Op de vlucht

19
op de vlucht op de vlucht B. Vlaeminck 1

description

themabundel rond de vluchtelingenproblematiek

Transcript of Op de vlucht

Page 1: Op de vlucht

op de vlucht

op de vlucht B. Vlaeminck 1

Page 2: Op de vlucht

0. inleiding

Oorlogen en conflicten in Afrika en het Midden-Oosten zorgen ervoor we tijdens de voorbije zomer een overvloed aan berichten te horen kregen over een jungle in Calais, een muur in Hongarije, wachtrijen bij Fedasil aan Brussel-Noord of drenkelingen in de Middellandse Zee.

Er is heel wat om te doen. Politici hebben het over het Schengen-verdrag, Jan Met de Pet over het sluiten van de grenzen. Kort samengevat komt het allemaal ongeveer hier op neer:

Europa is als een huis. Het is normaal dat je tussen de kamers in dat grote huis Avrij beweegt (= het Schengenverdrag zorgt ervoor je tussen de landen onderling geen grenscontroles hebt), maar dan moet wel de achterdeur op slot (= de vluchtelingenstroom van mensen die Europa binnen willen komen). Je wilt toch niet dat zomaar iedereen door jouw huis loopt?

Alleen... is het wel zo simpel? Waarom slaan mensen op de vlucht? Kan daar iets aan worden gedaan en hoe moeten we ermee om? Vragen waarop we in deze bundel een antwoord proberen te bieden.

op de vlucht B. Vlaeminck 2

Page 3: Op de vlucht

1. het vluchtelingenprobleem

Wereldwijd is op dit moment 1 persoon op 122 ofwel vluchteling, asielzoeker of ontheemd door oorlogen, conflicten of vervolging. Het UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, berekende in zijn jaarlijks rapport dat dit overeenstemt met het trieste recordaantal van bijna 60 miljoen mensen die gedwongen weg trekken van de plek waar ze werden geboren.

,,Ja, maar meneer, dat zijn toch allemaal profiteurs!”

Helaas. Niemand gaat voor zijn plezier op de loop. Doe zelf eens volgende denkoefening:

Stel: je moet morgen vluchten. Wat zou je allemaal meenemen?

En als je de dingen die je meeneemt ook zelf honderden kilometers ver zou moeten dragen. Wat zou jedan nog allemaal meenemen?

op de vlucht B. Vlaeminck 3

Page 4: Op de vlucht

2. Waarom slaan mensen op de vlucht?

De conflicten in Syrië, Irak en Jemen brachten een exodus op gang die slechts gedeeltelijk wordt opgevangen door buurlanden. Ook in Afrika laaiden de afgelopen vijf jaar verschillende conflicten op in bijvoorbeeld Mali, Zuid-Soedan of Burundi. Een groot aantal vluchtelingen hoopt op een veilige toekomst in een Europees land. De vluchtelingenstroom volgt grotendeels de grote routes die je op de de kaart hieronder vindt:

op de vlucht B. Vlaeminck 4

Page 5: Op de vlucht

Waar komen die mensen vandaan?

Maar waarom vluchten die mensen eigenlijk?

Wat zouden voor jou redenen kunnen zijn om op de vlucht te slaan?

Bekijk even het video-fragment over vluchtelingen aan de Hongaarse grens.

Waarom vluchten veel mensen uit Syrië weg?

Waarom is de Afghaanse familie op de vlucht?

op de vlucht B. Vlaeminck 5

Page 6: Op de vlucht

Op welke manier probeert Hongarije zijn grensen dicht te houden voor vluchtelingen?

Waar willen de meeste vluchtelingen heen?

Wat verwacht de vluchteling die je aan het einde van het fragmente te zien krijgt van Europa?

Oorlog is de belangrijkste reden waarom mensenop de vlucht slaan. Altijd is er ergens op de wereldwel een oorlog gaande. Van sommige oorlogenhoor je veel, van andere bijna of helemaal niets.

