Handleiding voor leerkrachtenDigitale les | Kinderen op de vlucht Bovenbouw basisonderwijs

Aanvullende lessuggesties Wilt u naast de digiles meer aandacht besteden aan kinderrechten?

- Op www.unicef.nl/leerkracht vindt u meer informatie over kinderrechten en de thema’s van UNICEF.

- Wilt u met uw klas in actie komen voor de vluchtelingenkinderen uit Syrië en omringende landen?

Kijk op www.unicef.nl/zapplive wat u met de klas kunt doen.

- Op www.unicef.nl/school vinden leerlingen meer informatie, video’s en foto’s over kinderrechten en de thema’s

van UNICEF. Handig bij het voorbereiden van een spreekbeurt of werkstuk.

- Onze jeugdvoorlichters geven gastlessen over UNICEF en kinderrechten. Vraag een gratis gastles aan

via educatie@unicef.nl.

- Wilt u met uw klas een film maken over kinderrechten? Doe dan mee met het UNICEF Kinderrechten Film Festival!

Meer informatie vindt u op www.krff.nl.

Achtergrondinformatie UNICEF is de kinderrechtenorganisatie van de Verenigde

Naties en heeft de volgende opdracht: Ervoor zorgen dat

elk land de rechten van kinderen respecteert en naleeft.

We gunnen alle kinderen een onbezorgde jeugd waarin ze

kunnen spelen en leren, hun talenten kunnen ontwikkelen

en volop kansen krijgen. Want we geloven in kinderen, in

wat er van elk van hen kan worden én in wat ze voor de

wereld kunnen betekenen. We willen kinderen de best

mogelijke kindertijd geven. We helpen ze op elk gebied

van hun leven, of het nou gaat om onderwijs, bescher-

ming of goede zorg. Het maakt voor ons niet uit waar ze

wonen, waarin ze geloven en wat hun afkomst is. We zijn

er voor hen, onvoorwaardelijk. Omdat zoveel bij kinderen

begint.

Kerndoelen Deze digiles informeert leerlingen over kinderen op de

vlucht en kinderrechten. Deze handleiding geeft u houvast

om met de leerlingen het gesprek over vluchtelingen-

kinderen aan te gaan. De les sluit goed aan bij de

kerndoelen Oriëntatie op jezelf en de wereld (mens en

samenleving en ruimte) en Nederlands (mondeling en

schriftelijk onderwijs).

Wat als je rilt van de kou omdat je geen warme trui hebt? Als je je voortdurend zorgen maakt of het allemaal wel goedkomt? Als je ziek wordt omdat er geen schoon water is? Als je ‘s nachts geen oog dichtdoet door wat je hebt meegemaakt? Wat als je als kind moet vluchten om te overleven?

Het conflict in Syrië heeft verwoestende gevolgen voor kinderen. In Syrië en landen rond Syrië zijn 5,3 miljoen kinderen op de vlucht. Er is een tekort aan medische zorg, water, voeding en warme kle-ding. Miljoenen kinderen gaan niet naar school.

Deze gratis digiles informeert leerlingen uit groep 7 en 8 over de situatie van kinderen in Syrië en omringende landen. UNICEF vindt het belangrijk dat kinderen weten welke rechten zij hebben, zodat zij voor zichzelf en voor kinderen wereldwijd kunnen opkomen. Deze digiles geeft u handvatten om de onderwerpen kinderrechten en rechten van vluchtelingenkinderen klassikaal te bespreken.

Verantwoording

Nederlands Mondeling

Kerndoel 3: De leerlingen leren informatie te beoordelen in

discussies en in een gesprek dat informatief of opiniërend

van karakter is en leren met argumenten te reageren.

Schriftelijk

Kerndoel 4: De leerlingen leren informatie te achterhalen

in informatieve teksten.

Oriëntatie op jezelf en de wereld

Mens en samenleving

Kerndoel 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor de

lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en

anderen.

Ruimte

Kerndoel 47: De leerlingen leren de ruimtelijke

inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met

die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland.

