Glastuinbouw Koerier okt 2010

Uitgave oktober 2010

GLASTUINBOUW KOERIERAlles in de strijd tegen wittevlieg

,,Wittevlieg is dit jaar echt een

groot probleem. Ondanks zeer inten-

sief spuiten blijven we er last van

houden.'' Damian Rutowicz, bedrijfs-

leider bij rozenkwekerij Marjoland in

Waddinxveen, draait er niet omheen.

Al vanaf januari teistert wittevlieg

het bedrijf. ,,Tijdens het seizoen is

de populatie op een aantal plekken

opgelopen tot 200 tot 300 vliegjes per

gele kaart; dan weet je dat het heel

moeilijk wordt om op nul te komen'',

zo blikt hij terug. Om wittevlieg in de

hand te houden is er drie keer zo veel

gespoten als normaal.

Pas sinds kort lijkt de plaag enigszins

onder controle; op de vangplaten

zijn nu nog maar een paar vliegjes

te vinden. Niettemin blijft het bedrijf

zeer alert en wordt alles in het werk

gesteld om hernieuwde uitbreiding te

voorkomen.

Meer foto's op pagina 7

Demokwekerij biedt alle ruimte voor innovaties

BIO 1020:prima aanvulling tegen tripsEen grondbehandeling met BIO 1020 kan een een mooie aanvulling zijn om trips in tuinbouwgewassen te bestrijden.

Dat zegt Marieke van der Staaij, onderzoe-

ker bij Wageningen UR Glastuinbouw in

Bleiswijk. In 2009 en 2010 voerde zij vijf

verschillende proeven uit met het biologi-

sche bodeminsecticide.

BIO 1020 bestaat uit gekookte rijstkorrels die

teruggedroogd zijn en waarop de schimmel

Metarhizium anisopliae geënt is. Deze rijst-

korrels kunnen door compost en potgrond

worden gemengd of, in vollegrondteelten,

door de bodem worden gewerkt om daar de

poppen van trips (die in de bodem verblij-

ven) te bestrijden.

'Met BIO 1020 meest complete

bestrijding van trips',

lees verder op pagina 5.

Steeds meer gewasbeschermingsproeven,

lees verder op pagina 3.

'Dit jaar al vroeg last van rupsen'

Paprikakwekerij Litjens in Horst-Meterik had dit jaar al vroeg last van rupsen. ,,We hebben zeven keer moeten spuiten om schade in het gewas te voorkomen'', vertelt teeltmede-werker Ton Nijssen. Om de biologie niet te verstoren zijn Runner en Fame ingezet.

Meer op pagina 2

Tuta Absoluta: bedreiging voor de tomatenteelt

Tuta Absoluta is een zeer schadelijke mineer-mot. De afgelopen jaren heeft het zich van-uit Spanje over veel Zuid-Europese landen verspreid. In Nederland is Tuta Absoluta reeds op meerdere sorteer- en pakstations onderschept.

Meer op pagina 2

Tomatengalmijt zo goed mogelijk opruimen

,,Tomatengalmijt is door de jaren heen een steeds groter probleem geworden op ons bedrijf. We moeten steeds meer moeite doen om 'm goed op te ruimen''', zegt Eric Volkering, bedrijfsleider bij J.A. Groenewegen in De Lier.

Meer op pagina 4

Tips voor een goede verwerking van AAterra ME

Van AAterra ME is bekend dat onder koude omstandigheden kristallisatie in de verpak-king kan optreden. Daarom: een aantal tips waarmee tijdens opslag, transport en verwer-king problemen kunnen worden voorkomen.

Meer op pagina 5

'Minder leunen op bestaande middelen'

,,Het middelenpakket zal de komende jaren steeds smaller worden. We zullen daarom nóg meer in moeten zetten op geïntegreer-de bestrijding, met alle aandacht voor een schoon begin en het hele seizoen door intensief scouten'', zegt Jeannette Vriend, coördinator effectief maatregelenpakket bij LTO Groeiservice.

Meer op pagina 6

Admire: vertrouwde partner tegen luis en wittevlieg

Met Admire kan een breed scala aan zui-gende insecten worden bestreden waaronder luis en wittevlieg. Naast de bekende 100 gram en 400 gram verpakking is Admire sinds vorig jaar ook beschikbaar in een 1,2 kg verpakking.

Meer op pagina 7

Ontwikkelingen en innovaties in de glastuinbouw stimuleren en faciliteren. Dat is in het kort het doel van Demokwekerij Westland in Honselersdijk. Glastuinbouw Koerier ging er op bezoek en trof een gedreven onderzoeker die 'er bovenop zit'.

Een mooi overzicht van allerlei innovaties die op dit moment gaande zijn in de glas-

tuinbouw. Die indruk blijft achter na een rondgang door de Demokwekerij Westland.

Onderzoeker en gastheer Jeroen Sanders vertelt bij elk proefvak in het kort wat de essen-

tie van het onderzoek is. Veel bevindt zich in de experimentele fase, zoals bijvoorbeeld

het met camera's identificeren en robot-matig plukken van tomaten. ,,Je moet het zien

als de kraamkamer voor de toekomst. Over vijf tot tien jaar worden veel proefopstel-

lingen die hier nu staan ook daadwerkelijk

in de praktijk toegepast'', zo blikt Sanders

alvast vooruit.

2 Glastuinbouw Koerier

Fame® is een nieuw middel ter bestrijding van schadelijke rupsen van diverse mot-ten en vlinders (Lepidoptera). Fame werkt zeer snel en langdurig en is volledig veilig voor nuttige insecten en mijten.

Fame bevat de nieuwe werkzame stof flubendiamide. Deze stof zorgt bij rupsen voor een ver-

stoorde spierfunctie, waardoor de vraat zeer snel stopt. Nog een kenmerk van flubendiamide

is dat het een zeer goede duurwerking heeft.

