HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige...

31
HANDLEIDING

Transcript of HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige...

Page 1: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

HANDLEIDING

Page 2: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

Inleiding: Straathistories, Leuvense buurten in woord en beeld

Hoofdstuk I Vrijwilligers zoeken en taakverdelingHoofdstuk II Informatie verzamelen Hoofdstuk III Op interview: met aandacht voor mondelinge geschiedschrijvingHoofdstuk IV Archiefonderzoek naar de buurtgeschiedenis Hoofdstuk V Digitalisering van foto’s, dia’s, documenten, straatplannen…Hoofdstuk VI Bewaren van erfgoedHoofdstuk VII Publicatie Hoofdstuk VIII Voorstelling van de publicatie aan het grote publiek

Nuttige adressen

Bibliografie

Websites

Bijlagen

p. 3 p. 4 p. 4 p. 5 p. 9 p. 11 p. 13 p. 10 p. 11 p. 17 p. 18 p. 19

INHOUDSTAFEL

2

Page 3: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

3

INLEIDING Straathistories, Leuvense buurten in woord en beeld

Wat?Straathistories, Leuvense buurten in woord en beeld, staat voor een reeks van buurtpublicaties, waarbij bewoners of buurtcomités zelf de geschiedenis en evolutie van hun buurt optekenen in een brochure.

Waarom? Hoe goed ken jij je eigen buurt? De geschiedenis en de verhalen van je eigen straat of buurt ontdekken is vaak boeiend en verrijkend. Het samenwerken met mensen uit de eigen straat versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. Wie leefde vroeger in jouw buurt, hoe zag de buurt eruit, welke straten en huizen waren er toen al, wat waren de belangrijkste winkels, wie kent nog leuke verhalen of interessante weetjes? Allemaal vragen waar Straathistories een antwoord kan op geven.

Wie?Straathistories wordt voor en door de buurt of de straat gemaakt. Het is dus noodzakelijk dat een aantal personen uit jouw buurt zich hier vrijwillig voor willen engageren. Het project wordt gedragen door het buurtcomité.

Rol van de Erfgoedcel LeuvenDe Erfgoedcel heeft een ondersteunende functie. We begeleiden de buurt bij de voorbereidingen en de samenstelling van de brochure. We delen waar nodig onze expertise en kunnen altijd onze eigen kanalen aanspreken. De buurt kiest zelf in welke mate dit nodig is.

Bij lancering van de brochure door de buurt in kwestie, zorgt de Erfgoedcel voor communicatieve ondersteuning via een nieuwsbrief, sociale media en websites.

Wanneer?Er wordt geen timing opgelegd. Alles gebeurt op maat van de vrijwilligers: volgens het eigen ritme en naar eigen goeddunken van de initiatiefnemers.

Hoe lang?Projecten van deze omvang nemen gemakkelijk één jaar in beslag. Hou er rekening mee dat veel vrijwilligers Straathistories naast hun gewone dagtaken erbij nemen. Er zullen intensieve periodes zijn zoals de eindefase met de verwerking van de informatie, de eindredactie en de vormgeving. Toch zal het resultaat achteraf al de inspanningen dubbel en dik waard zijn.

Wil je als buurt instappen in Straathistories? Neem dan contact op via: [email protected] 27 22 84/850473 73 96 68www.erfgoedcelleuven.be

Page 4: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

4

Handleiding als stappenplanIn wat volgt overlopen we de verschillende stappen van het project. Hoe breng je Straathistories tot een goed einde? Elke stap wordt uitgebreid toegelicht met tips, ervaringen en knowhow.

HoofdStuk I

VrIjWILLIGErS zOEkEN EN TAAkVErDELING

Straathistories begint bij jezelf en een groepje geïnteresseerde buurtbewoners. De belangrijkste voorwaarde om te slagen is met volle overtuiging in het project te stappen. Maar de impact van zo’n project mag niet onderschat worden. Het is belangrijk om voldoende buren te vinden met zin en tijd om zich hiervoor te engageren. Misschien wonen er journalisten of redacteurs in je straat of bijvoorbeeld een goede historicus of heemkundige, … Het is altijd handig meegenomen, maar het is zeker geen must.

Met 4 tot 5 vaste medewerkers ben je alvast goed vertrokken. zoek aanvullend nog enkele losse medewerkers waar je enkele gerichte, kleinere taakjes aan kan doorgeven. Dat kan een enorme hulp zijn! Gebruik met je werkgroep deze handleiding als draaiboek, maar kies jullie eigen tempo, ritme, aanpak en taakverdeling.

taakverdelingHoe kan de samenstelling van het onderzoekscomité eruit zien? Een duidelijke taakverdeling is essentieel voor het vlotte verloop van het project. Enkele tips:• Zoek minstens één iemand met interesse in geschiedenis (dit hoeft geen historicus te zijn).• Zoek één centrale auteur die de binnengekomen teksten verwerkt. Dit is best ook de contactpersoon met de Erfgoedcel. • Zoek één centrale reporter die de opgenomen interviews verwerkt. • Zoek één iemand die kennis heeft van fotografie, digitaliseren e.d.• Zoek één of twee redacteurs om de teksten te reviseren.

HoofdStuk II

INFOrMATIE VErzAMELEN

Bestaande literatuurje vindt op verschillende manieren meer informatie over jouw straat of buurt. Om te beginnen is het aangeraden om uit te zoeken welke informatie er al bestaat over jouw buurt en gemeente. In de Bib Leuven en in het Documentatiecentrum Vlaams-Brabant vind je vast heel wat literatuur over Leuven en omgeving. Dit gaat van rijk geïllustreerde fotoalbums tot historische overzichtswerken. Hoe meer je jezelf documenteert en inleest over het onderwerp, hoe gemakkelijker het verdere verloop van het project. je zal verbaasd zijn over het aantal publicaties rond dit thema. Verderop in deze handleiding vind je alvast een kleine bibliografie.

Maak van de werkmomenten gezellige bijeenkomsten. Zie Straathistories niet alleen als (opzoek- en schrijf)werk, maar gebruik het ook om elkaar als buren beter te leren kennen!

Buurtbijeenkomsten en straatfeesten zijn de ideale gelegenheden om vrijwilligers te werven.

ontwerp eventueel je eigen buurtlogo of een soort van Ex libris. of bedenk je eigen buurtslogan.

Tip!

Tip!

Tip!

Page 5: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

ArchiefonderzoekEigen onderzoek is natuurlijk even cruciaal. Ga zeker op ontdekking in het Leuvense Stadsarchief. Op deze plek worden alle archieven van Leuven en deelgemeenten bewaard. je vindt er vaak nog heel wat onuitgegeven beeldmateriaal. We denken bijvoorbeeld aan oude stadskaarten of aan foto’s van de wijk in zijn jonge jaren. In hoofdstuk IV gaan we verder in op dit type van onderzoek.

BuurtonderzoekDe meer persoonlijke maar toch heel interessante verhalen van de buurt/straat liggen vaak verspreid op niet voor de handliggende plaatsen. je moet er actief naar op zoek gaan. Getuigenissen of verhalen van oudere (ex-)buurtbewoners leveren vaak heel veel informatie op. je vindt zo vaak mooie privéfoto’s, postkaarten of oude filmpjes, …

je kan dit materiaal op verschillende manieren opsporen. • Via een rondvraag in de straat, een informatiestand op het straatfeest of een ander ontmoetingsmoment, kom je heel wat te weten en ontmoet je snel mensen die nog veel over de buurt kunnen vertellen. • Ook lokale verenigingen en buurtcafés kunnen een bron van informatie zijn. zij kennen op hun beurt misschien nog vroegere buren die je weer aan andere verhalen en beelden over de buurt kunnen helpen. Wie weet woonde er wel een lokale beroemdheid in jouw buurt? • Daarnaast kan een oproep in de lokale krant of in de plaatselijke rusthuizen heel wat interessante contactgegevens opleveren. • Of ontwerp bijvoorbeeld een kleine flyer en steek het bij de buren in de brievenbus.

InformatiebeheerStel een lijst op van al de verzamelde gegevens en rangschik ze alvast naar belangrijkheid. Het is belangrijk om in de overvloed aan informatie het overzicht te behouden. Pols in de mate van het mogelijke vooraf al via telefoon of het echt de moeite loont om persoon x of y op te zoeken. Het is altijd leuk om iemand te ontmoeten die lang geleden in je straat heeft gewoond, maar het is nog leuker als die persoon er ook heel wat verhalen over kan vertellen.

Copyright en auteursrecht Besteed van in het prille begin aandacht aan de auteursvermelding, copyrights etc. voor al het beeld- en tekstmateriaal. kijk na of alles wat je van het internet plukt effectief tot het publieke domein behoort. Hou hiervan een aparte lijst bij.

oproep via andere kanalenDe Erfgoedcel beschikt over een eigen website, verschillende sociale media en een maandelijkse nieuwsbrief. je neemt dus best contact met ons op als je wil dat wij je oproep (naar materiaal, getuigen, …) mee verspreiden.

HoofdStuk III

OP INTErVIEW: MET AANDAcHT VOOr MONDELINGE GEScHIEDScHrIjVING

Persoonlijke getuigenissen van mensen die de verhalen zelf hebben meegemaakt, vormen de rode draad doorheen de Straathistories. Intieme herinneringen, anekdotes en typische buurtverhalen, ... ze zijn vaak boeiend om naar te luisteren en geven het verleden van een

organiseer een buurtbijeenkomst om het project bij een breder publiek bekend te maken.

Tip!

