NEXT

mouwenSCANSPEAK VERTIGO

De handen uit deVroeger deed ik het wel eens, zelf luidsprekers bouwen waarbij ik uitging van een compleet samengesteld

pakket. Met zeer succesvolle resultaten, al werden die niet altijd gewaardeerd. Importeurs van elektronica

die zaken ter recensie gaven en enige kritiek lazen over hun product gaven steevast de zelfbouw

luidsprekers de schuld van elke beperking. Met de mededeling dat serieus recensie werk alleen verricht

mocht worden op fabrieksklare luidsprekers. Dat ik voor een gelijke kwaliteit meer moest betalen en dat

mijn kritiek hetzelfde bleef, daar lag niemand anders wakker van dan ik.

Tegenwoordig zou ik voor zelfbouw de tijd niet meer kunnen vinden. Het eindeloos schuren en zorgvuldig afl akken vormde de grootste tijdvreter. Liefst zou ik toen al een gebouwde en afgewerkte kast hebben willen kopen en die vullen met geselecteerde com-ponenten. Zoals mogelijk is met de ScanSpeak Ver-tigo. Al gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat ik het systeem dit keer zelfs helemaal klaar kreeg aangele-verd en alleen hoefde te versjouwen.

Eigen ontwerp

De ScanSpeak Vertigo is een eigen ontwerp van Rolph Smulders van Audio Components, dat wordt

75

test

ed

geleverd door ScanSpeak dealers in den lande. De kast is als houtpakket leverbaar of als gebouwde en uitste-kend gefi neerde kast. Dealer Speaker & Co in Haarlem, die u samen met zijn collega winkeliers veel meer kan ver-tellen over de techniek dan dat daar plaats voor is op deze pagina’s, koos voor de afgewerkte kasten, vulde ze met dempingmateriaal, soldeerde de fi l-ters en schroefde de units in de kast. De Vertigo is een behoorlijk groot drie-weg systeem met een 18 cm woofer (18W/8831GSE), een 12 cm midden-toon unit (12M/4831GSE) en een ring dome tweeter (R2904/7000.09-SE). Alle units worden geproduceerd door ScanSpeak. Het fi lter is ontworpen door Rolph Smulders en werkt met 12 dB hellingen op 600 en 4000 Hz. De kast die aan de buitenkant 106 x 24 x 50 cm meet bestaat uit drie compartimenten, 50 liter voor het laag, 6 liter voor het midden en een minimale plek voor de tweeter. Inwendig is de kast gedempt met loodbitumen, pritex en echte, lang-harige wol. De woofer vindt ondersteu-ning van zijn taak door een refl expoort aan de achterkant van de kast. Hoewel de woofer bewust klein is gehouden ligt het -3 dB punt van het systeem rond 30 Hz. De woofer maakt daarvoor for-se uitslagen. De nominale impedantie bedraagt een versterker vriendelijke 8 Ohm. Terwijl de gevoeligheid uitkomt op 87 dB. Qua gevoeligheid niet echt een systeem voor een triode buizenverster-ker, toch presteert hij daar zeer goed op. Mijn Ayon Audio 300B eindversterker is aangestuurd met een Het Audio Team LA 2 Mk II voorversterker. Als bronnen dienden een (Tentlabs) gemodifi ceerde Lua Cantilena SEL afgewisseld met een PrimaLuna ProLogue Eight cd-speler. Of een Transrotor Super Seven platen-speler met SME5009 arm, Phase Tech P3 element en E.A.R. 834P phono ver-sterker. Stroomvoorziening compleet voorzien door Kemp Elektroniks, kabels zonder uitzondering geleverd door Cry-stal Cable.