Natuurrampen zijn een goede tweede. De ene daglijkt er niets aan de hand en leven mensen veiligop hun plek. De volgende dag slaat de natuurgenadeloos toe en moeten miljoenen mensen eenveilig heenkomen zoeken. Je kunt daarbij denkenaan een aardbeving, een overstroming of eenvulkaanuitbarsting. Ook een hongersnood, diemeestal ontstaat na een lange periode vandroogte, wordt tot de natuurrampen gerekend.

Veel mensen verlaten hun vaderland omdat zebang zijn daar vervolgd te worden. Dat kan omwille van hun huidkleur. Of ze worden vervolgd omwille van hun geloof of politieke overtuiging. Ten slotte lopen mensen gevaar voor vervolging omdat ze tot een bepaald volk of bepaalde groep behoren. In de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) zijn veel joden uit angst voor hun leven gevlucht voor de Nazi’s.

Mensen worden ook vervolgd om hun seksuele geaardheid; bijna altijd gaat het dan om homoseksualiteit. In Iran kunnen homo’s die seks met elkaar hebben gehad daarvoor de doodstraf krijgen. In juli 2005 worden twee jonge mannen om die reden opgehangen.

Wat zijn de belangrijkste redenen waarom mensen op de vlucht slaan?

op de vlucht B. Vlaeminck 6

Page 7: Op de vlucht

3. Hoe groot is de problematiek?

Het is bijna dagelijks te lezen: Europawordt overspoeld door een enormetoestroom vluchtelingen. Maar is dat welzo?

Sinds 1 januari dit jaar klopten 417.905asielzoekers aan bij de Europese Unie. Datis meer dan vorig jaar in dezelfde periode,maar relatief gezien vallen de cijfers mee.

De grootste groep vluchtelingen komt uitSyrië. Anders dan je zou denken, nemenlanden in de regio waar veel vluchtelingenvandaan komen, de meeste van dievluchtelingen op op. Buurlanden Libanonen Turkije vangen de meeste Syrischevluchtelingen op.

De VN heeft zo'n 1,2 miljoen Syriërsgeregistreerd in Libanon, het buurland tenwesten van Syrië met zo'n 4,5 miljoeninwoners. Ter vergelijking in Europa wonenmeer dan 500 miljoen mensen, en worden300.000 Syriërs opgevangen.

Op de hoeveelste plaats staat ons landwanneer het gaat om het opvangen vanSyrische vluchtelingen?

In totaal wordt dus ruimnegentig procent van devluchtelingen in de regio zelfopgevangen, en maar een heelklein deel in Europa.

op de vlucht B. Vlaeminck 7

Page 8: Op de vlucht

Toch geloven sommige mensen dat hun het rijke westen, en dan vooral hun eigen land wordt ‘overspoeld’ door stromen vluchtelingen. In werkelijkheid blijven de meeste vluchtelingen in eigen land of een buurland. De tabel hieronder maakt meteen een en ander duidelijk:

Werelddeel Aantal vluchtelingen % van het totaal

Azië 8.603.600 41,5Afrika 5.169.300 24,9Europa 3.666.700 17,7Latijns Amerika en Caribisch gebied 2.513.000 12,1Noord-Amerika 716.800 3,4Australië en Oceanië 82.500 0,4

totaal 20.751.900 100

bron: Centrum voor Mondiaal Onderwijs

In Europa vind je 17,7% van alle vluchtelingen, samen zo’n 3,6 miljoen. Onder hen horen ook de vluchtelingen die van het ene Europese land naar het andere Europese land vluchten. Daarnaast kent Europa vluchtelingen uit Afrika, Azië en Latijns Amerika.

Door de vele aandacht voor bijvoorbeeld de problemen in Calais of Hongarije lijkt het of daar veel vluchtelingen zijn. In werkelijkheid zit slechts tussen de 1 en 2,5 procent van de vluchtelingen in Europa.

De opvang van die mensen zou toch geen probleem mogen vormen, denk je dan. Helaas is de werkelijkheid anders. Heel af en toe lees je artikels in de krant zoals

Helaas is dat eerder uitzonderlijk. Al te vaak gaat het om artikels als:

op de vlucht B. Vlaeminck 8

Page 9: Op de vlucht

Bekijk even het video-fragment over het opvangcentrum in Sijsele.

