Grensoverschrijdend samenwerken, uitdaging, of ... · het gebied van sociale innovatie, zag de...
10
1 Grensoverschrijdend samenwerken, uitdaging, of noodzakelijk kwaad? Van grensoverschrijdend naar grensoverstijgend samenwerken Mary van Boxtel & Maaike van Walstijn Al tientallen jaren houden we ons bezig met organisatievraagstukken. Vraagstukken die in de basis veelal gaan over samenwerken. Toen we begonnen ging het vooral over samenwerken met elkaar binnen teams, tussen teams en afdelingen en vrijwel alleen bij fusies werd de organisatiegrens overschreden. Dat is veranderd. Vraagstukken worden complexer, het aantal betrokkenen bij een vraagstuk wordt groter en overal worden samenwerkingsverbanden opgestart. Sommige zijn succesvol, andere voelen als een noodzakelijk kwaad. Met dit in ons achterhoofd zijn we op zoek gegaan naar antwoorden op de vraag: wat moeten we doen om grensoverschrijdend samenwerken succesvoller te maken? Bij het beantwoorden van deze vraag richtte onze focus zich, om verschillende redenen, op gemeenten. De gemeente heeft een geheel eigen dynamiek: de gemeenteraad als toetsend orgaan, het college als bestuurder, de gemeentesecretaris enerzijds als adviseur van het college en anderzijds als directeur van de ambtelijke organisatie, het MT als managers van de organisatie en de professionals deels beleidsadviseurs en deels uitvoerders van het coalitieakkoord. In 2014 koos 53,8% van de Nederlandse bevolking hun gemeenteraadsleden. Daarmee lijkt deze kiezersgroep voor alle burgers het recht verworven te hebben om van alles te mogen verwachten van de gemeente; van de vuilnisophaaldienst, groenvoorziening, paspoorten, subsidies, uitkeringen, werkgelegenheid, bestemmingsplannen, financiering van aanpassingen en thuishulp et cetera. Dit naast de zaken waarvan we als burger helemaal geen weet hebben. Bij dit alles verwachten wij natuurlijk wel dat onze vragen snel beantwoord worden en de gemeentelijke belastingen laag blijven. Daarbij raken er geregeld burgers teleurgesteld en gaan daarover in gesprek met elkaar, met toegankelijke raadsleden en bekende wethouders. Ze ventileren hun meningen graag op Facebook, twitteren erover of zetten het in de krant. Deze ‘incidenten’ worden weer onderwerp van debat in de raad, het college, het MT, en nog voordat er een oplossing is, dient het nieuwe incident zich al weer aan. Hele afdelingen Communicatie houden zich bezig met het reageren op en voorkomen van incidenten. Om het geheel nog complexer te maken, hebben gemeenten het momenteel extra zwaar, door alle veranderingen die gaande zijn. Veranderingen die ons allemaal raken; de burgers, de professionals en de bestuurders. Zo waart nu het ‘transitiespook’ door gemeenteland: op 1 Januari 2015 worden alle taken die horen bij het sociaal domein vanuit de landelijke overheid overgeheveld naar de gemeenten. Om hier nog wat druk op te zetten, valt dit samen met 15% korting op de huidige budgetten. De tijd dat bomen tot aan de hemel groeiden en de overheid zich opstelde als een verzorgende ouder is voorbij. De burger zal meer regie moeten voeren over zijn eigen vraagstukken, de overheid faciliteert. Dit vraagt niet alleen van ons allemaal een enorme paradigmashift,
Transcript of Grensoverschrijdend samenwerken, uitdaging, of ... · het gebied van sociale innovatie, zag de...
1
Grensoverschrijdendsamenwerken,uitdaging,ofnoodzakelijkkwaad?
