H 10. OBJECTGEORIENTEERD PROGRAMMEREN: POLYMORFISME 1. INLEIDING

JAVA 1

H 10. OBJECTGEORIENTEERD PROGRAMMEREN: POLYMORFISME

1. INLEIDING

Polymorfisme

• "programmeren in het algemene"• alle objecten in dezelfde klassehiërarchie kunnen behandeld worden als objecten van de superklasse• abstracte klassen kunnen de gemeenschappelijke functionaliteit bevatten• programma's zijn gemakkelijk uitbreidbaar• nieuwe klassen kunnen eenvoudig toegevoegd worden en kunnen nog steeds verwerkt worden

JAVA 2

2. Relatie tussen objecten in een overervingshiërarchie

Point-Circle hiërarchie uit H9

Klasse Circle erft van klasse Point

Onderzoek naar de relaties tussen de klassen in een hiërarchie

Hoe kunnen aan superklasse en subklasse variabelen referenties naar superklasse en subklasse objecten worden toegekend?

Hoe kunnen deze referenties worden gebruikt om methodes aan te roepen die deze objecten kunnen manipuleren?

JAVA 3

2.1. Superklasse methodes aanroepen vanuit objecten van de subklasse

Een superklasse referentie toekennen aan een superklasse variabele

Point3 point = new Point3(30,50);String output = point.toString();

roept de methode toString aan van de superklasse Point3

Een subklasse referentie toekennen aan een subklasse variabele

Circle4 circle = new Circle4(120, 89, 2.7);String output = circle.toString();

roept de methode toString aan van de subkasse Circle4

JAVA 4


Een subklasse referentie toekennen aan een superklasse variabele

Point3 pointref = circle;pointref verwijst naar een Circle-objectaangezien elk Circle-object een Point-object is, is

deze toekenning geldig!

String output = pointref.toString();roept de methode toString aan van de subklasse

Circle4!

JAVA 5


Conclusie:

Voor een niet-static methode oproep geldt dat het type van de variabele die de methode OPROEPT bepaalt welke methodes kunnen aangeroepen worden.

Het type van het object waar deze variabele naar VERWIJST, bepaalt welke methodes zullen gebruikt worden om op de methode-aanroep te reageren.

JAVA 6

2.2. Superklasse referenties gebruiken met variabelen van het subklasse-type

Een superklasse referentie toekennen aan een subklasse variabele

Point3 point = new Point3(30,50);Circle4 circle;

circle = point; // FOUT! Een Point3 is GEEN Circle4!

HierarchyRelationshipTest2.java:12: incompatible typesfound : Point3required: Circle4 circle = point; // Error: a Point3 is not a Circle4 ^1 error

JAVA 7

2.2. Superklasse referenties gebruiken met variabelen van het subklasse-type

Conclusie: Elk subklasse-object IS EEN object van de

superklasse Een superklasse-object is GEEN object van een van zijn subklasses de "is een"-relatie geldt enkel van een subklasse naar zijn directe en indirecte superklasses

De toekenning van een superklasse referentie aan een variabele van de subklasse is toch toegelaten als je de superklasse referentie expliciet cast naar het subklasse-type. (zie $10.7)

JAVA 8

2.3.A. Oproep van methodes van de super-klasse via variabelen van de

superklasse

Vanuit een superklasse referentie die verwijst naar een subklasse object kan je alle methodes van de superklasse oproepenPoint3 point;Circle4 circle = new Circle4(120, 89, 2.7);point = circle; //superklasse ref. die naar een subklasse

object wijst

int x = point.getX(); int y = point.getY(); point.setX( 10 ); point.setY( 20 ); point.toString();

De methodes van de superklasse Point3 kunnen zonder problemen worden uitgevoerd op een object van de subklasse Circle4 via een superklasse referentie

JAVA 9

2.3.B. Oproep van methodes van de subklasse via variabelen van de

superklasse

Omgekeerd: we proberen vanuit een superklasse referentie die verwijst naar een subklasse-object, methodes die alleen in de subklasse bestaan op te roepenPoint3 point;Circle4 circle = new Circle4(120, 89, 2.7);point = circle; //superklasse ref. die naar een subklasse

object wijst

double radius = point.getRadius();point.setRadius( 33.33 );double diameter = point.getDiameter();double circumference = point.getCircumference();double area = point.getArea();

