Handleiding voor gebruik basisprogramma - Web view... waarbij niet alleen de bestrijding van ziekte...

Basisprogramma GroenLinks Gemeenteraadsverkiezingen 2018

Basisprogramma GroenLinks 2018 - 2022 1

InhoudHandleiding voor gebruik basisprogramma 3

Het kan anders. Het moet anders. Ook in [gemeente]. 4

Hoofdstuk 1 De sociale gemeente 5

Programmapunten 6

Hoofdstuk 2 De groene gemeente 59

Programmapunten 59

Hoofdstuk 3 De open gemeente 112

Programmapunten 112


Handleiding voor gebruik basisprogrammaHulpmiddel voor afdelingenVoor je ligt het basisprogramma van GroenLinks voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Dit programma is een basis: je kunt het gebruiken om te zien hoe je een programma opbouwt en wat je erin zou kunnen opnemen. Het programma is een hulpmiddel, maar zeker geen voorschrift. Je kunt ook alleen de onderdelen overnemen die goed passen bij de specifieke verkiezingsthema’s binnen jouw gemeente. Controleer in ieder geval bij alle programmapunten die je overneemt goed of deze ook echt betekenis hebben voor jouw dorp of stad. En schroom niet om zelf punten toe te voegen en specifieke lokale issues een prominente plek te geven. Hoe meer inwoners zich in het verkiezingsprogramma herkennen, hoe beter!

GroenLinks is voorstander van een democratie waarin mensen zoveel mogelijk kunnen meepraten over de richting die ingeslagen moet worden. We noemen dat ook wel ‘beginspraak’ of ‘deliberatieve democratie’. Dit is een mooi uitgangspunt bij het schrijven van het lokale verkiezingsprogramma. Betrek van meet af aan zo veel mogelijk mensen en groepen bij de totstandkoming. Zo maken we waar wat we zeggen en waar we voor staan!

Door gemeenten, voor gemeentenDit programma is gebaseerd op de kernwaarden van GroenLinks en op het programma voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Bij het schrijven hebben we bovendien dankbaar gebruik gemaakt van het basisprogramma voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 en van de talrijke praktijkinzichten die de verschillende afdelingen, volksvertegenwoordigers en bestuurders de afgelopen jaren hebben ontwikkeld. Elk hoofdstuk heeft concrete programmapunten, meestal ook een toelichting en daarnaast verwijzingen naar specifieke praktijkvoorbeelden. Die voorbeelden maken het programma levendiger en helpen je daarnaast alvast op weg om doelstellingen te realiseren voor de volgende raadsperiode.

Financiële paragraafIn dit basisprogramma vind je geen financiële paragraaf. Vanzelfsprekend geldt bij het maken van keuzes dat je zult moeten aangeven waar je het benodigde geld vandaan haalt. Die keuzes kunnen echter alleen in de concreetheid van de lokale context gemaakt worden. Het is aan de lokale afdelingen zelf of zij een financiële paragraaf op hoofdlijnen opnemen in hun lokale verkiezingsprogramma, of dat de financiële vertaling onderdeel uitmaakt van de debatten in de gemeenteraad over de begroting of over concrete onderwerpen.

Uitleg gebruikte termen[Gemeente]: vul hier je gemeentenaam in. ‘Stad’: we hebben de term stad in dit programma gebruikt als standaard. Op lokaal niveau kan dat natuurlijk ook ‘dorp’ of ‘dorpskern’ worden.

Tweet: de tweets in dit programma zijn bedoeld om kort en krachtig uit te leggen waar GroenLinks voor staat. Je kunt ze overnemen om je programma te verlevendigen. En je kunt ze gebruiken tijdens de campagne op weg naar de gemeenteraadsverkiezingen. Aanpassen aan lokale situaties mag natuurlijk.

Lokale parels: zorg ervoor dat je lokale voorbeelden altijd bij naam noemt. Bijvoorbeeld van groengebieden of parken die behouden moeten blijven of van lokale initiatieven op het gebied van duurzaamheid.

Redactie BasisprogrammaDe redactiegroep die aan het Basisprogramma heeft gewerkt bestond uit: Lara de Brito, Roel van Gurp, Mark Imandt, Gerrit Pas en Thessa Syderius. Bij het schrijven van dit Basisprogramma hebben wij onder meer gebruik gemaakt van de kennis en inzichten van vele individuele GroenLinksers, bestuurders, werkgroepen, het Wetenschappelijk Bureau, het campagneteam Tweede Kamerverkiezingen en de Eerste en Tweede Kamerfractie. Wij danken hen voor hun input en betrokkenheid!


Het kan anders. Het moet anders. Ook in [gemeente].GroenLinks staat voor verandering. Wij staan voor een nieuwe manier van politiek bedrijven. Voor een politiek waarin niet de winst op korte termijn centraal staat, maar ons gemeenschappelijke belang op de lange termijn. Wij staan voor eerlijk delen in plaats van hardvochtig bezuinigen. Wij staan voor verbinding, vertrouwen en hoop, in plaats van verdeeldheid,

De sociale gemeenteGroenLinks wil dat iedereen in onze gemeente een fatsoenlijk bestaan kan opbouwen. Iedereen moet kunnen meedoen, via een betaalde baan, vrijwilligerswerk of op school. Als het mensen zelf niet lukt om een baan te vinden, dan willen wij dat de gemeente helpt. Als je je baan verliest of ziek wordt, moet er een goed sociaal vangnet zijn. [Gemeente] laat mensen nooit in de steek. GroenLinks vindt ook at ieder kind een goede start en een eerlijke kans verdient. Om goed te kunnen leren op school, maar ook om te ontdekken wat zijn of haar dromen zijn. En in de zorg staan niet regels en structuren centraal, maar aandacht voor de mens. Er is ruimte om te kijken naar wat mensen kunnen en wat zij zelf willen. Bovendien zorgen we ervoor dat iedereen kan wonen in een betaalbaar huis.

De groene gemeenteGroenLinks wil dat onze kinderen kunnen opgroeien in groene en gezonde wijken. Wij willen dat kinderen zorgeloos buiten in het groen kunnen spelen en schone lucht kunnen inademen. Daarom kiezen wij voor schoon vervoer zonder uitstoot, voor mooie groene parken met ruimte om te spelen en te sporten en voor energiezuinige huizen. Als we kiezen voor schone, groene en gezonde oplossingen, geven we straks een gezonde planeet en een evenwichtig klimaat door aan onze kinderen.

De open gemeenteGroenLinks heeft vertrouwen in mensen. Wij geloven dat ieder mens zelf van wat van zijn of haar leven wil maken en zelf wil bijdragen aan de eigen omgeving. Daarom geven wij ruimte aan betrokken burgers die hun omgeving groener, mooier of schoner willen maken. Daarom geven wij vertrouwen aan docenten, verpleegkundigen en andere professionals die mensen helpen. En daarom geven wij ruimte aan de wensen en mogelijkheden van mensen zelf, in plaats van de regels en structuren van organisaties blindelings te volgen.

TIEN PROGRAMMAPUNTEN VOOR 2018-2022

De tien belangrijkste punten in dit basisprogramma zijn:1. Wij stimuleren mensen en geven ze de ruimte Wij kiezen voor een inclusieve samenleving: iedereen

hoort erbij en iedereen doet mee. GroenLinks laat mensen niet in de steek. We gaan experimenteren met nieuwe vormen van sociale zekerheid, waarin keuzevrijheid, waardering en zelfontplooiing centraal staan.

2. Wij zorgen dat de gemeente zich actief inzet om te voorkomen dat kinderen op de basisschool beginnen met een achterstand. Bijvoorbeeld door goede voor- en vroegschoolse educatie.

3. Wij willen dat ouderen en mensen met een beperking zolang als zij willen thuis kunnen wonen. 4. Wij zorgen voor voldoende sociale huurwoningen en voldoende huur- en koopwoningen voor starters en

mensen met een middeninkomen.5. Wij planten extra bomen. Dat is niet alleen mooi maar zorgt ook voor extra schone lucht. 6. Wij kiezen voor veel extra groen in en om de stad. Iedere inwoner moet kunnen genieten van

bijvoorbeeld een mooi park of een groot grasveld. We ondersteunen buurtbewoners die hun buurt willen vergroenen.

7. Wij maken in onze gemeente zo veel mogelijk gebruik van de zon en de wind, we stimuleren energieneutraal bouwen en het oprichten van lokale energiecoöperaties.

8. Wij geven voorrang aan schoon vervoer: de fiets, de voetganger en elektrisch openbaar vervoer.9. Wij geven ruimte aan eigen initiatieven van burgers, professionals en organisaties die de stad eerlijker,

mooier en schoner kunnen maken.10. Wij geven veel extra ruimte aan kunst en creativiteit. Kunst verrijkt ons leven.


Hoofdstuk 1 De sociale gemeenteGroenLinks kiest voor een stad waarin we eerlijk delen. In onze gemeente krijgt iedereen een eerlijke kans op goed werk, een fatsoenlijk inkomen en een betaalbare woning. Wij zorgen ervoor dat iedereen gebruik kan maken van menselijke zorg en het allerbeste onderwijs.

Eerlijke kansenWie je ouders zijn, mag niet bepalen hoe ver je kunt komen of hoe groot je kunt dromen. Ieder kind verdient een goede start. Ons onderwijs moet er daarom op zijn gericht om de achterstanden waarmee kinderen beginnen, weg te werken en zo de talenten van kinderen verder te ontwikkelen. Geen enkele jongere mag voortijdig afhaken of worden afgeschreven. Iedereen die leerplichtig is, zit of op school, of volgt een leerwerktraject. Op school en daarbuiten geven wij kinderen de ruimte met voldoende sporten speelvoorzieningen.

Soms komen kinderen of jongeren in zulke grote problemen dat zij hulp nodig hebben. GroenLinks vindt dat jeugdzorg snel moet kunnen optreden, omdat zo veel leed kan worden voorkomen. Wij vinden wachtlijsten echt onacceptabel. De zorg moet goed aansluiten bij wat kinderen en jongeren nodig hebben. Daarom moeten kinderen en hun ouders ook zélf een stem hebben in het zoeken naar de beste oplossing.

Iedereen doet meeVoor ieder mens is het belangrijk om te werken of om op een andere manier het gevoel te hebben ‘een steentje bij te dragen’ aan de samenleving. GroenLinks wil dat iedereen kan meedoen. Via betaald werk, school, mantelzorg of vrijwilligerswerk. Als dat niet lukt, is het taak van de overheid om mensen te helpen, bijvoorbeeld met extra ondersteuning of begeleiding. Ons uitgangspunt is altijd: minder regels en meer vertrouwen in de keuzes van mensen zelf. Wij willen af van de onnodige, ‘pesterige’ regels voor mensen met een bijstandsuitkering. Wij vinden dat zij meer mogen bijverdienen en willen dat er minder dwang wordt opgelegd.

Menselijke zorgOuderen en mensen met een beperking verdienen menselijke zorg. GroenLinks wil dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen in hun eigen, vertrouwde omgeving. In de zorg staan mensen die hulp nodig hebben centraal, met hun eigen talenten en hun eigen behoeften. Dát moet het uitgangspunt zijn, in plaats van de regels van de gemeente of de bevoegdheden van de afdelingen.

Wij vinden ook dat de zorg breder moet zijn dan alleen het beter maken van de patiënt. Er moet oog zijn voor álle problemen waar mensen mee te maken hebben: werk, inkomen, wonen, gezondheid en jeugdzorg. Al die terreinen moeten niet apart, maar in samenhang worden aangepakt. Het is belangijk dat professionele hulpverleners, verpleegkundigen van de thuiszorg, andere begeleiders, schuldhulpverleners, de huishoudelijke hulp, mantelzorgers en vrijwilligers goed met elkaar samenwerken en elkaar snel weten te vinden. Van sociale wijkteams verwachten we een ‘eropaf-mentaliteit’: als mensen zich bij het loket melden omdat het water hen aan de lippen staat, wordt er geen afspraak voor over zes weken gemaakt, maar word je meteen geholpen.

Door sport en beweging te stimuleren, te werken aan gezonde lucht en gezonde voeding aan te bieden op scholen, willen we ziekte en andere gezondheidsproblemen proberen te voorkomen.

Betaalbare woningenIedereen moet goed kunnen wonen. En betaalbaar. In iedere wijk. GroenLinks wil harde afspraken met woningbouwcorporaties zodat zij voldoende sociale woningen bouwen. Óók voor ouderen en voor mensen met een beperking, die een aangepaste woning nodig hebben. Woningbouwcorporaties en zorgverleners trekken hierin gezamenlijk op. Met projectontwikkelaars maken we afspraken over de bouw van voldoende huurwoningen voor mensen met een middeninkomen én over betaalbare koopwoningen. Wij willen voorkomen dat er straks alleen nog wijken zijn voor hoge en voor lage inkomens. Verder willen we energiezuinige woningen bouwen. Dat is niet alleen goed voor de portemonnee van de bewoners, maar ook voor het klimaat.


Kleine ondernemers zijn heel belangrijk, voor de werkgelegenheid en voor de leefbaarheid van onze gemeenten. Als winkelruimtes of kantoorgebouwen leegstaan, bieden we daar onderdak aan creatieve ondernemers, kunstenaars en startups. Zo voorkomen we verloedering. Op het platteland zorgen we ervoor dat er ook in kleine kernen genoeg voorzieningen zijn, zodat wijken leefbaar blijven en we ook daar leegloop voorkomen.

Programmapunten

Paragrafen:

1A. Jeugdbeleid1B. Onderwijs1C. Sport1D. Duurzame economie en werk1E. Inkomen en uitkering1F. Participatie en werkgelegenheid1G. Zorg en welzijn1H. Duurzaam wonen

1A Jeugdbeleid

Tweets[Gemeente] wordt een schone en gezonde gemeente. Afval gebruiken we als grondstof.

Thema’s: 1. Een kindvriendelijke openbare ruimte2. Jeugd betrekken en verantwoordelijkheid geven3. Problemen voorkomen, tijdig signaleren en aanpakken

1A.1 Een kindvriendelijke openbare ruimte

Programmapunten Toelichting Voorbeelden, verwijzingen


Voldoende groene speelplekken voor kinderen en jongeren van álle leeftijden. In elke wijk een (trap)veldje. Voor ‘oudere jongeren’ zijn er hangplekken.

Benoem concrete plekken waar ruimte is de voor aanleg van sporten speelplekken. Het doel is dat er voor kinderen en jongeren dicht bij huis veilige plekken zijn voor sport, spel en ontmoeting. Het gaat erom slim gebruik te maken van de openbare ruimte. Richt de openbare ruimte daarom multifunctioneel in: combineer formele en informele speelruimte, zodat er plek is om te spelen én te sporten. Een veldje of een schooplein kan daarin al voorzien.

Bij de inrichting van de openbare ruimte moet al rekening worden gehouden met veilige locaties voor kinderspeelplekken en met veilige looproutes. Dat voorkomt onveilig oversteken op onoverzichtelijke punten. Hulpmiddel hierbij: een kindertoets bij het bestemmingsplan.

NUSO Speelruimte Nederland (de landelijke organisatie voor speeltuinwerk en jeugdrecreatie): www.nuso.nl

Kinderen moeten lekker naar buiten kunnen.www.struin.nl

Er komt een natuurspeelplaats.

Benoem een concrete plek hiervoor: bijvoorbeeld een braakliggend terrein, een deel van een park of een schoolplein. Betrek kinderen bij de inrichting van de plek!

Natuurspeelplaatsen zijn niet ingericht met speeltoestellen maar met natuurlijke elementen (bomen om in te kimmen, tunnels, waterpartijen, zand, struiken).

Fraaie voorbeelden van natuurspeelplaatsen zijn te vinden in Terneuzen, Den Haag (in het Zuiderpark), Amsterdam-Oost (in de Dapperbuurt) en Amersfoort.In Amersfoort worden natuurspeelplaatsen ook op schoolpleinen aangelegd.Zie ook: www.groeneschoolpleinen.nl

Schoolpleinen worden onderdeel van de openbare buitenspeelruimte.Elke schoolomgeving wordt veilig en er komen veilige routes naar scholen.

Benoem de concrete plekken.

Dit is een kwestie van verkeersinfrastructuur, maar ook van afspraken tussen scholen en ouders over het halen en brengen van kinderen.

Zie VVN: Tien Gouden Regels voor een veilige schoolomgevingwww.veiligverkeernederland.nl

Zie ook paragraaf 2B in hoofdstuk 2 van dit programma: Veilig te voet of op de fiets.


1A.2 Jeugd betrekken en verantwoordelijkheid geven


Kinderen en jongeren doen ertoe in [gemeente] voor GroenLinks. Zij hebben de toekomst en zij zijn de toekomstige inwoners van onze gemeente. Wij nemen hun wensen daarom serieus.

We betrekken kinderen en jongeren actief bij alles wat er voor hen wordt georganiseerd. GroenLinks wil met jongeren in gesprek, hen stimuleren en uitdagen, en inspelen op hun behoeftes. We praten niet óver jongeren, maar mét jongerenover de inrichting van speel-, sporten ontmoetingsruimte, jongerenwerk, bestrijding van jongerenoverlast en decentralisatie van de jeugdzorg.

Iedere lente een ‘wijk-kijk’: samen met de buurtkinderen inspecteert de gemeente de speelplekken. Wat kapot is, wordt gerepareerd of vervangen; rommel wordt opgeruimd.

Speelplekken moeten schoon en héél blijven. Een wijk-kijk is een middel om kinderen invloed te geven op hun eigen leefomgeving.

Veel gemeenten hebben een speelplaatsenbeleid, waarin de standaarduitrusting van de speelplaatsen en het regelmatige onderhoud zijn geregeld. Een gezamenljk bezoek met kinderen uit de buurt vergroot de betrokkenheid van kinderen en geeft de gemeenteinformatie over hun wensen.

Jongeren worden door de gemeente actief uitgedaagd om positieve initiatieven te nemen. De gemeente zorgt ervoor dat zij hun ideeën kunnen uitvoeren.

Een positief jeugdbeleid vraagt om een open en uitnodigende houding naar kinderen en jongeren.

Jongerenbudget: jongeren kunnen ideeën indienen die ze zelf willen uitvoeren. Het budget gaat naar de ideeën waarop de meeste jongeren stemmen. Zie ook dit filmpje van de gemeente Zwolle:

www.youtube.com/watch?v=p7JOwh7rp-o


De gemeente oraniseert samen met jongeren activiteiten in de wijk.

De gemeente en jongerenwerk moeten op zoek naar vormen van contact waarbij jongeren zich serieus genomen voelen en waar er een beroep op hen wordt gedaan. Voorbeeld: het organiseren van sportieve activiteiten in een wijk betekent niet alleen meer beweging, maar ook een verbetering van de sociale samenhang en de leefbaarheid in de wijk. Tegelijkertijd doen jongeren veel praktijkervaring op.

Voorbeeld: de citytrainers in Den Bosch, Tilburg en Dordrecht. Jongeren tussen de zestien en twintig worden getraind in hun passie: bijvoorbeeld dans of sport. Daarmee kunnen ze workshops voor andere jongeren organiseren, ook op straat. Zie ook de website van citytrainers in Den Bosch:

www.citytrainersdenbosch.nl

1A.3 Problemen voorkomen, tijdig signaleren en aanpakken



Jongeren moeten zorgeloos kunnen opgroeien in hun eigen omgeving. GroenLinks zet daarom in op het voorkomen van problemen op latere leeftijd. Kinderrechten zijn daarbij ons moreel kompas en onze meetlat.

De gemeente helpt jongeren en kinderen als ze problemen hebben. Daarbij geldt dat we niet óver maar altijd mét ouders en kinderen praten.

GroenLinks hecht sterk aan het principe van eigen regie voor mensen. Het gedachtegoed van Positieve Gezondheid, waarbij niet alleen de bestrijding van ziekte centraal staat maar ook gezond leven en de mate waarin mensen in staat zijn om levensuitdagingen aan te kunnen, past daar perfect bij.

Groen heeft een groot positief effect op onze gezondheid en moet actief worden ingezet als medicijn bij gezondheidsproblemen én ter voorkoming ervan.

Voor het vroegtijdig signaleren van behoeften en problemen is het van belang dat de gemeente de samenwerking bevordert tussen professionals die op (bijna) dagelijkse basis bij gezinnen betrokken zijn (leerkrachten, huisartsen, welzijnswerkers, verenigingen).

Deze en volgende programmapunten sluiten aan bij de visie van GroenLinks op participatie, welzijn en zorg, zoals die ook elders in dit hoofdstuk terugkomt. Voor GroenLinks staat de vraag centraal en gaat het om maatwerk: zorg in de buurt en dichtbij de mensen; persoonlijk contact; investeren in eigen regie; verstevigen van het eigen netwerk; handelen vanuit vertrouwen; ruimte voor professionals; een veel betere samenwerking en afstemming tussen overheid, welzijn, kinderopvang en scholen; beperken van de bureaucratie; het voorkomen van zware, dure zorg door vroegtijdige signalering en een beperking van het aantal betrokken professionals per gezin.

Meer over Positieve Gezondheid van Machteld Huber:

www.youtube.com/watch?v=HrNuVU7jHw0

Een andere inspirerende methodiek (JIM) bewijst dat ook bij zwaardere jeugdzorg op een duurzame manier geïnvesteerd kan worden in het eigen netwerk,

www.youke.nl/professionals/wp-content/uploads/sites/6/2015/04/Youke-Factsheet-InVerbinding-De-jongere-en-JIM-sterk-duo.pdf

www.voordezorg.net/2016/04/26/jouw-ingebrachte-mentor-jim-doorbreekt-vaste-patronen/

‘Beetje natuur, grote invloed’ van Mark Mieras:

www.ivn.nl/sites/ivn/files/nieuwsberichten/attachments/IVN%20Beetje%20natuur%20grote%20invloed_Literatuurstudie_Factsheet.pdf


Investeren in het voorkomen van grotere problemen is heel belangrijk. [Gemeente] zet nieuwe communicatiemiddelen in om te zorgen dat jongeren en opvoeders eerder, makkelijker en vanzelfsprekenderbij de gemeente terechtkomen voor vragen over opgroeien en opvoeding.

Er moet laagdrempelige informatie en advies beschikbaar zijn en een goed preventief aanbod, zoals opvoedondersteuning. Door medewerkers moet tijdig worden onderkend of er meer specialistische hulp moet worden ingezet. Waar opgroeiproblemen ontstaan omdat een ouder bijvoorbeeld verslaafd is of omdat er schulden zijn, is een integrale aanpak nodig.

Ook professionals die met kinderen, jongeren en ouders werken, moeten bij de gemeente terecht kunnen voor advies.De inzet van nieuwe communicatiemiddelen kan bijdragen aan het verlagen van die drempel.

Informatie, advies, lichte hulp en begeleiding door professionals, blijft daarnaast gewoon mogelijk via de huisarts en de zorgstructuren in onderwijs en veiligheid.

Een laagdrempelig aanbod van lichte hulp voorkomt later de noodzaak van zwaardere hulp.Wageningen heeft Vrij Toegankelijke Hulp: licht hulp die twaalf uur per jaar door de gemeente wordt vergoed zonder tussenkomst van de gemeente. Voor meer informatie:

www.startpuntwageningen.nl/Gezondheid_en_zorg/hulp_nodig_verwijzing_niet_altijd_nodig

Alcoholmisbruik onder jongeren is een probleem. Omdat hersenschade kan ontstaan die niet meer te herstellen is, zet GroenLinks alles op alles om alcoholmisbruik tegen te gaan.

Samen met de politie en instellingen die met jongeren te maken hebben (binnen onderwijs, welzijn en sport) maken we een plan om alcoholmisbruik onder jongeren tegen te gaan.Scholen en sportkantines worden alcoholvrij. De gemeente zal een regierol op zich moeten nemen om verantwoord alcoholgebruik te bevorderen.

Zie: www.loketgezondleven.nl Handreiking Gezonde Gemeente.

Zie ook paragraaf 3C in hoofdstuk 3: zo nodig repressie.

GroenLinks steunt initiatieven die zich richten op het bevorderen van de eigen regie van jongeren en die hen helpen om hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen.

Bijvoorbeeld via training van vaardigheden (communicatie, weerbaarheid) die van pas komen in de maatschappij, maar ook via projecten waarbij jongeren andere jongeren coachen en ondersteunen. Daarbij kan het gaan om kunstzinnige projecten, leren omgaan met geld en zelfstandig wonen.

In Den Bosch is de Stichting Jong Actief (JA) voor en door jongeren opgericht. JA richt zich op de ontwikkeling van vaardigheden en talenten van jongeren, met het doel jongeren weerbaarder te maken. Leren en ondersteund worden door leeftijdgenoten (peer education). Zie:www.stichtingjongactief.nl


Problemen met hangjongeren lossen we samen met jongeren en omwonenden op.

Jongerenbuurtbemiddeling en/of jongereninterventieteams zijn daarbij een nuttig middel. Afspraken worden gemaakt en gehandhaafd.

Waar overlast door jongeren wordt ervaren (lawaai, vernielingen en geweld), helpt negeren net zo weinig als enkel hard aanpakken. Het gaat er om dat we duurzame oplossingen zoeken: door te praten, ruimte te bieden en grenzen te stellen, afspraken te maken, toezicht organiseren van jongerenwerkers en politie, zo nodig alternatieve activiteiten organiseren en straffen bij misdragingen. Met jongerenbuurtbemiddeling geven we jongeren daarin zelf een actieve rol.

Zie ook paragraaf 3C in hoofdstuk 3: We zetten in op preventie.

De gemeente is ervoor verantwoordelijk dat iedere jongere de hulp krijgt die hij of zij nodig heeft. De grote opdracht is om sneller en beter hulp te bieden zodat zwaardere zorg niet nodig is. Als het nodig is, moet een jongere tijdig worden doorverwezen naar specialistische hulp.

Regionale samenwerking is nodig bij de inkoop van de bovenregionale en regionale jeugdzorg.Belangrijke voorwaarden:-democratische legitimiteit goed regelen-ruimte voor lokale inhoudelijke beleidskeuzes en praktijk-samenwerken om innovatie van grote aanbieders beter mogelijk te maken- duurzame partnerschappen

Er moet veel veranderen om betere en meer bereikbare zorg te kunnen creëren. Daarom is er een innovatieagenda en -strategie nodig.

Een maatwerkfonds maakt het makkelijker voor professionals om voorbij de regels te kijken en meer vanuit de behoefte van de inwoner te handelen. De hulpverlener kan creatiever zijn

De gemeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor alle vormen van jeugdhulp en de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering. Bij jeugdhulp hoort ook specialistische hulp, zoals geestelijke gezondheidszorg, hulp voor jeugd met een licht verstandelijke beperking en de gesloten jeugdhulp in het kader van ernstige opgroeien opvoedingsproblemen.

De noodzaak tot regionale samenwerking is wat we de ‘decentralisatie-paradox’ noemen. Het doel van de decentralisaties is betere zorg en dichterbij mensen, maar door de complexiteit van de inkoop en de schaal van sommige aanbieders, zijn de meeste gemeenten gedwongen om in regionaal verband te opereren. Samenwerken heeft zeker voordelen, maar vraagt wel om alertheid op een aantal terreinen, vooral waar het gaat om de autonomie van lokale keuzes en de democratische controle.

Het is goed om innovatieve aanpak uit te dragen. Een paar voorbeelden:

-Social Brokers, preventieve jeugdhulp:

www.voordezorg.net/2016/04/26/jouw-ingebrachte-mentor-jim-doorbreekt-vaste-patronen/

-Specialistische ondersteuner jeugd-ggz:www.karakter.com/over-karakter/nieuws/2016/specialistisch-ondersteuner-huisarts/

Artikel van Jos van de Lans en Pieter Hilhorst over maatwerkbuget: www.socialevraagstukken.nl/20-maatwerkbudget-smeermiddel-van-de-hulpverlening/


omdat er een manier is om de hulp eenvoudig te betalen en verantwoorden.In de jeugdzorg staat de persoonlijke benadering voorop (maatwerk) en wordt de hulp zoveel mogelijk op wijk- of gemeenteniveau georganiseerd. De betrokken professionals krijgen meer handelingsvrijheid en bureaucratie wordt tegengegaan.

Om bureaucratie te verminderen moet de verantwoordingswijze worden veranderd: minder cijfers en meer kwalitatieve verantwoording (beschrijving casussen, aanpak, etc.)

Minder bureaucratie betekent ook meer vertrouwen geven aan professionals. Voor mensen die om hulp vragen is er dan geen gezichtsloze instantie ver weg, maar een bekend gezicht dichtbij.Beperkte jeugdhulp vindt zoveel mogelijk op wijk- of gemeenteniveau plaats.

Kinderen en jongeren in een probleemsituatie hebben samen met hun ouders zelf altijd een stem in de aanpak van de hulp. Zij zitten erbij aan tafel wanneer professionals over hun situatie spreken.

Gesprekken en afspraken richten zich al snel op ouders, maar het is belangrijk dat kinderen en jongeren die in een probleemsituatie zitten zich ook zelf gehoord en gezien voelen. Zij zijn zelf deskundig en kunnen prima aangeven wat anders kan.

Bij cliëntbetrokkenheid hoort ook een cliëntenraad en een onafhankelijke klachtenafhandeling. Jongeren die problemen hebben gehad, kunnen dienen als rolmodel voor anderen.

Wij voorkomen dat er wachtlijsten voor jeugdzorg blijven bestaan of opnieuw ontstaan. Dat doen we door actief (lokale) alternatieven te zoeken en aan te bieden.Wachtlijsten zijn onacceptabel.

Gemeenten maken op regionaal niveau afspraken om zwaardere, specialistische jeugdzorg goed te organiseren en te financieren.

Wachtlijsten kunnen verdwijnen door met zorgaanbieders afspraken te maken over innovatie en door te voorkomen dat specialistische zorg of uithuisplaatsing noodzakelijk is. Goede preventie begint bij goede samenwerking en bij vroegtijdige signalering van problemen op buurten wijkniveau, zoals in eerdere programmapunten ook beschreven.

De gemeente zal vanuit een regierol zorg moeten dragen voor een doorgaande zorglijn, gericht op de gezinsomgeving.


1B Onderwijs

Tweets: Goed onderwijs is de beste start voor een goede toekomst!Leren houdt niet op als je volwassen bent! #volwasseneneducatie

Thema’s: 1. Goed onderwijs in een goed schoolgebouw2. Achterstanden aanpakken3. Passend onderwijs voor iedereen4. Kinderen leren omgaan met verschillen5. Elke school is een vreedzame school6. Een leven lang leren (volwasseneducatie)

1B.1 Goed onderwijs in een goed schoolgebouw


Goed onderwijs is alleen mogelijk in schoolgebouwen die passen bij de eisen van deze tijd: schoon, veilig, comfortabel en groen.

De gemeente maakt een plan ‘Verduurzaming scholen’ en subsidieert duurzaamheids- en ventilatiemaatregelen. Daarmee trekt de gemeente investeringen los bij scholen en dat zorgt voor een impuls van de lokale economie.

In een naargeestig gebouw is onderwijs niet stimulerend. Datzelfde geldt voor een slecht binnenklimaat. Leerprestaties lijden daaronder en dat kan niet.

Nieuwe schoolgebouwen moeten energieneutraal zijn.

Het Frisse Scholenproject stimuleert scholen om minder energie te verbruiken en het binnenmilieu te verbeteren door isoleratie en ventilatie, zie:http://www.agentschapnl.nl/programmas-regelingen/frisse-scholen

Zon op School in de regio Apeldoorn:www.youtube.com/watch?v=daI0sXphaHQ

Wij willen scholen van verschillende gezindte zoveel mogelijk bij elkaar in de buurt vestigen.

Veel gemeenten hebben te maken met een dalende leerlingenpopulatie. Vooral in krimpgebieden is dit heel duidelijk zichtbaar. Het aantal scholen met minder dan 100 leerlingen neemt toe.Clustering van verschillende denominaties kan hier een oplossing bieden: met behoud van eigen identiteit kunnen zo voorzieningen als mediatheek, sportveld of ruimte voor buitenschoolse activiteiten worden gedeeld.

Samen met het onderwijs maakt de gemeente een meerjarig huisvestingsplan.

Gebaseerd op de leerlingenprognoses, het onderwijsaanbod binnen de gemeente en de ontwikkeling naar kindcentra.

De gemeente zorgt voor een goede spreiding van het openbaar onderwijs over de gemeente.

De gemeente heeft de plicht te voorzien in voldoende openbaar onderwijs voor haar inwoners. Vanwege het recht op vrije


onderwijskeuze is het van belang dat er een zo breed mogelijk aanbod van verschillende typen en soorten scholen aanwezig en/of bereikbaar is. Dit wordt daarom meegenomen in de ontwikkeling van kindcentra en in het meerjarig huisvestingsplan.

Bij nieuwe schoolgebouwen komt altijd ruimte voor betaalbare buitenschoolse opvang.

Dit past bij de ontwikkeling naar kindcentra en hiermee stimuleren we arbeidsparticipatie van ouders, vooral van vrouwen.

Schoolpleinen worden groen ingericht.

Groene en natuurlijk ingerichte schoolpleinen stimuleren de natuurbeleving en werken rustgevend, in tegenstelling tot het traditioneel grijs betegelde schoolplein.

Meer informatie over het project Groene Schoolpleinen: www.groeneschoolpleinen.nl

1B.2 Achterstanden aanpakken

Programmapunt Toelichting Voorbeeld, verwijzingen

We zorgen ervoor dat alle kinderen met (een risico op een) taalachterstand in 2015 deelnemen aan de voorschoolse educatie.

Achterstanden worden voortijdig aangepakt. Met peuterspeelzalen en de kinderopvang maakt de gemeente afspraken over voor- en vroegschoolse educatie, waarbij wordt ingezet op verbetering van de kwaliteit van leidsters en docenten en op een warme overdracht naar de basisschool.

In veel steden bestaat het project Voorleesexpress:

www.voorleesexpress.nl


De gemeente zorgt dat de overstap van voorschoolse educatie naar basisschool en voortgezet onderwijs soepel verloopt.

Ook als het gaat om de jeugdgezondheidszorg (JGZ) is het belangrijk om een doorlopende lijn te hebben van 0-18. Omdat het om belangrijke publieke taken gaat, is het belangrijk om deze taken in publieke handen te houden of te krijgen, en dus om ze onder te brengen bij de GGD.

De bezoeken aan het consultatiebureau (JGZ 0-4) zijn een goed moment om taalachterstanden en andere problemen en hulpvragen bij kinderen (en ouders) vroegtijdig te signaleren en daarnaar te handelen. Dat vraagt, ook voor de groep van 4-18, om intensieve samenwerking tussen het consultatiebureau, scholen en de gemeente.

Hierbij gaat het om een doorlopende leerlijn van voorschoolse educatie naar basisonderwijs en voortgezet onderwijs: soepel lopende overgangen. Daarom stimuleert de gemeente de invoering van een leerlingvolgsysteem. Hiermee willen we voorkomen dat kinderen door een te vroege selectie een stempeltje krijgen dat ze tot in hun volwassenheid niet meer kwijtraken.

In Scandinavië zijn er voorbeelden van doorlopende trajecten van de kinderopvang naar de basisschool, waarbij gewerkt wordt met een bijpassend en overkoepelend leerplan.


Leerlingen die de Nederlandse taal onvoldoende beheersen om goed op school te kunnen functioneren, komen tijdelijk in een schakelklas, zodat ze later beter kunnen doorstromen in het onderwijs.

Bij een gezonde school horen gezonde voeding en smaaklessen.

We stimuleren dat leerlingen in een schooltuin kunnen werken.

Het betreft hier de zogenoemde ‘zij-instromers’.

