GRAAN KOERIERJean-Pierre van Wesemael van het gelijk-

namige loonbedrijf in Nieuw-Namen

zaait begin februari een perceel zomer-

tarwe voor akkerbouwer Richard van

Mullem. Het betreft een hooggelegen en

licht perceel, waar de spitzaai-combinatie

een mooi zaairesultaat achterlaat.

Volgens Van Wesemael wordt er dit jaar

uitzonderlijk veel zomertarwe gezaaid in

de Zeeuws-Vlaamse polders. ,,Zeker de

helft van het graanareaal bestaat dit jaar

uit zomertarwe. Dat zijn vooral percelen

die afgelopen najaar niet met winter-

tarwe ingezaaid konden worden, maar

ook een aantal percelen die vanwege

een slechte opkomst door- of overge-

zaaid moeten worden.'' Van Wesemael

verwacht dit jaar zo'n 150 hectare

zomertarwe te zaaien voor derden.

Op de foto checkt Jean-Pierre even de

zaaizaadtoevoer. ,,In de zaadbak wil

namelijk nog wel eens een stukje papier

of plastic achterblijven.''

'Hussar beste keuze tegen straatgras'

,,Hussar is zonder meer de beste keuze tegen straatgras in tarwe'', zegt Jan Hendrik Zijlma in Zuurdijk. Het afgelopen voorjaar testte hij twee verschillende herbiciden - waaronder Hussar - in zijn tarwe.

Meer op pagina 2

Uitgave maart 2011

Zomertarwe zaaien met spitzaai-combinatie

Nieuw hulpmiddel: RESI-Tool

De kans op het ontstaan van resistente onkruiden blijft een continue bedreiging in de teelt van wintertarwe. De Resi-Tool helpt telers en adviseurs bij het maken van een goed resistentiemanagementplan.

Meer op pagina 3

'Septoria vroeg aanpakken loont'

,,Een vroege bespuiting tegen Septoria zie ik als een verzekeringspremie voor het hele seizoen. En met de goede tarweprijzen in het vizier is die verzekering alleen maar belang-rijker geworden''', zegt akkerbouwer Gert Roos uit Lelystad.

Meer op pagina 4

Septoria: de dominante ziekte in wintertarwe!

Septoria is veruit de belangrijkste ziekte in West-Europa. Dat blijkt uit een grootschalige inventarisatie op bijna 3000 tarwepercelen In de periode 2004 - 2009 is gemiddeld op 82% procent van de percelen Septoria gevonden.

Meer op pagina 4

Nieuwe internetapplicatie: Bayer DressCode

Bayer DressCode is een nieuwe tool om telers te stimuleren om in alle omstandig-heden met de meest geschikte bescher-mende kleding te werken. Speciaal hiervoor is een internetapplicatie ontwikkeld.

Meer op pagina 5

'Met één keer spuiten ben je helemaal klaar'

Akkerbouwer Hans Deddens in Ter Apel voert de ziektebestrijding in gerst al jaren uit met Fandango. ,,Met één keer een liter per hectare hou je alle ziekten prima onder de duim. Makkelijker kan het eigenlijk niet.''

Meer op pagina 6

Hoe staat de wintertarwe erop na een kletsnatte herfst? En wat zijn de verwachtin-gen van de graanmarkt? Graan Koerier vroeg het aan twee Belgische akkerbou-wers net over de grens van Zeeuws Vlaanderen. Beide hebben niet alle wintertarwe kunnen zaaien en schakelen daarom over op zomertarwe.. Verder hebben beide het grootste deel van hun tarweoogst nog in opslag. 'De prijzen zijn nu goed, maar we wachten tot er nog een schepje bovenop komt'.

Het is een regenachtige dag in januari wanneer we Karel en Thomas van Dijck in Verrebroek

bezoeken. De percelen rondom z'n bedrijf zijn kletsnat. ,,Het zal dus nog wel even duren

voordat we de resterende tarwe kunnen zaaien'', zo geeft Karel van Dijck vanuit z'n kantoor

de stand van zaken weer. Van de geplande 40 hectare wintertarwe hebben vader en zoon er

uiteindelijk iets meer dan 30 kunnen zaaien. De resterende 10 hectare zal noodgedwongen

met zomertarwe worden ingezaaid.

'Zomertarwe zaaien geen drama'Hoewel Van Dijck senior een duidelijke voorkeur heeft voor wintertarwe, vindt hij het geen

drama om nu zomertarwe in te moeten zaaien. De afgelopen jaren haalde hij gemiddeld 9,5

tot 10 ton wintertarwe van een hectare tegen 8 tot 8,5 ton zomertarwe. Het gemiddelde

opbrengstverschil ligt dus op grofweg anderhalve ton. Bij een prijs van pakweg 200 per

ton zou dat neerkomen op zo'n 300 per hectare in het voordeel van wintertarwe. Omdat

de zaaizaad- en bemestingskosten van zomertarwe samen zo'n 100 lager liggen dan die

van wintertarwe, komt het saldoverschil op ongeveer 200 per hectare uit. ,,Dat is jammer,

maar ook wel weer te overzien'', zo vindt de akkerbouwer.

Zomertarwe-zaaizaad van eigen teelt, lees verder op pagina 3

Belgische telers houden hun tarwe nog even vast

'We verwachten dat de prijs nog wel wat hoger wordt'

Thomas en Karel van Dijck: 'prijsbewegingen op de wereldmarkt nauwkeurig blijven volgen'

Marc en Koen Buijsse: 'Na 30 jaar weer eens zomertarwe', lees verder op pagina 7

2 Graan Koerier

Hussar + Atlantis: ijzersterke combi tegen grassen en breedbladigen

Hussar en Atlantis vormen een ijzersterke combinatie tegen breedbladigen en grassen in tarwe, zo is de afgelopen jaren in de praktijk gebleken. Ook het steeds verder oprukkende straatgras wordt er uitstekend door bestreden.

Hussar® bestrijdt een groot scala aan breedbladige en grasachtige onkruiden. Daaronder vallen ook de ‘lastige klanten’ windhalm, paarse

dovenetel en kleefkruid. Ook heeft het een goede nevenwerking tegen straatgras.