Hoeveel mensen zullen in Sijsele worden opgevangen?

Hoe lang staat de kazerne al leeg?

Wat is de bedoeling van het opvangcentrum?

Welke argumenten gebruiken de tegenstanders van dit opvangcentrum?

Heel vaak komen argumenten neer op:

• ‘Ik ben geen racist, maar we kunnen toch niet iederéén naar hier laten komen?’

• ‘Ik ben geen racist, maar allochtonen moeten zich aanpassen!’

• ‘Ik ben geen racist, maar het is niet normaal dat mensen van elders evenveel of zelfs meer worden geholpen dan mensen van hier.’

• ‘Ik ben geen racist, maar ik voel me niet meer thuis in mijn eigen wijk.’

• ‘Ik ben geen racist, maar de islam hoort hier niet thuis.’

op de vlucht B. Vlaeminck 9

Page 10: Op de vlucht

Ik ben geen racist, maar...

"Ik ben geen racist, maar..." U kent het fameuze zinnetje intussen wel. Hand in Hand, de organisatie die in 2006 de bekroonde 'Zonder Haat Straat' lanceerde, heeft er nu een opvallende anti-racisme-campagne rond gebouwd.

Een blanke vrouw, ze zal in de dertig zijn, kijkt recht in de lens van de camera en zegt: "Ik ben geen racist." Je hoort meteen dat ze uit het Antwerpse komt. De vooroordelen swingen de pan uit tijdens demonoloog van deze blanke dame. Ja, ze voelt zich ongemakkelijk naast een Marokkaan op de bus, 'ze' werken niet en rijden toch met dure auto's rijden en waar is die hoofddoek voor nodig? Maar zij een raciste? Nee, want ze heeft een Marokkaanse vriendin ("een hele toffe, die is gelijk ik").

Het effect op de kijker die het filmpje nietsvermoedend heeft aangeklikt, is vergelijkbaar met op een feestje verwikkeld raken in een discussie met een vervelende gesprekspartner die van geen ophouden weet. Het verschil is dat je deze dame wel het zwijgen op kunt leggen, en dat is precies de bedoeling van de campagne. Door de neerwaartse duim aan te klikken - vind ik niet leuk - stopt de vrouw met ratelen.

Vandaag verzet de vzw zich tegen de toenemende polarisatie en het steeds heftiger gevoerde maatschappelijke debat, zegt activist Marius Dekeyzer. "Zeker via sociale media zien we dat wantrouwen, xenofobie en vooroordelen volop verspreid worden.

uit: Het Laatste Nieuws

Wat wordt bedoeld met:

racisme

xenofobie

op de vlucht B. Vlaeminck 10

Page 11: Op de vlucht

4. Wie zijn die vluchtelingen nu eigenlijk?

Bekijk even het video-fragment over de tocht naar Europa.

In het eerste deel maakt je kennis met Abdullah, een kandidaat -vluchteling uit Gambia. Waarom wil hijnaar Europa trekken?

Waarom wil kandidaat-vluchteling Batch naar Duitsland?

Behalve met armoede heeft Gambia nog met een ander probleem af te rekenen. Welk probleem?

In het tweede deel maak je kennis met Ibrahim. Hij is klaar om in Libië de boot te nemen. Waarom veranderde hij zijn naam?

In het derde deel zie je hoe vluchtelingen na de overtocht van de Middellandse Zee in Frankrijk proberen te raken. Waar worden ze door de Franse politie heen gebracht?

op de vlucht B. Vlaeminck 11

Page 12: Op de vlucht

In deel vier zie je eindbestemming Zweden.

Waarom worden er vingerafdrukken genomen?

Voor hoeveel asielzoekers heeft Zweden opvang voorzien?