1.GroenLinks wil dat alle scholen gezond zijn. Qua voedsel, qua binnenklimaat en qua beweging. Op scholen worden gezonde maaltijden aangeboden. GroenLinks wil dat de gemeente en de scholen lokale voedselproducten betrekken bij het bereiden van de maaltijd. Ook gaan kinderen op bezoek bij de boer om te zien waar hun eten vandaan komt. Zo leren kinderen al jong over voedsel en gezondheid.

2.GroenLinks wil aandacht voor koken en smaak op school en in peuterspeelzalen. Met lokale MBO/horecaopleidingen worden afspraken gemaakt over kook- en proeflessen. Veel kinderen eten te weinig groente en eten te veel zout en vet. Met kook- en smaaklessen ontwikkelen zij jong hun smaak en ook hun gezondheid op de lange termijn.

3.Alle scholen hebben moestuinen zodat iedere leerling de gelegenheid heeft om minstens een jaar in een schooltuin te werken.

Kinderen over hun schooltuinen:

www.avvn.nl/files/attachment/60/kinderen-over-hun-schooltuinen.pdf


Iedere jongere zit op school of volgt een leerwerktraject: geen enkele leerplichtige jongere zit thuis. Bij problemen wordt samen met de jongere bekeken wat daarvan de oorzaak is.

Schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten worden actief aangepakt. Er wordt altijd onderzocht of er iets aan de hand is in de privésituatie of op school (bijvoorbeeld pesten of niet mee kunnen komen).

Een goede samenwerking tussen (Regionaal) Bureau Leerlingzaken, instellingen voor voortgezet onderwijs en jeugdhulpverlening is hierbij een voorwaarde. Speciale aandacht is nodig voor het voorkomen en aanpakken van ‘thuiszitters’ – zeker na de invoering van het passend onderwijs.

Zorggeld op scholen moet niet op de plank blijven liggen maar ingezet worden om leerlingen optimaal passende kansen te bieden.

De leerplichtambtenaar maakt onderdeel uit van de lokale zorginfrastructuur. Hij of zij is er niet primair om boetes uit te delen, maar om leerlingen verder te helpen.

Voor jongeren met gedragsproblemen bestaat kortstondige opvang, met als doel terugkeer naar school (bijvoorbeeld een reboundvoorziening).

Met het bedrijfsleven maakt de gemeente afspraken over stage/leerplekken voor (vroegtijdige) schoolverlaters en mentor- en coachingsprojecten.

Zie: www.productiefleren.nl

De gemeente zorgt dat het aanbod van het beroepsonderwijs goed aansluit bij de behoefte van het bedrijfsleven en stimuleert een zo breed mogelijk aanbod aan stageplekken in de gemeente.

Het gaat om de samenwerking tussen het onderwijs en het bedrijfsleven in de regio. De gemeente kan hier een verbindende schakel in vormen en initiatieven faciliteren.

Kinderen van migranten hebben onze bijzondere aandacht: zij moeten evenveel kansen krijgen als andere kinderen in [gemeente].

Samen met migrantenorganisaties zoeken we naar mogelijkheden voor optimale ondersteuning van migrantenkinderen. Bijvoorbeeld via het inschakelen van rolmodellen (zoals leerkrachten met een migranten achtergrond) uit de gemeenschappen, het meer betrekken van ouders (vaders en moeders) bij de schoolcarrière van hun kind, of het instellen van intermediairs tussen school en ouders.

Scholen dienen er alert op te zijn dat ze leerlingen met migrantenouders niet een te laag


advies voor het voortgezet onderwijs geven.

1B.3 Passend onderwijs voor iedereen


Elke school wordt een kindcentrum waar onderwijs, ondersteuning en vrije tijd samenkomen.

Een kindcentrum is meer dan een brede school. Naast een plek waar onderwijs wordt gegeven, is er ook kinderopvang en wordt er samengewerkt met welzijns- en zorginstellingen en culturele en sportverenigingen. Zowel binnen en buiten reguliere schooltijden. Zo ontstaat een plek waar kinderen de hele dag terecht kunnen. Daarbij gaan we uit van een pedagogische aanpak voor 0-12-jarigen.

De gemeente helpt scholen om de omslag te maken, bijvoorbeeld door een financiële bijdrage voor de extra vierkante meters die nodig zijn. Ook kan de gemeente de samenwerking met andere instellingen stimuleren.

Kindcentra2020:www.kindcentra2020.nl/home

Om samenwerking met niet-onderwijsinstellingen vorm te geven is extra personele capaciteit nodig. Er kan hierbij worden gewerkt met zogenaamde combifuncties’ - zie: www.combinatiefuncties.nl


Samen met het onderwijs biedt de gemeente passende opvoed- en opgroeiondersteuning aan zorgleerlingen, docenten en het gezin.

Elk kind krijgt het onderwijs dat het beste bij zijn of haar talenten en beperkingen past. Om de groei van het speciaal onderwijs in te dammen, zijn scholen vanaf 1 augustus 2014 verplicht om een passend onderwijsarrangement aan te bieden aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben: zorgplicht, zo nodig met gemotiveerde doorverwijzing.Sommige leerlingen hebben buiten de school zorg nodig, bijvoorbeeld van de jeugdhulpverlening.

Daar zit het raakvlak met de verantwoordelijkheid van de gemeente. De gemeente maakt samen met het onderwijs afspraken over de zorg die de gemeente (via de verschillende jeugdzorgaanbieders) levert. Idealiter bieden onderwijs en gemeente samen en in samenhang passend onderwijs en passende opvoed- en opgroeiondersteuning aan de leerling, het gezin en docenten in de klas.

Niet alle leerlingen zullen binnen het reguliere onderwijs kunnen worden opgevangen: voor hen blijft het speciaal onderwijs bestaan.

Voor hoog getalenteerde leerlingen komen er meer mogelijkheden die aansluiten op hun eigen ontwikkeling.

De gemeente stimuleert extra aandacht van scholen voor deze leerlingen, die vaak relatief slecht presteren op school en eerder uitvallen.

Bijvoorbeeld via het werken met een plusgroep of de combinatie met een Leonardo-school.Zie ook:www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/passend-onderwijs/vraag-en-antwoord/hoe-krijgt-mijn-hoogbegaafde-kind-onderwijs.html


1B.4 Kinderen leren omgaan met verschillen


De school is een afspiegeling van de buurt.

Samen leven is samen naar school gaan. We willen dat leerlingen van verschillende etnische, culturele en sociaaleconomische achtergronden samen naar school gaan. Daarom maakt de gemeente met het onderwijs afspraken over het bevorderen van integratie en het voorkomen van segregatie. En over schoolkeuzevoorlichting en een vaste aanmelddatum.

Let op: De vrije schoolkeuze van de ouders staat voorop. Dwingend beleid is in strijd met de Grondwet.

We willen leraren stimuleren om (tijdelijk) te wisselen van school, om zo lokale kennis uit te wisselen en te delen.

Voor instrumenten voor het tegengaan van cultureel-etnische segregatie, zie Kenniscentrum Gemengde Scholen:www.gemengdescholen.nl

Een alternatief is het concept Vriendschapsscholen. Dat gaat het uit van het organiseren van ontmoetingen en uitwisselingen tussen leerlingen van verschillende achtergronden en uit verschillende buurten, die elkaar in het dagelijks leven niet of nauwelijks tegenkomen.Zie: www.vriendschapsscholen.nl

Daarnaast draagt het idee van Kindcentra bij aan de ontmoetingsfunctie van de school.

Op alle scholen wordt voorlichting gegeven over seksuele diversiteit, pesten, mensenrechten, racisme en discriminatie. Ons slavernijverleden komt hierbij ook aan bod.

De gemeente stelt hiervoor middelen beschikbaar. Bijvoorbeeld: de beschikbaarstelling van de Anne Frank Krant aan scholen die dat willen.

GroenLinks wil dat de gemeente samen met scholen een antidiscriminatiebeleid ontwikkelt en uitvoert, om polarisatie tegen te gaan.


1B.5 Elke school is een vreedzame school


De gemeente propageert de uitgangspunten van de ‘vreedzame school’: kinderen leren conflicten op een vreedzaame manier op te lossen.

De gemeente is verantwoordelijk voor het openbaar onderwijs, ook al is de organisatie vaak in een stichting ondergebracht. Vanuit die rol kan de gemeente aandacht vragen voor bepaalde thema’s en deze bijvoorbeeld stimuleren via subsidie.

Er zijn al 500 vreedzame basisscholen in Nederland. De gemeente Amsterdam propageert 'de vreedzame school' actief. Doel is: kinderen anders met conflicten anders leren omgaan dan met geweld. Dit maakt hen weerbaarder, ook tegen pesten.Zie: www.devreedzameschool.nl

Pesten wordt niet getolereerd. Op alle scholen in [gemeente] wordt pesten op een actieve en consequente manier bestreden.

In het geval van pesten zorgen docenten er samen met ouders voor dat de groep (docenten, ouders en medeleerlingen) het opneemt voor het gepeste kind en dat de pester op zijn gedrag wordt aangesproken. Ook wordt er gekeken naar de problemen van de pester: hier is vaak meer aan de hand. Gepeste kinderen krijgen hulp om weerbaarder te worden. De gemeente maakt hierover afspraken met schoolbesturen.

Meer informatie over achtergronden en aanpak van pesten op scholen:www.pestweb.nl/www.geweldloosactief.nl/pestscha05.html

1B.6: Een leven lang leren (volwasseneneducatie)


Ook volwassenen krijgen (een tweede) kans om een achterstand in taal of anderszins weg te werken.

Via educatie beogen we (taal)achterstanden weg te werken, sociale zelfredzaamheid en participatie te bevorderen, en de doorstroming naar vervolgonderwijs en arbeidsmarkt mogelijk te maken.

Goede aansluiting van volwassenenonderwijs op beroepsonderwijs is hierbij noodzakelijk. Ook zijn er raakvlakken met vroegtijdig schoolverlaten.


We bestrijden laaggeletterdheid bij zowel kinderen als volwassenen.

Alle informatie van de gemeente (folders, brochures) is opgesteld in makkelijk te begrijpen Nederlands.

Laaggeletterdheid is een groot maatschappelijk probleem. Ongeveer tweeënhalf miljoen Nederlanders kunnen niet goed genoeg lezen en schrijven.

Als we laaggeletterdheid aanpakken, maken we onze streven naar eigen regie waar. Bovendien investeren we in preventie van zorg, omdat beter leren lezen en schrijven gezondheidsproblemen voorkomt.

Informatie over Taalambassadeurs van Stichting Lezen en Schrijven:

Het Initiatiefvoorstel Aanpak Laaggeletterdheid in Rotterdam is in de maak.

In verschillende regio’s openen (digi)Taalhuizen hun deuren. Hier kan iedereen terecht voor vragen, advies en hulp bij het leren lezen en schrijven. Maar ook voor rekenen en digitale vaardigheden.

Taalambassadeurs zijn heel belangrijk bij het bereiken van de groep laaggeletterden.

1C Sport

Tweet: GroenLinks brengt [gemeente] in beweging! #sportenisgezond

Thema’s:1. Goede sportvoorzieningen2. Meer mensen in beweging

1C.1 Goede sportvoorzieningen

Programmapunt Toelichting Voorbeeld, verwijzingenSport in [gemeente] is belangrijk voor iedereen. De gemeente zorgt voor goede en betaalbare sportvelden, zwembaden en sporthallen.

De gemeente zorgt voor kwalitatief goede voorzieningen voor amateursportbeoefening (sportvelden, zwembad, sporthal).

De mate van spreiding over de gemeente zal afhankelijk zijn van de lokale en regionale situatie. De bouw van gecombineerde voorzieningen kan kosten besparen. Ook regionale afstemming is van groot belang in tijden van bezuiniging. Als elke gemeente bezuinigt op bijvoorbeeld het zwembad, blijft er al gauw geen zwembad meer open in de regio.

Het achterstallig onderhoud van gemeentelijke sportaccommodaties wordt


weggewerkt.Er komen meer sporten spelmogelijkheden in de openbare ruimte.

Geef concrete voorbeelden van sportmogelijkheden in de openbare ruimte, bijvoorbeeld een rollerskatebaan, een jeu-de-boulesbaan of bewegwijzerde hardlooprondjes met verschillende afstanden.

Bij aanleg en renovatie van woonwijken wordt vanaf het begin rekening gehouden met sporten speelvoorzieningen.

Geef zo mogelijk een voorbeeld van planontwikkeling (bijvoorbeeld een nieuwe wijk die wordt voorbereid).

1C.2 Meer mensen in beweging


Wij stimuleren iedereen om te gaan sporten. Sporten moet voor iedereen mogelijk zijn.

Overkoepelend programmapunt.

We stimuleren de samenwerking tussen sportverenigingen onderling en de samenwerking met het onderwijs, de naschoolse opvang, fitnesscentra en zorginstellingen. Meer scholen gaan sport aanbieden als naschoolse activiteit

We willen sport zo vanzelfsprekend mogelijk maken in het dagelijks leven. Sportverenigingen zijn bij voorkeur geen eilandjes voor eigen leden (tenzij er grote meerwaarde schuilt in het kiezen van een specifieke doelgroep). Ze leggen de verbinding met andere (sport)verenigingen, het onderwijs etc. Betere samenwerking, ook qua accommodaties, kan kosten besparen.

Informatie over de inzet van combinatiefuncties:www.combinatiefuncties.nl/.

Meer jongeren gaan sporten en worden lid van een sportvereniging. Alle leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs krijgen een kennismakingsprogramma bij verschillende sportverenigingen.

Een gezonde levensstijl begint idealiter op jonge leeftijd. Gelet op de toename van overgewicht onder kinderen en jongeren, is extra inzet bij deze doelgroep op zijn plaats. De gemeente investeert hierin bijvoorbeeld via de GGD, subsidieverstrekkingen aan sportverenigingen of communicatiecampagnes.

JOGG is een geïntegreerde aanpak om overgewicht tegen te gaan, die zich richt op bewustwording, beweging en voeding. Veel gemeenten hebben zich al aangesloten.

www.jongerenopgezondgewicht.nl

De deelname van migrante jongeren – vooral meisjes! - aan sportverenigingen wordt extra gestimuleerd.

Dit is een groep die in verhouding weinig aan sport doet. Hun sportdeelname wordt gestimuleerd door hierover afspraken met sportverenigingen te maken.


Voor senioren komt er een gevarieerd aanbod aan sporten bewegingsactiviteiten, afgestemd op de behoeften van deze groep.

Met ouderenorganisaties, welzijnsinstellingen en sportverenigingen wordt gezocht naar een passend en toegankelijk aanbod.

Combi-abonnementen: sportverenigingen maken afspraken met elkaar om ouderen tot meer sport te stimuleren. Ouderen kunnen bijvoorbeeld voor een bepaald bedrag gebruik maken van het zwembad, de tennisbaan en het fitnesscentrum. Gemeenten kunnen verenigingen stimuleren om dit samen op te pakken.

Andere voorbeelden: sportclinics door oudere topsporters, grootouder-kleinkindactiviteiten, sportief wandelen, knotshockey, 45+voetbal, seniorenfitness en beweegtuinen.

Er komen meer sportmogelijkheden voor mensen met een lichamelijke of geestelijke beperking.

Belangrijk is dat bekend is welke mogelijkheden tot sportbeoefening er in de regio zijn. En dat samen met sportverenigingen een aangepast sportaanbod wordt geleverd.

Inwoners en verenigingen kunnen daarbij hulp krijgen van ondersteunende instanties, vaak gesubsidieerd door de gemeente.

Aanbeveling: stimuleer de ontwikkeling van een speciale, toegankelijke website (in begrijpelijke taal en toegankelijk voor visueel gehandicapten), waarop het actuele sportaanbod te vinden is evenals een overzicht per tak van sport en handicap.

Een bijzonder succesvol project is Special Heroes: een landelijk sportstimuleringsprogramma voor leerlingen in het speciaal onderwijs. Het programma is een gezamenlijk initiatief van de PO-Raad, Gehandicaptensport Nederland en NOC*NSF. De nauwe samenwerking tussen deze drie organisaties staat garant voor kennis, betrokkenheid en draagvlak bij de diverse sporten onderwijsorganisaties.

www.specialheroes.nl

Sportverenigingen krijgen zo nodig financiële steun om te kunnen zorgen voor een breed, toegankelijk en betaalbaar sportaanbod.

GroenLinks wil zo veel mogelijk mensen toegang bieden tot sportvoorzieningen. Daarvoor is subsidie van de breedtesport vaak noodzakelijk.

We hebben oog voor uitzonderlijk talent en bijzondere prestaties. Er komt een jaarlijkse gemeentelijke (top)sportprijs.

Topsporters kunnen ook als rolmodel actief de sportbeoefening stimuleren.

Meer over sporters als rolmodel:www.bijlpr.nl/artikel/sport-als-rolmodel


1D Duurzame economie en werk

Tweets: Een groene economie is dé uitdaging voor alle ondernemers. Duurzaamheid levert banen op!

Thema’s:1. Midden- en kleinbedrijf (MKB)2. Innovatieve bedrijven3. Steun voor coöperatief ondernemen4. Duurzame bedrijventerreinen5. Veelzijdige werkgelegenheid6. Meer diensten van boeren 7. Gelijke kansen op de arbeidsmarkt8. Gemeente, onderwijs en bedrijfsleven werken samen

1D.1 Midden- en kleinbedrijf (MKB)


Wij bieden het midden- en kleinbedrijf meer ruimte om zich te vestigen in woonbuurten. We kiezen voor een compact centrum om leegstand daar te voorkomen.

GroenLinks ondersteunt de ontwikkeling van lokale markten. De markt is belangrijk voor de verkoop van betaalbare lokale producten.

Het midden- en kleinbedrijf is belangrijk voor de lokale werkgelegenheid: het zorgt voor veel banen, een goede mix van wonen en werken en het draagt veel bij aan de leefbaarheid in wijken en buurten.

Wij willen goede gemeentelijke dienstverlening voor ondernemers. Er komt één (ondernemers- of bedrijven)loket waar ondernemers en starters terecht kunnen voor al hun vragen.

Denk aan informatie over vergunningen, belastingen, duurzaamheidsmaatregelen en personeelsvraagstukken.Digitalisering van gemeentelijke informatie en begeleiding zorgt voor minder administratieve lasten.

Zie ook paragraaf 3E in hoofdstuk 3: Goede dienstverlening.

[Gemeente] werkt samen met ondernemers aan prettige en veilige winkelgebieden.

Regelmatig contact tussen gemeente en bedrijfsleven voor afstemming en ondersteuning is belangrijk. Bijvoorbeeld over de veiligheid van winkelgebieden, bevoorrading, winkeltijden, toegankelijkheid voor minder-validen, voldoende fietsparkeren, de aanpak van criminaliteit, vergroening van winkelstraten en het verbetering van leefbaarheid en imago.

In het kader van Keurmerk Veilig Ondernemen wordt op dit moment in circa 400 winkelgebieden samengewerkt tussen ondernemers, gemeente, politie en brandweer.


Samen met winkeliers worden afspraken gemaakt over de (zondag)openstelling van winkels.

Gemeenten hebben steeds meer vrijheid gekregen op openingstijden zelf vast te stellen. In de Tweede Kamer is GroenLinks voorstander van winkelopenstelling op zondag. In feite wordt de keuze aan de ondernemers zelf gelaten. Maar op lokaal niveau nemen GroenLinks-fracties soms een ander standpunt in, waarbij o.a. sociale argumenten een rol kunnen spelen (bijvoorbeeld: de bescherming kleine ondernemers). Gezamenlijke afspraken met winkeliers (ook over avond- en nachtopenstelling) zijn nodig. Regionale afspraken kunnen een uitweg bieden om oneerlijke concurrentie tussen gemeenten tegen te gaan.

Ondernemers worden tijdig geïnformeerd over geplande wegwerkzaamheden en over oplossingen om de toegankelijkheid te garanderen.

Op die manier wordt de financiële schade van de overlast beperkt.

We gaan bestaande winkelcentraversterken en verduurzamen, in plaats van nieuwe winkels bijbouwen.

Bij ontwikkeling van nieuwe winkelcentra moet kritisch worden gekeken naar nut en noodzaak. Denk aan economische ontwikkeling, bevolkingssamenstelling (krimp, vergrijzing), de toename van internetaankopen en de gevolgen voor bestaande winkelgebieden.

Detailhandel Nederland waarschuwt voor de ontwikkeling van nieuwe winkelgebieden aan de randen van steden, terwijl de leegstand in de binnensteden oploopt. Zie ook: www.dedetailhandel.nl

GroenLinks pakt verloedering en leegstand in winkelstraten en -centra aan en creëert daarmee nieuwe kansen voor cultuur, duurzaamheid en (sociale) innovatie.

Dat doen we door het mogelijk te maken om in leegstaande panden (tijdelijk) ruimte te maken voor culturele pop-upwinkels, duurzame en innovatieve start-ups en sociale initiatieven voor een geringe huurprijs. En door budget vrij te maken om te investeren in het vergroenen van de openbare ruimte.

In het centrum van krimpgemeente Heerlen wordt geprobeerd om leegstaande winkelpanden meer uitstraling te geven met gevelaankleding en etalagevulling, maar ook door tijdelijke promotieactiviteiten voor bijvoorbeeld IKEA of GaiaPark. Dit moet het doemscenario voorkomen van een spookstad waar steeds meer winkeliers vertrekken.

Zie ook paragraaf 2C in hoofdstuk 2: Een gezonde en aantrekkelijke woonomgeving.


Binnenstedelijke locaties en verouderde bedrijfspanden (industrieel erfgoed) gaan we beter benutten voor creatieve bedrijvigheid.

Benoem concrete locaties. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om ruimte voor een ambachtelijke meubelmaker, een eetcafé, een fietsenmaker of fietsverhuur, een grafisch ontwerpbureau of financiële of administratieve dienstverlening. Ook goedkope en soms vervallen ruimtes in oude wijken (‘rafelrandjes’) en verouderde industriële omgevingen zijn hiervoor uitstekend geschikt.

Er komt een bedrijvencentrum /verzamelgebouw voor startende ondernemers.

Met speciale diensten zoals huurgewenning en professionele begeleiding bij de bedrijfsvoering.

De sociale dienst is ruimhartig voor zelfstandige ondernemers die in armoede leven.

De sociale dienst is ruimhartig in het ondersteunen van zelfstandigen die tijdelijk geen inkomsten genereren. Vanzelfsprekend gebaseerd op een gedegen ondernemersplan en een goed perspectief voor de toekomst.

1D.2 Innovatieve bedrijven


De gemeente stimuleert initiatieven rond de opwekking van duurzame energie en het vermijden van CO2-uitstoot.

Door warmtekrachtkoppeling, zon, wind en biomassa uit reststromen.

Zelf energie produceren geeft werkgelegenheid. Bijvoorbeeld door het oprichten van een gemeentelijk energiebedrijf voor de doorgeleiding.


Innovatie is een belangrijke taak van de (lokale) overheid. De gemeente gebruikt haar inkoopmacht om innovaties te stimuleren en te ondersteunen op weg naar de nieuwe circulaire economie.

De gemeente geeft het goede voorbeeld door zelf circulair en innovatief te zijn.

Concrete maatregelen kunnen zijn:

- de toewijzing van overheidsopdrachten aan de hand van circulaire duurzaamheidscriteria. Duurzame, innovatieve en creatieve lokale ondernemers krijgen voorrang.

- de gemeente bevordert de oprichting van een platform voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Het is belangrijk dat ondernemers bij elkaar worden gebracht om elkaar te leren kennen, elkaar te inspireren en samen projecten te kunnen ontwikkelen.

- de gemeente looft een prijs uit voor de ‘meest duurzame ondernemer van het jaar’ aan een ondernemer die heeft aangetoond te investeren in de best beschikbare duurzame technologie.

- de gemeente stelt een ambitieus en innovatief verduurzamingsplan op voor het eigen vastgoed en voor de verduurzaming van scholen.

Artikel: ‘Gemeente Wageningen: honderd procent circulair in de praktijk’:

www.fmm.nl/case/gemeente-wageningen-honderd-procent-circulair-de-praktijk

Power2Nijmegen:

www.power2nijmegen.com/over-ons/

Zie ook www.mvonederland.nlen www.duurzaamondernemen.nl

Verduurzaming van particuliere woningen en bedrijfsgebouwen wordt gestimuleerd en ondersteund. Eigenaren worden optimaal geadviseerd en ontzorgd.

Het duurzaam renoveren van woningen en bedrijfsgebouwen levert werkgelegenheid op en is een goede investering voor de eigenaar.

HOOM is een coöperatie zonder winstoogmerk die particuliere eigenaren ontzorgt bij verduurzaming: www.hoom.nl

1D.3 Steun voor coöperatief ondernemen



Duurzame projecten die worden opgezet door ondernemers of inwoners, worden ondersteund.

Inwoners en bedrijven die een innovatief, duurzaam project willen starten, ondersteunen we met deskundigheid en bij het zoeken naar alternatieve financiering.Bijvoorbeeld door een platform voor ‘Crowdfunding ondernemen’ op te richten en te onderhouden.

Bewoners die samen een coöperatie oprichten kunnen gebruik maken van de faciliteiten van het ondernemersloket.

1D.4 Duurzame bedrijventerreinen


Bedrijfsterreinen worden duurzaam gemaakt of duurzaam ingericht.

Benoem concrete locaties.

Braakliggende vervuilde bedrijventerreinen worden versneld gesaneerd.

Het verdient de voorkeur hierbij samen te werken met de particuliere sector.

Bedrijventerreinen verduurzamen gaat bij uitstek goed met het produceren van eigen energie met zon en wind. De gemeente moedigt dit aan en vervult een faciliterende rol.

Artikel: ‘Megadeal 250 bedrijventerreinen verduurzamen’:

www.stadszaken.nl/economie/werklocaties/250-bedrijventerreinen-verduurzaamd

Intensief ruimtegebruik is altijd uitgangspunt. Bedrijfsactiviteiten worden zoveel mogelijk geclusterd.

Bij de ontwikkeling van bedrijventerreinen proberen we gesloten grondstoffenkringlopen en CO2-neutraliteit te realiseren. Dit vereist een regionale benadering.

Kantoren bouwen we op knooppunten van het openbaar vervoer.

Zo zorgen we voor goede bereikbaarheid en voldoende ruimte voor bedrijven en kantoren in de toekomst.Hier gaat wel een stap aan vooraf: eerst de bestaande kantoorlocaties optimaal benutten, daarna pas na denken over nieuwbouw.


Wij stimuleren elk groot bedrijf om een bedrijfsvervoersplan te maken voor vrachtvervoer en het woon-werkverkeer van werknemers.

De gemeente heeft hiervoor geen directe bevoegdheid, maar beïnvloeding is wel via indirecte weg mogelijk, omdat de gemeente de binnenstand dusdanig autoluw kan maken dat bedrijven op een andere manier over bevoorrading moeten gaan nadenken. Bijvoorbeeld aan de rand van de stad distributiecentra inrichten waar voorraad wordt afgeleverd en van waaruit de winkels in het centrum op milieuvriendelijke wijze door kleine elektrische vrachtwagentjes worden bevoorraad.

Zie ook paragraaf 2B in hoofdstuk 2: Verkeer en vervoer.

1D.5 Veelzijdige werkgelegenheid


GroenLinks wil bedrijven aantrekken die milieuvriendelijk werken en tegelijkertijd de werkgelegenheid in [gemeente] versterken. Daarbij kijken we beter naar wat onze regio nodig heeft.

Bij het aantrekken van bedrijven ligt de nadruk op milieuvriendelijke groeisectoren die tegelijkertijd de werkgelegenheid versterken.

Een meer duurzame en minder eenzijdige economische ontwikkeling van de regio geeft meer economische veerkracht. Kiezen voor een duurzame economische ontwikkeling levert ook werkgelegenheid op. Risico’s van werkloosheid kunnen beter worden opgevangen.


De sterke kanten van de gemeente en de regio worden optimaal benut voor ontwikkeling van de economie en de werkgelegenheid. Daarom wil GroenLinks inzetten op … (afhankelijk van de situatie, bijvoorbeeld ontwikkeling van de toeristische sector).

Zoek naar de sterke kanten van jouw gemeente en benut die voor economische doelen.

De gemeente heeft geen directe invloed op de economische dynamiek omdat die primair wordt bepaald door factoren als goed ondernemerschap, productiviteit en innovatievermogen. Maar ook andere zaken spelen mee: de beschikbare ruimte, de ligging en bereikbaarheid, de beroepsbevolking en arbeidsmarkt, de woningmarkt en andere kwaliteiten van de leefomgeving, zoals sociale en culturele voorzieningen.

Het stimuleren van de lokale economie en werkgelegenheid is een zaak voor de lange termijn en is van veel externe factoren afhankelijk. Maar de gemeente kan op basis van potentiële mogelijkheden (sterkte-zwakteanalyse) bepaalde ontwikkelingen wél stimuleren, bijvoorbeeld door zelf ook te investeren in bepaalde gebieden in de gemeente.

De gemeente Huizen, gelegen aan het Gooimeer en met een mooi groen achterland, ontwikkelt haar kuststrook voor meer recreatie en toerisme en met de daarbij behorende werkgelegenheid. Een oud bedrijventerrein aan de haven is gesaneerd en in samenwerking met de andere Gooise gemeenten wordt geprobeerd om de toerismebranche in de regio te versterken. Onder andere door het aanwezige potentieel aan overnachtingsmogelijkheden, attracties e.d. beter op elkaar af te stemmen en te versterken.

Breda benut haar centrale ligging in de Benelux, de aanwezigheid van een hoogopgeleide bevolking en de kwaliteit van de binnenstad voor de ontwikkeling van de vrijetijdsindustrie.

Andere voorbeelden zijn de ontwikkeling van het Science Park in Amsterdam en de profilering van Wageningen als Food Valley.

1D.6 Meer diensten van boeren



GroenLinks wil een multifunctionele landbouw stimuleren: boeren krijgen de mogelijkheid om meer diensten aan te bieden.

Landbouw is nog steeds de grootste gebruiker van de open ruimte en speelt daarom een belangrijke rol in de instandhouding en het beheer van het landschap. Om die rol te kunnen blijven vervullen, moet de landbouw ook voor jonge ondernemers voldoende overlevingskansen hebben.

Om in te spelen op actuele en toekomstige maatschappelijke uitdagingen (lokale voetafdruk, klimaatverandering) en op specifieke wensen van stedelingen (bijvoorbeeld recreatie) wordt er ingezet op de transitie naar een meer multifunctionele landbouw.

Deze ‘brede boeren’ kunnen naast landbouwproducten ook andere diensten leveren, zoals toerisme (kamperen bij de boer, theetuin), productenverkoop, educatie, zorg, natuurbeheer en als vergaderlocatie. In krimpregio’s kunnen boeren op die manier wegvallende voorzieningen deels compenseren (denk aan de verkoop van levensmiddelen en pakketpostbezorging).

Waar mogelijk wordt duurzame land- en tuinbouw in het stedelijke gebied versterkt. We creëren ruimte voor stadboerderijen.

Indien het ruimtelijk en economisch mogelijk blijkt, kan dit ook bijdragen aan een kortere voedselketen. Inwoners komen zo makkelijker in contact met duurzame landbouw en zien dat de melk van een koe komt en niet uit de schappen van de supermarkt.

In verschillende gemeenten (Rotterdam, Almere, Culemborg, Amsterdam) zijn succesvolle stadsboerderijen gestart.Zie bijvoorbeeld: www.stadboerderijrotterdam.nl

www.creativecitylab.nl/tag/innovatielab


Stedelijke en randstedelijke biolandbouw gaat direct aan het stedelijk gebied leveren.

Denk aan directe verkoop of levering via een boerenmarkt. Andere kleinschalige alternatieven (bijvoorbeeld volkstuinen) kunnen hierbij worden betrokken.

De gemeente promoot streekproducten; ze gebruikt consequent duurzame producten bij activiteiten en evenementen.

Streekkantine:www.happyland.nl/streekkantine/


De gemeente stimuleert de totstandkoming van kringloopboerderijen: hergebruik van mest als grondstof voor de bemesting van akkers of als energiebron.

De gemeente ontwikkelt samen met regiogemeenten, producenten en consumenten een voedselvisie.

Voedselvisie Food Valley:

www.regiofoodvalley.nl/fileadmin/documenten/Samenvatting-Voedselvisie_versie-2dec2015_lage-resolutie.pdf

1D.7 Gelijke kansen op de arbeidsmarkt


De gemeentelijke organisatie wordt een voorbeeldwerkgever op het punt van diversiteit, onder meer door anoniem solliciteren.

Het doel is om een goede afspiegeling van de samenleving te zijn en om maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen om mensen die moeilijk aan een baan komen een passende plek te bieden binnen de gemeente.

Met het bedrijfsleven maken we afspraken over het in dienst nemen van jongeren, ouderen, laaggeschoolden en personen met een handicap.

Prioriteit: afspraken maken over mensen in een uitkeringssituatie. Hierbij gaat het niet zozeer om kenmerken als leeftijd of gender maar om persoonlijke afstand tot de arbeidsmarkt.

De Wet Banenafspraak verplicht werkgevers om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. Ook overheidsinstellingen moeten hieraan voldoen.

Bij opdrachten en aanbestedingen eist de gemeente een sociale bijdrage in de vorm van stageplekken, leerwerktrajecten of begeleiding van maatschappelijk kwetsbare groepen.

De gemeente zoekt alternatieven voor inwoners die op de reguliere arbeidsmarkt buiten de boot vallen: ze maakt werk van de ontwikkeling van buurtdiensten – de sociale economie.

Zie ook paragraaf 1F: De gemeente creëert een passend aanbod.

1D.8 Gemeente, onderwijs en bedrijfsleven werken samen



We zorgen dat er een goed regionaal Werkgeversservicepunt komt. Samenwerking tussen gemeenten, onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven stimuleert de innovatie op de werkvloer en biedt werkervaring voor scholieren en studenten.

In een regionaal Werkgeversservicepunt werken het UWV, regiogemeenten (sociale diensten, economische zaken), SW-bedrijven, onderwijsinstellingen en kenniscentra samen. Social return, participatieplaatsen en dergelijke komen het best tot stand in dit regionale samenwerkingsverband. De kracht hiervan is de regionale aanpak, de arbeidsmarktregio’s. Een bundeling van krachten zorgt bovendien voor kostenbesparing bij alle organisaties.

Regionale samenwerking moet wel voldoende ruimte bieden voor de ‘couleur locale’ en autonome keuzes van onze gemeente.

Een gemeente kan een belangrijke rol spelen in het verbinden van de regionale arbeidsmarkt met verschillende opleidingsinstituten.

Een gemeente kan aanvullend op het landelijke onderwijsbeleid extra middelen aanwenden voor programma’s die specifiek gericht zijn op onderwijskwaliteit, het ondersteunen van docenten en het uitwisselen van kennis tussen scholen.

Werkgeversservicepunt Rijnmond:www.wsprijnmond.nl


1E Inkomen en uitkering

Tweet: GroenLinks wil een armoedevrij [gemeente].

Thema’s: 1. We zoeken inwoners actief op en ondersteunen waar nodig2. Iedereen doet mee in de samenleving3. We bannen armoede uit

1E.1 We zoeken inwoners actief op en ondersteunen waar nodig

Programmapunt Toelichting Voorbeeld, verwijzingenDe sociale wijkteams moet veel meer een ‘Eropaf-centrum’ worden.

[Gemeente] start met een vertrouwensexperiment in de bijstand. Minder regels en meer vrijheid om bij te verdienen.

Ook gaat [gemeente] lokaal experimenteren met een basisinkomen.

Dit wil niet zeggen dat de gemeente alles gaat regelen voor mensen; de gemeente is faciliterend en ondersteunt op wijkniveau bij de opbouw van netwerken.