Vangrensoverschrijdendnaargrensoverstijgendsamenwerken
MaryvanBoxtel&MaaikevanWalstijn
Altientallenjarenhoudenweonsbezigmetorganisatievraagstukken.Vraagstukkendieindebasisveelalgaanoversamenwerken.Toenwebegonnenginghetvooraloversamenwerkenmetelkaarbinnenteams,tussenteamsenafdelingenenvrijwelalleenbijfusieswerddeorganisatiegrensoverschreden.Datisveranderd.Vraagstukkenwordencomplexer,hetaantalbetrokkenenbijeenvraagstukwordtgroterenoveralwordensamenwerkingsverbandenopgestart.Sommigezijnsuccesvol,anderevoelenalseennoodzakelijkkwaad.Metditinonsachterhoofdzijnweopzoekgegaannaarantwoordenopdevraag:watmoetenwedoenomgrensoverschrijdendsamenwerkensuccesvollertemaken?Bijhetbeantwoordenvandezevraagrichtteonzefocuszich,omverschillenderedenen,opgemeenten.Degemeenteheefteengeheeleigendynamiek:degemeenteraadalstoetsendorgaan,hetcollegealsbestuurder,degemeentesecretarisenerzijdsalsadviseurvanhetcollegeenanderzijdsalsdirecteurvandeambtelijkeorganisatie,hetMTalsmanagersvandeorganisatieendeprofessionalsdeelsbeleidsadviseursendeelsuitvoerdersvanhetcoalitieakkoord.In2014koos53,8%vandeNederlandsebevolkinghungemeenteraadsleden.Daarmeelijktdezekiezersgroepvooralleburgershetrechtverworventehebbenomvanallestemogenverwachtenvandegemeente;vandevuilnisophaaldienst,groenvoorziening,paspoorten,subsidies,uitkeringen,werkgelegenheid,bestemmingsplannen,financieringvanaanpassingenenthuishulpetcetera.Ditnaastdezakenwaarvanwealsburgerhelemaalgeenweethebben.Bijditallesverwachtenwijnatuurlijkweldatonzevragensnelbeantwoordwordenendegemeentelijkebelastingenlaagblijven.Daarbijrakenergeregeldburgersteleurgesteldengaandaaroveringesprekmetelkaar,mettoegankelijkeraadsledenenbekendewethouders.ZeventilerenhunmeningengraagopFacebook,twittereneroverofzettenhetindekrant.Deze‘incidenten’wordenweeronderwerpvandebatinderaad,hetcollege,hetMT,ennogvoordatereenoplossingis,dienthetnieuweincidentzichalweeraan.HeleafdelingenCommunicatiehoudenzichbezigmethetreagerenopenvoorkomenvanincidenten.Omhetgeheelnogcomplexertemaken,hebbengemeentenhetmomenteelextrazwaar,dooralleveranderingendiegaandezijn.Veranderingendieonsallemaalraken;deburgers,deprofessionalsendebestuurders.Zowaartnuhet‘transitiespook’doorgemeenteland:op1Januari2015wordenalletakendiehorenbijhetsociaaldomeinvanuitdelandelijkeoverheidovergeheveldnaardegemeenten.Omhiernogwatdrukoptezetten,valtditsamenmet15%kortingopdehuidigebudgetten.Detijddatbomentotaandehemelgroeidenendeoverheidzichopsteldealseenverzorgendeouderisvoorbij.Deburgerzalmeerregiemoetenvoerenoverzijneigenvraagstukken,deoverheidfaciliteert.Ditvraagtnietalleenvanonsallemaaleenenormeparadigmashift,
2
maarookeenanderemaniervanorganiseren.Immers,bestaandestructurenwordenopengebroken,grenzenwordenverlegdendiffuser.Ministeries,colleges,ambtenaren,consultants,allemaalzijnwebezigmetdevraaghoeweditinhemelsnaamvoorelkaarmoetenkrijgen.Niemandheeftdeoplossing,geenenkelegemeentekanhetalleen.Duswordterheelveelgesprokenenoverlegdbinnengemeentenentussengemeenten,metentussenzorgaanbieders,burgersenanderebetrokkenen.Aandeoverlegtafelsschuivensteedsmeerverschillendepartijenaan.Deoverleggenwordenmeerofmindergeformaliseerdtotsamenwerkingsverbanden,metnamenals:bewonersraad,wijkraad,buurtzorg,socialewijkraad,gebiedsteam,SWVDeLangstraat,RegiooverlegRivierenlandetc.Steedsmeerzaleromtotresultaattekomen,metanderepartijen,overheteigendomein,overdeeigengrenssamengewerktmoetenworden.Maarhoedoejedateigenlijk?Zijnersamenwerkingsverbandenwaargoederesultatengeboektworden;enzoja,watzijndaarvandewerkendeprincipes?Metzevencollega’szijnwehetveldingegaanom-mooieenmindermooie-verhalenoptehalenenhandvattentevindenvoorsuccesvolgrensoverschrijdendsamenwerken.Wespraken21betrokken,bevlogenbestuurdersenambtenaren,dieopeenopenenenthousiastemanierverteldenoverhunwerkendeuitdagingenwaarvoorzijstaan.Geennegentotvijfmentaliteit,integendeel.Demeestenvervullenhunberoepvanuiteenroeping,ookalvoelteenenkelingzicheenroependeindewoestijn.
