HAS Beats business edition najaar 2011
-
Upload
hogeschool-has-den-bosch -
Category
Documents
-
view
222 -
download
4
description
Transcript of HAS Beats business edition najaar 2011
BUSINESS EDITION
Planten wollemi pine
One Health
Mariëlle van Heeswijk
Thuis bij Bakkerij van Heeswijk
Openingstudiejaar 2011-2012
Inaugurelerede PaulOvergaauw
Relatiemagazine vanHAS Den Bosch HAS KennisTransfer Anton Jurgens Institute
Jaargang 1Nummer 2, november 2011
AchtergrondHAS is klaar voor Venlo. Hoezo dan? In Limburg
liggen veel mogelijkheden voor HAS Den Bosch. Een projectgroep onderzoekt
op dit moment wat die mogelijkheden zijn.
Pagina 18
VerslagTijdens de opening van het studiejaar 2011-2012 werd een zeldzame oerboom geplant in de nieuwe schooltuin, die op deze dag officieel gepresen-teerd werd. Pagina 9
InterviewMariëlle van Heeswijk kwam door de liefde bij Bakkerij van Heeswijk terecht. Afgelopen jaar deed zij de bedrijfsoplei-ding Food Innovation. Wat zijn haar ervaringen?Pagin 26
InterviewHoe wordt een oud-student advocaat? Lees het interview met Waldi van Slagmaat, oprichter van SBM Advocaten.
Pagina 6
Achtergrond HAS KennisTransfer ontwikkelde een verduurzamingsscan. Dit najaar komt de scan online en is gratis beschikbaar. Voor wie is zo’n scan eigenlijk interessant? Pagina 22
InterviewHarry van Delft is de
nieuwe lector AgroFood-Marketing van HAS Den
Bosch. “Inzicht in je klant is noodzakelijk om onder-
scheidend te zijn.”
Pagina 14
AchtergrondVoor kinderen en volwas-
senen met een koemelkei-witallergie zou paarden- of kamelenmelk een gezond
alternatief kunnen zijn. Om dit aan te tonen, is we-tenschappelijk onderzoek
nodig. Pagina 32
En verder... •HetlaatstenieuwsoverhogeschoolHASDenBosch, HAS KennisTransfer en Anton Jurgens Institute .........................2 •Opbuitenlandstage:AngelaBartelsliepstagebij Natuurpunt in Mechelen .......................................................................20•Afstudeeronderzoeknaardeafzetmarktvanlikstenen ........24•Event:PaulOvergaauwinzijninaugureleredeop de bres voor One Health ......................................................................30•LuukvanDijkdeedafstudeeronderzoeknaarparasitair onkruid in rijst in Dar es Salaam ....................................................36
ColofonHAS Beats business edition - Jaargang 1 - nummer 2- november 2011
HAS Beats business edition is het relatiemagazine van hogeschool HAS Den Bosch, HAS KennisTransfer en het Anton Jurgens Institute.
Inhoudsopgave
Het verschijnt drie keer per jaar. Redactie:FloriekeKoersenMariekeEllenbroek.
Aanditnummerwerktemee:Conny van Hout Fotografie:MargrietHoffmansTekstcorrectie:TwittekstVormgeving:BureauPonjéeDrukwerk:DrukkerijTielen
Vragen en/ of opmerkingen? [email protected]:www.hasdenbosch.nl/hasbeats
1 hasbeats BUSINESS EDITION
Een beetje overweldigd waren we wel door alle reacties. Meer dan honderd lezers hadden gereageerd op de prijs-
vraag in de eerste HAS Beats business edition. Uit alle goede inzendingen trokken we Liselotte Damen als gelukkige
winnares van de iPad2. Om die te overhandigen brachten we op donderdag 8 september een bezoek aan het hoofd-
kantoor van Unilever Benelux in Rotterdam. Ook wilden we wel wat meer weten over de functie en werkzaamheden van
Liselotte.
Liselotte:“MomenteelbenikwerkzaamopdeafdelingTechnicalManagementvoordeproductgroepenijsendrankendieverkochtworden
in de Benelux. De Technical Manager is de technische partner van marketing en is in feite de interface tussen de regionale R&D centra in
Europa en de lokale marketingafdelingen. Je wilt de consument natuurlijk verleiden, maar je moet je ook aan de feiten houden.”
De Technical Manager zorgt ervoor dat alle producten voldoen aan de geldende wet- en regelgeving. “Mijn werk bestaat voornamelijk uit
het controleren en vertalen van internationale technische informatie (claims, ingrediëntenlijsten etc.) in voor de consument begrijpelijke
lokale taal.” Jaarlijks controleert het team van Liselotte honderden verschillende SKU’s (Selling Key Units).
“Verder werk ik samen met de R&D centra om concepten en ideeën te bespreken en met collega’s uit andere EU-landen om ervoor te
zorgen dat de informatie in de verschillende talen op deze internationale verpakkingen consistent blijft.
Het merendeel van onze producten worden door regionale R&D centra ontwikkeld. Ze worden gelanceerd in meerdere landen binnen
Europa. Naast deze internationale producten hebben we ook nog lokale producten in ons assortiment die we zelf ontwikkelen binnen het
lokale projectteam waar ik deel van uitmaak. Voorbeeld van een lokaal ijsproduct is de OLA-ijsjestrommel in Nederland en België.”
Liselotte werkt nu bijna twee jaar op de afdeling Technical Management. Daarvoor heeft ze bij Unilever in Vlaardingen gewerkt als product-
ontwikkelaar. Dankzij die achtergrond kan ze het ontwikkelingsproces vanuit verschillende invalshoeken bekijken. “Het proces van idee tot
marktintroductiekanwelééntottweejaar(oflanger)duren.Dezezomerzijnwedrukgeweestmetalleijsjesvoordezomervanvolgend
jaar en proeven deze ook regelmatig met marketing om de juiste marketingtekst en technische vertaling te maken voor de consument.”
Liselotte kent HAS Den Bosch vanwege haar belangstelling voor de opleiding Business Creation in Food & Health van het Anton Jurgens
Institute. “Ik zou de opleiding graag volgen, maar op dit moment ontbreekt het mij aan tijd. Ik blijf de HAS wel in de gaten houden.”
Deze keer geen wedstrijd in de HAS Beats business edition. Maar wel weer veel interessante artikelen over hoe wij ons verbinden aan onze
contacten in het werkveld. Want zonder die contacten geen goed onderwijs en geen kennisontwikkeling en -uitwisseling. Heeft u opmer-
kingen over deze uitgave, ideeën of suggesties? Mail naar [email protected]
Marieke Ellenbroek en Florieke Koers
Editorial
Naar Unilever voor de uitreiking
van de iPad2
1 Nieuws
Uniek versconcept succesvol gelanceerd
Hoe realiseer je binnen drie maanden een
geheel nieuw versconcept? Hard werken,
dat staat voorop. Daarnaast is het zaak om
diverse aspecten van het innovatieproces
te overzien. Onno Knoppert, directeur Huis
van Beleg, initieerde samen met het Anton
Jurgens Institute het project ‘Kill de por-
tieverpakking’. Hieruit ontstond het geheel
nieuwe versconcept ‘De Tourmalijn’, dat op
12 september werd gelanceerd op de Deli
XL-beurs Food Service Fair. Met nog twee
partners, WeLL Design en Simone Deckers®
marketing en communicatie, ging het project
van start met als doel binnen drie maanden
van een idee tot volledig marktrijp verscon-
cept te komen.
Onno Knoppert is zeer te spreken over de sa-
menwerking. “De goede dingen doen op het
juiste moment, daar gaat het om bij innovatie.
En daar waren we mee bezig.” Zijn keuze voor
het Anton Jurgens Institute was eenvoudig.
“Ik heb met meerdere partijen projecten ge-
daan, maar dit keer was ik op zoek naar een
3e Voorronde i-Battle Greenport Venlo: finale komt in zicht
Donderdag 13 oktober namen studenten van
verschillende instellingen deel aan de derde
voorronde van de Greenport Venlo i-Battle.
Per voorronde leggen twee ondernemers uit
de regio een concrete vraag voor aan een
studentenpanel, die uiteindelijk een van de
twee cases kiezen om uit te werken en te pre-
senteren tijdens de finale. Tijdens de derde
Greenport Venlo i-Day won Van Enckevort
Aardbeien uit Kronenberg. Het studentenpa-
nel, met onder meer Niels Jacobs van HAS
Den Bosch, gaf bij het bekendmaken van
de winnaar aan dat het een moeilijke keuze
was geweest. Zowel Jos Tholen van Horatia
als Rob van Enckevort van Van Enckevort
Aardbeien legden hen een uitdagende case
voor. De finale van de i-Battle vindt plaats op
donderdag 8 december tijdens het Greenport
Venlo Jaarcongres waar de drie studentenpa-
nels hun uitwerking aan een deskundige jury
zullen presenteren. De i-Battle is te volgen
op www.ibattle.blogspot.com
hasbeats BUSINESS EDITION 2
partij met een geheel eigen
kijk op het innovatieproces. Een partij die
ideeën kon vertalen naar een commercieel
product, naar toegevoegde waarde. Dit vond
ik bij Anton Jurgens Institute in de persoon
van Petra Buijs.” Zowel beursbezoekers als
vakgenoten waren erg enthousiast over het
versconcept van de Tourmalijn. Tijdens de
lancering op de Deli XL beurs te Apeldoorn
werd er met bewondering naar de uitvoering
gekeken. Het product werd zowel authentiek
als modern gevonden. Voor de projectgroep,
die er de afgelopen maanden keihard aan
gewerkt heeft, een beoordeling om trots op
te zijn.
www.antonjurgens.nl
HAS Den Bosch neemt via Nederland Bloeit deel aan Floriade 2012
Nederland Bloeit neemt volgend jaar met
een eigen paviljoen deel aan Floriade 2012 in
Venlo. Sven Stimac, directeur Projecten van
Floriade 2012 en Noud Janssen, voorzitter van
de LLTB tekenden op 31 augustus in Venlo de
deelnemersovereenkomst. HAS Den Bosch
zal ook een bedrage leveren aan het pavil-
joen van Nederland Bloeit. De inzending van
Nederland Bloeit is een transparant en gast-
vrij paviljoen, waar de bezoeker letterlijk en
figuurlijk ‘proeft’ van de brede variëteit aan
producten en diensten die de agro-sector
voortbrengt. Fraai vormgeven amuses trek-
ken als in een defilé aan de bezoeker voorbij,
ontwikkeld door de verschillende partners
van Nederland Bloeit, onder wie HAS Den
Bosch. Filmische verhalen ontsluiten zich op
de beeldschermen aan het Verhalenbuffet.
Het paviljoen biedt de bezoeker daarnaast
ook volop gelegenheid om in gesprek te ko-
men met ondernemers uit de agrosector.
