GEWEST GOOI EN VECHTSTREEK

SAMENWERKINGSVERBAND VAN DE GEMEENTEN BLARICUM BUSSUM HILVERSUM HUIZEN LAREN MUIDEN NAARDEN WEESP WIJDEMEREN

www.gewestgooienvechtstreek.nl

Portefeuillehoudersoverleg Wonen, Welzijn en Zorg d.d. 5 juli 2012 Portefeuillehoudersoverleg Gezondheidszorg d.d. 5 juli 2012

Agendapunt:

ONDERWERP: Een leven lang gezond en de positionering van de gemeenten

Nummer: 12.0010776

Bijlagen: 1 .Visienotitie GGD Flevoland en Gooi en Vechtstreek Een leven lang gezond 2. Notitie positionering publieke gezondheidszorg

Gewenste behandeling:

X = bespreken | = instemmen met advies X = ter kennisneming

Deze oplegnotit ie, met bijgevoegde documenten heeft als doel de ontwikkelingen in de regio Gooi en Vechtstreek naast elkaar te leggen en verbinding tot stand te laten komen.

De eerste notit ie is het eerste resultaat van de bestuursopdracht aan GGD Gooi £t Vechtstreek (mogelijkheden te onderzoeken van de intensivering van de samenwerking met GGD Flevoland), opgesteld door beide diensten en betreft de missie en visie voor de gezamenlijke GGD'en. Deze moet de basis vormen voor de intensieve samenwerking met de GGD Flevoland.

De tweede noti t ie gaat over de positionering van de gemeenten in de publieke gezondheidszorg. Deze notit ie is bestuurlijk gedragen door de stuurgroepen drie decentralisaties, jeugd en Wwz en onderschreven door de lokale beleidsambtenaren publieke gezondheidszorg, Wmo en jeugd. Beide notities raken de relatie van de gemeenten ten opzichte van Publieke gezondheid.

De noti t ie over de positionering van gemeenten in de publieke gezondheidszorg neemt als vertrekpunt dat de inhoudelijke verbondenheid van publieke gezondheid, welzi jn en jeugd toeneemt. Op al deze velden streven zij naar vergroting van zelfredzaamheid, eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid van burgers. Daaruit wordt geconcludeerd dat het effectiever en eff iciënter is om budgetten bij elkaar te voegen en tot één integraal beleidsplan zorg en welzi jn te komen. De notit ie gaat uit van dat deel van de Publieke gezondheid waar er sprake is van beleidsvrijheid op het terrein van welzijn en jeugd.

In de missie en visie notitie van GGD Gooi & Vechtstreek en de GGD Flevoland is de preventieve gezondheid vertrekpunt voor het denken. De Publieke gezondheid in den brede bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van de totale populatie, met speciale aandacht voor risicogroepen. Inzet van het werk is "één gezin één plan" (notitie positionering gemeenten), én "8 mil joen gezinnen géén plan" (Visie document Een leven lang Gezond).

POSTBUS 514 1200 AM HILVERSUM / HEUVELLAAN 50 1217 JN HILVERSUM / TEL (035) 692 64 44 / FAX (035) 692 64 40 / BNG 285031430 OPENBAAR VERVOER:NS-STATION HILVERSUM-NOORD / TREINTAXI NS-STATION HILVERSUM CENTRAAL / BUSLIJNEN 105, 106 EN 107

De GGD'en voeren een aantal wette l i jke taken voor de gemeenten uit , die vragen om handelen, coördineren en om adviseren over de publieke gezondheid. Bij 90 tot 95% van de inwoners is er geen hulp en zorg nodig. Waar dat wel het geval is sluit de GGD zich aan bij het gemeentelijk beleid en de lokale/regionale aanpak.

Gelet op bovenstaand concluderen we dat beide notities complementair zijn aan elkaar. • de notit ie over de positionering van de gemeenten heeft betrekking op de beleidsvrije

ruimte van de gemeenten en de organisatie van de zorg en hulpverlening aan inwoners die met problemen worden geconfronteerd. De gevraagde besluiten richten zich met name op het beleid t.a.v. zorg en hulpverlening aan kwetsbare groepen en jeugd.

• De GGD notit ie heeft betrekking op het beleid en de organisatie van de publieke gezondheid voor de totale populatie. Waar dat leidt tot constatering van een behoefte aan zorg en hulpverlening sluit zij aan op het lokale beleid en de lokale organisatie in de regionale context van de Gooi en Vechtstreek.

Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de bedrijfsvergelijking tussen beide GGD'en. Deze wordt met beide voorzitters van de portefeuillehoudersoverleggen besproken en op 11 ju l i gepresenteerd aan beide portefeuillehoudersoverleggen. Op basis hiervan worden voorstellen uitgewerkt over de voortgang van dit proces.

Het is belangrijk om de verbindingen tussen verschillende lopende processen te bewaken, zoals de positionering van gemeenten in de publieke gezondheidszorg, de intensivering van de samenwerking tussen de GGD-en en de decentralisaties. Wij stellen de volgende besluiten voor:

Ontwerp- beslui ten: 1. Beide notities, te weten het visiedocument "Een leven lang gezond!" en de not i t ie "positionering publieke gezondheidszorg" vast te stellen.

2. De GGD besturen gezamenlijk op 11 ju l i a.s. aan de directie van beide GGD-en te vragen om voor 1 oktober a.s. een plan van aanpak te presenteren gericht op intensivering van de samenwerking van GGD Gooi & Vechtstreek en GGD Flevoland op het terrein van de wette l i jke (preventieve) publieke gezondheidstaken.

3. Ten aanzien van de onderdelen OGGZ en JGZ een voorbehoud te maken. Deze onderdelen worden door de gemeenten betrokken bi j de transitie van de Jeugdzorg en worden lokaal in de G&V ingebed.

