wordt daarbij gezien als een multidisciplinaire wetenschap met de uitdaging om de verschillende aspecten daarvan zodanig te combineren dat er nieuwe innovatieve processen en/of producten ontwikkeld kunnen worden. Technologie is bij uitstek een applicatiegerichte ‘wetenschap’, die veel uitdagende mogelijkheden in zich heeft voor de creatieve mens. Dit straalt het echter niet altijd uit. Technologie zal daarom ook anders gepositioneerd moeten worden om jonge mensen te enthousiasmeren technologisch georiënteerde richtingen op het vlak van applicatie te gaan kiezen.

In september 2011 startten 648 nieuwe voltijdstudenten aan HAS Den Bosch.

De grootste groep nieuwe studenten begon aan de opleiding Toegepaste Biologie: 119.

Afgestudeerden kwam in 2011 in verschillende sec-toren terecht: 23% in de industrie en handel,16% in de dienstverlening, 13% kwam in de primaire sector en 6% bij de overheid.

4% van de afgestudeer-den van HAS Den Bosch werkt op dit moment in het buitenland, 13% is zelfstandig ondernemer.



Visie vrouw op bedrijf onderzochtHogeschool HAS Den Bosch en ZLTO zijn een onderzoek gestart naar de rol van vrouwen op agrarische bedrijven in Noord-Brabant. Het imago is nu namelijk veelal idyllisch van aard. Volgens onderzoekster Susan van Dijk van HAS Den Bosch is het goed als ZLTO meer zicht krijgt op de visie en ideeën van vrouwen in de groene ruimte. Het onderzoek beoogt volgens een écht beeld te schetsen van de hedendaagse Brabantse vrouw verbonden aan een agrarisch bedrijf. “Met de resultaten geven we input aan het vrouwenbeleid van ZLTO.”

Delegatie Midden Oosten bezoekt HAS Den BoschEen delegatie uit Libanon en Jordanië heeft in februari van dit jaar HAS Den Bosch bezocht. Zij kregen een intensief programma voorgeschoteld om HAS Den Bosch te leren kennen. Daarnaast werden de mogelijkheden voor samenwerking onderzocht. Momenteel wordt een Memorandum of Understanding opgesteld die zowel de American University of Beirut als hogeschool HAS Den Bosch zullen ondertekenen. Daarmee leggen zij hun intentie om samen te werken vast. Daarna zullen er concrete plannen gesmeed worden, onder meer een studiereis van tweedejaars studenten International Food & Agribusiness naar de universiteit in Libanon en docenten- en lectorenuitwisselingen.

Een groot aantal van die projecten waren onder-zoeken adviestrajecten met vragen van het midden- en kleinbedrijf.

Er werden in 2011 263 projecten gestart bij HAS KennisTransfer.

Zo’n 150 docenten van HAS Den Bosch waren in 2011 bij de projecten van HAS KennisTransfer betrokken.

In 2011 zijn 140 bedrijfsopdrachten uitgevoerd via HAS KennisTransfer: 324 studenten studeerden door middel van deze opdrachten af.

1 Nieuws


Ontwerpwedstrijd veehouderij voor WO- en HBO-studentenEen aantal groene hbo’s, Wageningen University en Stichting Boerengroep organiseren een ontwerpwedstrijd voor studenten. Studenten kunnen tot 15 september hun oplossingen en ideeën insturen die toekomst van de veehouderij in Nederland veiligstelt. Een toekomst waarin de veehouderij zowel aantrekkelijk is voor dier, boer als burger. De hoofdprijs is 1000 euro en de prijsuitreiking vindt plaats op 4 oktober.

Eerste baan voor afstudeerder Toegepaste BiologieDeze zomer studeert de eerste lichting studenten Toegepaste Biologie af. Deze unieke opleiding startte vier jaar geleden en op dit moment werken 300 studenten aan hun afstudeeropdracht. Eén van hen, Mitch Leijen, heeft al een baan bemachtigd bij zaadveredelaar Rijk Zwaan en hij is daarmee de eerste afstudeerder Toegepaste Biologie in Nederland die aan het werk gaat. Studenten Toegepaste Biologie bestuderen de domeinen plant, dier en natuur. Na hun afstuderen kunnen ze gaan werken in allerlei functies, bijvoorbeeld als adviseur ecologie, onderzoeker dierenwelzijn of plantenveredelaar.

Er startten in 2011 300 cursisten aan de bedrijfsopleidingen van HAS KennisTransfer.

De cursisten volgden hun opleiding zowel in company als via open inschrijving.

Agenda 1-5 mei Meivakantie 3-5 mei Animal Event 24 mei Open avond alle opleidingen 1 jun HAS Year Event 8 jun Finale Aardrijkskunde Olympiade 5-12 jul Diplomeringen 16 jul-3 sep Zomervakantie

Nieuws


2 Topklas Ondernemen

Ieder jaar studeert een groep studenten af in de richting Topklas Ondernemen, een afstudeerrichting binnen HAS Den Bosch gericht op het ondernemerschap. Deze groep studenten wil een eigen bedrijf opzetten en onderzoekt met hulp van docenten en coaches uit het bedrijfsleven of hun businessplan levensvatbaar is. En daarna is het werken geblazen. We zochten een oud-Topklasser op: Nick Twaalfhoven. Hij startte twee jaar geleden met zijn bedrijf Doperwt. Hoe gaat het nu met hem?

Oud-Topklasser Nick Twaalfhoven bedenkt creatieve food-concepten

Tekst: Florieke KoersFoto’s: Margriet Hoffmans


Nick bewoont samen met zijn vriendin een appartement in

een prachtig oud huis, midden in het centrum van Arnhem.

We krijgen een warm welkom met echte Italiaanse

cappuccino, waar Nick trots op is. “Ik heb het beste espresso

apparaat van Arnhem”, lacht hij. “Koffie is een echte hobby

van me.” Maar niet alleen koffie. Food is Nick z’n hobby, zo’n

grote hobby dat hij zes jaar geleden startte aan de opleiding

Food Design & Innovation. “Ik kom uit een kunstenaarsfamilie

en schilder veel. De liefde voor eten in combinatie met mijn

creatieve inslag vond ik terug bij Food Design & Innovation.”

In Nick’s woonkamer kun je niet om zijn schilderijen heen.

Neo-expressionistische (street) pop noemt hij zijn stijl. Zijn

inspiratie haalt hij voornamelijk uit popmuziek uit de jaren ‘60

en ‘70, de moderne kunst uit de jaren ‘80 en de hedendaag-

se Street Art. Die schilderkunst gebruikt hij vervolgens weer

als inspiratiebron voor de food-concepten die hij bedenkt.

Vrijheid boven alles

“Ik wist al snel dat ik een eigen bedrijf wilde opzetten. De

vrijheid die dat oplevert, ging mij boven alles. Afstuderen via

Topklas Ondernemen was dan ook een logische keus.” Nick

deed auditie, zoals dat bij Topklas Ondernemen genoemd

wordt en werd geselecteerd. Zijn eerste bedrijfsconcept

was dat hij festival-food wilde gaan bedenken, zijn bedrijf

wilde hij dan ‘Poperwt’ noemen. Maar daarmee vlakte hij de

schilderkunst die hij zo belangrijk vond uit en dat wilde hij

niet. Dopart bleek een mooie aanvulling en zijn concept stak

hij algauw breder in dan alleen festival-food. Poperwt Dopart

vond hij echter een hele mond vol en toen werd het dus

Doperwt. Kort, maar krachtig. “Mensen moeten erom lachen

en ze onthouden het.” Die veelal nuchtere jongens en

meiden die Topklas Ondernemen deden, vonden Nick af

en toe wel een rare snuiter. “Die creatieveling, die toen een

docent vroeg hoe hij business ging creëren, reageerde met:

oh, dat komt vanzelf wel goed. Toch bleven ze me de vraag

stellen waar het met mijn bedrijf naartoe moest en ook al

beweeg ik graag met de flow mee, achteraf is het wel goed

geweest dat ik daar door mijn coaches goed over heb nage-

dacht. Dat heeft ervoor gezorgd dat ik nu een stevige basis

heb.” Nick vond de studenten die wél een echt zakelijke aan-

pak hadden bewonderenswaardig en inspirerend. Zij wezen

hem regelmatig op dat belangrijke zakelijke aspect. En hij

hielp hun in return juist weer aan creatieve ideeën.

Zoveel mogelijk aanpakken

Nick is nu twee jaar fulltime bezig met zijn bedrijf. En het be-

gint vruchten af te werpen. Hij is vooral goed in het op crea-

tieve wijze uitwerken van innovatieve ideeën die bedrijven bij

hem neerleggen. Zulke opdrachten krijgt hij inmiddels steeds

vaker. “Om opdrachten als deze binnen te halen, heb je eerst

een goed netwerk nodig en dat kost tijd. De afgelopen twee

jaar heb ik daar hard aan gewerkt. Ondertussen heb ik al-

lerlei klussen aangepakt, ik heb sinds mijn afstuderen geen

seconde stilgezeten. Zo heb ik veel zakelijke cateringklussen

gedaan waarbij ik me richtte op de ‘smaak’ van een bedrijf.