Atlantis® is een sterk middel op grassen, zoals duist (ook resistente duist), windhalm, raaigras en (in iets mindere mate) straatgras.

Onkruid Dosering per ha

Breedbladigen Hussar vlb 100 ml/ha*

Gevoelige duist Atlantis 300 g**

Resistente duist (of veel duist) Atlantis 500 g**

Alle grassen en breedbladigen

(incl. straatgras en raaigras)Atlantis 300 g + 75 ml Hussar vlb ***

Doseringen Hussar en Atlantis per onkruidsoort

*) Hussar vloeibaar kan toegepast worden vanaf einde winter tot het tweede knoopstadium.

Bij inzet tegen windhalm ligt het toepassingsoptimum op midden uitstoeling. Wanneer

voornamelijk kamille, muur en herderstasje bestreden moet worden is de adviesdosering

50 ml/ha + 1 l/ha Robbester/Actirob. Voor bestrijding van kleefkruid en/of windhalm moet

de dosering omhoog naar 100 ml/ha + 1 l/ha Robbester/Actirob. In plaats van Hussar vlb

75 - 100 ml kan ook Hussar WG 150 - 200 g/ha worden gebruikt.

**) Atlantis kan toegepast worden tot en met de eerste knoop. Dit betekent dat het al vroeg

na de winter ingezet kan worden, vanaf het ogenblik dat de onkruiden aan de groei zijn.

De dosering varieert van 300 tot 500 gram per hectare (zie tabel). Voor een goede werking

van Atlantis moet 1 l/ha Robbester/Actirob, of een andere veresterde koolzaadolie aan de

spuitoplossing worden toegevoegd. Wintertarwe, spelt en triticale: max. 500 gram. Rogge:

max. 300 gram.

***) verbrede toepassing tegen breedbladige en grasachtige onkruiden. Menging met vloeibare

meststof (urean) is mogelijk, mits deze niet boven de 30 l/ha uitkomt (i.v.m. verbranding) en

opgelost wordt in minimaal 150 l water (max. mengverhouding 1:5).

Daarnaast bestrijdt Atlantis een aantal breedbladige onkruiden, zoals kamille, muur en

kruisbloemigen.

De combinatie van beide middelen neemt vrijwel alle voorkomende onkruiden - zowel breed-

bladigen als grassen - mee. Ook voor het steeds verder oprukkende straatgras is Hussar +

Atlantis een perfecte combinatie (zie ook grafiek).

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

300 g Atlantis + 75 ml Hussar vlb + 1 Actirob

300 g Atlantis + 200 g middel C + 1 Actirob

275 g middel C

100 ml Hussar vlb + 1 Actirob

300 g Atlantis + 1 Actirob

% bestrijding

Combi Hussar/Atlantis pakt straatgras uitstekend aanProef straagrasbestrijding in wintertarwe (gemiddelde van 7 proeven in 2010)

Onbehandeld 23,7 pl/m2

'Hussar beste keuze tegen straatgras',,Hussar is zonder meer de beste keuze tegen straatgras in tarwe'', zegt Jan Hendrik Zijlma in Zuurdijk. Het afgelopen voorjaar testte hij twee verschillende herbiciden - waaronder Hussar - in zijn tarwe. ,,Het was op de streep af te zien waar ik Hussar had gespoten; daar was vrijwel geen pol straatgras meer te vinden.''

,,We zijn op dit moment nog behoorlijk druk met het sorteren van pootgoed; ik heb daarom

nog niet echt goed gekeken hoe de tarwe erbij staat'', zegt Jan Hendrik Zijlma enigszins

verontschuldigd. Samen met zijn broer Gerard en een buurman is hij (half februari) druk bezig

om een partij klaar te maken voor export naar Marokko. Niettemin maakt de akkerbouwer

graag even wat tijd vrij voor een gesprek over onkruidbestrijding in tarwe. Want, hoewel

de pootaardappelteelt de belangrijkste tak van het bedrijf is, hangt de tarwe er met een

oppervlakte van dik 70 hectare zéker niet 'zo maar bij'.

Wintertarwe zaaien in de verdrukkingTijdens een korte terugblik op het najaar vertelt Zijlma dat het zaaien van wintertarwe

behoorlijk in de verdrukking is gekomen. ,,Normaal proberen we het zaaien in oktober af

te ronden, maar vanwege de wateroverlast en de sterk verlate pootgoedoogst hebben we

vrijwel alle tarwe in november gezaaid.'' De natste percelen, samen zo'n 20 hectare, zijn

helemaal overgeslagen; hier wordt binnenkort zomertarwe of - bij een laat voorjaar - zomer-

gerst ingezaaid. Achteraf bezien is Zijlma overigens niet zo rouwig om de verlate zaai.

,,Als ik om me heen kijk dan zijn de later gezaaide percelen over het algemeen wat beter

opgekomen dan de vroeggezaaide. Wat dat betreft hebben we geluk gehad.''

Hoe de tarwe zich zal ontwikkelen is nu nog even afwachten. Maar zéker is dat de gewassen

van begin tot eind maximaal schoon en gezond worden gehouden, ,,want met de huidige

prijzen loont het weer om het maximale aantal kilo's binnen te halen'', zo stelt Zijlma.

Twee herbiciden zelf getestVoor wat betreft de onkruid- en ziektebe-

strijding laat de akkerbouwer zich meestal

door twee partijen - een coöperatieve en een

particuliere - adviseren. ,,Uit deze gesprek-

ken stel ik dan meestal zelf een spuitschema

samen, waarbij ik vooral naar de prijs/kwa-

liteit-verhouding kijk'', zo stelt hij. Wanneer

bepaalde middelen in zijn ogen 'gelijk

opgaan', wil Zijlma ze nog wel eens allebei

toepassen op één perceel. Dat gebeurde

het afgelopen jaar met twee graanherbici-

den, waaronder het middel Hussar. ,,Hoewel

beide middelen prima werk hebben afge-

leverd, had Hussar toch een zeer duidelijk

plus op de bestrijding van straatgras. Het

was op de streep af te zien waar ik Hussar

had gespoten; daar was vrijwel geen pol

straatgras meer te vinden.''