Participatiecoaches:

www.movisie.nl/praktijkvoorbeeld/participatiecoach-helpt-mensen-weg

www.nos.nl/artikel/2135299-experiment-minder-plichten-meer-bijverdienen-in-de-bijstand.html

De ongelijkheid stijgt al decennia en de lasten voor de minima zijn de afgelopen jaren fors verder gestegen.

Armoedebestrijding is het fundament van een goed en geslaagd sociaal beleid. Geldzorgen maken mensen ziek. Pas wanneer schulden en geldzorgen opgelost zijn, kunnen mensen de concentratie opbrengen om te re-integreren en een zorgtraject succesvol te doorlopen. Daarom moeten minimaregelingen toegankelijk en ruimhartig zijn.

Minimaregelingen kunnen met een enkelvoudige procedure worden aangevraagd en zo mogelijk automatisch worden verstrekt. Er komt één aanvraagformulier voor alle regelingen: een snel-loket.

Bij minimaregelingen gaat het om kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen, langdurigheidstoeslag en bijzondere bijstand.

De bijstandsuitkering is een belangrijk vangnet. We zijn streng aan de poort: als er werk is, krijgt iemand dat aangeboden. Eenmaal in de bijstand zijn we ruimhartig. Maatwerk en vertrouwen zijn leidend in ons beleid. Als het nodig is pakken we participatie en zorg en ondersteuning op in een gezamenlijk traject.

Hieronder een paar lokale voorbeelden van GroenLinks gemeenten met een ruimhartig armoedebeleid.

Armoedebestrijding gemeente Waterland:

www.waterland.nl/fileadmin/user_upload/Beleidsplan_armoedebestrijding_en_schuldhulp_2016_S_IT16.01653_1.pdf

Roermond, opgeteld met zestig ervaringsdeskundigen:

www.praktijkvoorbeelden.vng.nl/databank/werk-en-inkomen/inkomens-en-armoedebeleid/roermond-samen-actief-tegen-armoede.aspx


Mensen worden indien nodig geholpen bij het aanvragen van allerlei voorzieningen, toelages en regelingen.

Er komt een website met toegankelijke actuele informatie over landelijke en gemeentelijke regelingen voor inkomensondersteuning.

Het niet-gebruik van minimaregelingen willen we tegengaan.

Door gerichte communicatie naar doelgroepen en maatschappelijke instellingen die signalen kunnen afgeven, door buurtgerichte activiteiten en door thuisgesprekken. Denk bij maatschappelijke instellingen aan: leerkrachten, thuiszorg, huisartsen, de Voedselbank.

Niet-uitkeringsgerechtigden met een laag inkomen worden nu nog vaak niet bereikt.

Informatie over de inzet van zogenaamde. formulierenbrigades om het niet-gebruik van voorzieningen terug te dringen:

www.formulierenbrigadenijmegen.nl www.rijnstad.nl/ formulierenbrigade

Een huishouden met meerdere problemen krijgt één verantwoordelijke hulpverlener.

Deze helpt het leven weer op orde te brengen en regelt de samenwerking met bijvoorbeeld het maatschappelijk werk, de woningcorporatie en de welzijnsinstelling.

Zie ook de paragraaf 1G over zorg en welzijn.

Cliënten van de Sociale Dienst verdienen de beste ondersteuning.

Op plekken waar goede dienstverlening essentieel is, moeten de beste mensen zitten. Daarom willen we investeren in de professionaliteit van medewerkers. De dienstverlening, de organisatie en de structuur moeten passen bij de (veranderende) doelgroep. Dit betekent bijvoorbeeld dat brieven en beslissingen voor iedereen begrijpelijk moeten zijn en dat er wezenlijke kennis bestaat van codes bij verschillende migrantengroepen.

De cliëntenraad kan hierin een adviserende en monitorende rol spelen voor de gemeente.


Medewerkers van de Sociale Dienst beoordelen aanvragen voor een uitkering niet alleen op basis van wettelijke richtlijnen, maar krijgen de ruimte om rekening te houden met de specifieke situatie van de cliënt.

Er moet ruimte zijn voor maatwerk. Het weigeren van een bijstandsuitkering heeft bijvoorbeeld veelal ongewenste gevolgen.

(Zie ook de eerdere opmerking over bijstand als vangnet. Als later blijkt dat er voorliggende rechten bij andere uitkeringen zijn, kan dat worden verrekend. Per definitie schiet de gemeente daar niets bij in.)

Geen onnodige bureaucratie voor uitkeringsgerechtigden en dus ook geen controlelast voor ambtenaren van de sociale dienst.

We moeten kritisch beoordelen wat er nodig is voor een goede uitvoering.Ook hierbij ligt er een rol voor de cliëntenraad (in samenspraak met de juridische afdeling i.v.m. bezwaar- en beroepsprocedures en rechtsgeldigheid).

1E.2 Iedereen doet mee in de samenleving


GroenLinks wil armoede voorkomen. Wij kiezen voor ruimhartige inkomensondersteuning, zodat mensen met een minimumuitkering of werkende armen zich niet uitgesloten voelen en hun kinderen gewoon mee kunnen doen aan sportieve en culturele activiteiten.

1E.3 We bannen armoede uit

Programmapunt Toelichting Voorbeeld, verwijzingen[gemeente] helpt mensen met schulden altijd, maar we proberen het ontstaan van schulden ook te voorkomen.

GroenLinks kiest voor een actieve aanpak van de schuldenproblematiek via goede preventie, schuldsanering en nazorg.Dat betekent dat de gemeente een stevige afdeling voor schuldhulpverlening intact houdt/ weer in huis haalt.

Schulden moeten worden voorkomen, vooral achterstallige woonlasten zoals huur en energie. Bij elke uitkeringsaanvraag en elk schuldhulpverleningstraject wordt een budgetadvies gegeven. Jaarlijks voert de gemeente bovendien een preventiecampagne.


In [gemeente] mogen mensen niet de dupe worden van te veel bezuinigen boven op elkaar (stapeling).

Het is noodzakelijk om de financiële situatie van vrouwen te versterken.

Steeds meer mensen kunnen hun energierekening niet betalen. Daarom is het aanpakken van energiearmoede de komende jaren een prioriteit in de strijd tegen armoede. (Zie paragraaf 1H over energiezuinig wonen)

Waar nodig compenseert de gemeente de onevenredige gevolgen van de bezuinigingen, bijvoorbeeld als mensen getroffen worden door stapeling van verschillende bezuinigingen.

Door deze effecten van stapeling raken veel bezuinigingen en kortingen van het Rijk veel mensen die (gedeeltelijk) afhankelijk zijn van een uitkering hard. De gemeente maakt door middel van een minima-effectrapportage inzichtelijk wat hiervan de gevolgen zijn.

Informatie over de minima-effectrapportage (MER):www.nibud.nl/kennis-diensten/minimabeleid/effect-minimabeleid.html

Emancipatiemonitor 2016:www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2016/50/emancipatiemonitor-2016

1F Participatie en werkgelegenheid

Tweet: Iedereen doet mee. En [gemeente] is van iedereen!

Thema’s:1. We stemmen de dienstverlening af op de cliënt2. De gemeente creëert een passend aanbod

1F.1 We stemmen de dienstverlening af op de cliënt



Cliënten krijgen één aanspreekpunt bij de sociale dienst: een eigen coach die zorgt voor ‘dienstverlening op maat’.

Cliënten zijn er niet bij gebaat als ze allerlei instanties moeten aflopen. Als er geen goede klik is, moet de cliënt een ander aanspreekpunt kunnen aanvragen. De klant is de norm: de begeleiding wordt afgestemd op wat hij of zij nodig heeft.

Één aanspreekpunt betekent ook de mogelijkheid, wanneer dat nodig is, tot (intensief) persoonlijk contact in plaats van digitaal contact alleen. Bijvoorbeeld omdat het voor de cliënt prettiger is, maar ook omdat zo een vertrouwensband kan worden opgebouwd en een beter inzicht wordt verkregen in hoe de cliënt functioneert.

Indien nodig kan een ervaringsdeskundige of 'hulpverlener' bij het traject worden betrokken. Een integraal gesprek werkt beter voor de onderlinge afstemming en het vergroot de kans van slagen van het traject.

1F.2 De gemeente creëert een passend aanbod


Voor mensen die (nog) geen kans maken op betaald werk, zoekt de gemeente naar alternatieven: scholing, participatiebanen, seniorenbanen, leerwerkplekken, stageplaatsen of vrijwilligerswerk.

Het streven is dat iedereen zoveel mogelijk bij een reguliere werkgever plek kan vinden. Dit bevordert ook de sociale integratie en het gevoel van eigenwaarde.

Met iedere werkzoekende bespreken we een op maat gemaakt leerwerktraject (een combinatie van opleiding en werkervaring).

Maak met werkgevers en onderwijsinstellingen afspraken over leerwerktrajecten. Werkzoekenden kunnen met behoud van uitkering tijdelijk in een leerwerktraject zitten. Na succesvolle afronding verplicht de werkgever zich de werkzoekende een bepaalde periode in dienst te nemen.


De gemeente helpt werkzoekenden die een eigen bedrijf willen starten actief.

De gemeente wijst werkzoekenden op de mogelijkheid om voor zichzelf te beginnen We helpen hen met het maken van een ondernemingsplan. Als dit levensvatbaar is, krijgt men voldoende tijd om met behoud van uitkering een eigen onderneming te starten. De gemeente zoekt samenwerking met zzp-collectieven en met de Kamer van Koophandel.

Elke cliënt moet op korte termijn aan de slag kunnen met werk of in een opleidingstraject.

Daarom heeft de gemeente eigen stageplekken en maakt ze afspraken met woningcorporaties, zorginstellingen en andere werkgevers over stageplaatsen en proefplaatsingen (eventueel met tijdelijke bijbetaling en begeleiding).

Met het Regionale Opleidingscentrum spreken we af dat mensen elke dag kunnen instromen i.p.v. twee keer per jaar. Om in watertaal te blijven spreken: het gaat immers om mensen bij wie het water tot aan de lippen staat – die kunnen geen half jaar wachten.

Mensen die (nog) niet toe zijn aan re-integratie op de arbeidsmarkt, krijgen werkactiviteiten in buurten, onderwijs, zorg, welzijn, sport en openbare ruimte. Tegen het minimumloon, met normale secundaire arbeidsvoorwaarden, zoals pensioenopbouw. Deze banen sluiten aan bij de ambities en mogelijkheden van de werkzoekende.

Op de lange termijn voorkomt het blijven activeren van mensen met grotere afstand tot de arbeidsmarkt dat ze definitief onbemiddelbaar zijn geworden als de arbeidsmarkt weer aantrekt.

Woonzorgservice Tilburg zorgt voor persoonlijke dienstverlening en (arbeids)participatie op wijkniveau: www.wzsw.nl

Buurtbedrijf Haarlem:www.bbhaarlemoost.nl

Bij aanbestedingen van de gemeente wordt als eis opgenomen dat een minimaal aantal werkzoekenden uit de regio in dienst wordt genomen (bijvoorbeeld 5%).

Dit staat ook bekend als social return on investment: http://sroi.nl.

Goede praktijkvoorbeelden:https://www.pianoo.nl/praktijk-tools/praktijkvoorbeelden/duurzaam-inkopen/praktijkvoorbeelden-social-return

Zie ook 1D: Gelijke kansen op de arbeidsmarkt.

Het doel van re-integratie is dat mensen definitief zonder uitkering kunnen rondkomen.


Mensen met een lichamelijke beperking moeten in principe overal aan het werk kunnen. Zij hebben het recht om zelfstandig en in eigen regie te kunnen werken. Vervoer mag eveneens geen probleem meer zijn.

Te veel plekken zijn nu ontoegankelijk. Bouwaanpassingen worden zelden toegekend en dit is vaak een proces van minimaal een jaar. Daardoor zitten mensen soms onnodig een jaar thuis. Goede, creatieve en innovatieve ideeën kunnen ervoor zorgen dat iemand ondanks een beperking toch zelfstandig kan werken.

Ook vormen van hulp bij persoonlijke verzorging en ondersteuning bij bepaalde handelingen kunnen het mogelijk maken dat mensen zelfstandig en in eigen regie volwaardig kunnen werken. In sommige gevallen kan dit gecombineerd worden met de inzet van hiervoor geschikte werkzoekenden.

Bijstandsgerechtigden mogen vrijwilligerswerk doen.

Vaak wordt vrijwilligerswerk niet toegestaan, omdat het re-integratie in de weg zou staan.

Wij stimuleren dat mensen met een uitkering zich actief voor anderen inzetten, bijvoorbeeld door hulp bij klusjes in huis en tuin, begeleiding bij artsbezoek en sociale activiteiten.Ook stimuleren we dat mensen proberen geld te verdienen. Ze mogen daarom een gedeelte van deze verdiensten houden.

Beschutte sociale werkplaatsen zijn voor sommigen de enige veilige manier van werken. Voor hen blijft die mogelijkheid bestaan. [Gemeente] gaat daar lokaal invulling aan geven.

Bekijk wat de stand van zaken is in jouw gemeente.

1G Zorg en Welzijn

Tweet: Wij vinden dat in [gemeente] inwoners zélf mogen meepraten over wat nodig is. #zorg

Thema’s: 1. Zorg die past2. Zelfstandig functioneren mogelijk maken3. Zorg dichtbijBasisprogramma GroenLinks 2018 - 2022 42

4. Zorg voor en met elkaar (solidariteit)

1G.1 Zorg die past


Mensen met een beperking of een chronisch of psychosociaal probleem ontvangen de zorg en ondersteuning die het voor hen mogelijk maakt om met de samenleving mee te kunnen blijven doen en om thuis te kunnen blijven wonen. Zorg heeft een doel en iedereen hoort erbij! Wij willen een echt inclusieve samenleving.

Vanaf het allereerste contact met de gemeente en professionals worden familie en/of vrienden bij de hulpvraag betrokken. De kennis en het commitment van bekenden bij het bepalen van vervolgstappen is van hele grote waarde.

Na het aanvragen van zorg volgt altijd binnen enkele werkdagen een huisbezoek. Samen met de aanvrager wordt bekeken welke ondersteuning nodig is gebaseerd op wat iemand zelf niet (meer) kan, wat de omgeving (familie, vrienden, buurt) kan opvangen en eventueel welke professionele hulp het beste kan worden ingeschakeld. De gemeente heeft hierbij een ‘compensatieplicht’.

De benadering van de gemeente is oplossingsgericht en niet zorggericht. Centraal staat: mensen doen zelf wat ze zelf kunnen. Vervolgens gaat het om het versterken van de eigen regie.

Als mensen de regie niet goed zelf kunnen nemen, komt de gemeente in actie. We laten mensen nooit aan hun lot over.

Getrainde en goed opgeleide hulpverleners nemen de huisbezoeken af. Zij hebben het mandaat om simpele indicaties te stellen voor laagdrempelige voorzieningen. Ook zijn zij spil in het web van eventuele andere hulpverleners.Eén keer per jaar wordt bij iedereen van boven de zeventig of tachtig jaar een regulier huisbezoek afgelegd.

Een goed signaleringsnetwerk is van groot belang. Maak afspraken met de sociale dienst, artsen, zorgverleners, welzijnswerkers, onderwijzers, buurtcomités en vrijwilligers over zorgmeldingen aan de gemeente (WMO-loket), waarna een huisbezoek kan volgen.

In elk dorp van de gemeente Boarnsterhim in Friesland is er een ‘meitinker’ (meedenker/ondersteuner) waar inwoners terecht kunnen met vragen over zorg, wonen en welzijn. Deze meedenker gaat altijd eerst op huisbezoek. Hij of zij helpt vervolgens bij het vinden van oplossingen, zowel vanuit professionele organisaties (bijvoorbeeld thuiszorg) als vanuit mantelzorg en vrijwilligerswerk.

De meedenker kent de sociale kaart van het dorp en vindt sneller oplossingen door het verbinden van mogelijkheden in het dorp.Gevolg daarvan is dat er bijvoorbeeld minder huishoudelijke hulp via de thuiszorg hoeft worden ingeschakeld.

Bij complexere vragen die buiten het mandaat van de meedenker vallen, kan een beroep worden gedaan op een backoffice.

Stichting Mienskipssoarch, gemeente Boarnsterhim, Friesland:www.mienskipssoarch.nl/over-ons/over-mienskipssoarch

Sociale wijkteams Nijmegenwww2.nijmegen.nl/content/1408677/het_sociaal_wijkteam_doet_wat_nodig_is


GroenLinks wil een persoonsgebonden budget (IPGB) bij intensieve zorgvragen.

Voor wie het aanbod van bestaande instellingen onvoldoende aansluit, stellen we een integraal persoonsgebonden budget (IPGB) beschikbaar. Daarmee kunnen mensen zowel zorg, wonen als werk naar eigen inzicht regelen. Voor sommigen is een IPGB essentieel om zelfredzaam en zelfstandig te kunnen functioneren.

De belanghebbende hoeft zich over de besteding van het IPGB achteraf niet te verantwoorden. Dit voorkomt veel bureaucratie én onnodige kosten.

De gemeenten Woerden en Delft experimenteren met het IPGB:http://integraalpgb.nl

GroenLinks wil een rechtvaardige eigen financiële bijdrage.

Een eigen financiële bijdrage maakt mensen bewust van de kosten en de waarde van de zorg die ze ontvangen.

De gemeente vraagt waar dat wettelijk is toegestaan een passende inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor zorg en voor het aanpassen van een woning.

Een eigen bijdrage hoeft echter niet altijd financieel te zijn, maar kan ook in natura worden betaald. Wij gaan uit van de eigen kracht van mensen: ‘Waarin ben jij goed en kun je ons daarmee helpen?’ Voor GroenLinks is dit altijd een open vraag en niet iets wat is af te dwingen. Wel willen we mensen prikkelen, uitdagen en stimuleren, zodat zij zelf graag willen participeren en bijdragen aan onze gemeente.

De stapeling van eigen bijdragen blijft een belangrijk aandachtspunt.

De groep die de zorg die ze nodig heeft niet kan betalen, krijgt het vergoed van de gemeente. Dat geldt collectief voor de groep die onder de (110/120/130) procent van de bijstandsnorm valt. Boven die norm is maatwerk altijd mogelijk.


Wij streven naar een sterk preventief beleid met goede begeleiding naar zorg.

Te denken valt aan de volgende concrete maatregelen:● Professionele hulpverleners

(thuiszorg, ambulante begeleiders, schuldhulpverleners, huishoudelijke hulp) krijgen de ruimte om problemen te signaleren en te bespreken

● We bevorderen bredere ondersteuningsmogelijkheden voor huisartsen die samenwerking met een wijkteam en wijkverpleegkundigen

● We voorzien huisartsen van sociale kaarten van het dorp/de wijk

● Huisartsen werken met ‘welzijn op recept’: doorverwijsmogelijkheden naar een welzijnsaanbod

● We geven meer vertrouwen in de aanpak en de samenwerking van professionals door de introductie van kwalitatieve uitkomstmaten, o.a. bij het Kwaliteitsinstituut

● We introduceren gerichte preventieprogramma’s in de vorm van sport en voeding op brede scholen in probleemwijken

● We stellen sociale makelaars aan in de wijk, ter ondersteuning en begeleiding van de ‘informele zorgverleners’

1G.2 Zelfstandig functioneren mogelijk maken


Ouderen en mensen met een beperking kunnen zelfstandig blijven wonen.

We willen het (langer) thuis blijven wonen van ouderen stimuleren, net als het zelfstandig wonen van mensen met een beperking. Hiervoor moeten geschikte woonruimtes beschikbaar komen. Mogelijkheden hiervoor bij nieuwbouw- en herstructureringsprojecten moeten we ten volle benutten.

Zie ook paragraaf 1H: Iedereen een passende woning.


Denk aan, nultredenwoningen, aanleunwoningen, kangoeroewoningen, beschermd wonen, begeleid wonen en woningtypen waarbij mantelzorgers in de buurt kunnen zijn en kunnen wonen.

Er komen experimenten met woonvormen tussen zelfstandig wonen en wonen in een verzorgings- of verpleegtehuis in.

Eén van de grootste uitdagingen de komende jaren is om een flexibel en gedifferentieerd aanbod te creëren voor ouderen. Een aanbod dat het gat dicht tussen thuis en ziekenhuis en/of verpleeghuis. Thuiswonende ouderen die tijdelijk meer hulp nodig hebben moeten snel op een veilige plek terecht kunnen. [Gemeente] stimuleert de komst van een zorghotel.

[Gemeente] stuurt aan op het combineren van verschillende groepen die elkaar kunnen helpen. Daardoor onstaat er een betere beschikbaarheid en flexibiliteit tussen vraag en aanbod van (tijdelijke) woonplekken.

Bijvoorbeeld via groepswonen voor ouderen of Centraal Wonen-projecten.

Nieuwe woningen voor ouderen en mensen met een lichamelijke beperking worden dicht bij de noodzakelijke voorzieningen gebouwd.

Bijvoorbeeld in de omgeving van winkels of in het centrum van een dorp.

We maken een bewuste afweging tussen voor- en nadelen van het aanpassen van de woning of het verhuizen naar een passend huis.

Hierbij kijken we naar de kosten van verschillende mogelijkheden, maar ook naar de vraag of iemand zich thuis kan voelen in de nieuwe omgeving.

Bij de keuze tussen woningaanpassing of mogelijke verhuizing naar een al aangepaste woning, zoeken we naar de goedkoopste meest adequate oplossing: dat betekent niet altijd een verhuizing.


De gehele gemeente is goed te bereiken voor iedereen met een rolstoel of rollator. [Gemeente] wordt ‘rolstoel-proof’ en bovendien goed toegankelijk voor doven en blinden.

In 2016 heeft Nederland het VN-verdrag voor de rechten van mensen met een beperking geratificeerd. [Gemeente] geeft invulling aan dat verdrag en stimuleert maatschappelijke partners en ondernemers om er ook mee aan de slag gaan.

Gemeentelijke gebouwen, trottoirs, winkels en overige voorzieningen moeten fysiek toegankelijk zijn. Dat geldt ook voor evenementenJaarlijks sporen we samen met de inwoners bestaande obstakels en problemen voor rolstoelen en rollators op.

Met elkaar bepalen we welke problemen we als eerste gaan aanpakken om de gemeente volledig rolstoelen rollatorproof te maken. Met deze bevindingen wordt ook rekening gehouden bij de herinrichting van straten en wijken en bij nieuwe planontwikkeling.

Ratificatie VN-verdrag:

www.vnverdragwaarmaken.nl

Er zijn toegankelijke individuele vervoersmogelijkheden: openbaar vervoer en OV-taxivervoer, dat op tijd is en de klant adequaat helpt.

Dat hoeft niet te betekenen dat men altijd een reiskostenvoorziening krijgt. Als het OV goed rolstoeltoegankelijk is, is dat prima.

Wij willen mensen met een beperking stimuleren om ‘zinvol’ bezig te zijn met werk, vrijwilligerswerk of dagbesteding. Dat draagt bij aan hun zelfstandig functioneren.

Om mensen uit het hele palet van werk, vrijwilligerswerk, dagbesteding en gezondheid een passend arrangement te kunnen laten kiezen en om maatwerk mogelijk te maken, is ontschotting van budgetten van groot belang.

1G.3 Zorg dichtbij



Informatie over zorg is voor inwoners gemakkelijk te krijgen. Lichte hulp maar ook zwaardere vormen van ondersteuning zijn dichtbij (op wijkniveau) voorhanden.

GroenLinks vindt dat basiszorg voor burgers altijd dicht in de buurt moet worden aangeboden ongeacht de manier waarop de zorg wordt georganiseerd: binnen de gemeente zelf of via bovengemeentelijke instellingen.

De gemeente moet de samenwerking tussen zorg en welzijn organiseren. Probleem daarbij is dat de instellingen niet op wijkniveau zijn georganiseerd en zie bovendien de laatste jaren flink zijn gegroeid. Daarom geven we geen subsidie aan instellingen, maar subsidiëren we de aanpak van het probleem zelf.

Met de organisaties en instellingen die bereid zijn om lokaal en vernieuwend aan de slag te gaan, gaat de gemeente duurzame partnerschappen aan. Daardoor krijgt innovatie meer kans en komt zorg en welzijn vanuit de menselijke maat dichterbij.

De gemeente geeft actief informatie over alle voorzieningen, via website, zorgloket of huisbezoek. De website is informatief voor zowel burgers als voor professionals en bevat een geüpdate sociale zorgkaart. Daarop staan alle contactinformatie en mogelijkheden voor zorg en ondersteuning aangegeven.

GroenLinks stimuleert het opzetten van kleinschalige gezondheidscentra waarbij een apotheek, huisartsen, wijkverpleegkundigen en andere zorgverleners betrokken zijn.

Groenlinks stuurt aan op samenwerking en niet op concurrentie.

Waar mogelijk, combineren we zorgcentra binnen de gemeente met ouderencentra en zorg- of verpleegtehuizen.GroenLinks vindt het belangrijk dat zorgorganisaties met elkaar samenwerken in plaats van elkaar te beconcurreren. Vooral in krimpregio’s kunnen ziekenhuizen, verpleegkundigen en huisartsen alleen goede zorg bieden als ze met elkaar samenwerken. Het bieden van goede zorg staat voorop.

Geïntegreerde eerstelijnszorg GEZ:https://www.zorgimpuls.nl/geintegreerde-eerstelijnszorg-31


GroenLinks wil geen verschraling van de thuiszorg.

Door aanbestedingen en keuze voor de laagste inschrijving dreigt een verdere inhoudelijke verschraling van het werk.Thuiszorg mag niet vervangen worden door schoonmakers: de signaalfunctie moet blijven.

Het experiment Buurt & Zorg laat zien dat betere zorg tegen lagere kosten mogelijk is door de organisatie anders in te richten.

Voorbeeld: Buurt & Zorg in Utrecht. Een concept van onderop dat verpleging en verzorgingdichter bij de mensen brengt door het organiseren van kleinschalige, zelfsturende teams van professionals die zorg op maat leveren.

Deze zorg wordt geïntegreerd in het informele netwerk van de zorgvrager (gezin, vrienden, buurt) en het formele netwerk van de zorgverlener (huisarts, welzijn, eerste en tweede lijn).

Een landelijke organisatie ondersteunt de autonome teams , die verder gebruik maken van kostenverlagende moderne ICT-toepassingen.www.buurtzorgnederland.com

1G.4 Zorg voor en met elkaar (solidariteit)



GroenLinks stimuleert manieren voor mensen om elkaar te helpen en te ontmoeten. Bijvoorbeeld via ‘ontmoetingsplekken’ en andere buurtvoorzieningen.

GroenLinks investeert en beloont vrijwilligers en mantelzorgers. Omdat in beide groepen vrouwen oververtegenwoordigd zijn, moeten we in de gaten houden in hoeverre de (arbeids)emancipatie van vrouwen hier niet onder leidt.

GroenLinks wil ook aandacht voor kinderen die mantelzorgen.

De gemeente stimuleert het betrekken van vrijwilligers in de samenwerking met ondernemers, zorgen welzijnsinstellingen.

Professionals en vrijwilligers werken met elkaar samen in zorgteams, bij zorgcirkels of via zelfhulpgroepen en vullen elkaar aan. De professionals zijn verantwoordelijk voor het zorgtraject. De vrijwilligers, bijvoorbeeld via de zelfhulpgroepen, geven handvatten bij het herstel.

Praktijkvoorbeeld: dagbesteding wordt vaak ingezet om de mantelzorger te ontlasten. Maar ook voor degene die zorg nodig heeft is het vaak een welkome afwisseling. In Eindhoven werken toneelstudenten samen met dementerenden gedurende een halfjaar aan een toneelvoorstelling die ze daarna gezamenlijk spelen. Voor de studenten voegt deze ervaring iets toe aan hun leren. En er is een financieel voordeel: het bespaart de kosten van reguliere dagbesteding.

In de Rotterdamse wijk Het Lage Land hebben bewoners van levensloopbestendige flatwoningen samen met woningcorporatie Woonstad Rotterdam het Ontmoetingscentrum Prinsenhof opgericht. De focus ligt op senioren en mensen met een verstandelijke handicap. Dit centrum is voor de wijkbewoners en wordt door hen zelf gerund Verstandelijk gehandicapten werken er als vrijwilliger. Er zijn dagactiviteiten maar men kan er ook terecht voor buurtbemiddeling, preventie en curatieve behandelingen zoals fysiotherapie.

De wijkbewoners kunnen door dit steunsysteem langer in de wijk blijven wonen. Ziewww.ontmoetingscentrumprinsenhof.nl

De door het kabinet afgeschafte maatschappelijke stages (MAS) worden in [gemeente] voortgezet.

De maatschappelijke stages door leerlingen van het voortgezet onderwijs (MAS) blijken een bron voor nieuwe vrijwilligers. In samenwerking met onderwijs, vrijwilligerscentrale, en instellingen worden deze stages gecontinueerd.


Bewoners en cliëntenorganisaties worden actief betrokken bij het ontwikkelen en uitvoeren van het beleid rond zorg, welzijn en wonen. We geven hen zelf meer regie.

We stimuleren burgerparticipatie: burgers worden als zorgvragers, vrijwilligers, buurtbewoners of vanuit cliëntenorganisaties actief betrokken bij het ontwikkelen en uitvoeren van het welzijns- en zorgbeleid. We betrekken burgers bij het benoemen van de problemen en vragen hen mee te denken met budgettaire afwegingen.

De overheid moet initiatieven van bewoners in het sociale domein meer ondersteunen en faciliteren in plaats van te bepalen.

Waar gewerkt wordt met adviesraden zijn deze divers samengesteld (man/vrouw, oud/jong, homo/hetero, autochtoon/allochtoon). Zo zorgen we ervoor dat niet iedereen over één kam wordt geschoren en houden we rekening met specifieke (zorg)vragen.

We zorgen ervoor dat er kwaliteitscontrole is van hulpmiddelen door gebruikers zelf.

Voorbeeld uit Eindhoven: de gemeente stelde een budget beschikbaar voor een bepaalde groep, zonder dat precies in te vullen. Wél benoemde ze drie thema’s: veiligheid, overlast van jongeren en eenzaamheid onder ouderen. Vervolgens besloten de inwoners om zelf het thema eenzaamheid op te pakken, zodat ze meer geld aan de andere thema’s kon worden besteden. Daartoe richtten ze een ouderensoos opgericht, die draait op vrijwilligers en die zeven dagen in de week open is.

In andere gemeenten worden buurthuizen overgenomen door de buurt,gecombineerd met werkplekken voor zzp’ers zodat er geld wordt verdiend met de exploitatie.

Zelfregiecentrum in Venlo en Weert:www.zelfregiecentrum.nl

1H Duurzaam wonen

Tweet: GroenLinks wil betaalbare en energiezuinige woningen voor iedereen.

Thema’s: 1. Iedereen een passende woning2. Energiezuinig wonen3. Voldoende kamers voor jongeren4. Huurders worden goed beschermd

1H.1 Iedereen een passende woning



De gemeente stimuleert de bouw van sociale huur- en koopwoningen.

GroenLinks wil een ongedeelde gemeente. Daarom stimuleren we sociale woningbouw. Dat doen we onder andere door hiervoor lagere grondprijzen te rekenen en lagere plankosten in rekening te brengen.

Let op: Nederland kent verschillende woningmarkten. In het westen van het land is nog steeds een grote behoefte aan woningen, terwijl in het noorden, oosten en zuiden (vooral waar sprake is van bevolkingskrimp) overschotten zijn - óók van sociale huurwoningen. We moeten een beleid voeren dat specifiek is gericht op de lokale en regionale woningmarkt.

GroenLinks wil een gemeente met gemêleerde wijken. Daarom bouwen we duurdere woningen in armere wijken en goedkope woningen in duurdere wijken.

Het percentage betaalbare huur- of koopwoningen is belangrijk voor een ongedeelde stad met gemêleerde wijken. Per dorp/stadsdeel/wijk bepaalt de gemeente hoeveel betaalbare woningen er beschikbaar moeten zijn. Zo’n percentage geldt voor bestaande woningen (hoeveel woningen mogen stijgen in huurprijs, hoeveel huurwoningen mogen worden verkocht) maar ook voor nieuwbouwprojecten.

De woningmarkt is zeer divers op lokaal niveau. Landelijk wordt de regelgeving bepaald en daarin zit geen verschil t.o.v. de regionale verschillen. In een ontspannen woningmarkt werkt de huidige zuivere rol van de corporaties.

In een gespannen woningmarkt moet GroenLinks zich inzetten voor middel-dure huurwoningen. Hiermee helpen we de sociale huurders doordat we doorstroming bevorderen. Dit kan door prestatieafspraken met woningbouwcorporaties, of door particuliere beleggers.

Een woonvisie, en de vertaling daarvan in prestatieafspraken met woningbouwcorporaties, zou het volgende moeten bevatten:

● Voldoende betaalbare woningen voor de diverse doelgroepen

● Gemengde wijken: daar kun je ook afspraken over maken met de woningbouwcorporatie


Bij het toewijzen van huurwoningen kiezen we voor de outsiders op de woningmarkt: starters, senioren en mensen met een beperking.

GroenLinks kiest ervoor om statushouders urgentie te blijven verlenen. Daarnaast zorgen we ervoor dat de wachtlijsten niet langer worden voor andere inwoners, zo nodig door extra te bouwen.

Ook voor andere speciale doelgroepen, bijvoorbeeld mensen die te maken hebben met sociale, financiële en psychiatrische problematiek, maken we (prestatie)afspraken met woningcorporaties over urgentieverlening en het beschikbaar hebben van voldoende huizen voor deze groepen.

De gemeente zorgt samen met de woningcorporatie(s) voor de realisatie van innovatieve woonconcepten naar de behoefte van specifieke doelgroepen (bijvoorbeeld senioren, verstandelijk gehandicapten of mensen met psychiatrische problematiek).

[Gemeente] ondersteunt wooninitiatieven zoals kleinschalige woonvormen en ouderinitiatieven zo goed mogelijk.

Voor bepaalde groepen is het lastiger om een huurwoning te vinden. We ondersteunen hen door te kiezen voor loting, labeling of andere voorrangsregelingen.

De urgentie voor statushouders is formeel uit de wet, maar gemeenten maken hier zelf keuzes in.

Om lokaal goede zorg te kunnen bieden, moet de gemeente kunnen beschikken over huisvesting voor mensen die in de knel komen en voor hun herstel snel een passende woning nodig hebben.

Omdat mensen langer thuis blijven wonen is er behoefte aan nieuwe woonvormen die wonen en zorg combineren. Ook hebben mensen in toenemende mate behoefte om zelfstandig te wonen in een kleinschalige setting of met lotgenoten samen te wonen.

Nota woonruimteverdeling gemeente Nijmegen:www2.nijmegen.nl/mmbase/attachments/1313849/R201-021standpunt_woonruimteverdeling.pdf

Bewoners bedrijf Malburgen, Arnhem. Het Bruishuis:www.bewonersbedrijfmalburgen.nl/maak-kennis-met-bewonersbedrijf-malburgen/

Het Zilveren Kruis zet in op nieuwe woonconcepten:www.zorgvisie.nl/financien/nieuws/2016/9/zilveren-kruis-zet-in-op-woonconcepten-voor-ouderen/

De gemeente steunt starters op de woningmarkt.

Vooral een starterslening is een effectief middel om starters in staat te stellen een woning te kopen.

Informatie van het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting over startersleningen:www.svn.nl/producten/Starterslening/Paginas/Home.aspx

Woningen worden zodanig aangepast dat mensen er zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen.