Ik onderzocht voor zo’n klus eerst goed wat de kernwaarden

van een bedrijf waren en bedacht met die kernwoorden in

mijn achterhoofd de gerechten en drankjes. Een voorbeeld:

ik deed een receptie voor de NEC Business Club. Wat is

NEC? Voetbal. Ik heb gras neergelegd op de vloer van de

club, grasgeur in de lucht gespoten en grascocktails be-

dacht plus hapjes van eetbare aarde.”


Ook is Nick samen met zeven anderen, waaronder een

café-eigenaar, drie koks en een barista, de ‘Sociëteit van de

Smaak’ gestart. Hij is de designer van het stel. Samen kun-

nen ze grote bedrijven bedienen. “Nu ik steeds met op-

drachten krijg waarbinnen ik me echt kan bezighouden met

conceptontwikkeling, huur ik voor de cateringklussen vaak

de Sociëteit in.” Nick is ervan overtuigd dat ook als je even

geen opdrachten krijgt, je toch zichtbaar moet blijven. Dus

pakt hij alles aan, ook als het in eerste instantie misschien

niet al te veel oplevert. Samen met een partner had hij een

tijdelijk restaurant in een leegstaand winkelpand in Arnhem:

de Pop-up Store. “Er is veel leegstand in de stad en het leek

ons geweldig om dat tegen te gaan met kortlopende pro-

jecten als een tijdelijk restaurant. Daarmee breng je leven in

de straat, ga je leegstand tegen en stimuleer je tegelijkertijd

ondernemers in de binnenstad. En het is goed voor je eigen

naamsbekendheid.”

Food Concept Inspiration

Nick zit dus continu vol goede ideeën en hij voert ze ook nog

uit, zonder alles af te laten hangen van een winstoogmerk.

Daarmee heeft hij al aardig naam gemaakt in de foodsector

en het ondernemerschap gaat hem goed af. Bedrijven kun-

nen bij hem terecht voor Food Concept Inspiration. Hij is een

ideeënman die vrij associeert, snel anticipeert, inspireert en

energie geeft.

Hij vindt zijn weg wel en maakt zich er niet al te druk over.

Toch vindt ook hij het wel eens ingewikkeld, eigen baas zijn.

“De onzekerheid is soms wel lastig. Je vaste lasten moeten

toch betaald worden. Ik weet wat ik nodig heb als basisvoor-

ziening en ik moet wel zorgen dat ik daaraan kom. De rest

is mooi meegenomen. De vrijheid die ik heb, vind ik duizend

keer meer waard dan een vast inkomen. Als ik tot 4.00 uur ’s

nachts wil schilderen, kan ik dat doen en dat vind ik heerlijk.”

De cappuccino is op en de telefoon gaat. Nick neemt op,

maar hangt snel weer op. “Ik moet zo weg”, zegt hij, “ik heb

een van mijn schilderijen verkocht.” Oh ja, dat doet hij ook

nog. Zijn schilderijen exposeren en verkopen. Bezige bij, die

Nick.

www.nicktwaalfhoven.com

www.doperwt.com

“Ik heb sinds mijn afstuderen geen seconde stil gezeten”


3 Column

Herinnering aan een tafeltafereeltje. Zoon Willem [4] kijkt langdurig naar zijn bord. Hij ziet geschrapte worteltjes, gekookte aardappels en drie vissticks van Iglo. Ze komen uit een pak waar een vertrouwenwekkende kapitein-met-witte-baard op staat. Zo’n man van wie je vermoedt dat-ie de Titanic moeiteloos naar New York had gevaren, maar ja: die onsterfelijke kusscène van Kate Winslet en Leonardo DiCaprio is ook wat waard.

Met een vork prikt zoon aandachtig in een van de staaf-

jes gepaneerde kabeljauw. Vervolgens legt hij het kro-

kante baksel op z’n rug – of is het z’n buik? Dan fronst

zoon zijn wenkbrauwen: “Hoe zwemt-ie eigenlijk?”

Dat is geen gekke vraag. Wij eten vis zonder vinnen. Wij

kerven in kip zonder kop. En wij trekken soep van een

bospaddenstoelenbouillonblokje – let’s go Wordfeud!

– waar elke kabouter nietsvermoedend aan voorbij zou

lopen. Omdat hij noch de rechthoekige vorm noch de

smaakversterkers E621, E627 en E631 uit z’n biotoop her-

kent. Wij eten onherkenbaarheid.

Dat is vreemd. Want wij dwepen met het gezegde ‘you

are what you eat. Al in 1825 noteerde de Franse lek-

kerbek Anthelme Brillat-Savarin die mix van wijsheid en

waarschuwing in zijn boek ‘Physiologie du Gout, ou Me-

ditations de Gastronomie Transcendante.’ Een gedachte-

stap verder: als deze fijnproever gelijk heeft, zijn wij dus

onherkenbaar – want dat is wat we eten.

Laat dat nou net botsen met onze grootste angst: on-

herkenbaarheid. Want we willen opvallen. Voortdurend

en overal. Op Twitter, Facebook en LinkedIn. Op school,

straat en werk. Plus: in onze kookkunst, zeker als we

gasten aan tafel hebben. In deze 21ste eeuw, waarin elk

individu het centrum van het melkwegstelsel denkt te

zijn, willen we onszelf ‘taggen’ in the picture of life. Niks

zo erg als onherkenbaarheid.

Gelukkig is er troost. Als je de oorsprong van je eten niet

meer herkent, kijk dan om je heen. Zie je het? Ze zijn er

nog. En overduidelijk: de aardbeienneus, de speknek,

de amandelogen. De appelwangen en de bloemkool-

oren. De tenenkaas en het eierhoofd. De worstvingers,

de melkflessen – die weinig complimenteuze benaming

voor witte benen onder rokje of zwembroek – en de

perzikhuid. De wereld is een boodschappenlijstje!

Zo, en nu koken. Zoon Willem roept.

Herkenbaar


4 HAS Den Bosch in beeld Foto: Margriet Hoffmans


Een sfeerimpressie opdoen

van de Carrièredag?

Scan de QR-code met je mobiel

of bekijk het filmpje op:

hasdenbosch.nl/hasbeats


5 Lectoraten Tekst : Florieke Koers

Lectoraat Voeding en Gezondheid presenteert eerste onderzoeksresultatentijdens symposium


Voeding en gezondheid zijn twee termen die steeds

vaker samen worden genoemd. Innoveren is daarbij

voor voedingsbedrijven essentieel. En niet alleen voor

grote organisaties, ook voor het MKB. Over de kansen

die ontstaan als je als MKB’er innoveert in gezondheid,

hield het Anton Jurgens Institute samen met het lectoraat

Voeding en Gezondheid op donderdag 16 februari een

symposium.

Na een overheerlijk en vooral gezond

buffet, ging het symposium officieel

van start. Zo’n 40 ondernemers wer-

den welkom geheten door Domingo

Loth van het Anton Jurgens Institute.

Daarna kreeg lector Annet Rooden-

burg het woord. Als lector Voeding

en Gezondheid houdt zij zich bezig

met voeding, gezondheid en de con-

sument. Gezondheidsinnovatie in de

voedingsmiddelensector staat cen-

traal in het lectoraat. Dit is vertaald in

vier thema’s waarop het lectoraat zich

richt: het Nederlandse MKB, gezondere

samenstelling van producten, betere

gezondheidsgerichte communicatie

naar consumenten en gezonde duur-

zame voeding. Tijdens het symposium

presenteerde zij de resultaten van het

eerste onderzoek dat binnen het lec-

toraat is uitgevoerd: wat zijn de kansen

en tegen welke barrières loopt een

MKB-bedrijf aan als het bedrijf wil in-

noveren in gezonde voeding? Daarvoor

ondervroegen ze ruim honderd MKB-

bedrijven in de voedingsmiddelensec-

tor. “MKB’ers staan positief tegenover

innovatie”, stelde Annet. “Ze vinden het

heel belangrijk en veel MKB’ers zijn in

de praktijk bezig met innovatie. Wat

betreft innoveren in gezonde voeding

beseffen MKB’ers dat het produceren

van gezonde voeding noodzakelijk is

voor de toekomst. Ze signaleren trends

op het gebied van gezondheid, maar

ook op het gebied van duurzaamheid

en puur & eerlijk. MKB-bedrijven zien

dit als kansen voor het ontwikkelen van

nieuwe producten, maar ook voor het

vernieuwen van processen en het aan-

boren van nieuwe markten. Ze zien ook

dat voor de consument belangrijk blijft

dat hoe gezond een product ook is, dit

niet ten koste mag gaan van de smaak.