Jaarverslag BPOC 2011: productontwikkeling krijgt brede navolging
De belangstelling voor biobased producten
vanuit de maatschappij en het bedrijfsleven is
in het afgelopen jaar flink gestegen. Dit geeft
het bestuur van de Biobased Productontwik-
kelingscoöperatie (BPOC) aan in het jaarver-
slag van BPOC over 2010. “Dit betekent dat er
zowel in de publieke als in de private sector
steeds meer vraag ontstaat naar producten
zoals die door de BPOC worden ontwikkeld,”
aldus het bestuur. Een heel positieve ontwik-
keling. “De Biobased Productontwikkelings-
coöperatie (BPOC) is al opgericht voordat
de biobased economy zo veel aandacht uit
de samenleving kreeg. De weg die enkele
jaren geleden door de HAS is gekozen - uit in-
houdsstoffen van planten industriële produc-
ten ontwikkelen - blijkt nu op bredere schaal
navolging te hebben. De BPOC kan daarom
als voorloper worden beschouwd.”
Op www.hasdenbosch.nl is het
volledige jaarverslag in te zien.
3 hasbeats BUSINESS EDITION
“HAS Den Bosch is niet in staat om zelfstan-
dig een halfjaar een stand te bemannen op
de Floriade, maar als hogeschool en ken-
niscentrum in het agrofooddomein kunnen
we ook niet ontbreken op een dergelijk groot
evenement”, stelt Lindsay Kemps-Saitch,
hoofd van de afdeling Communicatie &
Internationalisering. “Door samen te werken
met partners waar wij toch al veel contact
mee hebben, kunnen we een groot paviljoen
neerzetten en tegelijkertijd onszelf laten zien
via de amuses en de filmpjes die de komende
maanden ontwikkeld gaan worden.” Deelne-
mers in het Paviljoen Nederland Bloeit zijn
naast HAS Den Bosch ook de intiatiefnemers
LLTB, ZLTO en LTO Noord, alsmede Fries-
landCampina, ZON Fruit & Vegetables, Jan
Linders, Nunhems en de Van Drie Group.
www.nederlandbloeit.nl
1 Nieuws
HAS Den Bosch haalt groot Kenia-project binnen
In november 2011 gaat HAS Den Bosch, samen
met Q-point (adviesbureau gericht op kwali-
teitsmanegement in de agro- en foodketen),
DVL Plant (advies- en onderzoeksbureau voor
de plantaardige sector), Radboud Universiteit
Nijmegen en de Keniaanse Egerton Univer-
sity, een door de Nuffic gefinancierd vierjarig
project in Kenia starten. Doel van het project
is, om de Dairy en Horticulture program-
mes van het Keniaanse Bukura Agricultural
College (BAC) zodanig te verbeteren, dat de
opleidingen beter aansluiten op de Keniaanse
arbeidsmarkt. Ook wordt bekeken of de sec-
tor verder gecommercialiseerd kan worden.
De partners dragen met dit project ook bij
aan het verbeteren van de voedselveiligheid.
Namens HAS Den Bosch zullen een aantal
docenten van de opleidingen Tuinbouw en ak-
kerbouw en Dier- en veehouderij de komende
vier jaar diverse malen naar Kenia afreizen om
hun expertise in te zetten ten behoeve van het
behalen van de doelstellingen. Voor HAS Den
Bosch sluit deelname goed aan bij de speer-
punten die zijn uitgewerkt in de Beleidsnotitie
Internationalisering 2011-2014. Meer weten
over dit project? www.hasdenbosch.nl
HAS Den Bosch derde in Keuzegids Hbo 2012
Hogeschool HAS Den Bosch is in de nieuwe
Keuzegids Hbo Voltijd 2012 gekozen als derde
beste middelgrote hogeschool van Neder-
land. Volgens de keuzegids is hogeschool
HAS Den Bosch, net als in voorgaande jaren,
altijd een goede keuze.“In agribusiness, plat-
telandsvernieuwing en dier- en veehouderij
biedt deze hogeschool verreweg de beste
opleidingen”, aldus de redactie van de Keu-
zegids. De opleidingen Toegepaste Biologie,
Voedingsmiddelentechnologie, Milieukunde,
en Bedrijfskunde en agribusiness scoorden
erg goed. De redactie van Keuzegids zet per
vakgebied alle opleidingen van de verschil-
lende onderwijsinstellingen op een rij
en vergelijkt de kwaliteit ervan. Dat levert dui-
delijke verschillen op, die in veel gevallen ook
meerdere jaren blijven bestaan. Bij de grotere
hogescholen scoren de zuidelijke instellingen
net als vorig jaar weer relatief sterk. Als de
resultaten van alle opleidingen bij elkaar ge-
nomen worden, is Avans in Brabant nummer
één, gevolgd door Hogeschool Zeeland en
Hogeschool Zuyd in Limburg.
www.keuzegids.org
Studenten voeren on-dernemersmonitor uit op Horse Event
Acht HAS-studenten namen onder de bezoe-
kers van het ondernemerscongres van Horse
Event met behulp van een Ipad een enquète
af: de ondernemersmonitor, een kort onder-
zoek voor hippische ondernemingen. De stu-
denten hadden twee momenten om de onder-
nemersmonitor uit te voeren, op Horse Event
begin september en op het Hippisch Onder-
nemerscafé dat in oktober plaats vond. Horse
Event was ideaal voor dit onderzoek, omdat
hier veel ondernemers bij elkaar komen. In
de ondernemersmonitor werd onder andere
onderzocht of de verkoop van paarden ten
opzichte van 2010 was gestegen. Het blijkt
dat de verkoop van paarden lager ligt ten op
zich ten opzichte van vorig jaar. De resultaten
werden door studente Marcella Merkelbach
gepresenteerd tijdens de bekendmaking
van de Hippische Ondernemer van het Jaar.
Marcella studeert dit jaar af als Kennismaker
Paard. De Kennismaker Paard is de schakel
tussen de hippische sector en het onderwijs,
een samenwerking tussen Hogeschool HAS
Den Bosch, FNRS en ZLTO.
hasbeats BUSINESS EDITION 4
Battle of Trees: boost voor initiatieven in boomkwekerijsector
Op 27 oktober, in de voorochtend van het
jaarlijkse Greenportcongres, vond bij ho-
geschool HAS Den Bosch de aftrap plaats
van het Centre of Expertise Boomteelt. Ter
gelegenheid van het feit dat HAS Den Bosch
en Hogeschool InHolland van het Ministerie
van EL&I opdracht gekregen hadden om een
centrale rol te vervullen bij boomteeltken-
nisvragen, werd de ‘Battle of Trees’ geor-
ganiseerd. Onder het motto ‘Handen uit de
mouwen en aan de slag’, presenteerden
ondernemers en andere vertegenwoordigers
uit de boomteeltsector negen actuele onder-
werpen of onderzoeksvragen, die door een
vak- en publieksjury worden beoordeeld. De
drie beste initiatieven maakten kans op een
onderzoeksvoucher ter waarde van
€ 30.000,-. Een mooi bedrag om het onder-
zoek direct op te starten. Kennis vinden en
verbinden, daar draait het om bij het Centre
of Expertise Boomteelt. Kennis moet gecen-
traliseerd worden en krachten gebundeld, om
samen belangrijke speerpunten in de sector
op te pakken. Er was belangstelling genoeg.
Agenda
24 november
HAS Ondernemend Café
30 november, 7 en 14 december
Oriëntatiedagen alle voltijdopleidingen
8 december
Orchideeënsymposium
(door studenten georganiseerd)
15 december
Chocoladebeurs (door studenten
georganiseerd)
26 december-6 januari
Kerstvakantie
31 januari
Food Design Experience
5 hasbeats BUSINESS EDITION
In totaal werden er negen projectideeën
gepresenteerd, waarin thema’s als logis-
tiek, duurzaamheid, ketensamenwerking en
kennisontwikkeling vaak naar voren kwa-
men. Na afloop van de presentaties kregen
de ongeveer vijftig aanwezige gasten de
gelegenheid om zelf hun stem uit te brengen
op het project van hun keuze. Vervolgens was
het de beurt aan de vakjury, die een model
hanteerde waarin de eindgebruiker centraal
stond. De gelukkige winnaars waren: ‘Bat-
tle of Logistics’, van Peter Vriens namens
Treeport Zundert en Greenport Midden Bra-
bant, de ‘Bio afbreekbare transporttray’ , van
Vincent van Rijsewijk, en ‘Risicomanagement’
van Henk Raaijmakers namens de boom-
kwekerijsector. Als verrassing werd en door
Dick Pouwels, voorzitter van het college van
bestuur van Hogeschool HAS Den Bosch een
aanmoedigingsprijs ter waarde van € 10.000,-
uitgereikt. De gelukkige winnaar was Ton
Hermanussen van Pro Boom met zijn project
‘Nieuwe kijk op bomen’.
www.haskennistransfer.nl
Hoe een oud-student advocaat werd
Interview Waldi van Slagmaat, oprichter SBM Advocaten
2 Interview Tekst:FloriekeKoersFoto’s:MargrietHoffmans
hasbeats BUSINESS EDITION 6
Hogeschool HAS Den Bosch heeft overal in Nederland en ook daarbuiten contacten. In iedere uitgave een persoonlijk verhaal van een van die mensen met wie de instelling een warme relatie onderhoudt. Deze keer praten we met Waldi van Slagmaat, oprichter van advocatenkantoor SBM Advocaten en oud-voorzitter van studentenvereniging Gremio Unio:hijhielpdeverenigingaanhunmooiestudentensoosmiddeninhetcentrumvan’s-Hertogenbosch.
7 hasbeats BUSINESS EDITION
Op een prachtige najaarsdag togen we met schrijfblok en fo-
tocamera naar Het Spoor in Houten. Er is geen spoor te zien,
maar wel het mooie advocatenkantoor van SBM Advocaten.
We worden er hartelijk ontvangen. Met een prachtige kast vol
met wetboeken op de achtergrond waar we onze ogen maar
niet vanaf kunnen houden, vertelt Waldi kort daarna gepassi-
oneerd over zijn werk als advocaat. Een bijzonder beroep om
als HAS-afgestudeerde in terecht te komen.
Hoe wordt een oud-student van HAS Den Bosch advocaat?
“De ouders van mijn moeder hadden een boerenbedrijf. Wij
gingen er als kind altijd logeren. Dat vond ik heerlijk, ik was
er helemaal gek van. Zodoende vatte ik het idee op om zelf
ook een agrarische onderneming te starten. Ik heb eerst
mbo gedaan en ben daarna zowel bij HAS Den Bosch als bij
CAH Dronten gaan kijken. HAS Den Bosch had mijn voorkeur.
Ik ging aan de landbouwopleiding studeren en studeerde in
1984 af. Dat was een roerige tijd voor de agrarische sector.
Een eigen agrarische onderneming bleek geen optie. Ik ging
toen werken voor het Landbouwschap, een voorloper van
LTO Nederland. Ik had veel affiniteit met milieu en op dat
moment kwam het de aandacht voor milieuaspecten net op
gang. Ik heb tien jaar de belangen van boeren behartigd met
een focus op het milieu. In die tijd merkte ik al dat juridische
aspecten vaak werden aangevoerd als argument waarom
zaken niet zouden kunnen. Dit vond ik vreemd. Ik wilde hier
graag iets mee doen. Ik ben naast mijn baan rechten gaan
studeren in Leiden en het voordeel van deeltijd studeren
vond ik dat je wat je leert meteen kunt toepassen in de
praktijk.Toenikmijnbulhad,ginghetkriebelen:ikwilde
“Goed dat er een apart afstudeerjaar is dat een student voorbereidt op het ondernemerschap”
hasbeats BUSINESS EDITION 8
iets anders gaan doen. Omdat ik net vader was geworden
en Yvonne, mijn echtgenote, een goede job had bij een
groot accountantskantoor, besloot ik te solliciteren naar een
parttime baan. Toen bleek dat dit nauwelijks mogelijk was,
besloot ik om mijn eigen praktijk te beginnen.”