Uit welk land vluchtte Gabriël samen met zijn familie weg?

op de vlucht B. Vlaeminck 12

Page 13: Op de vlucht

5. Hoeveel vluchtelingen komen er nu eigenlijk?

Het merendeel van de mensen die naar Europa komt, zijn oorlogsvluchtelingen. Volgens cijfers van de VN kwam dit jaar 62 procent van de mensen die Europa per boot hadden bereikt uit Syrië, Afghanistan en Eritrea. Landen waar een oorlog woedt of een dictatuur is. Als daarbij de vluchtelingen uit Darfur, Irak, Somalië en Nigeria worden opgeteld, komt het totaal op zeventig procent.

Mensen met een vluchtelingenstatus kunnen in Europa asiel krijgen, dat is zo afgesproken in het Vluchtelingenverdrag. Dat betekent dat vluchtelingen niet aan de grens mogen worden geweerd.

op de vlucht B. Vlaeminck 13

Page 14: Op de vlucht

Asielzoekers hebben recht op opvang gedurende de hele asielprocedure, ze kunnen binnen het officiële netwerk van Fedasil terecht in een vijftigtal opvangplaatsen. De Dienst Vreemdelingenzaken kan de toevloed aan vluchtelingen amper aan, maar ook Fedasil zit met de handen in het haar. Er zijn immers amper opvangplaatsen.

De meeste van de asielzoekers verdienen het vluchtelingenstatuut volgens de Conventie van Genève. Zo goed als alle Syrische vluchtelingen worden erkend. In het geval van Irak en Afghanistan krijgen bijna vier op de vijf een erkenning. In die laatste landen zijn er regio’s die wel nog veilig zijn, zoals bijvoorbeeld Zuid-Irak. Maar de grote groep mag en zal hier dus blijven, zeker zolang de situatie in hunthuisland zo onstabiel blijft. Het is belangrijk dat te onderkennen, want die mensen hebben huisvesting nodig, begeleiding, noem maar op.’

Sinds januari van dit jaar heeft België al 9.158 asielzoekers opgevangen. De populairste bestemming is nog steeds Duitsland. Dat aanvaardde 97.275 mensen en Frankrijk 68.500. Het Verenigd Koninkrijk erkende er 10.050. Als het enkel om Syriërs gaat, heeft het Verenigd Koninkrijk slechts 184 Syriërs ontvangen, terwijl Turkije al 1,6 miljoen gevluchte Syriërs onderdak bood. Het aantal mensen dat onderdak zoekt in Europa bedraagt slechts 0,027 procent van de totale Europese bevolking van 740 miljoen. Om de zaken in perspectief te plaatsen: Libanon heeft een totale bevolking van 4,5 miljoen inwoners enontvangt 1,2 miljoen Syrische vluchtelingen. Libanon, dat 100 keer kleiner is dan Europa, heeft dus meer dan 50 keer meer vluchtelingen dan Europa gehuisvest.

1. Tot welk soort vluchtelingen kan je de meeste vluchtelingen die naar Europa komen rekenen?

2. Hoeveel procent van alle vluchtelingen in Europa hoort bij die groep?

op de vlucht B. Vlaeminck 14

Page 15: Op de vlucht

3. Wat houdt het Vluchtelingenverdrag precies in?

4. Hoe lang mogen erkende vluchtelingen blijven?

5. Klopt de bewering dat “Europa op dit moment door vluchtelingen wordt overspoeld?”

6. Leg je antwoord uit aan de hand van cijfers.

Bekijk even het video-fragment over het vluchtelingenstatuut.

Hoeveel vluchtelingenstatuten zijn er?

Wanneer kan je het statuut van vluchteling krijgen?

Welke bescherming kan je krijgen als je dat niet kunt aantonen?

Hoeveel mensen vroegen dit jaar al asiel in ons land aan?

Hoeveel kregen het vluchtelingenstatuut?

Hoeveel kregen subsidiaire bescherming?

Hoeveel inwoners op 1000 Europeanen is op dit moment een vluchteling?

op de vlucht B. Vlaeminck 15

Page 16: Op de vlucht

Bekijk even het video-fragment over de asielprocedure in ons land.

Bij welke dienst start elke asielprocedure?

Wat is de taak van het Commisariaat Generaal voor de Vluchtelingen?

Wat is de taak van Fedasil?

Wat krijgen vluchtelingen nu precies in ons land?