Andere barrières zijn geld, tijd en ken-

nis. Omdat MKB-bedrijven kleiner zijn,

moeten zij bijvoorbeeld vaak kennis van

buiten halen. Daarnaast is het voor hen

lastiger dan voor grote bedrijven om

2,5% van hun omzet te besteden aan

onderzoek en ontwikkeling.” Ook deed

het team van Annet nog onderzoek

naar het nut van gezondheidslogo’s.

Hier ontstond in de zaal meteen een

interessante discussie over. Vervolg-

onderzoek moet nog gaan aantonen of

de consument zijn koopgedrag door de

logo’s daadwerkelijk aanpast.

Topsector Agro & Food

Na Annet kreeg nog een aantal spre-

kers het woord. Marc van Wanroij van

Keesmakers B.V vertelde op bevlogen

wijze over zijn kaasvervanger Kees.

Cindy Weber van Keuken Divers hield

samen met Gerlinde van Santen van

HAS KennisTransfer een pleidooi voor

de bedrijfsopdracht: Keuken Divers leg-

de een innovatievraagstuk bij studen-

ten neer met verrassende resultaten tot

gevolg. Jan van Rijsingen informeerde

de zaal over de Topsector Agro & Food,

waarbinnen hij het MKB vertegenwoor-

digt. “Om de Nederlandse economie

een boost te geven, stelde Maxime

Verhagen in 2011 een aantal topteams

aan. De Topsector Agro & Food is er

een van. De wereld staat voor een gro-

te uitdaging: het voeden van een sterk

groeiende wereldbevolking. De sector

Agro & Food gaat deze uitdaging graag

aan. Het topteam zet in op drie grote

kansen voor groei in economische

waarde en maatschappelijk belang:

meer met minder, hogere toegevoegde

waarde en internationaal leiderschap.

Dit leidt tot groei van de jaarlijkse

toegevoegde waarde van de sector

met € 11 miljard. Plus een toenemende

bijdrage aan maatschappelijke vraag-

stukken op het gebied van gezondheid,

duurzaamheid en wereldvoedselzeker-

heid. Onze uiteindelijke ambitie? Van

de agrofoodsector een internationaal

leidende, duurzame sector maken waar

de samenleving trots op is, een sector

die groeit door innovatie, kennis en

handelsgeest.”

“MKB’ers staan positief tegenover innovatie”


6 Project in Kenia Tekst: Florieke KoersFoto’s: Gert-Jan Duives

HAS Den Bosch draagt bij aan verbetering onderwijs Bukura Agricultural College

Gert-Jan Duives

(achterste rij, zevende

van links) met het

docententeam van

Bukura


Een consortium bestaande uit hogeschool HAS Den Bosch, Q-point (adviesbureau

gericht op kwaliteitsmanagement in de agro- en foodketen), DLV Plant (advies- en

onderzoeksbureau voor de plantaardige sector), Radboud Universiteit Nijmegen en de

Keniaanse Egerton University, is in november 2011 gestart met een vierjarig project in

Kenia, dat door de Nuffic wordt gefinancierd. Begin januari werd een eerste

verkennende reis gemaakt.

Maar waarom participeert een middelgrote specialistische

hogeschool eigenlijk in een project in zo’n ver buitenland?

We vragen het aan Esther Mauriks, beleidsmedewerker

internationalisering bij de afdeling Communicatie & Interna-

tionalisering. “Voor HAS Den Bosch sluit deelname goed aan

bij de speerpunten die zijn uitgewerkt in de Beleidsnotitie

Internationalisering 2011-2014”, stelt Esther. “De ambitie om

onze hogeschool verder te ontwikkelen op het gebied van

internationalisering heeft als doel de toekomstige professio-

nals in de agrarische sectoren voor te bereiden op de

internationale werkomgeving in én buiten Nederland waarin

zij terechtkomen na hun studie. Al onze studenten gaan

daarom op stage in het buitenland en ook wordt veel met

partnerinstellingen in andere landen samengewerkt.

Dit heeft bijvoorbeeld uitwisselingen van studenten, maar

ook van docenten als resultaat. In het licht van de inhoud

van de beleidsnota is het van belang dat ook docenten en

andere medewerkers van HAS Den Bosch in staat worden

gesteld hun internationale ervaringen op te doen en/ of uit te

breiden. Het project in Kenia draagt hieraan bij. Ook is een

dergelijk project goed voor onze profilering op internationaal

gebied en tonen we hiermee maatschappelijke betrokken-

heid.”

Onderzoekende fase

In augustus hebben vier verschillende consortia ieder een

offerte (in de vorm van een strategisch en operationeel

projectvoorstel, voorzien van een begroting) uitgebracht


op de projectaanvraag van de Nuffic. “Zo’n tender is heel

spannend”, vindt Esther. “Er komt veel bij kijken. Je moet

heel veel informatie aanleveren en alles moet in een bepaald

format gegoten worden. Alle betrokkenen hebben meege-

schreven aan het project. Twee maanden na het indienen,

werd bekend gemaakt dat het project is toegekend aan het

consortium waar HAS Den Bosch deel van uitmaakt. Dit was

half oktober. Half november was vervolgens de aftrap van het

project, dat loopt tot 2015. Op dit moment bevindt het project

zich nog in de onderzoekende fase. Het projectvoorstel dat

is gedaan, wordt nu aangescherpt en een tijdsplanning

gemaakt.”

Speerpunten

Q-point is penvoerder van het project dat als doel heeft om

de Dairy and Horticulture programmes van het Keniaanse

Bukura Agricultural College zodanig te verbeteren, dat de

opleidingen beter aansluiten op de Keniaanse arbeidsmarkt.

Andere speerpunten zijn het verder commercialiseren van de

sector en het bijdragen aan de voedselveiligheid. Namens

HAS Den Bosch zal een aantal docenten van de opleidin-

gen Tuinbouw en akkerbouw en Dier- en veehouderij in de

komende vier jaar naar Kenia afreizen om hun expertise in te

zetten ten behoeve van het behalen van de doelstellingen.

Gemotiveerd

Gert-Jan Duives was de eerste docent die begin januari

namens HAS Den Bosch een reis maakte naar het Bukura

Agricultural College in Kenia. “We hebben onderzocht hoe we

de doelen uit het projectvoorstel meetbaar kunnen maken.

Daarnaast hebben we een workshop gegeven aan stakehol-

ders uit het bedrijfsleven, waarin we onder meer de ambities

die binnen het project zijn gesteld hebben toegelicht. Het

was een manier om aansluiting te zoeken met het bedrijfsle-

ven en dit viel in goede aarde: ze waren blij verrast dat hun

mening werd gevraagd. We hebben daarmee flink wat draag-

vlak gecreëerd. Ook heb ik met een aantal docenten van het

College hun curriculum doorgenomen en met hen samen

bekeken welke verbeteringen mogelijk zijn. De vertaling van

de theorie naar praktijksituaties gebeurt onvoldoende.


Veel docenten hebben zelf nauwelijks kennis van de

beroepspraktijk waarin hun studenten terechtkomen. Omdat

er hoegenaamd geen samenwerking is met het bedrijfsle-

ven, zijn docenten niet op de hoogte van de ontwikkelingen

en loopt het onderwijs achter op de werkelijkheid.” Gert-Jan

vond alle docenten enorm gemotiveerd. “Bijna alle docenten

zijn academisch geschoold en hebben moeite uit bepaalde

denkpatronen te stappen. Ze willen dit allemaal echter erg

graag en ik vond ze erg open over hun situatie en hun moti-

vatie om te veranderen. Daarbij spreken ze zonder uitzonde-

ring uitstekend Engels, wat de communicatie erg vergemak-

kelijkt.” Gert-Jan ervoer de reis als heel positief. “Hoewel de

faciliteiten daar redelijk basic waren, werden we in de watten

gelegd en reageerde iedereen enthousiast op onze komst.”

Dit studiejaar nog moet het project zijn definitieve vorm krij-

gen.


7 Op stage Tekst: Marloes BakkerFoto’s: Judith Dirven

Studente Judith Dirven ging op stage in Sydney


Op stage

Het bedrijfsleven wordt steeds internationaler. Ook binnen HAS Den Bosch ervaren we dat van toekomstige werkne-mers wordt verwacht dat ze zich in een internationale om-geving kunnen handhaven. Door een internationale stage krijgen studenten begrip voor verschillende (bedrijfs-)culturen en leren ze hiermee om te gaan. Judith Dirven uit Ulicoten, derdejaarsstudente Tuin- en landschapsmanage-ment, vloog naar Australië om stage te lopen bij Hove-niersbedrijf Good Manors Pools & Gardens in Sydney.

