Handleiding BKO

Handleiding

Fontys Basiskwalificatie Onderwijs

(Fontys BKO)

10 oktober 2012T. Cortenbach

Inhoudsopgave

1. Wat is de Fontys BKO (Basiskwalificatie Onderwijs)? 3

2. Deelname aan de Fontys BKO 3

3. Procedure en onderdelen van de Fontys BKO 43.1 Rol van de leidinggevende 63.2 Assessoren 63.3 Examencommissie 6

4. Inhoudseisen van de Fontys BKO 74.1 Verantwoording van de te bezoeken les 74.2 Lesbezoek en nabespreking 74.3 Fontys BKO-reflectieverslag 84.4 Fontys BKO-gesprek 11

Bijlage 1 Rollen met de bijbehorende prestatie-indicatoren 12Bijlage 2 De verantwoording van de te bezoeken les 14Bijlage 3 Observatielijst lesbezoek 15

Handleiding Fontys Basiskwalificatie Onderwijs (BKO)2

1. Wat is de Fontys BKO?

De Fontys Basiskwalificatie Onderwijs (Fontys BKO) is een bekwaamheidstoets voor nieuwe docenten die bij Fontys hogescholen (komen) werken. Vanuit een authentieke situatie wordt binnen het assessment beoordeeld of de nieuwe docent de benodigde elementaire didactische kwaliteiten beheerst. Daarnaast dient het assessment als instrument voor kwaliteitsborging van het onderwijsgevende personeel. Fontys wil zich immers sterk maken voor kwalitatief zeer goed onderwijs. In deze handleiding wordt de inhoud van de Fontys BKO en de beoordelingsprocedure besproken.

2. Deelname aan de Fontys BKO

Fontys staat voor kwalitatief hoogwaardig onderwijs. Om het gewenste niveau te behouden is Fontys continu bezig met het verbeteren van het onderwijs. De docent is bepalend voor de kwaliteit van het onderwijs. Daarom is in de kwaliteitsagenda veel aandacht voor de professionalisering van de docent. Onderdeel van deze kwaliteitsagenda is het verplicht verwerven van de Fontys BKO nadat een docent in dienst is getreden. Het behalen van de Fontys BKO vormt daarom een van de voorwaarden voor het verkrijgen van een vaste aanstelling voor het onderwijsgevend personeel (met als functieprofiel: docent; associate lector; lector) dat vanaf 1 augustus 2012 werkzaam is bij Fontys. Nieuwe docenten die al in het bezit zijn van een officieel erkende onderwijsbevoegdheid krijgen vrijstelling voor de Fontys BKO. Voor het overige onderwijsgevende personeel kan het behalen van een Fontys BKO afgesproken worden tussen medewerker en leidinggevende.


3. Procedure en onderdelen van de Fontys BKO

De Fontys BKO is een zinvol middel om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen en de kandidaat tot leren aan te zetten. Aangezien de Fontys BKO betrekking heeft op nieuwe docenten moet de inhoud zich concentreren op zaken waar een nieuwe (pas-beginnende) docent in de praktijk mee te maken krijgt, ofwel de authentieke taak. De prestatie indicatoren zijn gericht op de authentieke taak van een nieuwe docent. Wanneer de docent de Fontys BKO heeft behaald, kan de docent zich verder professionaliseren met betrekking tot bijv. (activerende) didactiek, onderzoeksvaardigheden, mediawijsheid, toetsvaardigheden, assessor of het coachen van studenten.

Fontys verwacht van een nieuwe docent dat hij bewust handelt en zijn handelen kan verantwoorden. Na evaluatie en reflectie van zijn onderwijs moet hij ook zijn handelen kunnen bijstellen.

Op basis van de HBO docentcompetenties (Onderwijscentrum VU, 20081) in combinatie met functiebeschrijvingen en competentieprofielen zoals beschreven in het functiehuis van Fontys Hogescholen zijn verschillende rollen geformuleerd en uitgewerkt voor HBO docenten. De Fontys BKO richt zich op de volgende rollen: a. Constructeur leeromgeving (basiskennis van het ontwerpen van onderwijs

waaronder ook het aanpassen van bestaande lessen valt)b. Vakinhoudelijk begeleider (waaronder ook het begeleiden/coachen van

studenten in hun leerproces valt)c. Beoordelaar (vanuit de rol van docent, examinator of assessor)d. Bewust docentschap (vanuit de rol van onderzoeker) Bij de verschillende rollen zijn prestatie-indicatoren1 geformuleerd zodat de docent weet wat van hem verwacht wordt (zie bijlage 1).