5

Page 6: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

straat of buurt meer kleur. Wie echt op zoek wil gaan naar de impact en betekenis van dat verleden, vindt in deze verhalen een schat aan informatie. Het loont de moeite deze verhalen te bewaren voor de toekomst. Door middel van interviews proberen we het verleden op te tekenen en te reconstrueren. In deze tekst noemen wij de getuigen de vertellers. Iedereen kan aan mondelinge geschiedschrijving doen, ook mensen die weinig of geen ervaring hebben met historisch onderzoek. Het vraagt wel een goede voorbereiding en een nauwgezette onderzoekshouding. Hier vind je alvast wat informatie en tips terug die je op weg kunnen helpen bij jouw interviews. Voor het interview• Maak een lijst van mogelijke vertellers. contacteer de verteller via telefoon of e-mail en maak een afspraak. Laat de verteller zelf de plaats van het interview bepalen, zodat het voor hem/haar een vertouwde omgeving is. Waarschijnlijk zal dit bij hem/haar thuis zijn. • Leg duidelijk uit wat de bedoeling is van dit interview. Leg de nadruk op het belang van de getuigenissen van de verteller. zij maken deel uit van de geschiedenis van de stad. • Probeer op voorhand zoveel mogelijk informatie te verzamelen over de persoon die je gaat interviewen. Maak een identificatiefiche op over de verteller (bijlage 1). Deze fiche is niet alleen handig tijdens het interview, maar ook om het interview achteraf te bewaren. zorg dat je de verzamelde informatie goed doorneemt voor je het interview afneemt.• Ook de bijeengebrachte informatie over je buurt neem je best al eens door. Wanneer je zelf al wat extra achtergrondinformatie hebt, kan dit het interview alleen maar ten goede komen. Op deze manier zal je immers sneller begrijpen waarover de verteller het precies heeft en kan je hierop inspelen.• Stel een themalijst en een vragenlijst op. De themalijst (bijlage 2) is vrij strikt en fungeert als een checklist met algemene thematische kapstokken voor het interview. De lijst met de vragen kan met grotere flexibiliteit gehanteerd worden. Het is eerder een hulpmiddel of geheugensteuntje voor jezelf en mag helemaal niet de spontaniteit van het interview in de weg staan. Bekijk voor je gaat interviewen deze themalijst en vragenlijst grondig. Op die manier kan je tijdens het interview meer op de reacties van de verteller focussen en moet je tijdens het interview zelf niet te veel meer nadenken over (de juiste formulering van) de vragen.

Het opnameapparaat• Strikt gezien heb je geen recorder nodig om een interview af te nemen! je kan immers noteren tijdens het gesprek. Het verdient echter wel de voorkeur om de interviews op een geluidsdrager vast te leggen. Er zijn diverse types opnameapparatuur op de markt.• Test vooraf het opnameapparaat uit en zorg dat je de werking ervan onder de knie hebt. • Naast de analoge opname (aan de hand van de klassieke taperecorder), worden vandaag heel wat interviews digitaal opgenomen of met een videocamera. Voor al deze apparatuur valt wel iets te zeggen, maar de stelregel blijft: ken je apparatuur door en door voordat je begint te interviewen. Gebruik altijd kwaliteitsvol materiaal. Als je niet zeker bent over je apparaat, toets het dan even af met de Erfgoedcel. • Het gebruik van een kwaliteitsvol opnameapparaat zorgt ervoor dat jouw interview geschikt is voor bewaring op lange termijn. In dit digitale tijdperk gaat men er al te gemakkelijk van uit dat alles wat ‘digitaal’ opgenomen of bewaard wordt, voor de eeuwigheid beveiligd is. Niets is minder waar: onderzoek toont aan dat heel wat digitale formaten minder duurzaam zijn dan hun klassieke, analoge tegenhangers. Het is bijvoorbeeld af te raden soft- en hardware te gebruiken die geluidsbestanden comprimeren en omzetten naar een formaat dat niet aan professionele standaarden voldoet. De kwaliteit van het populaire mp3 formaat wordt door professionele gebruikers bijvoorbeeld sterk in vraag gesteld: gebruik van dit formaat hypothekeert op termijn dus de waarde en (her)bruikbaarheid van de historische bron die je aanmaakt.

6

Page 7: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

Het interview zelf• Plaats het apparaat op een plaats die het interview niet stoort, maar waar de vragen en de antwoorden wel duidelijk te verstaan zijn. • Vermijd de (onnodige) aanwezigheid van derden bij het interview. Hun aanwezigheid levert geen meerwaarde op aan het interview en werkt vaak eerder storend. Maak dit vooraf duidelijk aan de verteller. • Vergeet niet om de verteller de overeenkomst (bijlage 3) tot gebruik van de audio opname te laten tekenen. Een andere manier is om, van zodra het opnameapparaat aan staat, de toelating te vragen om het interview te mogen gebruiken voor de buurtbrochure. Op deze manier hoef je niet te werken met een overeenkomst. De toelating staat immers op band! • Vergeet de identificatiefiche (bijlage 1) niet in te vullen. Dit is nodig voor de bewaring van het interview als mondelinge bron. Stel ook tijdens het interview wat biografische vragen aan de verteller. Dat breekt alvast het ijs. • Gebruik de bovengenoemde themalijst om te verifiëren of de verschillende onderwerpen tijdens het interview aan bod komen. De volgorde van deze thema’s is niet belangrijk. Wanneer een verteller zelf al over een ander onderwerp uit de lijst begint - ook al staat die pas later op je lijst - stoort dit absoluut niet. Hou je vragenlijst als geheugensteun bij de hand. Let er steeds op dat het interview zo spontaan en vlot mogelijk kan verlopen, uiteraard zonder dat je de inhoud uit het oog verliest. • Oude foto’s kunnen het interview ondersteunen. Wanneer de verteller foto’s of ander (beeld)materiaal heeft, vraag je of dit voor korte tijd kan uitgeleend worden en vul je ook de overeenkomst tot uitlenen van (beeld)materiaal in (bijlage 4). • Vergeet ook niet te vragen of hij/zij nog andere mensen kent die verhalen te vertellen hebben of interessant materiaal in hun bezit hebben.

Enkele tips voor een goed interview

• Stel open vragen in plaats van ja/nee vragen. • Stel een hoe-vraag, eerder dan een waarom-vraag• Formuleer je vragen helder en stel geen twee vragen tegelijk.• Begin met een aantal algemene vragen en ga dan over tot de meer specifieke onderwerpen.• Pas je taalgebruik en spreeksnelheid aan die van de verteller.• Vermijd vakjargon en moeilijke woorden, demonstreer je eigen kennis niet. De verteller is hier de expert: het draait rond zijn/haar verhaal.• Wees niet suggestief. • Stiltes zijn niet erg in een interview, wel integendeel. Het kan de verteller bijvoorbeeld de mogelijkheid geven om even na te denken.• Wanneer het interview niet meteen vlot, kan je gebruik maken van beeldmateriaal om het geheugen van de verteller te stimuleren. • In plaats van bevestigend ‘ja’ of ‘mmm’ te antwoorden wanneer de verteller zijn verhaal doet, knik je best alleen. zo krijg je geen storende tussengeluiden op de bandopname. Als je spreekt, spreek dan kort. • Het kan interessant zijn om tijdens het interview een aantal belangrijke elementen zoals intonatie, lichaamstaal en handelingen van de verteller te noteren • Wanneer een verteller erg zenuwachtig is, kan je hem eerst enkele biografische vragen stellen. Dit kan hem/haar gerust stellen en hiermee kan ook meteen de identificatiefiche verder worden ingevuld. • Dialecten zijn zeker welkom en hoeven geen rem te vormen op het interview.

7

Geen opnameapparaat? Je kan dit gratis uitlenen bij de Erfgoedcel!Tip!

Page 8: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

• Wanneer de verteller twijfelt aan de waarde van zijn verhaal kan je hem wijzen op de uniciteit en het belang van zijn eigen persoonlijke herinneringen (geschiedenis van onderuit).• Loop na het interview niet onmiddellijk weg. De verteller heeft misschien nood aan een gesprek over het interview of over de gebeurtenis waarover hij/zij net heeft getuigd.

Thema: uitzicht van de buurt tellerstand transcriptie03.30-03.40 De straat redingenhof was pas aangelegd: ze begon aan de grootste brug in de redingenstraat en eindigde voor onze deur om zo via een klein zandpadje om tot te buigen tot aan de brug in de Broekstraat, …21.34-21.42 De grond rechts van ons ouderlijk huis behoorde toe aan jonke den Hovenier uit de Broekstraat nummer 3…

Wat neem je best mee naar het interview?

themalijstvragenlijstidentificatiefiche van de verteller

opnameapparaatovereenkomst verteller-interviewer (in tweevoud) overeenkomst bruikleen (in tweevoud)

Na het interviewHet belangrijkste werk na het interview is het veilig stellen van de opname, door het bestand op een computer te downloaden met de nodige back-ups. Bij een analoog opname apparaat beveilig je best bij thuiskomst onmiddellijk de drager waarop je het interview hebt opgenomen en maak je enkele werkkopieën.

transcriberen van het interviewHet transcriberen of uitschrijven van een interview is het meest tijdrovende onderdeel van het project Straathistories. je kan toch al snel rekenen op acht tot negen uren transcriptietijd voor één uur interview. Uiteraard kan je tijdens het interview zelf beslissen wat belangrijk is en wat niet. Een goede voorbereiding vergemakkelijkt het proces. Wat is transcriberen? Het transcriberen van het interview is het omzetten van het interview in een uitgeschreven tekst. Dit bevordert de toegankelijkheid van het interview. Het opzoeken in een geschreven tekst gaat immers sneller dan het herbeluisteren van een opname. Een goede transcriptie sluit zo nauw mogelijk aan bij het gesproken origineel. Dus ook niet-verbale communicatie, intonatie, stemverheffing, spreekpauzes, enz. worden in de transcriptie opgenomen. Het blijft echter steeds een evenwichtsoefening om enerzijds je transcriptie zo nauw mogelijk te laten aansluiten bij het gesproken origineel en anderzijds om er een leesbare tekst van te maken. je ordent de transcripties best per thema.