Judith liep stage bij een bedrijf dat exclusieve tuinen

aanlegt bij particulieren.


“Ik heb stage gelopen bij een hoveniersbedrijf dat exclusieve

tuinen aanlegt bij particulieren, met budgetten van een paar

ton tot aan een miljoen Australische dollars. Alles werd tot in

de puntjes verzorgd, van groenaanleg tot en met zwembaden

en van spa’s tot en met terrassen. Ik liep tijdens mijn stage

mee met de projectmanager en was betrokken bij de plan-

ning, kostenberekeningen, offertetrajecten en het bestellen

van planten en materialen. Daarnaast kreeg ik de mogelijk-

heid om een advies uit te brengen over verbeteringen binnen

de organisatie wat betreft projectmanagement. Mijn grote

hobby is fotografie en ook dit aspect kon ik in mijn stage

kwijt. De referentiefoto’s die ik maakte van tuinen die Good

Manors had aangelegd, worden gebruikt als promotiemateri-

aal op de website en in advertenties.”

Gewaardeerd

“Mijn stage ging super! Ik had direct een heel goede band

met al mijn collega’s en de begeleiding was uitstekend. Ze

namen me overal mee naartoe en boden me enorm veel

kansen. Wanneer ik die kansen aangreep, kreeg ik daar ook

enorm veel waardering voor. Ik heb tientallen gigantisch

mooie projecten gezien en begeleid. Good Manors is een

fantastisch bedrijf. Als het in Nederland gehuisvest zou zijn,

zou ik er acuut gaan werken. In eerste instantie lag mijn

interesse helemaal niet bij particuliere tuinen, maar door

deze stage is dat zeker veranderd.”

Genieten van het leven

“Australië is een fantastisch land. De mensen zijn aardig en

er hangt een heel gemoedelijke sfeer. Ook al is de westerse

en luxe levensstandaard gelijk aan Nederland, Australiërs

maken in mijn opinie echt iets bijzonders van elke dag en

genieten meer dan wij. Het werk zelf was zeker niet ‘relaxter’,

zoals dat vaak wordt gedacht over het buitenland. Ik heb

heel hard gewerkt en lange dagen gemaakt. Het is alleen

minder stressvol. Zo gingen we bijvoorbeeld iedere dag kof-

fie drinken op het strand en ’s avonds werd er met regelmaat

uitgebreid gebarbecued.”

Stage in het buitenland

“Ik heb enorm veel geleerd op vakinhoudelijk gebied, maar

zeker ook op persoonlijk gebied. Doordat je al je vastigheden

loslaat en ineens alleen aan de andere kant van de wereld

staat, leer je jezelf beter kennen. Je leert vanzelf een hoop

nieuwe mensen kennen. Zo heb ik met Zuid-Koreanen,

Zweden, Fransen, Australiërs en Amerikanen samengewoond

in één huis. Dat was heel leuk en gezellig.

Mijn stage was een tijd om nooit meer te vergeten! Ik zou het

zo weer over willen doen.”

“Ik heb tientallen gigantisch mooie projecten gezien”


HAS Den Bosch steeds meer op

de kaart in Duitsland Hogeschool HAS Den Bosch nam van 20 tot en met 29 januari deel aan de International Green Week Berlin: ’s werelds grootste consu-mentenbeurs voor de agrofoodsector. De hogeschool presenteerde zich op uitnodiging van het Ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie in het Holland Paviljoen. Maar waarom is het eigenlijk nuttig om voor zo’n beurs af te reizen naar Duitsland?

8 Internationaal

Annika Dossow en Lindsay Kemps in het Holland Paviljoen met Frau Antje.

Scan de QR-code om een filmpje

over de Green Week en het bezoek

van Henk Bleker aan het Holland

Paviljoen te bekijken, of kijk op

www.hasdnbosch.nl/hasbeats

Tekst: Florieke KoersFoto’s: Annika Dossow


“In verschillende hoeken van de organisatie bestond al lan-

ger de wens om Duitse studenten te werven voor onze oplei-

dingen”, legt Annika Dossow van de afdeling Communicatie

& Internationalisering de keuze om naar Duitsland te gaan

uit. ”Vorig jaar hebben we daarom een marktonderzoek laten

uitvoeren in Duitsland en de resultaten bleken veelbelovend:

het is zeer interessant voor HAS Den Bosch om verschillende

opleidingen in Duitsland actief in de markt zetten. Het gaat

om zeven studies: Horticulture & Business Management,

Voedingsmiddelentechnologie, Landscape Design, Stad en

streekontwikkeling, Tuin- en landschapsmanagement, Geo

Media & Design en International Food & Agribusiness. Eind

vorig jaar zijn we al een campagne gestart met onder andere

een Duitstalige website en daarbij behorende nieuwsbrief,

een socialmediaplan en listings op andere websites, maar

ook met het geven van voorlichtingen op verschillende beur-

zen in Duitsland. Met deze middelen proberen we potentiële

studenten rechtstreeks te bereiken. Maar er is meer nodig.”

Lindsay Kemps, hoofd van de afdeling Communicatie &

Internationalisering, valt haar bij: “Het is een speerpunt

binnen het beleid van Hogeschool HAS Den Bosch om ons

sterker neer te zetten in de Duitse markt. Niet alleen recht-

streeks naar scholieren toe, maar ook in het algemeen willen

we onze naamsbekendheid vergroten. Het doel is dat het

Duitse agrofood-domein weet wie wij zijn en in welke projec-

ten en samenwerkingsverbanden wij participeren. Zo willen

we draagvlak creëren op de Duitse markt. En uiteindelijk le-

vert dat natuurlijk ook studenten op. Studenten die voor ons

van toegevoegde waarde zijn. Niet alleen voor de HAS zelf,

maar ook voor de agrofood-sector. Internationale handel is

heel belangrijk voor Nederland en Duitsland is een van onze

belangrijkste exportlanden. We gaan dus geen studenten

opleiden om het opleiden zelf maar juist om wat ze voor de

sector kunnen betekenen.”

Politieke delegatie op bezoek

Docenten en studenten van de verschillende opleidingen

en medewerkers van de afdeling Communicatie & Interna-

tionalisering presenteerden zich op de beurs, die jaarlijks

zo’n 400.000 bezoekers trekt. HAS Den Bosch stond in het

Holland Paviljoen met de nieuwste technologie op het gebied

van telen zonder daglicht en vol enthousiasme brachten ze

de opleidingen van HAS Den Bosch onder de aandacht van

de Duitse bezoekers. Het ministerie van Economie, Land-

bouw en Innovatie toonde zich zeer tevreden met de

deelname van HAS Den Bosch en de innovatieve invulling


van de beursstand. Staatssecretaris Henk Bleker, secretaris-

generaal Chris Buijink en de Duitse staatssecretaris Robert

Kloos en minister Ilse Aigner bezochten de HAS-stand en

luisterden geïnteresseerd naar de uitleg over de nieuwe

teelttechnieken. Lindsay: “We hebben de HAS bij zowel

Nederlandse als Duitse politici onder de aandacht kunnen

brengen, zowel tijdens het bezoek van de delegatie aan onze

stand als later diezelfde dag op een receptie waar Kamerle-

den en diverse bestuurders van bedrijven en hogescholen

aanwezig waren. We hebben daarmee een fantastische kans

benut om ons politiek gezien op de kaart te zetten. We waren

de enige onderwijsinstelling op de beurs en vielen daardoor

erg op. We hebben daarmee aan de Nederlandse politiek

laten zien wat we ervoor overhebben om ons te laten zien op

de Duitse markt. Voorafgaand aan de Green Week werd er al

een conferentie gehouden over de wereldvoedselvoorziening

en de rol van de agrofoodsector daarin. Een belangrijk thema

waar ook de HAS sterk bij betrokken is, onder meer via het

lectoraat Wereldvoedselvoorziening.”

Volgend jaar

Ook volgend jaar komt er weer een International Green Week

Berlin. Dan is Nederland het officiële partnerland van de

Green Week. “Ook dan zal HAS Den Bosch weer aanwezig

zijn in Berlijn”, stelt Annika tevreden vast. “En dan hopelijk

zoals de Nederlandse ambassade in Berlijn al aangaf, op

een nog prominentere plek in het Holland Paviljoen.” Bekend

werd al dat dan een delegatie voorzitters van Nederlandse

onderwijsinstellingen de beurs zal bezoeken. Dick Pouwels

gaf aan hier graag bij te willen zijn. De Green Week is ove-

rigens niet de enige beurs die HAS Den Bosch in Duitsland

bezoekt. “We bezoeken een combinatie van onderwijs- en

vakbeurzen. Naamsbekendheid is moeilijk te meten, maar

door onze deelname komen we in ieder geval bij veel men-

sen op hun netvlies, we laten iets achter in hun hoofden.”

