Nummer

24

2016VUURWERK

December2016

Jaargang 12

Het relatiemagazine van de Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

DE

CE

MB

ER

20

16 J

AA

RG

AN

G 12

NR

.24

4 Wat is het effect van immigranten op steden?

Promotieonderzoek

10 Geodan Een bedrijf stelt zich voor

16 Column Arjen Siegmann

30 De minor ‘sustainability & innovation’ Discussie

33 Job crafting: Meer werkplezier voor iedereen?

VENI-onderzoek

36 De dag van Maura Soekijad

40 Interview Ontwikkelingen

op de woningmarkt

vu

urw

erkH

ET

RE

LA

TIE

MA

GA

ZIN

E V

AN

DE

FA

CU

LT

EIT

DE

R E

CO

NO

MIS

CH

E W

ET

EN

SC

HA

PP

EN

EN

BE

DR

IJF

SK

UN

DE

VOORUITBLIK

4

Wat is het effect van immigranten op steden?

7

Interview met Feroz Amirkhan

10

Een bedrijf stelt zich voor: Geodan

15

De wijsheid van de massa

16

Wat is christelijk?

18

Nieuws

20

In het kort

21

Groen gedrag

22

Kersverse hoogleraar: Remco Oostendorp

27

De wispelturige woningmarkt

28

In de media

30

In discussie:Minor ‘Sustainability and innovation’

33

Job crafting: Meer werkplezier voor iedereen?

36

De dag van Maura Soekijad

38

De voorwerpen van Maura Soekijad

40

Ontwikkelingen op de woningmarkt

44

Best senior lecturer award FEWEB:Lennart Hoogerheide

46

Best junior lecturer award FEWEB:Jos Akkermans

48

In het kort

•INTERVIEW

•Ontwikkelingen

op de woningmarkt

•Interview met alumnus

•“Maak gebruik van

de mogelijkheden die de VU jou biedt.”

•Kennismaken

•Geodan

•IN DISCUSSIE

•Minor

‘sustainability and innovation’

•COLUMN

•Wat is christelijk?

•Promotieonderzoek

•Wat is het effect van

immigranten op steden?

30

0740

10

16 04

COLOFON

Twaalfde jaargang, nr. 24 - December 2016

De volgende Vuurwerk verschijnt juni 2017

Vuurwerk is het relatiemagazine van de Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

(FEWEB). Vuurwerk verschijnt

twee keer per jaar in een oplage van 9.500 exemplaren.

REDACTIE

Mira Maletic, Lonneke Korenromp, Ina Putter, Henri de Groot,

Ellen Woudstra

ADRES

Faculteitsbureau FEWEB, De Boelelaan 1105

1081 HV Amsterdam i.putter@vu.nl020 598 61 57

CONCEPT & ONTWERP

Room for ID’s, Utrecht

FOTOGRAFIE

FEWEB, VU-C&M,Anneke Hymmen,

Shutterstock

DRUK

NPN drukkers, Breda

REDACTIONEEL

Nummer

24December

2016

Jaargang 12

2016VUURWERK

Mooie verhalenMet trots presenteer ik u de nieuwe Vuurwerk, met daarin groot en kleiner nieuws over de faculteit. In deze boeiende tijd zijn er in de wereld van onderwijs en onderzoek mooie verhalen te vertellen die ons inspireren. Verhalen en ervaringen van collega’s die passen bij onze kernwaarden en ambities, die onze samenwerking benadrukken en die onze maatschappelijke relevantie aanmoedigen. Op de valreep van 2016 voeg ik daar een kleine greep uit ons brede assortiment aan toe.

De faculteit is innovatief en ambitieus, is op koers en staat midden in de samenleving. Aan de behoefte aan multidisciplinariteit en maat-schappelijke relevantie wordt tegemoetgekomen door een selectief aanbod aan nieuwe minoren, bijvoorbeeld de minor “Sustainability en Innovation”. Geen ‘geitenwollen’ discussies meer, maar vooruitkijken naar duurzaamheid vanuit verschillende invalshoeken, zoals marketing, logistiek en economie. In de minor gaat het over duurzaamheid als kans om voorloper te zijn en te innoveren voor bedrijven, allerhande producten en diensten.

Er zijn ook andere successen en initiatieven te vermelden, zoals de VENI-beurs van Maria Tims voor haar onderzoek naar Job Crafting in teams. Maria Tims laat ons inzien dat meer werkplezier een passend antwoord biedt op de toenemende werkstress onder de Nederlandse werknemers. Vanuit een ander perspectief onderzoekt Jessie Bakens de effecten van bevolkingsdiversiteit op inkomen, productiviteit en economische groei. De effecten blijken veelal positief te zijn en daarmee de nuances in het maatschappelijk debat te ondersteunen.

In deze uitgave vindt u verder interviews met de kersverse hoogleraar Remco Oostendorp en met de winnaars van de twee onderwijsprijzen, te weten Jos Akkermans (Best Junior Lecturer Award) en Lennart Hoogerheide (Best Senior Lecturer Award). Remco Oostendorp vertelt over zijn wetenschappelijke ambities en zijn directeurschap van het nieuwe Amsterdam Center for World Food Studies (ACWFS). Dat de lat hoog ligt, is zonneklaar. Voorts nemen we een kijkje in de dagelijkse belevenissen van onze topdocenten Jos Akkermans en Lennart Hoogerheide die met veel passie de studenten keer op keer weten te inspireren.

Kortom, de nieuwe Vuurwerk verdient tijd om gelezen te worden. Ik wens u alvast veel leesplezier toe!

Willem VerschoorDecaan Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

1

2

3

Jaargang 12 | Nr 24

ONDERZOEK

TEKST Jessie BakensFOTOGRAFIE VU-C&M / Shutterstock

WAT IS HET EFFECT

VAN IMMIGRANTEN OP STEDEN?

PROMOTIE ONDERZOEK

4

December 2016

Een opvallend kenmerk van veel grote steden is de aanwezigheid van grote groepen immigranten. In 2015 bestond de bevolking van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag voor ongeveer de helft uit eerste- en tweede-generatie immigranten. Ook de bevolking van steden zoals New York en Londen bestaat voor meer dan een derde uit mensen die in een ander land geboren zijn. Immigranten maken deel uit van de economie van een stad: hun kennis en vaardigheden beïnvloeden de kenmerken van de lokale beroepsbevolking en de arbeidsmarkt, en als consumenten beïnvloeden zij de lokale vraag naar, en het aanbod van, producten en diensten. Wat is het effect van deze bevolkingsdiversiteit op de productiviteit in steden en zijn steden aantrekkelijker als woonlocatie wanneer er door de aanwezigheid van immigranten allerlei andere voorzieningen komen?

ProductiviteitMensen met andere etnische achtergronden bekijken problemen op veschillende manieren, hetgeen tot andere, betere of efficiëntere oplossingen en vernieuwende ideeën kan leiden. Wat vervolgens tot meer economische groei leidt. Uit verschillende buitenlandse onderzoeken blijkt dat dit inderdaad zo is, maar dat de resultaten sterk afhankelijk zijn van de lokale arbeidsmarktinstituties en het kennisniveau van de immigranten.