In het vervolg van deze handleiding spreken we over de kandidaat, dit is de nieuwe docent die de Fontys BKO ondergaat. De assessor is de medewerker die de Fontys BKO afneemt.

De Fontys BKO bestaat uit een integraal assessment van een authentieke taak als HBO docent, waarmee de kandidaat aantoont competent te zijn voor de bovenstaande rollen. Het integraal assessment bestaat o.a. uit de volgende onderdelen (zie voor de inhoudelijke uitwerking hoofdstuk 4 en bijlage 2): Een verantwoording van de te bezoeken les Een lesbezoek door een assessor inclusief nabespreking Het Fontys BKO-reflectieverslag Het Fontys BKO-gesprek

De Fontys BKO in schema:1 De prestatie-indicatoren zijn gebaseerd op de prestatie-indicatoren van de 6 HBO docentcompetenties VU


De kandidaat meldt zich aan op de site van Fontys BKO voor het assessment. Deze krijgt dan een eerste assessor toegewezen die de les komt bezoeken. Voor kandidaten die een didactische cursus volgen als voorbereiding op de Fontys BKO, kan de cursusleider de assessor zijn die op lesbezoek komt. Deze ontvangt een week voor de te bezoeken les de verantwoording van de kandidaat. In deze verantwoording (zie bijlage 2) staan onder andere de persoonlijke leerdoelen van de kandidaat zodat hij ook gerichte feedback krijgt op zijn handelen. Zo spoedig mogelijk na de les is er een nabespreking samen met de assessor. In de nabespreking geeft de assessor gerichte feedback.

Na het lesbezoek gaat de kandidaat verder met het samenstellen van het Fontys BKO-reflectieverslag. Dit reflectieverslag is een digitale, persoonlijke map waarin de kandidaat bewijzen verzameld die aantonen dat hij over de kwaliteiten beschikt behorende bij nieuwe docent van Fontys. Tevens beschrijft de kandidaat zijn persoonlijke ontwikkeling aan de hand van deze producten.

Handleiding Fontys Basiskwalificatie Onderwijs (BKO)

Onvoldoende

Verantwoording van de te bezoeken les

Lesbezoek en nabespreking

FONTYS BKO-gesprek

FONTYS BKO certificaat

Voldoendevoldoende

FONTYS BKO-reflectieverslag samenstellen inclusief een review en beeldopname

reflectieverslag voldoet aan de inhoudseisen

onvoldoende

Gesprek leiding-gevende

1 herkansing Integraal Fontys BKO assessment

5

Als de kandidaat zijn Fontys BKO-reflectieverslag heeft afgerond, vraagt hij het Fontys BKO-gesprek aan. De kandidaat krijgt dan twee assessoren toegewezen waarvan één assessor degene is die de les heeft bezocht. De kandidaat draagt er zorg voor dat beide assessoren het digitale reflectieverslag twee weken voorafgaand aan het gesprek in bezit hebben. In het gesprek zullen deze twee assessoren de kandidaat gedurende 45 minuten vragen stellen conform de STARR methode. Het uitgangspunt is het door de kandidaat ingeleverde reflectieverslag. Na het Fontys BKO-gesprek krijgt de kandidaat te horen of de Fontys BKO voldoende of onvoldoende is afgerond. Hij ontvangt het beoordelings- en feedback protocol dat tijdens en na het gesprek is/wordt ingevuld. Is de Fontys BKO voldoende, dan ontvangt de kandidaat het certificaat. Is de Fontys BKO onvoldoende, dan mag de kandidaat één keer het BKO assessment herkansen. Daartoe ontvangt de kandidaat ook het beoordelings- en feedbackprotocol waarin gerichte feedback staat.

Verdere informatie over de inhoud en de eisen van de Fontys BKO staan in hoofdstuk 4.