Perry van Kerkhoven was een van de docenten die op de

beurs stond. Hij is heel enthousiast. “Wij hebben heel veel te

vertellen aan de mensen die zo’n beurs bezoeken. De com-

binatie van docent, student en medewerker Communicatie

& Internationalisering beviel heel goed. We konden zo heel

breed allerlei gesprekken aangaan, communicatief vaardig

en met voldoende inhoudelijke kennis. Het Holland Paviljoen

zag er wat stereotiep uit: kaas en tulpen. De organisatie van

de beurs was dolblij dat wij er stonden, wij gaven het geheel

een frisse uitstraling.”

“We bezoeken een combinatie van vak- en consumentenbeurzen”


9

Daken beplanten voor een aantrekkelijke leefomgeving Harmen Riemens is 22 jaar en vierdejaars studentTuin- en landschapsmanagement. Samen met Mike Stoffels en Jeroen van Erve doet hij voor zijn afstuderen een bedrijfsopdracht bij Cityroofs in Tilburg. Binnen deze bedrijfsopdracht willen ze antwoord geven op de vraag: kunnen biodiverse daktuinen bijdragen aan het bevorderen van biodiversiteit in de stedelijke omgeving?

BO uitgelicht Tekst: Marloes BakkerFoto’s: Cityroofs


Verwacht wordt dat in 2030 ruim 60 procent van de wereldbevolking in een stad woont. De ‘verloren vierkante meters van de

daken’ blijven groeien. Cityroofs wil deze oppervlaktes inzetten door daken te ontwikkelen die ons leefklimaat op

allerlei manieren verbeteren. Met de slogan ‘Cityroofs brings buildings to life’ passen zij groen, bestrating, meubilair, water-

en energieoplossingen op daken, binnenpleinen, promenades, balkons en gevels toe. Niet alleen in Nederland maar ook in

Engeland realiseert Cityroofs deze ‘daklandschappen’.

Natuur terug in de stad

“Duurzaamheid is een belangrijke kernwaarde binnen Cityroofs”, vertelt Harmen. “Het moederbedrijf Zoontjens gebruikte bij

de aanleg en ontwikkeling van nieuwe dakbestratingsystemen al zoveel mogelijk gerecyclede materialen. En daaruit ontstond

de gedachte om de natuur terug te brengen naar de stad. Als steden uitbreiden hoeft de verscheidenheid aan planten en

dieren niet per definitie af te nemen. Door daken te beplanten met inheemse kruiden en grassen denkt

Cityroofs vlinders, bijen, vogels en andere flora & fauna voor de stad te behouden en het dak om te vormen tot een aantrek-

kelijke leefomgeving voor plant, dier en mens.”

Bewijs leveren

Als pilotproject is er inmiddels een biodiverse daktuin op het hoofdkantoor van Cityroofs aangelegd. Aangenomen wordt

dat deze daktuin effect heeft op de biodiversiteit in de stedelijke omgeving, maar het bewijs hiervoor is nog niet honderd

procent geleverd. HAS KennisTransfer is daarom gevraagd onderzoek te doen naar het effect van deze daktuinen. “We zijn

in onze opdracht op zoek naar feiten die onderbouwen dat het mogelijk is om minibiotopen aan te leggen op daken”, vertelt

Harmen. “Daarnaast onderzoeken we de (neven-)effecten van deze minibiotopen zoals fijnstofafvang en waterretentie, maar

ook bijvoorbeeld het draagvlak bij gebouwenbeheerders om hierin te investeren.”

Onderzoeksopzet

“Het onderzoek start met deskresearch waarbij we inventariseren welke onderzoeksresultaten er al zijn over biodiverse dak-

tuinen. Daarna stellen we randvoorwaarden op waaraan de ideale daktuin moet voldoen qua uitstraling en opbouw. Hierbij

hoort ook een grondige analyse van de neveneffecten van zo’n daktuin en wat de voordelen zijn voor de doelgroep. Aan

het eind van het onderzoek leveren we, naast een onderzoeksrapportage, ontwerpen op voor vier verschillende daktuinen.

In deze vier ontwerpen laten we zien welke materialen en planten kunnen worden toegepast en hoe het dak het beste kan

worden opgebouwd.”

Bedrijfsopdracht via HAS KennisTransferIeder jaar studeren ruim 300 studenten af bij hogeschool HAS Den Bosch. Dit doen ze door het uitvoeren van een bedrijfsopdracht

bij HAS KennisTransfer. HAS KennisTransfer is het kennisbedrijf binnen HAS Den Bosch dat zich richt op bedrijven in de sector. Die

zijn ze van dienst met onderzoek, advies en opleidingen voor professionals. Bedrijfsopdrachten zijn betaalde opdrachten die via

acquisitie worden binnengehaald. Het netwerk van bedrijven die zich hebben verbonden aan HAS KennisTransfer is inmiddels heel

groot, maar de organisatie blijft altijd op zoek naar nieuwe bedrijven om mee samen te werken.

BO uitgelicht


10 Opleiding Projectleiding Groenvoorziening Tekst: Marloes BakkerFoto’s: Margriet Hoffmans en Karin Jonkers

Opleiding speciaal voor nieuwe leidinggevenden in de openbare ruimte


Door de veranderende relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer in de branche van hoveniers en groenvoorzieners komen bevoegdheden lager in de organisatie te liggen. Voor veel organisaties betekent dit dat uitvoerders en beheerders management-taken overnemen van projectleiders. Om deze nieuwe leidinggevenden te ondersteunen, ontwikkelde HAS KennisTransfer de opleiding ‘Projectleiding Groenvoorziening’.

De opleiding is via open inschrijving te volgen, maar ook kan

maatwerk geboden worden. IBN Facilitair uit Uden haalde de

opleiding in huis: sinds medio 2011 volgt een aantal mede-

werkers de cursus in company. IBN is met 3800 medewer-

kers een van de grootste werkgevers in het noordoosten

van Brabant en uitvoerder van onder meer de huidige Wet

sociale werkvoorziening (Wsw). Tiny van Schijndel, Manager

Openbare Ruimte bij IBN Facilitair, kwam in contact met HAS

KennisTransfer via zijn rol als bestuurslid binnen de bran-

chevereniging VHG. “Ik was op zoek naar een partij die in

company op hbo-niveau de scholing kon verzorgen van onze

teamleiders tot professionele projectleiders. Daarbij was

het belangrijk dat het onderwijsprogramma op maat werd

gemaakt, passend bij de commerciële doelstellingen in ons

beleidsplan. HAS KennisTransfer bood ons de gewenste flexi-

biliteit om de opleiding zó in te richten dat onze mensen de

tools in handen krijgen die passen bij onze eigen

uitdagingen.”

Integrale aanpak

De integrale aanpak binnen de groensector is een belang-

rijke verandering voor IBN Facilitair. In de huidige markt

worden opdrachtnemers door middel van bestekprocedures

steeds meer betrokken bij het voortraject in plaats van dat

ze alleen de uitvoering doen van voorgeschreven werkzaam-

heden. “Overheden als gemeenten en provincies zoeken niet

langer alleen zogenaamde schoffelaars”, zegt Tiny. “Waar in

het verleden 80% van onze activiteiten eenvoudig groenwerk

betrof, zijn we inmiddels uitgegroeid tot een organisatie die

overal in Noord-Brabant complete integrale bestekken aan

kan nemen. We benaderen de markt actief en zorgen dat

we alle benodigde kennis in huis halen of zelf ontwikkelen,

zodat we allround kwalitatief invulling kunnen geven aan die

bestekken. En dat doen we voor alle soorten werkzaamhe-

den binnen de openbare ruimte, van groenonderhoud tot het

aanleggen van straten of rioleringswerk”.

Handvaten

De opleiding Projectleiding Groenvoorziening geeft de me-

dewerkers van IBN de handvaten om de rol als projectleider

in deze nieuwe integrale werkwijze op te pakken.

De nadruk binnen de cursus ligt dan ook op ontwikkeling van

de eigen competenties en het omgaan met nieuwe contract-

vormen, projectleiderschap en management. Hans Roelofs,

rayonmanager, werkt al jaar 30 jaar bij IBN. Hij is een van de

cursisten. “Ik wil een bredere visie ontwikkelen en mee kun-

nen in mijn vak“, vertelt Hans. “We moeten gezamenlijk de

ontwikkelingen bijhouden in het veld. In de cursus leren we

“Overheden zoeken niet langer alleen zogenaamde schoffelaars”

wat er speelt in de markt, om te gaan met subsidiegeldstro-

men en natuurlijk wat de trends zijn. Er komen veel veran-

deringen op ons af en we leren hoe we daar in ons werk het

beste mee om kunnen gaan. Projectmatig werken is daar een

onderdeel van. Ook ontwikkelen we een helikopterview wat

er voor zorgt dat we makkelijker het grotere plaatje in kaart

kunnen brengen.” Over de toepasbaarheid van de lesstof in

de praktijk is Hans optimistisch. “Ik merk dat ik in mijn dage-

lijkse werk steeds vaker links zie naar stof uit de cursus. Maar

daarentegen word je in een project weleens in het diepe

gegooid en dat valt dan toch even tegen. Niet alles wat in

de les zit is meteen toepasbaar, maar dat is ook logisch. Het

doel is dat we met onze nieuw verworven kennis zelf gaande-

weg oplossingen creëren”.