Met corporaties maakt de gemeente afspraken over het aanpassen van woningen. Ook eigenaars/bewoners krijgen een palet aan maatregelen aangeboden, waaruit zij kunnen kiezen naar gelang de eigen wensen. Het gaat hierbij om prettig blijven wonen zonder grootschalige ingrepen.


Het is belangrijk dat er voldoende maatschappelijke opvang is: woonplekken waar mensen tijdelijk kunnen worden opgevangen.

Denk bijvoorbeeld aan een sociaal pension of opvangtehuis voor vrouwen. Of een corporatiehotel voor mensen die in een onacceptabele woonsituatie leven, dakloos dreigen te geraken en niet direct op reguliere wijze voor woonruimte in aanmerking komen.

Voorbeeld corporatiehotel:www.tussenvoorziening.nl/ik-zoek-hulp-of-opvang/108/Corporatiehotel-2

Mensen die de maatschappelijke opvang verlaten, krijgen daarna snel een huurwoning.

Met woningcorporaties en zorginstellingen maakt de gemeente goede afspraken over de mogelijkheden voor uitstromers (daken thuislozen, ex-verslaafden, ex-gedetineerden, ex-psychiatrische patiënten) om een huurwoning te betrekken.

De gemeente stimuleert mensen om zelf gezamenlijk woningen te bouwen.

De gemeente stelt grond beschikbaar voor particulieren die zelf groepsgewijs hun duurzame woning willen bouwen, al dan niet met gemeenschappelijke voorzieningen (collectief particulier opdrachtgeverschap). Hiervoor heeft de gemeente een duidelijk aanspreekpunt en durft ze flexibele bestemmingsplannen op te stellen.Dit bouwen-van-onderop leidt tot minder eenheidsworst in de bouw, kan de bijna stilgevallen (nieuw)bouw iets op gang houden en versterkt bovendien het buurtgevoel.

Bekend voorbeeld van een particulier initiatief van duurzame stedenbouw is het project EVA-Lanxmeer in Culemborg: www.eva-lanxmeer.nl/docs/locatie.html

Nijmegen stelt ruimte in de binnenstad beschikbaar voor ‘initiatiefrijke doeners’: www.plantjevlag.nl

1H.2 Energiezuinig wonen



Met woningcorporaties maken we afspraken om woningen bij renovatie of nieuwbouw zoveel mogelijk energieneutraal te maken (voor 2020 naar gemiddeld energielabel B). Sociale huurders besparen hierdoor op hun woonlasten.

Nieuwbouwwijken moeten gasloos gebouwd worden.

Op de lokale agenda moeten ook met particuliere beleggers afspraken gemaakt worden over energiezuinig wonen en innovatie.

Corporaties zullen minder inzetten op nieuwbouw en juist meer op renovatie en onderhoud van de bestaande bouw. Dat biedt kansen voor groene energielabels: een energiesprong, met een positief sociaal aspect. De corporaties investeren en krijgen dit gedeeltelijk terug door huurverhoging. Het combineert energie- en armoedebeleid.

Het ambitieniveau (label A of B ) hangt natuurlijk af van wat er in concrete gevallen mogelijk is (woonlastenwaarborg).

Op termijn zal de bestaande woningvoorraad volledig energieneutraal moeten worden: optimaal geïsoleerd en zelf energieleverend voor bijvoorbeeld een elektrische auto of fiets.

Gelders Energieakkoord, Wijk van de Toekomst:www.geldersenergieakkoord.nl/themas/wijk-van-de-toekomst

Zie ook paragraaf 2D in hoofdstuk 2: Duurzaam wonen en bouwen.

1H.3 Voldoende kamers voor jongeren


In de gemeente komen voldoende kwalitatief goede en betaalbare kamers beschikbaar voor studenten en werkende jongeren.

Hierover maken we afspraken met de studentenhuisvester en de woningcorporaties, maar we stimuleren ook particuliere verhuurders om kamers beschikbaar te hebben en te houden.

Als iemand een eengezinswoning wil verhuren aan kamerbewoners, mag dat alleen als de verhuurder zorgt voor goed onderhoud, fietsenstallingen en geluidsreducerende maatregelen.

Onttrekkingsvergunningen worden natuurlijk pas afgegeven als de woonruimte voldoet aan alle eisen van brandveiligheid.

Kamerverhuur in woonwijken kan leiden tot leefbaarheidsproblemen. Betrokkenheid van de gemeente bij de wijze waarop kamerverhuur vorm krijgt, kan problemen voorkomen.

Onttrekkingsvergunning voor kamerverhuur in Groningen:www.gemeente.groningen.nl/onttrekkingsvergunning-voor-kamerverhuur-aanvragen

1H.4 Huurders worden goed beschermd



De gemeente ondersteunt huurders die te hoge huren moeten betalen door de inzet van ‘huurteams’.

Huurteams steunen met hun expertise huurders die te hoge huren moeten betalen. Ze zijn een effectief instrument om te werken aan betaalbaar wonen.

Meer over de huurteams in Nijmegen:www.huurteamsnijmegen.nl/

De gemeente gaat leegstand actief tegen.

De gemeente werkt mee aan herbestemming van leegstaande winkels, kantoren of kerken.Voordat een pand een sloopvergunning krijgt, wordt eerst gekeken naar de mogelijkheden voor hergebruik.

Wanneer de leegstand in bepaalde gebieden te hoog wordt, komt er een leegstandsverordening. En als er gebouwen worden gekraakt, wordt er terughoudend gehandhaafd.

Het Aanvalsplan Leegstand Nijmegen uit 2011, de maatregelen zijn nog steeds actueel:Initiatiefvoorstel GroenLinks Nijmegen

VNG- website Leegstand en Herbestemming:www.vng.nl/onderwerpenindex/ruimte-en-wonen/leegstand-en-herbestemming


Hoofdstuk 2 De groene gemeenteGroenLinks wil de gezonde balans in de steden herstellen. Het effect van aantasting van onze leefomgeving kun je zien, voelen en ruiken in de vervuiling van de lucht, het water en het landschap. Wij willen dat anders! GroenLinks wil de wergwerpeconomie omvormen tot een circulaire economie. Grondstoffen zijn dan geen afval meer, maar worden telkens opnieuw hergebruikt. En energie halen we niet langer uit vervuilende fossiele brandstoffen, maar uit duurzame alternatieven.

GroenLinks kiest voor een schone stad, waar onze kinderen gezond kunnen opgroeien. Samen met lokale energiecoöperaties, groene doe-het–zelvers en iedereen die zich inzet voor een mooie en schone gemeente gaan we daarvoor strijden.

Groene wijkenIn een groene wijk is het leven prettiger. Onze kinderen kunnen lekker buiten spelen en wij zelf kunnen dicht bij huis wandelen, fietsen en sporten. Daarom wil GroenLinks het groen in onze gemeenten beschermen en Basisprogramma GroenLinks 2018 - 2022 56

zelfs uitbreiden. We sieren onze wijken met lommerrijk groen van bomen, met sportveldjes en met mooie parken. We houden onze straten en pleinen, onze parken en plantsoenen schoon! Wie iets vervuilt, ruimt het zelf op, dat is ons principe. Daarom laten we de vervuiler meer betalen.

Gezonde luchtAls onze kinderen buitenspelen of wij door de stad fietsen, is het inademen van schone en gezonde lucht van levensbelang. Daarom kiest GroenLinks voor schoon vervoer. Wij gaan zorgen voor een openbaar vervoer dat ons zonder uitstoot van schadelijke gassen brengt naar waar we moeten zijn. Binnen de stad willen we dat je je gemakkelijk te voet kunt verplaatsen. Maar we geven ook ruim voorrang aan de fiets, door betere fietspaden aan te leggen, fietssnelwegen naar steden in de buurt te maken en en handige plekken aan te wijzen voor het parkeren van je fiets. Voor elektrische auto’s verbeteren we bovendien de infrastructuur. Wonen, werken en ontspannen brengen we dichter bij elkaar zodat we minder ver hoeven te reizen.

Groen in de buurtGroenLinks wil dat de groene gebieden rondom de stad beter bereikbaar worden te voet, per fiets of met de boot. We verbinden het groen binnen en buiten de stad, want ook dieren moeten zich vrij kunnen bewegen en planten moeten zich vrij kunnen verspreiden. Zo kan iedereen van ons mooie landschap genieten en gaan natuur en ontspanning hand in hand. GroenLinks kiest voor een gezonde landbouwsector. Dat betekent in de eerste plaats: minder schaalvergroting en minder mega-stallen. En dus meer ruimte voor kippen om te scharrelen, voor varkens om te wroeten in de aarde en voor koeien om te grazen op het land. Dat is beter voor de dieren, maar óók voor de gezondheid van mensen.

Gezond klimaatGroenLinks zet zich in voor een gezond en goed leven, nu én in de toekomst. Een gezonde leefomgeving reikt natuurlijk verder dan onze gemeente. Maar uiteindelijk gaat het erom dat wij allemaal doen wat we kunnen. Op internationaal, nationaal, regionaal maar óók op lokaal niveau. De wereldwijde afspraken om klimaatverandering een halt toe te roepen, passen we natuurlijk toe in onze gemeente. In huizen willen we niet langer aardgas gebruiken voor de verwarming of om mee te koken. Woningen in [gemeente] moeten beter worden geïsoleerd. En we gaan onze eigen energie opwekken. Een grote opgave, maar wel een belangrijke. Want behalve een gezondere leefomgeving zorgen deze maatregelen ook voor werk en bovendien: voor een lagere energierekening.

Programmapunten

Paragrafen2A Schone en gezonde leefomgeving2B Verkeer en vervoer2C Natuur en groen2D Klimaat en energie2E Dierenwelzijn

2A Schone en gezonde leefomgeving

Tweet: [Gemeente] wordt een schone en gezonde gemeente, waar afval wordt beschouwd als grondstof.

Thema’s: 1. Schone lucht, water en bodem2. Minder geluidsoverlast, lichthinder en zwerfafval3. Afval = grondstof in een circulaire economie

2A.1 Schone lucht, water en bodem



Langs wegen planten we bomen: ter verfraaiing en om de luchtkwaliteit te verbeteren.

Benoem concrete locaties in je gemeente. Probeer te variëren in de keuze voor boomsoorten.

De luchtkwaliteit in Nederland wordt gemeten door het RIVM via het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit. Dat gebeurt regelmatig. We willen de advieswaarden van de WHO behalen.

Er kunnen schommelingen ontstaan door weersinvloeden. Metingen hebben daarom alleen zin als ze regelmatig worden gedaan. Metingen met smartphone kunnen wel een indicatie geven maar zijn niet betrouwbaar als basis voor maatregelen.

Waar de luchtvervuiling schadelijk is voor de gezondheid, neemt de gemeente passende maatregelen, zoals het verlagen van de maximumsnelheid of het afsluiten van routes.

Meetnet RIVM:www.luchtmeetnet.nl/

Uitkomsten zijn te vinden op:www.atlasleefomgeving.nl/kijken

Geen nieuwe woningen, scholen en verpleeghuizen binnen 300 meter van de snelweg.

Wees niet te rigide. Hoogbouw met dichte gevel aan de wegzijde kan fijnstof en geluid in de wijk erachter flink terugdringen.

Verkeer is een belangrijke veroorzaker van fijnstof. Bij alle verkeersmaatregelen wegen we de invloed op de lokale luchtkwaliteit zwaar mee..

Fijnstof kent geen drempelwaarden: terugdringing levert dus altijd gezondheidswinst op. Ook als er al wordt voldaan aan de wettelijke normen.

Zie GGD-advies over luchtkwaliteit en gevoelige bestemmingen:www.ggdghorkennisnet.nl

We pakken overlast en luchtvervuiling door houtstook in kachels en haarden aan.

Gemeenten hebben daartoe nog weinig instrumenten. Daarom leggen we de nadruk op voorlichting over ander stookgedrag (brandstof en stooktijden), over soorten kachels en over de schade voor CARA-patiënten.

Overlast van hout stoken: zie www.milieucentraal.n l

Bij de verstrekking van vergunningen voor veehouderijen stelt de gemeente hoge eisen aan de uitstoot van fijnstof en ammoniak. We zien streng toe op het gebruik van aanwezige

Een voorbeeld is de brede aanpak in Brabant:www.handhaveninbrabant.nl/default/onderwerpen/lucht/brabantbredetoezichtsaanpakluchtwassers/id_10528848


luchtwassers.De gemeente bestrijdt het onkruid op verhardingen en in het openbare groen op de meest milieuvriendelijke manier.

Onkruidbestrijding gebeurt met zo min mogelijk schadelijke chemicaliën. Maar in ieder geval zonder kankerverwekkende gifstoffen als Roundup en Casoron. Zo beschermen we bijen en hommels en voorkomen we schadelijke doorwerking van gifstoffen in de kringloop.

Per 1 april 2016 geldt voor gemeenten een verbod op het gebruik van Glysofaat (Roundup). Dit verbod moet de waterkwaliteit verbeteren en blootstelling aan pesticiden voorkomen.

De praktijk laat zien dat niet-chemische methoden betaalbaar en effectief zijn.

We stimuleren inwoners en bedrijven, met name in de landbouw, om onkruid milieuvriendelijke te bestrijden.

Zie ook paragraaf 2E: Dierenwelzijn.

[Gemeente] gaat voor schoon water en verbetert de waterkwaliteit.

We verbeteren de waterkwaliteit in singels en grachten door het saneren van rioolwateroverstorten.

Zie ook paragraaf 2C: Schoon en veilig water.

Regenwater wordt in [gemeente] apart opgevangen.

In de delen van de gemeente die een gemengd rioolstelsel hebben (hemelwater en afvalwater in één buis), wordt door afkoppeling het (schone) hemelwater buiten het riool gehouden en direct naar het oppervlaktewater afgevoerd. De waterzuivering wordt daardoor ontlast.

Er zijn subsidieregelingen die afkoppeling stimuleren, zie:www.duurzaamthuis.nl

De gemeente voorkomt bodemverontreiniging en saneert verontreinigde waterbodems.

Grote parkeerplaatsen krijgen straatkolken met olieafscheiding. In een bodembeleidsplan kan de kwaliteit van de bodem in de gemeente in kaart worden gebracht, onder andere d.m.v. een bodemfunctieklassenkaart.

We gaan streng toezien op het verantwoord hergebruik van (vervuilde) grond.

Er zijn bedrijven die sterk verontreinigde grond, die eigenlijk afgevoerd moet worden, mengen met schone grond. Een verkeerde vorm van recycling. Ook fraude met schonegrondverklaringen komt voor.


We verwijderen alle asbestdaken op een veilige manier.

Het verwijderen is een handig moment om te kiezen voor een zonnedak.

De verantwoordelijkheid ligt bij de eigenaar.

Op dit moment ligt er nog zo’n 100 m2 aan asbest op daken van agrarische bedrijven en circa twintig miljoen op daken van particuliere huizen en schuurtjes. Volgens de Vereniging Eigen Huis gaat het om circa 120.000 woningen.

In 2023 moeten alle asbestdaken in Nederland zijn verwijderd. Het tempo waarin dit momenteel verloopt, is dusdanig laag dat in 2018 pas een vierde tot een kwart zal zijn verwijderd. Een versnelling is daarom nodig.

Alle betrokken partijen (overheid, burgers en bedrijven) zijn gebaat bij een veilige aanpak. De risico’s voor gezondheid en milieu bij een illegale aanpak zijn groot.

Voor meer informatie zie bijvoorbeeld de website van de Omgevingsdienst Flevoland Gooi en Vechtstreek: www.ofgv.nl

De Rijksoverheid heeft medio 2016 een programmabureau opgericht om de sanering van de asbestdaken te versnellen. Zie:www.asbestversnelling.nl

We beschermen ons drinkwater. Het is van groot belang dat er geen vervuilde stoffen in de drinkwaterwingebieden terecht komen. Daarom beschermen we samen met de regiogemeenten het grondwater tegen historische diepteverontreinigingen. Dat betekent: saneren, het inventariseren van vervuilde locaties, het monitoren van bodembewegingen op grote diepte, en zo nodig: ingrijpen.

Voor gemeenschappelijk grondwaterbeheer zie: www.gwbeheergooi.nl

GroenLinks wil geen schaliegaswinning in onze gemeente. Wij worden een ‘Schaliegasvrije gemeente’.

Bij de winning van schaliegas wordt fracking toegepast, waarbij grote hoeveelheden chemicaliën in de bodem worden gebracht. Die komen vervolgens in het grondwater terecht. Ook dit staat haaks op het streven naar een fossielvrije energievoorziening in 2050.

Zie www.schaliegasvrij.nl

2A.2 Minder geluidsoverlast, lichthinder en zwerfafval



In [gemeente] gaan we geluidsoverlast door het verkeer tegen.

Beperking van geluidsoverlast van het verkeer kan bijvoorbeeld door de aanleg van geluidsarm asfalt, het promoten van stille banden, een snelheidsbeperking of goede doorstroming. Maar ook door plaatsing van geluidsschermen en natuurlijk door een verkeersstructuur die het autogebruik ontmoedigt. Voorkom wél dat auto’s in de bebouwde kom ver moeten omrijden.

Bij het inrichten van de verkeersstructuur wordt uitgegaan van ‘omgekeerd ontwerpen’. Hierbij wordt eerst gekeken naar de OV- en fietsontsluiting en daarna pas naar het autoverkeer. Dat zorgt voor kortere reistijden per fiets en OV t.o.v. de auto.

Geluidsoverlast door bedrijven wordt tegengegaan.

Door handhaving van regels (Wet milieubeheer), maar ook door overleg met betrokkenen.

De [gemeente] wijst vuurwerkvrije zones aan. Op Oudejaarsnacht verzorgt de gemeente zelf een grote vuurwerkshow.

De gemeente kan al vuurwerkvrije zones aanwijzen, bijvoorbeeld bij winkelcentra of zieken- en verzorgingshuizen. Of juist locaties aanwijzen waar wel vuurwerk mag worden afgestoken. Let op: de handhaafbaarheid van een dergelijke regeling is erg lastig.

Zie Meldpunt Vuurwerkoverlast: www.vuurwerkoverlast.nl, een initiatief van een aantal lokale GroenLinks-fracties

Zie ook paragraaf 2E: Dierenwelzijn.

De nachten in [gemeente] worden donkerder: we gaan lichthinder tegen en besparen energie.

Er komt een Meldpunt Lichthinder.

Donkere nachten zijn goed voor het welzijn van mens en natuur. En ze leveren energiebesparing op. Daarom willen we het aantal lantaarnpalen reduceren, de openbare verlichting ’s nachts sterker dimmen, de verlichting beter richten en gebruik maken van bewegingsgestuurde verlichting.

Uitgangspunt: geen openbare verlichting waar het niet nodig is, zoals langs natuurgebieden waar reflecterende belijning volstaat.Lichthinder is overal, denk ook aan reclames en sportvelden. In een lichtplan kun je veiligheid, energiebesparing en lichthinder in balans brengen.

Verschillende gemeenten nemen jaarlijks deel aan de Nacht van de Nacht en Earth Hour. Het doel is om bewustwording over lichthinder en energiebesparing te vergroten bij inwoners en bedrijven. Zie:www.nachtvandenacht.nlwww.wnf.nl


Lichthinder door tuinbouwkassen dringen we terug door bestaande regels streng toe te passen en bij nieuwbouw of herbouw hogere eisen te stellen.

Overleg met betrokken ondernemers en omwonenden is hierbij vanzelfsprekend.

Een interessante site over lichthinder in het algemeen en van kassen in het bijzonder:www.platformlichthinder.nl/thema/glastuinbouw/

De sector werkt hier zelf ook aan, zie:www.tuinbouw.nl/project/lichthinder-kassen

[Gemeente] gaat de strijd aan met zwerfafval. Samen met onze inwoners houden we de gemeente schoon.

Zwerfvuil is een van de grootste ergernissen van inwoners. Een schone omgeving geeft mensen een gelukkig gevoel.

De gemeente is weliswaar verantwoordelijk voor de openbare ruimte, maar GroenLinks wil ook dat inwoners zich meer zelf verantwoordelijk voelen voor het schoonhouden van de gemeente. We kunnen hen daartoe verleiden door contracten af te sluiten met verenigingen en scholen om tegen een vergoeding hun eigen buurt vrij van zwerfafval te houden.Benut hiervoor voor de hand liggende momenten zoals Nieuwjaars Vegen, NLdoet en de landelijke Opschoondag.

[Gemeente] doet mee aan het project Schoon Belonen, waarbij deelnemers inzamelbakken krijgen voor binnen en buiten.

De gemeente blijft via de VNG pleiten voor uitbreiding van het statiegeld om zwerfvuil te voorkomen.

Zie pilot Schoon Belonen:www.nederlandschoon.nl.

We zorgen voor voldoende gescheiden afvalbakken in de openbare ruimte, die op tijd worden geleegd.

Als we thuis steeds meer afval scheiden, waarom dan niet ook buitenshuis? Denk aan winkelcentra, markten en evenementen. Het afval lijkt op elkaar en is goed te recyclen. Op dit punt is veel te winnen: veel van dit afval wordt nu als restafval verbrand.

De inzameling van huishoudelijk afval, bedrijfsafval en straatafval vindt nu gescheiden plaats. We moeten streven naar één

Zie gemeente Alphen aan den Rijn: www.planterra.nl


voorziening. Naast meer hergebruik draagt deze manier van inzamelen ook bij aan een schoner (minder milieudruk), veiliger (minder verkeersbewegingen) en aantrekkelijker gebied.

Wij stimuleren mensen om gevallen van afvaldumping te melden. Dit afval wordt direct verwijderd.

Zie ook paragraaf 3C in hoofdstuk 3: Zo nodig repressie.

2A.3 Afval = grondstof in een circulaire economie


GroenLinks stilmuleert de groene economie.

In 2050 willen we energie- en klimaatneutraal zijn.

We staan voor de overgang naar een circulaire economie, waarin we grondstoffen besparen en hergebruiken.

Gemeenten kunnen dat niet alleen: samenwerking met andere gemeenten, overheden, burgers, instellingen en bedrijven is noodzakelijk.

Het rijksbrede programma Circulaire Economie Nederland, zie: www.rijksoverheid.nl

Als eerste stap naar een circulaire economie streeft [gemeente] ernaar dat in 2020 75% van het huishoudelijk afval gescheiden wordt ingezameld.

Het Rijksprogramma Van Afval Naar Grondstof (VANG) krijgt een lokale vertaling. Formuleer als gemeente een ambitieuze doelstelling (bijvoorbeeld 75% in 2020 als nu 55% gescheiden wordt ingezameld). Uiteindelijk willen we natuurlijk naar 100%.

De inzamelstructuur dient daarop te worden aangepast. Met drempelverlagende maatregelen om grondstoffen gescheiden aan te bieden (huis-aan-huis-inzameling levert doorgaans de beste resultaten op), een goede communicatie naar inwoners en een wijkgerichte aanpak. In de praktijk leidt dit in de gemeenten tot het apart inzamelen van gft, papier en restafval.

Er zijn nog veel gemeenten waar plastic wordt ingezameld via (pers)containers. Huis-aan-huisinzameling levert echter veel betere resultaten op. Zie:www.gulpen-wittem.groenlinks.nl/node/84436

Voor het zogeheten 'omgekeerd inzamelen': www.rova.nl/omgekeerdinzamelen

Acties als 100-100-100 (100 gezinnen 100 dagen 100% afvalvrij) tonen aan dat door goed scheidingsgedrag het aangeboden restafval tot een minimum kan worden beperkt.

Voor het weinige restafval dat overblijft, voer de gemeente een systeem van gedifferentieerde tarieven (‘diftar’) in op basis van volume, frequentie of gewicht.

(Ondergrondse) verzamelcontainers kunnen worden voorzien van een systeem waardoor gebruikers per inworp betalen. Minicontainers kunnen we voorzien van een chip. Diftar geldt alleen voor de grijze container.

In Heusden is in 2008 diftar ingevoerd op basis van volume/frequentie. Dit heeft geleid tot 25 procent minder restafval en een gemiddelde besparing op de afvalstoffenheffing van € 100 per huishouden per jaar.


Let op: als bezwaar tegen diftar wordt altijd gewezen op het probleem van zwerfvuil en ‘afvaltoerisme’.

We hergebruiken afval van de gemeente, maatschappelijke instellingen en bedrijven. Net als afval afkomstig uit natuur en plassen.

Biomassastromen worden regionaal bewerkt tot compost, houtchips, biobrandstof en biologische kringloopproducten.

Bij het scheidingsstation komt een upcyclestation. Materialen en grondstoffen worden hier verzameld en bewerkt en verwerkt tot weer bruikbare producten.

We stimuleren circulaire werkgelegenheid rondom materialen, producten grondstoffenketens.

Grondstoffen kunnen hoogwaardig worden ‘ge-upcycled’. Samenwerking met regiogemeenten, marktpartijen, kennisinstellingen, natuur- en plassenbeheerders en inwoners is nodig om de grondstoffenhuishouding in de regio te optimaliseren tot een cirkelregio.

Organiseer de verwerking van afval/grondstoffen bij voorkeur zo lokaal of regionaal mogelijk, om onnodig gesleep met afval te voorkomen.

Hergebruik van grondstoffen als plastic draagt in grote mate bij aan het terugbrengen van de C02-uitstoot.

De verwerking van afval biedt kansen voor allerlei vormen van werkgelegenheid en innovatie (sorteren, inzamelen, repareren, hergebruiken, demonteren en ‘refurbishen’ van producten en materialen: textiel/kleding, elektronica-ICT, kringloopgoederen).

De gemeente gaat circulair inkopen en ontwikkelt samen met marktpartijen criteria om de circulaire economie verder te ontwikkelen.

Van duurzaam inkopen en aanbesteden tot schone stroom en circulaire gebouwen.

Bij aanbestedingsopdrachten is niet de aanschafprijs leidend is, maar de kwaliteit en duurzaamheid.

Meer info over circulair inkopen:www.mvonederland.nl

De green deal over beton, de betaon-alliantie: http://mvonederland.nl/sector/beton-en-cement

[Gemeente] stimuleert circulair en ‘biobased’ bouwen.

Nieuwe wijken worden circulair en energieneutraal opgezet, met zoveel mogelijk hergebruik van materialen en ruimte voor decentrale sanitatie en stadslandbouw.

Nieuwe gebouwen krijgen een materialenpaspoort, om hergebruik van de materialen te vergemakkelijken bij het einde van de levensduur.

Bij sloop van gebouwen winnen we zoveel mogelijk materialen terug (circulair slopen).

Circulair bouwen, zie: www.cobouw.nl


[Gemeente] werkt in samenwerking met het waterschap aan het sluiten van de kringloop van fosfaat en andere voedingsstoffen.

Bijvoorbeeld door terugwinning uit rioolwater en andere afvalstromen.

www.amsterdam.nl/bestuur-organisatie/volg-beleid/agenda-duurzaamheid/publicaties-duurzaam/onderzoek-amsterdam/

www.bureaudehelling.nl/artikel/huisdieren-leveren-forse-bijdrage-aan-fosforverlies-interview-kimo-van-dijk

Taxussnoeisel wordt apart ingezameld voor medicinale toepassingen.

Een mooi voorbeeld van afval = grondstof: taxussnoeisel wordt gebruikt voor chemotherapie.

De snoeiperiode loopt van juni tot augustus: tegelijk een mooie aanleiding om bewoners actief bij groenonderhoud te betrekken.

In Huizen worden bewoners opgeroepen om taxushagen op de begraafplaats te snoeien.Snoeisel uit particuliere tuinen kan hier worden afgeleverd bij het scheidingsstation.

Er zijn inmiddels ook bedrijfjes die een vergoeding geven voor ingezamelde m³..

De gemeente geeft het goede voorbeeld en beperkt de hoeveelheid afval.

Door zo veel mogelijk digitaal te werken, beperkt de gemeente het papierverbruik beperkt. Bij de inkoop wordt gelet op overbodig verpakkingsmateriaal. In het gemeentehuis en op de gemeentewerf wordt afval gescheiden ingezameld.Archieven en andere papierstromen worden gedigitaliseerd. In het gemeentehuis staan gescheiden afvalbakken.

We stimuleren het hergebruik van oude spullen in nauwe samenwerking met het kringloopbedrijf of kringloopwinkels.

De gemeente Zoetermeer werkt samen met de Stichting Ecoware voor hergebruik van computers: www.ecoware.nl

De gemeente zet in op zelf composteren.

Door zelf compost en dus mest te maken, hoeft mest niet meer gekocht te worden. Dit levert een besparing op én het milieu wordt ontzien.

De gemeente Bronckhorst verstrekte gratis compostvaten (zolang de voorraad strekt).

2B Verkeer en vervoer

Tweets: GroenLinks wil: voorrang voor voetgangers en fietsers. GroenLinks wil: een aantrekkelijk openbaar vervoer. GroenLinks wil: alleen met de auto als het niet anders kan.

Thema’s: 1. Voorrang voor de fiets2. Overal fietsenstallingen3. Veilig te voet of op de fiets


4. Aantrekkelijk openbaar vervoer5. De auto als het moet6. Parkeren7. Schoon vrachtvervoer en slimme bevoorrading

2B.1 Voorrang voor de fiets


Onze gemeente stimuleert het gebruik van de fiets voor korte afstanden. Binnen [gemeente] wordt het aantrekkelijker om de fiets te pakken.

De fiets moet het centrale vervoermiddel in woongebieden worden. Dat is nu, met uitzondering van de laagste en hoogste leeftijdsgroepen niet het geval.

Voor het milieu, de gezondheid en de veiligheid op straat is het belangrijk het fietsgebruik te stimuleren, vooral bij de jeugd.

Als je in zelf de gemeenteraad zit: voer een ‘Week van de fiets’ in.

Tijdens de campagne: organiseer fietstochten met (kandidaat)raadsleden, waarbij inwoners kunnen aangeven wat wel en niet prettig is voor fietsers in de gemeente.

GroenLinks zorgt voor een goed fietsnetwerk. De openbare ruimte in [gemeente] wordt in principe ingericht voor fietsers en voetgangers. Auto’s zijn 'te gast'.

Benoem concrete plekken waar dit zou kunnen. Denk aan ontbrekende schakels (zonder weginfra), zwakke schakels (veel oponthoud, druk en krap) en comfort (matige wegverharding, obstakels).

Door de aanpassingen te combineren met al geplande onderhoudswerkzaamheden, kunnen de kosten worden beperkt.Overigens is het principe van shared space niet onomstreden.

Voorbeeld van shared space in Haren:www.fietsberaad.nl/index.cfm?lang=nl&section=Voorbeeldenbank&mode=detail&repository=Shared+space+Haren

Voetgangers en fietsers krijgen prioriteit bij de inrichting van verkeersstromen in en naar het centrum.

Er worden doorgaande veilige (vrij liggende) fietsroutes aangelegd, met goede aansluiting op bus/treinstation.

Benoem concrete plekken waar dit zou kunnen.

Door de aanpassingen te combineren met al geplande onderhoudswerkzaamheden, kunnen de kosten worden beperkt.


Er komt een netwerk van speciale fietsstraten waar fietsers prioriteit hebben en waar de auto te gast is.

Fietsstraten zijn comfortabel ingericht met herkenbaar rood asfalt. Door de voorrang ten opzichte van zijstraten deze straten voor de fietser sneller dan gewone woonstraten.

Benoem concrete plekken waar dit zou kunnen. Door de aanpassingen te combineren met al geplande onderhoudswerkzaamheden, kunnen we de kosten beperken.

Zie voor de voordelen van fietsstraten: www.zwolle.nl/wonen-leven/verkeer/fiets-1/fietsstraten.htm

Langste fietsstraat (3,5 km) in Oss: www.fietsberaad.nl/index.cfm?lang=nl&section=Voorbeeldenbank&mode=detail&repository=Lange+fietsstraat+met+overrijdbare+middenberm

Haarlem: www.fietsberaad.nl/index.cfm?lang=nl&section=Voorbeeldenbank&mode=detail&repository=Positie+fietsers+op+fietsstraat+verduidelijken+met+asmarkering

Er komen 'fietssnelwegen' vanuit naburige gemeenten of het buitengebied naar grote school- en werklocaties in de stad en naar OV-knooppunten.

De fietssnelweg is een nieuw fenomeen. Er zijn geen kruisingen en er is altijd voorrang, dat is veilig en levert een flinke tijdwinst op. Het gaat hierbij om een hoogwaardig fietspadennet naar woon- en werklocaties met aansluiting op recreatieve routes.

Door de ontwikkeling van de elektrische fiets kunnen grotere afstanden worden afgelegd. Ook zal de e-bike steeds vaker ontsluitend openbaar vervoer vervangen. Daarbij hoort een passende e-infrastructuur (inclusief oplaadpunten).

Benoem concrete plekken waar dit zou kunnen. Door de aanpassingen te combineren met al geplande onderhoudswerkzaamheden, kunnen we de kosten beperken.

www.fietssnelwegen.nl: ‘Een aantal fietssnelwegprojecten en andere innovatieve ideeën op het gebied van fietsen en fiets-infrastructuur vind je op deze website. Van overdekt fietspad tot wachttijdvoorspeller. Van skateroute tot gekoeld fietspad. Kijk wat Nederland nog meer doet voor fietsen! Of laat je inspireren door buitenlandse voorbeelden van fietsmaatregelen en fietsbeleid.’

www.FietsFilevrij.nl: ‘Het project Fiets filevrij van de Fietsersbond verbetert bestaande fietsroutes in Nederland die langs fileknooppunten lopen.’


Verkeerslichten worden fietsvriendelijk afgestemd, met secondetikkers die de wachttijden aangeven.

Waar verkeerslichten bij regen gunstig afgestemd kunnen worden voor fietsers, kan dit bij mooi weer net zo goed. Doen dus!

Door de aanpassingen te combineren met al geplande onderhoudswerkzaamheden, kunnen we de kosten beperken

Voorbeelden Groningen en Brabant: www.fietsberaad.nl/index.cfm?lang=nl&section=nieuws&mode=newsArticle&repository=Groningen+geeft+fietsers+bij+regen+vaker+groen+licht

Onderzoek Zeeland: www.zeeland.fietsersbond.nl/nieuws/verkeerslichten-rapport-vlissingen-gepresenteerd

Onderzoek Eindhoven: www.eindhoven.fietsersbond.nl/successen/wachttijden-verkeerslichten

Er komt een meldpunt ‘Ruim baan voor de fiets’, waar inwoners suggesties kunnen doen voor verbetering van fietspaden en stallingmogelijkheden.

Een meldpunt kan worden ingezet voor het verwijderen van overbodige paaltjes op fietspaden (die veroorzaken veel ongelukken), voor het verbeteren van onoverzichtelijke (kruis)punten etc. Meldingen kunnen aanleiding zijn om samen met bewoners aan oplossingen te werken.

Algemeen: zie de voorbeeldenbank van Fietsberaad: www.fietsberaad.nl/index.cfm?section=Voorbeeldenbank(met rubrieken kruispunten, rotondes, verkeerslichten, wegvakken, fietsstroken, fietspaden, fietsstraten en fietsparkeren (rekken met fietsparkeerkeur).

En: www.fietsersbond.nlEr is altijd actuele informatie beschikbaar over fietsroutes en fietsenstallingen.Bij het strooien in de winter krijgen de hoofdfietsroutes net als de hoofdwegen en de buslijnen prioriteit.De gemeente voert een actief antifietsdiefstalbeleid met fiets- graveeracties, actieve controle, handhaving en opsporing.

Afkomstig uit het landelijke basisprogramma van Groen (onze zusterpartij in Vlaanderen): www.groen.be/ideen/programma_16.aspx

De gemeente doet mee aan de jaarlijkse Nationale Fietstelweek.