4. Ten aanzien van de communicatie over 1 en 2 nadere afspraken te maken over gezamenlijke beleidsontwikkeling en afstemming tussen beide GGD'en en de gemeenten.

Pagina 2 van 2

GOOI ft VECHTSTIÏEK SÊÊtLmÊÊ^JE^Êm Flevoland

Een leven lang gezond! Visiedocument GGD'en Flevoland en Gooi en Vechtstreek

2012-2016

Afdeling GGD Flevoland en Gooi en Vechtstreek Versie 0.5 Datum 22 mei 2012 Status definitief Vaststelling door/ datum Directies op 22 mei 2012

Inleiding De GGD'en Flevoland en Gooi en Vechtstreek 1 gaan intensief met elkaar samenwerken. Op 15 december 2011 is deze intentie bestuurlijk bekrachtigd.

Het bundelen van de kracht vermindert de kwetsbaarheid en verhoogt de efficiency en kwaliteit. Om als gemeentelijke gezondheidsdienst de publieke gezondheid in de toekomst effectief te kunnen dienen spreken de directies en managementteams van beide GGD'en in dit document hun gezamenlijke visie uit. Als verbindend toekomstperspectief!

Doel Dit document heeft als doel om te komen tot een bestuurlijk gedragen toekomstperspectief en vormt de voorwaarde voor en het fundament onder de samenwerking van beide GGD'en.

Context

In de toekomstvisie anticipeert de GGD op de volgende maatschappelijke ontwikkelingen:

Andere visie op de rol van de overheid

Burgers worden aangesproken op hun eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid tot participatie. De overheid ziet voor zichzelf een kleinere rol in het aanreiken van oplossingen. Haar aandacht verschuift van "ziekte en zorg" naar "gedrag en gezondheid". Voor de WMO is dit beleid uitgewerkt. Dit wordt ook vertaald naar de manier waarop wij naar publieke gezondheid kijken. Integraliteit De regie op de publieke gezondheid, jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning, arbeids­participatie en veiligheid ligt bij of verschuift naar de gemeenten. Dit vraagt veel van de gemeenten in een ti jd met teruglopende budgetten. Gemeenten moeten dit ondervangen door een integrale aanpak en een strak uitgelijnde organisatie. Alleen dan bereiken wij a) de bevordering van participatie, b) verbinding tussen deze beleidsterreinen rond dezelfde kwetsbare mensen (één gezin, één plan, één aanpak) en c) financiële houdbaarheid.

Toenemende behoefte aan verbinding, ook op scholen Binnen de verschillende beleidsterreinen die toezien op de gezondheid en het welzijn van burgers zijn tal van organisaties betrokken, zoals gemeenten, publieke en private zorgaanbieders, onderwijsinstellingen, politie en justit ie. Effectieve en efficiënte verbinding tussen deze partijen bevordert het resultaat en voorkomt coördinatie op coördinatie.

Toenemende zorgen over (de kosten van) de gezondheidszorg en uitval van beroepsbevolking Met preventie en vroegtijdige signalering is de grootste gezondheidswinst te behalen. De overheid staat voor de uitdaging om via preventie en vroegtijdige signalering de gezondheid op individueel en collectief niveau te bewaken, te beschermen en te bevorderen. In het belang van het individu en van onze maatschappij, dat zich uit in gezondheidswinst en participatie.

Missie van de GGD De GGD bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van haar inwoners. Een leven lang gezond!

Kernwaarden van de GGD Wij zijn een betrouwbare partner voor gemeenten en (netwerk)organisaties. Wij staan onafhankelijk in het veld, zijn betrouwbaar als adviseur en transparant over onze resultaten. Wij zijn voor de burger pleitbezorger van de publieke gezondheid. Onze kracht ontlenen wij aan onze deskundigheid, betrokkenheid en innovatief vermogen.

1 Hierna, omwille van de leesbaarheid: de GGD

Missie, visie, strategie en organisatiedoelstellingen GGD'en Flevoland en Gooi en Vechtstreek 2

Toekomstvisie van de GGD De gemeente is ervoor verantwoordelijk dat haar burgers de beste mogelijkheden krijgen om veilig en gezond oud te worden. De Gemeentelijke Gezondheidsdienst zorgt ervoor dat de bestuurlijke gezondheidsambities van de gemeente worden waargemaakt. De directeur Publieke Gezondheid is daarbij de rechterhand van het openbaar bestuur en is de verbindende schakel naar partijen in de zorg.

De GGD (1) heeft kennis van de gezondheidssituatie, (2) heeft kennis van de mogelijkheden om gezondheidswinst te behalen, (3) heeft kennis van de politieke ambities van gemeenten, (4) verbindt het publieke domein met het domein van zorgaanbieders en hulpverleners, (5) ziet erop toe dat vraag en aanbod van hulp en zorg op elkaar aansluiten, (6) coördineert de inzet als dat nodig is, (7) voert haar zorgtaken uit en (8) organiseert ontbrekende zorg waar noodzakelijk.

Strategie

De GGD maakt het gemeentelijk gezondheidsbeleid waar door:

1. Kennis De GGD is de bron van gezondheidsinformatie voor de gemeente. Daarvoor doet de GGD epidemiologisch onderzoek, beheert de GGD registratiesystemen of heeft daar toegang toe en is de GGD aanwezig op plaatsen waar informatie ontstaat en wordt verzameld, zoals bij de jeugdgezondheidzorg, infectieziektebestrijding en meldpunten. De publieke positie van de GGD waarborgt een onafhankelijk gebruik van deze informatie. Met deze informatie biedt de GGD de gemeente een actueel inzicht in de gezondheidssituatie van haar bevolking en signaleert de GGD vroegtijdig bedreigingen voor de volksgezondheid. De GGD heeft kennis over effectieve interventies. Deze inzichten worden benut om de gemeenten te adviseren bij het maken van beleid voorde publieke gezondheid.