Toelating & toepassingFame is toegelaten in de bedekte niet-grondgebonden teelt van:

• tomaat, paprika en Spaanse peper

• bloembol- en bloemknolgewassen

• bloemisterijgewassen

• boomkwekerijgewassen

• vaste planten

Fame kan ingezet worden zodra de eerste rupsen worden waargenomen. Via direct contact

of vraat komen de rupsen in aanraking met het product. Hierdoor stopt de vraat snel. Fame

bestrijdt een breed spectrum van rupsen, zoals Turkse mot, Gamma uiltje, Floridamot,

Groentenuil en kooluil. Daarnaast wordt ook de tomatenmineermot (Tuta Absoluta) zeer

effectief bestreden (zie ook kader).

Dosering & resistentiemanagementZodra een aantasting wordt waargenomen: twee bespuitingen uitvoeren met een interval van

7 dagen. Dosering: 0,025% (25 gram per 100 liter). Om resistentieopbouw te voorkomen

moet Fame worden toegepast als blokbespuiting. Na twee bespuiting met Fame (met 7

dagen interval) moeten er tenminste twee (blok)behandelingen met middelen uit een andere

chemische groep worden toegepast (b.v. Runner of XenTari).

Fame: maakt korte metten met elke rups

Schade door Turkse mot

Rups op gerbera

Veiligheid & gewasverdraagzaamheidFame is volledig veilig voor de belangrijkste biologische bestrijders en voor hommels. Fame is ook uitgebreid getest op gewasveiligheid,

zowel in de sierteelt als in de bedekte groenteteelt. In geen van de geteste gewassen is er gewasschade vastgesteld als gevolg van

toepassing van Fame.

Tuta Absoluta: nieuwe bedreiging voor de tomatenteeltTuta Absoluta is een zeer schadelijke mineermot. De afgelopen jaren heeft het zich vanuit

Spanje over veel Zuid-Europese landen verspreid. In Nederland is Tuta Absoluta reeds op

meerdere sorteer- en pakstations onderschept. Tuta Absoluta heeft een sterke voorkeur

voor tomatenplanten. Bij deze teelt kan het insect zeer veel schade veroorzaken met

oogstverliezen van 50 tot 100%. Daarnaast vormt Tuta Absoluta een bedreiging voor de

exportpositie van Nederland.

Tuta Absoluta is een zeer klein grijsbruin mineermotje van ca. 6 mm groot en een

spanwijdte van ca. 1 cm. De rupsen zijn

ca. 0,5 mm groot en gelig van kleur. Als de

rupsen groter worden kleuren ze geelgroen en krijgen een zwart randje achter de kop. Volgroeide rupsen zijn ongeveer 9 mm en krijgen een

roze gloed op de rug. De pop is lichtbruin.

Tuta Absoluta kan zich zeer snel vermenigvuldigen (levenscyclus tussen 29 en 38 dagen). Zolang er voedsel beschikbaar is blijven de rup-

sen actief. Er wordt geschat dat zich onder Nederlandse omstandigheden 10 generaties per jaar kunnen ontwikkelen. De rupsen leven als

mineerder in blad, stengel of vrucht, maar verlaten deze meestal om te verpoppen. Verpopping kan plaats vinden zowel in de grond als op het

bladoppervlak, in een opgekruld blad of in een mineergang. De motjes zijn 's nachts actief en verschuilen zich overdag tussen de bladeren.

De kracht van Fame• Nieuw werkingsmechanisme

• Effectief tegen breed spectrum van rupsen

• Snelle aanvangswerking, stopt vraatschade snel

• Zeer goede duurwerking

• Volledig veilig voor nuttige insecten, mijten en hommels

• Werkt ook tegen tomatenmineermot (Tuta Absoluta)

'Dit jaar al vroeg last van rupsen'Paprikakwekerij Litjens in Horst-Meterik had dit jaar al behoorlijk vroeg last van rupsen. ,,We hebben in totaal zeven keer moeten spuiten om schade in het gewas te voorkomen'', vertelt teeltmedewerker Ton Nijssen. Om de biologie niet te versto-ren zijn de middelen Runner en Fame ingezet.

,,Zie je die gaatjes in het blad? Daar hebben rupsen behoorlijk huisgehouden. Het is mis-

schien niet zo'n mooi gezicht, maar zolang het daarbij blijft is er niet zoveel aan de hand.

Een paprikaplant kan wel wat blad missen voordat dit ten koste gaat van de productie.

Zolang de vruchten maar onaangetast blijven''. Ton Nijssen geeft tijdens een korte ronde

door de kas zijn visie op het rupsenprobleem. Door een combinatie van factoren kwamen

ze dit jaar al vroeg in het seizoen tevoorschijn. Ten eerste waren de weersomstandigheden

van de afgelopen herfst relatief gunstig voor allerlei motjes en vlinders. Door veel licht en

een hoge temperatuur konden ze langer dan normaal actief blijven. Verder vermoedt Nijssen

dat een aantal motten kans hebben gezien om zich in de naastliggende loods te verstoppen.

,,Daar is het mooi vorstvrij en kunnen ze vrij gemakkelijk weer de kas in glippen wanneer

de deuren even open zijn.''

Spuiten met Runner en FameDe eerste rupsen dienden zich al vroeg in februari aan. ,,We hebben toen besloten om ze

eerst maar eens zoveel mogelijk handmatig te verwijderen. En dat heeft behoorlijk goed

geholpen'', vertelt Nijssen. Tijdens het warme weer in april kwamen de rupsen opnieuw

opzetten en werd er voor het eerst gespoten. Daarna volgden - tot half september - nog

zes bespuitingen in een interval van drie tot vijf weken. De eerste vijf spuitrondes werden

met het middel Runner uitgevoerd omdat het bedrijf dit nog in voorraad had. De laatste drie

bespuitingen werden met nieuwkomer Fame uitgevoerd. Bij de middelenkeuze laat Nijssen

zich graag adviseren door John van de Pasch van Mertens. ,,Hij kent ons bedrijf goed en we

zitten over het algemeen op dezelfde lijn voor wat betreft de inzet van chemie'', zo geeft

Nijssen aan. Belangrijk voor hem is dat een middel de aanwezige biologie zo veel mogelijk

intact laat. ,,Op dit bedrijf bestrijden we trips al jaren helemaal biologisch met cucumeris

en orius en dat willen we graag zo houden'', zo stelt de teeltmedewerker. Zowel Runner als

Fame zijn volledig veilig voor alle nuttige insecten en roofmijten.