JAVA 10

2.3.B. Oproep van methodes van de subklasse via variabelen van de

superklasse

HierarchyRelationshipTest3.java:24: cannot resolve symbolsymbol : method getRadius ()location: class Point3 double radius = point.getRadius(); ^HierarchyRelationshipTest3.java:25: cannot resolve symbolsymbol : method setRadius (double)location: class Point3 point.setRadius( 33.33 ); ^HierarchyRelationshipTest3.java:26: cannot resolve symbolsymbol : method getDiameter ()location: class Point3 double diameter = point.getDiameter(); ^HierarchyRelationshipTest3.java:27: cannot resolve symbolsymbol : method getCircumference ()location: class Point3 double circumference = point.getCircumference(); ^HierarchyRelationshipTest3.java:28: cannot resolve symbolsymbol : method getArea ()location: class Point3 double area = point.getArea(); ^

5 errors!

JAVA 11

3. Voorbeelden van polymorfisme

VierhoekenBasisklasse Quadrilateral

Afgeleide klassen: Rectangle Square Parallellogram Trapezoid …

JAVA 12

3. Voorbeelden van polymorfisme

Polymorfisme = meervormigheid

Quadrilateral q = new Quadrilateral();q.draw();

De methode draw() zal "vele vormen" kunnen aannemen:

Naargelang de subklasse waartoe q behoort, betekent het tekenen van q telkens iets anders

Een vierkant teken je anders dan een trapezium of een parallellogram of …

Hetzelfde geldt voor een methode die de oppervlakte of de omtrek berekent, …

JAVA 13

4. Abstracte klassen en methoden

Abstracte superklasse.Een klasse die enkel als bedoeling heeft een interface te definiëren en eventueel deels een implementatie van een aantal methoden. Een subklasse erft de interface en de eventuele gedeeltelijke implementatie, en vervolledigt de implementatie. Van de abstracte superklasse kunnen geen objecten geïnstantieerd worden. De bedoeling is dat er via de subklasse objecten worden geïnstantieerd.

het javawoord abstract definieert een abstracte klasse: public abstract class Vorm {// …}

zie inleiding H9 Concrete klassen.

Alle klassen waarvan objecten kunnen geïnstantieerd worden

JAVA 14

4. Abstracte klassen en methoden

Abstracte methodenElke abstracte klasse heeft een of meer abstracte methodesVb. In de abstracte klasse Vorm:

public abstract void draw();

Elke subklasse (concrete klasse) moet nu bepalen hoe ze specifiek voor deze vorm (Vierkant, Cirkel, …) de draw-methode gaat implementeren

Om een object te tekenen: Gebruik een variabele van het superklasse Vorm type Voer hierop de methode draw uit Elk object uit de hiërarchie weet hoe het zichzelf moet

tekenen

JAVA 15

5. Overerving van interface en implementatie.

Voorbeeld Punt-Cirkel-Cylinder [9.5] herzien:

We voorzien boven in de hiërachie een abstracte klasse Shape.Vb. pag 449-455

public abstract class Shape { public double getArea() { return 0.0; } public double getVolume() { return 0.0; } public abstract String getName();}

Point erft dan van Shape, Circle van Point, Cylinder van Circle.De klasse Point moet dan de methode getName() implementeren. public String getName() { return "Point" ; }Ook de andere (indirecte) subklassen voorzien een implementatie.

Alle objecten kennen dus minstens de methoden van de abstracte klasse Shape.

JAVA 16

Oefening Definieer een abstracte klasse Voertuig:

Attributen: snelheid (int), personen (int), brandstof (char), verplaatsingswijze (char).

Methoden: accessors en mutators. Abstracte methode: getName.

Definieer een concrete subklasse Auto: Extra attributen: nummerplaat (String), daktype (char). Methoden: constructors, accessors en mutators.

En nog een concrete subklasse Boot: Attributen: loydsnummer (int), naam (String), diepgang

(int). Methoden: constructors, accessors en mutators.