2. Coördinatie Met een groeiend aantal aanbieders binnen de publieke gezondheid neemt de behoefte aan coördinatie toe. Als door gemeenten gestuurde organisatie is de GGD bij uitstek geschikt voor deze coördinerende rol. De GGD:

bouwt en onderhoudt zorgnetwerken voor effectieve aanpak binnen ketens (social engineer); stemt het gemeentelijk beleid en het zorgaanbod op elkaar af (met de mogelijkheid tot zorginkoop); organiseert een integrale aanpak van de publieke gezondheid.

De decentralisaties op het sociale domein maken integrale aanpak mogelijk op jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning en zorg bij werk en inkomen. De GGD coördineert de uitvoering van de publieke gezondheid en is voor de gemeenten aanspreekpunt voor verbinding van de publieke gezondheid met het sociaal domein.

3. Handelen De GGD staat midden in de maatschappij en handelt namens de gemeente om de gezondheid van burgers te beschermen, te bewaken en/o f te bevorderen. De GGD voert interventies uit die bijdragen aan de aanpak van gezondheidsbedreigingen en het behalen van gezondheidswinst. Hierin passen de reguliere en wettelijke taken van de GGD (zoals screening en infectieziektebestrijding), de taken van de GGD bij incidenten, rampen en crises (zoals opgeschaalde acute en publieke zorg) en interventies in het systeem van zorgverlening rondom een gezin (vangnet en zorgregie met doorzettingsmacht).

Missie, visie, strategie en organisatiedoelstellingen GGD'en Flevoland en Gooi en Vechtstreek 3

Organisatiedoelstell ingen De samenwerking tussen de GGD Flevoland en Gooi & Vechtstreek biedt kansen voor de verdere ontwikkeling van de GGD'en in de beide regio's. De onderstaande doelstellingen voor 2013-2016 vloeien voort uit de missie en visie van de GGD. Gedurende het samenwerkingstraject worden deze richting gevende doelstellingen op afdelingsniveau verder geconcretiseerd.

1. Deskundig partner voor gemeenten

De GGD is de deskundig beleidsadviseur voor gemeenten voor publieke gezondheid.

Dit houdt in dat de GGD:

beschikt over actuele en relevante informatie die de gemeenten inzicht geeft in de gezondheidssituatie op landelijk, regionaal en lokaal niveau; kennis heeft van de beleidsprioriteiten van de gemeenten op het gebied van gezondheid en op de beleidsterreinen waarin het aspect gezondheid aan de orde is of kan zi jn; kennis heeft over interventies die beschikbaar zijn en over hun effectiviteit en toepasbaarheid in onze regio; op basis van data of analyses, of op verzoek, gemeenten adequaat adviseert over beleid en preventieprogramma's om de gezondheid van de inwoners te beschermen, bewaken en /o f te bevorderen; de gemeenten op ambtelijk en bestuurlijk niveau ondersteunt over de wijze waarop zij hun verantwoordelijkheid voor de publieke gezondheid in hun lokale beleid kunnen verwerken; het aanbod van gezondheidsbevorderende instellingen monitort en toetst op toepasbaarheid voor problemen in onze regio of gemeenten.

2. Erkende netwerkorganisatie

De regio's Flevoland en Gooi en Vechtstreek beschikken over met elkaar verbonden netwerken voor publieke gezondheid 2, jeugdgezondheidszorg, openbare geestelijke gezondheidszorg en opgeschaalde zorg.

Dit houdt in dat de GGD:

een plan van aanpak heeft voor de borging en implementatie van de coördinerende netwerkrol van de GGD, te beginnen met de taken op het gebied van de publieke gezondheid (2013); afspraken maakt met partijen binnen de publieke gezondheid, jeugdgezondheidszorg jeugdgezondheidszorg, openbare geestelijke gezondheidszorg en opgeschaalde zorg (eind 2014); beschikt over functionele netwerken waarbij de partners samen effectief, doelmatig en eigentijds uitvoering geven aan de door gemeenten vastgestelde programma's voor publieke gezondheid, jeugdgezondheidszorg, openbare geestelijke gezondheidszorg en opgeschaalde zorg, onder coördinatie van de GGD;

3. Gezonde burgers

De gezondheid van de inwoners van Flevoland en Gooi en Vechtstreek verbetert door effectief beleid en doelmatige uitvoering van de publieke gezondheid.

Dit houdt in dat de GGD:

2 Zie: wettelijke taken publieke gezondheid, pagina 6

Missie, visie, strategie en organisatiedoelstellingen GGD'en Flevoland en Gooi en Vechtstreek 4

zorg draagt voor de uitvoering van het gemeentelijk beleid voor de publieke gezondheid, jeugdgezondheidszorg, openbare geestelijke gezondheidszorg en opgeschaalde zorg, deels door zelfstandige uitvoering, deels door de coördinatie van inbreng van anderen; partij is binnen gemeentelijke structuren voor opschaling waarbinnen een a) integrale aanpak tussen de verschillende beleidsterreinen wordt bevorderd, b) coördinatie op coördinatie wordt voorkomen en c) snelle terug geleiding van gezinnen/ cliëntsystemen naar de reguliere zorg of naar volledige participatie wordt gestimuleerd.

4. Efficiënte uitvoerder van zorgtaken

De GGD levert uitstekende zorg.