Over de opleidingDe opleiding Projectleiding Groenvoorziening bij HAS KennisTransfer bestaat uit drie modules: Strategisch projectbeheer, Per-

soonlijk Leiderschap en tactische projectleiding en Trends en ontwikkelingen.

- Strategisch projectbeheer gaat over het traject van ambitie tot realisatie. Hoe breng je zo’n traject tot stand. Hoe vertaal je de am-

bitie naar de juiste contractvorm? Een voorbeeld: hoe vorm je een bestek om tot een goed projectvoorstel (contractvorm) en hoe

maak je vervolgens de vertaalslag naar een operationeel werkplan?

- Persoonlijk Leiderschap en tactische projectleiding leert de cursisten meer over de aansturing van het operationele team. Ook de

rol van penvoerder/directievoerder van een project en het rapporteren van de voortgang aan de opdrachtgever worden uitgediept.

- Trends en ontwikkelingen gaat over duurzaamheid en de implementatie hiervan. Maar ook over innovatief groen, kwaliteitsmanage-

ment en veranderende weten regelgeving.

De modules zijn als één geheel te volgen maar ook los van elkaar: ze worden afgesloten met een certificaat. Indien de cursisten alle

drie de modules met succes hebben doorlopen, ontvangen ze het diploma Projectleiding Hoveniers en Groenvoorzieners. Om te

kunnen deelnemen moet de cursist minimaal op MBO-4 niveau functioneren en in staat zijn de brug te slaan tussen projectleider en

voorman. Ook heeft de cursist minimaal twee of drie jaar relevante werkervaring en is toe aan een stap naar projectleider of heeft net

die overstap gemaakt.

Meer informatie? Neem contact op met HAS KennisTransfer via 073-692 37 74 of [email protected]



11 Battle of the Cheetahs

HAS-team presenteert hightech idee voor city farming aan koningin BeatrixZe was wel zenuwachtig, maar achteraf vond ze het fantastisch. Pauline Rousseau presen-teerde op 4 februari een innovatief idee op het gebied van voedselzekerheid aan konin-gin Beatrix. Het was een onderdeel van de Battle of the Cheetahs waar HAS Den Bosch aan meedeed. De prijs? 25.000 euro om het idee daadwerkelijk uit te voeren. Op 1 maart was de finale: HAS Den Bosch behaalde een mooie tweede plaats.

Tekst: Florieke KoersFoto’s: NCDO en Frederike Praasterink

Pauline Rousseau tijdens haar presentatie. Op de voorste rij onder meer koningin Beatrix.

De Battle of the Cheetahs werd gehouden door het NCDO in

het kader van hun 40-jarig bestaan op 4 februari. Het NCDO

is een organisatie die internationale samenwerking en duur-

zame ontwikkeling stimuleert. “Cheetah Generation is de

benaming van een nieuwe generatie lei-

ders op het Afrikaanse continent,” staat

op battleofthecheetahs.nl. “Hun leider-

schap komt voort uit innovatieve ideeën

en het vermogen om nieuwe wegen te

ontdekken. Cheetahs vertrouwen op de

kracht van ondernemerschap en duur-

zame oplossingen. Zij willen niet langer

afhankelijk zijn van externe hulp, maar

zien verdienmodellen en waardecreatie

als uitgangspunten voor de ontwikkeling

van hun land en gemeenschap.” Volgens

NCDO wonen overal ter wereld Cheetahs. “Het is een manier

van denken die wereldwijd door jongeren wordt gedeeld

en waarbij de innovatieve ideeën zich niet laten remmen

door grenzen.” Daarom hield het NCDO de Battle: het is een

ideeëngenerator voor nieuwe oplossingen op het gebied van

voedsel. Vijf teams van young professionals strijden om een

prijs van 25.000 euro waarmee ze hun idee kunnen uitvoeren.

City farming

Het HAS-team bestond uit teamcaptain Pauline Rousseau,

Josephine de Vries, zeven studenten van verschillende

opleidingen van HAS Den Bosch en twee coaches uit het

bedrijfsleven en de wetenschap: Cor van

Beuningen en Frederike Praasterink. Zij

werkten in totaal zes weken aan een we-

reldvoedselvraagstuk. “Ons onderwerp

is city farming”, vertelt Pauline. “Om met

city farming te kunnen bijdragen aan het

wereldvoedselprobleem, moet er een

high tech-oplossing bedacht worden.

Ons idee is hiervan uitgegaan: wij willen

klimaatkamers van bijvoorbeeld Plant-

Lab integreren in een stedelijke omge-

ving. Om een internationale component

aan ons idee te geven, willen we de units plaatsen in steden

in de provincie Jiangsu, in China. Dit is de zusterprovincie

van Noord-Brabant, waardoor er al gebaande paden zijn. We

hebben bewust voor China gekozen omdat hier veel nieuwe

steden in opkomst zijn, en ze tijdens de bouw rekening kun-

nen houden met het plaatsen van de units. Naast China gaan

we ook in Nederland aan de slag.

“We hebben toch mooi de tweede plaats behaald”


Het HAS-team dat meedeed aan

de Battle of the Cheetahs.

Door onder andere de verstedelijking weten steeds minder

mensen nog waar hun voedsel vandaan komt en kunnen ze

het niet meer op waarde schatten, ook hier in Nederland niet.

Om jongeren in Nederland weer bewust te maken van de

waarde en herkomst van voedsel willen we een ‘Educatieve

Roadshow’ organiseren bij onderwijsinstellingen.”

Finale op 1 maart

Op 4 februari kreeg Pauline de kans om het plan te presente-

ren voor een zaal van 500 mensen met onder meer koningin

Beatrix, Herman Wijffels (hoogleraar Universiteit van Utrecht),

Ben Knapen (staatssecretaris Europese Zaken en Ontwik-

kelingssamenwerking) en Patrick Lamy (directeur-generaal

van WTO). Ook kregen ze de kans kort met koningin Beatrix

te praten over de problematiek. De koningin reageerde

heel enthousiast op alle ideeën en vond het inspirerend dat

jongeren op deze manier met dergelijke onderwerpen bezig

zijn. Pauline was zenuwachtig voor de presentatie, maar kan

achteraf alleen maar enthousiast zijn. “Ik ben voor deze op-

dracht echt uit mijn comfort zone getrokken en dus vond ik

het allemaal heel erg spannend: op zo’n groot podium voor al

die mensen, en dan ook nog voor al die hoogstaande men-

sen. Maar het heeft me echt naar een hoger niveau getild en

ik had het dan ook niet willen missen. Ik heb daadwerkelijk

magie gevoeld daar op het podium. We hebben goede ge-

sprekken kunnen voeren met de aanwezigen en we hebben

daarmee kennis opgedaan om ons idee verder te concreti-

seren.” Op 1 maart was het zover: de finale. De teams pre-

senteerden zich aan de jury en de publieksjury van driehon-

derd geïnteresseerden. “Het was ontzettend spannend: alle

ideeën waren van hoog niveau en de concurrentie was groot.

Wat betreft het aantal stemmen via oneworld.nl stonden wij

op de eerste plaats. Echter, tijdens de finale mochten de

mensen in de zaal ook nog stemmen en zij stemden massaal

op het team ‘Too good to waste’, net zoals de vakjury. Ik ben

echt teleurgesteld dat we niet hebben gewonnen. We zaten

er zó dichtbij! Maar we hebben toch mooi de tweede plaats

behaald. En, dat moet ook gezegd worden: het team ‘Too

good to waste’ heeft een geweldig plan waar ik helemaal

achter sta.”

Meer weten? www.battleofthecheetahs.nl

Van de blog van studente Ilse van Rijsingen, een van de studenten van het HAS-team:

“Afgelopen zaterdag waren we als ‘team city farming’ vertegen-

woordigd op de lustrumbijeenkomst van het NCDO. Als eerste

natuurlijk om onze captain Pauline te ondersteunen tijdens de

pitch van ons idee voor koningin Beatrix. Pauline was volgens

mij goed zenuwachtig, maar ze heeft het geweldig gedaan!