Toelichting en aanvullende informatie Scherm 1 Kinderen op de vlucht

Vraag aan de leerlingen wat ze zien op deze foto. U kunt

hier diverse werkvormen voor kiezen. Laat de leerlingen

hun gedachtes bijvoorbeeld opschrijven in hun schrift of

termen op Post-its schrijven, die u vervolgens op de muur

of het (digi)bord plakt. Maar u kunt ook samen met de

leerlingen een woordspin maken.

Vragen die u over de foto kunt stellen:

- Wat zie je op deze foto?

- Wat valt je op?

- Hoe heten de meisjes?

- Hoe oud zouden ze zijn?

- Wat hebben deze meisjes meegemaakt?

- Wat zullen ze denken en voelen?

- Wat zouden ze het liefste doen?

Na het klassengesprek kunt u de leerlingen het verhaal

achter de foto vertellen:

Op de foto zie je de tweeling Heslen en Naesren. De

meisjes zijn vijf jaar oud. Ze hebben een vader, moeder,

twee zussen en twee kleine broertjes (drie jaar en acht

maanden). Toen de oorlog in 2011 begon zijn ze gevlucht

uit Syrië en nu wonen ze in het vluchtelingenkamp Domiz

in Noord-Irak. Daar wonen ze samen met hun ouders, hun

twee kleine broertjes, twee tantes en hun neefjes en nicht-

jes. De twee zussen wonen nog steeds in Syrië. Ze missen

die heel erg.

Heslen en Naesren moesten vluchten omdat er oorlog

uitbrak in Syrië. Op straat reden veel tanks en liepen veel

soldaten. Het was niet meer veilig om buiten te spelen of

naar school te gaan. Ook was er niet meer genoeg eten,

water en elektriciteit in de buurt van hun huis. Ze hebben

alles achtergelaten en zijn samen met vier andere gezin-

nen achterin een vrachtwagen gevlucht naar Noord-Irak.

Deze reis was erg gevaarlijk. Heslen en Naesren wonen nu

in een vluchtelingenkamp. Ze zijn nog niet oud genoeg om

naar de school in het kamp te gaan. Nu spelen ze vaak met

nieuwe vriendjes en vriendinnetjes in het kamp, maar ze

willen het allerliefst naar school.

Scherm 2 Klassengesprek

De leerlingen hebben het verhaal van Heslen en Naesren

gehoord. De meisjes zijn gevlucht uit Syrië. In het Jeugd-

journaal en de kranten hoor je de laatste tijd veel over

kinderen die op de vlucht zijn. Vraag aan de leerlingen wat

ze weten van vluchtelingenkinderen.

U kunt de leerlingen deze opdracht weer individueel laten

doen en daarna klassikaal bespreken, maar u kunt ook

kiezen voor een klassikaal gesprek. Laat de leerlingen

vertellen wat ze hebben gezien of gehoord op het nieuws

en wat ze daarvan vinden. Na dit gesprek kunt u aangeven

dat u in deze les meer uitleg geeft over de situatie van

kinderen uit Syrië en de omringende landen.

Scherm 3 Wist je dat…

…8,4 miljoen kinderen en landen daaromheen

in nood zijn?

…2,5 miljoen Syrische kinderen als vluchteling leven?

Zij leven in Libanon, Jordanië, Irak, Turkije, Egypte en

andere landen.

…er niet genoeg medicijnen, dokters, water, eten en

warme kleren zijn voor deze kinderen?

…20% van de ziekenhuizen in Syrië verwoest is?

…2,1 miljoen kinderen niet naar school gaan?

Laat de ‘wist-je-datjes’ één voor één in beeld verschijnen.

Per antwoord kunt u aan de leerlingen vragen of ze dit

wel/niet wisten door bijvoorbeeld de leerlingen de handen

op te laten steken bij elk weetje.

Scherm 4 Vluchtelingen per land

Op de wereldkaart zien leerlingen waar Syrië ligt en naar

welke omringende landen mensen vluchten. Onder de

wereldkaart wordt per land een korte omschrijving

gegeven van het aantal vluchtelingen en wat UNICEF

onder andere doet om de vluchtelingenkinderen in de

regio te helpen.