3.1 Rol van de leidinggevendeDe BKO wordt door de leidinggevende tijdens het contracteringsgesprek aan de orde gesteld. De leidinggevende zal vervolgens door de kandidaat zelf op de hoogte gehouden worden van de voortgang. Bij een onvoldoende eindresultaat bepaalt de leidinggevende of er een exit-procedure of een nieuwe beoordelingscyclus gestart wordt.

Verder wordt de leidinggevende betrokken in samenspraak met de kandidaat bij de keuze welke collega gevraagd zal worden voor het collegiale lesbezoek (onderdeel 5 van het inhoudseisen reflectieverslag)

3.2 De assessorenBij het BKO assessment zijn twee assessoren betrokken. De assessoren van Fontys BKO komen uit alle domeinen van Fontys maar een assessor beoordeeld geen kandidaten van zijn eigen instituut. Deze assessoren hebben een training gevolgd tot Fontys BKO assessor.

3.3 ExamencommissieWanneer de kandidaat het niet eens is met de uitslag van het integrale assessment, dan kan deze een herbeoordeling aanvragen door twee nieuwe assessoren. Bezwaar aantekenen kan bij de examencommissie van de Fontys BKO.


4. Inhoudseisen van de Fontys BKO

Voor de verschillende onderdelen van de Fontys BKO zijn eisen beschreven. Hieronder volgen de verschillende te doorlopen stappen met bijbehorende toelichting.

4.1 Verantwoording van de te bezoeken lesIn de verantwoording geeft de kandidaat een beeld van de te bezoeken les en laat zijn kwaliteiten zien in zijn rol als constructeur leeromgeving.Deze verantwoording bevat: een korte beschrijving van de les en de module (cursus/lessenserie/curriculum)

waarbinnen deze les past en de gebruikte studiematerialen (boek, presentatie, modulewijzer, de Digitale Leer en Werkomgeving (DLWO), etc.);

de context van de groep (beginsituatie, aantal studenten, voorkennis van de studenten etc.);

de leerdoelen voor studenten van de les; de gekozen (activerende) werkvormen en beschrijving waarom voor deze

werkvormen gekozen wordt (didactische verantwoording); de evaluatie van de leerdoelen in de les; welke onderdelen de kandidaat heeft aangepast van een bestaande les en

waarom hij dit heeft gedaan;

Bovenstaande onderdelen hebben te maken met de rol van constructeur leeromgeving. Daarnaast bevat de ook onderdelen uit de rol van vakinhoudelijk begeleider, beoordelaar en bewust docentschap zoals: Persoonlijke leerdoelen met betrekking tot het lesgeven (hierop ontvangt de

kandidaat gerichte feedback in de nabespreking). Waar in de les motiveert en enthousiasmeert de kandidaat de studenten? Waar in de les geeft de kandidaat ruimte voor interactie? Hoe creëert de kandidaat een prettig en veilig leerklimaat in de les? Hoe zet je studenten aan tot leren? Hoe begeleid/coach je studenten in de les in hun leerproces? Hoe dragen de (activerende) werkvormen bij aan het behalen van de doelen van

de module (bijvoorbeeld de toets)? Worden de criteria (of een gedeelte daarvan) van de toets besproken in deze les? Worden studenten betrokken bij het beoordelen van hun eigen ontwikkeling en

het geven van feedback in deze les? Waar in de les worden vragen gesteld die de ontwikkeling van de student

toetsen?

Deze onderdelen staan ook vermeld in bijlage 2, de verantwoording van de te bezoeken les. De kandidaat ontvangt feedback op deze verantwoording. Er kan gevraagd worden om een aanvulling als de verantwoording voor de assessor niet voldoende duidelijk is.

4.2 Lesbezoek en nabesprekingDe assessor bezoekt de les minimaal 30 minuten en maximaal een uur. Hij maakt gebruik van het observatieformulier lesbezoek (bijlage 3) en geeft feedback op de geformuleerde leerdoelen van de kandidaat. De verantwoording en de observatie


zijn onderwerp van het nagesprek. De kandidaat kan aangeven waar de les anders verliep dan gepland en waarom dit zo gebeurde (reflectie). Een reflectie op het lesbezoek is verplicht bewijsmateriaal voor het reflectieverslag. In deze reflectie kan ook de feedback die gegeven is door anderen op een les, meegenomen worden.