Belangrijke troef tegen straatgrasVolgens de akkerbouwer is de zeer goede werking op straatgras een belangrijke troef van Hussar.

,,Niet alleen in tarwe, maar ook in aardappelen en bieten wordt straatgras een steeds groter

probleem. Vooral afgelopen najaar hebben we dat gemerkt. Door de late pootgoedoogst waren

de ruggen her en der behoorlijk bedekt met straatgras. Hierdoor blijven de ruggen niet alleen

wat natter, maar gaan er soms ook flinke

lappen met gras mee de rooier in. Een goede

bestrijding van straatgras heeft dus voordelen

voor alle gewassen in ons bouwplan.''

Jan Hendrik Zijlma heeft samen met zijn broer Gerard een akkerbouwbedrijf in

Zuurdijk (Gr.). Op twee locaties met een gezamenlijk areaal van ca. 140 hectare

worden pootaardappelen (40 ha), suikerbieten (25 ha) en tarwe (70 ha) verbouwd.

3 Graan Koerier

Vervolg van voorpagina

Hoewel het eigenlijk niet de bedoeling was, hebben de Van Dijck's het afgelopen jaar ook wat zomertarwe geteeld. En daarvan hebben ze nu - min of meer toeval-lig - ook wat eigen zaaizaad beschikbaar. Karel vertelt: ,,We waren eigenlijk van plan om het areaal uien wat uit te breiden, maar daar hebben we op het laatste moment toch maar vanaf gezien omdat we daarvoor net iets weinig vertrouwen hadden in de uienmarkt. Dat gedeelte - een kleine zeven hectare - hebben we toen maar ingezaaid met zomertarwe. De oogst daarvan hebben we netjes per ras apart opgeslagen in de bewaarsilo. Dat was achteraf bekeken geen slechte zet, want in november meldde zich een zaaizaadleverancier die - via een ontheffing - 50 ton als zaaizaad wilde afnemen. Dat heeft niet alleen een mooie prijs opgeleverd, maar we hebben er nu ook meteen wat eigen zaaizaad aan overgehouden.''

'Tarwe zal nog wel even blijven liggen'Van de geoogste wintertarwe - in totaal zo'n 350 ton - is ongeveer 150 ton na een korte

opslagperiode in aardappelloods afgeleverd. De overige 200 ton is opgeslagen in vier ver-

schillende silo's. Daarvan is tot nu toe nog niets verkocht. ,,We hebben onlangs (half januari,

red) een bod van 230 per ton gekregen. Maar we denken dat er de komende maanden nog

wel een schepje bovenop kan komen. De tarwe zal dus nog wel even blijven liggen'', zo geeft

van Karel Dijck zijn verwachtingen weer.

Een vaste strategie voor de verkoop van graan hebben vader en zoon Van Dijck niet. ,,We

volgen de prijsbewegingen op de wereldmarkt en proberen daar onze eigen conclusies uit te

trekken. Soms verkopen we de tarwe in delen, maar soms ook in één keer'', zo geeft Karel de

manier van werken weer. De afgelopen vijf jaar verkochten ze hun tarwe pas helemaal op het

einde van het bewaarseizoen. Met name in 2007 was dat bepaald geen slechte zet. ,,In de

winter schommelde de prijs nog rond de 100 per ton, maar in juni hebben we er uiteindelijk

175 voor kunnen beuren'', zo blikt hij terug. De laatste jaren doet het bedrijf vooral zaken

met één groothandelaar die alle tarwe afneemt. Daarnaast is er af en toe contact met één of

twee kleinere maalderijen in de omgeving. ,,Die zoeken vaak partijen met specifieke kwali-

teitseigenschappen en vaak ook een bepaald ras. Omdat we onze rassen apart opslaan in vier

verschillende silo's, lukt het soms om een mooi plusje te maken met een bepaald ras.''

Graan in dienst van intensie-vere teeltHoewel de prijsvooruitzichten voor tarwe

zonder meer goed zijn, zal dit geen effect

op het bedrijfareaal. Van Dijck: ,,Graan heeft

een redelijk vaste plaats in ons bouwplan

en daar zal de komende jaren ook niet

gauw iets in veranderen. De waarde zit 'm

vooral in het structuurverbeterende effect en

mogelijkheid om er na de oogst varkensmest

op uit te rijden en een groenbemester in te

zaaien. Verder biedt het gewas goede moge-

lijkheden om wortelonkruiden te bestrijden.

Al deze eigenschappen samen maken het

mogelijk om op een duurzame manier aard-

appelen en uien te kunnen verbouwen. Wat

dat betreft blijft de tarwe dus grotendeels in

dienst staan van onze intensievere teelten.

Dat de tarwe nu ook nog een goed betaald

gaat worden is daarbij mooi meegenomen.''

Zomertarwe-zaaizaad van eigen teeltKarel van Dijck (rechts) heeft samen

met zijn zoon Thomas een akker-

bouwbedrijf in Verrebroek (België).

Het bouwplan bestaat uit aardap-

pelen, suikerbieten, uien, graan

(tarwe), graszaad en vlas.

De kans op het ontstaan van resistente onkruiden blijft een continue bedrei-ging in de teelt van wintertarwe. De Resi-Tool helpt telers en adviseurs bij het maken van een goed resistentiemanagementplan.

In een onkruidpopulatie zijn altijd een aantal onkruiden aanwezig die minder gevoelig

zijn voor herbiciden. Doordat deze onkruiden zich uitselecteren, ontstaan binnen de

populatie meer resistente onkruiden. Doordat deze onkruiden geleidelijk de overhand

nemen, neemt de werking van de herbiciden af.

Continueteelt van wintertarwe en gebruik van verlaagde doseringen werken resistentie

sterk in de hand. Omdat duist heel oppervlakkig kiemt, is ook het achterwege laten van

een kerende grondbewerking funest.