Voorbeeld

8

Page 9: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

9

HoofdStuk IV

ArcHIEFONDErzOEk NAAr DE BUUrTGEScHIEDENIS

Voor wie over de geschiedenis van Leuven wil publiceren, kan een bezoek aan het Stadsarchief zeker nuttig en vaak zelfs onontbeerlijk zijn. In de ruime leeszaal vind je alle inventarissen en kunnen archiefstukken ter raadpleging (enkel ter plaatse) opgevraagd worden. Het is niet de bedoeling om hier helemaal in detail de bronnenreeksen van het Stadsarchief die kunnen bijdragen tot het maken van een wijkgeschiedenis te bespreken. In bijlage 5 vind je daarom een uitgebreidere versie van dit hoofdstuk.

Documenten van het oud archief (1165-1829) kan je terugvinden in de Franstalige inventaris Inventaire des Archives de la Ville de Louvain, opgemaakt door joseph cuvelier tussen 1929-1935. Het modern archief (1830-1976) is al gedeeltelijk ontsloten via digitale inventarissen. Het archief is uiteraard gratis raadpleegbaar. zowel de dossiers van het oud archief als het moderne en het hedendaags archief (1977-2013) van de stad kunnen worden opgevraagd en mogen in de leeszaal bestudeerd worden. De leeszaalverantwoordelijke helpt je graag op weg als je niet vertrouwd bent met zelfstandig archief onderzoek. Hieronder bespreken we kort de voornaamste archiefreeksen en collecties.

Notulen van de gemeenteraad en van het schepencollegeDe gemeentesecretaris is bij gemeentewet verplicht om de notulen van de zittingen van de gemeenteraad en van het schepencollege op te maken. Voor sommige periodes bewaart het Stadsarchief ook de zogenaamde stenografische verslagen. In Leuven werden deze stenografische verslagen vanaf 1850 gepubliceerd onder de titel Bulletin communal/Gemeente Bulletijn. Deze gepubliceerde verslagen zijn vrij raadpleegbaar in de leeszaal van het archief. Beide reeksen bevatten zeer interessant materiaal met betrekking tot het algemeen beleid, de initiatieven en de besluitvorming van de stad.

JaarverslagenDe jaarverslagen van de stad Leuven zijn vaak uitgebreide rapporten waarin alle aspecten van de gemeente en het lokale beleid aan bod komen. Ook deze verslagen zijn net zoals de Bulletin communal in gepubliceerde vorm vanaf 1836 vrij raadpleegbaar in de leeszaal.

Registers van de burgerlijke standHet register van de burgerlijke stand bevat alle geboorten, huwelijken en overlijdens. Uit burgerlijke-standregisters kan heel wat informatie gehaald worden. Door de akten van de burgerlijke stand kunnen we bepaalde individuen opsporen en de essentie van hun levensloop volgen doorheen de akten. Bovendien krijgt men via de informatie over de getuigen een idee van het milieu waarin degene waarop de akte betrekking heeft, verkeerde. Door de gegevens uit de akten serieel te verwerken kan men demografische evoluties achterhalen, ook voor een wijk. Via de huwelijksakten kan men achterhalen hoe ver of dichtbij men zijn partner zocht, zowel vanuit geografisch als professioneel opzicht. Door een studie van de voornamen wordt het mogelijk om na te gaan hoe de keuze van de voornamen evolueerde en of er bepaalde voornamen in een bepaald stadsgedeelte meer voorkwamen (bijvoorbeeld verwijzingen naar de patroonsheilige van de parochiekerk).De registers van de burgerlijke stand worden echter pas openbaar na 100 jaar (artikel 45, §1 van het burgerlijk wetboek). Momenteel kunnen dus alle geboorte- huwelijks- en overlijdensregisters tot en met 1913 vrij geconsulteerd worden. De voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg kan echter toestemming verlenen om bepaalde opzoekingen te laten verrichten voor wat betreft registers jonger dan 100 jaar. Op dit ogenblik is het rijksarchief volop bezig met de digitalisering van de registers van de burgerlijke stand.

Page 10: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

De registers van Leuven, Kessel-Lo, Heverlee, Wilsele en Wijgmaal (Herent) zijn al digitaal te raadplegen via de website http://search.arch.be/nl/tips/101-burgerlijke-stand.

BevolkingsregistersAl wie in de gemeente gedomicilieerd was, werd in het bevolkingsregister opgevoerd. De Belgische bevolkingsregisters van 1811 tot 1910 zijn geografisch (per wijk of sectie, per straat en vervolgens per huis) geordend. Aan elk huishouden was één pagina voorbehouden. Vanaf 1846 kan je voor de raadpleging van deze bron beroep doen op alfabetische indices. Het bevolkingsregister is een eersterangs-bron voor de reconstructie van families. Het gezin vormt de eenheid, en van de betrokken inwoners kan je naam, voornaam, geslacht, geboorteplaats en –datum, graad van verwantschap met het gezinshoofd, nationaliteit, beroep, burgerlijke staat, datum van inschrijving in en schrapping uit het register, aanduiding van vorige en volgende woonplaats, tweede verblijfplaats en datum van overlijden achterhalen.

Raadpleging van de bevolkingsregisters is in principe niet mogelijk (KB van 16 juli 1992, artikel 5), maar in het Leuvense Stadsarchief wordt de dezelfde regel toegepast als voor de burgerlijke-standregisters, dit wil zeggen dat ze na 100 jaar kunnen worden opgevraagd.

Bronnen betreffende openbare werken, stedenbouw en ruimtelijke ordeningVolgens de gemeentewet van 1836 is het schepencollege belast met de vaststelling van de rooilijnen van de wegen, het onderhoud van de buurtwegen en waterlopen en de goedkeuring van bouwplannen. Daarenboven kan elke gemeente in het kader van haar bevoegdheden inzake openbare gezondheid een bouwreglementering opstellen en een bouwvergunning vereisen. Al deze bevoegdheden hebben in de loop der jaren heel wat archief opgeleverd waarmee je je een idee kan vormen van de manier waarop de lokale overheid de stedelijke ruimte probeerde vorm te geven.

Sinds 1841 zijn de gemeenten ook gemachtigd om buurtwegen aan te leggen of wijzigingen erin aan te brengen (rechttrekking, verbreding, versmalling of opheffing). Bovendien is elke gemeente ook belast met de taak om deze buurtwegen te onderhouden en te verbeteren. Per gemeente werd daarom een Atlas der buurtwegen opgesteld, die door de bestendige deputatie van de provincie werd goedgekeurd. In het Stadsarchief vind je deze atlassen voor de Leuvense deelgemeenten.

Bronnen betreffende de handel en nijverheidSinds het begin van de 19de eeuw moest je voor de exploitatie van ‘gevaarlijke schadelijke en hinderlijke bedrijven’ toelating vragen aan de gemeente. Deze dossiers zijn vaak zeer interessant door de bijgevoegde plannen die een idee geven van de manier waarop industriële en ander hinderlijke bedrijven ruimtelijk werden georganiseerd. Ook over fabricageprocedés, het machinepark, de relatie met de omgeving en dergelijke kan je uit deze dossiers heel wat informatie halen. Op lokaal en regionaal vlak geven ze een indicatie van de voor de regio belangrijke industrieën, de evolutie van de verschillende bedrijfssectoren en de schadelijke bedrijven.

10

Page 11: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

Iconografische collectieDe iconografische collectie van het Stadsarchief bestaat uit drie grote verzamelingen: de eigen verzameling, de collectie van wijlen Eugène Sprengers en die van wijlen rik Uytterhoeven. De stedelijke foto’s zijn afkomstig uit dossiers van de stedelijke diensten en handelen over ingrepen door de stad zelf in de ruimtelijke omgeving zoals bijzondere plannen van aanleg (BPA’s), bouwvergunningen, restauratiewerken en wegenwerken. Daarnaast hebben de opeenvolgende stadsarchivarissen in de loop der tijden ook een zeer mooie verzameling kunstfoto’s aangelegd. De drie verschillende verzamelingen zijn nu grotendeels geïnventariseerd en elk afzonderlijk opgedeeld in twee grote categorieën: Stadsbeeld en Stadsleven. Onder de eerste categorie vallen alle foto’s van Leuvense straatbeelden. De categorie Stadsleven is nog verder onderverdeeld in gebeurtenissen (feesten en plechtigheden, oorlogen, rampen en ongevallen, stoeten en processies) en personen (groepsfoto’s, portretten). Alle iconografische bronnen zijn vrij te raadplegen.

de perscollectiezeker tot 1940 beschikten de diverse politieke partijen en vaak ook andere organisaties over een eigen lokaal en/of regionaal blad. Het stadsbestuur had destijds een abonnement op de belangrijkste Leuvense dag- en weekbladen en vond het gelukkig ook zinvol om de oude jaargangen te bewaren. De kranten werden ingebonden en kwamen uiteindelijk in het Stadsarchief terecht. Hierdoor beschikt het Stadsarchief vandaag over een van de grootste en belangrijke krantencollecties van Vlaanderen, met lokale kranten die verschenen zijn vanaf 1773. Uiteraard kan je in de lokale pers heel wat informatie vinden die ook vanuit wijkperspectief bijzonder interessant is zoals lokale nieuwsberichten. zo kan voor een wijk de middenstand in een bepaalde periode gereconstrueerd worden. Bovendien geven de talrijke advertenties en aankondigingen ook een mooi beeld van het sociale en economisch leven van weleer in de stad. Ideologische spanningen en politieke conflicten kunnen we dan weer beter volgen in de partijgebonden persbladen.