Belangrijk middel in strijd tegen rupsenVan de Pasch verwacht dat Fame de komen-

de jaren een belangrijk middel wordt in de

strijd tegen rupsen. Behalve dat het heel

goed combineert met biologische bestrij-

ding, vindt hij ook de translaminaire werking

een grote plus van het middel. Deze eigen-

schap zorgt ervoor dat het middel ook aan

de onderkant van het blad komt, zodat ook

jonge rupsen snel het middel opnemen. De

vraat stopt daardoor zeer snel. Ook heeft

Fame een sterke duurwerking, zo merkt Van

de pasch. Nog een plus vindt hij de veilig-

heidstermijn van slechts één dag. ,,Hierdoor

kan het oogsten eigenlijk altijd doorgaan.''

Ton Nijssen (rechts) is teeltmede-

werker bij Kwekerij Litjens in Horst-

Meterik. Het bedrijf teelt groene

paprika op een oppervlakte van

8,3 hectare. John van de Pasch is

specialist paprika en aubergine bij

Mertens in Horst.

Steeds meer gewasbeschermingsproeven op Demokwekerij WestlandHoewel de meeste de proefvakken in de 10.000 m2 grote kas ingericht zijn voor technisch

onderzoek, zoals intern transport, klimaatbeheersing en robotisering, zijn er ook 18 vakken

ingeruimd voor proeven op het gebied van teelt en gewasbescherming. Dit gedeelte van de

kas - waar Sanders de dagelijkse leiding heeft - is in handen van Proeftuin Zwaagdijk.

De laatste jaren merkt de onderzoeker een toenemende belangstelling van gewasbescher-

mingsfabrikanten om proeven uit te (laten) voeren op de Demokwekerij. ,,Behalve dat wij

alles in huis hebben om representatieve gewasbeschermingsproeven uit te kunnen voeren, is

het voor de fabrikanten ook een prachtige locatie om de voortgang of de resultaten van hun

proeven aan adviseurs en handelspartners te laten zien'', zo somt hij de pluspunten van de

Demokwekerij op. Verder ziet hij er altijd persoonlijk op toe dat de proeven zo goed worden

uitgevoerd en begeleid. Belangrijk daarbij vindt hij het directe contact met de verschillende

opdrachtgevers. ,,Als ik bijzonderheden signaleer in de proef of iets zie wat mogelijk scha-

delijk of juist interessant voor onze klant, dan laat ik ze dat meteen weten. Zo nodig kunnen

we de behandeling dan meteen aanpassen. Wat ook voorkomt is dat ze een uur later hier

op de stoep staan, soms zelfs met een handelspartner of adviseur erbij om te laten zien wat

er gebeurd is. Ook dat is hier geen enkel probleem. Die korte lijnen en betrokkenheid bij de

proef wordt over het algemeen zeer gewaardeerd'', aldus Sanders.

Geheimhouding zeer belangrijkOmdat alle grote gewasbeschermingsfabrikanten proeven hebben liggen op de Demokwekerij

doet Sanders er alles aan om de informatiestromen strikt van elkaar gescheiden te houden.

Dat uit zich meerdere malen in de woorden 'daar kan ik niks over zeggen'. Maar ook wan-

neer er een portretfoto gemaakt moet worden in de kas, belt hij voor de zekerheid nog even

na of dat ook echt wel de bedoeling is. ,,Ik ben liever iets te voorzichtig dan te vrijgevig. Vaak

gaat het om zeer concurrentie-gevoelige informatie zoals nieuwe, nog niet toegelaten mid-

delen of middelen die een andere positionering krijgen. Voor fabrikanten is het van levensbe-

lang dat dit niet voortijdig uitlekt en de concurrentie ermee aan de haal kan gaan.''

Met eigen ogen resultaten zienVan de 18 proefvakken die Proeftuin Zwaagdijk onder haar hoede heeft zijn er vijf gehuurd

door Bayer CropScience. Daarmee is het meteen ook een van de grootste klanten. Op dit

moment worden er proeven uitgevoerd in tomaat, chrysant, paprika en potgerbera. Hoewel

Sanders terughoudend is met het toelichten van de proeven, wil hij die in de tomaten er wel

kort uitlichten. ,,Het is een proef waarbij vier verschillende middelen tegen wittevlieg worden

getest. Daarbij komt het nieuwe middel van Bayer CropScience er bijzonder goed uit. Onlangs

is er een grote delegatie adviseurs en handelspartners hier geweest om deze resultaten met

eigen ogen te kunnen bekijken. En dat maakt over het algemeen meer indruk dan een fraai

rapport of een mooie grafiek.''

Onderzoek via kennisvouchersHoewel de Demokwekerij goed draait (en er zelfs plannen voor uitbreiding zijn), is het

volgens Sanders geen vanzelfsprekendheid dat de beschikbare proefvakken vol blijven. ,,Er

zijn meer bedrijven en instanties die heel erg hun best doen om proeven binnen te halen.

De komende jaren zullen wij onze sterke punten daarom zo goed mogelijk zichtbaar moeten

maken'', zo benadrukt de onderzoeker.

Een nieuwe ontwikkeling - waarin de Demokwekerij een belangrijke rol zou kunnen spelen - is

de uitgifte van zogenaamde kennisvouchers. Telers kunnen deze individueel aanvragen bij het

Ministerie van Economische Zaken. Bij toekenning krijgt de teler 2500 (of 7500 als hij 2500

daarvan zelf betaalt). Dit geld kan onder meer voor specifiek teeltonderzoek worden gebruikt.