In het verleden werden steeds nieuwe middelen uitgevonden om het probleem op te

lossen wanneer onkruiden resistent werden. De eerstkomende vijf tot tien jaar zullen

er echter geen producten met een nieuw of ander werkingsmechanisme op de markt

komen. Dat betekent dat we zuinig moeten zijn op het huidige middelenpakket. Er moet

dan ook te allen tijde gestreefd worden naar een zo maximaal mogelijk resultaat. Dat

is immers de beste garantie om te voorkomen dat er resistente onkruiden overblijven.

Er mag ook niet alleen vertrouwd worden op chemische onkruidbestrijding. Inzet van

andere maatregelen zijn absoluut nodig.

Resi-Tool maakt adviseurs en telers bewust van de problematiek van resistentie aan de

hand van een zestal stappen. Door bij elke stap een keuze te maken, wordt de risico-

barometer samengesteld. Gaat deze te ver in het rood, dan worden bijsturingadviezen

gegeven om het risico te verlagen.

• Teeltrotatie:

Pas zoveel als mogelijk teeltrotatie toe met wortel- en graangewassen (minimaal 1 op 3) en

integreer voorjaarsteelten (minimaal 1 op 4).

• Grondbewerking:

Deze heeft een belangrijke invloed op de mate van kieming van grasachtige onkruiden. Pas

daarom altijd een kerende grondbewerking toe en maak gebruik van een vals zaaibed.

RESI-Tool: nieuw hulpmiddel om resistentie-risico te verlagen

Vanwege het zeer natte najaar heeft Van Dijk het geplande areaal wintertarwe niet

helemaal in kunnen zaaien. Als alternatief wordt er nu zomertarwe gezaaid.

Karel en Thomas van Dijck slaan

jaarlijks ongeveer 200 ton tarwe

op. Dat gebeurt in vier silo's van

elk 50 ton.

Omdat ze hun geteelde rassen

apart op kunnen slaan, lukt het

soms om een specifieke partij

met een mooie meerprijs af te

zetten aan een van de maalde-

rijen in de omgeving.

• Zaaitijd:

Vroege zaai verhoogt de kans op resisten-

tie zeer sterk. Pas bij vroege zaai daarom

altijd en bij latere zaai bij voorkeur een

bodemherbicide in het najaar toe.

• Afwisselen van middelen: Wissel de middelen altijd af en gebruik

nooit meer dan één keer per teeltseizoen

een middel of combinatie van middelen

met eenzelfde werkingsmechanisme.

• Effectiviteit van de onkruidbe-

strijding:

Zet altijd middelen in die de beste wer-

king geven. Spuit op kleine onkruiden en

pas de middelen toe bij groeizaam weer.

Begin in het najaar met een goed bodem-

herbicide en corrigeer in het voorjaar.

• Respecteer doseringen:

Gebruik geen lagere dosering dan het

etiket aangeeft, ook niet in mengingen

omdat dit de selectiedruk verhoogt.

De RESI tool is te vinden via

www.bayercropscience.nl

4 Graan Koerier

Proline® heeft zich de afgelopen jaren bewezen als absoluut topmiddel in de tar-weteelt. Bij een vroege toepassing aan het begin van de stengelstrekking (T1) biedt het een zeer goede bescherming tegen alle voorkomende bladziekten, waaronder Septoria. Daarnaast laat Proline duidelijk hogere opbrengsten zien in vergelijkingen met ‘oudere’ triazolen.

Beste middel tegen SeptoriaHoewel Septoria de afgelopen jaren wat minder prominent aanwezig is geweest, blijft het dé

grote bedreiging van de tarweteelt. Een vroege toepassing van Proline (T1) blijft daarom de

beste remedie om het gewas ziektevrij te houden.

Omdat strobilurinen algemeen resistentie vertonen tegen deze ziekte, wordt het belang van

triazolen steeds groter. Proline heeft zowel in proeven als in de praktijk bewezen sterker te

zijn dan de huidige ‘oudere’ generatie triazolen.

Goed tegen voetziekten en roestDe werking van Proline tegen roesten is goed, zowel preventief als curatief, maar de duur-

werking is soms te kort. Door de strenge vorst zal vroege roest dit jaar waarschijnlijk geen

thema zijn. Proline heeft een goede tot zeer goede werking tegen DTR en voetziekten (oog-

vlekkenziekte, scherpe oogvlekkenziekte, sneeuwschimmel en Fusarium spp.).

Preventief tegen meeldauwProline is veruit de sterkste triazool tegen meeldauw, op voorwaarde dat deze preventief

is toegepast. In curatieve omstandigheden moet er een specifieke meeldauwcomponent

worden toegevoegd.

Hogere opbrengstenProline heeft zowel in proeven als in de praktijk bewezen hogere opbrengsten te leveren dan

de huidige generatie ‘oudere’ triazolen. In 77 praktijkproeven in Nederlandse tarwe kwam

de opbrengst na gebruik van Proline de afgelopen zeven jaar gemiddeld 190 kg/ha hoger uit

dan bij gebruik van de referentie-triazool (zie tabel).

Gebruiksadvies in tarweVoor een optimale werking in tarwe kan Proline het beste aan het begin van de stengelstrek-

king (T1) toegepast worden. De adviesdosering is 0,6 tot 0,8 liter per hectare.

Proline: de beste start tegen Septoria

De kracht van Proline:• Bescherming tegen een zeer breed scala aan ziekten in tarwe

• Zeer goede combinatie van lange preventieve en krachtige curatieve werking

• Uitstekende bescherming tegen Septoria in tarwe

• Bewezen hogere opbrengsten dan de huidige ‘oudere’ generatie triazolen

Meeropbrengst Proline (0,8 l/ha) t.o.v. referentie (1,5 l/ha)

Jaar Aantal proeven Meeropbrengst (in kg/ha)

2004 14 + 301

2005 11 + 443

2006 8 + 180

2007* 12 + 11

2008* 9 + 40

2009* 12 + 144

2010 11 + 170

Gem. 2004 t/m 2010 77 + 190

*) jaren met lage tot zeer lage septoriadruk.

Gemiddelde van 2956 proeven

% aanwezige tarweziekten in West-Europa (2004 - 2009)

Septoria: de dominanteziekte in wintertarwe!