11

HoofdStuk V

DIGITALISErING VAN FOTO’S, DIA’S, DOcUMENTEN, STrAATPLANNEN…

Om beeldmateriaal te kunnen publiceren in Straathistories, moeten deze worden gedigitaliseerd. Digitalisering betekent dat een analoog beeld zoals een foto wordt omgezet naar een digitaal beeld. Dit heeft niet enkel nut voor de publicatie, maar het is dan ook mogelijk om de beelden voor publiek toegankelijk te maken via websites zoals www.erfgoedplus.be, www.vensteropleuven.be of wie weet zelfs een eigen website over jouw straat of buurt, …

Scannen en fotograferenDigitaliseren doe je door een bestaande foto in te scannen of door iets meteen digitaal te fotograferen. De digitale reflexcamera’s genieten de voorkeur omdat deze handmatig kunnen worden ingesteld. Een glasplaat of flatbedscanner is het meest aangewezen om vlak beeldmateriaal in te scannen. Diapositieven worden met een diascanner gedigitaliseerd. Deze diascanner is vaak ingebouwd in een (semi)professionele scanner. Hoe ga je het best aan de slag met een scanner? Haal de beelden uit hun verpakking en leg ze recht op de scanner. zorg dat de scanner stofvrij is. Vermijd schuine scans, plooien en vouwen, stof e.d. zo voorkom je dat de scan opnieuw moet gebeuren of dat het digitale bestand achteraf nog moet gecorrigeerd worden.

Page 12: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

Voer de scan ruim genoeg uit zodat fotoranden en kartelranden mee worden ingescand. Ook de achterzijde kan interessante informatie bevatten, denk maar aan de teksten op een postkaart. Scan die in dat geval zeker ook!

Belang van de resolutieOm beelden te kunnen publiceren, moet de kwaliteit voldoende groot zijn. Hiervoor is de resolutie uiterst belangrijk. resolutie betekent dat een digitaal beeld voldoende pixels per cm heeft. Voor een goede afdruk, scan je het beeld minimaal op 300 ppi of dpi (dots per inch – hiermee wordt de resolutie van de printer uitgedrukt). In dit kadertje staat precies aangeven welk beeld past bij welke resolutie.

© Sara Luyten, Handleiding: digitaliseren en ontsluiten van prenten- en fotocollecties, Leuven 2012.

Wees je ervan bewust dat een hoge resolutie ook een grotere bestandsomvang inhoudt. De bestanden zijn zwaarder of zelfs te zwaar om door te mailen of nemen meer ruimte in op je pc. Gebruik hiervoor gratis programma’s zoals WE Transfer, maak een account bij Dropbox, Google Docs e.a., of gebruik een externe harde schijf. Maak de resolutie ook niet onnodig hoog, maar voldoende voor een goede kwaliteit.

kleur Scan altijd in kleur met een bitdiepte van 24. Een 24-bit afbeelding kan 16,7 miljoen kleuren weergeven. zelfs originele zwart-wit foto’s digitaliseer je in kleur: in zwart-wit zou je te veel nuance missen en vaak bevatten de foto’s door het verouderingsproces trouwens ook al veel geel- en bruintinten. Enkel voor dia’s is het anders. zwart-wit dia’s scan je best in op 16 bit grijswaarden en kleurendia’s op 48 bit kleur.

formaat Bewaar je foto’s steeds in een TIFF-formaat. Groot voordeel hiervan is dat het beeld niet wordt gecomprimeerd en er dus geen kwaliteitsverlies optreedt. Bij jPEG-bestanden is dat wel het geval, elke keer als je het bestand opnieuw opslaat, gaat de kwaliteit een beetje achteruit. Nadeel van TIFF is wel dat het bestand veel zwaarder is.

NaamgevingBeslis op voorhand welke naam je aan je digitale bestanden gaat geven. kies bij voorkeur voor betekenisvolle namen, zo kan je achteraf gemakkelijk een beeld terugvinden. Hou ook steeds rekening met de auteursrechten.

Beeldmateriaal resolutie kleur Formaat

Diapositief of negatief 1200 ppi grijswaarden of kleur TIFF

Beeldmateriaal ansichtkaart (10x15cm) of groter

300 ppi grijswaarden of kleur TIFF

Beeldmateriaal kleiner dan ansichtkaart

600 ppi (6x6cm of kleiner) 600 ppi x 200 %ofwel 1200 ppi

grijswaarden of kleur TIFF

Verkleurde zwart-wit ansicht-kaarten

300 ppi kleur TIFF

Computers zijn niet onfeilbaar. daarom raden we je aan om altijd een back-up te maken van al het werk, zowel van de teksten als de digitale beelden.

Tip!

12

Page 13: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

de uitleendienst van de provincie Vlaams-Brabant beschikt over A3-scanners waarmee zowel foto’s als dia’s kunnen gedigitaliseerd worden. ook digitale reflexcamera’s zijn beschikbaar. kijk op uitleendienst.vlaamsbrabant.be

Consulteer zeker de brochure ‘Mijn fotocollectie, wondermooi en waardevol’ (te downloaden via www.erfgoedcelleuven.be)

Scannen kan ook bij het Stadsarchief. Maak op voorhand een afspraak.

Tip!

Tip!

Tip!

HoofdStuk VI

BEWArEN VAN ErFGOED

We willen in dit hoofdstuk de aandacht vooral vestigen op een goede bewaring van het verzamelde materiaal zoals foto’s, films, kaarten, affiches en andere. Een goede bewaring is een complexe en specialistische materie.

Wat doe je best om bijvoorbeeld je foto’s goed te bewaren? Hoe ga je te werk en wat vermijd je beter?

Ideale bewaaromstandighedenHet bewaren van fotografisch materiaal, maar ook van documenten e.a. in ideale bewaaromstandigheden is een utopie. Toch kan je enkele richtlijnen proberen te volgen:

• Bewaar het materiaal zoveel mogelijk in het donker.• zorg voor een zuurvrije omgeving en gebruik zuurvrij materiaal.• Besteed aandacht aan de juiste verpakking. • Probeer te zorgen voor een goede luchtcirculatie en een lage vochtigheid. • Vermijd te warme of te koude temperaturen.

Wat staat een goede bewaring mogelijk in de weg? Enkele ‘boosdoeners’:

• zuur tast de stabiliteit van papiervezels aan. Via vingerafdrukken breng je al snel zelf zuur op de foto of het document aan. Passe-partoutkarton verzuurt bijvoorbeeld foto’s. • Stof is een ideale voedingsbodem voor insecten die het materiaal blijvend aantasten.• Schommelingen in temperatuur en vochtigheid. Papiervezels zijn van nature ‘in beweging’: ze passen zich aan de omstandigheden. Wanneer de temperatuur en de vochtigheid vaak wijzigen, verzwakt het materiaal door de onophoudelijke veranderingen.• Vermijd blootstelling aan licht, vooral bij kleurenafdrukken, want de aanwezige kleurstoffen zijn heel lichtgevoelig.• Inkt: schrijf bij voorkeur niet op een foto of een waardevol document. Als het toch moet, gebruik dan een zacht potlood.• Gebruik geen gekleurd en bedrukt papier voor de verpakking. • Verpakkingen met pergamijn (doorschijnende schutbladen) worden vaak te koop aangeboden bij fotospeciaalzaken, maar dat materiaal wordt broos, verkleurt vrij snel, verkleeft met sommige fotografische materialen en vervormt gemakkelijk onder invloed van vocht. koop ook geen verpakkingen met acetaat, want bij afbraak gaat dat azijnzuur genereren.

13

Page 14: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

Vermijd verder nog:• etiketten, nietjes, paperclips, plakband, post-its…• schadelijke gassen en dampen• muizen en ander ongedierte.

Je archief in professionele handen?Het Leuvense Stadsarchief is een professionele instelling met een grote bereidheid om het Straathistories-erfgoed in bewaring te nemen. De juiste ruimte, de juiste materialen, de juiste temperatuur en de nodige expertise zullen er voor zorgen dat het erfgoed de tand des tijds beter zal doorstaan. In principe kan je kiezen om je collectie enkel in bewaring (bijlage 6) te geven, waarbij je eigenaar blijft, of je kan het materiaal schenken (bijlage 7) aan het Stadsarchief. Ben je geïnteresseerd om je materiaal te deponeren in het Stadsarchief, maak dan een afspraak met een van de medewerkers. zij helpen je met plezier verder. contactgegevens vind je achteraan in deze handleiding.

Je straathistories na publicatie ook online op onze databank?

De provincies Limburg en Vlaams-Brabant en de stad Leuven lanceerden in 2009 de website Erfgoedplus.be. Deze website wil een wegwijzer en centraal ontmoetingspunt zijn voor wie op zoek is naar cultureel erfgoed. Anno 2013 is Erfgoedplus.be meer dan louter een verzamel-databank waarop geïnteresseerden of historici voorwerpen binnen een bepaalde collectie of een bepaald thema kunnen opzoeken. De grootste vernieuwing van Erfgoedplus.be is de aandacht voor de vaak boeiende verhalen achter de gedigitaliseerde objecten.De Erfgoedcel wil het bronnenmateriaal van Straathistories opnemen in de databank. Ook het project ‘Venster op Leuven’ www.vensteropleuven.be is een interessant platform om je straathistorie met andere Leuvenaars te delen.

14

HoofdStuk VII

PUBLIcATIE

Informatie verzamelen is één ding, maar alles in een brochure gieten is een volgende stap. Uiteindelijk is het doel van al het harde werk dat er een publicatie verschijnt die de buurt alle eer aandoet.

In dit deel zullen we een aantal eerder aangehaalde elementen herhalen. Dit doen we omdat ze van cruciaal belang zijn voor het welslagen van het project.

Laat je inspireren door goede voorbeelden. op die manier heb je vanaf het begin de juiste verwachtingen naar het eindresultaat. de Erfgoedcel kan je zeker een aantal exemplaren tonen van succesvolle producties. toch vinden we de creativiteit van de buurtwerking echt belangrijk.