Dat houdt in dat de GGD:

adequaat uitvoerder is van de wettelijke vastgelegde taken op het terrein van publieke gezondheid 3 ; in opdracht van het bestuur de integrale jeugdgezondheidszorg (0-19 jaar) realiseert en coördineert in de regio's Flevoland en Gooi en Vechtstreek, met aandacht voor zorg- en ondersteuningsbehoeftige gezinnen en waarbij jeugdigen waar nodig onafhankelijk worden doorverwezen naar zorgaanbieders (2014). zorg draagt voor de vangnetfunctie voor die mensen of groepen die door de reguliere hulpverlening niet of onvoldoende worden bereikt; de functie van zorgregisseur met doorzettingsmacht levert (in Flevoland de brandpuntfunctie genoemd) voor het oplossen van complexe en/of meervoudige gezinsproblematiek, indien de normale zorgcoördinatiestructuren onvoldoende antwoord geven (2014). het door de Veiligheidsregio's en GGD bestuur vastgesteld beleid voor GHOR en opgeschaalde (publieke)zorg realiseert op het gebied van fysieke en sociale veiligheid; het door het bestuur van de GGD Flevoland vastgesteld beleid realiseert voor de Regionale Ambulancevoorziening Flevoland.

5. Eigentijdse organisatie De GGD werkt voortdurend aan verbetering van producten en diensten om publieke gezondheid effectief en efficiënt te kunnen uitvoeren in de zich ontwikkelende omgeving. De GGD'en Flevoland en Gooi en Vechtstreek zijn solide en moderne organisaties en weten hun doelgroepen te bereiken en te beïnvloeden.

Dat houdt in dat de GGD:

HKZ gecertificeerd is en blijft; innoveert (onder meer op het terrein van e-GGD) en voortdurend stuurt op verbetering van diensten en op competentieontwikkeling van medewerkers. door de samenwerking (of fusie) en daardoor toegenomen schaalgrootte minder kwetsbaar, kwalitatief beter en efficiënter is; door de gemeenten wordt ervaren als deskundig, betrouwbaar, efficiënt en effectief, flexibel, proactief, transparant en verantwoord.

3 Zie: wetteli jke taken publieke gezondheid, pagina 6

Missie, visie, strategie en organisatiedoelstellingen GGD'en Flevoland en Gooi en Vechtstreek 5

Taken van de publieke gezondheid

Wettelijke taken De GGD draagt onder regie van de gemeenten zorg voor de uitvoering van de wettelijke taken: - jeugdgezondheidszorg (inclusief het uitvoeren van het rijksvaccinatieprogramma);

medische milieukunde; - technische hygiënezorg;

bevolkingsonderzoeken; epidemiologie; gezondheidsbevordering; openbare geestelijke gezondheidszorg; lijkschouw en euthanasieverklaring; preventieve ouderenzorg; infectieziektebestrijding;

- tuberculosebestrijding en seksueel overdraagbare aandoeningen, inclusief bron en contactopsporing;

- toezicht kinderopvang.

Plustaken Daarnaast draagt de GGD op verzoek van gemeenten uitvoering van 'plustaken', waaronder:

sociaal-medische advisering; reizigersvaccinaties; forensische geneeskunde (arrestantenzorg, letselbeschrijving, e t c ) ; SOA spreekuur (Sense); Gezondheidsscreeningen.

Opgeschaalde taken De GGD is wetteli jk verplicht zorg te dragen voor taken binnen de rampen bestrijding en crisisbeheersing:

Medische Milieukunde; Infectieziektebestrijding; Psychosociale nazorg; Gezondheidsonderzoek na rampen.

De GGD beschikt over een opschalingsstructuur en het netwerk om deze taken in grootschaligheid te kunnen verrichten. De GGD voert de wettelijke taken in het kader van de GHOR uit in opdracht van de Veiligheidsregio Flevoland en Gooi en Vechtstreek, zij voert regie over de voorbereiding op opgeschaalde geneeskundige hulpverlening, stuurt de geneeskundige hulpverlening aan tijdens rampen en crises en adviseert overheden vanuit geneeskundig perspectief.

Ambulancezorg De GGD Flevoland levert de ambulancezorg en meldkamerfunctie binnen de regio Flevoland. De ambulancezorg van de regio Gooi en Vechtstreek is via het Gewest Gooi en Vechtstreek verbonden met de GGD Gooi en Vechtstreek.

Missie, visie, strategie en organisatiedoelstellingen GGD'en Flevoland en Gooi en Vechtstreek 6

Portefeuillehoudersoverleg Wonen, Welzijn en Zorg d.d. 5 juli 2012

Agendapunt: 16

ONDERWERP: Notitie Publieke Gezondheidszorg

Nummer: 12.0010631

Bijlagen: 1

Gewenste behandeling in WWZ:

O = bespreken X = instemmen met advies O = ter kennisneming

Inleiding:

Landelijke, regionale en lokale ontwikkelingen laten zien dat de verbindingen tussen de terreinen van publieke gezondheid, welzijn en jeugd steeds hechter worden. De doelen die vanuit elk van deze terreinen wordt nagestreefd (zoals de zelfredzaamheid, eigen kracht en eigen verantwoordelijk aanspreken en vergroten om gezondheid, participatie, opgroeien en opvoeden te bereiken) en de middelen die hiervoor worden ingezet komen overeen of liggen in eikaars verlengde. Met de decentralisatie van de AWBZ en de transitie van de jeugdzorg moet onze blik deze afzonderlijke beleidsterreinen overstijgen, als we in deze operaties het beste resultaat willen bereiken. Zo kan de uitwerking van de transitie van de jeugdzorg leiden tot een andere positionering van de JGZ en kan de decentralisatie van de AWBZ leiden tot een grotere rol van het Wmo loket binnen de OGGZ.

Inhoudelijk is voor gemeenten de publieke gezondheid als beleidsterrein niet meer los te zien van jeugd en welzijn. Op lokaal niveau leidt dit bij diverse gemeenten al tot een gecombineerde nota welzijn en gezondheid. De regionale strategische agenda die nu in ontwikkeling is, integreert ook de verschillende beleidsterreinen. Zaak is nu om de verbinding van de publieke gezondheid met de andere terreinen te borgen, zowel bestuurlijk, beleidsmatig als op uitvoerend niveau. Met dit voorstel wordt daarvoor een stap gezet. In de notitie Publieke Gezondheidszorg en de GGD wordt het voorstel verder uitgewerkt.