Waarzochtenwijeenantwoordop?Hetvraagstukdatonsintrigeertishetvraagstukvande‘grensoverschrijdendesamenwerking’.Ditiseenbekendthemabinnendeveranderkundewaardefocusligtopdíesamenwerkingenwaarbijdegrenzenvanheteigenvakgebied,deafdeling,deorganisatieoverschredenworden.Ditisvooralinteressantomdatdesamenwerkingspartnersdanechtgeconfronteerdwordenmetverschilleninopvattingen,werkwijzen,belangenenexpertise(A.VanStaveren,2007).Terugvallenop“zodoenwijdathieraltijd”,isernietmeerbij.Deuitdagingisomoverdegrenzenvandeeigendisciplinesengewoontenheentekunnenstappenendeanderwerkelijkte‘ont-moeten’.Hetheeftevengeduurdvoordatweeruitwarenwatpreciesonsonderzoeksgebiedzoumoetenworden,wantiedervanonshadzozijneigeninteresses.ZohaddeééngrotebelangstellingvoorgemeenteAvanwegedeinteressantesamenwerkingmetburgersophetgebiedvansocialeinnovatie,zagdeandervooraldesamenwerkingtussengemeenteX,YenZalsinteressantonderzoeksgebiedenwildeweereenandervooralhetsamenspeltussenhetcollegeendeambtelijkeorganisatiebijgemeentesD,EenFonderhetvergrootglasleggen.Uiteindelijkhebbenwehetheelpragmatischaangepakt,iedereengingingesprekmeteenbestuurder,dietoegankelijk,wijsen/ofinspirerendwas.Devraagwaarwijeenantwoordopzochtenwas;
Watmaaktingemeenteland,deenesamenwerkingtoteengedwongenhuwelijkendeanderetoteensuccesvollerelatie?Watzijndeingrediëntenvansuccesvolgrensoverschrijdendsamenwerken?
3
OnzeaanpakTijdensdegesprekkenhebbenweervoorgekozenomonzegesprekspartnersnietvantevorenalopeenspoortezettenvaninterne-ofjuistintergemeentelijkesamenwerking.Ookhebbenwenietgevraagdnaarspecifiekesamenwerkingspartnerszoalsderaad,schoolbesturenofbuurtgemeentes.Onzestartvraagwassteeds:“Alsikjevraagnaareeninjouwogenbelangrijkgrensoverschrijdendsamenwerkingsverband,watisdanheteerstevoorbeeldwaaraanjedenkt?”Hetantwoordopdestartvraagwerdzohetonderwerpvanhetgesprek.Ookzijnwenietspecifiekopzoekgegaannaargeslaagdeofmindergeslaagdesamenwerkingsvoorbeelden.Degesprekspartnerwerdgevraagdhetgenoemdesamenwerkingsvoorbeeldteclassificerenals‘constructief’of‘niet-constructief’enpasdaarnazijnwegaanverdiepenlangsdevragen:watmaaktdezesamenwerkingsuccesvol,ofwatzouernueigenlijkvoornodigzijn(geweest)omdesamenwerkingverdertehelpen?