Het afgelopen seizoen hebben tien bedrijven met snijhortensia's hun aangevraagde vouchers

bijeen gelegd voor onderzoek naar verschillende voedingsniveau's in hortensia's. ,,Op deze

manier kun je als kleine groep toch belangrijk onderzoek laten doen; iets dat er anders waar-

Jeroen Sanders is onderzoeker glas-

teelten bij Proeftuin Zwaagdijk.

Vervolg van voorpagina

In opdracht van Bayer CropScience

worden bij Demokwekerij Westland

vier verschillende middelen tegen wit-

tevlieg in tomaat getest. Op deze

onbehandelde plant heeft het insect

zichtbaar vrijspel.


schijnlijk nooit zou zijn gekomen'', zo geeft

Sanders het mooie van het systeem weer.

De komende tijd hoopt hij - in overleg met

voorlichters - meer telers te mobiliseren om

groepsgewijs onderzoek op de Demokwekerij

uit te laten voeren.

Typisch schadebeeld van tomatengal-

mijt: gekrulde en verdorde bladeren


Eric Volkering (rechts) is bedrijfslei-

der bij J.A. Groenewegen in De Lier.

Het bedrijf, dat aangesloten is bij de

telersvereniging Prominent, richt zich

volledig op de teelt van trostomaten.

Edwin Datthijn is specialist tuinbouw

bij Van Iperen B.V. in Westmaas.

Oberon: langdurige werking tegen spint en wittevliegDe afgelopen jaren is in een groot aantal gewassen ervaring opgedaan met Oberon. Vooral de langdurige werking tegen spint en wittevlieg wordt in de praktijk zeer gewaardeerd.

Oberon is een middel uit de chemische groep van ketoenolen en heeft een werking op zowel spint als wittevlieg (ook Bemisia tabaci) en een

goede nevenwerking op trips. Oberon wordt vastgelegd in de waslaag van de plant, waarin het zeer traag afbreekt. Door deze eigenschap

heeft het middel een zeer lange nawerking.

Werking tegen spintOberon heeft een uitstekende werking op zowel de eieren als de larven van de spint. Eén week na de bespuiting verkleuren de eieren naar

oranjerood en zijn de larven dood.

De volwassen vrouwtjes worden niet bestreden. Zij blijven enkele weken in leven maar vertonen minder activiteit. Zuigschade wordt daardoor

sterk beperkt en verspreiding in het gewas vindt niet meer plaats. De eieren die nog wel geproduceerd worden en er aanvankelijk goed uitzien

(blank) komen niet uit en vertonen dezelfde verkleuring als de eieren die aanwezig zijn op het moment van spuiten.

Advies spintbestrijding• Spuit Oberon twee keer met een interval van 7 tot 10 dagen

• Wissel Oberon af met middelen uit een andere chemische groep

• De werking vindt met name plaats door contactwerking. Voor een goed resultaat is een goede spuittechniek van groot belang

• Geen uitvloeier toevoegen

• Dosering: 0,05% (50 ml/100 l water)

Toelating, voorwaarden en veiligheid• Oberon is toegelaten in veel belangrijke glastuinbouwgewassen, zowel grondgebonden als

niet-grondgebonden.

• Voor komkommer, augurk, courgette, pattison, meloen, kalebas, pompoen en squash geldt

alleen toepassen in het najaar (na 1 september).

• Oberon niet toepassen in jonge aanplant of in opkweekfase in verband met eventuele

gewasreactie.

• Oberon is volledig veilig voor hommels en bijen en kan dus zonder beperkingen ingezet

worden in combinatie met bestuivers. Oberon is veilig voor de meeste biologische bestrij-

ders zoals Encarsia, Eretmocerus, Aphidus, Macrolophus, Amblyseius en Orius. Oberon heeft

wel een effect op Phytoseiulus en Feltiella.

De kracht van Oberon• Uitstekende werking op zowel wittevlieg als spint

• Zeer sterke werking op eieren en larven

• Veilig voor de meeste nuttige insecten

• Veilig voor bijen en hommelswittevlieg op tomaat spintmijt

Tomatengalmijt zo goed mogelijk opruimen,,Tomatengalmijt is door de jaren heen een steeds groter probleem geworden op ons bedrijf. We moeten steeds meer moeite doen om 'm goed op te ruimen''', zegt Eric Volkering, bedrijfsleider bij J.A. Groenewegen in De Lier.

,,Kijk, hier heb je zo'n plant waar tomatengalmijt op zit. De stam heeft een beetje een

roodbruine kleur en her en der zitten er wat gekrulde en verdorde bladeren aan. De beestjes

zelf kun je met het blote oog niet zien, want daar zijn ze te klein voor. Meestal zitten ze

een beetje pleksgewijs bij elkaar, maar als je er niks aan doet dan breiden ze zich in korte

tijd enorm uit.'' Eric Volkering laat tijdens een korte rondgang door de kas 'live' zien hoe

een aantasting door tomatengalmijt eruit ziet. Behalve de plant, kunnen ook de vruchten

aangetast worden. In dat geval verkurken de vruchten en verkleuren de trosstelen roodbruin.

,,Gelukkig komt het meestal niet zover, maar we moeten wel steeds steviger ingrijpen om dit

te voorkomen'', zo geeft Volkering de ernst van het probleem weer.

Toename tomatengalmijt nog raadselWaarom de tomatengalmijt steeds meer voorkomt, is hem vooralsnog een raadsel. ,,We hebben

nu een behoorlijk hete en droge julimaand achter de rug. Dan weet je dat de tomatengalmijt

zich wat sterker kan ontwikkelen. Maar ook in jaren waarin je ze wat minder verwacht, komen

ze tóch weer massaal de kas binnen.'' Volkering kan zich er iets bij voorstellen dat de beestjes

een voorkeur hebben voor cocktailtomaten, omdat deze net even malser en zoeter zijn dan de

gewone tomaten. Maar een sluitende verklaring voor de sterke opkomst lijkt hem dit niet.