4.3 Fontys BKO-reflectieverslagIn het Fontys BKO- reflectieverslag laat de kandidaat zien wat hij doet (en gedaan heeft) op het gebied van onderwijs (bewijs). Belangrijke onderdelen in het Fontys BKO-reflectieverslag zijn de beeldopname en de review. In het reflectieverslag komen alle rollen aan bod. Per rol schrijft de kandidaat een verantwoording waarin hij verwijst naar de toegevoegde bewijsmaterialen. Naast de verplichte bewijzen moet de kandidaat zich vrij voelen om zichzelf te presenteren om zijn kwaliteiten te laten zien. Bewijsmateriaal moet actueel zijn en relevant voor de huidige beroepspraktijk. Ook laat de kandidaat door middel van reflectie zien hoe hij zijn ontwikkeling ziet/ervaart per rol.

Het Fontys BKO-reflectieverslag dient twee weken voor het Fontys BKO-gesprek in bezit te zijn van de beide assessoren. De vorm die de kandidaat kiest voor zijn reflectieverslag is vrij maar een voorwaarde is dat het digitaal is. De kandidaat is verantwoordelijk voor het goed kunnen bekijken en afspelen van de aangeleverde materialen. Mocht een assessor geen toegang kunnen krijgen tot het materiaal, moet de kandidaat dit zo spoedig mogelijk in orde maken anders kan het gesprek niet plaatsvinden.

De inhoudseisen van het reflectieverslag:

1. LeeswijzerDe leeswijzer is een inleiding voor de assessoren waarin de kandidaat kort beschrijft hoe het reflectieverslag is opgebouwd.

2. ProfielschetsDe kandidaat introduceert zichzelf, geeft aan wat hij gedaan heeft en op welk instituut hij werkt en welke vakken hij daar geeft. Ook geeft hij aan welke taken hij allemaal bekleedt binnen het instituut. Zo krijgt de assessor een goed beeld van wie de kandidaat is en wat hij doet bij Fontys.

3. Verantwoording en bewijsmateriaal per rolVoor elke rol schrijft de kandidaat in maximaal 2 A4 pagina’s een verantwoording. Daarbij maakt de kandidaat gebruik van de prestatie-indicatoren die geformuleerd zijn per rol (bijlage 1) en vult dit aan met bewijsmateriaal. In de verantwoording wordt er verwezen naar de toegevoegde bewijsmaterialen.

3.1 Constructeur leeromgeving

Verantwoording:De kandidaat geeft aan welke lessen hij (samen) heeft ontworpen of bijgesteld en geeft concreet aan wat zijn bijdrage was als er samengewerkt is. Hij geeft aan hoe het proces bij één module verlopen is voor de rol constructeur leeromgeving. Waar wordt rekening mee gehouden bij de didactische keuzes? Hiervoor kan gebruik


gemaakt worden van de te bezoeken les en de daarin gestelde vragen en de feedback die daarop gegeven is. Is er een standaard DLWO binnen jouw instituut aanwezig en zo ja uit welke onderdelen bestaat deze: bv. N@tschool, Portal, Weblog, Website etc. Hoe wordt de DLWO voor het onderwijs gebruikt? Op welke manier bied je de gekozen materialen aan de studenten aan in deze DLWO?

Verplicht bewijsmateriaal: Verantwoording van de te bezoeken les; Feedback op de verantwoording (uit de nabespreking); Reflectie op zijn rol als constructeur leeromgeving;

3.2 Vakinhoudelijk begeleider

Verantwoording:De kandidaat geeft een kort overzicht van zijn leservaring (denk hierbij ook aan trainingen). Hij reflecteert op zijn keuzes voor de didactische werkvormen voor het bereiken van de doelen en of studenten voldoende tot leren worden aangezet. Zou dit ook op een andere/betere manier kunnen? Hoe worden studenten gemotiveerd en geïnspireerd en hoe zorgt de kandidaat voor een goed leerklimaat? Hoe worden de studenten gecoacht om verder te komen in hun leerproces?Waar zit de leerwinst en wat is er nog te ontwikkelen op persoonlijk vlak? De kandidaat laat via de beeldopname zien waar deze zaken te zien zijn en geeft daar een reflectie op. Welke digitale leermaterialen zijn er beschikbaar voor de studenten (presentatie, achtergrond informatie, leerstof) en waarom? Welke andere heb je overwogen?