Ons onderzoek laat zien dat inkomens in Nederlandse steden en gemeentes met een etnisch diverse bevolking hoger zijn dan in steden en gemeentes met weinig immigranten en weinig etnische diversiteit. Hieruit kan geconcludeerd worden dat immigranten een positief effect hebben op de productiviteit. Het positieve effect van immigranten en etnische diversiteit op inkomens manifesteert zich voornamelijk in grote steden, maar is gering. Andere factoren zoals opleidingsniveau, leeftijd, geslacht en de sector waarin iemand werkt, zijn veel belangrijker voor het verklaren van de hoogte van iemands inkomen. Het effect is het grootste voor de hoger opgeleide en rijke Randstedelingen.

Aantrekkelijkheid van woonlocatiesMensen met verschillende etnische achtergronden hebben verschillende smaken. Immigranten dragen dan ook bij aan de diversiteit van

voorzieningen in steden. Grote internationale steden hebben vaak een Chinatown, sushi-restaurants, Amerikaanse winkels, Turkse supermarkten en Italiaanse trattoria’s. Onderzoek laat zien dat er inderdaad een verband is tussen de aanwezigheid van etnisch heterogene groepen immigranten en het lokale aanbod van producten en diensten. Er is echter weinig bekend over de economische welvaart die ontleend wordt aan deze door immigranten geïnduceerde productdiversiteit.

Door naar de huizenprijzen in Amsterdam te kijken laten wij zien dat buurten in Amsterdam minder aantrekkelijk zijn als er meer immigranten wonen, maar dat buurten juist aantrekkelijker zijn als er een groter aanbod is van buitenlandse restaurants. Dit leidt tot een afruil in sommige buurten waarbij het negatieve effect van de aanwezigheid van immigranten teniet gedaan kan worden als immigranten zorgen voor de ontwikkeling van aantrekkelijke voorzieningen. Deze afruil geldt niet voor buurten waar de diversiteit van immigranten erg groot is.

CV

JESSIE BAKENS

Jessie Bakens is in 2016 gepromoveerd bij de faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde. Momenteel werkt ze als senior onderzoeker bij de Gemeente Amsterdam.

j.bakens@vu.nl

Jessie Bakens

Immigranten hebben een positief effect

op de productiviteit

5

Jaargang 12 | Nr 24

Uit de onderzoeken die wij gedaan hebben komt naar voren dat huizenprijzen in steden niet hoger zijn door de grotere etnische bevolkingsdiversiteit. Ook niet als er rekening gehouden wordt met het feit dat veel immigranten in minder aantrekkelijke buurten wonen vanwege hun veelal relatief lage sociaaleconomische status. Voor de uiteindelijke locatiekeuze van verschillende etnische groepen in steden zoals Amsterdam en Den Haag betekent dit dat groepen eerder geneigd zijn te verhuizen naar een buurt waar meer mensen van hun eigen etnische groep wonen. Dit geldt ook voor autochtone Nederlanders. De neiging om in buurten te gaan wonen met mensen met dezelfde etnische achtergrond is een redelijk bepalende factor voor verhuizingen.

Uitdagingen voor onderzoekEen grote uitdaging voor het soort onderzoek dat wij gedaan hebben is om uitsluitend het effect van immigranten en hun diversiteit op de economie te meten en niet alle andere factoren die ook invloed hebben op productiviteit en de aantrekkelijkheid van locaties. Ook moet er rekening gehouden worden met het sterke ruimtelijke uitsorteringsproces van mensen. Zo wonen er weinig immigranten buiten de stedelijke gebieden in Nederland en wonen er veel hogeropgeleiden met een relatief hoog inkomen in grote steden waar bepaalde sectoren, zoals de

zakelijke dienstverlening, oververtegenwoordigd zijn. Het kiezen van de juiste modellen en schattingsmethodes is daarom belangrijk, maar ook de beschikbaarheid van goede data. Voor deze onderzoeken hebben wij gebruik gemaakt van de micro-data van het Centraal Bureau voor de Statistiek en transactiedata van de Nederlandse Vereniging van Makelaars. De micro-data omvatten gegevens over werk en wonen van iedereen die in Nederland woont en de NVM-data geven informatie over een groot deel van de verkochte woningen in Nederland.

ImplicatiesOns onderzoek is niet specifiek gericht op het geven van beleidsadviezen, maar biedt wel nieuwe inzichten in de effecten van immigranten en etnische diversiteit op de stedelijke economie. Een van de belangrijkste conclusies uit de onderzoeken is dat het economische effect van etnische diversiteit en immigranten afhankelijk is van de kenmerken van individuen en de specifieke regionale context. Dit wordt nog te vaak over het hoofd gezien in de discussies over immigratie en bijvoorbeeld de (on)wenselijkheid van etnische segregatie en ruimtelijke uitsortering. De lokale kenmerken van de arbeids- en woningmarkt, evenals de kenmerken van de immigranten, spelen hierbij een belangrijke rol. De effecten zijn vaak dus veel genuanceerder dan in sommige maatschappelijke debatten naar voren komt.

•9 SEPTEMBER 2016Gepromoveerd op het proefschrift met de titel: “Economic impacts of immigrants and ethnic diversity on cities”.

•2010-2016Promovendus, Vrije Universiteit Amsterdam

•2015Research Associate, University of Sheffield, UK

•2012Visiting Researcher, Purdue University, West Lafayette, IN, USA

•2009-2010Onderzoeker, Vrije Universiteit Amsterdam

•2007-2008Social Responsible Investment Analyst, Rabobank/Robeco

• 2000-2006MSC economie, Vrije Universiteit Amsterdam

• 1998-2006 MA Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam

Immigranten dragen bij aan de diversiteit van voorzieningen in steden

6

“MAAK GEBRUIK VANDE MOGELIJKHEDEN

DIE DE VUJOU BIEDT”

December 2016

INTERVIEW MET ALUMNUS

TEKST Iris VisserFOTOGRAFIE Shutterstock

7

Jaargang 12 | Nr 24

Waarom vond je de Summer Course inhoudelijk en inspirerend?Tijdens de Summercourse werd benadrukt hoe belangrijk het is om proactief te handelen tijdens je studie. De boodschap was dat deze acties een wereld van mogelijkheden zullen openen. Deze les heb ik altijd in mijn achterhoofd gehouden.

Hoe heb jij proactief gehandeld tijdens jouw studie?Het werd mij al snel duidelijk dat ik mezelf moest onderscheiden. Ik ben tijdens mijn studie publieksvoorlichter geweest voor De Nederlandsche Bank en ik heb bijles gegeven aan studenten. Het laatste doe ik overigens nog steeds. Het delen van kennis en het motiveren van studenten geeft mij voldoening. Ook benadruk ik het belang om je proactief op te stellen en de kansen te benutten die de universiteit jou biedt. In 2012 heb ik aan de University of California Los Angeles (UCLA) een Summer School gevolgd en in 2014 ben ik op exchange geweest naar de Singapore Management University. De grootste verrijking vond ik om van niets, iets op te bouwen in een internationale omgeving: ik voel me nu een wereldburger.

Heb je deze ervaringen ook gebruikt voor jouw studie?Ja, na mijn exchange in Singapore ben ik gaan rondreizen en kwam ik terecht op Bali. Ik bevond me in een paradijs. Toch zag ik daar ook de realiteit als je aan de andere kant van de muur staat: je bent of rijk of arm. Ik realiseerde mij dat ik hier iets aan wilde doen en zodoende heb ik mij aangemeld om een ontwikkelingsproject in Zanzibar, Tanzania mede te organiseren. Daarvoor hebben we met een groep van vijftien studenten lokale en kleine ondernemers ondersteund. Wij gaven workshops op het gebied van bedrijfseconomische aspecten. Ook keken we naar de bedrijfsprocessen en hielpen de ondernemers na te denken over mogelijkheden tot verbetering.

