SPIEGEL AAN SCHERVEN

HOOFDSTUK 11Introductie van

INTRODUCTIE OPDRACHT• Blader door het hoofdstuk. Schrijf op welke

begrippen, stromingen, namen of kunstwerken je al kent.

• Leg de titel van H11 uit.

Impressionisme contra expressionisme

Impressionisme:weergave van de uiterlijke wereld zoals die op een bepaald moment door de toeschouwer wordt waargenomen.

Expressionisme:de uiterlijke representatie van de menselijke innerlijke wereld, in het bijzonder de elementaire emoties van angst, liefde, haat en onzekerheid.

Gustave Caillebotte, Le Pont de l'Europe, 1876

Edvard Munch, De schreeuw, 1893

Traumdeutung/droomduiding

• Boek van Sigmund Freud:• Ideeën over dromen op basis van

psychoanalytische duiding• Psychoanalyse: De wetenschap dat

onbewuste factoren de belevingswereld en het gedrag van mensen meebepalen.

• Door Freud uitgedachte methode in de psychologie om inzicht te krijgen wat mensen bezighoudt. Dit bereikt men bijvoorbeeld door het verklaren van dromen en dergelijke. (Deze ideeën vonden veel weerklank bij de surrealisten)

• Achter de zichtbare en hoorbare wereld gaat de werkelijkheid schuil

ONDERHUIDS• Belangrijk is wat men

zich NIET meer herinnert

• Wat men verdrongen heeft

• Wat verzwegen moet worden

• Wij vertonen aangepast verdrag

Aangepast gedrag: doen wat van ons wordt verlangd

• Vakkundig wegstoppen van dierlijke driften / verlangens/vaak seksueel van aard

• Alledaags gedrag is gecultiveerd masker met daaronder: werkelijke emoties, gevoelens, driften: het ongetemde beest

Alles onder controle!!!• In de slaap/droom/ onder hypnose (maar

ook in een dronken bui!) valt de controle weg

• Freud vindt dat interessant• Door patient te laten praten over dromen

kan de psycholoog zich toegang verschaffen tot de innerlijke drijfveren van zijn menselijk gedrag

• Zo kun je achter het masker kijken naar de echte emoties

Erwartung

WAT IS ER VOLGENS JOUW EXPRESSIONISTISCH AAN DIT MUZIEKSTUK?

het libretto is een soort droom. De naamloze vrouw van het drama zoekt haar geliefde en treft hem dood in het woud aan. Zij moet hem uit haar bewustzijn verdringen. Het verleden ligt aan flarden en deze geheugenflarden worden tot een psychisch verward heden ineengeschoven.

schoolvoorbeeld van expressionisme

● de gevolgen van verdringing zoals ze door Freud werden beschreven

• een intense wanhoop• en revolutionaire uitingsvormen. • Muziek van uitersten• contrasten • vaak aan het waanzinnige

grenzende hartstocht

expressionisme in de muziek

Breken met muzikale wetten

• Nauwelijks melodisch• Nauwelijks vast ritme• Voortdurend

tempowisseling• Sterke dynamiek• Beetje “vals in de oren”• Muzikale wetten

ontoereikend om nachtmerrie tot uitdrukking te brengen.

huiswerk:maak opdracht 5 t/m 5.6 zie werkboek blz. 76-77geluidsfragment kun je op youtube vinden

twaalftonen systeem

opdracht 5.7 en 5.8

KANDINSKY

Composition VI, 1913 Unbroken Line, 1923

ABSTRACTIE

KLEUR ALS KLANK

Lees de paragraaf op blz. 150-151. Wat zie je nu in dit schilderij?

ONTSTAAN ABSTRACTE KUNST

Russische volkskunst en iconen vormen inspiratie voor Kandinsky.Vergelijk deze werken met afb. 11.5 op blz. 150. Welke overeenkomsten zie je?

VOLKSKUNST

Wassily Kandinsky (1866-1944) speelt een belangrijke voortrekkersrol in de vernieuwing van

de schilderkunst. Zijn explosieve composities, waarbij hij zich laat inspireren door

experimentele muziek en primitieve volkskunst, roepen heftige emoties en onbegrip op

bij kunstcritici, publiek en medekunstenaars. Wanneer hij kennis maakt met Franz Marc,

ontmoet Kandinsky een zielsverwant die zijn interesse en opvattingen deelt in schilderkunst

en muziek. Twee dagen na hun eerste ontmoeting gaan ze al samen naar een concert van

Arnold Schönberg. Dit is het begin van een hechte vriendschap en in 1911 richten ze Der

Blaue Reiter op waarbij kunstenaars als Gabriele Münter, Alexej von Jawlensky, August

Macke, Marianne von Werefkin en Heinrich Campendonck zich aansluiten.

Deze groep kunstenaars is zeer gedifferentieerd, zowel wat stijl als wat samenstelling

betreft. Toch zijn er ook gemeenschappelijke kenmerken; het expressionisme van Der Blaue

Reiter is poëtisch en verraadt invloeden van Russische sprookjes en oude volksverhalen. De

kunstenaars werken vanuit hun gevoel, gebruiken veelal felle kleuren en zijn gefascineerd

door de natuur en dieren. Dit uit zich bijvoorbeeld in de met liefde weergegeven imposante

paarden van Franz Marc die als trots, beeldvullend onderwerp van een schilderij een grote

empathie oproepen bij de toeschouwer..

DER BLAUE REITER

EXPRESSIONISME

Franz Marc, blauw paard, 1911

Islamitische kunst als inspiratie.Welke overeenkomsten zie je met afb. 11.7 op blz. 151?

Rituele oerdansl’apres midi d’un faune, een mythologisch verhaal op impressionistische muziek van Debussy met moderne dans en kostuums

Le sacre du printempsIgor Strawinksy wordt gevraagd om meer expressieve muziek te schrijven. Nijinsky schrijft een rituele oerdans,met veel stampen en lichamen die ter aarde storten.

The rite of spring, van Martha Graham uit 1984 is een bewerking van Le Sacre du printemps. De overeenkomst is een dansstijl die gebruik maakt van zwaartekracht. De bewegingen zijn vloeiender en de vormgeving is eenvoudiger.

Jazz

Lees blz. 154 en 155 in De bespiegeling

Maak opdracht 6 (helemaal) in je werkboek op blz. 77 en 78