GIFVRIJ TUINIEREN

annick.hollebeke@telenet.be

= NATUUR-RIJKE TUIN

Gifvrij tuinieren

Biodivers:

inheemse planten

spontane ontwikkeling

heel veel verschillende planten

een tuin die het hele jaar door interessant is voor de inheemse

fauna

GIFVRIJ TUINIEREN

Waarvoor gebruiken we gif?

Zijn er alternatieven ?

– Onkruid

- Verhardingen

- Borders/moestuin

- Mos/paddestoelen

– Schadelijke insecten

– Ongedierte

– Plantenziektes

– Kunstmeststoffen

Waarom gebruiken we gif?

Bekijk het eens anders?

– Onkruid- =inheemse flora

– Schadelijke insecten- onontbeerlijk voedsel voor

nuttige insecten, vogels,

amfibieën, egels… (zonder eten, geen

leven!!)

– Mos- =natuurlijke begroeiing op

schaduwrijke plaatsen

– Paddestoelen- = natuurlijke opruimers

– Heel wat plantenziektes- JPJP (gezonde planten worden minder snel ziek)

- kunnen in toom gehouden

worden door o.a. slakken en

insecten

– Compost- Uitstekend voedsel voor uw

natuurrijke tuin

– Ongedierte

INHEEMSE

FLORA

Geen inheemse fauna

zonder inheemse flora

Onkruid of wilde planten ?

Zeker bloemenrijk, biodivers,

arbeidsarm, goedkoop,

super food voor insecten

en zeer decoratief…

Kruidenrijk gazon in volle zon

Welke planten geven ons problemen?

Planten ingedeeld volgens

voortplanting en groeiwijze

- Uitgroeiend wortelstelsel:

- pollenvormende planten

- planten met een diepe, rechte penwortel

of vertakte wortel

- planten met ondergrondse wortelstokken

of uitlopers.

- Vooral met zaad: - één- en tweejarigen, kortlevende overjarigen, bomen en struiken.

- Bovengrondse uitlopers: overjarige kruiden,

- Zich afleggende twijgen: struiken.

“Onkruid” voorkomen of verwijderen

–Nooit schoffelen in siertuin

–Afsteken en plaggen

–Maaien: - Voorkomen van verruiging en opschieten van houtgewassen.

- Heel wat planten verdragen geen maaibeheer.

- Afvoeren van het maaisel tegen verruiging.

–Wieden:–Selectief ongewenste planten verwijderen

–Onkruid voorkomen:–Vermijd blote grond

–Bedek de grond (mulching of planten)

–Vermijd lastige cultuurplanten en exoten die zich sterk uitzaaien of met ondergrondse of bovengronds uitlopers zich vermeerderen, woekerende klimplanten :

– Noorse esdoorn, Amerikaanse vogelkers, bamboe, gewone esdoorn, sierbraam, Japanse kerria, sneeuwbes, hop, bruidsluier

–Plaats framboos, braam in een boordje of tegen gazon

Wieden maakt essentieel

deel uit van tuinieren(leuk)

–Kruipende boterbloem

–Heermoes

–Haagwinde

–Kweek

–Distels

–Grote brandnetel

–Zevenblad

Probleemsoorten

Probleemsoortenmet ondergrondse uitlopers

Kruipende boterbloem

In graslanden:- Laten staan

Onder struiken en bomen:- Laten staan

In een bestaand plantsoen:- Bodem niet aanrijken.

In een nieuw aangelegd plantsoen:- Zoveel mogelijk op

voorhand plant (met wortels) verwijderen.

- Soorten planten die concurrentie met kruipende boterbloem aankunnen

Doorlevende plant met bovengrondse uitlopers

Komt voor op alle grondsoorten

Distels

Beheer van tweejarige distels (Speerdistel, Kale jonker, Kruldistel):

- Maaien vlak voor of na bloei

Beheer van overjarige distel (Akkerdistel):

- Intensief maaibeheer

- Eind juni, begin juli maaien en een tweede maal in augustus

- Het 2e en 3e jaar herhalen

–Tweejarig: vermenigvuldigen zich via zaad, doorlevend: vermenigvuldigen zich via uitlopers (op diepe penwortel) en zaad

Kweek

Kweek is één van de lastigste onkruiden. Voorkomen is dan ook de boodschap.

Bij aanleg: wortelstokken verwijderen of uitputten.

- Braakliggende terreinen inzaaien met

raaigras en veelvuldig maaien waardoor kweek verdwijnt.

