Micha cursus | themamodule

Ons dagelijks brood

Goed eten in tijden van schaarste en overvloed

Wat gaan we doen?

• Wat kunnen we leren van de Bijbel over hoe wij ons voedsel (zouden moeten) verbouwen?

• Hoe groot is jouw ecologische voedselafdruk en hoe zou je deze (nog meer) kunnen

verkleinen?

• Welke tips kun jij morgen al toepassen in de supermarkt?

Thuisopdracht Voel, hoor, ruik Bereid de vragen uit de introductie voor en maak eens een rondje, lopend of op de fiets, door een

landelijk gebied bij jullie in de buurt.

• Wat zie, voel, hoor, ruik je?

• Wordt er voedsel verbouwd? Zo ja, welk voedsel?

• Wat betekent dit voor de inrichting van het landschap?

Opdracht 1 introductie Bespreek met elkaar:

• Hoe ziet het landelijk gebied rondom jullie woonplaats er uit? Kom je hier vaak?

Wat vind je mooi en mis je iets? Welk voedsel wordt er verbouwd en wie eet dat op?

• Hoe zou jij willen dat het landelijk gebied rondom jullie woonplaats er uit zou zien?

• Wat valt op als jullie deze vragen met elkaar bespreken?

Een stukje chocolade, een aardbei of meloen, of een ‘simpele’ boterham met kaas. Er is maar weinig waar-

van we zo kunnen genieten als ons dagelijkse eten. Maar tegelijkertijd heeft ons voedsel veel invloed op de

wereld om ons heen en steeds vaker lezen we dat er weer meer of nieuwe zorgen zijn om de natuur: het

veranderende klimaat, de afname van de biodiversiteit of de toename van stikstof.

Sterker nog, ons voedsel heeft van al onze dagelijkse activiteiten en aankopen misschien wel de meeste in-

vloed op de wereld om ons heen. Dus het goede nieuws is dat jij met jouw boodschappenmandje direct een

belangrijk verschil kunt maken!

Bespreek:

• Houd jij bij het doen van je boodschappen al rekening met de wereld om ons heen? Op welke

manieren?

• Wat vind je lastig en wat zij jouw ‘guilty pleasures’?

Opdracht 2 Landbouw volgens leviticus De waarheid spreken, elkaar lief hebben of zorgen voor de armen. Zomaar drie onderwerpen die niet aan tijd

en plaats gebonden zijn en in de Bijbel kun je richtlijnen lezen hoe je hier het beste mee om kunt gaan. Maar

je kunt de Bijbel van kaft tot kaft lezen en toch zal je niets concreets lezen over de uitputting van de aarde, de

afname van biodiversiteit of klimaatverandering. Simpelweg omdat deze problemen toen niet speelden, de

wereld waarin wij leven is immers een totaal andere dan de tijd van de Bijbel. Toch kan je jezelf zeker

wel laten inspireren door de Bijbel bij een gesprek over klimaatverandering, daling van het waterpeil of het

uitsterven van dieren. In deze studie bespreken we twee opdrachten die de Israe ̈lieten kregen in de manier

waarop ze het land moesten bebouwen. We onderzoeken welke lessen er verborgen zitten in deze ogen-

schijnlijk eenvoudige wetten.

Lees met elkaar Leviticus 19: 9-10 en Leviticus 25: 1-7. Bespreek enkele van onderstaande vragen:

1. Wat is de eerste gedachte die bij je naar boven komt bij het lezen van deze opdrachten?

2. Welke motivatie lees je in Leviticus 25? Waarom moeten de Israe ̈lieten het land eens in de zeven jaar

laten rusten?

3. Welke positieve gevolgen heeft het bedrijven van landbouw volgens de principes van Le- viticus 25

voor de natuur? En wat zouden de gevolgen zijn voor de opbrengst van de oogst (op de korte en

lange termijn)?

4. Natuurlijk is de opdracht in Leviticus 19 goed voor de armen en vluchtelingen, maar zijn er ook

positieve gevolgen voor de natuur? Welke? Zie je overeenkomsten met de bio- logische landbouw?

(Lees bijvoorbeeld https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/biologisch.aspx ). Zouden de

boeren blij zijn geweest met deze wetten denk je? Waarom wel/niet?

5. Vergelijk deze wetten met onze landbouw. Welke overeenkomsten en welke verschillen zie je?

6. Zouden wij (de bedoeling van) deze wetten toe kunnen passen in onze landbouw?

Welke gevolgen zou dit hebben?

7. Is er nog iets anders in dit Bijbelgedeelte wat opvalt en wat je met de anderen wilt delen of

bespreken?

Opdracht 3 Jouw ecologische voetafdruk Bereken jouw eigen ecologische voedselafdruk:

• Ga naar www.voedingscentrum.nl/voedselafdruk en bereken je eigen voedselafdruk.

• Vergelijk jullie uitkomsten met elkaar en verklaar de verschillen.

Wat valt op en wat is verassend?

• Welke uitdaging geeft het voedingscentrum aan je mee om jouw voedselafdruk te verlagen?

Is dat haalbaar voor jou? Waarom wel of juist niet?

‘Echte, intrinsieke verandering

van ons handelen als consument ontstaat vanuit een

diepe verwondering voor de schoonheid van Gods

schepping.’