Toch een eigen onderneming dus, ook al was het geen
agrarisch bedrijf.
“Klopt.Ikbegonmetééndossier:deLandelijkeMestbank.En
daarna ging het vanzelf lopen. Inmiddels zijn we uitgegroeid
tot een kantoor met zeven advocaten. Ik heb niet veel meer
met de agrarische wereld te maken. Ik doe vooral arbeids-
rechtenbestuursrecht:ikhebveeltemakenmetbijvoor-
beeld bouwvergunningen, bestemmingsplannen en milieu-
eisen. Ik dacht dat het agrarisch recht een nichemarkt was,
maar dat bleek niet zo te zijn. Ik had wel in mijn bedrijfsplan
staan om me daarop te focussen, maar uiteindelijk is het
anders gelopen. Ik heb nooit spijt gehad dat ik voor mezelf
ben begonnen. Ik heb altijd graag mijn eigen tijd ingevuld
en mijn eigen verantwoordelijkheden genomen. Ik ben nog
nooitmettegenzinnaarmijnwerkgegaan.Enzohoorthet:
je moet doen wat je leuk vindt, anders zit je jezelf in de weg.
Een paar jaar geleden heb ik bij HAS Den Bosch een paar
Topklas-studenten gecoacht bij het opzetten van een ei-
gen bedrijf. Ik vind het goed dat er een apart afstudeerjaar
(Topklas Ondernemen) is dat een student voorbereidt op het
ondernemerschap. Er gaat bij een beginnende ondernemer
vaak zoveel mis. Dat kun je met zo’n jaar in goede banen
leiden. Zo hebben ze meteen al een voorsprong als ze van
school komen.”
Hoe kijk je terug op je opleiding bij HAS Den Bosch?
“Met een goed gevoel. Ik heb veel geleerd van alle vakken
die ik tijdens mijn studie heb gevolgd, maar ook van alles
eromheen. Ik heb twee jaar in het bestuur gezeten van stu-
dentenvereniging Gremio Unio en we hebben in die tijd veel
bereikt, waaronder een nieuwe studentensoos in het centrum
van ’s-Hertogenbosch. Ik heb begrepen dat deze soos on-
langs helemaal verbouwd is, en ik vind het leuk om te horen
dat het nog steeds zo goed gaat met de vereniging. HAS Den
Bosch is vrij zuidelijk georiënteerd en een aantal docenten
moest wel even wennen aan mij, de mondige noorderling. En
in het begin verstond ik echt niets van dat Brabantse dialect.
Maar we hadden een leuke klas. Sterker nog, we gaan nog
steeds ieder jaar met een aantal oud studenten van La84 en
partners een weekend, al 27 jaar. Erg leuk, vooral omdat ik
niet meer zoveel met de agrarische sector te maken heb. In
een weekend weet ik dan weer precies wat er allemaal in de
sector speelt. Zo blijf ik er toch altijd een beetje bij betrok-
ken.Enjeweethet:uithetoogbetekentnietmeteenuithet
hart.”
www.sbmadvocaten.nl
9 hasbeats BUSINESS EDITION
Opening studiejaar 2011-2012
3 Verslag Tekst:FloriekeKoersFoto’s:MargrietHoffmans
We moeten blijven wie we zijn, maar dan wel met de blik vooruit. Dat was de algemene boodschap die collegevoorzitter Dick Pouwels meegaf aan de aanwezige mede-werkers bij de opening van het studiejaar 2011-2012 op 6 septem-ber. De opening was druk bezocht: zo’n 250 mensen waren gekomen voor de openingsspeech van Dick, maar ook voor de uitreiking van een bijzonder schilderij door wet-houder Bart Eigeman, de presen-tatie van de nieuwe schooltuin en de opening daarvan door wethou-der Bart Eigeman en collegelid Stef Valk.
hasbeats BUSINESS EDITION 10
Het filmpje over de nieuwe schooltuin kunt u bekijken op de website van HAS Den Bosch:
www.hasdenbosch.nl/hasbeats of scan de QR-code op deze pagina met uw mobiel.
Ook kunt u hier een fotogallery bekijken van de opening van het studiejaar.
11 hasbeats BUSINESS EDITION
hasbeats BUSINESS EDITION 12
Het was voor het eerst dat de nieuwe bestuursvoorzitter
het studiejaar opende. En door de veranderingen waar HAS
Den Bosch mee te maken heeft, waren de verwachtingen
hooggespannen. Dick prees de activiteiten van HAS Den
Bosch. Zo verwees hij naar de 325 studenten die vorig
studiejaar hun diploma behaalden, de aanstelling van zes
nieuwe lectoren en de goede resultaten die de hogeschool
heeft behaald in verschillende onderzoeken, waaronder
de HBO-Monitor en de Keuzegids Hoger Onderwijs. Verder
legde hij de nadruk op de drive van studenten en mede-
werkers:hunambitieinhetgroenedomeinisvolgenshem
enorm groot. “We hebben de groei vast weten te houden”,
stelde hij tevreden vast. “We hebben nu zo’n 2100 studen-
ten in huis. Bijzonder is dat komend jaar de eerste studen-
ten Toegepaste Biologie zullen gaan afstuderen.” Hij wees
iedereen op alle plannen die er liggen voor de toekomst.
“Hogeschool en kennistransfer moeten samen de schou-
ders eronder zetten. Over twee jaar hoop ik nog steeds
het studiejaar te kunnen openen, maar dan met een live-
verbinding tussen Venlo en Den Bosch. En met
nogtweenieuweopleidingen:Inter-
national Food & Agribusiness
en Geo Media & Design.
Want ook al is Den
Haag voorzichtig,
de beroeps-
praktijk
geeft
duide-
lijk
aan
dat
er
behoefte is aan opleidingen met een dergelijke inhoud.”
Natuurprojecten
Vervolgens kwam Bart Eigeman van de Gemeente ’s-
Hertogenbosch aan het woord. Hij overhandigde HAS Den
Bosch een enorm schilderij, bestaande uit twee panelen. ”De
Gemeente ‘s-Hertogenbosch is sinds enkele jaren in en rond
de stad bezig met de uitvoering van projecten op het gebied
van natuur, landschap, recreatie, landbouw, water en cul-
tuurhistorie”, lichtte de wethouder toe. “Wij hebben daarvoor
veel contact gehad met diverse docenten en studenten van
HAS Den Bosch. We zijn erg blij met de kennisuitwisseling en
inbreng vanuit HAS Den Bosch en willen daarom graag een
schilderij aanbieden. Het kleurrijke schilderij is gemaakt door
kunstenares Maria Kemps en is vervolgens door bezoekers
en bewoners van
‘s-Hertogenbosch voorzien van allerlei natuurelementen.
De Moerputtenbrug heeft oude pijlers die lang geleden
gefundeerd zijn. Ze zijn nu aangepast aan de moderne tijd
en hebben daarmee weer toekomstperspectief
gekregen. In projecten als deze komen
de gemeente en HAS Den Bosch
elkaar tegen, maar tot voor
kort gebeurde dit veel
ad hoc. Hier willen
we in de toe-
komst vaste
afspraken
over ma-
ken. Dit
schil-
derij
laat
11 hasbeats BUSINESS EDITION
zien wat voor rijkdom aan natuur er in Den Bosch is. We wil-
len mensen graag laten genieten van deze rijkdom, zo dicht-
bij de stad. Natuur waar ook HAS Den Bosch aan meewerkt.”
Openingshandeling
Daarna werd er een filmpje vertoond over de heringerichte
schooltuin die in september in gebruik is genomen. De deel-
nemers kregen op een beeldende manier wat te zien over de
achtergronden van dit enorme project. Projectleider Martijn
Bekkers en ontwerper Eric van der Velden van BTL Advies
kwamen tijdens het filmpje kort aan het woord. Vervolgens
toog iedereen met HAS-paraplu’s richting de schooltuin voor
het planten van de Wollemi Pine, een bijzondere Australische
oerboom. Een van de nieuwe bestuursleden van Gremio Unio
groef het gat, waarna Stef Valk en Bart Eigeman het boom-
pje van amper een halve meter hoog in de grond zetten. En
met deze symbolische handeling was de tuin, maar ook het
studiejaar officieel geopend.
Het filmpje over de nieuwe schooltuin kun je bekijken op
de website van HAS Den Bosch: www.hasdenbosch.nl/
hasbeats. Ook kun je hier een fotogallery bekijken van de
opening van het studiejaar.
“Bijzonder is dat komend jaar de eerste studenten Toegepaste Biologie zullen gaan afstuderen”
13 hasbeats BUSINESS EDITION
4 Interview Tekst:MariekeEllenbroekFoto’s:MargrietHoffmans
Harry van Delft nieuwe lector AgroFood Marketing Sinds deze zomer is Harry van Delft lector AgroFood Marketing bij Hogeschool HAS Den Bosch en het Anton Jurgens Institute. Het lectoraat AgroFood Marketing richt zich vooral op het ontwikkelen van kennis, inzichten en netwerken op het terrein van customer centric marketing van AgroFood. Hierin staat het ontwikkelen van meerwaarde in de keten centraal.Speerpunten zijn de marktgerichtheid van aanbieders, innovatie van producten, merken en distributieconcepten en nieuwe samenwerkingsvormen met andere partners in de keten. “Makkelijk is het niet, toch zijn er volop kansen voor de sector.”
hasbeats BUSINESS EDITION 14
Harry van Delft
Slimme combinaties
Volgens Harry van Delft is het vinden van slimme combinaties
vaak de sleutel tot innovatie. “Je moet beginnen bij de drijf-
veren van klanten en consumenten. Die zijn niet altijd meteen
helder. Inzicht hierin krijg je niet alleen door het vergaren van
kennis, je moet ook goed kunnen luisteren en om je heen
kijken. Het is de kunst om als producent, op basis van dat in-
zicht, een relevant en onderscheidend voordeel te bieden. In
mijn tijd bij Friesland Coberco werd het product ‘Milk & Fruit’
bedacht. Door twee bestaande dranken, vruchtensap en zui-
vel, met elkaar te combineren ontstond een nieuwe lekkere
drank,die bovendien vers, puur en gezond was. Geen we-
reldschokkende innovatie, maar consumenten zagen het wel
als een andere categorie dan de op dat moment bestaande
yoghurtdrinks. Het was iets nieuws, waarvoor consumenten
bereid waren meer te betalen.”
AgroFood Marketing dus. Het creëren van meerwaarde is met
name voor producenten in de agrofood sector een belangrijk
instrument om meer regie te krijgen over de eigen afzet en
prijs. “Producenten van generieke producten hebben vaak
last van het feit dat ze geen onderscheidende propositie
hebben. Daardoor zijn ze overgeleverd aan de grillen van de
Harry van Delft nieuwe lector AgroFood Marketing
15 hasbeats BUSINESS EDITION
sector”, aldus Van Delft. “Het creëren van een band met de
eindgebruiker door het voeren van herkenbare concepten of
merken kan de eigen regie over je prijs en marge versterken.