Hoeveel mensen zullen dit jaar in ons land het statuut van erkende vluchteling krijgen?

Klopt de bewering dat asielzoekers in ons land meteen geld krijgen. Leg je antwoord uit.

Waarop heeft een erkende vluchteling recht?

op de vlucht B. Vlaeminck 16

Page 17: Op de vlucht

6. Een sprankel hoop: het spreidingsplan

De Europese Commissie heeft eindelijk een spreidingsplan klaar om 120.000 vluchtelingen te verdelen over Europa. Welke landen kreunen nu onder de vluchtelingen en wat houdt het spreidingsplan precies in?

Bekijk het fragment over het spreidingsplan

Hoeveel registratiepunten voor vluchtelingen zouden er in Europa komen?

Hoe worden die registratiepunten genoemd?

Waarom moeten Oost-Europese landen minder vluchtelingen opvangen?

Aan welke situatie maakt dit spreidingsplan hopelijk een einde?

op de vlucht B. Vlaeminck 17

Page 18: Op de vlucht

Waar zouden die 120.000 vluchtelingen nu opgevangen moeten worden?

In totaal zoekt de Europese Unie opvang voor 120.000 extra vluchtelingen, die aankomen in Italië, Hongarije en Griekenland. Dat zijn de eerste Europese landen waar veel vluchtelingen terecht komen. Bedoeling van het plan is om die landen te ontlasten.

Vooral over de verdeelsleutel is veel te doen. Er wordt namelijk vooral een beroep gedaan op de landendie al veel vluchtelingen hebben opgenomen. Volgens de cijfers zou Duitsland nog eens 31.443 asielzoekers moeten opvangen. Op de tweede en derde plaats staan Frankrijk (24.031) en Spanje (14.921). Voor België gaat het om 4.560 extra mensen. Polen, een land dat tot nu altijd zeer weigerachtig stond tegenover opvang, krijgt 9.000 extra mensen toegewezen.

In het plan van Juncker krijgen de landen 6.000 euro per asielzoeker die ze opnemen. Italië, Griekenland en Hongarije ontvangen 500 euro voor de reiskosten van elke vluchteling die vertrekt. Polen, Hongarije, Tsjechië en Slovakije (vier Oost-Europese landen) blijven de door Europa voorgestelde verplichte spreiding van 120.000 in de weg staan. Deze vier landen willen zelfs harder gaan optreden tegenover vluchtelingen die illegaal hun grenzen oversteken. Hongarije doet dat nu al: aan de grens met Servië komt het regelmatig tot incidenten met vluchtelingen, die nu naar kampen worden gebracht, waar ze - volgens in het geheim genomen videobeelden - erg slecht worden behandeld. Bovendien begint het nu 's nachts erg koud te worden en zijn tenten niet bepaald aangewezen bij deze herfsttemperaturen.

op de vlucht B. Vlaeminck 18

Page 19: Op de vlucht

Verwerking

1. Geef de drie belangrijkste redenen waarom mensen hun land van herkomst verlaten.

2. Wat moeten we verstaan onder natuurrampen?

3. Mensen vluchten ook omdat ze om één of andere reden vervolgd worden. Waarom worden ze vervolgd?

4. Vangt Europa het grootste deel van de Syrische vluchtelingen op? Verklaar.

5. Wordt Europa bijgevolg “overspoeld” door hele stromen vluchtelingen? Leg uit.

6. Tot welke categorie behoort het merendeel van de mensen dat naar Europa vlucht?

7. Mogen vluchtelingen aan de Europese landsgrenzen geweerd of tegengehouden worden?

8. Welk Oost-Europees land overtreedt deze regel?

9. Welke Belgische instelling houdt zich bezig met de vreemdelingenkwestie?

10. Welk Europees land ontvangt de meeste vluchtelingen uit Syrië?

11. Wat is de bedoeling van het “Europese Spreidingsplan”? (2 redenen)

12. Hoeveel vluchtelingen moet België nog extra opvangen?

13. Gaan alle Europese lidstaten akkoord met dit spreidingsplan? Hoezo?

op de vlucht B. Vlaeminck 19