Nu ben je trainee bij de beroepsopleiding Financieel-Economisch Beleidsmedewerker (BoFEB) bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Heeft de keuze voor dit traineeship te maken met jouw internationale ervaringen?Ik wil graag mijn economische kennis en achter-grond gebruiken om financiële ongelijkheid tegen te gaan en de maatschappij te verbeteren.

Feroz Amirkhan is afgelopen september afgestudeerd aan de VU in de MSc Economics. Voorafgaand aan deze studie in 2011 heeft Feroz een Summercourse gevolgd aan de VU. Deze Summercourse was bedoeld voor studenten die als eerste uit het gezin gingen studeren en bereidde de student voor op de studie aan de VU. Feroz heeft de Summercourse ervaren als inhoudelijk en inspirerend.

CV

FEROZAMIRKHAN

•1992geboren in Zaandam

•2004-2010 VWO in Zaandam

•2011-2016 bachelor en master economics aan de Vrije Universiteit

•2016 Stagiair Ministerie van Financiën

•2016 BoFEB Trainee Ministerie van Buitenlandse Zaken

8

December 2016

Hier komt ook mijn interesse in de politiek en de rol van de overheid goed tot uiting.

Wat houdt het traineeship in?Het traineeship duurt een jaar. Het eerste halfjaar volg ik een postdoctorale opleiding. De focus ligt hier voornamelijk op het leren en in mindere mate op het tentamineren. Met elf studiegenoten volgen we zes uur per dag colleges die gegeven worden door beleidsmedewerkers van de verschillende ministeries. Verscheidene gebieden waarbinnen de overheid opereert komen aan bod, zoals het zorgstelsel, de woningmarkt, verzekeringen en het pensioenstelsel. Na de opleiding gaan we aan de slag als beleidsmedewerker op verschillende ministeries. Ik ga werken op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Hierbij zal ik me richten op de duurzame economische ontwikkeling van ontwikkelingslanden. Deze werkzaamheden hebben raakvlakken met mijn eerder ontplooide activiteiten en zijn voor mij een interessante combinatie van politiek, economie en ontwikkelingswerk.

Voor het traineeship heb jij tijdens jouw masteropleiding stage gelopen bij het ministerie van Financiën op de afdeling Buitenlandse Financiële Betrekkingen. Was het moeilijk om een stageplaats te vinden?Nee, het ging vrij soepel, omdat ik me voldoende heb onderscheiden van de massa. Ik heb veel extra-curriculaire activiteiten gedaan waardoor ik een bovengemiddeld CV heb opgebouwd en daardoor opviel. Ik kreeg na het afronden van mijn studie ook twee banen aangeboden waar ik uit kon kiezen. Een bij het ministerie van Financiën en de andere was het traineeship BoFEB bij Buitenlandse Zaken.

Waarom is de keuze gevallen op het traineeship?Ik weet al dat ik werken bij het ministerie van Financiën heel leuk vind. Gezien mijn interesse voor de internationale economie en internationale politiek, denk ik dat ik op de juiste plek zit bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Tevens is het een goed moment om nieuwe werkvelden te ontdekken, aangezien ik ook nog zoekende ben naar het pad dat ik wil bewandelen.

Vind je aansluiting tussen jouw studie en het traineeship?Tijdens de masteropleiding werk je vaak met economische modellen. Deze modellen zijn niet altijd realistisch in de praktijk, omdat ze gebaseerd zijn op vele aannames. In de praktijk leer je het toepassen ervan. De opleiding is ook heel wiskundig en in de praktijk doe ik daar nu weinig mee. De opleiding biedt echter wel een goede en brede basis waarmee je een denkwijze ontwikkelt waar je veel aan hebt. Het is een kleine en zware masteropleiding en de alumni zijn erg gewild bij werkgevers. Eigenlijk zou je een tweejarige masteropleiding

nodig hebben om een betere aansluiting te kunnen krijgen. Nu neigt de opleiding iets meer naar de wetenschap dan naar het bedrijfsleven. Het voordeel van de master Economics is dat je er veel mee kunt. Ik mis de VU wel, het waren vijf geweldige jaren.

Heb je een tip voor de huidige studenten?Zie de universiteit echt als een middel om jou vooruit te helpen. Maak gebruik van de mogelijkheden die de universiteit jou biedt. Ga op exchange, volg workshops en sluit je bijvoorbeeld aan bij een organisatie waar jij je hard voor wilt maken, zoals een politieke partij of een vrijwilligersorganisatie. Zorg wel dat je overzicht houdt op jouw studie en deze niet verwaarloost. Het is juist deze balans die deuren zal openen. Het zijn unieke kansen die je krijgt.

Je lijkt me een echte motivator.De rode draad in mijn leven is dat ik graag betrokken ben bij de maatschappij, graag studenten/mensen motiveer en projecten opzet. Ooit hoop ik dit op een hoger en breder niveau uit te dragen. TEDx is bijvoorbeeld een platform voor inspirerende sprekers waar ik graag naar kijk. Het is mijn droom om daar ooit te spreken en dit verhaal uit te dragen.

“Het werd mij al snel duidelijk dat ik mezelf moest onderscheiden”

9

Jaargang 12 | Nr 24

EEN BEDRIJF STELT ZICH VOOR:GEODAN

“Door ruimtelijke processen te ondersteunen met goede data en de nieuwste

informatietechnologie, kun je tot concrete oplossingen komen. Realistisch en uitvoerbaar.”

KENNISMAKING

10

December 2016

Aan het woord is Eduardo Dias. Zijn loopbaan weerspiegelt de nauwe samenwerking tussen Geodan1 en het SPINlab2 van de VU: in 2001 startte hij bij Geodan, vervolgens kreeg hij een beurs en promoveerde in 2007 aan de VU. Nu is Eduardo alweer 9 jaar verbonden aan zowel het SPINlab als Geodan en bij beiden werkt hij twee dagen per week.

Onlangs was hij in Mozambique3 voor een VU-project aangaande nieuwe methodes voor participatory planning. Met behulp van de Phoenix Touch Table4 die door Geodan is ontwikkeld, kon de lokale bevolking zelf op een digitale kaart aangeven hoe het land naar hun idee het best zou kunnen worden benut. Door vervolgens de resulterende kaartbeelden van verschillende partijen op elkaar geprojecteerd weer te geven, werd meteen duidelijk over welke stukken land een verschil van mening bestond. Mogelijke conflictgebieden kwamen zodoende duidelijk in beeld. Direct aan het begin van het besluitvormingsproces konden de betrokken partijen met elkaar van gedachten wisselen over de vraag voor welke bestemming de betrokken stukken land het meest waardevol zouden zijn.

Geodan: sterk in het toepassen van innovatieve GIS technologieënGeodan is gespecialiseerd in ruimtelijke informatievoorziening en sterk in het toepassen van innovatieve technologieën. Dagelijks en in meerdere landen ondersteunt Geodan klanten bij uiteenlopende (complexe) geo-informatievraagstukken door middel van advisering, interim management, maatwerk GIS-oplossingen, geografische data, internetoplossingen en opleidingen. Klanten zijn bijvoorbeeld ProRail, PostNL en diverse overheden.