JAVA 17

abstract class Voertuig{ private int snelheid; private int personen; private char brandstof; private char verplaatsingswijze;

public Voertuig(int s, int p, char b, char v) { setSnelheid(s); setPersonen(p); setBrandstof(b); setVerplaatsingswijze(v); }

JAVA 18

public void setSnelheid(int s) { snelheid = s> 0? s : 0; }

public int getSnelheid() { return snelheid; }

public void setPersonen(int p) { personen = p> 0? p : 0; } public int getPersonen() { return personen; }

public void setBrandstof(char b) { brandstof = (b=='D'||b=='B'||b=='L' ||b==‘K') ? b : 'D'; } public char getBrandstof() { return brandstof; }

JAVA 19

public void setVerplaatsingswijze(char v) { verplaatsingswijze = (v=='V'||v=='R'||v=='F'||v=='v') ? v : 'R'; }

public char getVerplaatsingswijze() { return verplaatsingswijze; }

public abstract String getName();

}

JAVA 20

class Auto extends Voertuig{ private String nrplaat; private char daktype;

public Auto(String nr, char d, int s, int p, char b, char v) { super(s, p, b, v); setNrplaat(nr); setDaktype(d); } public void setNrplaat(String nr) { nrplaat = (nr!=null)? nr : "ZZZ000"; } public String getNrplaat() { return nrplaat; }

JAVA 21

public void setDaktype( char d) { daktype = (d=='G'||d=='H'||d=='S‘) ? d :'G'; } public char getDaktype() { return daktype; }

public String getName() { return "Auto"; }

}

JAVA 22

class Boot extends Voertuig{ private int loydsnr; private String naam; private int diepgang;

public Boot (int nr, String n, int d, int s, int p, char b, char v)

{ super(s, p, b, v); setLoydsnr(nr); setNaam(n); setDiepgang(d); }

JAVA 23

public void setLoydsnr(int nr) { loydsnr = nr; } public int getLoydsnr() { return loydsnr; } public void setNaam(String n) { naam = n; } public String getNaam() { return naam; }

JAVA 24

public void setDiepgang(int d) { diepgang = d> 0? d : 0; } public int getDiepgang() { return diepgang; } public String getName() { return "Boot"; }

}

JAVA 25

6. final methoden en klassen.

final methoden.Bij overerving kan deze methode niet meer gewijzigd worden. De subklasse moet met de implementatie van deze methode uit de superklasse werken.

final klasse.Overerving van een final klasse is niet mogelijk. Deze klasse kan geen superklasse worden.

JAVA 26

7. Loonadministratiesysteem met polymorfisme

Loonadministratie. Vb. pag 458-466

public abstract class Employee{ private String firstName; private String lastName;

// constructor, accessors, mutators, toString(), … public abstract double earnings();}

De methode earnings() heeft expliciet geen body, het is een abstracte methode. Subklasse(n) zullen deze methode moeten overriden en de implementatie invullen, anders zijn deze op hun beurt abstract!

JAVA 27

7. Loonadministratie met polymorfisme (vervolg)

public class SalariedEmployee extends Employee{ // vast wekelijks salaris // los van het werkelijk aantal gewerkte uren. private double weeklySalary; // constructor, mutator, toString en: public double earnings() { return getWeeklySalary(); }} SalariedEmployee is een concrete subklasse van de

abstracte superklasse Employee. SalariedEmployee heeft een extra attribuut weeklySalary

nodig. SalariedEmployee voorziet een gepaste implementatie

voor de methode earnings().

JAVA 28


en nog meer concrete subklassen van Employee

public class HourlyEmployee extends Employee{ // afhankelijk van het aantal uren + overuren // definitie extra attributen en methode earnings()}

public class CommissionEmployee extends Employee{ // percentage van verkoop // definitie extra attributen en methode earnings()}

public class BasePlusCommissionEmployee extends CommissionEmployee

{ // vast basis salaris + percentage van verkoop // definitie extra attributen en methode earnings() }

JAVA 29


enkele objecten van deze klassen

Employee employees[] = new Employee[4];

employees[0] = new SalariedEmployee( "John", "Smith", "111-11-1111", 800.00 );

employees[1] = new CommissionEmployee( "Sue", "Jones", "222-22-2222", 10000, .06 );

employees[2] = new BasePlusCommissionEmployee( "Bob", "Lewis", "333-33-3333", 5000, .04, 300);

employees[3] = new HourlyWorker( "Karen", "Price", "444-44-4444", 16.75, 40 );

JAVA 30


en de activatie van hun earnings methode

for ( int i = 0; i < employees.length; i++ ) { output += employees[ i ].toString();