Foto1:Tijdenshetinterviewgebruiktenwesysteemkaartjesomhetspeelveld,metdaarindebetrokkenpartijen/samenwerkingspartnersendeplekdiezijvervullenzichtbaartemaken.Dezewaarderendeonderzoeksbenaderingheeftgoedgewerktendegesprekkenwarenstukvoorstukinspirerendenopen.Opdestartvraagisenerzijdsheelverschillendgeantwoord;Nueensginghetgesprekoverdesamenwerkingmeteenanderegemeenteofeenfusie,danweerovereengroteregionalesamenwerking,maarooksamenwerkingentussendegemeentelijkeorganenendeburgers,zijnaandeordegekomen.Anderzijdshaddenallevoorbeeldenmetelkaargemeendatzegingenoversamenwerking,waarbijmeerdereendiversepartijenbetrokkenwaren.Ditmaaktesuccesvolle,maarookminderfraaievoorbeeldenvansamenwerkingzichtbaar.Erwarenafgerondeverhalenmaarookrafeligeverhalen:verhalendienognietafzijn,dienogwachtenopeenvervolgofduiding.Nadatalleinterviewsgehoudenwarenenuitgewerkt,isdeanalyseuitgevoerddoordetweeauteursvanditartikel.Ookditwaseeninteressantevormvangrensoverschrijdendesamenwerking:eenorganisatieadviseurdiehoudtvansorterenenrubricerenendanliefstopeenzoobjectiefmogelijkemanier.Samenmeteenveranderkundigedie‘hetmateriaalwillatenspreken’,alleszelfdoorhaarhandenwillatengaanenobjectiviteitbijvoorbaatuitsluit.Natuurlijkzijnweersamenuitgekomen,ookalkondenwetijdensonzegesprekkendesuccesfactorenvanonzesamenwerkingnognietduiden.Achterafkunnenwezeggen,datweonbewustbekwaamwaren.
4
WehebbenalledataingevoerdinKwalitan1endeuitkomstenvelemalendooronzehandenlatengaan.Zowerdduidelijkdatdegeïnterviewdenlosvanelkaardezelfdefactorenbenoemdendiecruciaalzoudenzijnineensamenwerkingsverbandendezepositiefofnegatiefbeïnvloeden.WehebbenboekenenartikelenoversamenwerkengelezenmaarookdiscussiesgevolgdindeLinkedin-groepBinnenlandsBestuur(44.208leden).Indezegroepwordendiscussiesgevoerdoveraanbestedingen,regionalesamenwerking,zwembaden,bezuinigingenennatuurlijkoverdetransities.Omtetoetsenofweopdejuistewegzaten,hebbenwetenslotteallegeïnterviewdennogeenvragenlijsttoegestuurd.
DeonderzoeksresultatenUitdedatakomenzesgeneriekeinvalshoekennaarvorendiegrensoverschrijdendsamenwerkeningemeentes-positiefofnegatief-beïnvloeden:
1. Inhoud2. Systemen3. Belangen4. Vertrouwen5. Competenties6. Succesfactoren
1.InhoudSamenwerkenisnatuurlijknooiteendoelopzich;erwordtsamengewerktmeteenbepaalddoel.Deinvalshoekinhoudgeeftantwoordopdevraagwaaromereigenlijkwordtsamengewerkt?Hetkanhiergaanoverhetbouwenvaneennieuweinfrastructuur,hetherinrichtenvaneengebied,datdegemeentegrensoverstijgt.Ofovermeermensenaanhetwerkkrijgen,hetbeperkenvanoverlast,etc.Delaatstejarenishierookdezgn.‘participatiesamenleving’aantoegevoegd:deoverheidtreedtterug,deburgeriszelfverantwoordelijkvoorzijnofhaarlevenskwaliteit.Voorgemeentesbetekentditmeersamenwerkenmetburgers,diezichverenigeninbewonersverenigingen,wijkradenetc.Deinhoudvarieerthiervanhetverplaatsenvandebibliotheek,hetinrichtenvaneentijdelijkeleegstaandgebouw,hetherinrichtenvanvrijkomendgebied,tothetinstellenvaneenburgerwacht. ‘Samenwerkeniseenmiddel,geendoel.Jekiestdeinhouduitwaaropjedoorsamenwerken winstkuntbehalen.Hetgaatomschaalvergrotingtendienstenvanschaalverdieping’.