Tip!

Page 15: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

Inhoud en structuur • In Straathistories is het van groot belang om de buurt en haar oude/nieuwe bewoners vanaf het begin te betrekken bij het project. Het is in het begin vast een evenwichtsoefening, maar na een tijdje heb je de juiste verhouding gevonden tussen geschiedschrijving en de persoonlijke verhalen van de buurt.• Probeer ook steeds de verhalen in verband te brengen/toetsen met historische feiten. Situering in de tijd is bevorderlijk voor het begrijpen van het verhaal. • Onzekere informatie (her)bevestig je ofwel laat je het gewoon uit de tekst. • Schrijf je interviews zo goed en zo kwaad als het kan uit en verwerk de interviews op een originele manier: per straat, met citaten, bij een foto …. • Voeg een plannetje/plattegrond van de buurt toe om straten te kunnen situeren.• Schrijf best een inleiding of een dankwoord. Het geeft je ook de kans om bepaalde personen/instellingen extra in de verf te zetten.• Sluit af met een bibliografie: bronvermelding en literatuurlijst• Een colofon mag niet ontbreken. • Het opstellen van een soort van structuur vormt altijd een goede houvast. Ga je bijvoorbeeld thematisch te werk of kies je voor een chronologisch verhaal. Met een logische opbouw, vermijd je onnodige herhalingen en tegenstrijdigheden. Dit zal het schrijfproces (en de leesbaarheid) alleen maar ten goede komen.• Probeer elk stukje een korte titel te geven, zo bewaar je het helikopteroverzicht. Gebruik een inhoudstafel in het begin van je publicatie met paginanummering.

Stijl en (eind)redactie• Werk met titels en ondertitels voor een vlotte leesbaarheid.• Gebruik geen spreektaal, tenzij in citaten. • Verplaats je in jouw doelgroep; pas taal en toon aan. • Gebruik geen te lange zinnen, tangconstructies of moeilijke woorden: hou het simpel.• Gebruik vaktermen (jargon) alleen voor vakgenoten.• Vermijd afkortingen; ze maken een tekst cryptisch en halen het ritme eruit.• Hanteer een correcte grammatica en spelling. Vertrouw niet enkel op de spellingscontrole van je computer. • zet alles in een Worddocument in doorlopende, platte tekst en gebruik geen kolommen.• Gebruik een algemeen lettertype zoals calibri, Arial of Times New roman.• Hou je niet bezig met lay-out. Dat is de taak van de vormgever.

Lezen doe je nooit alleen. Als je lang aan een tekst werkt, lees je op een bepaald moment over bepaalde fouten en vreemde zinsconstructies heen. Vraag daarom hulp aan niet-ingewijden om de tekst na te lezen. Een frisse blik doet soms wonderen.

Lees de teksten eventueel luidop.

durf te schrappen en hou het bondig.

Begrijpbaar schrijven: de tekst moet ook begrijpbaar zijn voor mensen die niet van de buurt zijn of die de buurt niet kennen; geef dus genoeg context mee.

Tip!

Tip!

Tip!

Tip!

15

Page 16: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

Beeld• Gebruik zo veel mogelijk authentiek beeldmateriaal met duidelijke toelichting bij de afbeelding in de tekst.• Selecteer foto’s met voldoende resolutie. • Plak je foto’s zeker niet rechtstreeks in je tekstdocument, maar verwijs in de doorlopende tekst naar de geselecteerde afbeeldingen. Het is altijd handig om de afbeeldingen te nummeren in een aparte lijst.

Lay-out en drukDe Erfgoedcel betaalt de druk en de lay-out van de brochure. De brochure (maximaal aantal blz. tussen 60 en 70) wordt gedrukt op 500 exemplaren, waarvan 300 exemplaren voor de buurt en 200 voor de stad. Indien de buurt wenst om zelf een deel van de kosten op zich te nemen, kan het maximum aantal exemplaren en bladzijden naar omhoog. We raden wel aan om het te beperken tot max. 100 pagina’s.

de Erfgoedcel stelt wel een paar belangrijke algemene voorwaarden:

• Na de samenstelling van de brochure, doet de Erfgoedcel de laatste eindredactie en controleert de gebruikte logo’s en andere gemaakte afspraken.• De Erfgoedcel kiest de vormgever. De Straathistories passen in een reeks en daarom gebruiken we steeds dezelfde vormgever. • De buurt contacteert zelf 3 drukkers en vraagt een offerte bij hen op. Deze drie offertes worden net zoals elke drukproef besproken met de Erfgoedcel. Voorwaarden m.b.t. vorm en lay-out: • Formaat: open 420x210 mm/gesloten 210x210mm.• recto verso: quadri.• Papier kaft: minimum 260g dik (blinkend, cf. houtvrij maco silk, eenzijdig gestreken, recto full color met zijdeglans afwerking).• Papier binnenwerk: minimum 115 gr. dik (blinkend, cf. houtvrij maco silk).• Opmerking papier: bij voorkeur met ecolabel (papier van hout van duurzaam bosbeleid). Richtlijnen m.b.t. de kaft:• Eigen titel bedenken voor de cover.• reekstitel op cover: dit is een gekleurd bolvormig logo ‘Straathistories, Leuvense buurten in woord en beeld’ + logo van de stad Leuven links onderaan.• Achterkant kaft: voorstel plannetje met situering straat/buurt in ruimer plan van Leuven + sponsorlogo stad Leuven, logo Vlaamse Overheid en eventueel eigen logo’s of sponsorlogo’s.• In het colofon: standaard formulering vermelden: Initiatief van wijk/buurt(comité) x (naam), in het kader van “Straathistories, Leuvense buurten in woord en beeld”, ondersteund door de Erfgoedcel Leuven, met ondersteuning van de Vlaamse Overheid.

Richtlijnen logo’s Bolvormig logo van Straathistories:

• op cover • verkrijgbaar in .eps of .png • keuze uit 4 kleuren: blauw, magenta, paars en turquoise• grootte: +/- 50 à 55mm diameter, zodat het goed leesbaar is(min. 45mm; max. 60mm)• bol mag niet omrand worden met bijvoorbeeld een witte of zwarte lijn!

1 6

Page 17: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

Logo’s stad Leuven en Vlaamse overheid: • Sponsorlogo van stad Leuven met de slogan ‘eeuwenoud, springlevend’: Het logo moet voldoende groot gedrukt worden. De absolute minimumgrootte is 8,5mm hoog. Tot 15mm hoog gebruik je het logo zonder baseline. Vanaf 15mm hoog, gebruik je het logo met baseline. De vuistregel is: de tekst moet leesbaar zijn.

• Logo van stad Leuven op de cover: rechtopstaand logo in verschillende kleuren met de slogan ‘eeuwenoud, springlevend’. Grootte van het logo hangt af van de grootte van de publicatie (minimumafmetingen 10x20mm)

• Logo van de Vlaamse Overheid: gebruik sponsorlogo in witgeel van de Vlaamse Overheid met bijschrift: minimumafmetingen: 34,5x10mm.

HoofdStuk VI

BEWArEN VAN ErFGOED

Het lijkt misschien nu nog onwerkelijk, maar op een zekere dag heb je een gedrukt exemplaar van Straathistories in je handen. Dit kan je toch niet onopgemerkt voorbij laten gaan.

Hoe je de brochure wil voorstellen, hangt helemaal af van de eigen intenties. Hieronder een paar mogelijkheden om de kersverse brochure onder de aandacht te brengen van andere buurtbewoners, familie, vrienden en kennissen. Maar ook andere Leuvenaars en niet te vergeten de pers hebben vaak interesse in dit soort van publicaties. Het succes van de Facebookpagina’s Leuvense Historische weetjes en Leuven van Weleer laten duidelijk zien dat lokale geschiedenis op een breed publiek kan rekenen.

Organiseer bijvoorbeeld een feest/receptie/toonmoment om de brochure voor te stellen en te promoten aan de buitenwereld. Belangrijk is het opstellen van een duidelijk programma zodat de geïnteresseerde pers weet wanneer de hoogtepunten van de publicatie uit de doeken worden gedaan. Een paar krachtige sprekers met een goede presentatie en sterke foto’s zijn onmisbaar, maar je kan ook altijd een ruimte inrichten voor een fototentoonstelling of een nooit eerder vertoond filmfragment aan het publiek laten zien.

Het is belangrijk om nieuwswaarde te hebben zodat mensen nieuwsgierig worden naar je publicatie, maar verlies de echte buurtbewoners niet uit het oog. Laat iedereen mee genieten van jullie harde werk, een publicatie om trots op te zijn.

Veel succes!

Petra, rebecca & TinyErfgoedcel Leuven

1 7

Page 18: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

1 8

de Bib Leuven rijschoolstraat 4/01013000 [email protected] 22 65 22www.leuven.be/bibliotheek

documentatiecentrum Vlaams-Brabantp.a. rijksarchief Leuven - Villerscollege Vaartstraat 24, 3000 Leuven [email protected] 31 49 54www.vlaamsbrabant.be

NUTTIGE ADrESSEN

Erfgoedcel LeuvenProf. Van Overstraetenplein 13000 [email protected] 27 22 84/850473 73 96 68www.erfgoedcelleuven.be

Stadsarchief Leuvenrijschoolstraat 4/001 3000 [email protected] 30 08 69www.leuven.be/archief

BIBLIOGrAFIE

Leuven• Cockx A. en Huybens G., De Leuvense prentenatlas: zeventiende eeuwse tekeningen uit de Koninklijke Bibliotheek te Brussel, Leuven, 2003. • Glabeke K., Wat leert de straat?: Leuvense straatnamen toegelicht, Leuven, 2011.• Leuvens Historisch Genootschap, Tijdslijn van Leuven, mensen en feiten, Leuven 2012.• Meulemans A. en Leuvens Historisch Genootschap, Huizen en straten van het oude Leuven, Leuven, 2004.• Peeters M., Gids voor oud Leuven, Antwerpen 1983.• Schillings A. en Vanwijngaerden F., Oud en Nieuw Leuven, Leuven, 1948.• Uytterhoeven R., Leuven Weleer, reeks 1-6, Leuven. • Van Even E., Louvain dans le passé et le présent, Leuven, 1885.• Van Even E., Louvain monumental, ou Description historique et artistique de tous les édifices civils et réligieux de la dite Ville, Leuven, 1860.