Het gaat om een nationaal fietsonderzoek waarbij het fietsgedrag wordt geregistreerd. De inzichten kunnen gemeenten gebruiken bij het verbeteren van het fietsnetwerk.Tegelijk is deelname natuurlijk promotie van het fietsgebruik.

Zie:www.fietstelweek.nl

2B.2 Overal fietsenstallingen



Er zijn altijd voldoende gratis stallingmogelijkheden voor de fiets.

In een aantal steden speelt de discussie over het betalen voor bewaakte stallingen. In zo'n geval kan het raadzaam zijn om een punt op te nemen over voldoende gratis (onbewaakte) stallingen.

Stallingmogelijkheden (bewaakt en onbewaakt) worden fors uitgebreid bij openbare voorzieningen, winkels, scholen, bushaltes en stations. Ook voor bakfietsen.

Naast fietsenrekken komen er ook fietsparkeervakken, die ook handig zijn voor scooters en bakfietsen.

Hier kun je concrete plekken noemen.

In Amsterdam, Utrecht en Den Haag worden fietsparkeervakken al succesvol toegepast:www.rtvnh.nl/nieuws/36080/Eerste+fietsparkeervakken+geopend

www.verkeersnet.nl/7873/proef-met-fietsparkeervakken-in-de-binnenstad-utrecht/

Er komen gemeentelijke fietsparkeernormen voor bedrijven en voorzieningen, zodat er ruim voldoende fietsparkeerplaatsen zijn.

Gemeenten moeten tussen nu en 2021 fietsparkeernormen in bestemmingsplannen opnemen. Daarvoor is een nota fietsparkeernormen vereist.

Wij willen dat mensen op veel plaatsen in onze gemeente leen- of huurfietsen kunnen nemen.

In veel gemeenten zijn al OV-fietsen beschikbaar, meestal alleen bij stations. Een dergelijk systeem kan ook bij andere bezoekersrijke locaties en bijvoorbeeld transferia aantrekkelijk zijn.

www.wikipedia.org/wiki/Witte_fiets, met onder meer de Nederlandse voorbeelden Amsterdam en de Hoge Veluwe

Antwerpen: www.wikipedia.org/wiki/Velo_Antwerpen

Brussel: www.wikipedia.org/wiki/Villo!

Parijs:www.wikipedia.org/wiki/V%C3%A9lib%27

Leeuwarden, park en bike:www.fietsberaad.nl/index.cfm?lang=nl&repository=Park+en+bike+moet+Friese+forenzen+tot+overstap+bewegen

2B.3 Veilig te voet of op de fiets



Fietsen wordt veiliger in [gemeente].

Binnen de bebouwde kom wordt 30 km/h de norm en 50 km/u de uitzondering.

Scooters worden, mét helmplicht, verbannen van het fietspad naar de rijbaan. We spelen actief in op de mogelijkheden om dit ook voor snorfietsen te doen.

Benoem concrete straten die onveilig zijn, bijvoorbeeld een top 5.

Bij maatregelen ter bescherming van fietsers en voetgangers kun je denken aan: veiliger oversteekvoorzieningen ('oversteken in etappes'), fysieke scheidingen, rotondes i.p.v. kruispunten, etc.

Bij herinrichting van 50km-straten kiezen voor vrijliggende fietspaden, tussen de stoep en de geparkeerde auto’s (natuurlijke buffer). Waar nodig de slechte staat van onderhoud van de fietspaden aanpakken.Door afscherming van zwaar verkeer kunnen dodehoekongevallen worden voorkomen.

Door de aanpassingen te combineren met reeds geplande onderhoudswerkzaamheden, kunnen de kosten worden beperkt.

Bron van de gegevens in de kolom ‘toelichting’:www.fietsberaad.nl/index.cfm?lang=nl&section=Kennisbank&mode=list&kennisbankPage=Overzichten+van+cijfers+en+feiten

Bron veilige routes: Veilig Verkeer Nederland:www.vvn.nl

Schema fietsvriendelijke wijk:www.fietsersbond.nl/de-buurt/wijken-voor-de-fiets/schema-van-een-fietsvriendelijke-wijk

[Gemeente] stimuleert ouders en kinderen om 'op voeten en fietsen' naar school te gaan.Tijdens de brengen haaltijden van basisscholen zijn de straten voor of rond het schoolplein autovrij.Voor ouders die hun kinderen met de auto naar school brengen komen er aparte kus- en zwaaiplekken.

'Kiss en ride'-zones worden bij scholen ook wel 'zoen en zoef'- of 'kiss en go'-zones genoemd. Al veel scholen hebben hiermee geëxperimenteerd en volgens Veilig Verkeer Nederland zijn de reacties daarover meestal positief.Zulke zones werken goed onder een aantal voorwaarden, zie: www.vvn.nl

Basisschool De Werft in Breda heeft een kus- en zwaaizone.

In Groningen heeft men een stopverbod ingevoerd voor schoolomgevingen.

Er komen veilige schoolroutes. Rondom scholen wordt het verkeer veiliger.

De gemeente maakt samen met elke school een plan voor het verbeteren van de verkeersveiligheid rond de school. Met verkeerstechnische maatregelen voor veilige schoolroutes en gedragsregels voor de ouders.

Benoem concrete situaties.

Schema veilige schoolomgeving, zie: www.fietsersbond.nl

Zie ook paragraaf 1A in hoofdstuk 1: Een kindvriendelijke openbare ruimte.

We promoten veilig fietsgebruik door scholieren.

Denk aan fietsverlichtingsacties in de hersft, voorlichting over gebruik van mobieltjes op de fiets – beide belangrijke oorzaken van ongelukken bij middelbare scholieren.


Voor senioren in [gemeente] maken we het verkeer veiliger.

Ouderen lopen een verhoogd overlijdensrisico in het verkeer. De belangrijkste oorzaak van het hoge overlijdensrisico van 75-plussers is hun grotere fysieke kwetsbaarheid. Daarnaast kunnen functiestoornissen ertoe leiden dat ouderen vaker betrokken zijn bij bepaalde typen ongevallen. Het type ongeval dat karakteristiek is voor oudere automobilisten is een ongeval bij het links afslaan op een kruispunt.

Maatregelen die het aantal ongevallen met oudere verkeersdeelnemers kunnen verlagen, zijn aanpassingen aan de infrastructuur, technische systemen in of aan het voertuig en en educatie/voorlichting aan zowel de ouderen zelf als aan de overige verkeersdeelnemers.

De gemeente kan samen met ouderenorganisaties voorlichtingsbijeenkomsten organiseren over verkeersveiligheid. Ook kunnen cursussen worden aangeboden voor veilig gebruik van scootmobiel en e-bike.

Bron: Factsheet Ouderen in het verkeer:www.swov.nl/rapport/factsheets/nl/factsheet_ouderen_in_het_verkeer.pdf

Zie voor voorlichting:www.blijfveiligmobiel.nl

In ‘Blijf Veilig Mobiel’ werken de ANWB, de Chronisch Zieken en Gehandicapten Raad, de Fietsersbond, Veilig Verkeer Nederland, Viziris, werkgroep Senioren en overige ouderenbonden (Unie KBO en PCOB) samen aan de verkeersveiligheid van ouderen. De ANBO coördineert het programma.

2B.4 Aantrekkelijk openbaar vervoer


We bevorderen het gebruik en de toegankelijkheid van het openbaar vervoer.

Met name voor gehandicapten en ouderen. Mensen voor wie het openbaar vervoer een obstakel is, blijven we een vorm van Collectief Vraagafhankelijk Vervoer aanbieden.

Stads- en streekbussen gaan rijden op elektriciteit of waterstof. In 2025 moeten alle bussen emissieloos zijn.

Eisen aan het openbaar vervoer kunnen worden gesteld door de concessiehouder bij de nieuwe aanbesteding (doorgaans is de provincie de OV-autoriteit). Regiogemeenten moeten samen de wensen bij de OV-autoriteit kenbaar maken.


We maken ons sterk voor wifi in de bus. Daarmee wordt het aantrekkelijker om met de bus naar school of werk te gaan.

[Gemeente] krijgt overal overdekte bushaltes, met accurate reizigersinformatie en goede stallingmogelijkheden voor de fiets (fietskluizen).

Benoem concreet de wijken en routes in je gemeente die nu met de bus lastig bereikbaar zijn.

De gemeente moet zich meer dan nu verantwoordelijk voelen voor het OV in [gemeente] en kent de mening van haar inwoners. Bij problemen dringt de gemeente aan op oplossingen.

Jaarlijks peilt de gemeente de mening van reizigers. De reacties worden gebruikt om bij de provincie en het busbedrijf aan te dringen op verbeteringen in de dienstregeling, bijvoorbeeld betere aansluitingen op ander OV. Let op: meestal doet de vervoerder zelf ook klanttevredenheidsonderzoek.

De gemeente heeft (tenzij ze een eigen vervoersbedrijf heeft) geen directe invloed op de lijnvoering en dienstregeling van de busmaatschappij. De gunner (provincie) en de vervoerder zijn de gesprekspartners. Er zijn wel twee momenten waarop de gemeente invloed kan uitoefenen. Allereerst bij het vaststellen van het programma van eisen voor de aanbesteding (inspreken bij de Statencommissie en wensen neerleggen bij GS). Een ander moment is het jaarlijkse overleg over de nieuwe dienstregeling.

De doorstroming van het stads- en streekvervoer binnen de bebouwde kom wordt met dynamisch verkeersmanagement sterk verbeterd.

Het gaat hier bijvoorbeeld om op afstand aangestuurde verkeersregelinstallaties, voorrang voor busverkeer, geleiding van verkeersstromen en centrale aansturing vanuit een regelkamer.

[Gemeente] gaat op zoek naar andere vormen van OV dan de traditionele bus. Zoals kleinere elektrische busjes, trams of een watertaxi.

Bijzondere initiatieven van GroenLinks: de kabelbaan in Leiden (kabelbaan), de tram in Groningen en de watertaxi in Terneuzen.

Taxi’s worden wat ons betreft hybride en/of elektrisch.We juichen de komst van fietstaxi's toe.

Afspraken hierover kunnen worden vastgelegd in een taxiconvenant.

Voorbeeld van fietstaxi: www.fietstaxiamsterdam.nl


Elke woning en elke zorg-, woon- of onderwijsvoorziening heeft een bushalte binnen […]meter afstand.

Let op: criteria als 200 (of 350 of 400) meter afstand zijn alleen haalbaar in grote gemeenten met een dicht buslijnennet.Vooral in landelijke gebieden is het van belang de kleine kernen te verbinden met elkaar en met het NS-station.

Nieuwe wijken krijgen meteen een hoogwaardige OV-ontsluiting. De kosten daarvan worden onderdeel van de planexploitatie.

De grondexploitatie wordt weliswaar extra belast door deze maatregel, maar daar staat tegenover dat de wijk aantrekkelijker wordt voor mensen die deels afhankelijk zijn van het OV. Samen met andere duurzaamheidmaatregelen kan de wijk zich zo onderscheiden. Dit soort extra investeringen vragen wel om scherpe keuzes t.a.v. andere investeringen (auto-ontsluiting, voorzieningen).

Wij kiezen voor verdichting van bebouwing rond knooppunten van openbaar vervoer.We maken ons sterk voor de komst van extra haltes langs bestaande spoorlijnen door de stad.

Het realiseren van nieuwe stations is een kwestie van lange adem (vijf tot tien jaar) en is gebonden aan strenge regels (zoals prognoses aantallen nieuwe instappers, zowel in spits- als in daluren).

GroenLinks wil dat gehandicapten, en senioren met een smalle beurs, buiten de spits gratis of goedkoper met de bus kunnen reizen.

Dit is een controversieel punt.Het idee achter ze maatregel is dat die vooral de bereikbaarheid van (krimpgebieden op) het platteland ten goede komt. Gratis/goedkoper openbaar vervoer voor deze doelgroepen is onderdeel van sociaal beleid en kan zonder veel kosten worden ingevoerd omdat ouderen, mensen met een lichte zorgvraag of met een lichamelijke beperking vooral zitplaatsen opvullen die anders leeg zouden blijven.

Als onderdeel van een programma van eisen bij de aanbesteding van het OV is dit een (te) duur punt.

Een proef met gratis OV inVlaardingen stopte i.v.m. bezuinigingen: www.vlaardingen.groenlinks.nl/node/47251 www.rijnmond.nl/nieuws/16-03-2011/vlaardingen-stopt-met-gratis-ov-voor-ouderen

Ook in Zeeland is hiermee geëxperimenteerd.


Wij zetten ons in voor openbaar vervoer op afroep.

Dit geldt vooral voor dunbevolkte gebieden waar buurtbussen en belbussen een prima alternatief OV-systeem vormen. Liever een bus op afroep dan lege bussen op vaste tijden.

Buurtbussen worden bestuurd door vrijwilligers. Er kunnen maximaal acht passagiers mee. Buurtbussen hebben gewone bushaltes maar die liggen vaak verder verspreid dan reguliere haltes op grotere knooppunten. Reizigers kunnen daarom langs de gehele route, voor zover de bus daar veilig kan stoppen, instappen door hun hand op te steken. En uitstappen door de chauffeur te waarschuwen.

De belbus rijdt alleen als er is gereserveerd. Een belbus heeft een aantal vastgestelde haltes maar rijdt niet volgens een vaste route of een vaste dienstregeling. De bus stopt enkel bij de haltes die vooraf zijn aangevraagd.

Voor informatie over bel- en buurtbussen zie:www.wikipedia.org/wiki/Belbus enwwwl.wikipedia.org/wiki/Buurtbus

Of: www.buurtbus.net/

De gemeente zet zich in voor extra trein- of spoorcapaciteit en nachttreinen.

Indien van toepassing.

2B.5 De auto als het moet


Grote ‘mobiliteitsveroorzakers’ zoals kantoren en mbo- en hbo-locaties worden alleen nog rondom het station en OV-haltes gebouwd.

Denk ook aan grote werkgevers of evenementenlocaties als voorbeeld.

Het Radboudziekenhuis in Nijmegen: fietsgebruik werknemers verdubbeld (informatie van werkgroep Exact GroenLinks)

Zie ook paragraaf 2B.6 over parkeren.


Er komen transferia, met goede verbindingen met de binnenstad. Het centrum wordt autoluw of autovrij, omzoomd door een autoluwe binnenring. Zo houden we de binnenstad leefbaar!

Een typisch 'stadsprobleem': het dichtslibben van de binnenstad.

Mensen die met de auto naar het centrum willen, laten hun voertuig aan de rand van de (binnen)stad achter op transferia. Van daaruit zorgen goedkope of gratis fietstaxi's en pendelbussen voor een snelle en comfortabele verbinding naar hartje stad.

Utrecht zet in op openbaar vervoer, fiets, schoner vervoer en meer kwaliteit in de openbare ruimte. Inclusief het weren van ‘oude diesels’ in milieuzones.

‘Tot nu toe lag in het mobiliteitsbeleid van Utrecht de nadruk op het oplossen van verkeersproblemen en niet op de vraag in hoeverre de kwaliteit van de stad kon verbeteren. Dat draaien we nu om door te beschrijven welke soorten van mobiliteit we in de stad willen, gezien vanuit de kwaliteit die de stad moet krijgen.’ www.utrecht.nl/smartsite.dws?id=363893

Uit de Nota Nijmegen Duurzaam Bereikbaar: ‘Een groene doorstroomroute om het centrum heen, nieuwe transferia aan de rand van de stad waar automobilisten kunnen overstappen op openbaar vervoer of de (elektrische) fiets, toevoeging van de lijn Beuningen – Station Goffert – Heyendaal aan het toekomstige netwerk van HOV-lijnen in de stad, en verdere uitbreiding van het netwerk van snelfietsroutes.’

Wij stimuleren het gebruik van milieuvriendelijke auto’s. [Gemeente] beschikt daarom over vier jaar over een netwerk van elektrische auto-oplaadpunten. De daar gebruikte elektriciteit is uiteraard opgewekt met zon- of windenergie.

Het gehele gemeentelijke wagenpark (vuilniswagens, milieubeheer, auto’s B&W, veegwagens, etc.) gaat over op elektrisch rijden.Op de ontsluitingswegen naar een wijk of stadsdeel bevorderen we de doorstroming door de invoering van een groene golf, het plaatsen van doseer- en verkeerslichten en de aanleg van rotondes. Meer doorstroming is veiliger en prettiger rijden en geeft minder CO2-uitstoot.


We ontmoedigen het sluipverkeer door woonwijken door fysieke maatregelen en een maximumsnelheid van 30 km per uur. Dat laatste is ook veiliger.

Benoem concrete wijken waar dit kan.

Er komen experimenten om wijkgedeeltes met smalle straten autovrij te maken. Zulke straatjes worden vanzelf plekken waar kinderen lekker kunnen spelen.

Benoem concrete wijken waar dit kan.

Wijkbewoners mogen meebeslissen om hun straat meerdere malen per jaar autovrij te maken voor buitenspeeldagen, buurtfeesten, rommelmarkten, etc.

Let op: dit is niet overal mogelijk, omdat het grote gevolgen kan hebben voor de omliggende straten.

Afkomstig uit het landelijke basisprogramma van Groen (Vlaanderen): www.groen.be/ideen/programma_16.aspx

Voorbeelden van kinderstraten waar kinderen veilig kunnen spelen: Zwolle, Zwartewaterland, Rijssen en Hardenberg.


2B.6 Parkeren


GroenLinks wil meer ruimte voor mens en natuur. Bewoners die bewust kiezen voor een autoloze straat krijgen daar groen, speelruimte of een fietstrommel voor terug. Wij geven actief steun aan initiatieven voor leefstraten.

De auto voor de deur parkeren is niet langer vanzelfsprekend. Vaak is het beter voor de leefbaarheid van de wijk om auto's aan de rand daarvan achter te laten en een stukje te lopen.

Er komt daarnaast een strikter verkeersmanagement met bijvoorbeeld parkeerabonnementen bij veroorzakers van grote vervoersstromen (onderwijsinstellingen, kantorencomplexen, vergadercentra etc.)

www.utrecht.nl/bestuur-en-organisatie/initiatief-en-invloed/participatie/leefstraten/

We moedigen het ‘autodelen’ aan door een aantal parkeerplaatsen beschikbaar te stellen voor deelauto’s.

Hier komen alleen plekken voor elektrische auto’s beschikbaar, in combinatie met een elektrisch oplaadpunt.

Denk aan bedrijven als Mywheels en Greenwheels die deelauto’s aanbieden.

Meer informatie: www.milieucentraal.nl/themas/schoon-en-zuinig-op-weg/auto-delen

Er zijn inmiddels diverse bedrijven die een deelautosysteem met 100% elektrische voertuigen aanbieden.

Bij nieuwbouw wordt de parkeerruimte op eigen terrein gerealiseerd (eventueel ondergronds of in de hoogte). We stellen strikte parkeernormen voor in het openbaar gebied.


Het parkeren van auto’s kost veel openbare ruimte. Autobezitters nemen hiervan de maatschappelijke kosten voor hun rekening. In de hele gemeente of in bepaalde delen moeten mensen betalen om te parkeren.

Dit is een omstreden toepassing van het principe 'de vervuiler betaalt' ofwel van het doorberekenen van maatschappelijke kosten. Op de plek die particuliere auto's innemen in de openbare ruimte kan geen groenstrook, plantsoentje of speelplek worden gerealiseerd.

Het betreft een mogelijke extra inkomstenbron voor de gemeente, maar er staan echter ook forse kosten tegenover. En het is een lastenverzwaring voor inwoners met een auto die geen parkeergelegenheid op eigen terrein hebben.

Het gaat om de verandering van het principe ‘gratis, tenzij’ naar ‘betaald, tenzij'. In bepaalde gebieden kun je er ook voor kiezen om parkeren gratis te maken of te houden. Nu kent een aantal gemeenten al betaald parkeren in (de 'schilwijken' rond) de binnenstad, terwijl parkeren in de buitenwijken gratis is. Dan is uitbreiding van betaald parkeren een logische vervolgstap. Benoem de delen van de gemeente waar je betaald parkeren wilt invoeren.

'Gratis parkeren' bestaat overigens niet: de benodigde ruimte wordt uit de algemene middelen betaald, gevoed door de OZB.

NB Het voorstel kan ertoe leiden dat voortuinen worden betegeld t.b.v. een parkeerplaats bij huis.


2B.7 Schoon vrachtvervoer en slimme bevoorrading


De binnenstad wordt autoluw.

De gemeente stimuleert bedrijven om een meer milieuvriendelijke manier van bevoorrading voor winkels te bedenken.

Iedereen heeft baat bij een efficiënte bevoorrading en tegelijk een hoog vestigings- en leefklimaat. Met verschillende typen voertuigen is maatwerk tot in alle centra en woongebieden mogelijk. Bijvoorbeeld een overslagsysteem op elektrisch aangedreven kleinere voertuigen.

Een fijnmazig systeem van elektrische busjes door de stad kan niet alleen een uitkomst zijn voor het goederenvervoer maar ook voor het personenvervoer.

De gemeente kan de (binnen)stad autoluw maken, een bepaalde rijroute en laad- en losplaatsen aanwijzen, zodat bedrijven gedwongen worden na te denken over een andere wijze van bevoorrading.

Ook kan de gemeente de zogeheten venstertijden als instrument inzetten: tijden waarop vrachtwagens de winkelstraten in mogen rijden om te bevoorraden. De gemeente heeft dus geen directe bevoegdheid, maar via indirecte weg is beïnvloeding wel mogelijk. Dat vergt afspraken met regiogemeenten en vertegenwoordigers van het logistieke bedrijfsleven (TLN en EVO).

De gemeente geeft actief vorm aan Green Deal zes: emissievrije stadsdistributie in 2025

Deventer Stadsdistributie is de enige vervoerder die buiten de venstertijden in de binnenstad van Deventer goederen bezorgt: met elektrische auto’s.www.sallcon-werktalent.nl/7-ondernemers/19-onze-facilitaire-diensten/88-deventer-stadsdistributie.html

Voor afspraken zie Convenant vrachtverkeer Regio Gooi en Vechtstreek 2013: www.regiogv.nl

www.greendealzes.connekt.nl

[Gemeente] weert vervuilende auto’s zoveel mogelijk geweerd. Alleen de schoonste vrachtwagens en bestelbusjes mogen de stad in.

Een milieuzone is een gebied in de binnenstad van grote gemeenten waar de toegang voor vrachtwagens die te veel fijnstof en stikstofoxiden uitstoten beperkt is. Het doel van de milieuzone is om de luchtkwaliteit te laten voldoen aan de norm.

Er komen afspraken met pizzeria’s, taxibedrijven, postbedrijven, makelaars en

Bron: www.milieuzones.nl/Daar is ook een overzicht te vinden van de milieuzones in ons land.


andere ondernemers om elektrisch te rijden (e-fiets, e-scooter, e-bakfiets, e-auto).

De gemeente gaat voor ‘schone schepen’ binnen de gemeentegrenzen.

Schone schepen krijgen korting op het havengeld. Zo stimuleren we binnenvaartschepen om te gaan voldoen aan het milieukeurmerk Green Award.

Dordrecht stimuleert schone scheepvaart en wint Green Award.

Over het keurmerk Green Award: www.greenaward.org/459-nederlands.html

We stimuleren goederenvervoer over grachten en kanalen in de stad.

Alternatief vrachtvervoer: milieuvriendelijk, weinig 'verkeershinder' en bovendien goed voor het stadsbeeld.

In Utrecht heeft men de 'bierboot':www.utrecht.nl/smartsite.dws?id=316811

[Gemeente] werkt actief mee aan een verschuiving van wegvervoer naar vervoer per water en spoor.

Mogelijkheden: gerichte acquisitie van bedrijven, een kwaliteitsimpuls van de havens en 'natte' bedrijventerreinen, het verdiepen van havens, het verlengen van steigers en het aanbrengen van (nuts)voorzieningen.

Amsterdam:www.portofamsterdam.nl/Ned/Duurzaamheid/Duurzaamheid-Milieu.htmlwww.portofamsterdam.nl/Ned/Duurzaamheid/Duurzaamheids-principles.html

Het vliegtuig is de meest vervuilende vorm van transport. Wij verspillen geen overheidsgeld aan een regionale luchthaven.

Noem de luchthaven waar je tegen bent.

2C Natuur en groen

Tweet: GroenLinks gaat voor een groene gemeente. Dat is gezond, duurzaam én prettig wonen.

Thema’s: 1. Groen in de gemeente2. Schoon en veilig water 3. Een gezonde en aantrekkelijke woonomgeving

2C.1 Groen in de gemeente


Algemeen:www.groenkennisnet.nl

GroenLinks wil een groene wijk voor iedereen!

Wijken met veel steen krijgen

Benoem concreet in welke wijk of buurt er bomen bij moeten komen en er steen verdwijnt.

Er bestaat geen vastgestelde

Inspiratie voor de praktijk, zie:‘Een groene en gezonde wijk’www.springzaad.nl


meer groen. norm voor de hoeveelheid groen per woning. Richtgetal is 75 m2

per woning.

Het vervangen van riolering en bestrating vormt een goede aanleiding om ook de straat te vergroenen met een diversiteit aan bomen in grote plantvakken.

Bestaand groen blijft groen. De groene parels blijven behouden en we zorgen er goed voor.

Al het groen moet in een groenstructuurplan in kaart worden gebracht, als leidraad bij toekomstige plannen en bij beheer en onderhoud.Benoem de waardevolle groene stukken, parken en natuurgebieden die je wilt behouden.

Hanteer als uitgangspunt dat gezonde bomen niet worden gekapt. We kappen alleen bij gevaarlijke situaties (ziekte, wortelopdruk) of als andere bomen in de verdrukking komen.

Let op: groen is soms een bron van conflict. De een klaagt over het kappen van een boom, de ander over overlast van de boom. GroenLinks moet groenbehoud voorop stellen. Wortelopdruk bij bomen kan voorkomen worden door grotere plantvakken.

Beeldbepalende, monumentale bomen en struiken blijven staan.

Zwolle werkt met een ‘lijst bijzondere bomen’: www.zwolle.nl/wonen-leven/natuur-en-milieu/bomen/bijzondere-bomen-5.htm

Publicatie Bomen in Zaanstad; Natuurlijk belangrijk:www.edepot.wur.nl/136181

Buurtbewoners die hun straat of buurt willen vergroenen, krijgen onze hulp.

De gemeente kan dat actief uitdragen en faciliteren. Denk aan zelfbeheercontracten, groenonderhoud in medebeheer en eigen kleinschalige vergroeningsactiviteiten zoals geveltuinen en buurtmoestuinen.

Maak buurtbeheer zichtbaar, bijvoorbeeld met het tegelopschrift ‘Dit groen wordt door de buurt beheerd’.

Groen moet je Doen: vormen van zelfbeheer in Utrecht, zie: www.utrecht.nl/smartsite.dws?id=247180

Gemeentebeleid Zwolle voor aanleg geveltuinen:www.zwolle.nl/wonen-leven/natuur-en-milieu/geveltuin.htm

Subsidieregeling groene daken en groene gevels:


Groenonderhoud door bewoners is doorgaans geen bezuiniging. Het vergt immers ook facilitering door de gemeente. Het vergroot wel de betrokkenheid van bewoners bij hun eigen woonomgeving, de sociale cohesie en daarmee de leefbaarheid.

www.utrecht.nl/smartsite.dws?id=302792

[gemeente] stimuleert groenaanleg op eigen grond door burgers.

Hierbij kan de gemeente gratis bomen aanbieden in de herfst of een groene gevel stimuleren.

Brussel geeft een premie voor klimplanten aan de gevel:www.brussel.be/7220/

In Doetichemse wijk Schoneveld zijn er gratis bomen voor inwoners.

Om dieren in de natuur de ruimte te geven, laten we groene gebieden zoveel mogelijk op elkaar aansluiten.

Dieren komen op die manier eenvoudig van het ene groengebied naar het andere. Zo blijven populaties gezond en worden stukken groen opnieuw bewoond.

Binnen groengebieden wordt gestreefd naar zoveel mogelijk natuurlijke biodiversiteit. De gemeente trekt samen op met buurgemeenten, regio en provincie voor het maken van natuurplannen, verbindingszones en het verwerven van de daarvoor benodigde middelen.

Binnen regio’s wordt gezocht naar kansrijke locaties en kansen voor bijzondere soorten en biotopen. De gemeente accepteert dat gekozen natuurlocaties buiten de eigen gemeente kunnen liggen.

Zie ook paragraaf 2E over dierenwelzijn.

[Gemeente] levert een bijdrage aan het realiseren van het Natuur Netwerk Nederland (de ecologische hoofdstructuur). Waar mogelijk creëren we extra groene ruimte in de bebouwde kom.

Als gevolg van de bezuinigingen is de voltooiing van de Ecologische Hoofd Structuur (EHS, nu NNN) met de verbindingszones vertraagd. Medewerking van de gemeenten is cruciaal in dit proces.

Grond die een agrarische bestemming heeft, zal eerst een natuurbestemming moeten krijgen. Meestal kan de bestemming pas na aankoop van gronden worden gewijzigd. Benoem de gebieden waar het om gaat.


[Gemeente] houdt bij het ontwikkelen van gebieden direct rekening met de aanwezige natuurwaarden.

Benoem kansrijke gebieden. De Dierenwelzijnsnota van Zwolle bevat een protocol voor planontwikkeling:www.zwolle.nl/wonen-leven/natuur-en-milieu/dieren/Dierenwelzijn-1.htm(zie pagina 9 van de download)


Bij het beheer van het gemeentelijke groen staan biodiversiteit, bescherming van dieren en hun leefgebieden voorop.

[Gemeente] ontwikkelt een eigen Gedragscode Flora en Fauna.

Er kan bijvoorbeeld een maaien kapverbod worden ingesteld tussen 15 maart en 15 juli om broedende vogels en andere dieren met jong hun rust te geven. Zowel in die periode als daarbuiten gelden de bepalingen van de Wet natuurbescherming.

Gedragscode Flora en Fauna Amstelveen.


Door de aanleg van (fiets)paden, kanoroutes, beter openbaar vervoer en kleinschalige recreatie bij de boer, worden groene gebieden beter toegankelijk.

Voorbeeld: de robuuste groene loper Eindhoven-Oirschot, Slowlane of Brainport Avenue rond Eindhoven.

2C.2 Schoon en veilig water


[Gemeente] wordt klimaatbestendig. Als gevolg van de klimaatsverandering krijgen we steeds vaker te maken met hitte en droogte enerzijds en extreme neerslag en wateroverlast anderzijds. Om ons tegen deze bedreigingen te beschermen, moet onze woonomgeving klimaatbestendig worden ingericht.

De bedreigingen hebben invloed op de gezondheid van mensen, de leefbaarheid van buurten, het comfort in woningen en gebouwen, en op de arbeidsproductiviteit. Dit leidt ook tot economische schade.

Volgens de Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie moet de

www.waterenklimaat.nl

klimaatbestendige wijken: www.tno.nl

www.vng.nl/onderwerpenindex/milieu-en-mobiliteit/water-en-riolering/publicaties/gebiedsontwikkeling-in-de-klimaatadaptieve-stad

Voor allerlei tips om de stedelijke omgeving rainproof te maken zie:Amsterdam Rainproof www.rainproof.nl

www.Huizenklimaatbewust.nl


bebouwde omgeving in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust zijn ingericht. Dat betekent dat de gemeente in 2020 een plan moet hebben om dit te realiseren.

Steden zijn altijd warmer dan het buitengebied. Daarnaast is de ene wijk kwetsbaarder dan de andere, afhankelijk van het percentage bebouwd, verhard en groen oppervlak. Naast een goede waterafvoer en waterberging biedt groen oplossingen voor hitte, wateroverlast en droogte door verdampingskoeling, schaduw en infiltratie van water in de ondergrond.

Het klimaatbestendig maken heeft grote gevolgen voor de ruimtelijke inrichting van de woonomgeving. Het is daarnaast een enorme maatschappelijke opgave. We moeten hierbij zoveel mogelijk werkzaamheden combineren, denk aan waterbeheer, het vervangen van de riolering, meer groen mobiliteit en herinrichting van wegen. En niet te vergeten: de nieuwe gasloze energievoorziening.

Om wateroverlast te beperken, komt er meer ruimte voor water.

We realiseren alternatieve, tijdelijke waterbergingslocaties (parkeergarages, sportvelden, vijvers in parken, wadi’s in bermen) om de wateroverlast bij extreem hevige regenbuien te kanaliseren.

Een klimaatbestendige gemeente is veilig voor overstromingen, heeft voldoende capaciteit om regenwater vast te houden en zal niet opwarmen tijdens een hittegolf.

Wadi’s kunnen goed worden gecombineerd met bomen, met name inheemse wilde wilgensoorten. Wilgen zijn ecologisch waardevol omdat er veel insecten op afkomen en ze in het voorjaar stuifmeel leveren voor bijen. Daarnaast verdampen wilgen veel water als het warm is waardoor de stad afkoelt.

Waterplein in Rotterdam:www.hhdelfland.nl/actueel/@42029/eerste-waterplein/http://www.youtube.com/watch?v=5bkXGAAF0ms&feature=youtu.be

In de gemeente Huizen is bij de aanleg van een rotonde meteen een waterbergingsbak aangelegd met een inhoud van 800.000 liter.

Regenwater wordt waar mogelijk niet via het riool afgevoerd, maar vastgehouden in de bodem of afgevoerd naar vijvers, waterpleinen of kanalen.

Dat kan bijvoorbeeld door het toepassen van waterpasserende stenen, met name op de hoger gelegen delen van de gemeente. Of door het aanleggen van zogeheten ‘wadi’s’ in bermen en

De gemeente kan zich aansluiten bij de Operatie Steenbreek. Organiseer voor bewoners een actie ‘Tegels eruit, tuin erin’.Zie: www.operatiesteenbreek.nl


het vergroenen van versteende gebieden (het weghalen van bodemverharding). En door daken van beplanting te voorzien en waterpleinen aan te leggen.

[Gemeente] betrekt bewoners actief bij het klimaatbestendig maken van de gemeente.

Woningen, gebouwen en terreinen moeten zoveel mogelijk water opvangen, bufferen en infiltreren op hun eigen gebied en zo min mogelijk lozen in het riool, op straat, in de sloot of omliggende terreinen.Infiltratie voor nieuwbouw kan verplicht worden gesteld.Denk aan het afkoppelen van regenpijpen, toepassing van ondergrondse waterkratten en regentonnen en het ontstenen van voor- en achtertuinen.

Zie voor tips:www.huizenklimaatbewust.nl/afkoppelen

De komende jaren wordt de riolering vernieuwd. Daarbij wordt het hemelwater apart van het afvalwater ingezameld (voor zover dat nog niet al is gedaan).

Een verbeterd gescheiden stelsel voorkomt overbelasting van het rioolstelsel. De gemeente kan in samenwerking met het waterschap een gezamenlijk investeringsplan maken om het rioolbeheer klimaatbestendig en kosteneffectief te maken.

Let op: aanpassing van riolering vergt jarenlange investeringen. Een gemeente die hier niet tijdig werk van maakt, komt voor enorme uitgaven te staan.Als de gefaseerde aanpak van riolering tegelijk plaatsvindt met de renovatie van straten en de aanleg van glasvezel, scheelt dat veel kosten en overlast voor bewoners.

Als de riolering wordt vernieuwd (meestal na 50-60 jaar) is het wegdek doorgaans ook aan vervanging toe, net als het groen in de straat. Bovendien staan we voor de transitie naar een gasloze energievoorziening. Grijp dit moment daarom aan om tot een duurzame, klimaatbestendige en leefbare herinrichting van de wijk te komen.


De gemeente bevordert het apart inzamelen van toiletwater en huishoudelijk afvalwater. Bij gescheiden watersystemen kunnen energie en grondstoffen makkelijker worden teruggewonnen.