// bekijk of het object een BasePlusCommisionEmployee is if ( employees[ i ] instanceof BasePlusCommissionEmployee ) {

// downcast Employee reference naar BasePlusCommissionEmployee reference BasePlusCommissionEmployee currentEmployee =

( BasePlusCommissionEmployee ) employees[ i ];

double oldBaseSalary = currentEmployee.getBaseSalary(); output += "\nold base salary: $" + oldBaseSalary; currentEmployee.setBaseSalary( 1.10 * oldBaseSalary ); output += "\nnew base salary with 10% increase is: $" +

currentEmployee.getBaseSalary(); } output += "\nearned $" + employees[ i ].earnings() + "\n";}

JAVA 31

8. Creatie en gebruik van interfaces.

Voorbeeld Punt-Cirkel-Cylinder [10.5] herzien: vb. pag 468-471

public interface Shape { public abstract double getArea(); public abstract double getVolume(); public abstract String getName();} Interface i.p.v. een abstracte klasse: als er geen default

implementatie valt te erven en ook geen instantie variabelen (object variabelen).

Een interface mag enkel public abstracte methoden bevatten.(deze moeten niet als zodoende gedeclareerd worden)

Een interface mag enkel public static final attributen bevatten.

Een concrete klasse kan een interface implementeren (implements). Al de methoden van de interface moeten dan gedefinieerd worden.

JAVA 32

8. Creatie en gebruik van interfaces (vervolg)

enkel de klasse Punt moet gewijzigd worden:

public class Point extends Object implements Shape{ //attributen en alle vorige methode + public double getArea() { return 0.0; } public double getVolume() { return 0.0; } public String getName() { return "Point"; }}

Het voordeel van een interface t.o.v. een abstracte klasse: een klasse kan meerdere interfaces implementeren; je geeft een door komma’s gescheiden lijst van interfaces na het woord implements.

Een interface kan gebruikt worden om een set van benoemde constanten te definiëren:

public interface Constants{ public static final int INSERT = 1 ; public static final int MODIFY = 2 ; public static final int DELETE = 3 ;}

JAVA 33

Boek p 470-471 : polymorfisme

Point point = new Point( 7, 11 ); Circle circle = new Circle(22, 8, 3.5 ); Cylinder cylinder = new Cylinder( 20, 30, 3.3, 10.75 ); Shape arrayOfShapes[] = new Shape[ 3 ]; arrayOfShapes[ 0 ] = point; arrayOfShapes[ 1 ] = circle; arrayOfShapes[ 2 ] = cylinder; for ( int i = 0; i < arrayOfShapes.length; i++ ) { output += "\n\n" + arrayOfShapes[ i ].getName() + ":" +

arrayOfShapes[i].toString() + "\nArea = " + twoDigits.format( arrayOfShapes[ i ].getArea() ) +"\nVolume = " + twoDigits.format( arrayOfShapes[ i ].getVolume() );

}

JAVA 34

9. Geneste klassen

Een klasse kan binnenin een andere klasse gedefinieerd worden. Ze worden dikwijls gebruikt voor event handling. De inner klasse heeft toegang tot alle attributen/methoden van de ‘outer’ klasse.

Voorbeeld: Applicatie met eigen window. De klasse Time van H8 (Time3) wordt als attribuut gebruikt (Composition relatie), er moet dus een object van deze klasse aangemaakt worden.

public class TimeTestWindow extends JFrame VB pg501-506

{ private Time time;//alle GUI component attributen …public TimeTestWindow(){ super("Inner Class Demonstration" );

time = new Time(); // opbouw van GUI container… ActionEventHandler handler = new

ActionEventHandler(); exitButton.addActionListener(handler);

// andere registraties van eventhandler}

JAVA 35

9. Geneste klassen (vervolg)

public void displayTime() { // output time… }public static void main( String args[]){ //De applicatie instantieert nu een lokaal object van de klasse waarin //main gedefinieerd is. TimeTestWindow window = new TimeTestWindow(); window.setSize(400, 140); window.setVisible(true);}private class ActionEventHandler implements ActionListener{ public void actionPerformed ( ActionEvent event) { //afhandeling events van JTextFields … en :

if ( event.getSource() == exitButton ) System.exit(0);//Afsluiten v/d applicatie gebeurt nu

hier }}

}

JAVA 36


enkele opmerkingen: JFrame voorziet de basisattributen en gedrag

van een window met titelbalk met minimaliseer/maximaliseer/sluit knoppen.