Laat om de beurt een leerling deze omschrijving

voorlezen. Vervolgens wijzen de leerlingen aan waar het

betreffende land ligt. Klik het bolletje in het land aan. Als

het antwoord goed is, verschijnt de volgende tekst. Ga zo

door tot alle landen voorbij zijn gekomen.

Achtergrondinformatie:

De meeste Syrische vluchtelingen komen niet naar Eu-

ropa, maar vluchten naar de omringende landen. Ruim 8,4

miljoen kinderen in Syrië en de landen daaromheen zijn in

nood. Van deze kinderen leeft ruim 2,5 miljoen als vluchte-

ling in Libanon, Jordanië, Irak, Turkije, Egypte en andere

landen. Op deze kaart kunt u aangeven naar welke landen

de kinderen vluchten en hoe ze daar worden opgevangen.

Syrië

Miljoenen Syrische kinderen zijn gevlucht voor het geweld

in hun land. Daarom leven ze vaak in tentenkampen in

Libanon, Irak, Egypte, Jordanië of Turkije. Ze kunnen niet

meer naar school en niet meer buitenspelen met vrienden.

Turkije

In Turkije leven ongeveer 2,7 miljoen Syrische vluchtelingen.

Iets meer dan de helft daarvan is kind. In de Turkse stad

Islahiye staat een groot vluchtelingenkamp. Hier worden

deze vluchtelingen opgevangen. Dankzij UNICEF is er

ook een school en zijn er bijvoorbeeld schoolboeken en

knutselspullen.

Libanon

In Libanon leven ongeveer 1 miljoen vluchtelingen. De

helft daarvan is kind. De meeste van deze kinderen zitten

in tentenkampen. UNICEF zorgt er onder andere voor dat

deze kinderen naar een dokter of zuster kunnen, zodat ze

gezond kunnen opgroeien.

Jordanië

In Jordanië leven ongeveer 660.000 vluchtelingen. Iets

meer dan de helft daarvan is kind. In Jordanië zijn vier

grote vluchtelingenkampen waar 140.000 mensen leven.

UNICEF zorgt voor schoon en veilig drinkwater voor alle

mensen in de kampen.

Irak

In Irak zijn al heel veel mensen op de vlucht vanwege grote

ruzies tussen verschillende groepen in het land. Toch leven

er in Irak zo’n 250.000 vluchtelingen. Ongeveer 100.000

van deze vluchtelingen is kind.

Scherm 5 Vluchtelingenkinderen

Vraag aan de leerlingen waar kinderen die op de vlucht

zijn mee te maken krijgen. In de les kunt u doorklikken en

per foto de antwoorden van de leerlingen bespreken.

Waar krijgen kinderen die op de vlucht zijn onder andere

mee te maken?

- Ze hebben geen huis.

- Ze gaan niet naar school.

- Ze hebben geen veilige plek om te spelen.

- Ze hebben vaak honger.

- Ze worden vaak ziek.

- Ze leven vaak in de kou.

Scherm 6 Het verhaal van een kind

Naar aanleiding van de vraag ‘Waar krijgen kinderen die

op de vlucht zijn mee te maken?’, kunt u verwijzen naar

het verhaal van de tweeling Heslen en Naesren. Zij leven

in een kamp, gaan niet naar school en hebben geen veilige

plek om te spelen.

Op deze foto ziet u Amira (7 jaar) uit de stad Homs in

Syrië. U kunt de leerlingen het verhaal van Amira vertellen

of voorlezen.

Amira: ‘Ik woonde in de stad Homs. Die heb ik moeten

verlaten toen er iets heel ergs gebeurde. Mijn vader is

neergeschoten. Ik was vreselijk geschrokken. Mijn lichaam

trilde, ik kon niet lopen, ik kon niet eten. Het was echt

verschrikkelijk. Toen zei mijn moeder dat we weg zouden

gaan. We zijn gevlucht naar de plaats Al Qusayr.