82

30

26

11

4

12

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Septoria

Bruine roest

Meeldauw

Fusarium (aar)

Gele roest

Oogvlekkenziekte

'Septoria vroeg aanpakken loont, zéker met de huidige graanprijzen',,Een vroege bespuiting tegen Septoria zie ik als een verzekeringspremie voor het hele seizoen. En met de goede tarweprijzen in het vizier is die verzekering alleen maar belangrijker geworden''', zegt akkerbouwer Gert Roos. Een T1-bespuiting met Proline is bij hem al jaren standaard.

Wie met Gert Roos over tarwe praat, merkt dat het gewas voor hem bepaald geen 'bouw-

planvulling' is. ,,Tarwe vind ik net zo belangrijk als aardappelen of uien; uit alle gewassen

wil ik het maximale rendement uithalen'', zo stelt hij duidelijk. Veel kennis op het gebied

van granen heeft Roos de afgelopen jaren opgedaan als lid van de tarwestudieclub Lelystad.

,,Daar zijn we met een kleine, maar hechte club bezig om de teelt voor deze regio op een

hoger plan te krijgen. De afgelopen jaren hebben we daarvoor in eigen beheer diverse ras-

sen- en middelenproefjes uitgevoerd. Ook zaken als zaaidichtheid en bewaarstrategieën zijn

bij ons uitvoerig aan de orde gekomen'', zo geeft hij het 'werkveld' van de studieclub weer.

T1-bespuiting vrijwel altijd rendabelHoewel Roos veel van tarwe weet - en dus ook van de ziektebestijding - maakt hij graag

gebruik van 'sparringpartner' Kees Claassen van Heyboer. ,,Hij ziet veel meer percelen dan ik

en weet wat er gaande is qua ziekten. Bovendien vind ik het prettig om regelmatig te overleg-

gen; twee weten immers meer dan één.''

Voor wat betreft de ziektebestijding heeft Roos al jaren een tamelijk vaste werkwijze. En die

begint met een vroege aanpak (op T1) van Septoria met Proline. ,,Eigenlijk zie ik deze toepas-

sing als een soort verzekeringspremie. Door vroeg Proline te spuiten geef je Septoria geen

kans om zich te ontwikkelen en pak je meteen eventueel aanwezige roesten en voetziekten

mee. De aanloop naar de vlagbladbespuiting (T2) blijft daardoor niet alleen veel schoner, maar

je krijgt ook wat meer rek in deze belangrijke bespuiting'', zo legt de akkerbouwer uit. Dat

de T1-bespuiting door de jaren heen een rendabele toepassing is, staat voor hem vast. ,,In

onze studieclub hebben we de T1-bespuiting

vier seizoenen lang onderzocht. In die jaren

haalden we tussen de 200 en 800 kilo meer

tarwe van een hectare. Bij een tarweprijs

van 20 tot 25 per 100 kilo betekent dat

Gert Roos (links) heeft een akkerbouw-

bedrijf in Lelystad. Op 118 hectare

kleigrond (ca. 40% afslibbaar) verbouwt

hij wintertarwe (35 ha), suikerbieten

(24 ha), consumptie-aardappelen (22 ha),

graszaad (18 ha), uien (13 ha) en peen

(6 ha). Kees Claassen is adviseur gewas-

bescherming bij Heyboer b.v.

een meeropbrengst van 40 tot 200 per

hectare. Daarmee is het middel vrijwel altijd

rendabel.'' Kees Claassen sluit zich graag

aan bij deze conclusie en merkt dat ook

andere akkerbouwers deze delen.,,Zeker 95

procent van alle telers in mijn werkgebied

spuit op T1.''

Spelen met dosering; maar niet teveel! De dosering van Proline laat Roos vooral

afhangen van het ras en van de ziektedruk.

Op een ziektegevoelig ras als Apache spuit

hij altijd de volle dosering van 0,8 liter per

hectare. Bij minder gevoelige rassen zoals

Lincoln en Tabasco varieert hij - afhankelijk

van het weer en de mogelijke infectiedruk

- tussen 0,6 en 0,8 liter. Kees Claassen erkent

dat enige 'speling' in de dosering mogelijk is,

maar waarschuwt tegelijkertijd voor te dras-

tische maatregelen. ,,Septoria is en blijft een

ongrijpbare ziekte die zomaar massaal kan

toeslaan. Zéker met de goede prijverwachtin-

gen voor komend seizoen in het vizier zou ik

liever het zekere voor het onzekere nemen en

dicht bij de adviesdosering blijven.''

Septoria

Ziekte Proline

oogvlekkenziekte ++++

gele roest +++

bruine roest ++

meeldauw (preventief) ++

meeldauw (curatief) +(+)

Septoria tritici ++++

Septoria nodorum ++++

DTR ++(+)

sneeuwschimmel ++

aarfusarium +++

Prosaro: dé allrounder in het vlagbladstadium

De kracht van Prosaro:• Uitstekend allround middel voor toepassing in T2

• Zeer sterke werking tegen Septoria (preventief en curatief),

roesten, meeldauw (preventief), DTR en aarfusarium

• Sterkste middel tegen aarziekten

• Binnen 30 minuten regenvast

• Zeer gunstige prijs/prestatie-verhouding

• Ideaal in zomertarwe

5 Graan Koerier

Prosaro® is een zeer krachtig en breedwerkend fungicide in de teelt van winter- en zomertarwe en triticale. De twee actieve stoffen - prothioconazole en tebuconazole - vullen elkaar zeer goed aan en zorgen voor een brede werking. Prosaro past daarom uitstekend in het vlagbladstadium (T2).

Allround middelDe grote kracht van Prosaro op T2 zit vooral in zijn allround werking. Zo heeft het een zeer

goede werking tegen Septoria, zowel preventief als curatief. Vooral op Septoria-gevoelige rassen

komt deze eigenschap sterk naar voren. Verder treedt Prosaro zeer krachtig op tegen ziekten

als bruine en gele roest, meeldauw (preventief), DTR, kafjesbruin en aarfusarium. Door deze

eigenschappen is Prosaro een uitstekend alternatief voor middelen op basis van strobilurines.