2.SystemenSystemenwordeninhetlevengeroepenalsantwoordopdevraag:Hoeorganiserenwehet?Hierspelenkwestiesalsstrategie,hetdemocratischespeelveld,budget,sturing,verdelingvantaken,verantwoordelijkhedenenbevoegdheden,opdrachtgeverschap,machtenprocedures.
“Erzijnheellangstructuurdiscussiesgevoerd,overzeggenschap,welkebevoegdhedenerzijn.Ditisallemaalvastgelegdineennotitiewaarindestructuurisvastgelegd.Wiegaatwaarover”
1Kwalitaniseensoftwaretoolvoorhetuitvoerenvankwalitatieveanalyses.Allerleisoortengegevenszoalsteksten,afbeeldingen,geluidsfragmentenenvideofragmentenkunnenhiermeewordengeanalyseerd.
5
Hoehetgeorganiseerdwordt,zoudeinhoud/hetdoelvandesamenwerkingmoetenondersteunenendezeidealiterookgemakkelijkermoetenmaken.
‘’Deburgermoetgeenlasthebbenvanhoewijhetdoen,hijmoetalleenmaarprofijthebbenvandesamenwerking”
3.BelangenSamenwerkengaataltijdgepaardmetbelangen.Bijdeinvalshoekbelangengaathetzoweloverdepersoonlijkealsoverdegezamenlijkebelangen.Persoonlijkebelangengaanovervragenals:Watwilikwelenwatwilikniet?Zeerlegitiemevragendieeeniedervanons,zichzelfregelmatigstelt.Hierspelenzakenalspersoonlijkedrijfverenenovertuigingen,geloofindeeigenidentiteitencultuur,passie,hetervarenvaneenpersoonlijkesenseofurgencyenhetzienvankansenenmogelijkheden. “Hetgaatoververdelingvandetaartwaardoorweaandeinhoudniettoekomen. Bestuurderskunnenhunbelangnietoverstijgen,diezittenvastaaneigenbelangen”Bijgedeeldebelangengaathetjuistomvragenals:Wathebbenwesamen,waarinkunnenweelkaarvinden,wiezoudenwesamenkunnenzijn?Hierspelenonderwerpenalsbezuinigingen,hetmoetenvoldoenaanwettelijkekaders,wederzijdseafhankelijkheid,zorgvoormedewerkers,samensterkerstaanenoverleven.Eengezamenlijkervarensenseofurgencylijkteenbelangrijkesuccesfactortezijn. ‘Natuurlijkvoelendeinstellingenzichgedwongenomzichhieraantecommitteren. Anderskomenzebuitenspeltestaanenverliezenzefinanciering’Deonderzoeksresultatenlogenernietom.Alsheteigenbelanggroterisdanhetgezamenlijkebelang,makenzakenalsego,maarookangstvoorbijvoorbeeldbaanverlies,gedragzichtbaaralshetnietdelenvaninformatieofhet“sprekenmetdubbeletong”.Degeïnterviewdenwarenheterovereensdatalsergeengezamenlijkgedeeldbelangis,desamenwerkinggedoemdistemislukken.Grensoverschrijdendsamenwerkenvraagtvanmensendatzijheteigenbelangondergeschiktmakenaanhetgroteregeheel,heteigenbelangkunnen‘overstijgen’.GrensoverschrijdendsamenwerkenwordtdanGrensoverstijgendSamenwerken(dooronssamenwerken3.0genoemd).
4.VertrouwenDevragenlijstwaarmeeweonzeanalysetoetsten,maaktenogeensextraduidelijkdatallegeïnterviewdenhetunaniemeenszijndatalsergeenvertrouwenisinelkaarofindegoedeafloop,desamenwerkinggeenkansvanslagenheeft.Ditlijkteenopendeur,warehetnietdatuitdeinterviewsbleekdatditsoortsamenwerkingenbestaanentegenbeterwetenin,ookinstandwordengehouden.Deelnemerszittendanalshetware‘gegijzeld’inhetsamenwerkingsverband:ondanksdatergeenvoortuitgangwordtgeboekt,wordtdesamenwerkingnietstopgezet.Daarentegenblijktduidelijkdatinsamenwerkingsverbandenwaarveelvertrouwenisinelkaareninhetresultaat,mensenmetelkaarbergenverzetten. ‘Westurenopdebedoelingvanwatwijdoenenopderesultatendiewemetelkaar hebbenafgesprokenenhetmaatschappelijkeffect.Ikvertrouwophetvakmanschapende professionaliteitvanmijncollega’s.ZostaatonsWMO-loketbijvoorbeeldopdeeerste
6
plaatsindetop100’.