Of door samen te werken met retailers bijvoorbeeld. Dat is
“Inzicht in je klant is noodzakelijk om onderscheidend te zijn”
Roomboteradvertentie 1952: een dialoog met de
consument is nog ver weg.
geen gemakkelijke weg, maar wel een keuze die kan leiden
tot structurele verbeteringen.”
Ook in de samenwerking tussen technologen en marketeers
ziet Van Delft nog kansen voor innovaties. “Doordat beide
disciplines vanuit een andere invalshoek naar de materie kij-
ken, spreken ze vaak een andere taal. Zo ontstaan er gemak-
kelijk misverstanden. Als je ze samen naar oplossingen laat
zoeken, leidt het soms tot verrassende nieuwe ideeën, die
uitvoerbaarzijnénaansluitenopdebehoeftevandemarkt.”
Van productiegericht naar marktgericht
Om als producent onderscheidend te worden, is marktge-
richtheid noodzakelijk. Van Delft heeft in zijn carrière gewerkt
in zeer competitieve markten. In een interview met het blad
Food&Nutritionzegthijdaarover:“Middenjarennegentig
maakten zuivelbedrijven een transitie door van productiege-
richt naar marktgericht. Uiteindelijk was dit voor de zuivel-
sector de enige manier om haar omzet en winstgevendheid
te vergroten. Hadden ze dat niet gedaan, dan zouden ze tot
private label-productie zijn ‘verdoemd’.” Die marktgerichtheid
begint volgens Van Delft vaak gewoon bij praten en luiste-
ren naar je klant. “Toen ik begon bij Coberco had ik weinig
kennis van de zuivelsector. Ik heb interne cursussen gevolgd,
maar ben ook gaan praten met boeren, productontwik-
kelaars,techneutenéndeklant.”Degesprekkenleverden
waardevolle informatie op. “Vaak leven er goede ideeën bij
boeren of ontwikkelaars, maar is er nooit iets mee gebeurd.
Een andere interessante invalshoek zijn de (kleine) ergernis-
sen bij klanten. Een verpakking die moeilijk open gaat, ma-
In de oriëntatiefase voor het lectoraat sprak Harry met gedeputeerde Bert Pauli op het Provinciehuis in Den Bosch.
hasbeats BUSINESS EDITION 16
CV HARRY VAN DELFT
2011 Lector AgroFoodMarketing, Hogeschool
HAS Den Bosch en Anton Jurgens Institute
2010–heden Managing Partner, Oranjemund
2007-2010 Algemeen Directeur,
Colgate Palmolive Nederland
2005-2009 Country Manager, Gaba Benelux
1997-2004 Marketing Director, Gaba/
Johnson & Johnson Benelux
1994-1997 Divisie Marketing Manager,
Friesland Coberco Dairy Foods
1981-1993 Marketing Manager, Redband Venco
“Ook de antwoorden op de moeilijke vragen zullen we moeten vinden…”
tige service in het logistieke proces, een product dat je niet
mee kunt nemen, de doseerbaarheid die niet op maat is, etc.
Juist daar zitten kansen voor productinnovaties.”
In beweging
Het marketinglandschap is in de loop der jaren veranderd.
Waar de communicatie vroeger vooral zendergeoriënteerd
was, zien we nu dat we in dialoog moeten met de eindgebrui-
ker. “Het simpelste voorbeeld is misschien wel een adver-
tentie uit 1952 waarin een producent van roomboter volstond
met de simpele boodschap ‘koop een pakje!’.
Het is bijna een dienstmededeling aan de consument. Te-
genwoordig is het aanbod van producten zo groot en zijn
er zoveel merken, varianten en smaken dat je als producent
een beter verhaal moet hebben om boven het maaiveld uit te
steken. De klant wordt in sterkere mate bepalend voor je suc-
ces. Producenten zullen hun klanten dus nog beter moeten
begrijpen.”
Genoeg te doen dus in de agrofoodsector, want het vakge-
bied is meer dan ooit in beweging. “Binnen Nederland zien
we toenemende vergrijzing, een groeiend aantal eenper-
soonshuishoudens en steeds meer werkende vrouwen. De
groep die de boodschappen doet is veranderd, net zoals de
gezinssamenstelling. Op mondiaal niveau gaan het wereld-
voedselvraagstuk en duurzaamheid een steeds belangrijkere
rol spelen. Als de bevolkingsgroei in dit tempo doorzet, zijn
er in 2050 bijna 10 miljard mensen op de wereld. De vraag
hoe we al die mensen op een verantwoorde en duurzame
manier van gezonde voeding gaan voorzien, leeft nu al op
veel niveaus in de foodsector. Ook aan de antwoorden op die
vragen zullen we met nieuwe kennis moeten bijdragen.”
17 hasbeats BUSINESS EDITION
5 Achtergrond Tekstenfoto:FloriekeKoers
Zomaar een groepje mensen in vergadering in een lokaaltje op de derde verdieping van hogeschool HAS Den Bosch. Er is koffie en vlaai. Er is hier iets bijzonders aan de hand. Het is de instal-
latievergadering van de projectgroep HAS Venlo. Een groep men-sen die zich de komende tijd met hart en ziel gaat inzetten om te onderzoeken welke mogelijkheden er voor de HAS liggen in het
Limburgse. De dames en heren hebben er zin in. Het is een inspi-rerende vergadering. Het enthousiasme spat er nu al vanaf!
HAS is klaar voor Venlo
hasbeats BUSINESS EDITION 18
Waarom gaan we naar Limburg? Stef Valk is er helder over.
“Vijf jaar geleden stelde HAS Den Bosch vast dat de instroom
van het groene hoger onderwijs achterbleef bij de rest van
het onderwijs. En dat terwijl de roep vanuit het werkveld om
afgestudeerden juist groter werd. Toen rees logischerwijs de
vraag:hoekrijgenwemeerstudenten?Eenvandemoge-
lijkheden was ons meer te richten op Limburg. Scholieren
uit Limburg kiezen minder vaak voor het groene hbo. Het is
bekend dat hbo’ers graag in de buurt van hun woonplaats
willen gaan studeren en de Limburgse studenten komen dus
minder snel richting Den Bosch. En wij vinden dat er zo’n
potentie ligt in die regio dat als zij niet naar ons komen, wij
naar hen toe gaan.” Maar waarom nu juist Limburg? “Wij zijn
zuidelijk georiënteerd, dus we kijken waar in deze omgeving
mogelijkheden liggen. In Zeeland wonen minder mensen en
in Limburg hadden we al contacten. We hebben voor Venlo
gekozen omdat dit een dynamische regio is die vlakbij de
grens ligt. We hebben inmiddels ontdekt wat de potentie
vanEuropais:scholierengaanmakkelijkdegrensoverom
te studeren. En dus kunnen we vanuit Venlo zowel de Lim-
burgse als de Duitse doelgroep bereiken. We zien het als
onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om de toekom-
stige studenten die daar wonen zoveel mogelijke kansen te
bieden.” Stef benadrukt dat de HAS-cultuur behouden moet
blijven. “Aan ons de taak om onze typische HAS-cultuur over
te brengen naar een HAS-vestiging in Venlo.”
Concrete opdracht projectgroep
Inmiddels zijn de contacten in Limburg versterkt en is HAS
KennisTransfer al stevig actief in de regio Venlo. Nu is het
tijd voor de volgende stap. De opdracht van de projectgroep
luidt:selecteereenaantalopleidingsprogramma’suitons
palet, uit te voeren in het Venlose, volgens het HAS-concept
van talent based learning en verbonden aan kennistrans-
feractiviteiten en de beroepspraktijk. De opleidingspro-
gramma’s worden opgebouwd uit de CROHO-geregistreerde
HAS-opleidingen, waarbij rekening wordt gehouden met de
economische activiteiten en ontwikkelingen in de regio Venlo
en, nog belangrijker, met de interesses, talenten en ambities
van toekomstige studenten in de regio. De HAS-opleidingen
die er aangeboden worden, moeten zo’n aantrekkingskracht
uitoefenen op de jonge mensen in de regio, dat er een on-
afhankelijke instroom in de regio Venlo ontstaat die leidt tot
circa 900 studenten in 2018.
Oriënteren op Venlo
Frans van Leijden is projectleider. Wat is zijn motivatie om
met dit project aan de slag te gaan? “Het is geen geringe
klus, dat geef ik toe. Het is voor het eerst in de geschiedenis
van HAS Den Bosch dat we zoiets doen en het is een enorme
uitdaging om opleidingen aan te gaan bieden daar waar de
student het wil, in plaats van ze alleen maar naar Den Bosch
te willen halen. We hebben er enorm veel zin in en we den-
ken dat het niet kan mislukken. De vraag is niet óf we naar
Venlo gaan, maar op welke manier. En dat is ook de insteek
van de projectgroep. We hebben een flinke opdracht op ons
bord gekregen. Aan mij de taak om een werkbare vorm te
ontwikkelen die tot de juiste resultaten zal leiden. Daar ga ik
de komende tijd mee aan de slag. Daarnaast gaan wij ons
vast oriënteren op Venlo. Wat is het voor stad waar de HAS
straks gesitueerd is? Hoe beleeft een student deze stad?
Wat is aantrekkelijk voor hem of haar? We gaan onderzoek
doen naar de doelgroep. Fontys Hogescholen zit al in Venlo
met 3500 studenten, waarvan de helft van over de grens
komt. Dit is voor ons een inspiratiebron.
Ook willen we contact hebben met de ondernemers in Venlo
en omgeving. Waar hebben zij precies behoefte aan? Zo ho-
pen we te ontdekken in welke opleidingshoek we het straks
moeten zoeken. Alles ligt wat dat betreft nog open. Dat de
Floriade volgend jaar in Venlo wordt gehouden is extra gun-
stig. Dit zorgt voor veel dynamiek in de omgeving en daar
kunnen wij op meeliften.”
DE PROJECTGROEP HAS VENLO
Frans van Leijden (projectleider): “Ik werk al wat langer bij HAS
Den Bosch, dus de HAS-cultuur zit er bij mij ingebakken. Nu het
nog overbrengen naar Venlo!”
Chantal Vrijhof: “Ik merk dat ik energie krijg van het opzetten
van nieuwe dingen, daarom is dit een erg leuke uitdaging. Ik
ben nog vrij blanco, maar heb daardoor juist een open en prak-
tische kijk op dingen. Daarnaast breng ik een goede dosis cre-
ativiteit en enthousiasme mee.”
Koen Verhoeven: “Ik hou ervan nieuwe dingen te ontwikkelen
en kijk graag met een brede blik naar zowel het onderwijs als
naar de hele organisatie.”
Esther Vennekens: “Ik kom uit Limburg en weet hoeveel kansen
daar liggen. Er is zoveel te doen daar. Ik ben echt superblij dat
we die kansen nu eindelijk gaan grijpen!”