Hoe dan ook is het dit seizoen behoorlijk raak en moet er stevig ingegrepen worden om

de beestjes een halt toe te roepen. Het enige middel dat een goede werking heeft tegen

tomatengalmijt is Oberon. Volgens Volkering is dit middel ondertussen behoorlijk onmisbaar

geworden op het bedrijf. ,,We hebben echt met smart op 1 september zitten wachten, want

vanaf die datum mag je het middel pas gebruiken.''

Zonder Oberon grote problemen Over de beste aanpak van de galmijt met Oberon overlegt de bedrijfsleider meestal met

Edwin Datthijn van Van Iperen. Volgens hem is het belangrijk om het héle gewas te spuiten,

dus niet alleen het blad maar ook de stengels. Dit advies wijkt af van de meer gebruikelijke

inzet van Oberon tegen wittevlieg en spint, waarbij alleen een bladbespuiting voldoende

is. Datthijn raadt aan om tegen tomatengalmijt twee keer 0,05% (50 ml/100 l) te spuiten

met een interval van 7 tot 10 dagen. ,,Alleen op deze manier pak je de hele cyclus van

de mijt aan. Bij één keer spuiten kunnen

de volwassen mijten - die niet bestreden

worden door het middel - alsnog hun cyclus

voltooien. Eenmalige inzet heeft daarom

niet zoveel zin.''

Voor Volkering is de inzet van Oberon onder-

tussen een absolute must geworden. ,,Het is

het enige middel waarmee je met behoud

van je biologie de tomatengalmijt goed

op kunt ruimen. Zonder Oberon zou ik het

einde van het jaar waarschijnlijk niet halen'',

zo benadrukt hij nog maar eens de waarde

van het middel.

Werking tegen wittevliegOberon heeft een uitstekende werking tegen zowel kaswittevlieg

(Trialeurodes vaporariorum) als tabakswittevlieg (Bemisia tabaci).

Van beide soorten worden zowel de eieren als de larven bestreden.

De eieren verkleuren gelig, worden iets rimpelig en zakken uitein-

delijk scheef. De eieren komen niet meer uit. De larven verkleuren

- als ze geraakt worden - na enige tijd lichtbruin. Oberon heeft geen

effect op volwassen wittevlieg.

Advies wittevliegbestrijding• Spuit Oberon twee keer met een interval van 10 dagen

• Wissel Oberon af met middelen uit een andere chemische groep

(o.a. Calypso of Admire)

• Zowel eieren als larven bevinden zich aan de onderkant van het blad.

Voor een effectieve bestrijding is een goede spuittechniek essentieel

• Geen uitvloeier toevoegen

• Dosering: 0,05% (50 ml/100 l water)


Omdat niet alleen BIO 1020 zelf, maar ook de methode van toepassen nog vrij nieuw is in de glastuinbouw, heeft Van der Staaij zich allereerst moeten verdiepen in de opzet van de proef. ,,Voor vloeibare middelen die op de plant gespoten wor-den bestaan allerlei vaste protocollen die je - met wat aanpassingen - zo weer kunt gebruiken. Voor insectenparasitaire bodemschimmels, zoals BIO 1020 hebben we een geheel nieuwe proefopzet moeten maken'', zo legt ze uit.

Tripsen tellen op paprikaplantenAls proefveldje is er gekozen voor grondbakken die elk in een aparte kooi zijn gezet. De

helft van het aantal bakken is behandeld met BIO 1020, de anderen bleven onbehandeld.

In elke kooi is vervolgens een gelijke hoeveelheid trips losgelaten. Deze konden zich op de

paprikaplanten vermeerderen en daarna verpoppen in de grond. Na ca. vier weken zijn de

paprikaplanten uit de kooi gehaald en vervangen door schone planten. ,,De infectiebron voor

deze planten bestond daardoor alleen uit de poppen die zich in de grond bevonden. Door

de tripsen op de nieuwe planten te tellen hebben we de werking van BIO 1020 vast kunnen

stellen'', zo licht Van der Staaij de proefopzet toe.

Bij de proef is ook gekeken naar de invloed van de grond, de vochtigheid van grond en de

(bodem)temperatuur op de trips én op werking van het middel. Maar die invloeden bleken

behoorlijk lastig te doorgronden. ,,Hoewel we veel procesveranderingen, zoals meer en min-

der water en hogere en lagere temperaturen getoetst en gemeten hebben, blijven een aantal

effecten voorlopig onduidelijk en ongrijpbaar. Vooral de grond blijft in zekere mate een 'black

box' die allerlei onverwachte uitkomsten kan geven'', zo geeft Van der Staaij de taaiheid van

de materie weer. In algemene zin lijkt de schimmel in BIO 1020 zich het beste thuis te voelen

in een niet al te natte grond en bij temperaturen tussen 15 en 30°C.

BIO 1020 heeft duidelijk effect op tripsDoor alle externe invloeden zo constant mogelijk te houden, is er uiteindelijk toch een rede-

lijk betrouwbaar beeld uit de proeven naar voren gekomen. En dat beeld is dat BIO 1020

een duidelijk bestrijdingseffect heeft op trips. Uit het gemiddelde van de vijf proeven die tot

nu toe gedaan zijn blijkt dat de tripspopulatie na gebruik van BIO 1020 ongeveer een derde

lager ligt dan bij onbehandelde grond (zie grafiek).

Volgens Van der Staaij kan BIO 1020 een prima aanvulling zijn op het huidige pakket aan

maatregelen tegen trips. ,,Met het beschikbare pakket biologische bestrijders en spuitmidde-

len pak je alleen de stadia van de trips óp de plant; de ondergrondse stadia worden gemist.

Met BIO 1020 erbij heb je de meest complete bestrijding van trips.''