5.CompetentiesSuccesvolsamenwerkenvraagtspecifiekecompetentiesenvaardigheden.Hoemeerpartijenbetrokkenzijnbijhetvraagstuk,hoemeerdatvraagtvandecompetentiesenvaardighedenvandedeelnemers.Opbasisvandeonderzoeksresultaten,onderscheidenwedrieniveausindesamenwerking.Inherenthieraan,groeithetaantalnoodzakelijkecompetenties.
1. Samenwerken1.0Samenwerkenmetcollega’sbinneneenzelfdeteam,isdemeesteenvoudigemaniervansamenwerken.Dedeelnemersvertegenwoordigenimmersniemandandersdanzichzelf.Hungezamenlijkedoelisveelalhelderenzepratenvanuithuneigenexpertiseenperspectief.
2. Samenwerken2.0Samenwerkenmetcollega’svanandereafdelingenindezelfdeorganisatie,wordtalingewikkelder.Dedeelnemersvertegenwoordigenimmersnietalleenmaarzichzelf,zemoetenrekeninghoudenmethetteamwaarzijdeelvanuitmaken.Hetgezamenlijkedoelisnietmeervanzelfsprekend.
3. Samenwerken3.0:grensoverstijgendsamenwerkenSamenwerkenmetmensenvanbuitendeorganisatie,diegroteregroepen
mensenvertegenwoordigenishetmeestcomplex.Hiergaathetovermeerdere partijen,complexevraagstukkenenveelverschillendebelangen.Hetgezamenlijk doelisvaakonduidelijkendebedoelingisvaakveruitbeeld.Omdatweons vooralfocussenopdezevormvansamenwerken,benoemenwedecompetenties envaardigheden,diebijgrensoverstijgendsamenwerkenhoren:Visie,vanuit meerdereperspectievenkunnenkijken,geduldomtragevragenteonderzoeken. Hetgroteregeheelblijvenzien,excellentcommunicerenentenslotteheteigen belangendatvanhetonderdeelwaaruitmenafkomstigiskunnenoverstijgen.
6.SuccesfactorenDesuccesfactorendiegenoemdwerdeneneenversnellendeffecthebbenopdeoutputvandesamenwerking,zijn:Helderewederzijdseverwachtingen,eengezamenlijkdoel,commitmentaanhetdoel,wederkerigheid,hettoelatenvanverschillen,transparantie,buitendegebaandepadendurvenlopen,investereninderelatieenvorm-volgt-inhoud.
Watlerenwevanbovenstaanderesultaten?Dezezesgeneriekeinvalshoekenstaanuiteraardnietlosvanelkaar.Incombinatiemetelkaarmakenzesamenwerkingmeerofmindersuccesvol.Interessantisvooralhoezeelkaarkunnenversterkenenhoedeinzichtengebruiktkunnenwordenomnieuwesamenwerkingeneen‘powerstart’tegevenenomvastgelopensamenwerkingenweerinbewegingtebrengen.Tijdensinspirerendeeningewikkeldegesprekken(viaassen,kwadrantenencirkels)ontstondeenmodelmetdrie,vanelkaarafhankelijkeonderdelen,metdaaraangekoppeldeenaantalsuccesfactoren.Hetgeheelwordtsterkbeïnvloeddoorvertrouwenenhoemeerpartijen,hoehogerhetniveauvancompetenties.
7
Zoontstondhetmodelenvervolgensdemetafoorvandewindmolen.Beeldenenverhalenblijvenbeterhangen,daningewikkeldetheoretischeverhandelingen.Dithelptomhetverhaalovergrensoverstijgendsamenwerkenverdertevertellen.