De constructor verwacht een string voor de titelbalk. Deze applicatie vertoont sterke gelijkenissen met

de appletversie uit H8. De ‘addOneSecond’ button is vervangen door een ‘exit’

button die de applicatie afsluit. De applicatie moet zelf voor instantiatie van de klasse

zorgen, de constructor vangt het werk op dat de init methode van de applet verzorgt.

I.p.v. het object zelf zal een lokaal object uit main(), een instantiatie van de innerklasse ActionEventHandler, de events verwerken.

JAVA 37


Voorbeeld opnieuw: met anonieme inner klassen. VB pg508-511

I.p.v. een nieuwe klasse te definiëren die een interface implementeert, definiëren we de implementatie van de interface onmiddellijk bij instantiatie van het object. We kunnen de objectreference dan ook ineens terplaatse leveren, nl. als actueel argument van de methode addActionListener. in het voorbeeld: (we doen dit voor elke GUI-component die events levert)

hourField.addActionListener( new ActionListener() { public void actionPerformed (ActionEvent event) { time.setHour( Integer.parseInt

(event.getActionCommand()) ); //enz… }

} );

JAVA 38

Voorbeeld 1: inner klasse (p 475-477) private class ActionEventHandler implements ActionListener { public void actionPerformed( ActionEvent event ) { if ( event.getSource() == hourField ) {

time.setHour( Integer.parseInt( event.getActionCommand() ) ); hourField.setText( "" ); displayTime(); } …

Voorbeeld 2 : anonieme inner klassen (p 479-482) public TimeTestWindow() // constructor { …

hourField.addActionListener( new ActionListener() { public void actionPerformed (ActionEvent event) { time.setHour( Integer.parseInt

(event.getActionCommand()) ); hourField.setText( "" ); displayTime();

} } );

JAVA 39


In dit voorbeeld wordt ook een Windowlistener geïmplementeerd, om de windowevent windowClosing te definiëren. De windowlistener interface voorziet echter zeven methoden en die moeten dus allemaal geïmplementeerd worden. Daarom bestaat er reeds een klasse die voor deze zeven methoden een default implementatie voorziet. We moeten dan enkel de betreffende methode(n) overridden. Zo’n klasse noemt men een adapterklasse.

in het voorbeeld:

window.addWindowlistener( new WindowAdapter () { public void windowClosing ( WindowEvent event ) { // hier de gewenste implementatie

System.exit(0); } } ); De anonieme inner klasse extends de WindowAdapter die

implements de Windowlistener. In dit voorbeeld is de ‘exit button’ dan niet meer nodig.

JAVA 40

9. Opmerkingen over inner klassen.

Inner klassen geven aanleiding tot afzonderlijke .class files. OuterKlasseNaam$InnerKlasseNaam.class

vb.: TimeTestWindow$ActionEventHandler.class

Voor anonieme innerklasse wordt een nummering gebruikt met 1 als start waarde: OuterKlasseNaam$1.class

vb.: TimeTestWindow$1.class

Voor een benoemde innerklasse kunnen we dezelfde toegangsclausules als voor andere klassen gebruiken.

JAVA 41


Voor toegang tot de outer this reference: OuterClassName.this.

public class TimeTestWindow extends JFrame

{ private Time time; public void displayTime() {…} private class ActionEventHandler implements

ActionListener { public void actionPerformed( ActionEvent event ) { TimeTestWindow.this.displayTime(); displayTime(); String test = " " + time; test = " " + TimeTestWindow.this.time;

JAVA 42


De outerklasse is verantwoordelijk voor instantiatie van de innerklassen. Je moet een object van de outerklasse hebben om de innerklasse te kunnen instantiëren. Stel dat ref een referentie naar een outerklasse object bevat:OuterKlasseNaam.InnerKlasseNaam innerref = ref.new InnerKlasseNaam();

Stel dat "ActionEventHandler" een public innerklasse is, die gedefinieerd is in de public klasse TimeTestWindow. In een andere klasse kan je schrijven:

TimeTestWindow t = new TimeTestWindow(); TimeTestWindow.ActionEventHandler handler = t.new ActionEventHandler();

De innerklasse kan ook static zijn, maar mag dan ook niet verwijzen naar nonstatic members van de outerklasse. Er hoeft ook geen outerklasse object aangemaakt te worden.