We dachten dat we daar veilig zouden zijn, maar dat was

niet zo. Vervolgens zijn we naar Libanon gevlucht. Toen

we aankwamen, hadden we geen eten. We moesten de

eerste dagen bedelen op straat in het grensdorpje Arsaal.

We wonen nu in het vluchtelingenkamp Faida in de Beka

Vallei. Dat is veel beter. Ik krijg hier speciaal voedsel om

aan te sterken en voel me nu stukken beter. Ik denk nog

steeds veel aan mijn vader en soms slaap ik niet goed.

In het kamp is er een speciale plek voor kinderen.

Daar kan ik spelen en

gelukkig ook weer lachen. Dat helpt heel erg, dan denk ik

wat minder aan mijn vader. Ook kan ik weer zonder

problemen lopen. Als ik later groot ben, dan wil ik lerares

Arabisch worden.’

Scherm 7 Wat doet UNICEF om deze kinderen te helpen?

Vraag aan de leerlingen wat zij denken dat UNICEF doet

om deze kinderen te helpen. De antwoorden verschijnen

één voor één op het scherm. De foto’s op de achtergrond

geven alvast een indruk:

- Spullen uitdelen die kunnen helpen, bijvoorbeeld

dekens tegen de kou.

- Ervoor zorgen dat deze kinderen weer naar school

kunnen.

- Voor schoon drinkwater en wc’s zorgen.

- Voedselpakketten uitdelen.

- De kinderen inenten tegen gevaarlijke ziektes.

- En nog veel meer!

Achtergrondinformatie:

UNICEF zorgt voor water en hoogwaardig voedsel (zoals

speciale biscuits) aan de grens voor de vluchtelingen van-

uit Syrië, om er bijvoorbeeld voor te zorgen dat kinderen

zoals Amira snel kunnen aansterken. In de vluchtelingen-

kampen en daarbuiten zorgen we voor schoon drinkwater

en sanitaire voorzieningen, basisgezondheidszorg, verlos-

kundige zorg, vaccinaties en screenen en behandelen we

ondervoeding. We zorgen ervoor dat kinderen naar school

kunnen. Dat doen we door een school in een tent te huis-

vesten en via speciale school-in-a-boxen (noodhulp lespak-

ketten) de leerlingen meteen weer lessen te geven. Daar-

naast geven we psychosociale hulp, zodat kinderen hun

trauma’s kunnen verwerken (denk aan het voorbeeld van

Amira) en verstrekken we kinderbijslag, zodat ouders met

kinderen in de eerste levensbehoeften kunnen voorzien.

Er zijn niet genoeg kampen om alle vluchtelingen op te

vangen. Het merendeel van hen leeft buiten de kampen.

Daar geeft UNICEF de vluchtelingen voor zover mogelijk

dezelfde hulp als in de kampen. Net als binnen Syrië. Door

het conflict zijn niet alle gebieden bereikbaar en werken

we samen met lokale partner-organisaties, zodat we hulp-

konvooien naar belegerde gebieden kunnen sturen.

Scherm 8 Wat doet UNICEF in Jordanië?

Om de hulpvraag van een werelddeel naar een specifiek

land te brengen, kunt u inzoomen op Jordanië. Veel

Syrische kinderen hebben hun huis verlaten omdat ze

moesten vluchten voor geweld. Een deel van deze

kinderen woont in één van de vier grote vluchtelingen-

kampen in Jordanië. UNICEF helpt deze kinderen in

Jordanië door bijvoorbeeld:

- Ze in te enten tegen ziektes.

- Voor scholen in de kampen te zorgen.

- Leerkrachten en materialen te regelen, zodat deze

kinderen les kunnen krijgen.

- Voor schoon water in de vluchtelingenkampen te zorgen.

- Veilige speel- en sportplekken voor kinderen te bouwen.