Verplicht bewijsmateriaal: Observatieformulier lesbezoek door assessor en feedback uit de

nabespreking; Beeldopname (deze wordt bij 4 verder toegelicht); Studentevaluaties (360 graden feedback); Lesbezoek van collega (360 graden feedback, deze wordt bij 5 verder

toegelicht ); Reflectie op zijn rol als vakinhoudelijk begeleider; Verwijzing naar beschikbare lesstof in DLWO.

3.3 Beoordelaar

Verantwoording:De kandidaat neemt één summatieve toets die hij heeft afgenomen en beschrijft deze (bijvoorbeeld tentamen, presentatie of verslag). Hij reflecteert hierbij op de manier waarop de leerdoelen zijn getoetst, vindt hij deze toetsvorm geschikt voor dit vak? Wat waren de resultaten van de studenten? Waren de criteria helder voor de studenten? Zou er een andere toetsvorm geschikter zijn? Welke? Hoe heeft de inhoud van de lessen bijgedragen aan de toets? Zijn in de lessenserie de criteria herhaaldelijk aan bod gekomen? Wordt er in de lessen getoetst (formatief of summatief) zodat studenten steeds beoordeeld worden op de criteria? Stel je de goede vragen zodat studenten weten in hoeverre ze de doelen al bereikt


hebben?

Verplicht bewijsmateriaal: De hierboven beschreven toetsvorm die is geëvalueerd in termen van

aansluiting leerdoelen, instructie en beoordeling; De resultaten van een toets, inclusief een analyse en interpretatie; Voorbeelden van ontwikkelingsgerichte feedback; Een beschrijving van een aantal werkvormen/formatieve beoordelingen in

lessen voorafgaand aan de toets, die bijgedragen hebben aan het behalen van (een gedeelte) van de toets. Hoe hebben deze werkvormen bijgedragen en voor welke criteria?

Reflectie op zijn rol als beoordelaar/assessor.

3.4 Bewust docentschap

Verantwoording:De kandidaat laat zien hoe hij planmatig werkt aan zijn ontwikkeling en betrekt hierbij de feedback die hij ontvangen heeft van bijvoorbeeld collega’s, studenten en/of leidinggevende. Hij geeft aan wat zijn persoonlijke leerdoelen zijn geweest en wat deze zijn voor de komende tijd. Hoe heeft hij daar aan gewerkt en hoe gaat hij daar aan gaat werken? Hoe denkt de kandidaat dat studenten tot leren aangezet worden? Wat is zijn bijdrage daaraan? Wat heeft de Fontys BKO de kandidaat opgeleverd? In de review, die verder toegelicht wordt in onderdeel 6, moet de kandidaat aantonen dat hij een kritische houding heeft ten aanzien van de eigen beroepspraktijk en op de hoogte is van recente ontwikkelingen binnen zijn/haar vakgebied c.q. beroepsontwikkeling.

Verplicht bewijsmateriaal: 360 graden feedback (o.a. van collega’s, studenten, leidinggevende, assessor)

(Dit bewijsmateriaal is al eerder toegevoegd bij de rol van vakinhoudelijk begeleider);

Indien van toepassing, selectie van zichtbare interactie met studenten in de digitale leer- en werkomgeving;

Zelfreflectie op de beeldopname (zie hieronder). Review

4. Beeldopname

De kandidaat voegt beeldmateriaal van een opgenomen les toe. Beeldopnames zijn een krachtig instrument om tot leren en een reëel zelfbeeld te komen. Deze opname heeft een duur van minimaal 30 minuten en de opname start bij aanvang van de les. Eisen aan het beeld:

De kandidaat is goed verstaanbaar; Het handelen van de kandidaat moet goed zichtbaar zijn; De beeldopname moet minimaal de volgende onderdelen bevatten:

5 minuten van de start van de les2 minuten waarin er instructie wordt gegeven5 minuten waarop er interactie is tussen de kandidaat en de studenten2 minuten van het einde van de les


De kandidaat maakt een kijkwijzer (met verwijzing naar de tijdopname) voor de assessoren zodat deze gericht kunnen kijken naar de momenten waar het didactisch handelen goed zichtbaar is. Er kan gekozen worden om uit verschillende lessen opnames te laten zien. Dit om meer diversiteit van het handelen van de kandidaat te laten zien. De opname dient tevens als zelfreflectie voor de kandidaat (zie bewijsmateriaal 3.4).Tip: bekijk de beeldopname met één of meerdere collega’s.