Advies WWZ:

Akkoord gaan met deze nota:

- Akkoord gaan met de geformuleerde visie van de publieke gezondheid binnen welzijn en jeugd - Akkoord gaan met de geformuleerde wijzigingen en actiepunten:

• De ambtelijke en bestuurlijke portefeuillehoudersoverleggen gezondheidszorg per september integreren in de bestaande overleggen Wwz en jeugd.

• De regievoering en beleidsontwikkeling bij gemeenten en bij de algemene dienst van het gewest beleggen. Dit vraagt van gemeenten een wijziging van de opdrachten aan de GGD en de algemene dienst van het gewest.

• Op een zorgvuldige wijze de beleidscapaciteit bij de GGD in kaart brengen en afbouwen en opschalen van deze capaciteit bij de algemene dienst.

• De GGD ontslaan van de opdracht om de mogelijkheden te onderzoeken van een 'efficiency­slag' van de beleidscyclus, waarbij gekeken moet worden naar een andere taakverdeling tussen de beleidsmedewerkers van gemeenten en van de GGD.

• Het formuleren van een bestuursopdracht aan de GGD waarin gemeenten per taak de gewenste resultaten en kaders formuleren voor de komende jaren. Waar relevant, wordt de gewenste schaalgrootte benoemd.

• Benoem dat de vanuit de GGD en de algemene dienst een aantal activiteiten gezamenlijk wordt opgepakt, zoals het project tegen eenzaamheid en de geplande quick scan op het terrein van ouderengezondheidszorg; Het versterken van de verbinding tussen de Wmo loketten en eerste lijnsgezondheidszorg en het stimuleren van de samenwerking tussen preventie en curatie.

• Het bewaken van de voortgang en het uitwerken van de vervolgacties beleggen bij de algemene dienst van het gewest, onderdeel WWZ, onder de eindverantwoordelijkheid van de gewestsecretaris.

Publieke gezondheidszorg en de GGD

Deze notitie beschrijft een aantal ontwikkelingen die aanleiding geven tot verandering van het beleidsveld van de publieke gezondheid en de rol van de GGD, schetst een nieuwe invulling van dit veld en stelt een aantal aanpassingen voor om invulling uit te werken.

Aanleiding Een aantal ontwikkelingen geven aanleiding om het beleidsterrein van gezondheidsbeleid en de rol van de GGD aan te passen.

Inhoudelijke verbondenheid publieke gezondheid, welzijn en jeugd neemt toe Landelijke, regionale en lokale ontwikkelingen laten zien dat de verbindingen tussen de terreinen van publieke gezondheid, welzijn en jeugd steeds hechter worden. De doelen die vanuit elk van deze terreinen wordt nagestreefd (zoals de zelfredzaamheid, eigen kracht en eigen verantwoordelijk aanspreken en vergroten om gezondheid, participatie, opgroeien en opvoeden te bereiken) en de middelen die hiervoor worden ingezet komen overeen of liggen in eikaars verlengde. Met de decentralisatie van de AWBZ en de transitie van de jeugdzorg moet onze blik deze afzonderlijke beleidsterreinen overstijgen, als we in deze operaties het beste resultaat willen bereiken. Zo kan de uitwerking van de transitie van de jeugdzorg leiden tot een andere positionering van de JGZ en kan de decentralisatie van de AWBZ leiden tot een grotere rol van het Wmo loket binnen de OGGZ.

Inhoudelijk is voor gemeenten de publieke gezondheid als beleidsterrein niet meer los te zien van jeugd en welzijn. Op lokaal niveau leidt dit bij diverse gemeenten al tot een gecombineerde nota welzijn en gezondheid. De regionale strategische agenda die nu in ontwikkeling is, integreert ook de verschillende beleidsterreinen. Zaak is nu om de verbinding van de publieke gezondheid met de andere terreinen te borgen, zowel op beleidsmatig als uitvoerend niveau.

De beleidsontwikkeling kan effectiever en efficiënter Op dit moment wordt op een aantal plekken in de regio beleid ontwikkeld op het terrein van publieke gezondheid en de samenhang gezocht met welzijn en jeugd. Zowel de individuele gemeenten, de algemene dienst van het gewest, Hilversum als centrumgemeente voor de OGGZ als de GGD hebben hierin nu een rol. Individuele gemeenten hebben nu veelal een beperkte beleidscapaciteit op dit terrein. Daarnaast is de schaal van gemeenten veelal te klein om effectief eigen beleid te voeren. Op regionaal niveau is de beleidsontwikkeling gescheiden: beleidsontwikkeling op welzijn en jeugd ligt bij de algemene dienst en de beleidsontwikkeling op de publieke gezondheid ligt bij de GGD. Ambtelijk kunnen processen efficiënter. Soms onduidelijk waar wat gebeurt, soms gebeuren zaken dubbel. In verschillende overleggen worden diverse thema's besproken.

Een andere organisatie van de beleidsontwikkeling biedt kansen voor een effectievere en efficiëntere besteding van publieke gelden, waardoor uiteindelijk betere resultaten voor de burgers bereikt kunnen worden.

Opdrachtgeverschap gemeenten - GGD kan krachtiger worden ingevuld

Mede door onduidelijke processen en onvoldoende ambtelijke capaciteit, ligt het overzicht, de regie en het initiatief op het terrein van de publieke gezondheid nu meer bij de GGD dan bij de gemeenten. De zicht en de grip die gemeenten op dit terrein en de GGD hebben, bijvoorbeeld via het vierjaarlijkse advies voor regionaal gezondheidsbeleid en de jaarlijkse gewestelijke begroting, is beperkt. Hierdoor is het lastig om de publieke gezondheid optimaal in te passen in de gemeentelijke en regionale ontwikkelingen op jeugd en welzijn.