Opdracht 4 De impact van dierlijke voedingsmiddelen In deze afbeelding zie je hoeveel CO2 de verschillende voedingsmiddelen uitstoten. Wanneer je het

belangrijk vindt dat jouw eten weinig CO2 uitstoot, bevat deze afbeelding enkele ongemakkelijke

waarheden. Bestudeer deze afbeelding en bespreek met elkaar enkele van onderstaande vragen.

Bron: Milieucentraal

• Wat heb je de afgelopen dagen gegeten en hoeveel CO2 stootte jouw eten uit?

• Waarom stoot rundvlees zoveel CO2 uit denk je? (Tijdens bijeenkomst 4 ging het hier al even over.

Op internet kun je meer details vinden.)

• Vaak vinden mensen de grote CO2-uitstoot van kaas ongemakkelijk, maar kaas stoot toch echt meer

CO2 uit dan kip. Wat betekent dit voor jouw voedselpatroon?

• Welke kip stoot meer CO2 uit, denk je: de reguliere kip of de biologische? En waarom? (het

antwoord kun je gemakkelijk online vinden). Wat betekent dit voor jouw keuze in de supermarkt?

• Bespreek met elkaar deze stelling: ‘We maken met elkaar meer verschil wanneer we allemaal minder

dierlijke producten gaan eten, dan wanneer e ́e ́n duurzame consument volledig plantaardig gaat

eten.’

Opdracht 5 duurzame stappen Soms zie je bij voedsel door alle bomen (dilemma’s) het duurzame bos niet meer. Waar kan je nu precies

beginnen?

• Bekijk de video ‘Waarom voedsel meer impact heeft op het klimaat dan vervoer’ van het

voedingscentrum. Je vindt deze op YouTube.

• Lees de onderstaande tips en bespreek met elkaar welke duurzame stappen jij nog kan zetten. Wat

neem je jezelf voor?

Tijd over? Bekijk en bespreek de humoristische, maar treffende aflevering ‘vlees’ van Zondag met Lubach.

Afsluiting Gebed Bid en dank met elkaar:

• Neem de tijd met elkaar om God te bedanken voor de prachtige natuur op deze wereld. Het blijft

een wonder dat iedere dag de zon weer opgaat, dat iedere lente de bladeren weer aan de bomen

groeien en dat elk jaar weer de planten en dieren voor ons dagelijks eten zorgen.

• Vraag God om vergeving voor de schade die wij aan de natuur en daarmee aan onszelf toebrengen.

Bid God om een hart met liefde voor zijn Schepping.

• Vraag God of de mensheid in mag zien hoe mooi en kwetsbaar de Schepping is, dat mensen vanaf

van- daag bij hun doen en laten wel de natuur op de eerste plek mogen zetten.

• Bid of God ons de kracht wil geven om de verandering te brengen die de wereld nodig heeft. Laten

wij geen mensen zijn die op verandering wachten, maar mensen die hoop komen brengen.

Colofon De module voedsel is geschreven door Alfred Slomp. Hij ontwikkelde samen met zijn vriend, Arjan Schoonhoven, de

interactieve workshop ‘God in de supermarkt’ (www.godindesupermarkt.nl) waarin ze met consumenten nadenken over

duurzame keuzes in de supermarkt. In juni 2019 is zijn boek SuperWaar uitgekomen

(www.superwaar.nu), waarin alle aspecten van duurzaam eten worden besproken. Met praktische tips, heerlijke recepten

en inspirerende voorbeelden (de tips uit deze module zijn ook afkomstig uit het boek). Wanneer je vragen hebt naar

aanleiding van deze module voedsel, kan je Alfred mailen via alfred@godindesupermarkt.nl.

© 2019, Micha Nederland

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze module mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel

van druk, fotokopie, geautomatiseerde gegevensbestanden of op welke manier dan ook, zonder voorafgaande toestem-

ming van Micha Nederland. Je kunt je verzoek indienen via info@michanederland.nl.

Bonustip: Koop alleen vegetarische huisdieren

Met deze tip maken we ons niet populair, want wij Nederlanders houden veel van onze huisdieren. Maar de

ongemakkelijke waarheid is dat bijvoorbeeld honden en katten een grote milieudruk hebben.

Tips voor thuis: • Er zijn veel boeken, websites en documentaires die je kunnen helpen om je verder te verdiepen in de

dillema’s rondom duurzaam eten. Je vindt een mooi overzicht op www.godindesupermarkt.nl/lees-

en-kijk/.

• Maar de belangrijkste tip is om iedere keer weer de natuur of het platteland in te gaan. Wandel en

fiets door het bos, of wandel over dat prachtige klompenpad in de achterlanden. Kijk om je heen

naar het ontluikende groen en de overweldigende bloesems in de lente, maar ook naar de kleuren-

pracht van de bladeren in de herfst. Zit met je blote voeten in het gras of in een kabbelende beek en

voel hoe de wind je armen streelt. Ruik het pas gemaaide gras of de zoete geuren van de lente en

kom in contact met de schoonheid en kwetsbaarheid van de natuur. Echte, intrinsieke verandering

van ons handelen als consument ontstaat vanuit een diepe verwondering voor de schoonheid van

Gods schepping.