- Diep ploegen

Jonge aanplant:

- Veelvuldig maaien

Oude aanplant:

- Geen probleem door beschaduwing

–Doorlevende plant met lange, taaie wortelstokken, komt voor op alle grondsoorten

Haagwinde

In graslanden:

- Zelden probleem; indien wel: maaien

In hagen, heggen en struikachtige aanplantingen:

- Geen bedreiging voor voortbestaan van deze houtgewassen

Bij een nieuwe en jonge aanplant van hagen, heggen en struiken:

- Bodembewerking: verwijderen van wortelkruiden (schoffelen of bovengrondse delen uittrekken)

- Massale woekering: beplanting heraanleggen, gras inzaaien en volgend seizoen intensief maaien

- Bodem niet bedekken met verhakseld hout

Doorlevende plant met lange, kruipende wortelstokken, komt voor op alle grondsoorten, slingerplant

Grote brandnetel

Kort grasland:

- Geen groeikans door intensief maaibeheer

Lang grasland:

- Eerst intensief maaibeheer, dan gewoon maaibeheer (2 à 3 keer per jaar)

Bomen en struiken:

- Intensief maaien en afvoeren

- Randen van beplanting afdichten met bijv. Spireasoorten,…

–Doorlevende plant met wortelstokken, groeit graag op matig vochtige en beschaduwde plaatsen, stikstofminnend

Zevenblad

In gazon:- intensief maaibeheer

In borders- Aanplanten concurrerende planten- In het voorjaar zoveel mogelijk

verwijderen Houtaanplantingen:

- Zevenblad als bodembedekker behouden

- Intensief maaibeheer aan randen voorkomt uitbreiding naar andere percelen

–Doorlevende plant met ondergrondse uitlopers, komt voor op alle bodemtypes, meestal vochtig en voedselrijk

Heermoes

Algemeen :- Herhaaldelijk ploegen of frezen. Dit zorgt wel

voor verspreiding van de wortelstok, maar uiteindelijk geraakt de plant uitgeput.

In kort grasland :- Geen probleem door frequent maaien

In hooiland of bloemenweide:Bodem niet verstoren. Door concurrentie metandere planten zal heermoes niet optimaal

groeien. Een afname is mogelijk na 10 jaar.

In een nieuw aangelegd plantsoen:- Intensief maaien of wieden. - Verdwijnt bij voldoende schaduw van zelf.

–Doorlevende plant met diepe, kruipende wortelstok. Groeit op droge tot vochtige voedselrijke bodem. In de schaduw is hij minder sterk en vormt hij geen probleem.

VERHARDINGEN

Milieu vriendelijk onderhoud

van verhardingen

Verhardingen, minder hard,

meer groen

Verhardingen: niet groter als

nodig, niet te strak afboorden

Kies de juiste materialen

Waterdoorlatend

Ecologische voetafdruk

Recuperatie materiaal

hakselhout

boomschijven

stapstenen

oude stenen uit

verbouwingen

Verhardingen, moet het altijd

volledig gesloten ?

Mos,…natuurlijke begroeiing

NUTTIGE OF

SCHADELIJKE

INSECTEN?

…

Insecten

– Schadelijk en nuttige !!

– Wat kiezen we ?- Alle insecten vervullen een NUTTIGE rol in de

natuur

- Wat is nuttig en wat schadelijk

- Hangt af van hoe je het beziet

• Bromvlieg

• Plantenetende insecten

• Stekende insecten, bloedzuigende insecten

Insecten

– Maken ons het leven af en toe zuur maar zonder deze kleine opruimers zou het leven voor de mens onmogelijk zijn.

– Planten in gunstige omstandigheden, niet vatbaar voor parasieten. Insecten ruimen zwakke, zieke planten op.

– DUS : JPJP

Minder gekende nuttige insecten

Oorworm: (nachtdier)

eet planten- en dierenresten,

insecteneitjes,

bladluizen

Bloempotje

met stro,

dahliabloemen,

druiventros

Minder gekende nuttige insecten

– Zweefvlieg eet stuifmeel & nectar (bestuiving)

Larven van sommige zweefvliegen leven in hommelnest en ruimen kadavers en uitwerpselen op

Andere larven eten bladluizen

Zweefvliegen vliegen van februari tot november. Zorg voor lang bloemen in de tuin (wilg, sleedoorn, sporkehout, vlier, paardenbloem, biggenkruid, gele ganzenbloem, asters, klimop, pastinaak. Deze planten trekken ook vlinders en hommels.