Project Waterschoon (Friesland): www.waterschoon.nl/

De gemeente stimuleert mogelijkheden om water als energiebron in te zetten en grondstoffen uit afvalwaterstromen terug te winnen.

Door het innovatief benutten van de waterkringloop als een systeem dat niet alleen water transporteert maar ook een potentiële energiebron is.

Warmte/koude-koppelingen (grondwater).

In de wijk Zuidbroek in Apeldoorn worden 2500 woningen verwarmd door biogas uit rioolslib.

In diverse gemeenten wordt al geëxperimenteerd met het verwarmen van gebouwen met duurzame warmte uit rioolwater (riothermie). Een school in IJmuiden, appartementen in Goes en een zwembad.Zie ook www.rotterdam.nl -> riothermie

De gemeente vergroot de bereidheid van inwoners om bewust met water om te gaan.

Denk aan het geven van tips of het starten een regentonnenactie.

Voorbeeld uit Gouda: ‘water uit eigen ton’.

Om water te besparen stimuleert [Gemeente] het gebruik van 'grijs water', hemelwater en waterloze toiletten.

Tip: de gemeente kan ook adviezen voor waterbesparing geven in het kader van een duurzaam bouwadvies.

Voor de term grijs water: www.wikipedia.org/wiki/Grijs_water

Verharding, straatmeubilair en borden worden schoon gemaakt met osmosewater.

Door schoon te maken met dit gezuiverde water zijn er geen reinigingsmiddelen meer nodig.

Regenwater dat apart is opgevangen op de gemeentewerf kan worden gebruikt voor veegmachines.

We plaatsen watertappunten en schaduwrijke bomen om hittestress te voorkomen.

Benoem concrete plekken waar je een watertappunt kunt plaatsen, bijvoorbeeld langs een recreatieve fietsroute of in een centrumgebied.

2C.3 Een gezonde en aantrekkelijke woonomgeving


Iedereen wil wonen, werken, ondernemen en recreëren in een aantrekkelijke leefomgeving.De gemeente maakt daarvoor een Omgevingsplan voor het hele

Naar verwachting zal in 2019 één samenhangende Omgevingswet (2015) in werking treden. Dit is de nieuwe wet voor de fysieke leefomgeving, die de wetgeving en

Zie:www.omgevingswetportaal.nl


grondgebied. regels voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water bij elkaar brengt. De wet regelt daarmee het beheer en de ontwikkeling van de leefomgeving. Met minder maar overzichtelijkere regels, meer ruimte voor initiatieven en lokaal maatwerk en het geven en vragen van vertrouwen.

In dit kader is de gemeente verplicht een Omgevingsplan op te stellen, waarin alle bestaande bestemmingsplannen en verordeningen (monumenten, bomenlijsten etc.) worden ondergebracht. Deze opgave vraagt om samenwerking met de regiogemeenten en allerlei andere belanghebbenden, zoals de provincie, het waterschap, de veiligheidsregio en de omgevingsdienst. Een enorme operatie, die de komende tien jaar vorm krijgt en vergelijkbaar is met de stelselherziening die de afgelopen periode in het sociale domein heeft plaatsgevonden.

GroenLinks beschermt de natuur in en om [gemeente]. Bouwen doen we zoveel mogelijk binnen bestaand stedelijk gebied.

Door te kiezen voor de ‘compacte stad’ met veel groen, wordt de ruimte in het stedelijk gebied optimaal benut en spaar je het groene buitengebied. We bouwen zo veel mogelijk tussen de bestaande bebouwing en/of bij knooppunten van openbaar vervoer.

Voor een zorgvuldige afweging bij bouwen binnen en buiten bestaand stedelijk gebied biedt de zogeheten ‘ladder voor duurzame verstedelijking’ een goede handreiking:www.rijkoverheid.nl

Er komen meer groene recreatiegebieden rond de stad.

Alleen waar en wanneer dat mogelijk en tegelijk ecologisch verantwoord is.

Het weidse landschap en de kustlijn (inclusief duinen en aangrenzend natuurgebied) houden we puur: bebouwing wordt uitgesloten.


Als er toch in het buitengebied wordt gebouwd, dan richten we de nieuwbouw slim in en benutten we kansen voor 'groene combinaties'.

Denk daarbij aan:- wijkontsluiting primair per fiets en OV (sneller dan met de auto dat heet dan 'omgekeerd ontwerpen'!)- schone wijkenergie- woningrichting op het zuiden- waterpartijen, retentiebekkens (wateropvangbekkens) die tegelijk de leefomgeving verfraaien.

GroenLinks wil de bebouwde kom en het buitengebied beter met elkaar verbinden door het aanleggen van mooie wandel-, fietsen vaarroutes.

We willen meer recreatiemogelijkheden in de directe omgeving zodat mensen niet eerst een lange reis hoeven maken naar een natuurgebied

Door natuurgebieden toegankelijker te maken, zorgen we voor meer draagvlak voor natuurbehoud en recreatie.

De gemeente verbetert de levenskwaliteit van achtergebleven buurten en wijken oor de openbare ruimte daar te 'vergroenen' en te 'verblauwen'.

Groen draagt bij aan een veiliger gevoel en een prettigere woonomgeving. Bovendien zorgt het voor meer sociale contacten in de wijk, bijvoorbeeld bij adoptiegroen.Benoem concrete buurten die GroenLinks wil vergroenen.

Meer informatie over het adopteren van groen door buurtbewoners in Zoetermeer:www.zoetermeer.nl/sport-vrije-tijd/adoptiegroen_3431/

Wij gaan leegstand actief aanpakken: zo hoeft er niets nieuws te worden gebouwd en kan groen behouden blijven.

Leegstaande gebouwen worden omgebouwd tot betaalbare huurwoningen.

Gebruik van leegstaande panden kan helpen om groen in en om de gemeente te behouden.

Mogelijkheden voor leegstandbeleid: op nieuwe kantoren en bedrijfspanden een ‘verwijderingsbijdrage’ heffen, die wordt gebruikt om bestaande kantoren en bedrijfspanden om te bouwen tot woningen of ze te slopen. Leegstand langer dan een jaar kan door gemeenten worden beboet met een leegstandsheffing. Bij langdurige leegstand kan een gemeente een kantoor of bedrijfspand tegen de marktwaarde vorderen om te renoveren of te slopen. Overbodige regels die transformatie naar woningbouw belemmeren, worden aangepakt.

Voor mogelijkheden zie Rapportage Expertteam Transformatie:www.rijksoverheid.nl

Zie ook paragraaf 1D in hoofdstuk 1: Midden- en kleinbedrijf (MKB) en 1H: Huurders worden goed beschermd.

In krimpende gemeenten proberen we niet de bevolking, maar de voorzieningen op peil te houden, zoals onderwijs, zorg, winkels en openbaar vervoer.

De demografische krimp is in sommige gemeenten een gegeven. Wij willen werken aan een voorzieningenniveau dat daarbij past en tegelijk bijdraagt


aan de verbetering van de leefbaarheid van het gebied. Dat vraagt om creatieve oplossingen, zoals openbaar vervoer op maat, mobiele zorgverlening, samenwerkingsscholen en bezorgdiensten. Het kan ook leiden tot kwantitatieve afbraak (denk aan sloop van flats) en het bevorderen van kleinschalige kwaliteit (bijvoorbeeld het herstellen van de oorspronkelijke streekgebonden bebouwing).

Voor kinderen komen er natuurspeelplaatsen: speelplekken waar een kind met fantasie kan spelen en de natuur kan ontdekken.

Geef concreet aan waar dit kan, bijvoorbeeld een waterspeelplaats in het stadspark of een speelbos in een natuurgebied.

Voor natuurlijk spelen zie:www.natuurlijkgroen.com

Spelen voor kinderen met een beperking in Zwolle: www.zwolle.nl/wonen-leven/natuur-en-milieu/parken/schellerdriehoek.htm

Langs vijvers, vaarten en kanalen leggen we waar dat effectief is natuurvriendelijke oevers aan.

Natuurvriendelijke oevers zijn goedkoper in onderhoud en leveren een bijdrage aan de waterkwaliteit. Ze zien er bovendien fraaier en kleurrijker uit.

GroenLinks wil recreatie langs het water bevorderen. Door het aanleggen van aanlegsteigers en het creëren van zwemplekken in en picknickplaatsen langs het water.

Benoem concrete plekken.

Vaarroutes zijn veilig. De gemeente gaat actief aan de slag om belemmeringen en knelpunten voor vaarrecreatie weg te nemen op de plekken waar dit kan. In natuurgebieden blijven we voorzichtig om de rust niet teveel te verstoren.

Let op: waterplanten als fonteinkruid, die welig tieren en waarover de pleziervaart klaagt, dragen wél bij aan een goede kwaliteit van het water. Zorg voor een goede belangenafweging tussen natuur en recreatie. Het is aan te bevelen hier bij aanplant rekening mee te houden.


De gemeente beheert parken, bermen en oevers ecologisch, zodat wilde bloemen optimaal voedsel voor bijen kunnen zijn.

We leggen ook nestvoorzieningen aan, zoals nestkastjes voor vogels.

Beplanting wordt zoveel mogelijk met inheemse soorten uitgevoerd, omdat daar inheemse insecten en vogels op afkomen.

Dit sluit aan bij het programmapunt: aanleg natuurvriendelijke oevers.

www.biodiversiteit.nl/slag/voorbeelden/natuur-de-brabantse-achtertuin

De gemeente Boxtel heeft via het project ‘Biodiversiteit in de achtertuin’ duizend gezinnen tegen kostprijs voorzien van bijzondere planten, struiken en dierenverblijven ter vergroting van de biodiversiteit. Het project is overgenomen door andere Brabantse gemeenten zoals Vught en Heusden.

Er komen groene daken op gemeentelijke gebouwen en de gemeente bevordert de aanleg ook bij andere organisaties en particulieren.

Groene daken houden regenwater langer vast en leveren een bijdrage aan energiebesparing, hittebeperking en het vasthouden van warmte.

Subsidieregeling groene daken en groene gevels: www.utrecht.nl/smartsite.dws?id=302792

Zie ook paragraaf 2D: Duurzaam wonen en bouwen.

We promoten stadslandbouw (urban farming) en het aanleggen van gezamenlijke moestuinen. Voedselproductie moet weer dichter bij de inwoners komen.

We merken een toenemende belangstelling voor stadslandbouw, eigen voedselproductie, weinig voedselkilometers, aarde-boer-consument-constructies die staan voor ‘bewust en gezond eten’.

Basisscholen kunnen moestuinen gebruiken om kinderen iets te leren over de natuur en de voedselproductie.

Als er langdurig gronden braak liggen in de gemeente omdat de geplande ontwikkeling stagneert, dan is dit mogelijk een ideaal gebied om tijdelijk te gebruiken voor stadslandbouw.

Groen als verbinder in de Heerlense krachtwijk Meezenbroek-Schaesbergerveld- Palemig: www.degroenestad.nl/Media/download/4325/DE_GROENE_STAD_APR2010.pdf

Zaanstad: de moestuin van Monet www.monetinzaandam.nl

Zwolle: www.stadslandbouwzwolle.nl/

Zie ook paragraaf 1D in hoofdstuk 1: Meer diensten van boeren.

Er komt meer natuureducatie voor kinderen.

Bijvoorbeeld via het regionale NME-steunpunt, de kinderboerderij of natuurorganisaties als Natuurmonumenten en IVN.

Het Bewaarde Land in Boxtel biedt basisschoolleerlingen bijzonder natuuronderwijs:www.hetbewaardeland.nl/

(Basis)scholen moedigen we aan om groene schoolpleinen te creëren en schooltuintjes aan te leggen.

Zie: www.groeneschoolpleinen.nl Dordrecht: natuur bij school.

Heusden:www.walterwoudloper.nl/epaper.php?epi=1

Zie ook paragraaf 1B in hoofdstuk 1: Goed onderwijs in een goed schoolgebouw.


Bedrijventerreinen worden in samenwerking met bedrijven natuurvriendelijk ingericht.

Gemeente Zoetermeer: www.duurzamestad.nl/pdf/groenebedrijventerrein.pdf

[Gemeente] bevordert duurzame innovatie op het platteland, zoals biologische landbouw, energieleverende kassen en regionale afzetcoöperaties. We maken het mogelijk voor boeren om hun inkomen te verdienen met de bescherming en ontwikkeling van natuur, recreatie, dienstverlening en de opwekking van duurzame energie.

Hierbij kan ook gedacht worden aan voedselbossen waarin landbouw met natuur wordt gecombineerd voor duurzame voedselproductie.

Voorbeelden van voedselbossen zijn er in Groesbeek (Ketelbroek) en in Flevoland.

De gemeente kijkt samen met boeren in de omgeving naar mogelijkheden om uit mest en andere afvalstoffen grondstoffen en energie te produceren.

De gemeente stimuleert de totstandkoming van kringloopboerderijen: hergebruik van mest als grondstof voor de bemesting van akkers of als energiebron.

Te denken valt ook aan een fonds 'groene en blauwe diensten' waarmee stadsbewoners de boeren betalen voor de extra kosten die zijn verbonden aan natuurlijk landschaps- en oever/waterbeheer.

Voor informatie over groene en blauwe diensten: www.groeneblauwedienstenoverijssel.nl/groene-en-blauwe-diensten-.html

Zie ook paragraaf 1D in hoofdstuk 1: Meer diensten van boeren.

Wij kiezen voor natuurlijk groenbeheer: onkruidbestrijding voeren we op een duurzame wijze uit.

Bijvoorbeeld met natuurlijke bestrijdingsmiddelen of met schapen die de bermen te begrazen.

Hierbij past ook het terugdringen van het gebruik van landbouwgif (vooral neonicotinoïden en glyfosaat).

Wandelende grasmaaiers: www.zwolle.nl/wonen-leven/natuur-en-milieu/dieren/schaapskudde.htm

Zie ook paragraaf 2A: Schone en gezonde leefomgeving.

Steden stellen een stadsecoloog aan.

Met deze functie kan de stad de juiste kennis inzetten met betrekking tot de inrichting van stadsnatuur.

Meerdere steden hebben al een stadecoloog: Amsterdam, Rotterdam en Utrecht.

2D Klimaat en energie

Tweet: GroenLinks maakt werk van een energieneutrale gemeente!

Thema’s: 1. Duurzaam wonen en bouwen: energieneutrale wijken2. Energiezuinige bedrijven3. Duurzame maatregelen vanuit de gemeente4. Handhaving energieregels

2D.1 Duurzaam wonen en bouwen: energieneutrale wijken

Programmapunten Toelichting: Voorbeelden, verwijzingen


[Gemeente] is in 2050 klimaatneutraal of energieneutraal.

Wij willen een ambitieus klimaatbeleid.

Het is van belang dat de afspraken van het VN-klimaatakkoord van Parijs en de Nationale Klimaattop lokaal vertaald worden. De klimaatsverandering is weliswaar een mondiale uitdaging, maar de oplossingen moeten vooral decentraal worden vormgegeven.

Het gaat dan om het vastleggen van klimaatdoelen, het opstellen van een uitvoeringsprogramma en het monitoren van de voortgang.

Het doel (klimaatneutraal of energieneutraal) hangt af van de mogelijkheden in de gemeente. Ook het tijdspad kan verschillen per gemeente. Verder is actieve betrokkenheid van bewoners, bedrijven en instellingen nodig.

Volgens de Klimaatverklaring van het Klimaatverbond Nederland moet de eigen organisatie van gemeenten al vóór 2030 klimaatneutraal zijn.

Zie:www.klimaattop2016.nlwww.klimaatverbond.nl

De gemeente maakt alle nieuwbouw energieneutraal.Door goede isolatie, groene daken, zonnepanelen en warmtepompen.

We sluiten nieuwbouw niet langer aan op het aardgasnet.

Eind 2020 wordt ‘bijna energieneutraal bouwen’ verplicht. Dat ligt vast in Europees en Nederlands overheidsbeleid.

Het nieuwe Besluit bouwwerken leefomgeving (BBL, vervangt Bouwbesluit) geeft gemeenten de mogelijkheid om strengere eisen te stellen dan de landelijke energieprestatiecoëfficiënt voor nieuwbouw:www.omgevingswetportaal.nl/documenten/magazines/2016/07/25/samenvatting-ontwerpbesluit-bouwwerken-leefomgeving

De regering wil de aansluitplicht voor gas schrappen:www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2016/12/07/ea


Voor elke wijk stellen we een plan op voor energiebesparing en overschakeling op duurzame warmte. Noodzakelijke vervangings- en vernieuwingsoperaties nemen we daarin mee.

Gasleidingen worden aan het eind van hun levensduur niet vervangen.

De gemeente coördineert de overgang naar een schone energievoorziening, in samenwerking met de netbeheerder, woningcorporaties en energiecoöperaties.

Benoem de wijken die als eerste moeten worden aangepakt. Kies voor een integrale aanpak die aansluit bij wat er leeft in de wijk: achterstallig onderhoud, mooiere openbare ruimte, waardevaste woningen en investeringen in riolen en straten kunnen allemaal startpunt zijn van een duurzamere wijk. Maak de wijk ook meteen klimaatbestendig.

Durf keuzes te maken: wat kan nu, wat mag later? En: wat moeten we nu laten, zodat iets anders later wel rendabel kan?

Dat dergelijke plannen veel werkgelegenheid opleveren, zal duidelijk zijn.

Vooral oude woningen verbruiken veel energie. Hier wonen meestal mensen met een laag inkomen. Daarom maken we afspraken om deze woningen versneld te renoveren.

De gemeente kan een klimaatkaart (laten) maken, die vrij te gebruiken is door inwoners en bedrijven. Inzicht in de mogelijkheden is de halve winst. Zonder goede informatie is focus van beleid niet mogelijk.Dit hoeft niet te gebeuren met dure warmtescans, maar kan ook op basis van zaken als ouderdom en onderhoudstoestand in wijken beoordeeld worden.

Breng meteen ook de mogelijkheden van warmte/koudeopslag in de ondergrond in beeld.

Energie in beeld: www.energieinbeeld.nl/


[Gemeente] maakt afspraken met woningcorporaties en andere verhuurders over het versneld energiezuinig maken van huurwoningen. De totale woonlasten voor huurders mogen hierdoor niet stijgen.

Afspraken met woningcorporaties worden gemaakt in de reguliere prestatieafspraken. Bijvoorbeeld om bij oudbouw minimaal een energiesprong naar label B te maken (de afspraak waartoe de corporaties zich landelijk hebben verplicht). Nieuwbouw wordt natuurlijk energieneutraal.

Het stimuleren van zonnepanelen voor huurders past hier goed bij. Zij hebben nu te weinig mogelijkheden om te profiteren van eigen, schone energie.

De gemeente Roermond wil energienotaloze woningen:www.energieplus.nl/nieuws/nieuws/roermond-wil-energienotaloze-woningen.301359.lynkx

Zie ook paragraaf 1H in hoofdstuk 1: Energiezuinig wonen

Wij helpen particuliere huiseigenaren met het verduurzamen van hun woning.

Het ondersteunen en ‘ontzorgen’ van woningeigenaren kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld via digitale informatie bij het energieloket, het inzetten van energiebesparingsambassadeur, wijkavonden in samenwerking met Hoom of subsidieregelingen (individueel, maar ook voor bewonerscollectieven/VvE’s).

De gemeente geeft noodzakelijke vergunningen voor besparingsmaatregelen snel en zonder obstakels af.

Daarnaast moeten we inzetten op een collectieve aanpak: isoleren met de hele straat en zonnepanelen op alle daken. Mogelijk kunnen particuliere eigenaren daarbij meeliften met renovaties van de woningcorporatie in de buurt.

Ook zijn er enkele landelijke regelingen, zoals de bespaarlening uit het Nationaal Energiebespaarfonds.Door de lage rentestand, gebruiken de meeste huizenbezitters eigen spaargeld om energiebesparende maatregelen te bekostigen.

Zie:www.bureaudehelling.nl/artikel/groen-nivellen

Energieloket:www.duurzaambouwloket.nl

De landelijke coöperatie Hoom geeft energie-bespaaradviezen op maat tegen een vast bedrag per maatregel, compleet met offerte van lokale bedrijven: www.hoom.nl

In de regio Gooi en Vechtstreek werken gemeenten, het Duurzaam Bouwloket en regionale bedrijven samen: www.energiebesparengenv.nl


De gemeente vraagt inwoners om actief mee te denken over manieren om de energiedoelstellingen te halen.

De gemeente kan bewustwording en betrokkenheid stimuleren, bijvoorbeeld naar aanleiding van de Dag van de Duurzaamheid of Warme Truiendag.

Veel gemeenten kennen inmiddels hun lokale klimaattop, die partijen bij elkaar brengt om concrete voorstellen uit te werken. Voorbeelden: Ede, Haaren, Vlaardingen, Waterland.

In meerdere gemeenten worden zogeheten ‘Duurzame Energiecafé’s’ georganiseerd. Voorbeelden: Best, Zaltbommel, Zwolle.

De gemeente gaat een partnerschap aan met lokale energiecoöperaties om energiebesparing en duurzame energieopwekking te bevorderen.

Lokale energiecorporaties kunnen veel bijdragen aan energiebesparing. Juist als inwoners zelf de verantwoordelijkheid dragen, zullen zij zuinig omgaan met energie. Daarnaast zorgen deze initiatieven voor meer betrokken inwoners en meer samenhang in wijken.

De samenwerking kan verschillende vormen aannemen, zoals het beschikbaar stellen van gemeentelijke daken, een duurzaamheidslening, informatie over energiecoöperatie in het welkomstpakket voor nieuwe inwoners, het afnemen van lokale energie en de ‘bemensing’ van het energieloket.

Als een bedrijf met plannen komt voor duurzame energie, zorgt de gemeente voor koppeling met de bewoners in een energiecoöperatie of stimuleren we de oprichting van een coöperatie.

Zie de Organisatie voor Duurzame Energie, de belangenvereniging van duurzame energieproducenten:www.duurzameenergie.org

Lochem Energie: www.lochemenergie.net/

Coöperatie Windenergie Waterland:www.cwwaterland.nl

www.rescoop.nl

We gaan in [Gemeente] hogere eisen stellen aan de energieprestatie van gebouwen dan landelijk verplicht is.

Waarschuwing: dit is vooralsnog lastig af te dwingen, dus veel zal op basis van vrijwillige keuze moeten. Er is daarom veel overleg nodig met marktpartijen.Vanaf eind 2020 moeten alle nieuwe gebouwen in Nederland echter ‘bijna energie neutrale gebouwen’ (BENG) zijn.

Voor innovatieve nieuwbouw in de woningbouw en utiliteitsbouw (voorbeelden van energie neutrale bouw) zie: www.excellentegebieden.nl


Bij het plannen van nieuwe wijken en gebouwen houdt de gemeente rekening met de optimale benutting van de zonnestand.

Door gebouwen slim te plaatsen, wordt het veel gemakkelijker om zuinig te bouwen en om zonne-energie op te wekken. Het woonconfort kan tegelijkertijd omhoog: (tuin/balkon op zuiden).

Alle geschikte daken worden groene daken met zonnepanelen. De gemeente geeft het goede voorbeeld. We stimuleren zonnepanelen, groene daken en groene gevels bij woningen en andere gebouwen (bijvoorbeeld bedrijven en scholen).

Groene daken leveren een bijdrage op aan energiebesparing, hittebeperking en het vasthouden van warmte.Het rendement van een zonnepaneel stijgt juist door een groen dak, door de afkoelende werking van de beplanting.

De integrale energievisie van GroenLinks Bodegraven-Reeuwijk is een concreet voorstel met aanbevelingen aan de gemeente om met inwoners en organisaties energie te besparen en meer gebruik te maken van duurzame, schone bronnen: www.bodegraven-reeuwijk.groenlinks.nl/node/94368

www.nrc.nl/nieuws/2016/04/22/alle-amsterdamse-daken-moeten-groen-1611163-a52429

Zie ook paragraaf 2C: Een gezonde en aantrekkelijke woonomgeving.

2D.2 Energiezuinige bedrijven


De gemeente zet zich in om bedrijven en organisaties aan elkaar te koppelen om samen energie te besparen en te verduurzamen.

Door energiegebruik en productie beter af te stemmen en aan elkaar te koppelen, kunnen we veel kosten besparen. De gemeente kan hier als makelaar een belangrijke rol spelen.Denk bijvoorbeeld aan het benutten van de vele platte daken van bedrijven voor het plaatsen van zonnepanelen en wijkverwarming. Of het koppelen van de koelinstallatie van supermarkten aan warmteopslag onder de grond, of kantoorgebouwen die een installatie delen met een woonwijk.

Over de transitie naar een energieneutraal gebied: www.duurzamegebiedsontwikkeling.nl

Het bedrijventerrein De Ecofactorij in Apeldoorn: www.informatiecentrumecofactorij.nl/

We bevorderen eigen initiatieven op het gebied van energiebesparing. Ondernemers die energie willen besparen, ondersteunen we met kennis en bij de vergunningverlening.

Ook zonder geld kunnen we een duwtje in de rug geven. We steunen waar mogelijk met informatie en door mee te denken.

De gemeente Huizen organiseerde in 2016 in samenwerking met het provinciale Servicepunt Duurzame Energie een training ‘Energieneutraal bouwen’ voor installateurs, aannemers en energieadviseurs. De training ging in op de nieuwe regelgeving voor energiezuinig


bouwen, zoals de verplichting tot realisatie van ‘bijna energieneutrale gebouwen’ in 2020. In samenwerking met de lokale ondernemersvereniging werd een bijeenkomst over duurzame bedrijvigheid georganiseerd.

Zie ook paragraaf 1D in hoofdstuk 1: Innovatieve bedrijven.

De gemeente gaat samen met winkeliers inzetten op besparing: deuren dicht, LED-verlichting toepassen en terrasverwarming ter discussie stellen.

Onnodig geopende deuren en slechte koelinstallaties zijn grote energievreters in winkels.De grootste verbruikspost in winkels is echter vaak de verlichting.

Er geldt een wettelijke verplichting dat wanneer het energieverbruik van een bedrijf hoger is dan 50.000 kWh of 25.000 aardgasequivalenten per jaar, het bedrijf alle energiebesparende maatregelen moet nemen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder.

Energiebesparing in winkels:www.duurzaammbo.nl

We faciliteren bedrijven die nieuwe technieken voor o.a. zonne-energie en zuinige verlichting willen uittesten.

Als lokale bedrijven nieuwe technieken willen uittesten, kan de gemeente daarvoor haar gebouwen beschikbaar stellen en in beperkte mate financieel bijdragen.

2D.3 Duurzame maatregelen vanuit de gemeente


Er komen zonnepanelen op alle gemeentelijke gebouwen, die we bovendien zo snel mogelijk zeer energiezuinig maken. Dit geldt niet alleen voor kantoren, maar ook voor scholen en sportvoorzieningen.

→ Zoveel mogelijk ‘bijna energieneutraal’ of energieleverend.

In 2014 is het ‘Besluit energieprestatie gebouwen’ van


Nieuwe accommodaties van de gemeente maken we energieneutraal en zonder aardgasvoorziening.

kracht geworden. Daarin staat dat de eigenaar van een gebouw dat in gebruik is door een overheidsinstelling, veelvuldig door publiek wordt bezocht en een gebruiksoppervlakte heeft van meer dan 500 m2, een geldig energielabel moet hebben. In 2015 is deze ondergrens verlaagd naar 250 m2. Bij transacties (verkoop of verhuur) is het overhandigen van het energielabel sowieso verplicht.

Een nieuwe ontwikkeling is de Energy Efficiency Directive, een Europese richtlijn die grote organisaties verplicht om vierjaarlijks een energieaudit uit te voeren. Gemeenten vallen mogelijk ook onder deze plicht, hoewel daar nog veel vragen over zijn.

Als de gemeente een voorbeeld wil zijn, is ze ook gemakkelijk vatbaar voor kritiek op het eigen gedrag. Verlichting en verwarming staan dus niet onnodig aan in een gemeente die streeft naar energieneutraliteit. Het gaat hier om een gedragsverandering, waarbij alle medewerkers moeten worden betrokken.

In onze gemeente gebruiken we duurzame energie. De gemeente koopt uitsluitend groene elektriciteit in, waar mogelijk van Nederlandse bodem.

De gemeenten in de Gooi en Vechtstreek hebben gezamenlijk groene energie ingekocht (wind van Nederlandse bodem).

Bij het klimaatbeleid werkt de gemeente nauw samen met de regiogemeenten. Dat is effectiever én goedkoper.

[Gemeente] wordt lid van de Vereniging Klimaatverbond Nederland, want we hoeven niet zelf het wiel opnieuw uit te vinden. We willen resultaat boeken.

De openbare verlichting wordt volledig vervangen door Ledverlichting.

De financiële besparing is een combinatie van besparing op elektriciteitslasten en onderhoudswerkzaamheden.

De gemeente Huizen heeft in 2016 alle openbare verlichting ‘verLED’ (9535 lantaarnpalen: een besparing van 50%). De investering van 5,5 ton wordt in zeven jaar terugverdiend.De gemeente test nieuwe manieren van verlichten, zoals: aanpassen van avond- en nachtschakelingen, reflecterende bestrating, fluorescerende


belijning en reflectoren en bewegingsdetectie.

We plaatsen zonnepanelen op bushaltes en onderzoeken of we lantaarnpalen overdag kunnen opladen voor ’s nachts.

Bescheiden bijdrage, maar grote symboolkracht.

[Gemeente] ondersteunt initiatieven van bewoners of energiecoöperaties voor het oprichten van windturbines.

De gemeente faciliteert en stuurt eventueel bij wat betreft het betrekken van de omgeving en het afstemmen met aangrenzende gemeenten.

2D.4 Handhaving energieregels


Bedrijven en instellingen houden zich aan de verplichting om investeringen in energiebesparing uit te voeren als die in vijf jaar terug te verdienen zijn.

Dat is nu al geregeld in de Wet milieubeheer: wanneer het energieverbruik van het bedrijf of instelling hoger is dan 50.000 kWh of 25.000 aardgasequivalenten per jaar, moet het bedrijf alle energiebesparende maatregelen nemen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder. Op deze manier kan het bevoegd gezag bij deze bedrijven vergaande maatregelen afdwingen en vaak meer dan 25% aan besparingen realiseren.

Het grootste probleem hierbij is de handhaving. Alleen door voldoende personeel beschikbaar te stellen aan de regionale Omgevingsdienst kan de gemeente bedrijven motiveren en uiteindelijk dwingen om de maatregelen te nemen.

We moeten actief handhaven op de Europese Energie-efficiency Richtlijn (EED). We combineren dit met een pakket aan ondersteunend instrumentarium zoals subsidie op scans, een energiefonds, hulp bij zonne-energie, etc.

Zie Activiteitenbesluit en energiebesparing:www.rvo.nl

www.spice3.eu/NL/news/198-implementatie-van-de-energy-efficiency-directive-eed-in-nederland

De gemeente maakt een plan om de energieprestatie van gebouwen bij oplevering consequent te controleren. Als beloftes niet worden waargemaakt, volgen er sancties.

Een groot praktijkprobleem is de discrepantie tussen energieberekeningen en de daadwerkelijke energieprestatie van gebouwen. Daarom: streng zijn bij de oplevering. Dit moet


wel van tevoren bij de bouwpartijen duidelijk worden gemaakt zijn om lastige discussies te voorkomen.

2E Dierenwelzijn

Tweet: Dieren hebben recht op een goed leven. Huisdieren krijgen de ruimte en we verzorgen onze dieren goed!


[Gemeente] ontwikkelt een goed en respectvol dierenwelzijnsbeleid.

De gemeente zorgt allereest voor goede voorlichting over dierenwelzijn. Er komt een aparte up-to-date webpagina over dieren in [Gemeente] op de gemeentelijke website. Met daarop informatie over het dierenwelzijnsbeleid en links naar alle relevante organisaties (Dierenbescherming, dierenambulance, dierenasiel, vogelopvang, kinderboerderij, etc.).

Nota Dierenwelzijn van de Dierenbescherming:www.dierenbescherming.nl/fileupload/dierenbescherming/def notitie.pdf

Zie ook het Initiatiefvoorstel Gemeentelijk dierenwelzijnsbeleid van de werkgroep Dierenrechten van GroenLinks:werkgroepdierenrechten.groenlinks.nl/files/Nota_Gemeentelijk_Dierenwelzijn.pdf

Zie ook: www.vogelbescherming.nl

[Gemeente] gaat via haar gemeenteloket adviseren over dierenwelzijn en natuur. Hier kunnen grondbezitters terecht met vragen over natuurbescherming, landschapsbeheer en dierenwelzijn.

De gemeente werkt samen met buurgemeenten, regio en provincie voor het uitwisselen van kennis en het maken van beleid. De gemeente stelt duidelijke grenzen aan de maat van agrarische bedrijven, stimuleert agrarisch natuurbeheer en biologische landbouw, en maakt prestatieafspraken met agrariërs over het terugdringen van bestrijdingsmiddelen.

Dierenwelzijn wordt een voorwaarde bij het geven van opdrachten voor beheer van de openbare ruimte.

Door aanleg en onderhoud van een diervriendelijke omgeving draagt de gemeente bij aan de aanwezigheid van in het wild levende dieren. Dit zorgt voor een kleurrijke en levendige gemeente.

De gemeente geeft het goede voorbeeld door alleen biologische en dierproefvrije producten te kopen. In de catering van de

Zie ook paragraaf 3D in hoofdstuk 3: Denk mondiaal, handel lokaal.


gehele gemeentelijke organisatie vinden we een ruim assortiment aan vegetarische producten.[Gemeente] stimuleert het weiden van landbouwhuisdieren in de open lucht.

Er komt goede opvang voor zwerfdieren, gewonde dieren en verwaarloosde dieren.

Dit is wettelijk verplicht. Adequaat vervoer en de opvang van gewonde dieren in het wild vallen daar ook onder.

In veel gemeenten geldt dat meerdere organisaties zich op verschillende aspecten richten. Zo is er vaak een apart asiel voor honden en katten, zijn er soms meerdere dierenambulances, een aparte opvang voor konijnen en knaagdieren en meerdere voor in het wilde levende dieren. Als we dat via één organisatie regelen, helpen we zowel dier als inwoner sneller.

De gemeente kan een overeenkomst sluiten met lokale dierenzorginstellingen voor de vergoeding van werkelijke kosten die door dierenambulance, vogelopvang, knaagdierenopvang en asiel worden gemaakt.

De gemeente Nieuwegein heeft een aanbestedingstraject ingezet met als doel één organisatie die alle diensten coördineert. Er is één telefoonnummer (m.u.v. van 144 voor dierenmishandeling) en dat is zowel voor de gemeente als voor inwoners een overzichtelijke en efficiënte manier van werken.

[Gemeente] stimuleert het chippen van honden en katten.

Veel huisdieren komen onnodig in het asiel terecht omdat de eigenaar onbekend is. De beste oplossing hiervoor is om alle honden en katten te ‘chippen’. Voor pasgeboren honden geldt daartoe inmiddels al een verplichting, maar voor oudere honden en katten helaas nog niet. In samenwerking met de lokale dierenartsen organiseert de gemeente jaarlijks een chipactie, bijvoorbeeld op Dierendag.We blijven ook alert op een goed systeem voor gevonden en vermiste dieren, bijvoorbeeld Amivedi.

De gemeente zorgt voor voldoende goede en schone losloopgebieden voor honden.

Eigenaren van honden krijgen duidelijke informatie over de plaatsen waar honden vrij mogen rondlopen.


[Gemeente] moedigt hondenbezitters aan om een gedragscursus te volgen met hun hond.

Voorlichting over het houden van huisdieren is beschikbaar bij LICG en de Dierenbescherming.