De huidige rolverdeling plaatst de GGD in een dubbele positie. De GGD ontwikkelt beleid, heeft een sterke rol in het bestuurlijke besluitvormingsproces en voert tegelijk beleid uit. Dit maakt GGD kwetsbaar voor kritiek. Ten eerste omdat zij hiermee een dubbele pet op heeft. En ten tweede omdat

de kans bestaat - en het ook soms voorkomt - dat de invulling die de GGD aan opdrachten geeft, afwijkt van de bedoelingen van gemeenten en deze afwijking pas laat in het proces door gemeenten wordt opgemerkt. Vanuit gemeenten is het wenselijk om de opdrachtgeversrol ten opzichte van de GGD krachtiger op te pakken en de rollen van opdrachtgever en -nemer duidelijk af te bakenen.

Het scheiden van de rollen van opdrachtgever en -nemer te scheiden roept soms onduidelijkheid op, omdat het gemeentelijke bestuur ook het bestuur van de GGD is. Maar deze scheiding is zeker wel mogelijk door de GGD te zien als een uitvoerende dienst, waarbij de gemeentelijke beleidsontwikkelende afdelingen de opdrachtgever zijn.

Bij concrete projecten kan samenwerking tussen gezondheidszorg en welzijn direct tot winst leiden

Niet alleen op het niveau van visievorming en het structureren van processen is de verbinding tussen de publieke gezondheid en andere terreinen actueel. Bij een aantal concrete projecten ligt deze verbinding direct voor de hand. Zo liggen het geplande project tegen eenzaamheid en de geplande quick scan op het terrein van ouderengezondheidszorg in eikaars verlengde. Het combineren van gegevens uit de periodieke gezondheidsmonitor van de GGD, preventieve ouderenbezoeken door Versa, huisartsen en Wmo loketten kan ons zicht op aandachtpunten en behoeften van mensen op het terrein van welzijn en zorg vergroten. Het streven om de verbinding tussen de Wmo loketten en eerste lijnsgezondheidszorg te versterken, ligt in het verlengde van het streven vanuit gezondheid om de samenwerking tussen preventie en curatie te stimuleren.

Op dit moment is de samenwerking nog niet overal van de grond gekomen, terwijl een gezamenlijke benadering vanuit gezondheidszorg en welzijn direct lonend is.

Organisatorische veranderingen bij de GGD: kansen en noodzaak

De GGD omvat volgens Wet Publieke gezondheid hetzelfde gebied als de Veiligheidsregio en is als tak van dienst van het gewest Gooi en Vechtstreek bij gemeenschappelijke regeling een Openbaar Lichaam. Op dit moment is de regio Gooi & Vechtstreek een Veiligheidsregio. Er wordt nu een nieuwe politieregio gevormd: Flevoland, Gooi & Vechtstreek, Utrecht (van Urk tot Veenendaal). De Wet op de Veiligheidsregio's wordt eind 2012 geëvalueerd en het Haagse standpunt is dat er niet eerder dan op dat moment zal worden getornd aan de grenzen van de Veiligheidsregio's. Maar het ligt in de lijn der verwachting dat in de toekomst een nieuwe Veiligheidsregio ontstaat die gelijk is aan de nieuwe politieregio. Dat betekent dat - bij ongewijzigde tekst in de Wet Publieke Gezondheid - de GGD ook zal opschalen. Om klaar te zijn voor de toekomst is het belangrijk om nu als opdrachtgever na te denken over de rol en vorm van de GGD die wij voor ons zien.

Waar willen we heen? In abstracte termen willen we het volgende bereiken:

• Vanuit een inhoudelijke visie die de publieke gezondheid verbindt aan jeugd en welzijn; • de beleidsontwikkeling zo effectief en efficiënt mogelijk organiseren; • om zo als gemeenten en GGD de rol als opdrachtgever en -nemer zo goed mogelijk in te

vullen; • en activiteiten zo goed mogelijk uit te voeren; • met een GGD-organisatie die komende jaren kan blijven bestaan; • om zo uiteindelijk de inwoners in onze regio zo goed mogelijk van dienst te zijn.

We beginnen niet blanco. Om deze abstracte termen invulling te geven zijn er al veel bouwstenen. Daarnaast zijn een aantal vervolgstappen wenselijk. Het vervolg van deze notitie noemt belangrijke bouwstenen en stappen.

Aanwezige bouwstenen en vervolgstappen

Visie op publieke gezondheidszorg binnen welzijn en jeugd Op regionaal niveau bestaat een visie op welzijn en op jeugd. We zien de publieke gezondheidszorg als een van de elementen die zich concentreren op welzijn en leefstijl en die bijdragen aan de maatschappelijke participatie van mensen en het opgroeien van kinderen. De publieke gezondheidszorg moet dan ook op regionaal niveau geen eigen visie hebben, maar moet bijdragen aan het realiseren van de visies op jeugd en welzijn. Gezondheidszorg is hiermee minder dan voorheen herkenbaar als een zelfstandig thema, maar is veel meer dan voorheen een integraal onderdeel of een rode draad in en tussen de thema's jeugd en welzijn (en ook sport). Vanuit de gemeentelijke rol is de aandacht voor de gezondheid binnen deze visies en het verbinden van activiteiten essentieel.

Daarnaast zien we de publieke gezondheidzorg ook als een dienst die vanuit landelijke wetgeving direct taken heeft in de gezondheidsbescherming. Denk hierbij aan periodieke controles van diverse instellingen, vaccinatieprogramma's en het bewaken van de gezondheidssituatie van jeugdigen. Voor deze taken is zijn de gemeenten wel de opdrachtgever, maar is er vrijwel geen beleidsvrijheid en wordt er veelal met landelijke protocollen gewerkt. De gemeentelijke rol is hier dan ook beperkter en richt zich met name op het toezien op een goede uitvoering van deze taken.