Minder gekende nuttige insecten

– Wesp eet in voorjaar

stuifmeel & nectar

werksters vangen

vliegen en muggen

voor larven

350 werksters

verzamelen in 6 uur

2500 vliegen en/of 650

steekmuggen

Minder gekende nuttige

insecten:

– Spinnen = voedsel voor vogels,

padden, kikkers. Spinnen zijn

kannibalen en eten veel insecten.

– Pissebedden eten spinneneieren

– Wespen geven spinnen aan larven

–Niet elk diertje is schadelijk!

–roofschildwants

–Elke vlinder is eerst een rups

–sluipwesp

Desmedt f.

Verkoop van “nuttige” insecten

Roofwants tegen trips

De roofwants is zwart met grijze/witte/bruine vlakken op vleugels,

1,4-2,4 mm groot (adulten), of geel (jonge nimfen). De wants gaat

na uitzetten onmiddellijk op zoek naar trips. De roofwants leeft

hoofdzakelijk van trips en tripslarven, die hij leegzuigt en

opeet. Roofwants leeft bij afwezigheid van trips ook van bladluis,

spint, vlindereieren en stuifmeel.

Toepassing

De toepassing is eenvoudig: de inhoud van het flesje uitstrooien

op de bladeren van de plant (en niet op de bloem).

De toepassingsinstructie wordt meegestuurd.

EEN TUIN WAAR

DIEREN WELKOM ZIJN

Openheid

Water

Voedsel

Bescherming

Nestgelegenheid

GEDIERTE OF ONGEDIERTE?

WAT IS ONGEDIERTE?

WELKE DIEREN?

NUTTELOOS OF SCHADELIJK?

Zoogdieren

– Mollen eten hoofdzakelijk

regenwormen maar ook larven,

poppen, slakken en soms een

jonge muis of kikker

– Egels zijn insectivoren (kevers,

aardwormen,rupsen,oorwormen,

naaktslakken, duizendpoten)

Amfibieën

– Padden eten alles wat beweegt

(bladluizen, krekels, vliegen,

kleine wormen, naaktslakken,

veel larven van insecten.

– Hoe groter de pad , des te

groter de prooi …

Wat met ongewenste gasten?

– Niet elke gast is een plaag:

– - leer je gasten kennen

– - streven naar natuurlijke evenwichten

– " Ik heb last van…" = rekbaar begrip

– Teveel ongewenste gasten:

– - aanplanten wat doelgroep niet lust

– - gebruik van natuurlijke middelen

– - verjagen

– - aantrekken natuurlijke vijanden

Een "plaag" in een ecologische siertuin

- Aantasting = enkele dieren op een plant

- Plaag

= grote hoeveelheden dieren op een plant

≠ ramp

planten herstellen zich meestal nog in hetzelfde groeiseizoen!

Dieren in de tuin

Waarom dieren in

de tuin?

Uit eigenbelang:• Koolmees=9000 rupsen aan jongen

• Pimpelmees overwintert op fruitmotten en rupsen

• Spreeuw bestrijdt emelten, die de wortels van het gras

opeten, ze verluchten de gazon (niet meer verticuteren)

• Zanglijsters eten huisjesslakken

• Egels, amfibieën verorberen heel veel slakken

• Uil/Torenvalk vijand van de woelmuizen

• Wezel vangt muizen

• Mollen eten veel regenwormen, maar ook soms slakken

• Slakken zijn afvalopruimers

• …

annick.hollebeke@telenet.be

Hoe maken we onze tuin

aantrekkelijk voor dieren?

Openheid

wadi

Amfibieën houden aantal

insecten in evenwicht.

Water belangrijk voor vogels

in de zomer

Broedplaats voor libellen

Water, bron van

alle leven

Libellen eten verschillende vliegende insecten. Houden

aantal muggen boven en onder water in toom

Vijvertje met waterplanten(eitjes afzetten)

Niet te clean!

– Holle stengels = broedkamer voor solitaire bijen

– Takkenrillen schuilplaats voor egels (eten

insecten, slakken)

– Steenhopen kweekplaats voor insecten

– Organisch afval= ideale voedingsbron voor

bodem en planten

Belang van strooisellaag

Desmedt f.

– Leefomgeving:

- drinkwater

- regenwater

- voeding

- lucht...

– In ons lichaam:

- moedermelk

- lichaamsvet

- urine

- bloed

Pesticiden zitten overal

Desmedt f.

Gifvrij tuinieren, doe het voor hen!!

–‘Gaat het hier

–over mij?

Desmedt f.