Mondelinge geschiedenis• De Wever B. en François P., Gestemd verleden, Brussel, 2003.• De Wever B., Rzoska B., Crul C. en François P., Van Horen Zeggen. Mondelinge Geschiedenis in de praktijk. Projectengids, Brussel, 2004. (DVD en boekje) • Van Molle L. en Blyen J., Wat is mondelinge geschiedenis, Leuven, 2012.

Archief en bewaring• Erfgoedcel Leuven en Stadsarchief Leuven, Mijn fotocollectie, wondermooi en waardevol, Leuven 2011.• Art J. en Vanhaute E., Hoe schrijf ik de geschiedenis van mijn gemeente?. Deel 1, Inleiding tot de lokale geschiedenis van de 19de en de 20ste eeuw, Gent, 2003.• Van den Eeckhout P. en Vanthemsche G., Bronnen voor de studie van het hedendaagse België 19de-20ste eeuw, Brussel, 2001.• Luyten S., Handleiding: digitaliseren en ontsluiten van prenten– en fotocollecties, cAG, Leuven, 2012. www.vlaamsbrabant.be/binaries/Handleiding_bij_digitaliseren_tcm5-81363.pdf

Page 19: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

WEBSITES

Leuven• Cinema Leuven: www.cinemaleuven.be• Leuvens Historisch Genootschap: www.leuvenshistorischgenootschap.be• Leuvense Historische Weetjes: www.facebook.com/LeuvenseHistorischeWeetjes• Leuven van Weleer: http://leuven.weleer.be• Venster op Leuven: www.vensteropleuven.be

Mondelinge geschiedenis• www.faronet.be/dossier/wat-mondelinge-geschiedenis

Stijltips van Ravi Bvba (Let’s talk culture)http://www.ravi-artguides.com/upload/stijlgids.pdf

Catalogus van de stadsbibliotheekhttp://bib.leuven.be/ Catalogus van het documentatiecentrum Vlaams-Brabantwww.vlaams-brabant.be/documentatiecentrum

Inventaris onroerend Erfgoed https://inventaris.onroerenderfgoed.be/

BIjLAGEN

1. Voorbeeld identificatiefiche 2. Voorbeeld themalijst3. Voorbeeld overeenkomst verteller - interviewer 4. Voorbeeld overeenkomst bruikleen 5. Archiefonderzoek: uitgebreide versie 6. Voorbeeld overeenkomst bewaring7. Voorbeeld overeenkomst schenking

cOLOFON

REdACtIE: rebecca Gysen, Tiny T’Seyen, Hanna van zutphen en Marika ceunenEINdREdACtIE: rebecca Gysen en Hanna van zutphen dESIGN & LAYout: kris Putzeys #cteam VERANtWooRdELIJkE uItGEVER: Denise Vandevoort, schepen van cultuur, deeltijds kunstonderwijs, gelijke kansen, diversiteit en Noord-zuidwerking

1 9

Page 20: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

BIJLAGE 1 - IDENTIFICATIEFICHE (1/1)

BIoGRAfISCHE GEGEVENS

Naam

Bijnaam

Geboortejaar en plaats

Geboorteplaats vader en moeder

Geslacht man vrouw

Woonplaats(en) (evolutie met eventueel data)

Gezinstoestand (evolutie met eventueel data)

Aantal kinderen

opleidingen

Beroep(en) (evolutie)

Lidmaatschappen (verenigingen, clubs, vakbond, politieke partij …)

Levensbeschouwing (eventueel evolutie)

Hobby’s

inwonend bij ouders

alleen wonend

gehuwd

samenwonen

gescheiden

partner overleden

Page 21: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

BIJLAGE 2 - THEMALIJST (1/2)

BIoGRAfISCHE GEGEVENS (zie identificatiefiche)

keuze woonplaats · altijd gewoond / verhuis / migratie

· verschillen tussen streek van herkomst en Leuven (buurt)

· (on)tevredenheid met huis en buurt (evolutie)

uitzicht van de buurt/straat/huizen

Informele burencontacten (evolutie)

· naaste buren

- kenmerken

- omgang (kennismaking, ontmoetingsplaatsen, praten, roddel,

taal/dialect, hulp, vaste groepjes, buitenstaanders, moeizame

contacten, ruzies, ...)

· winkels en cafés (aanbod, imago, eigen voorkeuren, ...)

· kermis

· kinderen (kenmerken speelkameraden, ontmoetingsplaatsen, controle

op kinderen, kattenkwaad, ...)

Page 22: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

BIJLAGE 2 - THEMALIJST (2/2)

Verenigingen en scholen (evolutie)

· school (aanbod, imago, eigen keuzes, ...)

· verenigingen

- aanbod (jeugd, sport, cultuur: muziek, toneel, hobby’s...)

- samenstelling

- activiteiten

- identiteit (religieus, politiek, klasse, ...)

Parochie (invloed op verenigingen en onderwijs, kerkgang, contacten priesters - bewoners, ...)

oorlogstijd in de buurt

Belangrijke bedrijven en organisaties in de buurt

· impact en invloed

Herinneringen en anekdotes

Page 23: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

BIjLAGE 3 - OVErEENkOMST VErTELLEr – INTERVIEWER (1/2)

contract voor het verlenen van toestemming voor het gebruik van een opgenomen interview

Ondertekenden,

De heer / mevrouw

Adres

Telefoonnummer

E-mail

hierna genoemd de ‘verteller’

en

De heer / mevrouw

Adres

Telefoonnummer

E-mail

hierna genoemd de ‘interviewer’

komen het volgende overeen betreffende het interview of de getuigenis

geregistreerd op (datum)

Hieraan zijn de volgende voorwaarden verbonden:

1. De interviewer bevestigt dat het genoemde verhaal enkel voor wetenschappelijke,

educatieve of sociaal-culturele doeleinden zal worden gebruikt op de wijze aangeduid in punten 2

en 3 en dit zonder winstoogmerk. Bij elk ander gebruik is vooraf schriftelijke toestemming van de

verteller vereist.

2. De verteller verleent de toestemming om, zonder dat daarvoor een vergoeding moet worden

betaald, zijn verhaal geheel te gebruiken voor

presentatie in gedrukte vorm

presentatie als audio-fragment (bvb. bij tentoonstellingen)

presentatie op internet

inspiratiebron voor culturele producties (vertelavonden, toneel, …)

ter promotie of ter illustratie bij andere projecten.

Page 24: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

BIjLAGE 3 - OVErEENkOMST VErTELLEr – INTERVIEWER (2/2)

3. De verteller bevestigt dat zijn verhaal geen inbreuk pleegt op auteursrechten die toebehoren

aan derden en vrijwaart de interviewer voor alle aanspraken die derden zouden kunnen uitoefenen

in verband met de in deze overeenkomst verleende rechten.

4. Het verhaal mag niet openbaar gemaakt worden op een wijze waardoor inbreuk wordt

gemaakt op de persoonlijkheidsrechten van de verteller. Er mogen evenmin wijzigingen worden

aangebracht zonder de toestemming van de geïnterviewde (met uitzondering van louter formeel-

technische aanpassingen).

5. Telkens het verhaal gebruikt wordt, zoals vermeld in de punten 1 en 2, wordt de naam van de

verteller vermeld.

6. De interviewer verplicht zich tegenover de verteller het verhaal op deskundige wijze te

bewaren en te beheren .

7. Dit verhaal werd opgenomen in het kader van het project ‘Straathistories, Leuvense buurten

in woord en beeld, een initiatief van de Erfgoedcel Leuven.

8. Deze overeenkomst geldt voor onbepaalde duur. De geïnterviewde kan hieraan een einde

stellen bij aangetekend schrijven dat na drie maanden uitwerking zal hebben. Een dergelijke

beëindiging zal geen effect hebben op reeds aangegane engagementen.

Opgemaakt in 2 exemplaren te op

Handtekening verteller Handtekening interviewer

Page 25: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

BIjLAGE 4 - OVErEENkOMST TOT BrUIkLEEN

contract voor het verlenen van toestemming voor het gebruik van een opgenomen interview

Ondergetekende

Naam

Adres

Telefoonnummer

E-mail

hierna te noemen de bruikleengever

en ondertekende,

Naam

Adres

Telefoonnummer

E-mail

hierna te noemen de bruikleennemer

De bruikleengever verklaart volgend materiaal (beschrijving):

te hebben ontleend aan de bruikleennemer

van (datum) tot (datum)

Opgemaakt in twee exemplaren op (datum) , te Leuven

Naam en handtekening bruikleengever Naam en handtekening bruikleennemer

Page 26: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

BIjLAGE 5 - ArcHIEFONDErzOEk NAAr DE BUURTGESCHIEDENIS (1/4)

Het Stadsarchief van Leuven is sinds 10 jaar gehuisvest op de benedenverdieping van het complex Tweebronnen in de rijschoolstraat. Hier worden de documenten van het Leuvense stadsbestuur en van de stedelijke administratie met al haar diensten bewaard en gearchiveerd. Het archief heeft niet alleen betrekking op Leuven-centrum. Na de fusie in 1976 van diverse zelfstandige gemeenten tot het huidige Groot-Leuven werden ook de archieven van de gemeentelijke administraties van kessel-Lo, Heverlee, Wilsele en Wijgmaal naar het Stadsarchief overgebracht.