Geodan werd in 1985 opgericht door Evert Meijer en Henk Scholten toen het toenmalig Geografisch Instituut van de VU werd opgeheven. Zij waren in Europa de eersten die digitale kaarten beschikbaar stelden ter ondersteuning van toekomstplanningen. 30 jaar later is Geodan één van de meest toonaangevende bedrijven op het gebied van Geografische Informatie Systemen (GIS) in Europa en werken er pakweg 160 mensen.

Tijdens het Geospatial World Forum 2016 mocht Henk Scholten een Lifetime Achievement Award in ontvangst nemen. De jury roemde de unieke wijze waarop hij wetenschap, maatschappelijk inzicht en ondernemerschap verbindt. De nauwe samenwerking tussen het SPINlab en Geodan is een afspiegeling van die verbinding. Het komt regelmatig voor dat medewerkers van het SPINlab de overstap maken naar Geodan en omgekeerd. Wetenschappelijke inzichten en de toepassing daarvan in het bedrijfsleven gaan hand in hand en versterken elkaar.

Geografische informatie beschikbaar stellen op een manier waarop de gebruiker er wat aan heeftSimpel gezegd verzamelt, analyseert en verstrekt Geodan gegevens die aan plaats en tijd gebonden zijn, op een manier waarop de klant er iets aan heeft en er direct iets mee kan. Geodan stelt de klant in staat antwoord te geven op vragen als: Hoe optimaliseren we onze logistiek? Hoe maken we werkprocessen efficiënter? Hoe creëren we een slimme, veilige en fijne leefomgeving? Hoe komen we ten tijde van crisis real time aan de benodigde gegevens? Zo ontwikkelde Geodan in samenwerking met Qognify een

Zij waren in Europa de eersten die digitale kaarten beschikbaar stelden ter ondersteuning van

toekomstplanningen

1 www.geodan.nl2 http://spinlab.vu.nl/3 Mozambique project:

https://www.youtube.com/watch?v=1QvvOrtOs8Y

4 Touch Table: https://www.youtube.com/watch?v=aEnzFPYjXaM

Rotterdam

11

Jaargang 12 | Nr 24

incidentmanagementoplossing dat ProRail in staat stelt om incidenten op en rond het treinspoor te managen via één geïntegreerd informatie- en communicatieplatform. Op basis van location intelligence en de specifieke kenmerken van het incident, wordt realtime het meest geschikte afhandelscenario bepaald. Met dit systeem kan ProRail 60% sneller dan voorheen reageren op incidentmeldingen. Daardoor worden incidenten en calamiteiten sneller en beter verholpen.

We zitten in het tijdperk van Big Data. Hoe ga je daarmee

om en wat kun je daar allemaal mee doen?

kappen, graven en lozen. Per activiteit geeft de checker in begrijpelijke taal meteen antwoord op de vraag welke verplichtingen er gelden voor die activiteit op die plek, uitgesplitst naar bevoegd gezag.

Ook op andere werkvelden kan functioneel overzicht over alle beschikbare gegevens van doorslaggevende waarde zijn. Samen met partijen als TNO, Alliander, Waifer, Ecofys en Esri Nederland werkt Geodan aan PICO6. PICO zet de mogelijkheden op het gebied van energiebesparing, opwekking van duurzame energie en gebruik van warmte letterlijk op de kaart. Dit platform verschaft bijvoorbeeld woningcorporaties, vastgoedeigenaren, bewonerscollectieven, (lagere) overheden, netbeheerders en energieleveranciers inzicht en overzicht. PICO verstrekt betrokkenen bij duurzame energieprojecten relevante informatie over energie, CO2, kosten en opbrengsten, om samen een strategie te vormen voor een duurzaam project dat werkt.

Samenwerking SPINlab en Geodan: kruisbestuiving tussen wetenschap en praktijkHenk Scholten, CEO en oprichter van Geodan, is sinds 1990 als hoogleraar Ruimtelijke Informatica verbonden aan de afdeling ruimtelijke economie van de faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde en sinds 2000 directeur van het SPINlab. Henk houdt ervan dingen te doen

Een ander mooi voorbeeld van het werk van Geodan is de Geodan Vergunningchecker5 die onlangs is gelanceerd. Overheden, bedrijven en burgers krijgen met behulp van de vergunningenchecker online direct inzicht in de haalbaarheid van een initiatief. De checker ontsluit zo’n 4500 omgevingsvergunningen van rijk, provincies, waterschappen en gemeenten. Zo kun je zien welke regelgeving van welke overheidsinstanties in een bepaald gebied van toepassing is. De checker wijst de weg welke vergunningen er nodig zijn voor bouwen, slopen,

MarkerwaardMarkerwaard

12

December 2016

waar anderen wat aan hebben en kennis direct in de praktijk te brengen. Vijf van zijn promovendi werken op het snijvlak van het SPINlab en Geodan.

krijgen nu een seintje als hun bootje vol water loopt, als ze tenminste de betreffende sensor en app hebben geïnstalleerd natuurlijk.

Rein van ‘t Veer is gestationeerd bij het nationaal kadaster. De overheid stelt steeds meer ruimtelijke gegevens openbaar beschikbaar en Rein onderzoekt de manier waarop je die gegevens met elkaar kunt integreren tot één groot geheel waarin alle beschikbare ruimtelijke gegevens toegankelijk zijn. Dat vraagt om het gebruik en verder ontwikkelen van speciale technieken zoals linked data en semantic enrichment: door de gegevens aan elkaar te verbinden en met elkaar te vergelijken, kun je de set gegevens als geheel verrijken. Zeg maar ‘het geheel is meer dan de som der delen’.

Versterking van het onderwijsHet SPINlab maakt zich sterk voor het verbeteren van het onderwijs, met name wat betreft het leren begrijpen, gebruiken, analyseren en benutten van ruimtelijke gegevens. Het kadaster en de VU namen in 2004 het initiatief om digitale kaarten van het Kadaster en de Topografische Dienst voor het onderwijs beschikbaar te maken. Met tech-nische ondersteuning vanuit Geodan ontstond EduGIS9, hét platform voor geoinformatie techno-logie in het onderwijs waarvan jaarlijks ruim 75.000 leerlingen gebruik maken. EduGIS heeft een eigen kaartmodule (EduGIS Kaart) met meer dan 500 kaartlagen voor Nederland, Europa en de Wereld. Daarnaast biedt het informatie over geo-informatietechnologie en lesmateriaal voor onderwijs met geo-informatietechnologie.

Wetenschappelijke inzichten en de toepassing daarvan in het bedrijfsleven gaan hand in hand en versterken elkaar

Sanne Hettinga onderzoekt welke geografische gegevens en welke milieumodellen kunnen bijdragen aan het oplossen van milieuproblemen. Bijvoorbeeld op het gebied van geluidsoverlast, energievoorziening en overstromingen. Zij werkt samen met een groep bedrijven en overheidsinstanties en onderzoekt wat voor 3D-gegevens en 3D-modellen voor verschillende partijen nuttig zijn om gezamenlijk tot een gedegen besluit te kunnen komen7.

Azarakhsh Rafiee Voermans onderzoekt en ontwikkelt technologie en indicatoren om bij te dragen aan het ontwerpen van een prettiger leefomgeving. Zij ontwikkelde bijvoorbeeld de windturbineplanner8. Hiermee kunnen burgers onderzoeken en begrijpen wat het effect is van het plaatsen van een bepaald type windturbine in hun omgeving. Geodan beschikt over de gegevens en technologie om de echte wereld virtueel in 3D weer te geven. Met behulp van een game-engine integreerde Azarakhsh hierin complexe 3D-geluidsmodellen. Met behulp van geavanceerde 3D-visualisaties kunnen burgers veel makkelijker de consequenties van verschillende opties overzien en begrijpen.