5. Lesbezoek collega

De kandidaat besluit in overleg met zijn leidinggevende wie van zijn collega’s zijn les komt bezoeken. De collega vult net als de assessor het formulier in van bijlage 3. Deze feedback gebruikt de kandidaat in zijn reflectie (zie bewijsmateriaal 3.4).

6. Review

In de review wordt verslag gedaan van een literatuurverkenning (minimaal 3 bronnen, waarvan 1 academische bron uit een voor het domein belanghebbend vakblad), naar aanleiding van een handelingsverlegenheid die de kandidaat ervaart binnen de beroepspraktijk. De bronnen worden geanalyseerd op trends, relevantie en ontwikkelingen binnen het betreffende beroepsdomein en vervolgens in verband gebracht met aspecten van de eigen handelingsverlegenheid.

4.4 Fontys BKO-gesprekHet Fontys BKO-reflectieverslag is het uitgangspunt voor het gesprek. Hierin wordt de kandidaat door twee assessoren via de STARR methode bevraagd. STARR methode: de letters staan voor het volgende :S = situatie : u beschrijft helder en in detail de situatie waarin u het specifieke gedrag heeft laten zien.T = taak : welke specifieke taken had u in die situatie?A = actie : welke specifieke activiteiten heeft u toen uitgevoerd?R = resultaat : wat was het resultaat van uw handelen?R = reflectie : hoe kijkt u terug op het hele gebeuren?

Na het gesprek krijgt de kandidaat de uitslag van de assessoren en het ingevulde beoordelings- en feedback protocol.


Bijlage 1

Rollen met de bijbehorende prestatie-indicatoren Fontys BKO:

Constructeur leeromgeving; de docent…:1. kan voor het eigen vak bestaand materiaal omzetten in activiteiten

waarbij studenten leren zowel voor klassensituaties als voor online leren;2. kan lesdoelen voor de studenten formuleren en bereiken; 3. kan lesdoelen evalueren;4. weten wat de opvattingen van het eigen instituut zijn over leren van

studenten;5. kan gebruik maken van de in het instituut beschikbare digitale leer- en

werkomgeving.

Vakinhoudelijk begeleider; de docent…:1. heeft kennis en begrip van studentengedrag en kan de goede ‘toon’

treffen; 2. kan studenten motiveren en enthousiasmeren; in klas en bij online leren;3. geeft ruimte voor interactie tussen studenten; in de klas en bij online

leren;4. beheerst voldoende gespreksvaardigheden om een student of meerdere

studenten te begeleiden;5. kan een prettig en veilig leerklimaat creëren;6. kan individuele studenten begeleiden/coachen in hun leerproces.

Beoordelaar; de docent…:1. kan de bestaande toetsen hanteren van zijn eigen vakgebied;2. kan een oordeel geven over de kwaliteit van de toetsen van het eigen

vakgebied (eventuele aanpassingen formuleren);3. kent de verschillen tussen formatief en summatief toetsen;4. kan de beoordelingscriteria voor een toets/beoordeling helder

communiceren naar de studenten toe;5. kan goede vragen stellen in een les om formatief te toetsen;6. kan verantwoorden hoe de les (de doelen) bijdraagt aan de

beoordeling/toets.