Daar waar gemeentelijke beleidsvrijheid is, zijn de essentiële elementen van de visies jeugd en welzijn die richting geven aan de publieke gezondheid:

de inwoner/mens/kind staat centraal. De gemeente wil voorwaarden scheppen waardoor deze goed mogelijk kan opgroeien en leven. Hierbij liggen zorg, welzijn en gezondheidspreventie in eikaars verlengde. Problematiek raakt vaak aan beide thema's tegelijk en oplossingen ook. Integraal werken is belangrijk. 1 Klant 1 plan. Gemeente schept voorwaarden en biedt kaders, onder meer via preventieve activiteiten. Hierbinnen bepaalt iemand zelf of hij gezond of ongezond leeft. Als iemand gezondheidsproblemen ervaart, willen we als eerste faciliteren dat mensen zelf, al dan niet met behulp van de eigen omgeving, acties ondernemen. Om de mens en zijn omgeving/netwerk centraal te houden, organiseren we de professionele ondersteuning zo dicht mogelijk bij de leefwereld van de mens. Zoveel mogelijk verbinden we mensen, organisaties en activiteiten op het lokale niveau. Lokaal is het uitgangspunt, regionale activiteiten zijn hieraan ondersteunend. Eén toegang voor informatie, advies en ondersteuning. Deze toegang kijkt integraal, helpt zo nodig bij het pakken van regie door de persoon en staat boven de uitvoerende partijen. De activiteiten die uit de decentralisaties van de awbz en jeugdzorg naar ons toekomen, passen we in deze structuur in.

Om deze inhoudelijke verbinding te borgen, is het wenselijk om ook de ambtelijke en bestuurlijke structuur aan te passen. Ook in de overlegstructuren wordt de publieke gezondheid onderdeel van de velden jeugd en welzijn. De volgende wijziging is hiervoor wenselijk:

De ambtelijke en bestuurlijke portefeuillehoudersoverleggen gezondheidszorg integreren in de bestaande overleggen wwz en jeugd.

Beleidsontwikkeling optimaal organiseren Omdat we gezondheid grotendeels als onderdeel zien van andere domeinen en we een integrale aanpak voorstaan, is regievoering en beleidsontwikkeling vanuit een gezondheidsorganisatie niet wenselijk. Het is wenselijk dat op basis van input van de GGD zoals gezondheidsonderzoeken en voortgangsrapportages, de gemeenten en de algemene dienst van het gewest beleid en voorstellen voor (nieuwe) projecten schrijven. Het ligt voor de hand dat regionaal niveau, bij de algemene dienst, de regie op opdrachtgeverschap en de regionale beleidsontwikkeling wordt belegd. De uitbreiding van de secretariële functies als gevolg van de hierboven beschreven uitbreiding van de portefeuillehoudersoverleggen wwz en jeugd zijn ook hier belegd. Er moet voldoende capaciteit zijn om deze taken waar te maken. Aan de andere kant ontstaat er een overcapaciteit bij de GGD omdat

daar taken wegvallen. In de praktijk kan dit beteken dat op een neutrale wijze fte en personeel kan worden verplaatst, waardoor de menselijke consequenties gering zijn en kennis behouden blijft voor het geheel.

Dit heeft tot gevolg dat de volgende wijzigingen en volgacties wenselijk zijn: De regievoering en beleidsontwikkeling wordt daar gelegd waar ook beleidsontwikkeling en regie op welzijn en jeugd ligt: bij gemeenten en bij de algemene dienst van het gewest. Dit vraagt van gemeenten een wijziging van de opdrachten aan de GGD en de algemene dienst van het gewest. Op een zorgvuldige wijze de betreffende beleidscapaciteit bij de GGD in kaart brengen en afbouwen en opschalen van deze capaciteit bij de algemene dienst. Nu heeft de GGD nog de opdracht om de mogelijkheden te onderzoeken van een 'efficiency­slag' van de beleidscyclus, waarbij gekeken moet worden naar een andere taakverdeling tussen de beleidsmedewerkers van gemeenten en van de GGD. Dit onderzoek Is een beleidsontwikkelende taak, die niet bij de GGD hoort te liggen. Daarnaast is dit onderzoek overbodig geworden als deze notitie wordt aangenomen. Het bestuurlijk aannemen van deze notitie heeft dan ook tot gevolg dat de GGD dit onderzoek niet meer hoeft uit te voeren.

Heldere en krachtige rollen opdrachtgever en -nemer Vanuit deze heldere rol, geven gemeenten opdrachten en kaders aan de GGD. Ze geven aan welke impact en resultaten ze van de GGD verlangen en sturen hierop. De opdrachten aan de GGD zijn uitvoerende, onderzoekende of adviserende activiteiten. Gemeenten geven aan wat de positie van de publieke gezondheid binnen het grotere geheel is en leggen verbindingen tussen gezondheid en andere terreinen.

De GGD is in dit plaatje hét vakinhoudelijke expertisecentrum op publieke gezondheid. Zij voert gezondheidstaken uit - zoals de landelijk vastgelegde taken -, doet onderzoek naar gezondheid en adviseert over gezondheidsaspecten. Vanuit haar uitvoerende taken heeft de GGD informatie die voor diverse beleidsdomeinen waardevol is. Omdat gezondheid integraal onderdeel is bij diverse thema's, profileert de GGD zich buiten haar eigen traditionele gezondheidsdomein, en is zij op andere domeinen een partner op gezondheidsthema's.