GroenLinks wil een vangnetregeling voor mensen die door omstandigheden niet in staat zijn om voor hun huisdier te zorgen.

Steeds meer mensen kunnen vanwege een financieel benarde situatie niet meer zelf voor hun huisdieren zorgen. De gemeente creëert een vangnetregeling waarop mensen een beroep kunnen doen bij bijvoorbeeld onverwachte dierenartskosten of de reiskosten naar het asiel. Of we voegen onverwachte dierenartskosten toe aan de regeling Bijzondere Bijstand.

In het rampenplan houden we rekening met maatregelen voor de opvang van dieren.[Gemeente] neemt verkeersmaatregelen om dieren te beschermen.

Daarbij kan gedacht worden aan het tijdelijk afsluiten van wegen tijdens de paddentrek, beperking van de maximumsnelheid in verband met overstekende dieren, of het plaatsen van waarschuwingsborden voor overstekende eenden.

Faunatunnels bieden dieren een veilig passage naar nabije leefgebieden (benoem hier concrete wegen).

Bij het beheer van het gemeentelijke groen staan biodiversiteit en bescherming van dieren en hun leefgebieden voorop.

[Gemeente] ontwikkelt een eigen Gedragscode Flora en Fauna.

Er zal bijvoorbeeld een maaien kapverbod worden ingesteld tussen 15 maart en 15 juli om broedende vogels en andere dieren met jongen rust te gunnen. Zowel in die periode als daarbuiten gelden de bepalingen van de Wet natuurbescherming. In veel gevallen biedt deze wet echter onvoldoende bescherming.Bij snoeiwerkzaamheden in de winter kan ook rekening worden gehouden met overwinterende dieren, door hier en daar groen te laten staan.

Gedragscode Flora en Fauna Amstelveen:www.amstelveen.nl/web/artikel/College-stelt-gedragscode-Flora-en-faunawet-vast.htm

De gemeente verbetert de mogelijkheden voor nestplekken en broedgelegenheid voor vogels in de stedelijke woonomgeving.

[Gemeente] stimuleert de aanleg van dichte hagen, nestkasten, zwaluwtorens, toepassing van vogelvides onder daken met PR en voorlichting en afspraken met lokale en regionale organisaties. Inbouwen van nestplekken (bijvoorbeeld mussenvides) wordt verplicht bij alle nieuwbouwhuizen.


We leggen bijenlinten aan. We zetten ons in voor bijen, hommels, vlinders en andere insecten door de biodiversiteit te stimuleren. Bij aanplant houden we rekening met planten waar bijen en vlinders op af komen.

Hoe groener de gemeente, hoe gevarieerder de plantenrijkdom. En hoe meer de groengebieden met elkaar zijn verbonden, hoe gemakkelijker planten en dieren zich kunnen verspreiden.

Zie www.bijenhelpdesk.nl

[Gemeente] stimuleert de plaatsing van bijenkorven.

Bijenvolken zorgen voor bestuiving, bevorderen de biodiversiteit en monitoren milieueffecten.Hier kan prima worden samengewerkt met imkerverenigingen.

De gemeente beperkt en ontmoedigt het gebruik van gewas- en insectenbestrijdingsmiddelen.

De soortenrijkdom van flora verbetert door selectief te maaien. Het terugdringen van het gebruik van insecticiden, en vooral van neonicotinoïden, is van belang van herstel van de bijenstand. Dat laatste is ook nodig om bestuiving van veel economische gewassen te garanderen.

[Gemeente] bestrijdt overlast van de bruine en zwarte (huis)rat, de huismuis, konijnen, duiven en ganzen op een diervriendelijke manier.

Sommige dieren moeten we bestrijden omdat ze overlast veroorzaken. We doen dat met methoden die bij het dier het minste leed veroorzaken.En: we zetten natuurlijk goed in op het voorkomen van overlast, zodat bestrijding later niet nodig is.

Bron: www.zwolle.nl/wonen-leven/natuur-en-milieu/dieren/Dierenwelzijn-1.htm

We moedigen een diervriendelijk consumptiebeleid aan onder ambtenaren en gemeentelijke diensten.

We moedigen het gebruik van biologische producten (eventueel van het Beter Leven-kenmerk) en vegetarische producten aan.

Visserijproducten moeten een MSC- of ASC-keurmerk dragen.

GroenLinks is voorstander van biologische landbouw en wil een einde maken aan de bio-industrie.

Wij willen dat koeien kunnen grazen, varkens kunnen wroeten en kippen vrij kunnen scharrelen in de buitenlucht.

Nieuwbouw van megastallen

Megastallen zijn slecht voor het welzijn van dieren, voor de kwaliteit van het milieu en voor de concurrentiepositie van kleinschaliger boeren. Bovendien maken de grote stallen ons platteland er vaak niet mooier op..


staan we niet toe en bestaande megastallen moeten verdwijnen.

We stimuleren biologische landbouw, natuurinclusieve en grondgebonden landbouw, regionale afzetcoöperaties en multifunctionele landbouw zoals zorgboerderijen.

Brochure ‘Op weg naar een natuurinclusieve duurzame landbouw’: zie www.wur.nl

In veenweidegebieden gaat het waterpeil omhoog om de oxidatie van het veen te stoppen. We helpen boeren over te stappen op duurzame natte landbouw.

Indien van toepassing. www.groot-waterland.nl/2016/02/06/red-het-waterlandse-veen-waterlandse-buffelmozzarella-en-andere-streekproducten-uit-het-veen/

GroenLinks wil plezierjacht verbieden en het jagen uitbannen op gemeentegronden.

Beheersjacht is alleen onder strenge voorwaarden toegestaan: bij ernstige schade of bedreiging van de volksgezondheid of veiligheid.

De jacht verandert de natuurlijke inrichting van het terrein en veroorzaakt veel dierenleed, bijvoorbeeld als aangeschoten dieren nog dagen lijden voordat ze sterven. Bovendien is de jacht niet nodig om in onze levensbehoeften te voorzien.

Voor dieren die overlast veroorzaken, moeten we een diervriendelijke duurzame oplossing zoeken. De schade moet door de gemeente worden vergoed. Bijvoorbeeld door geen gewas te verbouwen waar bepaalde dieren gek op zijn.

Zoetermeer

In [Gemeente] is alleen plaats voor circussen zonder wilde dieren.

Wilde circusdieren zijn per 15 september 2015 verboden. Alleen dieren die op de zogeheten positieflijst staan, mogen nog worden gebruikt voor optredens. Het gaat daarbij om dieren die meer gedomesticeerd zijn.

Vuurwerk heeft grote impact op het welzijn van dieren. [Gemeente] beperkt daarom het afsteken van vuurwerk.

Zie www.vuurwerkoverlast.nl, een initiatief van een aantal lokale GroenLinks-fracties.

Zie ook paragraaf 2A: Minder geluidsoverlast, lichthinder en zwerfafval.

Dierenwelzijn wordt onder de aandacht gebracht van de kinderen.

Denk aan afspraken met scholen, organisaties en particulieren over bezoek aan dierenweides, kinder-of wijkboerderijen en educatie over dierenwelzijn.

Bron: www.zwolle.nl/wonen-leven/natuur-en-milieu/dieren/Dierenwelzijn-1.htm

De kinderboerderij of de dierenweide voldoet aan het

Een kinderboerderij hoort niet alleen leuk en leerzaam te zijn,

Zie: www.kinderboerderijen.nl/keurme


keurmerk Kinderboerderijen. maar ook veilig en verantwoord. De dieren horen er in goede omstandigheden te leven. De boerderij moet voldoen aan wettelijke en kwaliteitsvoorschriften.Om dat te toetsen, heeft de Vereniging Samenwerkende Kinderboerderijen Nederland een keurmerk ontwikkeld.

rk/keurmerk-kinderboerderijen

Wel of geen hondenbelasting: we roepen hondenbezitters op om met hun hond geen overlast te veroorzaken.


Hoofdstuk 3 De open gemeenteGroenLinks staat voor jouw vrijheid. In een open samenleving kun je zijn wie je bent en zeggen wat je vindt. Je voelt je er thuis en veilig. We gaan er respectvol met elkaar om. Ook al is iemand anders dan jij: we geven elkaar een kans. Altijd. In onze gemeente wonen mensen met verschillende achtergronden, overtuigingen en voorkeuren. Als we als samenleving willen groeien, moeten we ons állemaal in elkaars problemen, gevoelens en opvattingen durven inleven.

Een gemeente die luistert naar burgersIn onze stad wonen vrije, autonome en mondige burgers. GroenLinks wil dat burgers meer te zeggen krijgen over de plek waar ze leven, wonen, werken en ontspannen. Wij willen dat mensen mee kunnen praten en mee kunnen denken over de beslissingen die hen raken. We willen dat de gemeentenaar hen luistert. Sámen zoeken we naar nieuwe manieren van discussie en samen zoeken we naar oplossingen voor problemen in de stad. Iedereen wordt gehoord: mondige burgers die makkelijk meepraten, maar ook inwoners voor wie praten wat minder vanzelfsprekend is.

[Gemeente] werkt ook actief mee aan nieuwe initiatieven van burgers ter verbetering van hun eigen buurt. En het is belangrijk om ook samen te werken met andere gemeenten. De menselijke maat is daarin altijd ons eerste uitgangspunt: de gemeente moet zo dicht mogelijk bij haar burgers staan.

Samen werken aan veiligheidOnveiligheid en intolerantie verkleint de ruimte voor verschillen in een samenleving. Om de veiligheid op straat te waarborgen, moet de politie daadkrachtig optreden tegen overlast en criminaliteit. Het is ontoelaatbaar dat inwoners zich onveilig voelen in hun eigen omgeving of dat ze worden weggepest of mishandeld., Samen met de politie moet de gemeente werken aan veilige buurten en ingrijpen daar waar het misgaat. Maar het voorkómen van criminaliteit is nog beter. We zetten in het bijzonder in op het voorkomen van problemen als gevolg van radicalisering en polarisatie. Want we zijn trots op onze open en vrije samenleving: die waarden moeten we beschermen.

Gastvrije gemeenteEen open samenleving betekent ook een gastvrije samenleving. [Gemeente] biedt mensen die op de vlucht zijn voor oorlog of onderdrukking een veilige haven. Tijdens hun procedure zijn vluchtelingen onderdeel van onze gemeente. Dat vraagt inzet van henzelf, maar ook van ons als lokale samenleving. GroenLinks wil burgers actief betrekken bij de vestiging van vluchtelingen. Tegen racisme en discriminatie van migranten, vrouwen en (seksuele) minderheden of mensen met een beperking stellen we harde grenzen. In een open en gastvrije samenleving moeten we ons allemáál thuis kunnen voelen.

Aantrekkelijke stad met veel cultuurWij zijn trots op ons lokale culturele erfgoed en zorgen daar goed voor. Bij een open stad hoort ook een bruisend cultureel aanbod. Kunst stelt vragen bij wat we dachten zeker te weten. Kunst verbeeldt werelden die er niet zijn. Kunst verrijkt ons leven en geeft glans aan ons bestaan. Maar kunst kan ook bijdragen aan ontspanning, ontmoeting en zelfontplooiing, bijvoorbeeld als mensen zingen in een koor, schilderles nemen of dansen in een groep. GroenLinks vindt het daarom belangrijk dat alle kinderen al jong toegang hebben tot cultuur - onafhankelijk van het inkomen van hun ouders.

Programmapunten

Paragrafen:3A Diversiteit: iedereen is anders3B Kunst en cultuur3C Openbare orde en veiligheid3D Internationaal3E De gemeente en haar inwoners3F De gemeentelijke organisatie

3A Diversiteit: iedereen is anders

Tweet:


GroenLinks wil een stad/dorp waar íedereen zich thuisvoelt, ongeacht afkomst, geslacht, beperking, geloof of (seksuele) voorkeur.

Thema’s: 1. Discriminatie voorkomen en bestrijden2. Werken aan verdraagzaamheid; ruimte voor minderheden

3A.1 Discriminatie voorkomen en bestrijden


[Gemeente] is voor iedereen een gastvrije gemeente. Hier geldt artikel 1 van de Grondwet:‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of welke grond dan ook, is niet toegestaan.’

De burgemeester wordt verantwoordelijk voor het diversiteits-, emancipatie-, en discriminatiebeleid. Omdat de burgemeester boven de partijen staat en zijn of haar portefeuille over de kern van onze grondwet gaat, is hij of zij het beste in staat om deze verbindende rol te vervullen.Gemeentelijke medewerkers krijgen training om signalen van discriminatie bij inwoners op te pikken en op de eigen werkvloer te voorkomen.

Op www.art1.nl is een uitgebreide databank te vinen met lokale voorbeelden van antidiscriminatiebeleid: www.databank-antidiscriminatie.nl/nl

Daarnaast kun je putten uit ‘Discriminatie, jij maakt het verschil. Meer dan 100 ideeën voor lokale moties en acties’ van Marije Cornelissen.

Bij de aanpak van discriminatie werkt de gemeente intensief samen met het (regionale) Anti-Discriminatie Bureau.

Samenwerking is verplicht en kost 0,38 euro per inwoner. Om voor dat geld zo veel mogelijk resultaat te krijgen, trekken we in het antidiscriminatiebeleid actief samen met hen op.

Veel informatie is te vinden op:www.discriminatie.nl

Bureau discriminatiezaken Zaanstreek Waterland:www.bureaudiscriminatiezaken.nl

Het personeelsbestand van de gemeente moet een afspiegeling van de lokale samenleving te zijn.

De gemeente voert daarom een diversiteitsbeleid. Het is onze overtuiging dat wanneer de gemeentelijke organisatie uit een diverse club mensen bestaat, dit de onderlinge acceptatie en het werkklimaat ten goede komt.

Alle instellingen die subsidie van [Gemeente] ontvangen, gaan werk maken van diversiteit.

Zie bovenstaand punt. Via de subsidieverordening kunnen we dit ook stimuleren bij andere instellingen.

[Gemeente] stelt een stadscurator aan die straatkunst in de hele gemeente bevordert. Graffiti die verrijkt, wordt beschermd. Graffiti die kwetsend is, wordt verwijderd.

Graffiti is soms een verrijking en soms een aantasting van de openbare ruimte. De stadscurator voert de regie om de kunst te beschermen maar verloederingte voorkomen.

Amsterdam heeft al een curator ingesteld:www.amsterdam.groenlinks.nl/nieuws/stadscurator-voor-amsterdamse-straatkunst


De gemeente vergaart actief kennis op het gebied van emancipatie en diversiteit; dit onderwerp wordt jaarlijks meegenomen in een thematisch onderzoek.

De gemeente gaat zelf actief informatie inwinnen bij haar inwoners in plaats van wachten tot meldingen bij discriminatiebureaus binnen komen.

Bureau discriminatiezaken Zaanstreek Waterland:www.bureaudiscriminatiezaken.nl

Tegen discriminatie treden we hard op.

Als wordt geconstateerd dat er sprake is van discriminatie, kan de gemeente vergunningen intrekken, subsidierelaties stopzetten, stoppen met het aanbieden van gemeentelijke faciliteiten, en jongeren in een HALT-traject doorsturen naar het Anti-Discriminatie Bureau.

Waar mogelijk is de communicatie positief, maar als grenzen worden overschreden, treden we hard op.

3A.2 Werken aan verdraagzaamheid; ruimte voor minderheden


De gemeente luistert naar burgers en praat met hen.

We willen regulier overleg met alle religieuze en levensbeschouwelijke organisaties in onze gemeente.

Het is belangrijk dat we weten wat er speelt in de gemeente. Ook of misschien wel juist bij groepen die er traditioneel andere zienswijzen op na houden. Daarom overleggen we met alle organisaties.

In een jaarlijks rondetafelgesprek met religieuze en levensbeschouwelijke organisaties kan de gemeente goede initiatieven maar ook gevoelige punten bespreken.

Daarnaast kunnen we publieke activiteiten organiseren met als doel meer van elkaar te weten te komen en vooroordelen op het gebied van levensbeschouwing weg te kunnen nemen. Dergelijke ontmoetingen maken het ook gemakkelijker om elkaar te vinden tijdens momenten van spanningen tussen groepen.


Wij werken alleen samen met alle organisaties die bijdragen aan een actieve, open en solidaire samenleving. Dat geldt ook voor organisaties van minderheden en organisaties met een religieuze achtergrond.

Tegelijkertijd doet GroenLinks niet mee aan de polarisatie van onze samenleving. Organisaties van minderheden of organisaties met een religieuze inslag zijn niet bij voorbaat ‘verdacht’.

GroenLinks ondersteunt deze organisaties om hun eigen verantwoordelijkheid op te pakken. We bewaken daarbij altijd de grenzen van onze samenleving en rechtsstaat. We werken niet samen met organisaties die bijdragen aan antisemitisme of haat of discriminatie jegens lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transgenders en interseksuelen.

We ondersteunen mensen met goede initiatieven voor hun buurt of groep, mits die bijdragen aan een actieve, open, solidaire samenleving.

De samenleving bestaat uit mensen. Eigen initiatief is belangrijk om de samenleving te laten bloeien. Mensen en organisaties die daartoe het initiatief nemen, laten we niet in de kou staan maar zullen we ondersteunen.Maar ook hierbij bewaken we altijd de grenzen van onze samenleving en rechtsstaat.

Er komt een melden adviespunt Radicalisering.

Het melden adviespunt Radicalisering adviseert professionals en sleutelfiguren met vragen over radicalisering. Daarnaast worden de mensen die dreigen te radicaliseren begeleid door regisseurs, die (indien juridisch mogelijk) straf- en zorgmaatregelen combineren en er op die manier voor zorgen dat radicalisering niet leidt tot terrorisme.

Zie Amsterdam: www.amsterdam.nl/wonen-leefomgeving/veiligheid/radicalisering/

[Gemeente] neemt in overleg met werkgevers maatregelen om discriminatie op de werkvloer te voorkomen.

De werkloosheid onder jongeren met een niet-westerse achtergrond is in Amsterdam ruim twee keer hoger dan bij hun leeftijdgenoten met twee westerse ouders. Dat verschil wordt niet verklaard worden door opleidingsniveau.

Dit soort discriminatie is niet makkelijk te voorkomen. Daarom moeten gemeenten samen met werkgevers meer experimenteren met verschillende mogelijke oplossingen.

www.amsterdam.groenlinks.nl/nieuws/amsterdam-gaat-veel-meer-doen-tegen-arbeidsdiscriminatie


[Gemeente] stelt een roze agenda op, waarin voornemens, plannen en actiepunten met betrekking tot de emancipatie van lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transgenders en interseksuelen worden opgenomen en getoetst.

Over deze agenda overleggen we regelmatig met belangenorganisaties van lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transgenders en interseksuelen en andere betrokkenen.

Een samenhangende agenda kan een mooie overkoepelende strategie zijn om op meerdere beleidsterreinen tegelijk aan te sturen op de emancipatie van lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transgenders en interseksuelen.

In deze agenda is ook ruimte voor symbolische activiteiten, zoals het meedoen aan Gayprides of het uithangen van de regenboogvlag op Coming Out Day (11 oktober).

De gemeente ondersteunt de emancipatie van vrouwen en lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transgenders en interseksuelen binnen culturele en religieuze groepen.

Voor vrouwen en lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transgenders en interseksuelen binnen culturele en religieuze groepen is het soms extra moeilijk om hun eigen plek te vinden. De gemeente gaat hen actief helpen om hun leven in te richten zoals zij dat zelf willen en sluit daarbij zoveel mogelijk aan bij initiatieven vanuit die groepen zelf. Geen dwang maar empowerment.

Het initiatief Veilige Haven: www.cocamsterdam.nl/veilige-haven/

Het steunpunt Veilige Haven Amsterdam biedt ondersteuning aan jongeren uit multicultureel Amsterdam en omstreken die een plek zoeken waar ze terecht kunnen met vragen of voor ondersteuning over homo- of transseksualiteit.

[Gemeente] informeert vrouwen en lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transgenders en interseksuelen actief over waar zij een veilige haven kunnen vinden in hun gemeente. Specifieke aandacht gaat hierbij uit naar vluchtelingen.

Deze groepen moeten weten waar ze terecht kunnen.

Het initiatief Veilige Haven: www.cocamsterdam.nl/veilige-haven/

Het steunpunt Veilige Haven Amsterdam biedt ondersteuning aan jongeren uit multicultureel Amsterdam en omstreken die een plek zoeken waar ze terecht kunnen met vragen of voor ondersteuning over homo- of transseksualiteit.

Ook zorginstellingen en bejaardentehuizen moeten een fijne omgeving zijn voor lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transgenders en interseksuelen. De gemeente moedigt tehuizen aan om het keurmerk ‘De Roze Loper’ te gaan halen.

Ook in verzorgingshuizen moeten mensen uit de kast kunnen komen.Veel ouderen voelen zich genoodzaakt om terug de kast in te gaan op het moment dat zij verhuizen naar een verzorgingshuis.Het keurmerk Roze Loper zorgt ervoor dat men daar toleranter wordt. Instellingen komen in aanmerking na een tolerantiescan op respect, openheid en het omgaan met seksuele diversiteit en gelijke behandeling van partners.

Informatie over de Roze Loper:www.rozezorg.nl


GroenLinks vindt het onaanvaardbaar als mensen uit hun buurt worden weggepest. Het uitgangspunt is dat de dader verhuist en het slachtoffer blijft, en niet omgekeerd.

De gemeente kan afspraken maken met woningcorporaties om de veiligheid van de huurders te vergroten.

3B Kunst en cultuur

Tweet : Kunst verrijkt het leven. [Gemeente] ondersteunt een rijk en levendig kunstaanbod.

Thema’s: 1. Een bruisende, creatieve gemeente2. Ruimte voor kunstenaars3. Meer aandacht voor kunst- en cultuureducatie4. Behoud en promotie van cultureel erfgoed5. Investeren in de lokale omroep

3B.1 Een bruisende, creatieve gemeente


GroenLinks wil het lokale en regionale potentieel van kunstenaars en creatieve inwoners optimaal benutten om [Gemeente] bruisender en levendiger te maken. Met een divers aanbod van hoge kwaliteit en voor iedereen.

Ook nu de crisis voorbij lijkt, wordt er kritisch gekeken naar uitgaven. GroenLinks zoekt inventieve manieren nodig om met beperkte middelen zoveel mogelijk creativiteit te stimuleren. Het accent komt meer te liggen op faciliteren en op maatwerk. Dat hoeft niet altijd veel geld te kosten, denk aan het verlenen van een vergunning, een opstartsubsidie of een goedkope oefenruimte.

Via deze link kom je uit bij de inspiratiegids voor lokaal beleid, waarin 40 burgemeesters, wethouders, raadsleden en gemeenteambtenaren hun positieve ervaringen met kunst en cultuur delen op hun eigen beleidsterreinen zoals zorg, welzijn, gebiedsontwikkeling, identiteit, lokale democratie en sociale integratie:www.lkca.nl/inspiratiegids.

De gemeente promoot het lokale en regionale cultuuraanbod beter en stemt het op elkaar af zodat meer mensen ervan kunnen genieten.

In de meeste gemeenten zijn al heel veel activiteiten op dit gebied: uitvoeringen, atelierroutes, voorleessessies. Maar de activiteiten zijn meestal versnipperd of vinden tegelijk plaats, waardoor ze elkaar beconcurreren. Een betere afstemming en promotie van het lokale en regionale aanbod kan voor meer participatie én rendement zorgen. In een aantal gemeenten heeft men een ‘cultuurmakelaar’ aangesteld, die zorgt voor meer samenwerking tussen kunstinstellingen en andere culturele initiatieven. Hij of zij brengt onverwachte verbindingen en

In Huizen ontstond op initiatief van GroenLinks een maandelijks kunstcafé om creatieve geesten bij elkaar te brengen om het culturele klimaat met nieuwe initiatieven te verbeteren. Hieruit ontstonden een filmcafé, kunstpicknick en kunstprijs.

Leiden, Utrecht en Tilburg hebben een cultuurmakelaar. Ziewww.cultuur-makelaar.nl/

4.Den Helder werkt met een culturele kaart:www.denhelderkustdezee.nl/evenementen.html

5.


samenwerkingsprojecten tot stand en kan kunstenaars helpen hun plannen uit te voeren.Andere gemeenten hebben een culturele kaart waarop alle activiteiten worden vermeld.

[Gemeente] garandeert een aantrekkelijk regionaal cultuuraanbod door duidelijke afspraken te maken met andere gemeenten.

We bewaken het cultuuraanbod van kleine gemeenten en kernen maar voorkomen dat elke gemeente een duur, leegstaand theater, museum en schouwburg heeft.

Het cultuuraanbod in kleinere gemeenten loopt terug. Tegelijk beconcurreren gemeenten elkaar met hun cultuuraanbod. GroenLinks wil overleg tussen gemeenten om er op regionaal niveau voor te zorgen dat er voldoende, divers en hoogwaardig aanbod is voor volle zalen. Investeren in programmering is in dat kader belangrijker dan in gebouwen.

We behouden de toegankelijkheid van het cultuuraanbod van deze kleine gemeenten.

Culturele experimenten verdienen ondersteuning, zeker als dat samenwerking tussen culturele organisaties mogelijk maakt en/of nieuw en breder publiek trekt.

Naast de ondersteuning van de basisinfrastructuur in onze gemeente (de schouwburg, het muziekhuis, etc.) houden we altijd budget beschikbaar voor de ondersteuning van interessante nieuwe projecten. Daarmee stimuleren we samenwerking en verbreding van het publiek.

Met eenmalige subsidies kunnen we bijzondere publieksprojecten stimuleren. Zoals de uitvoering van een oratorium, als met meerdere verenigingen wordt samengewerkt. Of een bijzonder initiatief van wijkbewoners.

We stellen een gemeentelijke cultuurprijs in.

Als waardering voor een vernieuwend initiatief of bijzondere prestatie, bijvoorbeeld op het gebied van de amateurkunst of een geslaagd samenwerkingsproject.Dit is een goede manier om lokaal cultuur te stimuleren. Andere voorbeelden zijn de organisatie van een lokaal festival of de samenwerking van lokale organisaties met landelijke beroemdheden.


3B.2 Ruimte voor kunstenaars

Programmapunt Toelichting Voorbeeld, verwijzingenLeegstaande panden worden beschikbaar gesteld als atelier- of repetitieruimte. Kunstenaars kunnen exposeren in lege winkeletalages.

Benoem concreet (bedrijfs- of gemeentelijk) vastgoed en lege winkels waar dit (tijdelijk) kan. Het benutten van lege winkelpanden geeft kunstenaars de mogelijkheid reclame voor zichzelf te maken en geeft de straat een vrolijker aanzien.Een goed werkklimaat voor kunstenaars draagt bij aan de vitaliteit van de gemeente. We willen dat kunstenaars vrij en innovatief kunnen werken en dat werk ook kunnen tonen aan het publiek. Culturele broedplaatsen als ateliers, werkplaatsen en oefenruimtes zijn daarvoor essentieel. Dit vereist een cultureel accommodatiebeleid.

Wij willen geen verloedering maar wél kunst in/op [naam terrein]

Benoem concrete locaties.

Op plekken waar ruimtelijke ontwikkelingen stilliggen, kunnen cultuurprojecten verloedering voorkomen en de betreffende plek positief onder de aandacht brengen. Het kan ook een proeftuin zijn voor een alternatieve invulling van het gebied.

De gemeente Heerlen heeft op verzoek van bewoners en bedrijven kunstenaars gevraagd verschillende plekken te beschilderen om graffiti tegen te gaan: ‘urban art’, ziewww.heerlen.nl/murals.html

Samen met bewoners kiezen we voor meer kunst in de openbare ruimte.

Benoem een concrete plek en betrek de bewoners erbij.

Voorwaarde is dat de gemeente jaarlijks een vast bedrag reserveert voor kunst in de openbare ruimte. Dan kan hier mee worden geëxperimenteerd. In de meeste gemeenten wordt gewerkt met een kunstaankoopcommissie die het college over de aanschaf adviseert; de raad kan hiervoor criteria opstellen.

3B.3 Meer aandacht voor kunst- en cultuureducatie



De gemeente stimuleert scholen om jongeren enthousiast te maken voor kunst en cultuur.

Jongeren moeten op elke leeftijd kennis kunnen maken met kunst. Daarom is kunst- en cultuuronderwijs zo belangrijk. In het kader van de regeling Versterking cultuureducatie primair onderwijs, ontvangen scholen van het Rijk €10,90 per leerling voor cultuureducatie om de cultuureducatie te verbeteren.

De regeling is alleen niet voldoende voor grotere, duurzame projecten. Juist die zijn nodig voor het ontwikkelen van een structurele en kwalitatief goede cultuureducatie. De gemeente kan scholen helpen bij het realiseren van dergelijke projecten door de aanstelling van een Cultuur- en schoolcoördinator. Die brengt scholen, culturele instellingen en kunstenaars met elkaar in contact, óók voor voor- en naschoolse activiteiten.

Kinderen kunnen bijvoorbeeld deelnemen aan een 'kunstmenu', waarbij kunstenaars in de klas komen en leerlingen kennismaken met verschillende kunstdisciplines . Ze worden aangesproken op hun creativiteit en leren dat je op heel veel verschillende manieren naar de wereld kunt kijken.

Het onderwijs kan hierbij gebruik maken van de diensten van de Kunstuitleen of provinciale steunfuncties, zie ook:www.lkca.nl/cultuuronderwijs

We bevorderen actieve kunstbeoefening door een goede afstemming met kunsteducatie.

Amateurkunst is belangrijk: het is niet alleen leuk, maar brengt ook mensen in contact met elkaar en met professionele kunst.

Door kunsteducatie en amateurkunst goed op elkaar af te stemmen wordt de drempel verlaagd om ook in de vrije tijd iets met kunst te blijven doen.

Cultuur is voor iedereen: onze gemeente participeert in het Jeugdcultuurfonds dat kinderen uit armere gezinnen in staat stelt om bijvoorbeeld dans-, theater- of muzieklessen te nemen.

Het Jeugdcultuurfonds stelt alle kinderen, ook kinderen uit gezinnen met een minimuminkomen, in staat om lessen te volgen op het gebied van kunst en cultuur.

Gemeenten met meer dan 100.000 inwoners hebben een eigen fonds. Gemeenten met minder dan 100.000 inwoners kunnen zich aansluiten bij een provinciaal fonds.

Informatie over Jeugdcultuurfonds Nederland: www.jeugdcultuurfonds.nl

We stellen amateurverenigingen in staat te werken aan meer kwaliteit.

Kwalitatief goede amateurkunst zorgt ervoor dat amateurs ook geïnteresseerd raken in het professionele aanbod van kunst en cultuur. Talentvolle amateurs kunnen zo uitgroeien tot professionele kunstenaars.


De gemeente kan de professionalisering stimuleren door middelen beschikbaar te stellen voor coaching, workshops en trainingen met professionals.Een andere mogelijkheid is subsidie met als voorwaarde een publiek optreden.

De openbare bibliotheek gaat zich ontwikkelen tot ontmoetingsplaats. Om kennis voor iedereen toegankelijk te maken, is extra aandacht voor bepaalde groepen essentieel.

De bibliotheek levert door middel van activiteiten op het gebied van leesbevordering, informatie en culturele educatie een bijdrage aan de cultuurparticipatie van burgers. Ze fungeert tevens als vraagbaak, adviescentrum en in kleinere gemeenten steeds meer als ontmoetingsplaats. De bibliotheek behoort tot de meest succesvolle culturele instellingen van ons land.

Gelukkig zien we dat bibliotheken zich de laatste jaren steeds breder hebben ontwikkeld en dat de bezoekersaantallen stijgen. Wij ondersteunen deze beweging. De gemeente maakt met de bibliotheek afspraken over taal- en leesbevordering, mediawijsheid, digitalisering, bereikbaarheid en samenwerking met kunstuitleen. Vooral de minder kansrijke groepen verdienen daarbij extra aandacht.

[Gemeente] zet zich in om snel internet voor iedere burger mogelijk te maken.

Snel internet is steeds meer een basisvoorwaarde om mee te kunnen doen in onze samenleving.Wij ondersteunen bewonersinitiatieven die collectief glasvezel aanleggen en we letten op de internetvoorzieningen bij nieuwbouw en collectieve verbouw (woningcorporaties).

3B.4 Behoud en promotie van cultureel erfgoed



De gemeente beschermt waardevolle gebouwen, interieurs en landschapselementen.

Benoem concrete panden die met sloop worden bedreigd en die een herbestemming zouden moeten krijgen.

Wat bijzonder is, heeft lang niet altijd een officiële monumentenstatus. Denk aan: een leegstaande kerk, een oud schoolgebouw, of de restanten van een oude stuwwal. Het kan ook om een gebiedsbestemming gaan: gebouwen uit de jaren ’50 die het straatbeeld van een typische wijk uit die tijd symboliseren.

Herbestemming kan op vele creatieve manieren, maar onze gemeente zal altijd de geschiedenis van een bijzonder gebouw onder de aandacht brengen van het publiek.

Er komen informatieborden bij monumenten. De historische vereniging wordt hier actief bij betrokken.

Zo brengen we de geschiedenis van monumenten onder de aandacht van een groot publiek. Denk ook aan het gebruik van QR-codes.

De gemeente doet mee aan Open Monumentendag en promoot historische wandelingen en beelden- en architectuurroutes.

Door deze activiteiten leren mensen niet alleen over de lokale geschiedenis, maar zullen ze deze ook meer gaan waarderen.

Cultuurhistorische waarden worden tegelijkertijd toeristisch én recreatief benut.

Bij de invulling van genoemde cultuurroutes kan de historische vereniging een belangrijke rol spelen.

De jaarlijkse Monumentendag:www.openmonumentendag.nl

We vergroten de bekendheid van het gemeentearchief of streekarchief. De inventarisatie stellen we regelmatig tentoongesteld. We werken actief samen met andere archieven, zoals het Nationaal Archief.

Veel mensen houden zich in hun vrije tijd bezig met de eigen familiegeschiedenis/stamboom of de historie van hun woonplaats. Het vergroten van de toegankelijkheid en de bekendheid van de archievencollecties kan dit stimuleren. Dit vereist wel extra middelen, met name voor de digitalisering van de collecties.Schaalvergroting en samenwerking is nodig voor het behoud en het bereik van de archieven.


De gemeente steunt de plaatselijke historische vereniging en maakt actief gebruik van haar kennis.

Bij de diverse plaatselijke historische verenigingen zit een enorm potentieel aan kennis, die gemakkelijk kan worden ingeschakeld bij het erfgoedbeleid: bijvoorbeeld bij de samenstelling van informatieborden, cultuurroutes, erfgoededucatie.

Met een eigen ruimte en de nodige faciliteiten kan een plaatselijke historische kring bovendien meer in de openbaarheid treden.

Steunpunt Archeologie & Monumentenzorg (SAM) Limburgwww.sam-limburg.nl/

Brabants Heem: www.brabantsheem.nl/

3B.5 Investeren in de lokale omroep

Programmapunt Toelichting Voorbeeld, verwijzingenGroenLinks investeert in een sterke en moderne lokale omroep (radio en tv).

De lokale omroep houdt inwoners op de hoogte van de gemeentepolitiek en besteedt aandacht aan plaatselijke culturele initiatieven en activiteiten. De omroep is daarmee belangrijk voor o.a. democratische controle en sociale samenhang.

Het geld dat de gemeente krijgt voor de lokale omroep,€1,30 euro per huishouden per jaar, wordt daarom volledig geïnvesteerd.We juichen initiatieven toe die zorgen voor een groter bereik van de lokale omroep, onder andere via nieuwe media.Wanneer dit de kwaliteit ten goede komt en lokale taken niet onderbelicht raken, zijn we ook voor (boven)regionale samenwerking.