Bewust docentschap; de docent…:1. is in staat om op basis van verschillende gegevensbronnen (zoals

logboeken, reflecties, evaluatiegegevens) het studieonderdeel bij te stellen;

2. kan eigen sterke en zwakke kanten analyseren, leervragen formuleren en daar planmatig in een persoonlijk traject aan werken;

3. kan regelmatig de eigen aanpak expliciteren en evalueren en aan collega’s voorleggen;

4. staat open voor feedback van collega’s geeft ook feedback;


5. laat ontwikkeling zien door systematisch na te denken over de eigen ervaringen en oplossingen te zoeken voor problemen in de eigen praktijk waarbij o.a. gebruik wordt gemaakt van praktijkgericht onderzoek (reflecteren);

6. kan verschillen tussen docentrollen aangeven en weet welke docentrollen door de opleiding bij welke leeractiviteiten worden ingezet;

7. neemt een kritische houding aan ten aanzien van de eigen beroepspraktijk, het functioneren binnen de organisatie en neemt verantwoordelijkheid bij het initiëren van veranderprocessen

8. is op de hoogte van nieuwe mogelijkheden op het gebied van media, hulpmiddelen en (online) communicatiemogelijkheden en de toepassingsmogelijkheden voor het onderwijsleerproces.


Bijlage 2

VERANTWOORDING VAN DE TE BEZOEKEN LES

Toelichting m.b.t. constructeur leeromgeving: Een korte beschrijving van de les. De context van de groep.

De leerdoelen van de les. De verantwoording voor de gekozen (activerende) werkvormen. De evaluatie van de leerdoelen. Aangepaste onderdelen in de les zijn aangegeven en verantwoord.

Toelichting m.b.t. de rol van vakinhoudelijk begeleider Waar in de les motiveert en enthousiasmeert de kandidaat de studenten? Waar in de les geeft de kandidaat ruimte voor interactie? Hoe creëert de kandidaat een prettig en veilig leerklimaat in de les? Hoe zet je studenten aan tot leren? Hoe begeleid/coach je studenten in de les in hun leerproces?

Toelichting m.b.t. de rol van beoordelaar(ook in de les ben je bezig met formatief en/of summatief toetsen) Hoe dragen de (activerende) werkvormen bij aan het behalen van de doelen van

de module (bijvoorbeeld de toets)? Worden de criteria (of een gedeelte daarvan) van de toets besproken in deze les? Worden studenten betrokken bij het beoordelen van hun eigen ontwikkeling en

het geven van feedback in deze les? Waar in de les worden vragen gesteld die de ontwikkeling van de student

toetsen?

Toelichting m.b.t. bewust docentschap: Persoonlijke leerdoelen met betrekking tot het lesgeven.


Bijlage 3

OBSERVATIELIJST LESBEZOEK

In de tabel2 hieronder vind je een verzameling criteria voor de observatie van de te bezoeken les. Voorafgaand aan het lesbezoek wordt door de kandidaat een aantal leerdoelen geformuleerd die speciale aandacht krijgen. De criteria zijn gegroepeerd in categorieën. De eerste categorieën hebben te maken met de presentatie van de docent. Daarna volgen de categorieën waarin het didactisch en pedagogisch handelen van de docent centraal staan. De laatste categorieën hebben te maken met de organisatie van de les. Het kan voorkomen dat bepaalde categorieën minder of niet van toepassing zijn tijdens een lesbezoek.

Naam kandidaat: Datum:

Instituut: Les:

Aantal studenten: Jaar:

Assessor (collega): ……………………………………………………

Persoonlijke leerdoelen kandidaat:

1. …………………………………………………………………………………………..2. ……………………………………………………………………………………………

HOUDING / GEBAREN / CONTACT Heeft de docent bepaalde gewoontes. Welke? Ondersteunt de docent zijn betoog met gebaren? Neemt de docent een uitnodigende houding aan? Hoe komt de docent over? (vriendelijk, autoritair, zelfverzekerd, zakelijk,

chaotisch, actief,….) Waarom? Zoekt oogcontact met studenten. Houdt overzicht over de gehele groep.

opmerkingen:

STEMGEBRUIK / TAALGEBRUIK

Stemvolume: te zacht/ zacht/ voldoende/ luid/ te luid Spreekt monotoon levendig Maakt functioneel gebruik van variatie in stemgebruik

2 Deze lijst is o.a. samengesteld uit de tabel van observeren van leerkrachten door M. van GesselHandleiding Fontys Basiskwalificatie Onderwijs (BKO)15

