Het geweten van de zoÍgverlener,a .- Zorgorganisaties weten nietL É, altijd goed hoe om te gaan metIt It personeelsleden die gewetens-bezwaren hebben tegen het uitvoeren vanbepaalde handelingen. Denk aan zorgverle-ners die bijvoorbeeld weigeren zich te latenvaccineren waardoor zij patiènten moge-lijk in gevaar brengen. Of studenten dieweigeren lichamelijk onderzoek bij elkaarte (leren) doen. En een verpleegkundige diegewaagd wgrdt om zorg te verlenen die hijzelf niet verantwoord vindt, omdat het ommedisch zinloos handelen zou gaan.

Terugkijkend naar mijn eigen ervaringenstel ik vast dat de ethische beoordelingvan sommige zaken in de loop der jarenveranderd is. Zaken die ik eerst gewoonvond, keur ik nu af. Bijvoorbeeld: geféteerdworden door een farmaceutisch bedrijf omeen congres bij te wonen, vond ik ooit ac-ceptabel. Nu zie ik dat het een ongewenstebeinvloeding met zich meebrengt.

Bij andere dilemma's, zoals hoe te hande-len bij patiènten die ongeneeslijk ziek zijnof die om euthanasie wagen, is mijn stijlvan optreden wel veranderd maar niet mijnijkpunt het belangvan de waarderingvanhet door God gegeven leven.

In welke mate is het geweten een veiligbaken bij praktische dilemma's in de werk-situatie? Het is merlauaardig dat christenenzo hoog opg-even van het geweten. Want

aan de ene kant helpt ons geweten om al-gemene kennis van God en van Zijn werkente hebben. Maar aan de andere kant is hetgeweten iets subjectiefs, waarbij het zelfsanrak en besmet (niet zuiver) kan zijn.

Bij ethische dilemma's kan het gewetendus wel een hulpmiddel zijn -in de zin vaneen moreel kompas- maar zonder toelich-ting is het alleen steekhoudend voor depersoon in kwestie. Een toelichting gevenis extra relevant in een samenleving dieeen vage verwijzing naar religie makkelijk

Miin stijl vanoptreden is welveranderd, maarniet mijn iikpuntafdoet als primitief en onwetenschappelijk.Voor een werknemer levert bezwaar makenop grond van zijn geweten hooguit wijstel-ling op van de opgedragen taak, maar hijzal vervolgens eveneens het ongemak ervanmoetgn verduren - wellicht ook van hetbesef lastig gevonden te worden.Injuridische zin heeft een zorgverlener

met een aantal plichten en regels te maken

die als een oplopend systeem van tredenbeschouwd kunnen worden. Zo bestaan erlokale protocollen (in detail is beschrevenhoe het werk te doen, wanneer en doorwie) en meer bindende richtlijnen (adviezenvoor het werk die gebaseerd zijn op weten-schappehjk onderzoek en bredere ervaring).Daarnaast zijn er wettelijke regels: van delaagste stap (aanwijzing van de leiding-gevende) via dienstopdracht, cao-bepalingennaar wettelijke plichten.

Tot die laatste categorie behoort de Wetop de geneeskundige behandelingsover-eenkomst (WGBO), die in algemene termenspreekt van de plicht een goed hulpverlenerte zijn. Dit alles vorrnt geen handvat voorwie moeite heeft met de opgedragen taak ofdaar regelrecht gewetensnood bij ervaart.

Bij ernstige bezwaren is het eerste adviesom raad te wagen aan een eryaren collegaofeen beroepsvereniging. Hierbij is hetzaak orù helder te lirijgen welke handelin-gen het probleem zijn, welke onderbouwinghiervoor bestaat, ofer een reèel verbandbestaat tussen de bezwaren en de opgelegdewerkzaamheden en ten slotte of er alter-natieve werkzaamheden binnen de instel-ling mogelijk zdn. Met deze aanpak laat degewetensbezwaarde zien het ongemak niet

il"':;::l:""T1;J''Tj;:i"î1il t tgevolgenvantewruenoragen. t J