Sterkste middel tegen aarziektenNaast de T2 toepassing kan Prosaro ook uitstekend op het T3 tijdstip (bloei) worden toege-

past. Door zijn brede en sterke werking op ondermeer fusarium en aar-septoria is het een

duidelijke verbetering ten opzichte van Matador en andere middelen in dit segment.

Door zijn goede werking op aarfusarium zorgt Prosaro ook voor een sterke vermindering van

het DON-gehalte in het zaad. Uit meerjarige proeven blijkt dat na een bespuiting met Prosaro

het percentage DON ca. 15% lager ligt dan bij de referentiemiddelen.

Gebruiksadvies in tarwe en triticaleVoor een optimale werking in zowel tarwe als triticale kan Prosaro het beste in het vlagblad-

stadium (T2) worden toegepast. De adviesdosering is 1,0 liter per hectare.

Bayer DessCode is een nieuwe tool om telers te stimuleren om in alle omstandigheden met de meest geschikte beschermende kleding te werken. Speciaal hiervoor is een internetapplicatie ontwikkeld waarmee voor alle relevante Bayer CropScience producten snel zichtbaar kan worden gemaakt welke beschermende kleding gebruikt zou moeten worden, zowel bij het klaarmaken van de spuitoplossing, het spuiten zelf als bij het reinigen van de apparatuur.U krijgt gedetailleerde, praktijkgerichte aanbevelingen conform de wettelijke bepalingen.

Bayer DressCode: maatwerk voor persoonlijke bescherming

BayYou Services

Maak gebruik van Bayer DressCode voor een persoonlijk beschermingsadvies-op-maat.

De adviezen kunnen worden opgeslagen als pdf-files, uitgeprint en/of doorgetuurd per e-mail. Ook andere zaken zoals trefwoorden en veelgestelde vragen kunnen in het hoofdmenu van deze applicatie worden geraadpleegd.

Draag naast geschikte, ook kwalitatief goede en schone beschermingsmiddelen alvorens u met uw werkzaam-heden begint. Daarnaast vindt u daar ook nadere details en goede raadgeving over als u op het blokje “details” van het beschermingsmiddel klikt.

Op deze manier beschermt u zich optimaal bij het gebruik van onze producten.

U vindt de Bayer DressCode via www.bayerdresscode.nl.

U verdient dezelfde bescherming als uw gewas!

maar

bént u wel evengoed beschermd als uw gewas?

Meld u aan en ontvang

een paar gratis

spuithandschoenen

Ziekte Prosaro

oogvlekkenziekte +++

gele roest ++++

bruine roest +++

meeldauw (preventief) ++

meeldauw (curatief) ++

Septoria tritici ++++

Septoria nodorum ++++

DTR ++(+)

sneeuwschimmel ++

aarfusarium +++

6 Graan Koerier

Fandango: breed, sterk en effectief in gerstOndanks een relatief lage ziektedruk heeft Fandango® zich het afgelopen seizoen opnieuw bewezen als een zeer sterk en effectief middel tegen alle belangrijke ziekten in gerst.

Allround middel in gerstFandango heeft een zeer goede werking tegen netvlekkenziekte, bladvlekkenziekte

(Rhynchosporium), meeldauw (preventief), dwergroest, Ramularia bladvlekken en fysiologische

bladvlekken (PLS). Het middel bestrijdt daardoor alle belangrijke ziekten in gerst in één keer.

Veel extra kilo’sBij opbrengstproeven in gerst laat Fandango al jaren een duidelijke meeropbrengst zien. Ten

opzichte van de beste referentiemiddelen komt deze gemiddeld uit op 150 tot 200 kg/ha.

Gebruiksadvies in gerstOp zandgronden met een hoge ziektedruk is het advies om twee keer met 0,75 l/ha

Fandango te spuiten (split-toepassing). Hier worden zowel de vroege infecties (o.a.

Rynchosporium bladvlekkenziekte) als de late infecties (o.a. Ramularia) afgedekt. De eerste

keer aan het begin van de stengelstrekking, de tweede keer aan het begin van het vlagblad-

stadium. Op kleigrond met een lage ziektedruk is 1 l/ha Fandango aan het begin van het

vlagbladstadium voldoende.

5666

8658

9106

5000

5500

6000

6500

7000

7500

8000

8500

9000

9500

Onbehandeld Fandango 0,75 (T1) + Fandango 0,75 (T2)

Fandango 1,0 (T1) + Fandango 0,75 (T2)

Prima opbrengsten met FandangoProef wintergerst (Ven-Zelderheide, 2010)

Ras: Naomi

'Met één keer spuiten ben je helemaal klaar'

Hans Deddens in Ter Apel is akkerbouwer én full-time zzp-er. Omdat hij overdag vaak niet thuis is, kiest hij graag voor zekerheid in de bedrijfsvoering. De ziektebestrijding in gerst voert hij al jaren uit met Fandango.,,Met één keer een liter per hectare hou je alle ziekten prima onder de duim. Makkelijker kan het eigenlijk niet.''

Hans Deddens (links) is akkerbouwer in Ter Apel (Gr.). Op 55 hectare zand- en veengrond verbouwt hij zetmeelaardappelen (25 ha,

incl. TBM-pootgoed), suikerbieten (12 ha) en zomergerst (13 ha). Martin Lake is adviseur gewasbescherming bij WPA-Robertus.

De kracht van Fandango:• Krachtig en zeer allround schimmelbestrijdingsmiddel in gerst

• Zeer goede werking tegen net- en bladvlekkenziekten,

meeldauw, dwergroest, Ramularia en fysiologische bladvlekken

• Een meeropbrengst van 150 tot 200 kg/ha t.o.v. van de beste

referentie-middelen

De helft zetmeelaardappelen, een kwart bieten en een kwart zomergerst; zo ziet het bouw-

plan van Hans Deddens er al vele jaren uit. Behalve dat deze rotatie zich bewezen heeft als

een betrouwbare inkomstenbron, past het ook uitstekend bij zijn beschikbare arbeid. ,,Omdat

ik full-time als zzp-er in de betonindustrie werk, wil ik het bouwplan graag strak en overzich-

telijk houden. Hierdoor kan ik redelijk goed inschatten wanneer ik tijd moet vrijmaken voor

het akkerbouwbedrijf'', zo legt hij uit. Omdat 55 hectare teveel is om 'er even bij te doen',

heeft hij de maanden april en oktober - en de bouwvak - helemaal vrij gepland voor het

zaaien/poten en oogsten. ,,Daardoor kan ik het werk tot nu toe redelijk goed rondzetten.''