Articulatie: binnensmonds/ soms onduidelijk/ voldoende/ zeer duidelijk/ overdreven articulerend

Spreektempo: traag/ langzaam/ prima/ snel/ te gehaast Maakt gebruik van pauzes in zijn betoog Accentueert kernpunten d.m.v. stemgebruik Accentueert kernpunten door deze te herhalen

opmerkingen:

BEGIN VAN DE LES Heeft alles klaarstaan Begroet de studenten Zorgt dat hij eerst de aandacht van alle studenten heeft (Hoe?) Krijgt gemakkelijk de aandacht van de studenten Reageert op studenten die te laat binnenkomen/ lesaanvang belemmeren

(Hoe?) Wat is de startpositie van de docent?

opmerkingen:

BEGINSITUATIE PEILEN Stelt vragen om aanwezige kennis over het onderwerp te peilen en te

activeren. Spreekt verwachtingen uit omtrent veronderstelde voorkennis

opmerkingen:

MOTIVEREN

Legt het belang van het onderwerp/ de leerstof uit Legt relatie met de belevingswereld van de studenten Vertaalt de inhoud van het thema tot een voor de studenten reëel te ervaren

probleem. Actualiseert daar waar het maar enigszins mogelijk is Legt relatie met (toekomstige) werkveld van de studenten Kiest een verrassende, interesse opwekkende aanloop tot het thema Formuleert elkaar tegensprekende stellingen n.a.v. het thema om de

studenten te activeren Straalt enthousiasme over het onderwerp/ vak uit Probeert in zijn gedrag zijn interesse en enthousiasme voor het thema over te

brengen Gebruikt humor Brengt een spel- en competitie-element in

opmerkingen:


INTERACTIE

Maakt oogcontact met studenten Stelt duidelijke vragen Gebruikt vragen om een nieuw onderwerp te introduceren Stelt vragen aan individuele studenten of aan de gehele groep Moedigt studenten aan om antwoord te geven. (Hoe?) Geeft studenten tijd om na te denken en antwoord te geven Laat de studenten brainstormen Geeft hints/ aanwijzingen om studenten naar het goede antwoord te leiden Herhaalt goede antwoorden Speelt op de juiste wijze in op (onverwachte) reacties van de studenten Moedigt aan om vragen te stellen Controleert of de uitleg van een onderdeel begrepen is

opmerkingen:

LEERSTOFBEHANDELING

Maakt de doelstellingen van de les duidelijk Bespreekt de criteria voor beoordeling van de module Geeft een korte omschrijving van de leerinhoud Geeft de structuur van de les aan Legt de leerstof begrijpelijk uit Zet studenten aan tot nadenken Stelt vragen die bijdragen aan het behalen van de doelen van de les/module Hanteert een systematische opbouw Maakt onderscheid tussen hoofd- en bijzaken Legt relaties met eerder behandelde leerstof Legt relatie met andere vakken/ leergebieden Vat elk onderdeel samen Houdt de rode draad van de les in de gaten Gegeven voorbeelden / filmpjes / werkvormen e.a. zijn functioneel Gebruikt afwisselende werkvormen Controleert of de doelstellingen van de les behaald zijn

opmerkingen:

MEDIA

Controleert voor de les of media in orde zijn Maakt eventueel functioneel gebruik van het bord Gebruikt een overzichtelijke bordindeling De presentatie (bijv. PowerPoint) is logisch in opbouw De presentatie is van toevoegende waarde


Gaat vaardig om met deze media Wijst studenten op de DLWO

opmerkingen:

KLASSENMANAGEMENT

Zorgt dat het klaslokaal voor de les in de juiste opstelling staat Zorgt dat voldoende leerling-materialen beschikbaar zijn Bespreekt met de studenten de gang van zaken tijdens de les(sen) Maakt regels duidelijk als dit nodig is Ziet toe op naleving van regels Is consequent in toepassing van de regels Is alert op eerste signalen van ordeverstoring Reageert adequaat op eerste signalen van ordeverstoring Kent de namen van de studenten Gebruikt hulpmiddelen om de namen van studenten te memoriseren Begint op tijd Houdt tijd in de gaten Stopt op tijd

opmerkingen:


Handleiding BKO

Documents

Transcript of Handleiding BKO