Daarnaast is het Stadsarchief ook de bewaarplaats voor talrijke andere archieven. Heel wat instellingen, privépersonen, verenigingen en bedrijven die op een of andere manier aan Leuven gelinkt zijn, deponeerden in het verleden hun eigen archief in het Stadsarchief. Sommige van die privéarchieven zijn vrij raadpleegbaar, andere slechts onder voorwaarden of helemaal niet. Voor wie over de geschiedenis van Leuven wil publiceren, kan een bezoek aan het Stadsarchief dus zeker nuttig en vaak zelfs onontbeerlijk zijn. In de ruime leeszaal vindt u alle inventarissen en kunnen archiefstukken ter raadpleging (enkel ter plaatse) opgevraagd worden. Documenten van het oud archief (1165-1829) kunt u terugvinden in de Franstalige inventaris Inventaire des Archives de la Ville de Louvain, opgemaakt door Joseph Cuvelier tussen 1929-1935. Het modern archief (1830-1976) is al gedeeltelijk ontsloten via digitale inventarissen.

Het archief is uiteraard gratis raadpleegbaar. zowel de dossiers van het oud archief als het modern en het hedendaags archief (1977-2013) van de stad kunnen worden opgevraagd en mogen in de leeszaal bestudeerd worden. De gemeente is hiertoe ook verplicht door het decreet van openbaarheid van bestuur (26 maart 2004), waarin wordt bepaald dat de stad alle bestuursdocumenten openbaar dient te maken door er inzage in te verlenen, er uitleg over te verschaffen of er een afschrift (doorgaans tegen betaling) van te geven. Wie het modern en hedendaags archief wil raadplegen, dient er wel rekening mee te houden dat vooraf een aanvraag om inzage van deze documenten bij de stadssecretaris moet ingediend worden. U kan deze aanvraag downloaden op de website www.leuven.be/bestuur/openbaarheid-van-bestuur. Voor het raadplegen van sommige bronnen, gelden nog striktere bijkomende regels, maar daarover zo dadelijk meer bij de bespreking van de verschillende bronnenreeksen.Voor een uitgebreid overzicht van de mogelijke bronnenreeksen die kunnen bijdragen tot het maken van een wijkgeschiedenis, verwijzen we graag naar de reeks Inleiding tot de lokale geschiedenis van de 19de en 20ste eeuw van j. Art en E. Vanhaute. Deze reeks hanteert een thematische invalshoek en bespreekt alle mogelijke bronnen ook de niet-gemeentelijke die van nut kunnen zijn bij het bedrijven van lokale geschiedschrijving. Ook de publicatie Bronnen voor de studie van het hedendaagse België, 19de-20ste eeuw van P. Van den Eeckhout en G. Vanthemsche, 2001 is zeker een aanrader om houvast en begeleiding te vinden bij het schrijven van een wijkgeschiedenis. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste bronnenreeksen in het bezit van het Stadsarchief:

1. Notulen van de gemeenteraad en van het schepencollegeDe gemeentesecretaris is bij gemeentewet verplicht om de notulen van de zittingen van de gemeenteraad en van het schepencollege op te maken. Deze gemeenteraadsnotulen dienen in chronologische volgorde alle besproken onderwerpen op te nemen en dienen melding te maken van alle beslissingen betreffende deze onderwerpen. Voor sommige periodes bewaart het Stadsarchief ook de zogenaamde stenografische verslagen. Dat zijn exhaustieve verslagen met alle interpellaties, vragen en antwoorden of belangrijke overwegingen. In Leuven werden deze stenografische verslagen vanaf 1850 gepubliceerd onder de titel Bulletin communal/Gemeente Bulletijn. Deze gepubliceerde verslagen zijn vrij raadpleegbaar in de leeszaal van het archief. instellingen, de relaties met lokale private instellingen en verenigingen enzovoort.

Page 27: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

BIjLAGE 5 - ArcHIEFONDErzOEk NAAr DE BUURTGESCHIEDENIS (2/4)

2. JaarverslagenEveneens bij gemeentewet vastgelegd is de verplichting voor het college van burgemeester en schepenen om jaarlijks een verslag op te stellen over het ‘beheer en de toestand van de gemeentezaken’. Voor de stad Leuven zijn deze verslagen vaak uitgebreide rapporten waarin alle aspecten van de gemeente en het lokale beleid aan bod komen. Ook deze verslagen zijn net zoals de Bulletin communal in gepubliceerde vorm vanaf 1836 vrij raadpleegbaar in de leeszaal.

3. Registers van de Burgerlijke StandDe burgerlijke stand werd in onze gewesten ingevoerd bij besluit van 29 prairial jaar V (17 juni 1796), wat inhield dat vanaf dan alle geboorten, huwelijken en overlijdens ingeschreven dienden te worden in een register, dat in tweevoud werd opgemaakt. Een exemplaar bleef op de burgerlijke stand van de gemeente en het andere exemplaar was bestemd voor de rechtbank van eerste aanleg van het desbetreffende arrondissement. Samen met de registers van de burgerlijke stand werden ook jaarlijkse en tienjaarlijkse tafels op deze registers gemaakt. Hierdoor wordt het zoeken in de registers heel erg vergemakkelijkt.Uit deze burgerlijke-standregisters kan heel wat informatie gehaald worden. Door de akten van de burgerlijke stand kunnen we bepaalde individuen opsporen en de essentie van hun levensloop volgen doorheen de akten. Bovendien krijgt men via de informatie over de getuigen een idee van het milieu waarin degene waarop de akte betrekking heeft, verkeerde. Door de gegevens uit de akten serieel te verwerken, kan men demografische evoluties achterhalen, ook voor een wijk. Via de huwelijksakten kan men achterhalen hoe ver of dichtbij men zijn partner zocht, zowel vanuit geografisch als professioneel opzicht. Door een studie van de voornamen wordt het mogelijk om na te gaan hoe de keuze van de voornamen evolueerde en of er bepaalde voornamen in een bepaald stadsgedeelte meer voorkwamen (bijvoorbeeld verwijzingen naar de patroonsheilige van de parochiekerk). De registers van de burgerlijke stand worden echter pas openbaar na 100 jaar (artikel 45, §1 van het burgerlijk wetboek). Momenteel kunnen dus alle geboorte- huwelijks- en overlijdensregisters tot en met 1913 vrij geconsulteerd worden. De voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg kan echter toestemming verlenen om bepaalde opzoekingen te laten verrichten voor wat betreft registers jonger dan 100 jaar. Op dit ogenblik is het rijksarchief volop bezig met de digitalisering van de registers van de burgerlijke stand. De registers van Leuven, Kessel-Lo, Heverlee, Wilsele en Wijgmaal (Herent) zijn al digitaal te raadplegen via de website http://search.arch.be/nl/tips/101-burgerlijke-stand.

4. BevolkingsregistersOnder het Franse bewind werd niet alleen het bijhouden van de geboorten, huwelijken en overlijdens (de burgerlijke-standregisters) een verplichting, maar ook het aanleggen van bevolkingsregisters. Dit hield in dat elke gemeente een permanente en nominatieve staat van zijn inwoners diende bij te houden. Al wie in de gemeente gedomicilieerd was, werd in dit overzicht opgevoerd. De Belgische bevolkingsregisters van 1811 tot 1910 zijn geografisch (per wijk of sectie, per straat en vervolgens per huis) geordend. Aan elk huishouden was één pagina voorbehouden. Vanaf 1846 kan men voor de raadpleging van deze bron beroep doen op alfabetische indices.

Het bevolkingsregister is een eersterangsbron voor de reconstructie van families. Het gezin vormt de eenheid en van de betrokken inwoners kan men naam, voornaam, geslacht, geboorteplaats en –datum, graad van verwantschap met het gezinshoofd, nationaliteit, beroep, burgerlijke staat, datum van inschrijving in en schrapping uit het register, aanduiding van vorige en volgende woonplaats, tweede verblijfplaats en datum van overlijden achterhalen. Heel wat studies inzake de sociale bevolkingsindeling en de demografische en professionele structuur op niveau van een gemeente of op dat van individuele gezinnen, werden al gemaakt op basis van gegevens uit de bevolkingsregisters.

Page 28: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

BIjLAGE 5 - ArcHIEFONDErzOEk NAAr DE BUURTGESCHIEDENIS (3/4)

Raadpleging van de bevolkingsregisters is in principe niet mogelijk (KB van 16 juli 1992, artikel 5), maar in het Leuvense Stadsarchief wordt de dezelfde regel toegepast als voor de burgerlijke-standregisters, dit wil zeggen dat ze na 100 jaar kunnen worden opgevraagd.

5. Bronnen betreffende openbare werken, stedenbouw en ruimtelijke ordeningVolgens de gemeentewet van 1836 is het schepencollege belast met de vaststelling van de rooilijnen van de wegen, het onderhoud van de buurtwegen en waterlopen en de goedkeuring van bouwplannen. Daarenboven kan elke gemeente in het kader van haar bevoegdheden inzake openbare gezondheid, een bouwreglementering opstellen en een bouwvergunning vereisen. Al deze bevoegdheden hebben in de loop der jaren heel wat archief opgeleverd waarmee men zich een idee kan vormen van de manier waarop de lokale overheid de stedelijke ruimte probeerde vorm te geven. Men kan bijvoorbeeld achterhalen welke wisselende eisen gesteld werden inzake straatbreedte, huizenhoogte, hygiëne, technische en esthetische uitvoering. De bouwaanvragen van particulieren, woningbouwmaatschappijen, bouwondernemers en andere bieden interessant materiaal om na te gaan hoe strikt aan deze vereisten gevolg werd gegeven. zeer regelmatig kan men echter constateren dat de reglementering niet altijd even correct werd toegepast. Sinds 1841 zijn de gemeenten ook gemachtigd om buurtwegen aan te leggen of wijzigingen erin aan te brengen (rechttrekking, verbreding, versmalling of opheffing). Bovendien is elke gemeente ook belast met de taak om deze buurtwegen te onderhouden en te verbeteren. Per gemeente werd daarom een Atlas der buurtwegen opgesteld, die door de bestendige deputatie van de provincie werd goedgekeurd. In het Stadsarchief vindt men deze atlassen voor de Leuvense deelgemeenten.