De onderzoeker benadrukt dat aan een goed bestrijdingsresultaat wel twee belangrijke

voorwaarden zijn verbonden. De eerste is dat BIO 1020 vroeg - liefst meteen na het stomen

- moet worden ingezet. Hierdoor krijgt de schimmel de tijd om zich goed door de bodem

te verspreiden. Verder is het belangrijk dat het middel zo goed mogelijk door de bovenlaag

van de grond wordt gemengd.

Marieke van der Staaij is onderzoeker

bij WUR Glastuinbouw in Bleiswijk

Vervolg van voorpagina

'Met BIO 1020 meest complete bestrijding van trips'

Effectiviteit bodemtoepassing BIO 1020 op een tripspopulatie

0

100

200

300

400

500

600

Onbehandeld BIO 1020

aant

al t

rips

en

Minder trips met BIO 1020

AAterra ME is geformuleerd als een micro-emulsie (ME) en bevat geen organische oplosmiddelen. Van deze for-mulering is bekend, dat onder koude omstandigheden kristallisatie in de verpakking kan optreden. De werkzame stof van AAterra ME, etridiazool, heeft namelijk een laag stolpunt (plusminus 19o

C). Bij kamertemperatuur is de actieve stof vloeibaar en bij lage temperaturen wordt de actieve stof vast.

Door middel van onderstaande tips kunnen tijdens opslag, transport en verwerking dergelijke problemen

worden voorkomen.

AAterra ME bij voorkeur bewaren bij een temperatuur hoger dan 20 oC.

In geval van kristallisatie in de fles;

• De fles gedurenden 1,5 - 2 uur voor het gebruik in een emmer heet water (60 – 70 oC) of op een hete radiator plaatsen,

totdat de inhoud weer geheel vloeibaar is. Dit heeft overigens geen invloed op de werkzaamheid.

Voor de aanmaak van een oplossing het volgende advies opvolgen;

• Maak eerst een vooroplossing met AAterra ME en roer deze goed door. De benodigde hoeveelheid AAterra ME onder

roeren toevoegen aan een tien- tot twintigvoudige hoeveelheid warm water (35 oC).

• Meng pas daarna deze vooroplossing door de te maken spuit- of giet- of druppelvloeistof, die onmiddellijk toegepast

dient te worden. Niet voor langere tijd laten staan.

• AAterra ME niet mengen met andere middelen. Schoon water gebruiken.

Deze tips zijn ook in een geel kader opgenomen op de verpakking.

voor een goede verwerking van AAterra ME

Tips


Jeannette Vriend, coördinator

effectief maatregelenpakket

bij LTO Groeiservice

Previcur® Energy is een nieuw wapen in de strijd tegen Pythium en Phytophthora. De combinatie van twee actieve stoffen met twee geheel verschillende werkings-mechanismen zorgen voor een dubbel effectieve en trefzekere werking.

Previcur Energy is een systemisch werkend fungicide en bevat de werkzame stoffen propamo-

carb en fosetyl. Beide stoffen hebben een specifieke werking tegen schimmels uit de groep

van de Oömyceten. Hiertoe behoren onder andere Pythium en Phytopththora. Deze schim-

mels kunnen ernstige wortelrot en voetaantasting veroorzaken in onder andere tomaat,

paprika en komkommer.

GroeistimulansVan zowel propamocarb als fosetyl is bekend dat ze een positieve invloed hebben op de ont-

wikkeling van de plant. Previcur Energy brengt de eigenschappen van beide actieve stoffen

Trefzekere en dubbel effectieve werking

Dosering in komkommer, courgette en patisson: 1 tot 3 l/ha (behandeling evt. herhalen)

Dosering in aubergine, tomaat en paprika: 3 l/ha ((behandeling evt. herhalen)

Schema Komkommer

zaai transplanting bloeigroei ---------------------- oogst -----------------------vruchtzetting

Einde teelt

Eerste teelt

transplantingzaai bloei vruchtzetting -------------------------------------- oogst ---------------------------------------------

(Nov/dec) (Febr/Mrt)

14 dagen

(Mei)

blok om de4 weken herhalen

Preventief schema Tomaat & Paprika

Schema Komkommer


Einde teelt

Tweede teelt

1 l/ha 3 l/ha

7-10 dagen

Schema Komkommer


Derde teelt

1 l/ ha 3 l/ ha

7-10 dagen

samen, waardoor het middel een duidelijke

groeistimulans teweeg brengt in het gewas.

In diverse proeven is deze positieve invloed

duidelijk waargenomen.

Toepassing & doseringPrevicur Energy moet worden toegepast via

meedruppelen. Een behandeling kan het beste

worden uitgevoerd bij het uitplanten of bij

een beginnende aantasting. De beste resul-

taten met het middel worden verkregen als in

vruchtgroenten gekozen wordt voor een jaar-

rondschema met Aaterra ME (zie schema's).

De kracht van Previcur Energy• Zeer goede werking op Pythium en Phytophthora

• Dubbel effectieve werking door twee werkzame stoffen

• Curatief en preventief werkend

• Positief gewaseffect en groeistimulans

• Goede gewasveiligheid

• Ingebouwd resistentiemanagement

'Minder leunen op bestaande middelen',,Het middelenpakket voor de glastuinbouw zal de komende jaren steeds smaller worden. En dat betekent heel simpel: minder beschikbare middelen per plaag. We zullen daarom nóg meer in moeten zetten op geïntegreerde bestrijding, met alle aandacht voor een schoon begin en het hele seizoen door intensief scouten. Ook zaken als resistente of tolerante rassen en een 'plaagwerende' kasinrichting zullen veel meer aandacht moeten krijgen dan nu het geval is.''