3C Openbare orde en veiligheid

Tweets : GroenLinks wil dat we sámen zorgdragen voor een veilige woon- en leefomgeving. GroenLinks zet vol in om criminaliteit te voorkómen.

Thema’s: 1. Inzetten op preventie2. Zo nodig repressie


3. Het behoud van burgerlijke vrijheden

3C.1 Inzetten op preventie


Voor elke wijk komt een wijkveiligheidsplan. Samen met bewoners en politie identificeert de gemeente onveilige punten en door samen te werken zoeken we effectief naar oplossingen

Als we veiligheid gaan zien als opdracht van ons allemaal maakt dat de aanpak effectiever.

We verdelen de verantwoordelijkheden en we spreken mensen aan op de gemaakte afspraken.

Buurttoezicht maakt van bewoners de ogen en oren van de wijk.

In verschillende gemeenten werkt dit erg succesvol. Het draagt bij aan meer veiligheid, saamhorigheid en sociale controle in de buurt.

Een voorbeeld van buurtpreventie in Hardinxveld-Giessendam: www.buurttoezichthg.nl

www.buurtpreventie.startpagina.nl/ www.hetccv.nl/onderwerpen/burgerparticipatie-en-veiligheid/praktijkvoorbeelden/buurtpreventie/

Er komt een buurtveiligheids-app. Daar kunnen inwoners bijvoorbeeld verdachte situaties of vernielingen melden.

Voor inwoners is dit een laagdrempelige manier om 24 uur per dag zaken te kunnen melden.Het werkt simpel: door een foto te maken met je smartphone, aan te geven waar het is en wie erop af zou moeten stappen.

Voorbeelden van gemeenten met een buurtveiligheids-app: Zwijndrecht, Best, Oirschot en Son. Voor een overzicht en reviews: www.frankwatching.com/archive/2012/03/16/beste-apps-voor-fysieke-en-sociale-veiligheid/

[Gemeente] gaat de strijd aan met zwerfafval. Samen met onze inwoners houden we de gemeente schoon.

Zwerfvuil zorgt voor verloedering en draagt bij aan gevoelens van onveiligheid.

Samen met inwoners houden we onze gemeente schoon. We sluiten bijvoorbeeld contracten met verenigingen en scholen om, tegen vergoeding, de eigen buurt vrij van zwerfafval te houden.Benut hiervoor logische momenten, zoals Nieuwjaars Vegen en NLdoet.

Zie www.nederlandschoon.nlZie pilot Schoon Belonen.

Voorbeeld van een scholenactie:www.schagen.nl/inwoner/nieuws_41215/item/scholenactie-opruimen-zwerfafval_18037.html

In het kader van inbraakpreventie gaan alle woningen voldoen aan het politiekeurmerk Veilig Wonen.

Alle nieuwbouw moet standaard aan het keurmerk voldoen. Bij bestaande bouw stimuleren we dit met gerichte acties.

Een veilig huis, een veilige wijk, een veilig gevoel: www.politiekeurmerk.nl/

Met horecaondernemers maakt de gemeente afspraken over veilig uitgaan. Met de belangen van buurtbewoners wordt uiteraard rekening gehouden.

Uitgaansgelegenheden en de buurt moeten niet tegenover elkaar komen te staan. De ondernemer moet zijn zaak kunnen runnen en de bewoners


moeten zich veilig voelen. Dat is de balans die we zoeken.

GroenLinks wil rechtstreeks contact tussen gemeente en burgers en tussen inwoners onderling bevorderen. We willen in [gemeente] meer wijkagenten in die de buurten en hun bewoners kennen.

We willen meer buurtcentra als brede ontmoetingsplaatsen.

Wijkagenten kunnen connecties leggen om specifieke buurtproblemen te voorkomen. Zo kan ook directer, sneller en persoonlijker worden ingegrepen.

Buurtcentra waarin bewoners elkaar en de gemeentelijke organisatie (politie, hulpverlenging, burgerzaken) ontmoeten, dragen bij aan een collectief verantwoordelijkheidsgevoel.

Bij kleine problemen en conflicten tussen buurtgenoten moeten zij een beroep kunnen doen op een buurtbemiddelaar.

GroenLinks wil speciale aandacht voor jongeren. Uitgangspunt: waar jongeren betrokken zijn bij een conflict, worden ze ook betrokken bij de oplossing.

Buurtbemiddelaars kunnen bruggen slaan tussen jongere en volwassene buurtbewoners.

Buurtbemiddeling wordt in een aantal gemeenten al succesvol ingezet. Het project is meestal een samenwerkingsverband tussen gemeente, corporatie en welzijnsinstelling, waarbij goed getrainde vrijwilligers bemiddelen in conflicten tussen buurtgenoten.Buurtbemiddeling verlaagt ook de grote druk op politie en justitie.

Gemeenten waar al met buurtbemiddeling wordt gewerkt zijn o.a. Zutphen, Deventer, Wageningen, Arnhem, Middelburg en Rotterdam.

Buurtbemiddeling Rotterdam:www.buurtbemiddeling.org/

Buurtbemiddeling Arnhem:www.buurtbemiddelingrijnstad.nl/arnhem/

Zie ook paragraaf 1A in hoofdstuk 1: Problemen voorkomen, tijdig signaleren en aanpakken.

Brandpreventie kan levens redden. We stimuleren het gebruik van brandmelders wordt gestimuleerd. Alle horecagelegenheden worden jaarlijks gecontroleerd op brandveiligheid.

www.brandpreventieweek.nl

[Gemeente] zorgt voor veilige werkplekken voor sekswerkers. We bevorderen hun autonomie en hebben respect voor hun privacy en anonimiteit.

[Gemeente] ondersteunt initiatieven van sekswerkers die zich willen verenigen. Sekswerkers die uit het beroep willen stappen, helpen we.[Gemeente] volgt prostitutiezones.[nauwgezet. Bij signalen van uitbuiting of andere criminaliteit

GroenLinks doet wat mogelijk is om de positie van de sekswerker te versterken ten opzichte van de uitbater/pooier. Er is alle ruimte om je seksueel vrij te uiten. Maar prostitutie kan beter legaal worden geregeld. Deze sector is uiterst gevoelig voor uitbuiting en mensenhandel, en moet daarom nauw door de politie worden gevolgd.


wordt direct ingegrepen.

3C.2 Zo nodig repressie

Programmapunt Toelichting Voorbeeld, verwijzingenCameratoezicht, mosquito’s, preventief fouilleren, gebiedsontzeggingen en samenscholingsverboden worden alleen toegepast in situaties waarin niets anders helpt en onder strenge voorwaarden.

Soms kan het nodig zijn om toezicht te houden met behulp van dit type controversiële middelen. Dan doen we dat ook.

Maar zulke maatregelen beperken mensen in hun grondrecht om te gaan en staan waar ze willen zonder bemoeienis van de overheid. Die vrijheid beperken we echt alleen in het uiterste geval.

Voor GroenLinkse vraagtekens rond de inzet van drones: www.zwolle.groenlinks.nl/node/95439

Een voorbeeld is de inzet van drones (Ravens) voor opsporingsdoeleinden en om de 'heterdaadkracht' te verhogen. Ze vliegen op 300 meter hoogte, zijn door de elektromotor niet te horen en kunnen gedetailleerd inzoomen (Bron: NRC Handelsblad, 7 en 8 maart 2013).

De gemeente ziet actief toe op de aanrijtijden van de hulpdiensten.

Tijdwinst kan levens redden. Bij de inrichting van wegen moet daarom rekening gehouden worden met een snelle en optimale bereikbaarheid voor hulpdiensten.

We gaan alles doen om huiselijk geweld tegen vrouwen, mannen, kinderen en ouderen aan te pakken en te voorkomen.

We zorgen voor een goede, samenwerking van hulpdiensten, zodat signalering, aanpak en hulpverlening bij huiselijk geweld zo snel en effectief mogelijk is.

Onderzoek wijst uit dat er jaarlijks in Nederland een miljoen slachtoffers van huiselijk geweld zijn te betreuren. In 2011 waren er 52 doden. Van alle zaken komt slechts 20% bij de politie terecht. Slachtoffers zwijgen vaak uit angst, schaamte en de omgeving weet vaak ook lange tijd van niets.

De gemeente stimuleert hulpverleners, docenten en huisartsen om signalen te melden. We volgen de Meldcode Huiselijk Geweld. De regionale Veilig Thuis-organisatie wordt actief betrokken.

www.politie.nl/themas/huiselijk-geweld.html

Voor een overzicht van regionale veilig Thuis-organisaties: www.vooreenveiligthuis.nl/veilig-thuis


Om alcoholmisbruik onder jongeren tegen te gaan, stelt de gemeente samen met opvoeders een actieplan op.

Er wordt streng toegezien op handhaving van de leeftijdsgrens voor verkoop van alcohol (en andere drugs) aan minderjarigen.

Veel vandalisme kan rechtstreeks in verband worden gebracht met overmatig alcoholgebruik. Daarom is preventie belangrijk, maar ook handhaving.

Alcoholproblemen spelen natuurlijk niet alleen bij jongeren!De gemeente kan het goede voorbeeld geven door na raadsvergaderingen geen alcohol meer te schenken.

www.dienstgezondheidjeugd.nl/publiek-thema/gezond-leven/verzuip-jij-je-toekomst van de GGD Zuid-Holland Zuid

Zie ook paragraaf 1A in hoofdstuk 1: Problemen voorkomen, tijdig signaleren en aanpakken.

Het dumpen van afval wordt beboet.

Tegen het veroorzaken van zwerfaval treden we hard op.

Het beboeten van overtreders, bijvoorbeeld van jongeren die troep achterlaten, kan zeer goed en preventief werken.

Zie ook paragraaf 2A in hoofdstuk 2: Minder geluidsoverlast, lichthinder en zwerfafval.

3C.3 Het behoud van burgerlijke vrijheden

Programmapunt Toelichting Voorbeeld, verwijzingenDe inwoners van [Gemeente] moeten erop kunnen vertrouwen dat zij zo min mogelijk door de overheid in hun privacy worden geschonden. De gemeente stelt een gegevensbeschermer (‘data protection officer’) aan.

Elke nieuwe gemeentelijke (veiligheids)maatregel kan bijvoorbeeld worden onderworpen aan een privacyscan om onwenselijke gevolgen in kaart te brengen en te voorkomen.

Er bestaat een informatie security managementsysteem (ISMS) en er is een ‘functionaris gegevensbescherming’ of ‘data protection officer’ aangesteld, zoals voorgeschreven in de General Data Protection Regulation (GDPR). Die bewaakt onder andere ‘privacy by design’ en ‘privacy by default’-principes.

GDPR www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2016/01/07/tk-bijlage-1-council-of-the-european-union

De Autoriteit Persoonsgegevens over Privacy by design: www.autoriteitpersoonsgegevens.nl/nl/zelf-doen/privacycheck/privacy-design

De gemeentelijke websites zijn goed beschermd tegen virussen en cyberaanvallen, zodat de informatie van inwoners privé is en blijft.

Ook binnen digitale dienstverlening tussen de gemeente en onze inwoners blijven gegevens van inwoners veilig en privé. We zorgen dat we goed beschermd zijn tegen bijvoorbeeld cyberaanvallen.

Inzage in persoonsgegevens van burgers wordt alleen verstrekt na toestemming van betrokkene.

Informatiebeveiligingsdienst van de VNG en KING:www.ibdgemeenten.nl/

Cameratoezicht, mosquito’s, preventief fouilleren,

Zulke maatregelen beperken mensen in hun grondrecht om te

Zie ook paragraaf 3C.2.


gebiedsontzeggingen en samenscholingsverboden worden alleen onder strenge voorwaarden toegepast en alleen in situaties waarin niets anders helpt.

gaan en staan waar ze willen zonder bemoeienis van de overheid. Die vrijheid willen wij alleen onder zeer strenge voorwaarden beperken.

GroenLinks is vóór legalisering van softdrugs. [Gemeente] draagt bij aan de beweging voor legalisering en loopt in haar gemeentelijk beleid waar mogelijk voorop met (de)regulering.

De gemeente kan legalisering niet regelen, maar wel richting de landelijke overheid en VNG haar standpunt inbrengen.

In het gemeentelijk beleid is ze terughoudend bij bijvoorbeeld de handhaving van een legitimatieplicht.

Stichting Het Dilemma exploiteert een niet-commerciële coffeeshop in de gemeente Zwijndrecht en geeft informatie en voorlichting. Met haar aanpak leidt Het Dilemma het gebruik van softdrugs in Zwijndrecht in goede banen: www.xpresso.nl

3D Internationaal

Tweet : De wereld stopt niet bij de gemeentegrens van [Gemeente]. Wij dragen ons steentje bij aan een eerlijke en duurzame wereld!

Thema’s: 1. Denk mondiaal, handel lokaal2. Vluchtelingenbeleid

3D.1 Denk mondiaal, handel lokaal


De gemeente gaat al haar producten en diensten duurzaam, diervriendelijk en fairtrade inkopen.

In 2022 moet dit 100% procent zijn.

Uitgangspunt: we willen geen producten of diensten die niet goed zijn voor andere mensen of voor de natuur.

Het jaartal kan worden aangepast naar de gemeentelijke situatie. Let op als GL al in het college zat en dit in het vorige programma stond.

Over gemeentelijk inkoopbeleid:www.rvo.nl/subsidies-regelingen/duurzaam-inkopen

www.fairtradegemeenten.nl.

Zie ook paragraaf 2E in hoofdstuk 2 over Dierenwelzijn.


De gemeente ontwikkelt haar stedenbanden zo dat ze bijdragen aan de betrokkenheid van inwoners, scholen, instellingen, bedrijven en ontwikkelingsorganisaties.

Stedenbanden zijn geen excuus voor snoepreisjes!

Als ze goed worden benut, kunnen stedenreizen de gemeente helpen door het uitwisselen van expertise.

Inwoners, bedrijven en verenigingen moeten zich betrokkenheid voelen bij de uitwisseling. Voor kennisuitwisseling zijn Europese fondsen beschikbaar.

Het hebben en houden van stedenbanden is omstreden, omdat de effectiviteit niet altijd duidelijk is. Onze suggestie is om stedenbanden alleen aan te houden wanneer particulieren in de gemeente daar het initiatief toe nemen. Zodat ze daadwerkelijk iets bijdragen aan wederzijdse ontwikkeling. Draagvlak en wederkerigheid zijn belangrijke voorwaarden.

[Gemeente] wordt een ‘Global Goals Gemeente’.

De campagne ‘Global Goals Gemeente’ van de VNG beoogt op lokale wijze bij te dragen aan de Global Goals for Sustainable Development (de opvolgers van de Millenniumdoelen). Het zijn 17 doelen die raken aan de kerntaken van gemeenten, zoals afvalbeheer, duurzame productie en consumptie, huisvesting, terugdringen van ongelijkheid, werkgelegenheid en participatief bestuur.

Meer over de VNG-campagne:www.vng.nl/global-goals-gemeente-campagne

Meer over de sustainable development goals van de VN:www.un.org/sustainabledevelopment/

De gemeente informeert de inwoners actief over haar internationale activiteiten.

Denk aan de gemeentelijke website en andere media. Transparantie en betrokkenheid zijn belangrijke uitgangspunten.

Europese fondsen benutten we voor gemeentelijk en regionaal beleid.

Europa heeft veel subsidiemogelijkheden voor gemeentes, maar lang niet alle gemeentes zijn daarvan op de hoogte.Daarom moet worden nagegaan of deze kunnen worden aangevraagd voor de financiering van gemeentelijk en regionaal beleid.

Een VNG-document dat alle Europese subsidies op een rijtje zet:www.vng.nl/onderwerpenindex/europa/europese-subsidies www.vng.nl/files/vng/publicaties/2015/europese_subsidiewijzer_20110928.pdf

3D.2 VluchtelingenbeleidBasisprogramma GroenLinks 2018 - 2022 123

Programmapunt Toelichting Voorbeeld, verwijzingenOok onze gemeente denkt en doet mee aan de opvang van vluchtelingen, in nauw overleg met bewoners.

Bij voorkeur vangen we op in kleinschalige voorzieningen.

Opvang vindt verspreid over het land plaats. Alle gemeenten moeten daaraan een bijdrage leveren. Samen met de inwoners bekijkt de gemeente hoe ze haar verantwoordelijkheid waar kan maken.

Kleinschalige vormen van opvang hebben onze voorkeur, zowel in het belang van de asielzoeker als in het belang van de omringende leefgemeenschappen.

[Gemeente] werkt actief aan het draagvlak voor vluchtelingenopvang onder inwoners, door hen goed te informeren en door met hen te overleggen.

De gemeenten moet ervoor zorgen dat buurtbewoners, kinderen, studenten en personeel van bedrijven voorlichting krijgen over wat vluchteling zijn precies betekent en hoe de opvang eruit gaat zien, maar ook over de destructieve gevolgen van discriminatie en de vruchten die als gemeente kunnen plukken van culturen diversiteit.

Zie ook paragraaf 1B uit hoofdstuk 1 over onderwijs en paragraaf 3A het over gemeentelijke anti-discriminatie beleid.

Vluchtelingen beginnen direct na aankomst in de gemeente met een taalcursus en indien mogelijk met (vrijwilligers-)werk om de integratie te versnellen.

Mensen die zich als vluchteling in Nederland melden, doorlopen een uitgebreide asielprocedure. GroenLinks vindt het belangrijk dat zij gedurende die procedure al beginnen met integreren. Het leren van de taal en het doen van (vrijwilligers)werk is goed voor henzelf en voor de gemeente waarin zij opvang vinden. Van maanden niets doen in een asielzoekerscentrum wordt niemand gelukkiger.

Als een vluchteling een verblijfsvergunning krijgt, helpt de gemeente hem of haar zo snel mogelijk aan woonruimte krijgt hij of zij integratiebegeleiding.

Asielzoekers die een verblijfsvergunning krijgen, verlaten de asielopvang. Gemeenten moeten zo snel mogelijk voor eerste huisvesting en begeleiding bij het thuisraken in de Nederlandse samenleving zorgen. Om te voorkomen dat vluchtelingen in een gat vallen en de integratie moeilijker wordt.

GroenLinks pleit daarom voor het verlenen van urgentie aan statushouders bij de eerste huisvesting. Toelichting: tot voor kort was deze voorrang/urgentie landelijk bij wet geregeld, maar sinds dit jaar wordt het aan de


gemeenten overgelaten of statushouders wel of geen voorrang krijgen.

Gemeenten maken prestatieafspraken met woningcorporaties om het woningaanbod zodanig op peil te houden dat deze voorrangsregel geen grote extra wachttijden voor andere woningzoekenden oplevert.

De gemeente voert regie over de inburgering, samen met de vluchteling.

De afgelopen jaren was inburgering vooral de eigen verantwoordelijkheid van nieuwkomers. Dit beleid heeft gefaald.

Wij pleiten er daarom voor dat het rijk en de gemeente de regie over de inburgering terugkrijgen.

Zie het rapport Inburgering van de Algemene Rekenkamer van 24/01/17.

Zie artikel Trouw van 24/01/17: “Steden willen regie terug over inburgering”.

Uitgewezen asielzoekers in nood krijgen van de gemeente ondersteuning en tijdelijke opvang.

Initiatieven als het Kinderpardon en de Vluchtkerk laten zien dat het asielbeleid in Nederland nog lang niet op orde is. In onze gemeente laten we uitgeprocedeerden die in fysieke of psychische nood verkeren niet vallen.

Na afwijzing van een aanvraag voor een verblijfsvergunning (inclusief bezwaar- en beroepsprocedure) dient de asielzoeker zo snel mogelijk terug- of door te reizen naar het land van herkomst of een land dat wel plek wil bieden. Een logisch sluitstuk van een eerlijke asielprocedure. Maar: er zijn altijd situaties waarin uitgeprocedeerden om welke reden dan ook echt (nog) niet weg kunnen.GroenLinks vindt dat gemeenten in die situaties actief maatwerk moeten leveren (bed, bad, brood e.d.), gekoppeld aan de inzet om vertrek alsnog mogelijk te maken.

Informatie over De Vluchtkerk:www.devluchtkerk.nl/home

Jonge immigranten krijgen extra aandacht.

De kwetsbare positie van alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’ers) is de afgelopen tijd weer prominent op de agenda gekomen.GroenLinks pleit voor goede opvang en begeleiding voor deze


groep, en daarnaast voor actieve inzet van de gemeenten voor 18+arrangementen.

3E De gemeente en haar inwoners

Tweet : GroenLinks wil dat inwoners samenwerken met hun gemeente. We ondersteunen eigen initiatief, luisteren en denken mee!

Thema’s: 1. Samenwerken met bewoners van de stad/dorp2. Goede dienstverlening3. Een transparant en integer bestuur

3E.1 Samenwerken met bewoners van de stad/dorp


Inwoners van [gemeente] kunnen in een vroeg stadium al meepraten over belangrijke beslissingen en hebben daadwerkelijk invloed: beginspraak.

Inwoners worden in een zo vroeg mogelijk stadium betrokken bij grote en kleine veranderingen in hun woonomgeving en altijd op de hoogte gesteld van nieuwe ontwikkelingen, online en via huis-aan-huis-kranten). Van het jaarlijkse groenonderhoud in hun buurt tot de verplaatsing van een jongerenhangplek.

Meer over beginspraak, zie gemeente Zwolle: www.zwolle.nl/bestuur/beleid-programmas-en-projecten/interactief-werken

Zie Rob-publicatie Loslaten in vertrouwen (2012): www.rob-rfv.nl/documenten/boekje_advies_loslaten_in_vertrouwen_webversie.pdf

Zie WRR-rapport Vertrouwen in burgers (2012): www.wrr.nl/publicaties/publicatie/article/vertrouwen-in-burgers/


De gemeente ontwikkelt nieuwe ideeën samen met burgers. Meepraten en invloed uitoefenen begint in de wijken.

We gaan experimenteren met verschillende manieren van inspraak, om uiteindelijk zoveel mogelijk mensen mee te kunnen laten doen.

GroenLinks loopt voorop in het willen samenwerken met inwoners. Met als belangrijke voorwaarden dat dit moet passen in de lokale context en dat er niet te krampachtig met de gemeentewet wordt omgegaan: college en raad moeten welwillend zijn.Door met verschillende vormen te experimenteren en te zien wat werkt, werken we aan lokaal participatiebeleid. Denk aan: ‘citizen conference’ à la G1000, gelote burgerraad (per thema), referenda (op wijkniveau, voor kernen of voor hele gemeente), burgerbegroting, burgerjury en ‘deliberative polls’.

Zie de publicatie over de partij-bredediscussie over democratie voor een toelichting van alle voorbeelden. www.groenlinks.nl/discussie

Met het ‘burgerinitiatief’ krijgen de inwoners van [Gemeente] de mogelijkheid om punten op de agenda van de gemeenteraad te zetten.

Hoe klein of groot de onderwerpen ook zijn, als er in een dorp, buurt, wijk of hele stad behoefte is dat de gemeente zich over een thema uitspreekt, dan moeten inwoners de kans krijgen dit bij de raad op de agenda te zetten.

Natuurlijk hebben inwoners ook andere mogelijkheden, bijvoorbeeld een brief aan de raad schrijven of inspreken tijdens een commissievergadering.

Zie de procedure in Utrecht: www.pki.utrecht.nl/Loket/prodcat/products/getProductDetailsAction.do?id=661

Burgers krijgen het recht om een alternatieve aanpak voor te stellen voor publieke doelen in hun omgeving (‘right to challenge’).

Vaak kunnen inwoners een buurthuis of gemeenteplantsoen beter onderhouden als zij dit samen doen.Bewoners krijgen het recht om deze voorstellen te doen en krijgen de garantie dat ze worden besproken in de gemeenteraad.

De gemeenteraad kan natuurlijk anders beslissen, als dit in het publieke belang is. Bijvoorbeeld als het zelf onderhouden van het plantsoen ertoe leidt dat het onderhoud op andere plekken duurder wordt.


De gemeente ondersteunt haar inwoners bij eigen initiatieven en doet dat waar nodig ook pro-actief. Zo voorkomen we een tweedeling tussen proactieve wijken en reactieve wijken.

GroenLinks loopt voorop in het samenwerken met burgers, maar we realiseren ons dat niet iedereen van de geboden ruimte gebruik kan of zal maken. GroenLinks is zeer alert is op ongelijkheid en ongelijke kansen en benadert daarom groepen en wijken doelgericht.

De gemeente overlegt regelmatig met belangrijke organisaties in [Gemeente] om te weten wat er speelt.

GroenLinks wil dat de gemeente regelmatig en op tijd overlegt met welzijnsinstellingen, woningcorporaties en ondernemersverenigingen. Zo zijn mensen altijd betrokken bij beslissingen die over hen gaan en wordt de gemeente meteen geïnformeerd over wat er speelt en waar ze op moet reageren.

Zie ook paragraaf 3A.2.

De gemeente komt ook ‘buiten’: de medewerkers weten wat er leeft in [Gemeente].

De gemeentelijke organisatie moet weten wat er speelt in de gemeente. Ambtenaren gaan daarom zelf vaker ‘de straat op’ om erachter te komen waar problemen spelen en om oplossingen met inwoners te bespreken.

Zie ook paragraaf 3C.1.

Vrijwilligerswerk wordt goed ondersteund.

Veel inwoners zijn actief als vrijwilliger. Zonder vrijwilligers zou onze samenleving niet functioneren. Tegelijkertijd wordt er steeds meer eigen initiatief verwacht van mensen (denk ook aan mantelzorg). Het is cruciaal dat die mensen ook een plek hebben waar ze terechtkunnen voor hulp en vragen; dat ze worden ondersteund om overbelasting tegen te gaan en dat we het werk aantrekkelijk houden zodat de drempel om het te doen laag blijft. GroenLinks pleit voor een steunpunt.

Verschillende gemeenten kennen al ondersteuning van hun vrijwilligers en mantelzorgers.Het mantelzorgsteunpunt in Amstelveen: www.lokaalloket.nl/amstelveen/aanbieder.php?id=11197

De vrijwilligerscentrale: www.vrijwilligerscentrale-amstelland.nl/

Zie ook paragraaf 1F in hoofdstuk 1: De gemeente creëert een passend aanbod.

3E.2 Goede dienstverlening



Medewerkers aan het loket zijn klantvriendelijk, denken mee en kennen hun inwoners.

Daarom willen we investeren in de professionaliteit en scholing van medewerkers. De dienstverlening, de organisatie en de structuur moeten passen bij de veranderende bevolking. Dit betekent een wezenlijke interculturalisering en kennis van ‘codes’ bij de verschillende migrantengroepen.

Zie ook paragraaf 1F in hoofdstuk 1: De gemeente creëert een passend aanbod.

We vragen onze inwoners tips voor een betere dienstverlening.

De tevredenheid over de dienstverlening van de gemeente wordt regelmatig gemeten en verbeteringen worden snel doorgevoerd.

Iedereen heeft gemakkelijk toegang tot gemeentelijke informatie. De informatie wordt vraaggericht en makkelijk vindbaar aangeboden. Mensen hoeven niet onnodig lang te zoeken naar informatie op de gemeentelijke website.

De gemeentelijke website is toegankelijk voor iedereen - ook voor mensen met een beperking. De informatie op de website is makkelijk te vinden; dit wordt regelmatig getest door een inwonerpanel.Ook voor mensen die geen internet hebben, is informatie van de gemeente gemakkelijk te verkrijgen in het gemeentehuis, wijkposten en via lokale media.

'Het Waarmerk drempelvrij.nl is het Nederlandse kwaliteitsmerk voor toegankelijke websites. Als een website toegankelijk is, kan deze door alle bezoekers goed worden gebruikt.'Zie: www.drempelvrij.nl

De gemeente biedt dienstverlening zoveel mogelijk digitaal aang.

Mensen die behoefte hebben aan rechtstreeks contact en/of niet om kunnen gaan met de digitale dienstverlening, blijven we natuurlijk helpen aan het loket.

Vanuit huis kan men zaken vaak net zo gemakkelijk regelen als via het gemeentehuis. Wij willen dat onze inwoners graag bieden.

GroenLinks vindt digitalisering een goede ontwikkeling, maar vindt niet dat inwoners tussen ‘digitale wal en schip’ moeten vallen. Een persoonlijke benadering (telefonisch of aan de balie) blijft voor sommige groepen belangrijk.

Zie het digitale loket van Amstelveen: www.amstelveen.nl/web/Digitaal-loket-regel-zaken-online.htm

31 gemeenten werken samen op het gebied van digitalisering in Dimpact:www.dimpact.nl/

De dienstverlening aan ondernemers komt op een hoger plan.

Bijvoorbeeld door een aparte-Bedrijvenloket. Daar is ook veel informatie vanuit de gemeente te krijgen over bijvoorbeeld Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) en duurzaamheid.

Voorbeeld ondernemersloket:www.ondernemendalkmaar.nl

Nieuwe inwoners krijgen een welkomstpakket van de gemeente.

Met daarin aandacht voor duurzaam wonen en leven.

De gemeente Boamburgum biedt nieuwe inwoners al een welkomstpakket:www.boarnburgum.nl/index.php/dorpsbelang/259-welkomstpakket-nieuwe-bewoners


3E.3 Een transparant en integer bestuur


Het gemeentebestuur informeert haar bewoners over wat er wel en niet is bereikt en wat dat heeft gekost.

De gemeente gaat zich in de verantwoording van het beleid meer richten op de inwoners. Zij hebben recht om te weten of gemeenschapsgeld goed wordt besteed.

De gemeentelijke rekenkamer in [Gemeente] heeft een actieve rol en wordt serieus genomen.

Een rekenkamer is er om de doelmatigheid en doeltreffendheid van de investeringen van de gemeente te controleren. Daarmee kan duidelijk worden of de gemeentelijke middelen efficiënt zijn ingezet om de juiste doelen te bereiken. Veel gemeenten hebben een slapende rekenkamer. Daarmee laat de raad een cruciaal instrument voor haar controlerende taak onbenut.

Handreiking van de VNG: www.vng.nl/files/vng/publicaties/2012/20110114_kh_handreiking_lokale_rekenkamer.pdf

Er komt een openbaar subsidieregister zodat iedereen kan zien wie subsidie van de gemeente ontvangt.

Wie krijgt subsidie en waarvoor? Via een openbaar register willen we transparant maken hoe we met gemeentegeld omgaan.Hierbij moeten ook ‘verborgen subsidies’ worden vermeld (onderhoudswerkzaamheden die voor een bepaalde sportclub worden verricht bijvoorbeeld).

Zie voorbeeld van Amersfoort: www.amersfoort.nl/subsidies/to/subsidieregister.htm

Het vertrouwen in de democratie gaat de gemeente aan het hart. Raad, college en ambtelijke organisatie laten in ieder geval één keer per raadsperiode de eigen integriteit doorlichten.

Het publieke belang hoort voorop te staan. Transparantie en integriteit horen bij elkaar. Elke politicus moet integer zijn, we elkaar daar scherp op houden.

Er zijn diverse bureaus op de markt die verdiepingscursussen en trainingen aanbieden.Advies: vraag bij andere fracties naar ervaringen.

[Gemeente] stelt de gegevens die zij verzamelt beschikbaar als open data, die niet te herleiden zijn tot personen. Zo krijgen burgers en bedrijven de kans om innovatieve toepassingen te ontwikkelen met overheidsdata.

De burger doet steeds meer online. De Overheid heeft daardoor steeds meer nuttige data (open data).Gemeenten kunnen via websites transparanter worden en burgers beter laten participeren, ook op politiek gebied.

Zie https://utrecht.dataplatform.nl/

Zeven concrete voorbeelden van gemeentelijk beleid staan in hoofdstuk 2 van: www.parlement.com/9353225/d/ict_burgerparticipatie.pdf.


3F De gemeentelijke organisatie

Tweet : Een GroenLinkse gemeente werkt doelgericht en efficiënt. Goede ambtenaren betekent tevreden inwoners!


Afhankelijk van de lokale situatie kan worden gepleit voor fusie, meer of minder samenwerking, meer controle op samenwerkingen, etc.

We moeten de gemeente zo organiseren dat ze hun taken effectief en efficiënt kunnen uitvoeren. Onder goede democratische controle en dichtbij de bewoners.Of dit het beste kan door gemeentelijke opschaling (fusie), samenwerking of uitbesteding naar centrumgemeenten is afhankelijk van de lokale situatie.

De gemeente doet mee aan Het Nieuwe Werken.

Het Nieuwe Werken kan onder andere helpen bij het verlagen van de kosten, het verlagen van mobiliteit, een betere bereikbaarheid van de gemeente voor haar burgers en een betere combinatie van werk en privé voor ambtenaren.

MVO Nederland is de nationale kennis- en netwerkorganisatie voor maatschappelijk verantwoord ondernemen.www.mvonederland.nl/nieuws/alles-over-het-nieuwe-werken

De gemeente levert kwaliteit. Het liefst met ambtenaren met een vast contract. Waar dat effectiever is met behulp van externe adviseurs. Maar wij zijn tegen draaideurconstructies.

De gemeente moet in principe de kern van haar taken kunnen verrichten met eigen ambtenaren. Voor sommigen taken is echter specifieke expertise nodig. Of zijn eenmalig, of hebben baat bij een buitenstaander. Het inhuren van een externe adviseer is dan verstandigert. GroenLinks is echter tegen ‘papieren’ besparingen, waarbij ambtenaren worden ontslagen en vervolgens tijdelijke externe krachten worden ingehuurd voor hetzelfde werk.

Als de gemeente taken uitbesteedt, zoals de thuiszorg, let ze in de eerste plaats op kwaliteit en niet alleen op kosten. Ook zaken als duurzaamheid en een goede omgang met personeel (vaste contracten) nemen we mee in de beslissing.

We toetsen aanbestedingen op kwaliteit en duurzaamheid, ook van personeel. In de zorg willen we dat een cliënt maar met één of een paar vaste hulpen te maken krijgt en dat de werkgever een goed personeelsbeleid voert. Wie inzet op de laagste prijs, creëert een prijzenoorlog die ten koste zal gaan van cliënten.

In het belang van de inwoners zorgt de gemeente voor tevreden en betrokken ambtenaren.

Er komt een jaarlijks tevredenheidsonderzoek onder de medewerkers van de gemeentelijke organisatie. De feedback hieruit wordt omgezet in actie. Waar de eigen medewerkers meer tevreden zijn


over de organisatie, zal de dienstverlening aan inwoners ook verbeteren.

De gemeenteraad krijgt voldoende ondersteuning om al haar taken naar behoren uit te kunnen oefenen: zowel met betrekking tot de koers van het beleid als de controle op de uitvoering daarvan.

Met het nieuwe takenpakket dat vanuit Den Haag naar de gemeente is overgeheveld, is de druk op de raad verder verhoogd. Om haar taken goed uit te kunnen voeren, is het belangrijk dat de gemeenteraad voldoende budget en ondersteuning van de gemeentelijke organisatie krijgt.

[Gemeente] kiest voor het gebruik van ‘open source software’ en werkt aan een strategie om het gebruik van gesloten software binnen de eigen organisatie af te bouwen.

De Nederlandse overheid hanteert hiervoor beleid omdat dit bijdraagt aan hergebruik van software interoperabiliteit en leveranciersonafhankelijkheid.

Zie: forum standaardisatie

[Gemeente] werkt samen met andere gemeenten om haar kennis van ICT te vergroten.

Gemeenten kunnen voor ICT samenwerken en professionaliseren via bestaande platformen van de overheid.

Zie: KING


Handleiding voor gebruik basisprogramma - Web view... waarbij niet alleen de bestrijding van ziekte...

Documents

Transcript of Handleiding voor gebruik basisprogramma - Web view... waarbij niet alleen de bestrijding van ziekte...