DewindmolenIndewindmolenzijnalledelenevennoodzakelijk,tesamenkunnenzeenergieopwekken.Demastmoethoogenzwaargenoegzijnomdewiekentekunnendragen.Dewindbrengtdewiekeninbeweging.Alsdeverhoudingtussendewiekengoedis,isersprakevanbalansenkanindegondeldewindenergieomgezetwordeninelektriciteit.
Figuur1:Windmolenalsmodelvoorgrensoverstijgendesamenwerking
DemastDemastisnodigomdewiekentekunnendragenenvoldoendehoogtetemakenomdatdaardemeestewindtevangenis.Dehoogtevandemastissterkafhankelijkvandecompetentiesvandemensendiemetelkaarsamenwerken,zijvormendeverdiepingenindemast.Hoemeergrenzenoverschredenmoetenworden,dushoemeerspelersenverschillendebelangeninhetspelzijn,hoehogerdemastzalmoetenzijnenhoemeercompetentiesenvaardighedenerverwachtwordenvandebetrokkenpartijen.
DewiekenDewiekenvangendewindengevendewindenergiedooraandegondel.Dedriewiekenzijnonlosmakelijkmetelkaarverbonden,deenekannietzonderdeandere.Alseenvandedrieontbreektoftezwaarisinrelatietotdeanderen,wordtdebalansverstoord.Dewiekengevenantwoordopdevolgendevragen:
Waargaathetover?Watishetdoelvanonzesamenwerking?Inhoud
Watwilik?Wathebbenwesamen?Waarinkunnenweelkaarvinden?Belangen:
Hoeorganiserenwehet?Welkeregelsenafsprakenmakenwe?Systemen
DegondelHetgedeeltebovenopdemastisdegondel.Hierinwordtdewindenergieomgezetinelektriciteit.Jezoukunnenzeggendathiereenversnellingplaatsvindt:dedooronsbenoemdesuccesfactoren.
8
WindkrachtDewindmolenkannogzofantastischgebouwdzijn,alsergeenwindis,isergeenbeweging.Zondervertrouwenkomtergeenbewegingindesamenwerking.“Vertrouwenisalsdeluchtdieweinademen–alsheteris,valthetniemandechtop:ishet
erniet,danmerktiedereenhet”,aldusWarrenBuffett(Covey2012)
Waarwordtdeenergievoorgebruikt?Eenwindmolenkannogzogoedinelkaarzitten,hijheeftgeenfunctiealsdeelektriciteitnergensvoorgebruiktwordt.Electrawordtgebruiktvoorhetverwarmenvanonzehuizen,omoptekoken.Voorhetverwarmenvandekassen,waarindegroenteenbloemengeteeldworden.Hetisduurzameenergie,hetvoegtietstoe,haaltnietsweg.Ditallesmetdebedoelingonzewereldprettigenleefbaartehouden.Figuur2,dewindmolenalsmetafoor
ConcluderendSamenwerkenvraagtmeerdaneenpositieveintentie.Naarmatemeerpartijenbetrokkenzijnbijdesamenwerking,meer(domein)grenzenoverstegenmoetenworden,vraagthetmeerenvoortdurendeaandachteninspanningvanallebetrokkenen.AandachtvoorhetexpliciterenvanBelangen,voorhetformulerenvangezamenlijkeinhoudelijkedoelen.Aandachtvoorsystemen,diedeinhoudondersteunen.