Jeannette Vriend, coördinator effectief maatregelenpakket bij LTO Groeiservice vat in het

kort samen wat de glastuinbouwsector de komende jaren te wachten staat én waar volgens

haar de focus op moet komen te liggen. ,,We kunnen het ons niet meer permitteren om op

de bestaande middelen te leunen. Wanneer deze wegvallen of vanwege resistentievorming

minder goed werken, dan zal er in de meeste gevallen geen gelijkwaardig alternatief meer

beschikbaar zijn. Alles wat we nu hebben zullen we dus goed moeten beschermen en tege-

lijkertijd ondersteunen met andere ziekte- en plaagwerende maatregelen.'' Als voorbeeld

dat ook een stevig pakket middelen steeds vaker niet genoeg is, noemt ze de bestrijding van

echte meeldauw in komkommer. Hiervoor zijn op dit moment zeven middelen beschikbaar,

maar toch is de schimmelziekte maar heel moeilijk beheersbaar. ,,Andere maatregelen zoals

een betere spuittechniek, waardoor het gewas maximaal geraakt wordt, zullen hier meer

aandacht moeten krijgen. Gewasbescherming is méér dan alleen spuiten.''

Alle aandacht voor desinfectie en scoutenEen belangrijke stap om 'schoon' te beginnen is een goede desinfectie van de lege kas. Op

dit moment zijn hiervoor meerdere biociden met een gedoogstatus en slechts één middel

met een gewasbeschermingsstatus beschikbaar. Vriend hoopt dat er de komende jaren meer

desinfectiemiddelen hun gewasbeschermingsstatus terug krijgen. ,,Momenteel wordt een

grote groep biociden beoordeeld die nu alleen in een lege kas kan worden ingezet. Hopelijk

blijven er daarvan een aantal over die straks breed inzetbaar zijn voor de glastuinbouw, want

goede desinfectiemiddelen sparen hoe dan ook gewasbeschermingsmiddelen uit.''

Een tweede stap die de bestaande middelen zoveel mogelijk in de verpakking kunnen

houden is vroegtijdig en intensief scouten. ,,In mijn ogen heeft elk bedrijf een topscout nodig.

Iemand die alles op alles zet om plagen zo vroeg mogelijk te signaleren. Zet desnoods een

premie op het vinden van de eerste wittevlieg; dat loont altijd'', zo benadrukt Vriend.

Trips en wittevlieg blijven knelpuntenHoewel er volgens Vriend voor elke teler nog wel wat maatregelen te nemen zijn om het

bestrijdingsresultaat te verbeteren, blijven een aantal plagen voorlopig een knelpunt. De

belangrijkste daarvan is trips. ,,Zowel in groenten als in bloemen blijft trips een bottleneck-

insect. Met het huidige pakket aan middelen krijgen we de tripspopulatie nog maar zelden

op het gewenste nulniveau. En mijn inschatting is dat dit de komende jaren alleen maar

moeilijker zal worden. Een goede biologische basis, een slimme inzet van chemie en daarbij

een hele goede adviseur is voorlopig het maximale wat je kunt doen.''

Ook wittevlieg blijft voorlopig een knelpunt. ,,Ondanks dat er met roofmijten goede resul-

taten worden behaald, blijft het lastig om deze plaag goed onder controle te houden'', zo

merkt Vriend. Omdat er voorlopig geen zicht

is op nieuwe, betere middelen blijft een snel-

le detectie - met vanglinten of gele wanden

- en een optimale spuittechniek - waarbij de

planten maximaal geraakt worden - cruciaal

om wittevlieg onder de duim te houden.

'Waardevolle etiketuit-breiding Previcur Energy'

Een belangrijk middel waar de telers

heel erg blij mee zijn. Zo noemt

Jeannette Vriend de recente etiket-

uitbreiding van Previcur Energy in

andijvie, Spaanse peper en kruiden.

In andijvie zal Previcur Energy vooral

ingezet worden tegen Pythium, in krui-

den vooral tegen valse meeldauw.

Beide schimmels waren tot nu toe

niet of nauwelijks te bestrijden en

zorgden regelmatig voor misoogsten.

,,Voor de betrokken telers is deze

etiketuitbreiding groot nieuws, vooral

omdat het om een reguliere toelating

gaat die geldig is tot 2019. Dit biedt de

bedrijven een hoop zekerheid.''


Medewerker Daniel Bulczynski contro-

leert de gele vangplaten op wittevlieg.

Na acht maanden waarin vrijwel wekelijks

moest worden gespoten, lijkt de situatie

nu redelijk onder controle.

De kracht van Admire• Bewezen effectieve bestrijding van een breed scala aan insecten

• Krachtige en langdurige werking

• Zeer goede gewasverdraagzaamheid

Alles in de strijd tegen wittevlieg

Bedrijfsleider Damian Rutowicz (rechts)

overlegt met Johan van den Nouweland,

hoofd teelten personeelszaken bij Marjo-

land. ,,Het is jaren geleden dat we zoveel

problemen hebben gehad met wittevlieg.

We hebben echt alle mogelijke middelen

in moeten zetten; aan de biologie zijn we

geen moment toegekomen''', aldus Van

den Nouweland.

Om potentiële wittevlieg-haarden uit te

bannen, gebeurt het uitknippen van de

rozen dit seizoen extra nauwkeurig. Vooral

de ervaren medewerkers - zoals hier Dick

van der Laan - worden hiervoor ingezet.

Omdat wittevlieg zich graag op jonge

scheuten nestelen, worden ook deze

zoveel mogelijk verwijderd. Bij dit

'pluizen' wordt alle restmateriaal

netjes opgevangen in een schort

Het afgelopen seizoen is er wekelijks

gespoten tegen wittevlieg. Hierbij zijn

de beschikbare middelen zoveel moge-

lijk afgewisseld. Voorafgaand aan het

spuiten is er gedruppeld met Admire.

Admire: vertrouwde partner tegen luis en wittevliegMet Admire kan een breed scala aan zuigende insecten worden bestreden waaronder luis en wittevlieg.

Bloemisterij onder glas:• Admire is toegelaten als gewasbespuiting en substraattoepassing in alle bloemisterijgewassen onder glas.