Peter Scheer: “Ik werkte eerder al bij HAS Den Bosch en ben nu
teruggekomen om HAS Venlo mee op te zetten. Mijn kracht? Ik
ben netwerker en bruggenbouwer.”
Jan Denissen: “Als directeur bij HAS Den Bosch kan ik goed het
overzicht bewaren en vanuit mijn functie breng ik al aardig wat
inzichten mee. En verder ben ik gewoon heel erg enthousiast!”
19 hasbeats BUSINESS EDITION
Studente Angela Bartel ging op stage in België
Op stage naar het buitenland. Het is ver-plichte kost voor alle studenten van hoge-school HAS Den Bosch. Sommigen vinden het meteen al helemaal geweldig, anderen moeten wel even aan het idee wennen alleen een tijd in het buitenland te moeten werken en wonen. Australië en Nieuw-Zeeland zijn populair, maar ook ‘gewoon’ België en Duits-land. Angela Bartels is 4e jaars studente Toegepaste Biologie en zij liep stage in Bel-gië: bij Natuurpunt in Mechelen.
6 Stage Tekstenfoto’s:AngelaBartels
hasbeats BUSINESS EDITION 20
“Natuurpunt is een organisatie die zich inzet voor de natuur
in België. De medewerkers van Natuurpunt zijn actief bezig
met natuurstudies, beheer en educatie. Ze streven ernaar om
de natuurgebieden in Vlaanderen groot en robuust te maken,
zodat zeldzame planten en dieren zich er kunnen handhaven.
Hiervoor is kennis van de natuurgebieden en van de planten-
en diersoorten nodig. Daarnaast proberen ze deze kennis
zoveel mogelijk te delen met de inwoners van Vlaanderen,
om hen zo te stimuleren zich ook in te zetten voor de natuur
om hen heen. Ze organiseren allerlei activiteiten, voor jong
en oud. Ik ben dol op de natuur en dieren. Ik ben graag in
de natuur en kijk dan naar alles wat los- en vastzit. Overal is
wel iets nieuws te ontdekken. Voor mij was deze stage vooral
oriënterend:ikwildeontdekkenwelkeafstudeerrichting
ik het beste zou kunnen kiezen. Ik ga nu afstuderen in de
specialisatie Dier.”
Grote stap
“Het was voor mij persoonlijk een grote stap om naar het
buitenland te gaan, vandaar ook de keuze voor België. Ik
ben heel trots op mezelf dat ik dat toch maar gedaan heb!
Ik vind België een leuk landje. Het werken in een Belgische
organisatie heb ik als heel positief ervaren, ik denk ook
dat de structuur van zo’n Belgische organisatie niet zoveel
zal verschillen met de structuur van een organisatie in
Nederland. Wel had ik bijvoorbeeld wat moeite met het
verstaan van de medewerkers. De woordkeuze in België
is toch anders dan in Nederland en daarnaast waren de
mensen van het bedrijf uit diverse streken afkomstig en
kwamen er verschillende dialecten voorbij. Maar dat maakte
het ook wel weer bijzonder.
Wat me ook opviel was dat er in België heel andere bussen
en treinen rijden (waarbij het normaal is dat er minimaal
vijf minuten vertraging is en ik als enige zat te mopperen
toen er niet direct werd gezegd waarom de trein stil bleef
staan).Ennogzo’nverschil:inMechelenenPutte(waarik
bij een gezin in huis zat), zijn geen rijtjeshuizen te vinden
zoals in Nederland. Hier lijken hele wijken soms op elkaar.
Het grootste verschil met Nederland vond ik toch wel de
opsplitsing van België in twee delen. Ik zat zelf alleen in
Vlaanderen dus merkte niet zo heel veel van bijvoorbeeld het
verschil in taal, maar ik voelde onderhuids wel aan dat er een
soort ‘strijd’ heerst tussen deze twee delen van België.”
Vlinders tellen
“Mijn stageopdracht was een data-analyse van
tuinvlindertelweekenden en maandelijkse tellingen die sinds
2007 in België zijn verricht. Deze gegevens worden gebruikt
om te bepalen of de soorten in aantal voor- of achteruit zijn
gegaan in de loop van de jaren. Het is heel belangrijk om
dit in de gaten te houden. De voor- of achteruitgang van
vlindersoorten vertelt namelijk veel over de toestand van de
natuur en de specifieke leefgebieden. Vlinders stellen veel
eisen aan hun biotoop, dus als een vlinder in een bepaald
gebied kan gedijen dan kunnen veel insecten dit ook.
Het bleek best een moeilijke opdracht. De analyses waren
dusdanig complex dat ik bij de maandelijkse tellingen niet
in staat was de juiste statistische toetsen te bepalen, ook
niet in samenwerking met medewerkers van Natuurpunt.
Wel heb ik een beeld kunnen schetsen van het verloop van
de tellingen door de jaren heen met duidelijke grafieken.
En ook heb ik statistische analyses uitgevoerd omtrent de
tuinvlindertelweekenden zelf. Het was een flinke uitdaging
om te leren werken met het statistische computerprogramma
Statistica in combinatie met MS Excel en MS Access, en ik
ben er trots op dat ik hier heel erg in gegroeid ben. Ik vind
Natuurpunt een enorm mooie organisatie.
De medewerkers zetten zich met zoveel passie in voor de
natuur, samen met een heel netwerk van vrijwilligers uit het
hele land.Ze hebben heel veel kennis over de natuur en alles
wat daarbij komt kijken. Daar heb ik veel van geleerd.”
Meer weten over stagiaires van HAS Den Bosch?
www.hasdenbosch.nl/stages-en-afstudeeropdrachten
OP BUITENLANDSE STAGE
Het is voor iedere student van HAS Den Bosch verplicht: op
stage naar het buitenland. Sinds 1999 gingen al steeds meer
studenten naar het buitenland om daar werkervaring op te
doen. Dit om de studenten voor te bereiden op de steeds in-
ternationaler wordende werksetting. Maar ook krijgen ze zo de
kans zichzelf op een andere manier te ontplooien, en zichzelf
te leren redden in een vreemd land. De laatste jaren is de bui-
tenlandse stage verplichte kost. Ieder jaar gaan meer dan 300
studenten op een of andere buitenlandse stage.
België blijkt het meest favoriete land van de HAS-student, er
zijn best veel studenten die toch graag wat dichter bij huis
blijven. Daarna komen Australië en Nieuw-Zeeland. Degenen
die wel graag ver weg gaan, maar wel een zo veilig mogelijk
oord zoeken, gaan hier graag naar toe. Maar er zijn natuurlijk
ook veel andere landen waar studenten naar toe gaan.
21 hasbeats BUSINESS EDITION
HAS KennisTransfer ontwikkelt verduurzamingsscan
Een analyse van de ‘duurzaamheidssituatie’ en kansen op dit gebied identificeren voor een verdere verduurzaming. Dat is het pri-maire doel van de verduurzamingsscan die HAS KennisTransfer samen met studenten heeft ontwikkeld. Het bedrijfsleven heeft erookwataan:hetiseeneenvoudigmid-del om duurzaamheid inzichtelijk te maken voor het eigen bedrijf. De scan richt zich op de agrofood-sector.
7 Achtergrond Tekstenportretfoto:FloriekeKoersIllustraties:AlexvanKuilenburg
Alex van Kuilenburg is vanuit HAS KennisTransfer betrokken
bijdeontwikkelingvandeverduurzamingsscan:eenKigo-
project vanuit het ministerie van EL&I gesubsidieerd en ge-
initieerd door HAS Den Bosch, in samenwerking met Syntens,
Citaverde College en ZLTO. Het project wordt begeleid door
het lectoraat Duurzame Wereldvoedselvoorziening.
“De verduurzamingsscan is een scan waarmee een bedrijf,
door het invullen van 66 vragen, kan onderzoeken hoe het
met de duurzaamheid binnen het bedrijf gesteld is. Er zijn
al veel scans op de markt, maar deze zijn vaak of op stra-
tegisch niveau óf juist heel specifiek. De scan die wij ont-
wikkeld hebben, is juist gericht op operationeel niveau en
daardoor uniek. We hebben bewust voor de naam verduur-
zamingsscan gekozen omdat duurzaamheid geen absoluut
gegevenis.Verduurzamenisjuisteenproces:hetblijftver-
anderen en je bent er nooit klaar mee. De scan krijgt dan ook
ieder jaar een update.”
Drie niveaus
Afgelopen half jaar is HAS KennisTransfer samen met stu-
denten druk geweest met de ontwikkeling van de scan. “We
wilden niet het wiel opnieuw hoeven uitvinden en een aantal
studenten heeft zich in een bedrijfsopdracht beziggehouden
met de vraag wat er allemaal voor scans op de markt zijn en
wat bruikbaar zou kunnen zijn voor onze scan. Een vragenlijst
van Frederike Praasterink (lector Duurzame Wereldvoedsel-
voorziening) om te indentificeren waar duurzaamheid in het
onderwijs speelt, bleek de geschikte basis te zijn. Ze heb-
ben vervolgens 66 vragen opgesteld die inzicht geven in de
verduurzaming van een bedrijf op drie niveaus. Het eerste
niveauishetniveauvanpeople,planet,profit:isereenba-
lans tussen bijvoorbeeld milieufactoren, gezondheid, sociale
voorzieningen, financiën en dergelijke. Het tweede niveau
gaat over bedrijfsprocessen. Dan heb ik het bijvoorbeeld
overhetprocesvaninkoop:waarkomendegrondstoffenvan
producten die ingekocht worden vandaan? Of over produc-
tie:watishetenergieverbruik?Maarookhebikhetdanover
algemenere zaken, als wat is het beleid op het gebied van
personeel en duurzaamheid? Niveau drie is het meest speci-
fiekeniveau:ditniveaugaatechtinopbepaaldethema’s,als
grondstoffen,water,afval,personeel,gebouwenomgeving,
enzovoort.”
Alex van Kuilenburg
hasbeats BUSINESS EDITION 22
Optimalisatie
Om de scan optimaal geschikt te maken voor het bedrijfs-
leven is deze uitgebreid getest. Dertien bedrijven uit de food-
sectorhebbendescanuitgeprobeerd:vangroentesnijdertot
zuivelverwerker. “In eerste instantie zou de scan geschikt zijn
voor zowel de primaire als de verwerkende industrie. Voor
de verwerkende industrie bleek dit ook zo te zijn. Voor de
primaire industrie komt er nog een aparte, enigszins aan-
gepaste versie. Vanuit de bedrijven kwamen voornamelijk
positieve reacties. De scan bleek een eenvoudig hulpmid-
del om zowel breed als specifiek naar de eigen situatie te
kunnen kijken. De resultaten zijn direct toepasbaar op een
bestaand mvo-duurzaamheidsbeleid. De bedrijven hebben
ons met hun feedback enorm geholpen om nog een flinke
verbeteringsslag te maken. Je zou kunnen zeggen dat de
scan theoretisch is onderbouwd door het projectteam met
behulp van het onderwijs, en toepasbaar is gemaakt door de
deelnemende bedrijven.”
Ondersteuning
Dit najaar komt de scan online en is dan gratis beschikbaar.