9
Verdervereistgrensoverstijgendsamenwerkeneenscalaaankwaliteitenenvaardigheden:Visie,accepterendatverschillendewerkelijkhedennaastelkaarkunnenbestaanenvanuitmeerdereperspectievenkunnenkijken,Geduldomomtekunnengaanmettragevragen.Hetgroteregeheelblijvenzien,heteigenbelangendatvanhetonderdeelwaaruitmenafkomstigiskunnenoverstijgen.Tenslottevraagthetexcellentcommuniceren.Detweebelangrijksteingrediëntenvoorsuccesvolgrensoverstijgendsamenwerkenzijn:1.Vertrouweninelkaareninhetresultaat.Helderewederzijdseverwachtingen,gezamenlijkdoel,commitment,wederkerigheid,toelatenvanverschillen,transparantie,lefombuitendegebaandepadentedurvenlopen,ont-moeten,investereninderelatieenvorm-volgt-inhoud,werkendaarbijalsversnellers.2.Debedoelingalsleidraadenmotivator.Samenwerkenisgeendoelopzich,uiteindelijkgaathetnatuurlijkoverwatweermeewillenbereiken.Hoemeerpartijen,hoeingewikkelderhetwordtomeengezamenlijkdoelteformuleren.Doelenwordendanmissies,abstracterengrotergeformuleerd.Zijgevenantwoordopdevraag:waardoenwehetookalweervoor?Watisdebedoeling?WouterHart(2012)2.Alsdebedoelinghelderis,danwerktdezealsdrijfveer,motivator,enalsverbindertijdensdesamenwerking.Alsdebedoelingniet(meer)duidelijkis,verdwijntletterlijkhethartuitdesamenwerking.Debedoelingvangrensoverstijgendesamenwerkingbinnenentussendelokaleoverheden,ishetcreërenvaneenveiligeeenleefbaresamenleving.
Hoekunnendezeinzichtenonsverderhelpen?Uitonzezoektochtblijktdusdatvertrouwenenhetzichthoudenopdebedoelingdetweebelangrijksteingrediëntenvoorsuccesvolgrensoverschrijdendsamenwerkentezijn.Indewandelgangenwordthetwoordvertrouwenregelmatigenvrijgemakkelijkgebruikt.Iedereenheefterzozijneigenbeeldenengevoelensbij.Alsvertrouwenexplicietbesprokenwordt,ishetvaakeenbeladenwoordenlijkthetdesamenwerkingeerdertebelastendandathetwerktalssuccesfactor.Metdatinonsachterhoofdzijnweopzoekgegaannaareenmanieromvertrouwenopeenpreventieveenresultaatgerichtemanierbespreekbaartemaken.IndeliteratuurstuittenweopeenonderzoekvanRobertVos&ReneWitte(2009)3datnietalleenbijzondergoedaansluitbijonzebevindingen,maaronsinziensookhelptbijdeparadigmashift,dienoodzakelijkisvoorhetimplementerenvandetransities,eenvandebelangrijksteredenenvooronsonderzoeknaargrensoverstijgendsamenwerken.Vos&Witteonderstrependatsamenwerkennietmaakbaarencontroleerbaaris,maardatditnietbetekentdatjenietmetelkaarincontrolkuntzijn.Immers,deessentievan2WouterHart(2012)Deverdraaidesamenleving3RobertVos&RenéWitte(2009)MinisterievanFinanciën,directiebegrotingszaken.Vertrouwengevenenincontrolzijn:gaatdatsamen?Vertrouwengevenenincontrolzijn;hoedoejedat?
10
vertrouwenisom‘hethebbenvanpositieveverwachtingenenhetrisicoaccepterendatietsanderskanlopendanverwacht.Vertrouwenkomtnietvanzelf,invertrouwenmoetjeinvesteren.Dedoorhenontwikkeldevertrouwensscan,hebbenwij,aangevuldmetdeinzichtenuitonzezoektocht,doorontwikkeldtoteenScanOverstijgendSamenwerken(S.O.S).Dezescankanalsaanknopingspuntenleidraaddienenomnieuwesamenwerkingsverbandentehelpenexcelleren,ofkandaarwaardatnodigis,aanknopingspuntenbiedenomgestrandesamenwerkingsverbandenweervlottetrekken.MeerinformatieoverdeS.O.S.vindtuoponzewebsite:www.tenhaveenpartners.nlWijhopendatdedooronsbeschreveninzichtenendescanhelpenomdewindmolenshardtelatendraaien,waardoorwemetelkaardeuitdagingendiedetransitiesmetzichmeebrengen,hethoofdkunnenbieden,zodatonzesamenlevingduurzaamveiligenleefbaarblijft!
“Bijelkaarkomeniseenbegin,bijelkaarblijvenisvooruitgang,metelkaarsamenwerkenissucces”,
HenryFord.