• De dosering van Admire bij een gewasbespuiting is 0,01% (10 g/100 l water). Met name bij wittevlieg de bespuitingen enige malen

herhalen met een interval van 7 tot 10 dagen. Zorg dat het blad goed van onderen wordt geraakt!

• De dosering bij substraattoepassingen (druppelen) is 3,5 g/1000 planten ter bestrijding van luizen, 14 g/1000 planten ter bestrijding van

wittevlieg en 10 g/m3 bij eb- en vloed systemen.

Vruchten groenten onder glas:• Admire is toegelaten voor substraattoepassingen (druppelen) in aubergine, augurk, courgette, komkommer, tomaat, paprika en Spaanse

peper op kunstmatig substraat onder glas.

• De dosering van Admire is 3,5 g/1000 planten ter bestrijding van luizen en

• 14 g/1000 planten ter bestrijding van wittevlieg.

• Bij een hoge wittevlieg druk is het raadzaam om ca. 10 dagen na de toepassing van Admire een middel tegen volwassen wittevlieg toe

te passen.

Naast deze toelatingen onder glas is Admire ook nog toegelaten in groot aantal ander teelten zoals o.a. appel, peer, vaste planten, boom-

kwekerij, bloembollen en bolbloemen.

Nieuwe verpakking AdmireNaast de bekende 100 gram en 400 gram verpakking is Admire sinds vorig jaar ook beschikbaar in een 1,2 kg verpakking.

De 1,2 kg verpakking is een platte fles, van waaruit Admire makkelijk te doseren en te

verwerken is. Ook neemt deze verpakking weinig ruimte in de bestrijdingsmiddelenkast

in. De nieuwe verpakking is daarom bij uitstek geschikt voor telers die in korte tijd veel

Admire verwerken.


Stuur de ingevulde bon uit deze krant in een ongefrankeerde envelop naar:

Bayer CropScience B.V. T.a.v. Jessica Biermann Antwoordnummer 55074 3640 WB Mijdrecht

BON

,,Op dit bedrijf bestrijden we trips al jaren helemaal biologisch en dat willen we graag zo houden. Gelukkig zijn zowel Runner als Fame volledig veilig voor alle nuttige insecten en roofmijten.''

Ton Nijssen, teeltmedewerker bij Kwekerij Litjens in Horst en John van de Pasch, specialist paprika en aubergine bij Mertens.

,,Met het beschikbare pakket biologische bestrijders en spuit-middelen pak je alleen de stadia van de trips óp de plant; de ondergrondse stadia worden gemist. Met BIO 1020 erbij heb je de meest complete bestrijding van trips.''

Marieke van der Staaij, onderzoeker bij WUR Glastuinbouw in Bleiswijk.

,,In mijn ogen heeft elk bedrijf een topscout nodig. Iemand die alles op alles zet om plagen zo vroeg mogelijk te signaleren. Zet desnoods een premie op het vinden van de eerste wittevlieg; dat loont altijd.''

Jeannette Vriend, coördinator effectief maatregelenpakket bij LTO Groeiservice.

,,Oberon is het enige middel waarmee je met behoud van je biologie de tomatengalmijt goed op kunt ruimen. Zonder Oberon zou ik het einde van het jaar waarschijnlijk niet halen.''

Eric Volkering, bedrijfsleider bij J.A. Groenewegen in De Lier en Edwin Datthijn, specialist tuinbouw bij Van Iperen B.V.

COLOFONConcept en realisatie:

Bayer CropScience B.V.Reed Business B.V.

Vormgeving en opmaak:Claudia Roorda

Fotografie:Bayer CropScience B.V.

Drukwerk:Ascend

Dit is een uitgave van:Bayer CropScience B.V.Energieweg 1P.O. Box 231NL-3640 AE Mijdrecht

Onze gebruiksadviezen, zowel mondeling als schriftelijk verstrekt, berusten op uitge-breide proefnemingen. Wij adviseren naar beste weten volgens kennis van zaken van dit ogenblik, echter zonder daarvoor aansprakelijkheid op ons te nemen, omdat opslag/bewaring en toe-passing zich aan onze controle onttrek-ken. Beschrijvingen van een product, resp. gegevens over de eigenschappen daarvan betekenen niet, dat verantwoordelijkheid wordt gedragen bij eventuele schade. Lees voor gebruik altijd eerst het etiket.Puzzel mee en win een diner voor twee!

Houdt u van lekker eten en drinken in een goed restaurant? Los dan de onderstaande woordzoeker op!Uit de goede inzendingen worden drie winnaars getrokken. Zij krijgen elk een dinerbon ter waarde van 150.

De woorden hieronder zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Zoek ze op en streep ze af. De overgebleven letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.

Naam:

Adres:

Postcode: Plaats:

Teelt + bedrijfsgrootte:

De oplossing van de woordzoeker is:

Actievoorwaarden

Deze prijsvraag loopt van 20 oktober t/m 30 november 2010. Uit de goede inzendingen worden drie prijswinnaars getrokken. Deze prijswinnaars krijgen tussen 1 en 15 december bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

BLAD

BIJEN

GERBERA

GEWAS

INSECTEN

KAS

LARVE

LUIS

MIJT

OBERON

PAPRIKA

PHYTOPHTHORA

POTPLANTEN

PREVICUR

RESISTENTIE

ROOS

ROT

SCHIMMELS

SPINT

TEELT

TOMAAT

TRIPS

WITTEVLIEG

WORTEL

P O T P L A N T E N F A M EE H F W F M N E T C E S N IE C Y I IJ T P I V I E F T EG S E T O M A A T R I P S WP O L T O N E N P A A P E OR B IJ E N P E N R R I L B RE E R V M T H E E N I E B TV R D L S M B T T S P K L EI O E I U R I C H T R E A LC N S E E I U H M O E V D AU E N G K A S R C T R O T UR O O S A W E G P S S A E N

© www.puzzelpro.nl

Glastuinbouw Koerier okt 2010

Documents

Transcript of Glastuinbouw Koerier okt 2010