Door de pitches konden we ook de ideeën van de concurrentie

(of toch beter conculega’s?) nog eens goed tot ons nemen. De

conclusie is dat de ideeën divers zijn en dat alles dus nog open

ligt! De hele dag hebben we kunnen proeven van de wereld

van de ontwikkelingssamenwerking waar het NCDO zich al 40

jaar mee bezig houdt! Voor mij was het de eerste keer dat ik op

deze manier in aanraking kwam met dit onderwerp. Verschillen-

de belangrijke en interessante sprekers kwamen tot de conclu-

sie dat er sprake is van een paradigmaverschuiving: van ontwik-

kelingssamenwerking naar economische samenwerking. Hierbij

zouden overheden en organisaties vooral moeten faciliteren.

En laat dat nu ook de uitdaging zijn waar we bij de Nederlandse

plattelandsontwikkeling (mijn studierichting) voor staan! Het

was al met al zeker de moeite waard om ondanks de winterse

omstandigheden vanuit het zuiden naar Amsterdam te reizen.

Zeker ook omdat we bij de borrel van verschillende personen

te horen kregen dat ze ons idee wel zagen zitten en soms zelfs

mee wilden helpen! Daarnaast was het een superleuke ervaring

om eens tussen al het ‘hoge’ netwerk van de NCDO rond te

lopen, met als kers op de taart de aanwezigheid van de konin-

gin natuurlijk. Het door ons aangeboden, in PlantLab geteelde

plantje vond de koningin enig! Het was een vruchtbare dag,

die ons extra motivatie heeft gegeven om er ook in de laatste

weken nog eens flink de schouders onder te zetten en ons idee

verder uit te werken!”


De Kennismaker: bruggen bouwen voor innovatie De zesde Kennismaker Varkenshouderij is sinds kort in functie. Dat toont meteen het succes van de samenwerking tussen Hogeschool HAS Den Bosch en Varkens Innovatie Centrum Sterksel: het project Kennismaker loopt alweer een paar jaar en daar komt voorlopig geen verandering in. Beide partijen zijn tevreden met het resultaat en iedere student die de bedrijfsopdracht tot nu toe deed, voelde zich uitgedaagd. Binnen de opdracht staan innovatie en netwerken centraal.

12 Samenwerken Tekst: Florieke KoersFoto’s: Margriet Hoffmans



De Kennismaker Varkenshouderij is een

doorlopende bedrijfsopdracht waarbij

HAS Den Bosch en Varkens Innovatie

Centrum (VIC) Sterksel samen de op-

drachtgever zijn. Ieder half jaar neemt

een andere student deze rol op zich en

studeert erop af. Voor HAS Den Bosch

is de Kennismaker Varkenshouderij een

graag gezien project. Zo graag gezien

dat er inmiddels ook een Kennismaker

Paard en Kennismaker Melkvee zijn.

Piet Verhoeven, docent bij HAS Den

Bosch en medebedenker van De Ken-

nismaker beaamt dit. “Het onderwijs

is erbij gebaat dat studenten leren

participeren in projecten en netwerken

in het bedrijfsleven en dan vooral die

projecten en netwerken waarbij inno-

vatie het uitgangspunt is. Dit bereiken

we door studenten bijvoorbeeld stages

te laten lopen of een bedrijfsopdracht

te laten doen bij bedrijven waar inno-

vatie hoog in het vaandel staat. HAS

Den Bosch wil als organisatie op het

gebied van innovatie bij de voorlopers

horen. En ons zichtbaarder maken bij

andere voorlopers. Dat gaat natuurlijk

niet vanzelf, want mensen richten zich

vaak automatisch op de traditionele

lijntjes. Ons doel is juist om van de

gebaande paden af te gaan. VIC Sterk-

sel is een zeer innovatieve plek en het

onderzoekscentrum heeft een netwerk

om zich heen dat zich sterk richt op

vernieuwing. Een logische partner om

mee samen te werken. De dynamiek

is er enorm: het centrum is continu in

beweging. De Kennismaker krijgt de

kans zich te verdiepen in de innovatieve

trajecten van VIC Sterksel en heeft de

opdracht een brug te bouwen tussen

onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven.”

“Ons doel is juist om van de gebaande paden af te gaan”Mart Smolders


Kennis niet op de plank laten liggen

Ook VIC Sterksel vindt het bouwen van dergelijke bruggen

belangrijk. Dit zegt Mart Smolders, bedrijfsleider van het

onderzoekscentrum. VIC Sterksel werd in de jaren ’70

van de vorige eeuw opgericht door varkenshouders zelf

en onderzoekt en innoveert sindsdien vele disciplines

in de varkenshouderij. Sinds tien jaar is het centrum

onderdeel van Wageningen University & Research Centre

en werkt het jaarlijks samen met allerlei instellingen,

bedrijven en de overheid aan zo’n veertig projecten. Het

onderzoek omvat alle aspecten van de varkenshouderij,

waaronder voeding, welzijn, gezondheid, emissies,

huisvesting en mineralenmanagement. HAS Den Bosch

participeert regelmatig in allerlei projecten, via stages en

bedrijfsopdrachten, waaronder De Kennismaker. “Naast

het ontwikkelen van nieuwe kennis zoals de validatie

van innovaties houdt het centrum zich ook bezig met

kennisoverdracht en onderwijs”, stelt Mart. “Wij willen kennis

niet op de plank laten liggen natuurlijk en dus ontvangen

wij zo’n 10.000 bezoekers per jaar, van varkenshouders tot

maatschappelijke organisaties en overheden. Daarnaast

faciliteren we een AOC-programma, draaien studenten uit

het hbo- en wo-onderwijs mee in projecten en doen we

nascholingen.”

Zelf nadenken over innovatie

Binnen de functie van Kennismaker wordt een student

geprikkeld om zelf na te denken over innovatie, de koppeling

van verschillende partijen en hoe zij hun brug tussen

onderzoek, onderwijs en bedrijfsleven willen bouwen. Mart:

“De Kennismaker bestudeert welke trends er zijn in de sector

en welke kansen er liggen om iets mee te gaan doen. Als

zij op iets interessants stuiten, mogen ze zelf besluiten dit

op te pakken. De Kennismaker initieert volgens Mart zaken

binnen het onderzoekscentrum die anders niet of niet

voldoende opgepakt zouden kunnen worden. “Ze worden

daarbij in het diepe gegooid, want ze bepalen zelf wat ze

gaan doen. Daarbij laten we ze natuurlijk niet verdrinken:

zowel VIC Sterksel als HAS Den Bosch sturen bij waar nodig

en we zorgen samen dat er resultaat komt. De leercurve voor

studenten is heel steil. Daarnaast krijgen ze de mogelijkheid

om snel een groot netwerk op te bouwen in de sector.”

Op de agenda zetten

Mart geeft een paar voorbeelden. “Een van de Kennismakers

heeft bijvoorbeeld een ‘Summercourse’ opgezet. De

Kennismaker is daarbij de spin in het web: hij houdt zich

gedeeltelijk bezig met organisatorische dingen, maar vooral

met het leggen van de contacten en het bij elkaar brengen

van de juiste partijen. Hbo- en wo-studenten, maar ook

“De leercurve voor studenten is heel steil”


mensen uit het bedrijfsleven kunnen in de zomer twee weken

lang een cursus volgens waarbij ze kunnen ontdekken wat

de varkenssector inhoudt en wat er speelt binnen en buiten

de sector. De cursus wordt nog steeds ieder jaar gehouden

en er komt altijd een aantal topsprekers.” Ook pakt een

Kennismaker soms een beleidsmatige opdracht op. “Om de

Nederlandse economie een boost te geven, stelde Maxime

Verhagen in 2011 een aantal topteams aan. De topsectoren

Agro & Food en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen zijn twee

voorbeelden. De Human Capital Agenda is onderdeel van

deze topsectoren. Op de agenda staan onderdelen als je

leven lang leren en het meer beroepsgericht maken van

opleidingen. De vijfde Kennismaker, Loes van de Pas, heeft

het model De Kennismaker als voorbeeld op de Human

Capital Agenda gezet.”

Activiteiten binnen HAS Den Bosch

De Kennismaker zet zich ook in voor studenten binnen HAS

Den Bosch. Piet: “Voorbeelden zijn de verbetering van de

praktijkschoolweek voor studenten Dier- en veehouderij en

Bedrijfskunde & agribusiness, en het organiseren van een

symposium waar studenten aan deel konden nemen. Dat

symposium werd voorgezeten door Han Swinkels, onze lector

Duurzame Veehouderijketens. Ook wordt regelmatig onder-

zocht wat voor stages er binnen VIC Sterksel in een van de

innovatieve trajecten mogelijk zijn voor derdejaars

studenten. De Kennismaker pakt soms doorlopende zaken

op zoals bijvoorbeeld het breder interesseren van HAS-

studenten voor de varkenssector. Belangrijk hierbij is dat

de Kennismaker zich niet alleen richt op studenten Dier- en

veehouderij, maar ook op andere opleidingen van HAS Den

Bosch zoals Toegepaste Biologie. “Zo doet een aantal stu-

denten van die opleiding inmiddels onderzoek op Sterksel

naar dierenwelzijn. Doordat zij een andere achtergrond heb-

ben, kunnen ze out of the box denken en dat is nu precies

die vernieuwing waar ik het eerder al over had en waar we

met De Kennismaker continu naar zoeken.”