Zekerheid staat vooropOmdat Deddens veel buitenshuis is, is het lastig om alle gewassen in de gaten te houden.

Om die reden laat hij zich tijdens het groeiseizoen graag bijstaan door Martin Lake van

WPA-Robertus. ,,Meestal lopen we samen door de gewassen en bepalen we terplekke wat de

beste maatregelen zijn'', zo geeft de akkerbouwer zijn werkwijze weer. Voor wat betreft de

ziektebestrijding in gerst gaat hij graag voor zekerheid. Het middel Fandango past daar prima

bij. ,,De afgelopen jaren heb ik altijd één liter Fandango in het vlagbladstadium gespoten.

Daarmee zijn niet alleen blad- en netvlekkenziekte, maar ook minder voorkomende ziekten

zoals meeldauw en Ramularia prima onder de duim te houden'', zo stelt hij.

Volgens Lake heeft Fandango zich de afgelopen jaren ruimschoots bewezen in de gerst.

,,Het is een zeer compleet middel met een goede prijs/kwaliteit-verhouding. Daarnaast is

Fandango ook nog eens overal mee te mengen'', zo somt hij de voordelen op. Wat de dose-

ring betreft is één liter per hectare meestal genoeg. Alleen wanneer er een vroege infectie

wordt verwacht, adviseert hij om over te stappen naar twee keer driekwart liter. Als tip geeft

Lake nog even mee dat het verstandig is om wat mangaan toe te voegen aan één van de

bespuitingen in gerst. ,,Voor hooguit twee tientjes per hectare voorkom je mangaangebrek

en hou je het gewas veel groeikrachtiger en vitaler.''

7 Graan Koerier

Vervolg van voorpagina

Na 30 jaar weer eens zomertarwe

Delaro: beste ‘T2’ voor ziektegevoelige rassenDelaro® bevat de werkzame stoffen prothioconazole en trifloxystrobine. Deze com-binatie garandeert een maximale werking tegen vrijwel alle belangrijke ziekten in tarwe. Delaro behoort daardoor tot dé topmiddelen voor de hoofdbespuiting (T2).

Delaro is zeer sterk tegen Septoria, gele en bruine roest, meeldauw (preventief), DTR en

sneeuwschimmel. Verder heeft het in vergelijking met andere T2-middelen een zeer goede

opbrengstrespons.

Delaro versus ProsaroHet verschil tussen Delaro en Prosaro ligt

vooral op het vlak van de duurwerking tegen

roest en het greeningeffect. Hierin scoort

Delaro een fractie beter. Prosaro is echter wat

goedkoper in aanschaf. Om die reden kan

Delaro het beste toegepast worden in ziekte-

gevoelige gewassen en Prosaro in minder

ziektegevoelige gewassenen in zomertarwe

waar greening juist niet gewenst is omdat

het graan anders te laat afrijpt.

GebruiksadviesDelaro toepassen in het vlagbladstadium

(T2). Dosering: 0,9 tot 1,0 liter per hectare.

Marc (rechts) en Koen Buysse hebben een akkerbouwbedrijf in Wachtebeke (België). Op ca. 115 hectare worden wintertarwe (43

ha), consumptie-aardappelen (27 ha), suikerbieten (20 ha), uien (17 ha) en maïs (6 ha) verbouwd. Als neventak worden er ongeveer

150 meststieren gehouden.

Vader en zoon Buysse slaan hun tarwe op in een bewaarcel met ondergrondse

beluchting. Er is ruimte voor 600 ton graan.

De kwaliteit van de opgeslagen tarwe

is goed. De minste partij had een

hectolitergewicht van 76 kg, de rest

zat er allemaal ruim boven.

De wintertarwe is dit jaar zeer wisselend opgekomen. Met name op de wat zwaardere perceelsdelen valt de opkomst tegen.

,,Het is lang geleden dat de wintertarwe zo slecht is opgekomen. Ik vermoed dat zeker een kwart van het zaad niet boven de grond uitkomt. Maar voor een volledig beeld zullen we toch nog even een paar weken moeten wachten.''

Met deze woorden maken vader Marc en zoon Koen Buysse (half januari,red.) de voorlopige

balans op van het zaaiwerk in de herfst. Beide verwachten dat een aantal perceelsdelen

over- of doorgezaaid zullen moeten worden met zomertarwe. Met name op de zwaardere

grond valt de opkomst hier en daar flink tegen. Een duidelijke verklaring daarvoor hebben ze

vooralsnog niet. ,,De tarwe die we gezaaid hebben, is allemaal onder redelijke omstandighe-

den in de grond gekomen. Mogelijk is het toch iets te koud en te nat geweest, waardoor de

gekiemde zaden het nét niet hebben gered.''

'Afwachten hoe zomertarwe 't doet'Behalve de perceelsdelen die opnieuw ingezaaid moeten worden, ligt er nog 13 hectare te

wachten op inzaai met zomertarwe. ,,Door de late aardappel- en bietenoogst waren we niet

meer op tijd om op een nette manier wintertarwe te zaaien. Enkele collega's hebben rond

de jaarwisseling nog wat kunnen zaaien in combinatie met een spitmachine. Zelf hebben we

ervoor gekozen om het maar eens met zomertarwe te proberen'', zo vertelt Buysse senior.

Over de verwachtingen van de teelt durft hij niet veel te zeggen. ,,Het is meer dan dertig jaar

geleden dat we op dit bedrijf zomertarwe hebben gehad. Het is dus een beetje afwachten

hoe de opbrengsten zullen zijn.'' Vooralsnog gaat hij ervan uit dat de opbrengstpotentie

op zijn gronden minstens drie ton per hectare lager zal zijn dan die van wintertarwe.