“Met behulp van de resultaten van de scan is de stap naar
het maken van een mvo-businessplan zo gemaakt. Onder-
steuning in de vorm van advies van professionals is hierbij
van toegevoegde waarde. Bedrijven die de scan willen doen
en daar ondersteuning bij willen hebben, kunnen bij HAS
KennisTransfer terecht.”
Meer weten? www.haskennistransfer.nl
DE VERDUURZAMINGSSCAN IN DE PRAKTIJK
Groentehof BV uit Helmond is een van de bedrijven die de scan
heeft getest. Het bedrijf versnijdt verschillende kool- en sla-
soorten en maakt ze klaar voor de verkoop in supermarkten.
Daarnaast maakt de Groentehof met deze groenten kant-en-
klare maaltijdsalades. “Wij hebben meegedaan aan de test om
bewuster te leren nadenken over de milieuaspecten binnen ons
bedrijf”, vertelt Stef Janssen. “De Groentehof voldoet aan alle
milieueisen, maar toch hadden we het gevoel dat het nog beter
kon. En dat is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor
de portemonnee en de mensen die bij ons werken. Wij hebben
bijvoorbeeld grote machines staan en deze maken natuurlijk
flink veel geluid. Dit geluid valt binnen de norm van de wetge-
ving hierover, maar door de scan werden we aan het denken
gezet om toch eens een geluidsmeting te laten uitvoeren. Wat
bleek? De machines maakten eigenlijk nog steeds heel veel
herrie en dit heeft ons ertoe aangezet om te bekijken of we hier
nog meer aan konden doen. Beter voor het milieu, maar ook be-
ter voor de oren van onze medewerkers!” Milieubewust denken
en handelen is iets wat in je systeem moet komen, vindt Stef.
“Uit de scan kwamen dingen naar boven die ons aan het den-
ken hebben gezet. We zijn hierdoor kritischer naar onszelf gaan
kijken. Langzaamaan wordt het nu een automatisme om milieu-
aspecten mee te nemen in het bedrijfsproces.” De Groentehof
werkte graag mee aan het verbeteren en toepasbaar maken
van de scan. “Vanuit HAS KennisTransfer was er een bepaalde
visie en die hebben we tegenover onze visie gezet. Dat leverde
flinke discussies op en daarmee hebben we de scan verder
kunnen optimaliseren. Een interessant project waar we alle-
maal slimmer van zijn geworden.”
www.groentehof.nl
23 hasbeats BUSINESS EDITION
“Uit de scan kwamen dingen naar boven die ons aan het denken hebben gezet”
Afstudeeronderzoek naar de afzetmarkt van likstenenAkzo Nobel Salt Specialities ontwikkelt onder de merk-naam KNZ likstenen voor de melkveehouderij. Om de afzet te vergroten, is er meer kennis nodig over de motivatie van melkveehouders voor het al dan niet aanschaffenvanhetproduct.Hiervoorwasmarktinfor-matie nodig. Daarom klopte Akzo aan bij de HAS, waar vier afstudeerders van de opleiding Bedrijfskunde en Agribusiness een bedrijfsopdracht uitvoerden, onder begeleiding van HAS KennisTransfer.
hasbeats BUSINESS EDITION 24
8 Bedrijfsopdracht Tekst:MariekeEllenbroekFoto’s:Shutterstock
Er komen nog maar weinig nieuwe melkveebedrijven bij in
Nederland. Schaalvergroting is de trend die zich, zeker na
de afschaffing van het melkquotum, verder zal doorzetten.
De melkveehouderij werkt steeds efficiënter, de diervoeding
wordt beter en de melkproductie per koe blijft stijgen. Een
belangrijk onderdeel van de voeding van de koe is de hoe-
veelheid zouten en mineralen. Een zouttekort kan leiden tot
een gebrek aan eetlust, gewichtsverlies en een lagere melk-
gift. Met behulp van de KNZ likstenen, kan een koe zelf de
extra inname van zout en mineralen bepalen. Uit eerder on-
derzoek (uitgevoerd in China) blijkt dat koeien ruim 5% meer
melk produceren wanneer zij worden voorzien van likstenen.
Akzo is geen directe leverancier van het melkveebedrijf. De
likstenen komen via de tussenhandel, meestal de voerleve-
rancier, op het melkveebedrijf terecht. Voerleveranciers staan
wel in direct contact met de melkveehouders, en hun sub-
stituten (mineralen in poedervorm) zijn een directe concur-
rent van de liksteen. Om de verkoop van de KNZ likstenen
te bevorderen, wil Akzo de communicatie met de eindge-
bruiker verbeteren. Achterhaald moet worden waarom een
melkveehouder kiest voor aanschaf van een liksteen of een
substituut-product. De beweegredenen hiervoorworden in
kaart gebracht door middel van een marktonderzoek onder
melkveehouders in heel Nederland. Onder begeleiding van
HAS KennisTransfer studeerden Rob Geene, Koen van der
Heijden, William Nillesen en Marcel van den Tillaart van de
opleiding Bedrijfskunde en agribusiness af op deze klus.
Voor het onderzoek, bestaande uit een desk- en een fieldre-
search, interviewden de studenten meer dan 120 melkvee-
houders in Nederland. In die interviews werden onder meer
het aankoopproces, de houding van melkveehouders, de
argumenten van gebruikers en niet-gebruikers en de houding
van voerfabrikanten onder de loep genomen. Een berg data
omteverzamelendus.WilliamNillesenoverhetonderzoek:
“Wij hebben zelf een melkveehouderij thuis, dus we hadden
al een vermoeden hoe de melkveehouders op de vragen zou-
den reageren. Dat vermoeden bleek aardig te kloppen.”
Sander Tierolf, marketing manager van Akzo Nobel Salt Spe-
cialties,overdesamenwerking:“Destudentenwerktenerg
zelfstandig. Ze maakten een helder plan van aanpak en zaten
bovenop de timing. Het project werd keurig afgerond binnen
de gestelde termijn.” De resultaten uit het onderzoek geven
Akzo een helder beeld van de houding van Nederlandse
melkveehouderstenopzichtevanhunproduct.Sander:“De
studenten hebben veel veehouders bereikt en een goede
analyse gedaan. De resultaten geven mede aanleiding om in
Europaeennieuwonderzoeknaarheteffectvanlikstenenuit
te voeren.”
Meer weten? www.haskennistransfer.nl
25 hasbeats BUSINESS EDITION
BEDRIJFSOPDRACHTEN BIJ HAS KENNISTRANSFER
Ieder jaar studeren ruim 300 studenten af bij
hogeschool HAS Den Bosch. Dit doen ze door het uitvoeren
van een bedrijfsopdracht bij HAS KennisTransfer. HAS Ken-
nisTansfer is een kennisbedrijf binnen HAS Den Bosch dat
zich richt op bedrijven in de sector. Die zijn ze van dienst door
onderzoek, advies en opleidingen voor professionals.
Bedrijfsopdrachten zijn betaalde opdrachten die via acquisitie
worden binnengehaald. Het netwerk van bedrijven die zich
hebben verbonden aan HAS KennisTransfer is inmiddels heel
groot, maar de organisatie blijft altijd op zoek naar nieuwe
bedrijven om mee samen te werken.
“De resultaten geven mede aanleiding tot het uitvoeren van een Europees onderzoek ”
9 Interview Tekst:MariekeEllenbroekFoto’s:MargrietHoffmans
hasbeats BUSINESS EDITION 26
Mariëlle van Heeswijk
Thuis bij Bakkerij van HeeswijkVoor professionals in de foodsector biedt HAS KennisTransfer deéénjarigeopleidingFoodInnovation.Dezestaatinhettekenvandriethema’s:Food&Consumer,Food&DesignenFood & Technology. Conceptontwikkeling en innovatie worden vanuit deze kennisgebieden behandeld. Mariëlle van Heeswijk startte in september 2010 met de cursus en behaalde in juni het jaar daarop haar diploma. Wij waren benieuwd naar haar ervaringen met de opleiding.
27 hasbeats BUSINESS EDITION
Hoe Mariëlle bij Bakkerij van Heeswijk terecht is gekomen?
“Door de liefde”, zegt ze zelf. Voorheen werkte ze bij een
onderwijsinstelling, maar haar huwelijk met Peter van Hees-
wijk bracht haar naar de bakkerij. Ooit begonnen achter de
toonbank in Bergeijk, ontwikkelt en bewaakt ze nu het merk
Bakkerij van Heeswijk. Deze functie is een combinatie van
taken op het gebied van in- en externe communicatie, mar-
keting en productinnovatie. Vooral in marketing ziet Mariëlle
kansen:“Wijmakenalleszelf.Datverhaalwiljezogoed
mogelijk vertellen.”
Eye-opener
Om haar kennis op het gebied van food en marketing bij te
spijkeren zocht Mariëlle naar een opleiding, die beide gebie-
den integreerde. In september 2010 kwam ze bij HAS Kennis-
Transfer terecht. De opleiding Food Innovation bleek precies
de opleiding die ze zocht. Al tijdens de eerste lessen wist
ze dat ze de goede keuze had gemaakt. “We gingen met de
cursusgroep naar de AH to go om te kijken hoe de klant zich
daar gedraagt. Dat was echt een eye-opener. De consument
van nu is druk en heeft meestal weinig tijd. Hij maakt dus
snel zijn keuze.”
OPLEIDING FOOD INNOVATION
De Nederlandse voedingsmiddelenindustrie is een snel ontwikkelende bedrijfstak. Met grote regelmaat worden nieuwe produc-
ten geïntroduceerd die meestal net zo snel weer uit de schappen verdwijnen. Een product moet tegenwoordig aan een scala van
eisen voldoen. Allereerst is inzicht in de markt essentieel. Om een vaste plaats in het assortiment te krijgen, dient een product in
een behoefte te voorzien. Vanuit procesmatig perspectief is kennis van grondstoffen, wetgeving en productiemethoden nood-
zakelijk. Ten slotte vraagt conceptontwikkeling om inspiratie en een stevige dosis creativiteit. In de éénjarige opleiding Food
Innovation worden al deze ingrediënten geïntegreerd. We benaderen conceptontwikkeling vanuit de belangrijkste invalshoeken.
Zo dagen we de cursisten uit om duurzame, innovatieve productinnovaties tot stand te brengen.
De opleiding staat in het teken van drie thema’s: Food & Consumer, Food & Design en Food & Technology. Conceptontwikkeling
en innovatie worden vanuit deze kennisgebieden behandeld. Binnen deze drie thema’s biedt Food Innovation een brede variatie
aan onderwerpen die voor Food & Consumer en Food & Design ook per thema te volgen zijn. Zo hebben cursisten de mogelijk-
heid een studieprogramma op maat samen te stellen, afgestemd op de eigen behoefte aan kennis en vaardigheden.
hasbeats BUSINESS EDITION 28
Meer weten over de opleiding Food Innovation? www.haskennistransfer.nl.
Meer beelden zien van Bakkerij van Heeswijk? Bekijk de fotogallery op
www.hasdenbosch.nl/hasbeats of scan de QR-code op uw mobiel.