Erik van der Zee werkt aan een proefschrift over het Internet of Things. Op dit moment gaan de ontwikkelingen snel: steeds meer sensoren, objecten en actoren verschaffen real-time informatie aan het internet. We zitten in het tijdperk van Big Data. Hoe ga je daarmee om en wat kun je daar allemaal mee doen? Eind september installeerde Geodan een eigen LoRaWan Gateway. Daarmee is nu ook Amsterdam Zuid ‘gedekt’ door het open Internet of Things. Ook mensen aan het Amstelkanaal

5 http://www.geodan.nl/producten/vergunningchecker/

6 http://pico.geodan.nl/beta2/7 Geodesign waste container

locations: https://www.youtube.com/watch?v=k6SsX8ieQ48

8 Windturbine planner: https://www.youtube.com/watch?v=_5hsplPCFlc

9 http://www.edugis.nl/

Eusebiuskerk Arnhem

13

Jaargang 12 | Nr 24

Mark Opmeer onderzoekt hoe gamification in combinatie met geo-ict kan bijdragen aan het versterken van het ruimtelijk inzicht bij leerlingen in de onderbouw van het VWO. De meest recente ontwikkeling is Geocraft10: met behulp van slimme algoritmes en cloud based parallel computing slaagde Geodan erin de echte wereld te laten verschijnen in de virtuele wereld van de populaire computergame Minecraft. 1000 miljard blokjes van 1 bij 1 meter geven heel Nederland virtueel weer. In deze virtuele wereld kunnen scholieren allerlei dingen onderzoeken en ontwerpen. Zij maakten bijvoorbeeld plannen voor de herinrichting van de Markerwaard met drie doelstellingen: duurzame energie-opwekking, alternatieve voedselbronnen en recreatie.

Het gezamenlijk werken aan ruimtelijke plannen in een virtuele afspiegeling van de werkelijkheid bleek tot opvallend goede resultaten te leiden. De leerlingen konden niet meer ’langs elkaar heen werken’ en stemden dus veel beter met elkaar af. De noodzaak om handelingen te benoemen en inhoudelijk te motiveren is daarbij groot, waardoor een min of meer continue uitwisseling van inhoudelijke argumenten tot stand kwam. Bovendien geeft het werken binnen een gesimuleerde werkelijkheid je handelen een groot werkelijkheidskarakter. Leerlingen kregen daardoor een beter gevoel voor de schaal en de impact van hun plannen. Daarnaast maakte het virtueel werken het mogelijk om ‘schetsend te bouwen’: dat wat je maakt kun je net zo snel weer veranderen. Dit gaf veel

De vergunningchecker wijst de weg welke vergunningen er nodig zijn voor bouwen, slopen, kappen,

graven en lozen

geestelijke ontwerpvrijheid. Je kunt allerlei dingen uitproberen zonder bang te zijn dat veranderen of aanpassen opnieuw beginnen betekent, zoals het geval was in de oude werkwijze met bijvoorbeeld het maken van maquettes. Alles bij elkaar opgeteld leidde het gebruik van Geocraft tot betere eindresultaten dan met de conventionele onderwijsmethoden werden behaald.

De wereld een beetje mooier makenGeodan ontwikkelt nieuwe technologie om ruimtelijke gegevens te verzamelen, op te slaan, te analyseren, weer te geven en beschikbaar te stellen. Het SPINlab onderzoekt hoe ruimtelijke gegevens kunnen worden ingezet om de meeste meerwaarde te creëren. Dat kan gaan om burgerparticipatie, stadsontwikkeling, landgebruik, de energietransitie, duurzaamheids-vraagstukken, incident- en crisismanagement, enz. We leven in een complexe tijd en de ontwikkelingen gaan snel. Door het verbinden van wetenschap en praktijk kan de adequate inzet van ruimtelijke informatie daaraan een positieve bijdrage leveren.Vredespaleis Den Haag Brug Zaltbommel

10 Geocraft: https://m.youtube.com/watch?v=KK2uuVMsuHs Geocraft: https://www.youtube.com/watch?v=HFfbbd3zLKk

14

December 2016

De Wijsheid van de massa

Wanneer leidt communicatie in een sociaal netwerk tot de “waarheid”? Vaak beschikken individuen in een netwerk over beperkte kennis of een deel van de informatie van een bepaald onderwerp. Door het delen van deze kennis en informatie binnen het netwerk worden individuele meningen en inschattingen voortdurend bijgesteld. De twee meest voor de hand liggende onderzoeksvragen hierbij zijn: In welke netwerken is er consensus, ofwel komen individuele overtuigingen tot dezelfde conclusie en hoe dicht ligt deze consensus bij de waarheid?

De studie “Wisdom of crowds” van Golub en Jackson (2010) laat zien dat zelfs met het proces van argeloos overnemen van andermans overtuigingen er na verloop van tijd (1) grote kans is op het bereiken van een algemene consensus en (2) dat deze consensus dichter bij de waarheid ligt als niemand in het netwerk een dominante positie heeft.

Uit onderzoek dat ik met Bernd Heidergott heb uitgevoerd blijkt echter dat bovengenoemde resultaten berusten op onrealistische aannames dat individuen in een netwerk altijd op dezelfde manier communiceren en hun overtuigingen bijstellen. Dat is namelijk niet het geval. De meeste contacten verlopen niet volgens een vast patroon, maar vinden toevallig plaats. “Wisdom of crowds” is een misleidend concept waarin het gevaar schuilt dat consensus wordt gezien als de waarheid.

Naam Onderzoeker

Ines Lindner

AFDELING

ECONOMETRIE

TUSSENSTAND ONDERZOEK

15

Jaargang 12 | Nr 24

COLUMN

TEKST ARJEN SIEGMANNFOTOGRAFIE VU-C&M

Wat is christelijk?

16

Met het uitzicht van de 7e verdieping op de VU-campus en een vaste aanstelling zou je niet denken dat iemand nog van baan wil veranderen. Je werkt zo hard als je kunt, je krijgt het salaris dat je verdient en de koffie is gratis. Dit is echter gerekend buiten de midlifecrisis, het stemmetje in je hoofd dat zegt dat je toch niet (bijna) je hele loopbaan bij één instelling wilt blijven werken. Of zoals Carl Jung al schreef: veel mensen ontwikkelen na hun 35e een vage aversie tegen alles wat ze bereikt hebben en hun motivaties tot dan toe.

In mijn geval ben ik in september van dit jaar begonnen als econoom bij het Wetenschappelijk Instituut van het CDA. Zeg maar, de “denktank” van het CDA. Geen vaste aanstelling, maar wel een vergelijkbaar salaris en koffie. Toen Balkenende daar nog werkte en op de VU hoogleraar was vroeg hij zijn studenten soms “wat is christelijk?” en kreeg dan als antwoord “uw haar”. Voor de mensen die het gewezen kapsel van Balkenende nog kennen is dat een goeie grap, maar de vraag blijft nog steeds ook in de denktank van het CDA rondzwieren: wat is christelijk?