Om deze scheiding tussen opdrachtgever en -nemer helder te houden, en om de gemeenten en de algemene dienst zo goed mogelijk te positioneren in de beleidsontwikkeling, vervult de GGD niet meer het voorzitterschap of secretariaat van ambtelijke en bestuurlijke overleggen. Met het integreren van gezondheid in de overleggen van welzijn en jeugd, zijn hiervoor geen aanvullende acties meer nodig.

Om deze rollen te realiseren, is naast de voorstellen uit de eerdere paragrafen de volgende vervolgactie wenselijk:

Het formuleren van een bestuursopdracht aan de GGD waarin gemeenten de gewenste resultaten en kaders formuleren voor de activiteiten van de GGD in de komende jaren.

Het is zinvol om deze opdracht pas te formuleren als de gemeenten hun koers hebben vastgesteld voor de transitie van de jeugdzorg en de decentralisatie van de AWBZ en de centrumgemeente Hilversum zijn nieuwe beleid voor de OGGZ heeft bepaald.

Activiteiten slim organiseren Ook zonder dat processen en structuren zijn aangepast, kan direct winst worden behaald door bestaande activiteiten te combineren die nu afzonderlijk vanuit welzijn of de publieke gezondheidszorg worden opgepakt. Soms worden stappen gezet om tot samenwerking te komen, zoals bij de samenwerking om data te combineren vanuit de GGD, preventieve huisbezoeken, Wmo loketten en huisartsen. Soms lijkt samenwerking lonend, maar is deze nog niet van de grond gekomen. Om deze samenwerking te stimuleren, is de volgende wijziging wenselijk:

• Benoem dat de vanuit de GGD en de algemene dienst een aantal activiteiten gezamenlijk wordt opgepakt, zoals het project tegen eenzaamheid en de geplande quick scan op het terrein van ouderengezondheidszorg; Het versterken van de verbinding tussen de Wmo loketten en eerste lijnsgezondheidszorg en het stimuleren van de samenwerking tussen preventie en curatie.

Toekomstbestendige organisatie GGD De GGD heeft vele en uiteenlopende taken. Deze taken kunnen een verschillende wenselijke schaalgrootte hebben. Zo kan het vanuit efficiencyoogpunt wenselijk zijn om de ondersteunende diensten, medisch milieukundige zorg, technische hygiënezorg en psychosociale hulp bij rampen bovenregionaal te organiseren. Aan de andere kant kan het wenselijk zijn om taken als de JGZ en OGGZ zo lokaal mogelijk te organiseren, omdat dit op die manier het beste aansluit bij de gemeentelijke visies op deze terreinen. Taken zoals de epidemiologische analyse, bewaken van gezondheidsaspecten bij bestuurlijke beslissingen en preventieprogramma's zijn wellicht het beste regionaal te organiseren.

Nu een samenwerking tussen de GGD-en van Gooi en Vecht en Flevoland kansen biedt en mogelijk noodzaak wordt, is het wenselijk om per taak te kijken of gemeenten als opdrachtgever specifieke of gezamenlijke wensen hebben over de schaalgrootte waarop deze taak georganiseerd moet worden. De uitkomst is relevant voor de besprekingen over de samenwerking tussen de GGD-en van Gooi en Vechtstreek en Flevoland die nu al gaande zijn.

De volgende vervolgactie is wenselijk: Gemeenten stellen per gewenste GGD taak de gewenste kaders vast. Waar dit relevant is, wordt de gewenste schaalgrootte benoemd. Dit kan onderdeel zijn van een bestuursopdracht waarin de gemeenten aangeven wat zij gerealiseerd willen hebben binnen welke kaders.

Implementatie/vervolgstappen en fasering Deze notitie stelt een aantal wijzigingen en vervolgacties voor. Om de voortgang te bewaken en een aantal vervolgacties uit te werken, is coördinatie wenselijk. De algemene dienst van het gewest is hiervoor de voor de hand liggende plek. Indien extra capaciteit of middelen nodig zijn, biedt mogelijk de regionale sociale agenda vanuit de provincie uitkomst. De volgende actie is daarom wenselijk:

Het bewaken van de voortgang en het uitwerken van de vervolgacties beleggen bij de algemene dienst van het gewest, onderdeel WWZ.

In chronologische volgorde ziet het plaatje van de voorgestelde wijzigingen er als volgt uit:

Actie De voorgestelde wijzigingen aannemen.

wanneer nu

De GGD ontslaan van de opdracht om de mogelijkheden nu te onderzoeken van een 'effeciency- slag' van de beleidscyclus.

wie Pfho WWZ GHZ en Jeugd Doorgeleiden naar DB gewest Geen actie, dus niemand

Het bewaken van de voortgang en het uitwerken van de Vanaf heden Via DB gewest vervolgacties beleggen bij de algemene dienst van het AD/wwz gewest, onderdeel WWZ.

Vanuit de GGD en de algemene dienst worden een aantal Vanaf heden activiteiten/projecten gezamenlijk opgepakt.

De beleidscapaciteit bij de GGD in kaart brengen en Juni - september afbouwen en opschalen van capaciteit bij de algemene dienst.

Een wijziging van de opdrachten aan de GGD en de september

Via DB gewest GGD en AD/wwz

Via DB gewest GGD en AD/wwz/ detachering/uitleen/ overplaatsing PfoWWZ en GHZ:

algemene dienst van het gewest, om de beleidsontwikkeling en regievoering anders te beleggen.

Via DB gewest

De ambtelijke en bestuurlijke portefeuillehoudersoverleggen gezondheidszorg integreren in de bestaande overleggen wwz en jeugd.

Het aanpassen van de bestuursopdracht aan de GGD. Waar relevant, wordt de gewenste schaalgrootte per taakstelling benoemd.

Vanaf september

november

Pfo WWZ GHZ Jeugd Via DB en AB formaliseren Pfo WWZGHZ Jeugd via DB en AB formaliseren AD/wwz