Eénvandebelangrijkethema’sbinnendeopleidingFood
Innovation is het verkrijgen van inzicht in de doelgroep en
het keuzeproces. “Dus uit je vertrouwde wereld en kijken hoe
anderen het doen. Hierdoor kun je weer met een frisse, kriti-
sche blik naar je eigen winkel kijken”, vertelt Mariëlle. “Is ons
product wel zo bijzonder? Wat maakt het zo verschillend van
het brood dat in de supermarkt ligt? En maken we dat onze
klanten wel voldoende duidelijk?”
Ladder
Met deze en vele andere nieuwe inzichten op zak ontwik-
keldeMariëllehaareindconcept:‘DeLaddervanVanHees-
wijk’. In deze eindopdracht wordt alle kennis en ervaring
gebundeldéntoegepastindepraktijk.“DeLadderiseen
middel waarmee we al onze productgroepen opnieuw tegen
het licht kunnen houden. Past het wel bij wat wij als bedrijf
willen uitdragen? Past het bij wat onze klant wil? Het heeft
eenbredescope:vanproductsamenstellingtotverpakking
en marketing.”
Bij theorie is het niet gebleven. “Het heeft inderdaad al nieu-
we producten opgeleverd. We ontwikkelden bijvoorbeeld een
chocolaatje met honing uit de Natuurtuin en caramelco, een
product dat al van oudsher door boeren uit de streek wordt
gemaakt. Dit product is speciaal gemaakt voor 50-plussers,
een belangrijke doelgroep van onze bakkerij. Zij komen hier
om te fietsen en de sfeer van de Kempen te proeven.”
Kleine dingen
Momenteel is Mariëlle druk bezig met de positionering van
Bakkerij van Heeswijk en het overbrengen van haar gedach-
tegoed bij de andere medewerkers. “Het kan ook om hele
kleine dingen gaan. Wij sloten onze broodzakken bijvoor-
beeld altijd af met een plakbandje. Voor de klant is het veel
handiger als de sluiting open en dicht kan. Ook de recep-
turen neem ik opnieuw onder de loep. Welke ingrediënten
stoppen wij in ons notenvruchtenbrood? Kunnen we die
vervangen door producten uit de streek? Al die kleine en
grote veranderingen moeten er voor zorgen dat de klant zich
steeds meer thuis gaat voelen bij ons. Maar dat gaat niet
vanzelf. Het is een continu proces.”
29 hasbeats BUSINESS EDITION
10 Event Tekst:FloriekeKoersFoto’s:MargrietHoffmans
Hogeschool HAS Den Bosch heeft inmiddels ne-gen lectoren, waarvan er zes in de afgelopen twee jaar zijn benoemd. Vijf van de zes hebben inmiddels hun inaugurele rede gehouden. Een van hen was Paul Overgaauw, lector Diergezondheid en Dierenwelzijn. Hij hield zijn inaugurele rede net voordezomer:op21juni2011.
Paul Overgaauw in zijn inaugurele rede op de bres voor One Health
hasbeats BUSINESS EDITION 30
Gezonde dieren, gezonde mensen. Dat was het thema van
de inaugurele rede van lector Paul Overgaauw op 21 juni bij
hogeschool HAS Den Bosch. Paul, zelf een kattenliefhebber,
sprak gepassioneerd over zijn nieuwe lectoraat Diergezond-
heid en Dierenwelzijn en maakte zich sterk voor het initiatief
One Health. “Een lector is een soort praktijkprofessor”, stelde
Paul in zijn rede. “Als leeropdracht verricht ik praktijk- en
toepassingsgericht onderzoek op het gebied van infecties
van dieren die de mens kunnen besmetten, de zoönosen,
en onderzoek en onderwijs op het terrein van gezelschaps-
dieren.” Paul noemde in dit kader het initiatief One Health.
“One Health is een wereldwijde samenwerking tussen artsen
en dierenartsen. Deze samenwerking is ontstaan omdat er
belangrijke overeenkomsten zijn tussen mens, dier en leef-
omgeving. Het gaat hierbij om drie deelgebieden, namelijk
overeenkomstige infecties tussen mens en dier (zoönosen),
overeenkomstige medicijnen en behandelingen (bijvoorbeeld
antibioticaresistentie) en de relatie mens-dier.” Paul houdt
zich met alle drie bezig.
Ziekte-uitbraken bij de mens, afkomstig van dieren
“Er zijn allerlei ziekten die dieren kunnen overdragen op
mensen:zoönosen.Delaatstedecenniaismenwereldwijd
geconfronteerd met een aantal belangrijke ziekte-uitbraken
bij de mens die afkomstig zijn van dieren. Bekende voorbeel-
den zijn SARS, Mexicaanse griep, AIDS, Q-koorts en de Ziekte
vanLyme.Maardenkookeensverderterug:hoeveelmensen
stierven in de middeleeuwen al aan de door rattenvlooien
overgebrachte zwarte dood oftewel de pest? Miljoenen. Na
de Tweede Wereldoorlog zijn dierziekten als tuberculose en
brucellose op een georganiseerde manier bestreden en ze
zijn daardoor uit Nederland verdwenen. Een positieve ontwik-
keling! Om door dieren op mensen overgedragen ziekten te
bestrijden, moet continu gedegen onderzoek worden ge-
daan. Een onderdeel binnen dit onderzoek zijn de transmis-
sieroutes:hoekomteeninfectievaneendierbijeenmens
terecht? Rechtstreeks? Via voedsel, vectoren (bijvoorbeeld
insecten) of de omgeving? Als we daar meer over weten,
kunnen we de invloed op de samenleving proberen te be-
perken. Daarbij moeten er onderbouwde uitspraken kunnen
worden gedaan over gezondheidsrisico’s voor mensen. Dat
noemen we risicoanalyse. Angst en onwetendheid worden zo
voorkomen.”
Overeenkomstige medicijnen en behandelingen
Als je het hebt over overeenkomstige medicijnen en behan-
delingen, houdt Paul zich onder meer bezig met verantwoord
antibioticagebruik in de veehouderij. Door veelvuldig gebruik
van antibiotica in de veehouderij kunnen sommige bacteriën
resistent worden voor het medicijn en worden overgedragen
op de mens. Voorbeelden hiervan zijn MRSA en ESBL.
Relatie mens-dier
Tot slot houdt Paul zich bezig met de relatie tussen mens
en dier. “Pas na de oorlog werden dieren echt als huisdier
gehouden. Zij hebben een positieve invloed op mensen en
vooral op de ontwikkeling van kinderen. Maar er zijn ook
gezondheidsrisico’s die voorkomen kunnen worden door de
basisregels van hygiëne in acht te nemen. Ik werk dan ook
aan voorlichting over verantwoord huisdierbezit. Preventieve
gezondheidszorg voor dieren is daarbij heel belangrijk.”
Eerste afstudeeronderzoek binnen het lectoraat
Twee studenten, Nicole Schuurmans en Esther Steenbergh,
hebben inmiddels als eerste hun afstudeeronderzoek bin-
nen het lectoraat Diergezondheid en Dierenwelzijn gedaan.
Zij presenteerden voorafgaand aan de inaugurele rede een
advies om honden- en kattenbeleid succesvol te maken en
daarmee overlast van honden- en kattenontlasting in het
kader van de volksgezondheid te verminderen. Prof. dr. Frans
van Knapen van de Universiteit Utrecht was uitgenodigd voor
het houden van een inspirerende lezing en hield het publiek
een spiegel voor over het verantwoord houden van huisdie-
ren.
Paul kijkt met veel plezier op zijn inaugurele rede terug. “Het
was een grandioze dag, met interessante presentaties en
een groot en gevarieerd publiek. We kunnen er met veel
genoegen op terugkijken en ik bedank hogeschool HAS Den
Bosch en haar medewerkers voor het mogelijk maken van
deze bijzondere bijeenkomst.”
Paul Overgaauw in zijn inaugurele rede op de bres voor One Health
31 hasbeats BUSINESS EDITION
De inaugurele rede van Paul Overgaauw
is inmiddels in boekvorm verschenen.
Meer weten? Kijk op
www.hasdenbosch.nl/hasbeats
of scan de QR-code met uw mobiel.
Kamelenmelk als alternatief voor mensen met koemelkeiwitallergie Voor kinderen en volwassenen met een koemelkeiwitallergie zou paarden- of kamelenmelk (nichemelk) een gezond alternatief kunnen zijn. Om dit aan te tonen, is wetenschappelijk onderzoek nodig. Fhealinc (zie kader) doet binnen het Expertisecentrum voor Voeding Afweer en Allergie (EVAA) onderzoek naar nichemelk. De sector kijkt reikhalzend uit naar de resultaten.
11 Achtergrond Tekst:MariekeEllenbroekFoto’s:MargrietHoffmans
hasbeats BUSINESS EDITION 32
33 hasbeats BUSINESS EDITION
hasbeats BUSINESS EDITION 34
EénvandeparticipanteninhetprojectisKamelenmelkerij
Smits uit het Brabantse Berlicum. Frank Smits, oud-student
Bedrijfskunde en agribusiness van hogeschool HAS Den
Bosch, runt dit bedrijf waar momenteel rond de twintig
kamelen rondlopen. Behalve melk verkoopt Frank ook zeep,
bonbons, brood en melkpoeder. Zijn vader, dr. Marcel Smits,
als neuroloog werkzaam in het Ziekenhuis de Gelderse Vallei
in Ede, is coördinator van kamelen(melk)onderzoeken in Ne-
derland en is als zodanig betrokken bij het onderzoek.
“Er zijn nogal wat verschillen tussen een kamelenmelkerij en
een gewoon melkveebedrijf”, vertelt Frank. “Zo worden ka-
melen traditioneel met de hand gemolken en waren er geen
melkmachines. Toen ik machinaal wilde gaan melken, moest
ik alles zelf uitzoeken.” Het melkproces van een kameel duurt
twee à drie keer zo lang als bij een koe.
Dat heeft verschillende redenen. “Om te beginnen komt de
melk langzamer uit de uier, ook als je machinaal melkt. Daar-
naast moet het kalf eerst voordrinken en moet het geduren-
de het hele melkproces aanwezig blijven.
Dat zijn tijdrovende aspecten”, aldus Frank.
FHEALINC
EVAA is één van de projecten binnen Fhealinc. Fhealinc is een
samenwerkingsverband tussen het Jeroen Bosch Ziekenhuis,
hogeschool HAS Den Bosch, Avans Hogeschool, de ZLTO en de
gemeente ‘s-Hertogenbosch. Fhealinc ondersteunt en stimu-
leert ondernemingen en kennisinstellingen bij het bedenken,
ontwikkelen, implementeren en vermarkten van innovatieve
producten en diensten op het snijvlak van voeding en gezond-
heid.
www.fhealinc.nl
LanceringGreenBrains:hétkennis-loket voor Greenport ondernemers
Conny van Hout is sinds een jaar verbonden aan het CITAVERDE College voor het (project)management van Greenportprojecten en CITAVERDE Bedrijfsopleidingen.