Ipanema

Stan Getz en Joao Gilberto hebben lang geleden een lp afgeleverd, zo lang

geleden dat Astrud niets eens op de co-ver wordt genoemd terwijl ze wel zingt in het openingsnummer ‘The girl from Ipanema’. De mannenstem is lastig voor veel sets. Moeilijk verstaanbaar, veel te donker, als een doffe dreun. Niet op de Vertigo, daar kan ik elk woord volgen al spreek ik de taal niet. De stem is aan de grote kant, zoals de meeste instrumen-ten op de lp. Astrud is maar klein en staat ver weg, precies zoals het is bedoeld. De sax van Getz vet, borrelend, spetterend. Haast letterlijk als je het speeksel hoort rochelen. De algemene indruk is een zeer rustige weergave met zacht hoog waarin heel duidelijk de percussie een plaatsje heeft. Het stereobeeld is mooi opgebouwd, fraai op hoogte gezet, met redelijke diepte. Ik kan net niet tussen de muzikanten staan. Volgende tracks vormen een heerlijke luisterervaring die je rechtstreeks meevoert naar de kust van Ipanema. Opgenomen in 1963, het is toch een feest dat zulke muziek op-nieuw is uitgebracht. Zeker op het origi-nele materiaal vinyl. Uit hetzelfde decen-nium stammen opnames van mijn lieve Juliette Gréco. Haar album is een stan-daard voor mij. Klinkt dat niet, dan is er iets grondig mis. De Vertigo kan hoog-stens verweten worden dat de hoge to-nen zich terughoudend opstellen ten opzichte van midden en laag. Dat geeft rust maar betekent ook dat kleine de-tails op de achtergrond verloren dreigen te raken. De stem van Gréco is buiten-gewoon goed getroffen. Vol en rijp, ty-pisch Frans en passend in het tijdsbeeld van toen. Hoe heerlijk moet het geweest zijn door de Parijse straten te zwerven en dergelijke muziek uit de cafés te ho-ren klinken. De stem staat als een rots in het midden. Omgeven door instrumen-ten die in een boog de achtergrond vor-men. Weer is de stem net wat te groot om heel echt over te komen. De weer-gave van de lage tonen is volkomen na-tuurlijk, gaat diep en blijft strak. Een heel goede afstemming van woofer, poort en kast hoor je gelijk terug. De Vertigo maakt zich niet schuldig aan opgeblazen dubbele harmonischen die laag moeten veinzen. Dit is een eerlijke weergever, goed opgezet en afgestemd. Mijn soms lastige luisterruimte koppelt voorbeeldig

aan de Vertigo. Het in de hand gehou-den laag geeft aan dat de luidspreker makkelijk aan te sturen is, hij speelt bij mij immers op een buizenversterker met x-large 300B triodes, minimale tegen-koppeling en lage dempingfactor. Twee maal 20 Watt blijkt ruim voldoende voor aangename huiskamer luisterniveaus. Voor echt geweld moet u geen sin-gle ended triode aansluiten, zo simpel is dat. Blijvend in de vrouwenstemmen leg ik Jheena Lodwick op de Transrotor. ‘Getting to know you’ is opgenomen in 2006. 43 jaar later dan Gilberto/Getz. Gladder, minder microfoon vervorming, betere snijmachines. Het maakt de op-name technisch beter, qua gevoel wint Gréco met straatlengtes voorsprong. Lodwick heeft daarentegen een haast

76

tested

NEXT

perfect album afgeleverd als het gaat om kwaliteit. De stem is een natte droom op de juiste weergevers, lage tonen rollen over de grond, percussie ruist als een zomerwind, piano is rijk voorzien van vleugelkracht. Ik kan niet anders stellen dan dat ik zit te genieten van zowel de muziek als de techniek. Uitgewogen en compleet. Het is zonde dat ik telkens op sta om nieuwe muziek fragmenten uit de kast te halen. Dit is onvergelijkbaar met zelfbouw luidsprekers uit een schuurtje. Hier speelt een volwaardig systeem dat door de aantrekkelijke prijs boven zich-zelf uitstijgt. Het opstellen was zoeken naar een juiste positie, de inspanning loont overmatig.

Top 2000

Popmuziek mag niet ontbreken. Ver-geef mij dat ik moderne stromingen niet volg en vastroest in de vorige eeuw qua keuze. Fleetwood Mac is daar een voor-beeld van. Waar het om gaat is in wel-ke mate de Vertigo in staat is strakke drums explosief weer te geven, ritme te volgen, aandacht vast te houden en mogelijk een beetje te verbloemen hoe slecht popopnames zijn. Dat laatste doet de Vertigo het minst goed. Dankzij het egale en vlakke hoog lukt het prima de scherpte weg te halen, aan de an-dere kant is het systeem open en de-tailrijk waardoor opname techniek goed hoorbaar blijft. Mike Fleetwood zit lekker voor zich uit te slaan. Met een bas die niet verdwijnt in de basdrum maar zelf blijft staan. De dames kwelen hun tek-sten op verleidelijke wijze. Gitaarwerk scheurt. De muziek vormt een front dat loopt van de buitenkant van de luidspre-

tere omschrijving al laat de Vertigo niet het achterste van de tong zien en ken ik luidsprekers die verder gaan in detail-weergave. Zowel met een hoger prijs-kaartje als vergelijkbaar met de Scan-Speak combinatie. Het is daarmee een smaakkeuze geworden, wat wilt u: nog meer detail vaak ten koste van muziek-plezier of deze alleseter die zonder enig probleem tot nu toe elke soort en smaak muziek van harte accepteert?