6. Bronnen betreffende de handel en nijverheidSinds het begin van de 19de eeuw moest men voor de exploitatie van ‘gevaarlijke schadelijke en hinderlijke bedrijven’ toelating vragen aan de gemeente. Deze werd na een onderzoek ‘de commodo et incommodo’ al dan niet verleend. Via het buurtonderzoek konden de omwonenden bezwaren aantekenen tegen een geplande vestiging. Vandaar dat deze dossiers ook heel vaak worden aangeduid als dossiers ‘de commodo et incommodo’. Deze dossiers zijn vaak zeer interessant door de bijgevoegde plannen die een idee geven van de manier waarop industriële en ander hinderlijke bedrijven ruimtelijk werden georganiseerd. Ook over fabricageprocedés, het machinepark, de relatie met de omgeving en dergelijke kan men uit deze dossiers heel wat informatie halen. Op lokaal en regionaal vlak geven ze een indicatie van de voor de regio belangrijke industrieën, de evolutie van de verschillende bedrijfssectoren en de schadelijke bedrijven.

7. Iconografische collectieDe iconografische collectie van het Stadsarchief bestaat uit drie grote verzamelingen: de eigen verzameling, de collectie van wijlen Eugène Sprengers en die van wijlen rik Uytterhoeven. De stedelijke foto’s zijn afkomstig uit dossiers van de stedelijke diensten en handelen over ingrepen door de stad zelf in de ruimtelijke omgeving zoals bijzondere plannen van aanleg (BPA’s), bouwvergunningen, restauratiewerken en wegenwerken. Daarnaast hebben de opeenvolgende archivarissen in de loop der tijden ook een zeer mooie verzameling kunstfoto’s aangelegd. Deze iconografische collectie werd aangevuld met materiaal uit de nalatenschappen van Eugène Sprengers en rik Uytterhoeven, die respectievelijk in 2000 en 2006 door het stadsbestuur werden aangekocht. Beide verzamelaars hadden een eigen inventarisatiesysteem, dat omwille van de uniformiteit niet behouden werd. De drie verschillende verzamelingen zijn nu grotendeels geïnventariseerd en elk afzonderlijk opgedeeld in twee grote categorieën: Stadsbeeld en Stadsleven. Onder de eerste categorie vallen alle foto’s van Leuvense straatbeelden, inmiddels alfabetisch geordend op straatnaam. De categorie Stadsleven is nog verder onderverdeeld in gebeurtenissen (feesten en plechtigheden, oorlogen, rampen en ongevallen, stoeten en processies) en personen (groepsfoto’s, portretten). Alle iconografische bronnen zijn vrij te raadplegen. Voor sommige ervan (bijvoorbeeld prentkaarten) gelden echter specifieke beeldrechten.

Page 29: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

BIjLAGE 5 - ArcHIEFONDErzOEk NAAr DE BUURTGESCHIEDENIS (4/4)

Het is mogelijk om foto’s of postkaarten te laten inscannen door het archiefpersoneel. Voor het laten maken van foto’s of scans geldt wel een retributie van € 5 per beeld. zelf foto’s maken van archiefmateriaal is ook mogelijk, maar dat mag enkel zonder gebruik van flitslicht. Bovendien dient u zich voor de reproductie van beelden waarop auteursrechten van toepassing zijn, te houden aan de auteurswetgeving.

8. de perscollectiezeker tot 1940 beschikten de diverse politieke partijen en vaak ook andere organisaties over een eigen lokaal en/of regionaal blad. Het stadsbestuur had destijds een abonnement op de belangrijkste Leuvense dag- en weekbladen en vond het gelukkig ook zinvol om de oude jaargangen te bewaren. De kranten werden ingebonden en kwamen uiteindelijk in het Stadsarchief terecht. Hierdoor beschikt het Stadsarchief vandaag over een van de grootste en belangrijke krantencollecties van Vlaanderen, met lokale kranten die verschenen zijn vanaf 1773.

Uiteraard kan men in de lokale pers heel wat informatie vinden die ook vanuit wijkperspectief bijzonder interessant is. Elke editie van de journal des Petites Affiches, waarvan de jaargangen van 1835 tot 1974 integraal in het Stadsarchief bewaard worden, is gevuld met kleine lokale nieuwsberichten. zo kan voor een wijk de middenstand in een bepaalde periode gereconstrueerd worden. Bovendien geven de talrijke advertenties en aankondigingen ook een mooi beeld van het sociale en economisch leven van weleer in de stad. Ideologische spanningen en politieke conflicten kunnen we dan weer beter volgen in de partijgebonden pers zoals Het Vaderland (katholiek), De Volkswil (socialistisch) of De Vrijheid. De belangrijkste kranten die in het Stadsarchief worden bewaard, zijn uitgebreid beschreven in diverse SALSA-nieuwsbrieven, de nieuwsbrief van onze vriendenkring

Besluit

Voor wie op zoek wil gaan naar verleden van een Leuvense wijk of straat, bewaart het Stadsarchief heel wat mogelijke bronnen, die zeker de moeite van het bekijken waard zijn. Sommige ervan vergen intensief opzoekingswerk en doorgedreven onderzoek, andere kunnen snel in interessante verhalen omgezet worden. Naast de informatie uit administratieve bronnen bevat het Stadsarchief ook illustratiemateriaal in zijn iconografische collectie en krantencollectie. Al die gegevens en beelden worden goed bewaard en voor raadpleging ontsloten. ze liggen als het ware te wachten tot iemand ze voor een ruim publiek van wijkbewoners en geïnteresseerden komt bekijken en verwerken tot een verhaal, bijvoorbeeld het verhaal van een Leuvense wijk.

Auteur: Marika Ceunen (Stadsarchivaris)

Page 30: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

BIjLAGE 6 - OVErEENkOMST TOT BEWAArGEVING

Tussen de stad Leuven, vertegenwoordigd door het college van Burgemeester en Schepenen, hier genoemd bewaarnemer,

en

(naam van de organisatie/persoon), (adres), hieronder genoemd de bewaargever,

Artikel 1De bewaargever geeft in bewaring aan de bewaarnemer, die aanvaardt, de archiefbescheiden gevormd door , met betrekking tot:

(beschrijving, periode en hoeveelheid)

Artikel 2Deze bewaargeving wordt gedaan voor de periode van 99 jaar, ingaand op de datum van de huidige overeenkomst en stilzwijgend hernieuwbaar.

Artikel 3De archiefbronnen zoals vermeld in artikel 1 zullen berusten in het Stadsarchief van Leuven, rijschoolstraat 4/001, te 3000 Leuven, onder de benaming

Artikel 4Bij de overdracht van in artikel 1 genoemde archiefbescheiden wordt een overdrachtslijst gemaakt in samenwerking van de afgevaardigde van de bewaarnemer, en dit volgens de regels van kracht bij het Stadsarchief. Deze overdrachtlijst wordt gevoegd bij onderhavige overeenkomst en maakt er een integrerend deel van uit.

Artikel 5De in artikel 1 genoemde archiefbescheiden worden door de bewaarnemer opgenomen en bewaard in de staat waarin ze zich bevinden bij de aflevering. De bewaarnemer is gerechtigd om, na overleg met de bewaargever, tot de vernietiging van de overtollige bescheiden over te gaan.

Artikel 6De bewaargever en de belangstellenden die hun interesse kunnen motiveren, hebben toegang tot alle stukken uit het hoger vermeld archief en kunnen deze ter plaatse raadplegen. Er kunnen geen stukken uitgeleend worden, behoudens voor een terbeschikkingstelling van tentoonstellingen en/of studiedagen, maar dan onder toezicht van het Stadsarchief. In overleg met de bewaarnemer/of de bevoegde ambtenaar kunnen kopieën genomen worden van bepaalde stukken, volgens de modaliteiten omschreven door de bevoegde ambtenaar

Opgemaakt te Leuven, op in 3 exemplaren. Iedere partij erkent een exemplaar ontvangen te hebben. Het derde exemplaar is bestemd voor de archiefbewaarplaats vermeld in artikel 1.

Namens het College van Namens (naam organisatie/persoon)Burgemeester en Schepenen,

Page 31: HANDLEIDING · 2019. 10. 23. · versterkt bovendien de gemeenschapszin. Ook de toekomstige generaties zullen kunnen meegenieten van dit stukje erfgoed. ... voorbereidingen en de

BIjLAGE 7 - OVErEENkOMST TOT EEN ScHENkING

Ondergetekende,

De heer/mevrouw

Adres

Telefoon

E-mail

hierna te benoemen de schenker, heeft op aan het Stadsarchief van Leuven,

rijschoolstraat 4/001 , 3000 Leuven volgende voorwerpen geschonken:

Naam en omschrijving:

Inventarisnummer:

Aan de schenking zijn geen financiële noch andere voorwaarden verbonden. De schenker verklaart

volledige afstand te doen van de genoemde voorwerpen, waardoor het Stadsarchief van Leuven vrij

over de voorwerpen beschikt.

De voorwerpen worden geschonken in de staat waarin ze zich op heden bevinden.

Opgemaakt in tweevoud te op

Naam en handtekening schenker Naam en handtekening verantwoordelijke

Stadsarchief Leuven