Op 13 oktober, tijdens de derde I-Day van de Greenport Venlo, was het zover; de lancering van GreenBrains! Met een druk op de knop door Wouter Keij, direc-teur Greenport Innovation Cen-ter en Erik Gipmans namens de Greenport ondernemers, ging de GreenBrains-website live. Samen met Godfried Hijl van HAS Kenni-sTransfer, Leon Weijs van Fontys Hogescholen Venlo en mijn col-lega Marcel Creemers van CITA-
VERDE Bedrijfsopleidingen hebben we het afgelopen jaar als foun-ding fathers van GreenBrains gewerkt aan het formuleren van een gezamenlijke visie en actieplan aangaande het realiseren van een kennistransferpunt en bedrijfsschool voor de regio Greenport Venlo. Dezeconstructieveénplezierigesamenwerkingheefteengedegenfundament opgeleverd voor een effectief samenwerkingsverbandvan kennisinstellingen voor de ondernemers in de Greenport Venlo. Het samenwerkingsverband heeft als doel hét kennistransferpuntte vormen voor uiteenlopende vraagstukken van (internationale) ondernemingen in de regio Venlo op het gebied van fresh, food, flowers en aanverwante bedrijvigheid zoals agrologistiek, techniek enbiobasedproductontwikkeling.GreenBrainsbestaatuitéénloketmet twee pijlers, namelijk het transferpunt voor kennis- en innova-tievragen en de GreenSchool voor opleidingen, cursussen en trai-ningen. GreenBrains wordt mede mogelijk gemaakt door het KIGO-project Greenport Venlo, Ketenkennis en Agrologistiek. KIGO staat voor Kennisverspreiding en Innovatie Groen Onderwijs. Binnen deze regeling ondersteunt het ministerie van Economische Zaken, Land-bouw & Innovatie de groene onderwijsinstellingen bij het opstellen en uitvoeren van een gezamenlijke innovatieagenda. Tevens inves-teert Gemeente Venlo in de realisatie van GreenBrains. Jos van der Heijden, strategisch beleidsadviseur economie, ondersteunt ons hierbij. Vanaf oktober is ook het GreenBrains-accountteam actief in de regio Greenport Venlo. We zijn er trots op om dit enthousiaste team aan u te kunnen presenteren: Peter Scheer van hogeschoolHAS Den Bosch/HAS KennisTransfer, Cynthia de Wilde van CITAVER-DE Bedrijfsopleidingen, en Henk Donker van Fontys Hogescholen Venlo.Met ingang van januari 2012 versterken Wageningen UR, Universiteit Maastricht en Gilde Opleidingen het samenwerkingsverband. Bin-nen GreenBrains is dan de gehele groene en grijze onderwijskolom van mbo- tot en met wo-niveau vertegenwoordigd. Kortom, GreenBrains is een mooi voorbeeld van samenwerking tus-sendegroeneengrijzeonderwijsinstellingenvoorenmétdeonder-nemers binnen de Greenport-regio.De komende tijd staat het verbinden met de ondernemers en de verdere uitbouw van de samenwerking tussen de kennisinstellingen centraal. En dat gáát lukken!
www.greenbrains.nl
35 hasbeats BUSINESS EDITION
Gastcolumn Tekstenfoto:Conny van Hout
Ookdeproductieislager.Frank:“Eenkameelgeeftzes
tot tien liter melk per dag, een koe tegenwoordig rond de
veertig. Bovendien kan een koe bijna het hele jaar door melk
blijven geven, terwijl een kameel na elke worp gemiddeld
anderhalf jaar ‘droog’ staat.”
Moedermelk
Aan een liter kamelenmelk hangt dan ook een ander prijs-
kaartje. Het kost rond de 6 euro per liter. Toch adviseerde de
Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties,
de FAO, in 2006 om de productie van kamelenmelk op te
voeren Wat maakt het dan zo bijzonder? “Van alle dierlijke
melksoorten komt de samenstelling van kamelenmelk het
meest overeen met die van moedermelk”, licht Marcel Smits
toe. “Maar er zijn aanzienlijke verschillen.” Van kamelenmelk
is van oudsher bekend dat het goed is voor de bestrijding
van infecties, het bevat vitamines (driemaal zoveel vitamine C
als koemelk, rijk aan ijzer, onverzadigde vetzuren en vitamine
B) en is goed voor de stofwisseling. Ook bevat kamelenmelk
mogelijk een eiwit met insuline-achtige werking. Dit verklaart
resultaten van onderzoek waaruit blijkt dat kamelenmelk kan
helpen bij de preventie en behandeling van suikerziekte.
“Maar waar het in dit onderzoek om gaat, is dat kamelenmelk
evenals humane melk geen beta-lactoglobuline bevat”, zegt
Marcel. “Dit is het eiwit in koemelk, dat de belangrijkste ver-
oorzaker is van koemelkeiwitallergie.” Momenteel is het EVAA
in afwachting van de goedkeuring van het onderzoeksproto-
col dat wordt beoordeeld door de medisch-ethische com-
missie. “Die hopen we uiterlijk in december te ontvangen”,
vertelt Marcel. “In januari kunnen we dan van start met het
onderzoek.”
In het onderzoek wordt een onderzoekspopulatie van kin-
deren ouder dan twee jaar en volwassenen met een bewe-
zen koemelkeiwitallergie gedurende een periode van vier
maanden gemonitord. Zij krijgen paarden- en kamelenmelk-
monsters te drinken en hun verdraagzaamheid op de lange
termijn wordt getest. Het onderzoek wordt geleid door dr.
Esther de Vries, verbonden aan het Jeroen Bosch Ziekenhuis
en Nederlands deskundige op dit gebied.
Momenteel is het EVAA nog op zoek naar mensen (met
bewezen koemelkeiwitallergie) die aan dit onderzoek mee
willen doen. Geïnteresseerden kunnen contact opnemen
met projectleider Lotte Rijksen via [email protected]
Luuk van Dijk deed onderzoek naar parasitair onkruid in rijst in Dar es Salaam (Tanzania)
Bijna alle studenten van HAS Den Bosch studeren af in een bedrijfsopdracht van HAS KennisTransfer. Zo niet Tuin- en Akkerbouwstudent Luuk van Dijk. Omdat zijn derdejaarsstage in Oeganda niet doorging, wilde hij koste wat kost zijn afstudeerproject in Afrika doen. Dat was goed, op voorwaarde dat hij alles zelf regelde. Wat contacten raadplegen en rondmailen leverde hem uiteindelijk een afstudeerplek op in Dar es Salaam (Tanzania). Hier werkte hij van februari tot juli 2011 aan zijn afstudeeropdracht.
hasbeats BUSINESS EDITION 36
In Sub-Saharisch Afrika zijn meer dan 100 miljoen mensen
afhankelijk van de productie van rijst. De vraag naar rijst
stijgt nog elke dag, door toename van de consumptie en be-
volkingsaanwas. Door monocultuur (in de meeste gebieden
wordt er nauwelijks aan gewasrotatie gedaan) ontstaan er
problemen met onkruiden, in het bijzonder parasitaire onkrui-
den. Deze planten gebruiken hun ‘gastheerplant’ voor water
en nutriënten. Gevolg is dat grote delen van de opbrengst
(tot soms wel 100%) verloren gaan.
AfricaRice (voorheen West Africa Rice Development Asso-
ciation)heefttotdoeldeproductiviteiteneffectiviteitvan
de Afrikaanse rijstsector te vergroten. De organisatie heeft
vestigingen in Ivoorkust, Senegal en Tanzania. De locatie in
Dar es Salaam is verantwoordelijk voor Oost- en Zuid-Afrika.
Luuk deed hier vijf maanden onderzoek naar de parasitaire
onkruiden Striga asiatica en Rhampicarpa fistulosa en de
bestrijding ervan. Bij de afdeling Communicatie & Interna-
tionalisering volgden we met belangstelling zijn tweets (@
lcmvandijk). Terug in Nederland was het tijd voor een offline
gesprek over zijn ervaringen.
Hoe ben je aan deze afstudeeropdracht gekomen?
“Ik heb eerder stage gelopen bij Joordens Zaden en mijn
begeleider daar had drie jaar voor AfricaRice in Senegal
gewerkt. Omdat ik belangstelling had om daar af te studeren,
gaf hij me zijn lijst met contacten. Ik ben toen zelf wat rond
gaan mailen en zo kwam ik terecht bij AfricaRice in Tanzania.”
Hoe zagen je dagen er uit?
“De dag begon meestal ’s ochtends vroeg op kantoor. Hier
werkten studenten uit alle hoeken van de wereld. Ik was de
eerste en enige hbo’er. Vanuit daar gingen we dan naar een
onderzoeksinstituut in de omgeving, waar velden lagen voor
praktijkmetingen. Daar gingen we planten water geven, we-
gen en metingen doen. Mijn werkdagen waren van maandag
12 Bedrijfsopdracht Tekst:MariekeEllenbroekFoto’s:LuukvanDijk
37 hasbeats BUSINESS EDITION
tot en met vrijdag. Hoewel ik niets verplicht was en vrij was
om mijn eigen tijd in te delen, heb ik bijna de helft van alle
weekenden gewerkt. Ik wilde gewoon dat het onderzoek zou
slagen.”
Wat is het leukste of meest bijzondere dat je hebt ervaren?
“Ik vond het lokale leven het leukst. Gewoon daar zijn, de
stampvolle stadsbus nemen en eten met de mensen op
straat. Als mensen aan het eten waren, zeiden ze ‘karibu’
oftewel welkom. Dit was een gebaar om je uit te nodigen
om aan te schuiven en een hapje mee te pikken. Er waren
ontzettend veel feestdagen, zoals SabaSaba-dag. De 7e van
de 7e. Ik heb nog nagevraagd wat er precies gevierd of her-
dacht werd, maar dat wist niemand. Het was gewoon feest.”
Wat heb je geleerd tijdens je verblijf in Tanzania?
“Ik heb natuurlijk veel geleerd over rijstproductie en de
bestrijding van onkruiden. Maar daarnaast zou ik nog wel
een boek kunnen schrijven over al het andere dat ik geleerd
heb in Afrika. De mensen daar zijn een stuk vriendelijker dan
in Europa, zelfs als ze geen dak boven hun hoofd hebben
of een droge plek om te slapen als het regent. Maar ook
de mensen die ik ontmoet heb, met veel meer geld dan de
gemiddelde Europeaan, waren altijd erg vriendelijk en toe-
gankelijk. Ik heb geleerd hoe ik kan eten met de mensen op
straat, hoe goed het Ethiopische eten smaakt en hoe het is
om je maaltijd te delen met iemand die je nooit eerder hebt
ontmoet. Ik heb gezien hoe de mensen omgaan met hun
kleine en grotere problemen. De verkeersdrukte in de och-
tend, en hoe het soms uren kan duren om in of uit de stad te
komen. Alle verkeersongelukken die er zijn, vanwege te hard
rijden, rijden zonder licht, onder invloed of een combinatie
van die drie. Volwassenen en kinderen die malaria hebben of
vaders die weer aan het werk moeten om geld te verdienen,
dedagnadatzehunéénjaaroudebabyhebbenverloren.
Ik heb geleerd dat het hebben van een religie belangrijker
is dan welke religie dat is. Ik heb de echte hoosbuien in het
regenseizoen gezien, maar ook hoe de zon weer terug kwam
na15minuten.Samengevatblijftervoormijmaarééncon-
clusieover:Oost-Afrikaisbijzonder.Ikkomerzekernogeen
keer terug.”
www.africarice.org
Jaargang 1Nummer 2, november 2011