JAVA 43


Als een innerklasse binnen een methode wordt gedefinieerd heeft deze ook toegang tot de final locale variabelen van die methode.

public TimeTestWindow() { ... final int getal = 10; hourField.addActionListener(new ActionListener()

{ public void actionPerformed (ActionEvent event) { time.setHour( Integer.parseInt

(event.getActionCommand())); hourField.setText( Integer.toString(getal)); displayTime(); } } );

JAVA 44

10. Type-wrapper klassen voor primitieve typen.

Primitieve typen zitten uiteraard niet in de hiërarchie van Object. Er bestaat een klasse variant van de primitieve typen, de type-wrapper klassen, die als attribuut het primitieve type herbergen. De klassen zijn final, hun methoden kunnen dus niet meer overridden worden. Veel van de methoden zijn ook static (vb. Integer.parseInt() methode). De type-wrapper klassen laten toe om primitieve typen als object te benaderen. Zo kan je alle OO-aspecten, zoals polymorfisme ook hier laten gelden. byte en Byte, short en Short, int en Integer,float en Float, double en Double, char en Character, long en Long, boolean en Boolean,

Negatief aspect: runtime performantie.

JAVA 45

Oefening Definieer de klasse Restaurant:

Attributen: aantalSter (int) Methoden: constructor, accessor en mutator

Herschrijf de klasse Voertuig van Oefening 2 als een interface.

Definieer Restauratiewagen als een subklasse van Restaurant, die eveneens de interface Voertuig implementeert.

Extra attributen: zelf invullen. Extra methoden: zelf invullen.

JAVA 46

class Restaurant{ private int aantalSter; public Restaurant(int n) { setAantalSter(n) } public void setAantalSter(int a) { aantalSter = a>0 ? a : 0; } public int getAantalSter() { return aantalSter; } }

JAVA 47

interface Voertuig{ public void setSnelheid(int s); public int getSnelheid(); public void setPersonen(int p); public int getPersonen(); public void setBrandstof(char b); public char getBrandstof(); public void setVerplaatsingswijze(char v); public char getVerplaatsingswijze();}

JAVA 48

class VoertuigClass implements Voertuig{ private int snelheid; private int personen; private char brandstof; private char verplaatsingswijze;

public VoertuigClass(int s, int p, char b, char v) { setSnelheid(s); setPersonen(p); setBrandstof(b); setVerplaatsingswijze(v); }

public void setSnelheid(int s) { snelheid = s> 0? s : 0; } public int getSnelheid() { return snelheid; }

JAVA 49

public void setPersonen(int p) { personen = p> 0? p : 0; }public int getPersonen() { return personen; }

public void setBrandstof(char b) { brandstof = b=='D'||b=='B'||b=='L'||b=='K' ? b : 'D';}public char getBrandstof() { return brandstof; }

public void setVerplaatsingswijze(char v) {verplaatsingswijze = v=='V'||v=='R'||v=='F'|| v=='v' ? v : 'R';}public char getVerplaatsingswijze() { return verplaatsingswijze; } }

JAVA 50

class RestauratieWagen extends Restaurant implements Voertuig{ //hier nog specifieke attributen ... private VoertuigClass voertuig; public RestauratieWagen(int n, int s, int p, char b, char v) { super(n); voertuig = new VoertuigClass(s, p, b, v); } public void setSnelheid( int s) { voertuig.setSnelheid(s); } public int getSnelheid() { return voertuig.getSnelheid(); } public void setPersonen(int p) { voertuig.setPersonen(p); } public int getPersonen() { return voertuig.getPersonen(); } public void setBrandstof(char b) { voertuig.setBrandstof(b); } public char getBrandstof() { return voertuig.getBrandstof(); } public void setVerplaatsingswijze(char v) {voertuig.setVerplaatsingswijze(v); } public char getVerplaatsingswijze() { return voertuig.getVerplaatsingswijze(); }}

H 10. OBJECTGEORIENTEERD PROGRAMMEREN: POLYMORFISME 1. INLEIDING

Documents

Transcript of H 10. OBJECTGEORIENTEERD PROGRAMMEREN: POLYMORFISME 1. INLEIDING