,,Ik verwacht dat het met 7 tot 8 ton zomertarwe per hectare wel op zal zijn, terwijl we met

wintertarwe gemiddeld tussen de 10 en 11 ton zitten. Het kost ons hoe dan ook geld.''

Een goed alternatief voor zomertarwe is er volgens zoon Koen eigenlijk niet. Behalve als

grondverbeterings- en vruchtwisselingsgewas, is het aandeel graan in het bouwplan ook

nodig om voldoende stro te hebben voor de 150 meststieren op het bedrijf. ,,Jaarlijks gebrui-

ken we minimaal 150 ton stro. Uitgaande van 4 tot 5 ton stro per hectare, hebben we die 40

hectare graan ook echt wel nodig.''

'Opgeslagen tarwe nog even vasthouden'De tarweoogst van 2010 ligt nog vrijwel geheel opgeslagen in de schuur. Van de geoogste 400 ton is tot nu toe slechts 30 ton verkocht aan

hun krachtvoerleverancier (voor de stieren). ,,Die kon ons een mooie prijs bieden omdat hij de tarwe als retourvracht mee kon nemen'', zo

vertelt Buysse senior. Wat de precieze prijs is houdt hij liever voor zich, maar de meerprijs komt ongeveer neer op 10 per ton.

Hoewel de akkerbouwers voor wat betreft de afzet al jaren contact hebben met drie á vier verschillende marktpartijen, ging hun tarwe de

laatste jaren vrijwel altijd naar de Nederlandse coöperatie CZAV. ,,Hoewel de verschillen soms klein waren, bood CZAV op het eind van het

seizoen telkens de beste prijs'', zo licht Koen toe. Wanneer de tarwe dit jaar weggaat is nog afwachten. ,,Er zit nog steeds een stijgende lijn

in de graanprijs. De kans is dus groot dat we de tarwe nog even vasthouden en pas laat in mei of in juni verkopen.''

Ziekte Delaro

oogvlekkenziekte ++++

gele roest +++(+)

bruine roest +++(+)

meeldauw (preventief) ++(+)

meeldauw (curatief) +

Septoria tritici +++(+)

Septoria nodorum ++++

DTR ++++

sneeuwschimmel +++

aarfusarium ++(+)

,,Van de twee herbiciden die ik afgelopen voorjaar in tarwe heb gespoten gaf Hussar duidelijk de beste straatgras-bestrijding. Het verschil was op de streep af te zien.''

Jan Hendrik Zijlma, akkerbouwer in Zuurdijk (Gr.).

,,Er zit nog steeds een stijgende lijn in de graanprijs. De kans is dus groot dat we de tarwe nog even vasthouden en pas laat in mei of in juni verkopen.''

Marc en Koen Buysse, akkerbouwers in Wachtebeke (België).

,,Fandango is een zeer compleet gerst-fungicide met een goede prijs/kwaliteit-verhouding. Daarnaast is het ook nog eens overal mee te mengen.''

Hans Deddens, akkerbouwer in Ter Apel en Martin Lake, adviseur gewasbescherming bij WPA-Robertus.

,,Door vroeg Proline te spuiten geef je Septoria geen kans om zich te ontwikkelen en pak je meteen eventueel aanwezige roesten en voetziekten mee.''

Gert Roos, akkerbouwer in Lelystad en Kees Claassen, adviseur gewasbescheming bij Heyboer b.v.

COLOFONConcept en realisatie:

Bayer CropScience B.V.Reed Business B.V.

Vormgeving en opmaak:Claudia Roorda

Fotografie:Bayer CropScience B.V.

Drukwerk:Productiemannen B.V.

Dit is een uitgave van:Bayer CropScience B.V.Energieweg 1P.O. Box 231NL-3640 AE Mijdrecht

Onze gebruiksadviezen, zowel mondeling als schriftelijk verstrekt, berusten op uitge-breide proefnemingen. Wij adviseren naar beste weten volgens kennis van zaken van dit ogenblik, echter zonder daarvoor aansprakelijkheid op ons te nemen, omdat opslag/bewaring en toe-passing zich aan onze controle onttrek-ken. Beschrijvingen van een product, resp. gegevens over de eigenschappen daarvan betekenen niet, dat verantwoordelijkheid wordt gedragen bij eventuele schade. Lees voor gebruik altijd eerst het etiket.

8 Graan Koerier

Stuur de ingevulde bon uit deze krant in een ongefrankeerde envelop naar:

Bayer CropScience B.V. T.a.v. Joniek te Giffel Antwoordnummer 55074 3640 WB Mijdrecht

N E T K E I Z N A A R G B UE L N P V N T A R W E E T LG S I E R E I Y A D E R S ME E P R A O T H E I E S E HO P S Z L F L C C K E T O PL R E I E U I I K A M N R OP O I K M S I E N E M I U OU S Z K M A R Z I E S L P TS A O R I R T L E E T F S GA R E U H I B R E N N I E OA O N I C U T L A N U T N EB I S D S M E E L D A U W D

© www.puzzelpro.nl

Puzzel mee en win een profesioneel dartbord!Even lekker een potje darten met familie of vrienden, lijkt u dat wel wat? Los dan de onderstaande woordzoeker op! Uit de inzendingen worden vijf prijswinnaars getrokken. Zij krijgen elk een professioneel dartbord met achterplaat!

De woorden hieronder zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Zoek ze op en streep ze af. De overgebleven letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.

BOER

DECIS

DUIST

FLINT

FUSARIUM

GERST

GRAANZIEKTEN

LARVE

LUIZEN

MACHINE

MEELDAUW

PERZIKKRUID

PLOEGEN

POOTGOED

PROLINE

PROSARO

ROEST

RUPSEN

SCHIMMEL

SEIZOEN

SPINT

SUBLIEM

TARWE

TEELT

TREKKER

ZAAIEN

Naam:

Adres:

Postcode: Plaats:

Bedrijfstype/aantal hectare granen:

De oplossing van de woordzoeker is:

Actievoorwaarden

Deze prijsvraag loopt van 1 t/m 31 maart 2011. Uit de goede inzendingen worden vijf winnaars getrokken. De prijswinnaars krijgen tussen 1 en 15 april bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

BON