Ik zou er wel wat over willen zeggen en begin maar even met mijn eigen boekenkast: Investments (Bodie Kane Marcus), Corporate Finance (Berk & DeMarzo) en natuurlijk (Hull)Options, futures and other derivatives. Studenten en oud-studenten zullen deze titels herkennen, maar ik kom niet veel verder zo. Sterker nog, er zijn mensen die vinden dat je deze boeken juist beter niet kunt lezen om christelijk werk te doen. De redenering is dan dat economiestudenten geïndoctrineerd worden om alleen maar aan hun eigen financiële belang te denken, mede door dit soort boeken.

Mijn eigen wetenschappelijke publicaties helpen ook niet veel. Ideeën over de samenleving en het goede leven zijn niet echt bevorderlijk voor publicaties in een toptijdschrift, dus je leert al snel af om daar in artikelen mee bezig te zijn. Nee, er is eigenlijk niets van de opgebouwde kennis die mij kwalificeert voor dit werk. Blijft één ding over dat ik mee kan nemen en dat zijn de ongrijpbare dingen die niet te koop zijn: ervaring in de wetenschappelijke methode, kennis van het economisch vakgebied, de natuurlijke nieuwsgierigheid en interesse in de wereld om mij heen. Daar zal ik het dan van moeten hebben. Met een sceptische houding ten aanzien van zowel economische “waarheden” als politieke stokpaardjes. Wordt vervolgd.

Arjen Siegmann is universitair hoofddocent van de afdeling finance, de Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam en wetenschappelijk medewerker bij het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA.Hij is bereikbaar via

a.siegmann@vu.nl

•ONDERZOEKERS

IN DE MEDIA

•“Bij het ingaan van uw

pensioen over x jaar blijkt u

onvoldoende basisinkomen

te hebben. Schrijf expliciet

een aantal scenario’s uit

die beschrijven wat er

kan zijn gebeurd met

uw beleggingen, de

waarde van uw huis en/

of de kosten van uw

hypotheek waardoor

deze situatie is ontstaan.

Door dit gedachte-

experiment worden de

meest bedreigende risico’s

minder snel over het

hoofd gezien. Zodoende

worden het financieel plan

en de ambities die daarin

staan grondig getoetst op

realisme.”

•Theo Kocken en Thomas van Galen

Het Financieele Dagblad

zaterdag 4 juni 2016

December 2016

IDEEËN OVER DE SAMENLEVING EN HET GOEDE LEVEN ZIJN NIET ECHT BEVORDERLIJK VOOR PUBLICATIES IN EEN TOPTIJDSCHRIFT

17

Rabobank/ACE

Summer School

deelnemers

Jaargang 12 | Nr 24

VENI-SUBSIDIEVOOR MARIA TIMS

Maria Tims (universitair hoofddocent bij de afdeling management en organisatiekunde sinds 2015) heeft een prestigieuze VENI subsidie ontvangen van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Met deze beurs van €250.000 kan ze drie jaar onderzoek doen naar “job crafting”. Werknemers nemen zelf initiatief om hun baan zo vorm te geven dat deze beter bij hen past – job crafting genoemd. Hoewel veel mensen in teamverband werken, weten we nog maar weinig over job crafting in teams. Maria onderzoekt de voorwaarden waaronder job crafting gunstig is voor individu, team én organisatie.

MARLIEKE VAN GRINSVEN,STEFAN HEUSINKVELD EN JOS BENDERS WINNEN DE AOM MANAGEMENT CONSULTING DIVISION BEST PAPER AWARD

Marlieke van Grinsven (onderzoeker bij de afdeling management en organisatiekunde), Stefan Heusinkveld (universitair hoofddocent bij de afdeling management en organisatiekunde) en Jos Benders (KU Leuven) ontvingen deze prijs voor hun artikel met de titel “Aligning the meaning of lean: Boundary spanning agents in the translation of management concepts” en de prijs werd uitgereikt tijdens het jaarlijkse congres van de Academy of Management die gehouden werd in Anaheim (USA).

Erik Verhoef benoemd tot fellow van het KiM

Erik Verhoef (hoogleraar bij de afdeling ruimtelijke economie) is benoemd tot fellow van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM). Het KiM valt onder het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Erik Verhoef is een van de negen KiM-hoogleraren die zorgen voor de wetenschappelijke versterking van het werk van het KiM. Een belangrijke taak van deze fellows is het beoordelen van projectplannen en conceptpublicaties. Daarnaast nodigt het KiM hen uit voor lezingen en presentaties en voor brainstormsessies om lopende en startende onderzoeken een extra impuls te geven.

FEWEB

student op

de tweede plaats geëindigd in de

Rabobank/ ACE Entrepreneurship

Summer School 2016

Bogos Basak (student marketing) heeft de tweede prijs gewonnen voor zijn ondernemingsplan “Coupontrade” op de 11e Rabobank/ACE Entrepreneurship Summer School. Coupontrade is een online platform voor ongebruikte coupons en e-tickets. De prijs bestaat uit 10 uur coaching, aangeboden door de Rabobank Amsterdam.

RAYMOND GRADUS EN TJERK BUDDING BENOEMD IN ADVIESCOMMISSIE VERSLAGGEVINGSSTELSEL RIJKSOVERHEID

Raymond Gradus (hoogleraar bij de afdeling accounting) en Tjerk Budding (universitair hoofddocent bij de afdeling accounting) zijn benoemd tot lid van de Adviescommissie Verslaggevingsstelsel rijksoverheid, een commissie die de voor- en nadelen onderzoekt van de toevoeging van meer baten-en lasteninformatie aan de huidige wijze van begroten en verantwoorden. De adviescommissie staat onder leiding van de secretaris-generaal van het Ministerie van Financiën.

18

December 2016

Winnaars

onderwijsprijzen

2015-2016

De winnaars van de onderwijsprijzen van de faculteit zijn dit jaar:Beste student: Tamer Dilaver, beste senior docent: Lennart Hoogerheide (afdeling econometrie) en beste junior docent: Jos Akkermans (afdeling management en organisatiekunde). De winnaars zijn geselecteerd door de studenten van de faculteit.

Enno Masurel is benoemd tot bestuurslid van de Dutch Centers for Entrepreneurship

Enno Masurel (hoogleraar bij afdeling management en organisatiekunde) is in oktober benoemd tot bestuurslid van de Dutch Centers for Entrepreneurship (DutchCE), het netwerk van ‘entrepreneurship centers’ van Nederlandse universiteiten en hogescholen. DutchCE, gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, richt zich op het stimuleren van een ondernemersmaatschappij en in het bijzonder op de volgende doelstellingen: versterken van onderwijs en onderzoek op het gebied van ondernemerschap, valorisatie, ondersteunen van beleid, en vertegenwoordigen en promoten van het ecosysteem.Voor meer informatie: www.dutchce.nl

MAURO MASTROGIACOMO ONTVANGT SUBSIDIE VAN NETSPAR TER WAARDE VAN 1 MILJOEN EURO

Mauro Mastrogiacomo (univer-sitair docent bij afdeling econo-mics en onderzoeker bij DNB) ontvangt deze subsidie voor zijn project “Uncertainty over the life cycle” dat hij samen met onderzoekers van de universiteit Leiden, de Rijksuniversiteit Gro-ningen en het University College London (UCL) zal uitvoeren. De subsidie wordt verstrekt door Netspar (€500.000) en de 4 uni-versiteiten en de Nederlandsche Bank (samen ook €500.000). Binnen de VU zal het onderzoek worden uitgevoerd samen met Hans Bloemen en Stefan Hoch-guertel (afdeling economics) en een promovendus. Het project gaat in 2017 van start en zal in 2020 worden afgerond.

v.l.n.r: Tamer Dilaver,

Jos Akkermans, Lennart Hoogerheide

19

Jaargang 12 | Nr 24

•De neiging om in buurten te

gaan wonen met mensen met

dezelfde etnische achtergrond

is een redelijk bepalende factor

voor verhuizingen.