Wilt u meer weten over de projecten van VIC Sterksel? Der-

dejaars student Dier- en veehouderij Ronald Claessen loopt

momenteel stage bij het onderzoekscentrum. Hij leidde ons

graag even rond en vertelde onder meer aan welk onder-

zoek hij binnen zijn stage meewerkt. Scan de QR-code op

uw mobiel of kijk op www.hasdenbosch.nl/hasbeats

www.varkensinnovatiecentrum.wur.nl

Loes van de Pas studeerde af als Kennismaker VarkenshouderijLoes van de Pas is kortgeleden afgestudeerd als Kennismaker

Varkenshouderij en zette onder meer de Kennismaker op de Human

Capital Agenda. “De Kennismaker was een afstudeeropdracht die

precies bij mij paste. Toen ik na de middelbare school voor HAS

Den Bosch koos, wist ik dat ik iets met dieren (varkens) óf iets met

mensen wilde gaan doen. Als Kennismaker kon ik met beide passies

volop aan de slag. Ik vond mijn afstudeerperiode erg leerzaam. Ik kan me geen andere afstudeeropdracht voorstellen waarin ik zoveel

gelegenheid gekregen zou hebben om mijn persoonlijke vaardigheden verder te ontwikkelen. Projecten waarop ik me als Kennisma-

ker heb gefocust, zijn het inbrengen van het model De Kennismaker op de Human Capital Agenda voor de Topsectoren Agro & Food

en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen, het verbeteren van de samenwerking tussen de opleidingen Dier- en veehouderij en Bedrijfs-

kunde & agribusiness en het opzetten van een praktijkschoolweek specifiek voor studenten die geïnteresseerd zijn in de varkens-

houderij. Daarnaast ben ik met een hoop andere projecten bezig geweest, zoals de eerste voorbereidingen van de komende editie

van de Summercourse ‘Varkens houden in 2020’. Het leukste van dit afstudeerproject vond ik de vrijheid om initiatieven op te pakken

waar ik zelf 200% achter stond en er dan samen met andere gemotiveerde mensen iets moois van te maken. Een voorbeeld hiervan

is de praktijkschoolweek voor studenten varkenshouderij die recent voor het eerst heeft plaatsgevonden. Dat was een project waar

ik als Kennismaker enorm veel energie van kreeg: mensen uit het bedrijfsleven waren enthousiast, het paste bij de doelen van HAS

Den Bosch en VIC Sterksel en uiteindelijk heeft een mooie club studenten Dier- en veehouderij én Bedrijfskunde & agribusiness eraan

deelgenomen. Het bruggen bouwen is hiermee wel geslaagd dus.”


13

Horeca ’s-Hertogenbosch gezonder en duurzamer

BO uitgelicht Tekst: Marieke Ellenbroek


“Het project ’n Duurzame en Gezonde Horeca in ’s-Hertogen-

bosch beoogt het gebruik van gezonde producten in hore-

cagelegenheden te bevorderen en tevens de milieubelasting

te verminderen.” zegt Jacques Lammers, acquisiteur van

het project. “Voor horecaondernemers geldt dat dit gepaard

dient te gaan met behoud van winstgevendheid en imagover-

betering. Dit wordt ondersteund door de trend dat duur-

zaamheid en gezonde voeding door consumenten steeds

belangrijker wordt gevonden en dat men bereid is hiervoor te

betalen.”

Leren in de praktijk

Aan Jody Mekes, Felicia Fransen (studenten Food Design

& Innovation) en Lyke Frederiks (studente Milieukunde) de

eervolle taak om dit voor hun afstuderen op te pakken. In

een bedrijfsopdracht van HAS KennisTransfer werken zij van

februari tot juni samen als multidisciplinair team. De duur-

zaamheidsdoelstelling wordt opgepakt door Lyke, die bij

vierentwintig horecaonder-

nemers in en nabij het cen-

trum duurzaamheidscans zal

uitvoeren. Zij controleert de

panden, apparatuur en pro-

cessen op het gebied van

duurzaamheid. Dit gebeurt

zowel in de keuken als in het

restaurant.

Bedrijfsopdracht via HAS KennisTransferIeder jaar studeren ruim 300 studenten af bij hogeschool HAS

Den Bosch. Dit doen ze door het uitvoeren van een bedrijfs-

opdracht bij HAS KennisTransfer. HAS KennisTransfer is het

kennisbedrijf binnen HAS Den Bosch dat zich richt op bedrijven

in de sector. Die zijn ze van dienst door onderzoek, advies en

opleidingen voor professionals. Bedrijfsopdrachten zijn be-

taalde opdrachten die via acquisitie worden binnengehaald.

Het netwerk van bedrijven die zich hebben verbonden aan HAS

KennisTransfer is inmiddels heel groot, maar de organisatie blijft

altijd op zoek naar nieuwe bedrijven om mee samen te werken.

www.haskennistransfer.nl

In 2050 wil ’s-Hertogenbosch

klimaatneutraal zijn. Bovendien wil de

gemeente zich profileren als dynamisch

centrum van duurzame omgang met

voedselbronnen. Deze ambitie staat of

valt uiteraard met de betrokkenheid van

het MKB. Kloosterhuis Adviseurs zocht

de juiste partijen bij elkaar voor het

project ’n Duurzame en Gezonde Horeca in

’s-Hertogenbosch. Drie studenten van HAS

Den Bosch zijn via hun bedrijfsopdracht

betrokken bij de uitvoering.

Lyke: “We zijn nog maar net begonnen, maar het is al direct

interessant. Er zijn veel partijen bij het project betrokken,

dus netwerken en contacten onderhouden is een belangrijk

onderdeel van het project. Ik vind het leuk om me eindelijk als

professional op te kunnen stellen. In de praktijk leer je toch

het meest.”

Gezondheidsscan als adviesinstrument

Jody en Felicia ontwikkelen een gezondheidsscan, die als

adviesinstrument rond voeding en gezondheid kan worden

gebruikt. Jody: “We houden rekening met verkoopstrategieën,

maar ook met de manier waarop veranderingen binnen het

bedrijf kunnen worden doorgevoerd. Het project past perfect

bij mijn interesses en mijn voorgaande opleiding, waarin ik al

heb gewerkt met horecagelegenheden.”

Naast Jody, Felicia en Lyke maken ook Gerlinde van Santen

(senior adviseur bij HAS KennisTransfer) en Lotte van

Stoppelenburg (docent Milieukunde) deel uit van het project-

team, evenals adviseurs van

Kloosterhuis Adviseurs en

Fhealinc. De resultaten van

het project moeten op

collectief en individueel

niveau goed weergeven wat

de huidige stand van zaken

is binnen de Bossche horeca,

waarna heel specifiek een

actieplan kan worden opge-

steld om dit nog verder te

verbeteren.

BO uitgelicht

HAS Den Bosch lanceert Year Event met uitreiking

Wat: Evenement georganiseerd rondom het verschijnen van het jaarverslag, met:• Collegevoorzitter Dick Pouwels laat alle mijlpalen van 2011 de revue passeren• Uitreiking HAS-awards aan de winnaars van de categorieën beste bedrijfsopdracht, meest veelbelovende student en beste bedrijf praktijkgericht onderwijs• Gratis exemplaar jaarverslag met daarin alle nominaties voor de HAS-awards

Datum: 1 juni 2012

En ook:Gastsprekers tijdens Year Event:• Chris Buijnk, Secretaris-generaal ministerie Economische Zaken, Landbouw en Innovatie• Bert Pauli, Gedeputeerde Economische Zaken en Bestuur Provincie Noord-Brabant• Ruud Huirne, directeur Food & Agri Rabobank• Jos Nelissen, oprichter en algemeen directeur van Newtricious

Tijd en lokatie: 14.00u-17.00u, aansluitend netwerkborrelHogeschool HAS Den Bosch, Onderwijsboulevard 221

Stem op uw favoriete genomineerde! Vanaf 18 mei kunt u stemmen op uw favoriet. Ga naar www.hasdenbosch.nl/HASawards en bekijk de filmpjes!

AdvHASBeatsZakelijk.indd 1 17-04-12 14:29

HAS Beats Business Edition - Mei 2012

Documents

Transcript of HAS Beats Business Edition - Mei 2012