Excuus

Elke smaak? Dat vraagt om klassiek werk dat ik lever in de vorm van Felix Mendelssohn, uitgevoerd door het Ge-waldhausorchester met op viool Janine Jansen. Decca legde de opname vast in het Gewaldhaus in Leipzig waar dit werk ooit zijn première beleefde als ik Janine mag geloven. Hoe passend. Staat u mij toe tevens het werk van Max Bruch te laten draaien op dezelfde cd. Mocht u denken dat een recensent al-leen maar bovenstaande cd draait en

kers, zonder een gat in het midden, van links naar rechts. Waar stemmen meer-stemmig klinken zijn de leden van Fleet-wood Mac continue los van elkaar te on-derscheiden. Muziek voor de Top 2000, altijd mooi, goed weergegeven volko-men tijdloos. Geen gebrek aan volume, dynamiek of expressie. Dat deze band werkte met vele vormen van percus-sie om de muziek spannend te houden laat de Vertigo zonder beperkingen ho-ren. Wederom staat het stereobeeld als een huis voor mijn neus. Hoogte klopt, idem diepte en breedte. Tijd om de blik te verleggen en een cd te zoeken met ander popwerk. Ik kies voor Faith Hill, die ik eerlijk gezegd meestal meer waar-deer om haar uiterlijk dan om haar zang-kwaliteiten, maar wel lekker klinkt op zijn tijd. De Vertigo set vormt zich visueel niet om tot een weelderige dame, geeft wel weer wat Doug Sax voor had tijdens de mastering van het album. Gedreven-heid is troef, met Hill duidelijk meer naar de voorgrond gemixed en de band met achtergrondkoor naar de zijkanten en achterzijde geplaatst. Uptempo afge-wisseld met het rustiger ‘Breathe’ is geen probleem voor Scan-Speak. Je geeft ze signaal te eten en de tweeling groeit voor je ogen. Ik kan me niet meer herin-neren waarom ik de cd ooit kocht, ik weet wel dat hij vaker uit de kast gaat komen als het telkens zo lekker klinkt. Tot slot van de Top 2000 een stukje Nederlands mees-terwerk van The Nits. De cd ‘Wool’ klinkt verre van wollig. Open is een be-

77

test

ed

dan de speakers opnieuw verpakt, dan heeft u het mis. De tekst is een com-pilatie van twee weken luisteren naar een scala aan muziek, met bovenstaan-de uitvoeringen slechts als illustratieve voorbeelden. Ik weet dus allang dat het weergeven van een groot orkest geen probleem vormt voor de Vertigo. Ik weet allang dat de solo viool een glansrol toebedeeld wordt. Hoe cello’s hun tra-gische kant kunnen laten zien. Hoe een

klavecimbel als ijspegels kan klinken in een koude winternacht. Ik zocht gewoon een excuus om te genieten van Jansen op dit systeem. Mij thuis voor te laten toveren wat in Leipzig te horen was. De concertzaal thuis is onzin, mij in gedach-ten verplaatsen naar de opname ruimte kan wel. Mits, zoals de Vertigo dat doet, het systeem helpt om mijn hersenen te laten geloven dat ik vele honderden kilo-meters verderop ben aangekomen.

Deugd

Volkomen ten onrechte bespeur ik wel eens dat zelfbouw een minne klank heeft in de audiowereld. Positiever klinkt ‘zelf de handen uit de mouwen steken’, want dat waardeert de gemiddelde Ne-derlander als deugd. De ScanSpeak Vertigo is een compleet pakket waar u na noeste arbeid evenveel of zelfs meer van kunt genieten dan van een kant-en-klaar aangekochte luidspreker. De units in de Vertigo zijn zeer hoogwaardig, de kast is alleen al in gewicht een winnaar. Het fi lter is beter dan menig fi lter in een high end luidsprekersysteem. De weer-gave aspecten stijgen uit boven de prijs. Een echte alleseter die als een kamele-on verdwijnt om plaats te maken voor de muziek die uit de conussen stroomt. Bo-vendien biedt de Vertigo ruimte om de kast af te werken zoals u dat wilt. Fineer, spuiten, kaal MDF tot en met een be-kleding van grastapijt. Met het fi lter en de inwendige demping valt te spelen. U kunt, met aanwijzingen van ervaren luid-sprekerbouwers om niet te verdwalen, spelen met de componenten van het fi l-ter. Niet nodig, maar wie weet vraagt uw akoestiek om meer hoog, meer of min-der presence. Uw creativiteit kunt u kwijt als u besluit tot aanschaf. Wie zich niet avontuurlijk wil opstellen bouwt simpel-weg na wat is voorgeschreven en krijgt alles waar ik naar luisterde. Een heel fi jn systeem tegen een zeer aanvaardbare prijs. Dat totaal maakt de Vertigo tot een begeerlijk luidspreker. U moet de Ver-tigo’s alleen wel kwijt kunnen want het zijn geen kleine jongens.

Tekst en fotografi e: René van Es

PRIJZEN PER KAST:UNITS € 800,- FILTER € 140,-DEMPING + POORT € 70,-BEKABELING + TERMINAL € 75,-GEBOUWDE EN GEFINEERDE KAST € 500,- (OF HOUTPAKKET € 190,-)TOTAAL CIRCA € 1600,- PER LUIDSPREKER

BOUWER VAN HET BESPROKEN SYSTEM:SPEAKER & COTEL: 023-5320230DEALER: AUDIO COMPONENTS B.V. WWW.AUDIOCOMPONENTS.NL

END

78

tested