Jessie Bakens

pag 6

•HET SPINLAB MAAKT ZICH STERK

VOOR HET VERBETEREN VAN HET

ONDERWIJS, MET NAME WAT BETREFT

HET LEREN BEGRIJPEN, GEBRUIKEN,

ANALYSEREN EN BENUTTEN VAN

RUIMTELIJKE GEGEVENS.

Geodan

pag 13

•

Ik kreeg na het afronden van

mijn studie ook twee banen

aangeboden waar ik uit kon

kiezen. Een bij het ministerie

van Financiën en de andere

was het traineeship BoFEB bij

Buitenlandse Zaken.

Feroz Amirkhan

pag 9

•HET BEGELEIDEN VAN SCRIPTIES IS EEN

LEUK ONDERDEEL VAN DOCEREN.

JE MERKT DAARBIJ HEEL DUIDELIJK

HOE GEMOTIVEERD EEN STUDENT IS

OM ERAAN TE WERKEN.

Lennart Hoogerheide

pag 45

• De komende jaren ga ik met

behulp van de VENI subsidie

onderzoeken welk effect

individuele job-crafting heeft

op het team en de organisatie.

Maria Tims

pag 34

•

•MENSEN BUITEN DE VU MOETEN NOG

BETER WETEN DAT ALS JE OP ZOEK

BENT NAAR KENNIS OVER VOEDSEL

EN VOEDSELZEKERHEID JE BIJ DE VU

TERECHT KUNT EN HIERVOOR NIET

ALTIJD NAAR WAGENINGEN HOEFT.

Remco Oostendorp

pag 25

•Met een andere promovendus

hebben we met het hele

begeleidingsteam

een afspraak over haar

proefschrift over citizen science

in humanities.

Maura Soekijad

pag 37

IN HETKORT

20

December 2016

Groen gedragNu de klimaatverandering bovenaan de politieke agenda staat, wordt groen gedrag steeds belangrijker. Zoals Lord Nicholas Stern een tijd geleden hier op de VU al verkondigde is econo-mische groei alleen wenselijk als deze ook groen is. Deze groene economische groei wordt beïnvloed door de consumenten. Zij kunnen ondernemers aansturen om groener te produceren. Zij kunnen recyclen, elektrisch of openbaar vervoer gebruiken en overstappen op groene energie. Velen hebben al onderzocht hoe consumenten deze keuzes maken aan de hand van Theory of Planned Behavior (TPB). Volgens dit model wordt de keuze voor groen gedrag bepaald door de houding, de groepsnormen en de inschatting of het gedrag überhaupt mogelijk is. Vaak is onze houding ten aanzien van het gedrag het belangrijkst, maar in sommige situaties zijn de normen de doorslaggevende factor. Amir Grinstein en ik onderzoeken waar deze verschillen vandaan komen. We vergelijken bijna 100 studies uit de hele wereld met elkaar. Uit onze resultaten blijkt dat het TPB model groen gedrag vooral goed kan verklaren in individualistische, masculiene culturen zoals de VS, waar de theorie is ontwikkeld. Het TPB model past niet goed in meer collectivistische, feministische culturen zoals Noord-Europa, waar wellicht andere overwegingen leiden tot groen gedrag.

TUSSENSTAND ONDERZOEK

Naam Onderzoeker

Meike Morren

AFDELING

MARKETING

21

Jaargang 12 | Nr 24

INTERVIEW MET HOOGLERAAR

TEKST Ellen WoudstraFOTOGRAFIE Shutterstock / Anneke Hymmen

Op 1 juli 2016 is Remco Oostendorp benoemd tot hoogleraar International

Economics. Op diezelfde datum is hij tevens benoemd tot directeur van

het nieuwe Amsterdam Centre for World Food Studies.

KERSVERSE HOOGLERAAR: EEN

KENNISMAKING MET

22

December 2016

O O S DT OE RN P

R E M C O

23

Jaargang 12 | Nr 24

CV

REMCO OOSTENDORP

Remco Oostendorp studeerde econometrie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en promoveerde in 1995 aan Harvard University.

Hij is hoogleraar International Economics en directeur van het Amsterdam Centre for World Food Studies.

Daarnaast is hij Research Fellow van het Tinbergen Instituut, Fellow van het Amsterdam Institute for International Development (AIID), Research Associate van het Centrum voor de Studie van de Afrikaanse Economieën (CSAE, University of Oxford) en Resource Persoon voor het Afrikaanse Economische Resource Consortium (AERC).

24

•ONDERZOEKERS

IN DE MEDIA

•“Als je je huis in een

enkel blad te koop

zet, krijg je minder

aanbiedingen dan als de

woning in meer bladen

staat. Flitshandelaren

plaatsen, net als een

huizenmakelaar, orders in

meerdere markten, om zo

de beste prijs te krijgen.

Ze krijgen meer kansen,

en dat is goed voor de

markt.”

•Albert Menkveld

De Telegraaf

vrijdag 3 juni 2016

December 2016

Remco Oostendorp is bijzonder blij met zijn benoeming als hoogleraar én met zijn benoeming als directeur van het Amsterdam Centre for World Food Studies (ACWFS). Het ACWFS werd afgelopen juli gelanceerd en is een gezamenlijk initiatief van FEWEB en het Athena Instituut van de Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen (FALW). In het centrum zijn de activiteiten van het voormalige SOW-VU (Stichting Wereldvoedselvoorziening) opgegaan. Daarnaast zullen er nieuwe initiatieven worden ontplooid. De officiële opening van het ACWFS vindt plaats in het voorjaar van 2017.

Remco Oostendorp heeft duidelijk omlijnde plannen voor het ACWS. “Het idee is dat we een centre of excellence worden op gebied van food and nutrition security vraagstukken. Hiertoe willen we gebruik maken van de vele expertise die er al is vanuit het oude SOW-VU, de Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde, de Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen, het Network Institute, en ook het Centre for International Cooperation in de VU International Office.”

“Er staat een flink aantal activiteiten op de agenda”, zegt hij. “Eén ervan is het opzetten van een food and nutrition security academy. Dat is een hele goede manier om mensen uit verschillende disciplines bij elkaar te brengen. Voorts willen we een workshopserie op poten zetten, waarin we jaarlijks een specifiek voedselthema gaan ontwikkelen en op de kaart zetten. Een zomercursus is al goedgekeurd en we werken aan een universiteitsminor over voedselzekerheid.” Een duidelijke taak voor het centrum is volgens hem het bestaande onderzoek een face te geven. “Mensen buiten de VU moeten nog beter weten dat als je op zoek bent naar kennis over voedsel en voedselzekerheid je bij de VU terecht kunt en hiervoor niet altijd naar Wageningen hoeft. Wij hebben deze expertise al heel lang en wij willen dat nog sterker naar buiten brengen op deze manier.”

•Zijn onderzoeksinteresses omvatten empirische micro-economie, globalisering, arbeidsmarkt, industriële ontwikkeling, intensivering van de landbouw, en survey methodologie in ontwikkelingslanden.