UNICEF zorgt onder andere voor onderwijs in de

vluchtelingenkampen. Er wordt gezorgd voor een tent

die als school wordt ingericht. De materialen voor deze

‘school’ zitten in een school-in-a-box. Deze box is geschikt

voor veertig leerlingen en één leerkracht. Met de materialen

in deze box kan een klas ruim drie maanden onderwijs

krijgen. In de school-in-a-box zitten bijvoorbeeld een

schoolbord, krijtjes, boeken, posters, schriften, pennen,

knutselmaterialen en een radio waarmee klassen het

nieuws kunnen volgen.

Lestip: Vraag de

leerlingen om in het

klaslokaal materialen

te verzamelen waarvan

zij denken dat deze

nodig zijn om de

vluchtelingenkinderen

weer snel les te laten krijgen. Leerlingen kunnen bij-

voorbeeld een pen, schrift, boek naar voren brengen.

Verzamel deze spullen in een doos en geef aan dat de

leerlingen op deze manier een school-in-a-box heb-

ben gemaakt.

Achtergrondinformatie:

Mochten de leerlingen naar aanleiding van deze opdracht

een school-in-a-box willen doneren, dan vragen we of

u samen met uw leerlingen geld wilt inzamelen. Op deze

manier kunnen we de kwaliteit en distributie van

bijvoorbeeld de school-in-a-box waarborgen. Het doneren

van materialen is daardoor helaas niet mogelijk. Hieronder

leest u wat verschillende noodhulpmaterialen kosten.

Uw klas kan met een kleine bijdrage al een groot verschil

maken voor kinderen op de vlucht.

- Voor € 2,50 krijgen de kinderen een medische controle

- Voor € 5 hebben we al een deken

- Voor € 33 kunnen we een kind een winterkledingpakket

geven

- En voor € 135 hebben we een School-in-a-box voor

40 kinderen en een leraar

Scherm 9 Test je kennis

Bij de volgende drie schermen kunt u toetsen of de stof

die u net heeft behandeld, is geland bij de leerlingen.

Elk scherm bevat een quizvraag over de situatie van

vluchtelingenkinderen.

Hoeveel kinderen in Syrië en de landen daaromheen zijn

in nood?

A: 4,8 miljoen kinderen.

B: 8,4 miljoen kinderen.

C: 9,8 miljoen kinderen.

Het juiste antwoord is B.

Er zijn 8,4 miljoen kinderen in Syrië en de omringende

landen (Turkije, Libanon, Egypte, Jordanië en Irak) in

nood.

Scherm 10 Test je kennis

Wat hebben kinderen op de vlucht meteen nodig, waar niet

genoeg van is?

A: Dokters, medicijnen, water, eten en warme kleding.

B: Water, eten en auto’s.

C: Dokters, medicijnen, warme kleding, speelgoed en

muziek.

Het juiste antwoord is A.

Kinderen op de vlucht hebben acuut dokters, medicijnen,

water, eten en warme kleding in de winter nodig.

Speelgoed en muziek kunnen gebruikt worden voor

traumaverwerking.

Scherm 11 Test je kennis

Wat is er nodig om kinderen weer naar school te laten gaan?

A: Het opzetten van een schooltent en een leraar naar

het land laten komen.

B: Het geven van een school-in-a-box aan een groep

kinderen.

C: Het neerzetten van schooltenten, school-in-a-box en

het werven van leraren.

Het juiste antwoord is C.

UNICEF zorgt onder andere voor het bouwen van school-

tenten, het verspreiden van school-in-a-boxen, het trainen

en opleiden van leraren.

Scherm 12 Wat kun jij doen om kinderen op de vlucht te helpen?

Onze ervaring is dat leerlingen vaak iets willen doen

of in actie willen komen voor vluchtelingenkinderen.

Op deze slide vindt u enkele suggesties die u samen

met de leerlingen kunt bespreken.

- Leerlingen kunnen een spreekbeurt houden over

vluchtelingenkinderen of een van de thema’s waar

UNICEF zich voor inzet. Meer informatie daarover

vinden de leerlingen op www.unicef.nl/school.

Scherm 13 Einde