•Hij heeft gewerkt als consultant voor onder meer de Wereldbank, Asian Development Bank, International Labour Organization en het United Nations Development Programme.

•Remco is bereikbaar op de afdeling economics, de Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam

r.oostendorp@vu.nl

“Mensen buiten de VU moeten nog beter weten dat als je op zoek bent naar kennis over voedsel en

voedselzekerheid je bij de VU terecht kunt en hiervoor niet altijd

naar Wageningen hoeft.”

25

Jaargang 12 | Nr 24

Hij ziet een mooie toekomst voor het ACWFS. “Landbouw staat weer op de agenda. Dat is een aantal jaren niet het geval geweest. De voedselcrisis in Afrika, de stijging van voedselprijzen en het inzicht dat er duidelijke issues zijn met de voedselzekerheid dragen hier aan bij. Lees de krant er maar op na. De voor- én nadelen van grootschalig produceren. Hoe kun je kleine boeren in ontwikkelingslanden betrekken bij de modernisering van de landbouw? Dat zijn grote vragen die op de agenda staan.”

Remco Oostendorp groeide op in Groningen en komt uit een academisch milieu. Zijn vader woonde zeven jaar in Spanje om daar Nederlands te geven aan een universiteit in Madrid. In die tijd studeerde hij af, promoveerde in de Spaanse taal- en letterkunde aan de Universiteit Utrecht en werd toen hoogleraar Spaans in Groningen. Zijn moeder gaf Nederlands op een avondcollege en zijn zuster is strafrechter geworden. Na het gymnasium studeerde Remco econometrie in Rotterdam. “Ik vond econometrie een fantastisch vak en het ging me gemakkelijk af. Maar toch knaagde er iets. Ik wilde meer fundament. Ik wilde begrijpen waar dit allemaal vandaan kwam. Ik had vragen, over wat is economische rationaliteit. Wat is de morele grondslag van het utilisme, wat toch de kern is van de neoklassieke economie?” Om antwoord te krijgen op die vragen vertrok hij naar Harvard om te studeren bij professor en latere Nobelprijswinnaar Amartya Sen. Deze was hoogleraar ethiek én hoogleraar economie. “Ik sloeg twee vliegen in één klap.”

Tijdens zijn promotietijd werd hij ook Graduate Fellow bij de Kennedy School in Harvard in het kader van het programma Ethics and the Professions. “Daar had je een jaar lang de tijd om met een beurs na te denken over ethiek. Een groep van vier mensen bestaande uit een advocaat, een politicoloog, een arts en een econoom – ik dus – mocht onder begeleiding van een hoogleraar teksten lezen en die bediscussiëren. Dat ging allemaal over ethische vragen. Medische ethiek, maar ook economische ethiek. Dat was reuze interessant.” Toch besloot Remco om geen ethicus te worden. “Je wordt een ster in het stellen van vragen, steeds weer een nieuwe vraag. Maar ik vind het ook leuk om dingen uit te zoeken, een soort oplossing te vinden voor een probleem, al is het misschien niet perfect. Ik vond het niet bevredigend. Ik wilde antwoorden. Maar ik begreep toen wel waar antwoorden vandaan kunnen komen. Je kijkt er naar vanuit een filosofisch, een historisch perspectief ”.

“Ik was mij van dag één af aan bewust van het belang om te weten wat er buiten

de universiteit leeft”

“Landbouw staat weer op de agenda”

In 1995 promoveerde Remco Oostendorp in Harvard op zijn proefschrift getiteld ‘Adam Smith, Social Norms, and Economic Behavior’. Hij ging hierna de kant van de toegepaste econometrie op en kwam als onderzoeker terecht aan de VU bij het toenmalige Economisch en Sociaal Instituut (ESI-VU). Het ESI-VU was een goede voorbereiding op zijn huidige functie als Directeur van het ACWFS. “Ik was mij van dag één af aan bewust van het belang om te weten wat er buiten de universiteit leeft. Onder meer omdat het ESI op eerste- en derdegeldstroom dreef. Hoe kun je als wetenschapper iets onderzoeken, zodat het interessant is? Dit levert geld op waar je onderzoek mee kunt doen, maar ook inspiratie. Ik wil het woord ondernemer niet in de mond nemen, maar ik moest wel zelf erop uit om geld binnen te halen. Verschil met het ESI is natuurlijk dat het ACWFS interdisciplinair is. Dáár zit hem de uitdaging. Mijn rol is natuurlijk vooral om dat te stimuleren en mogelijk te maken. Dat is een extra dimensie.”

Hoe hij zichzelf typeert? “Als een egoïst. Dat zegt vast niemand,” antwoordt hij lachend. “Nee, serieus. Ik ben iemand die inhoud heel belangrijk vindt. Dat is voor mij nummer één. In de omgang met mensen. En ook wetenschappelijk. Het gaat om het echte contact. Het gaat om de echte feiten. Maar communicatie is ook belangrijk. Ik geniet wel van mensen die heel goed communiceren. Daar kijk ik naar. Je kunt wel veel interessante gezichtspunten hebben – maar je moet het ook overbrengen.”

Buiten zijn werk heeft Remco de zorg voor zijn dochter (16) en zoon (15), waar hij veel plezier aan beleeft. “Ik vind het leuk om ze te zien opgroeien en hun eigen weg opgaan. Je hebt als vader minimaal een faciliterende functie. Soms hebben ze het best druk – en ik dan dus ook.” Daarnaast is zijn grote hobby wandelen. Afgelopen zomer liep hij met zijn twee kinderen een aantal dagen de Kumano Kodo in Japan, één van de beroemdste pelgrimsroutes ter wereld. De volgende bestemming is Amorgos, Griekenland.

26

De wispelturige woningmarkt

Het afgelopen decennium heeft laten zien dat woningmarkten bijzonder onstabiel kunnen zijn. Een periode waarin woningprijzen stegen en woningen snel verkocht werden, is snel omgeslagen in een periode waarin prijzen daalden en woningen langer te koop stonden. Samen met Espen Moen en Plamen Nenov heb ik onderzoek gedaan naar de huizenmarkt in Kopenhagen en uit dat onderzoek blijkt dat een meerderheid van de huiseigenaren met een wens om te verhuizen, tijdens deze omslag overstapten van het eerst kopen van een nieuwe woning naar het eerst verkopen van de oude woning. Echter, de keuze om eerst te kopen of eerst te verkopen kan de omslag op de woningmarkt juist verklaren. Deze keuze wordt onder andere bepaald door de kosten van de periode tussen de twee transacties. In deze periode hebben huiseigenaren dubbele maandlasten (als zij eerst kopen) of wonen in een tijdelijk onderkomen (als zij eerst verkopen). Als verhuizende huiseigenaren deze kostbare periode zo kort mogelijk willen laten duren, dan zullen zij geneigd zijn om de transactie die het snelst kan als laatste af te sluiten. Wanneer er bijvoorbeeld relatief veel kopers op de markt zijn, dan is de verwachte verkooptijd kort en is het slim om eerst te kopen. Maar omdat huiseigenaren die eerst willen kopen het overschot aan kopers op de markt versterken, wordt de prikkel om eerst te kopen alleen maar groter. Omgekeerd is het aantrekkelijk om eerst te verkopen wanneer anderen dat ook doen. Kortom, door te kiezen tussen eerst kopen of eerst verkopen beïnvloeden huiseigenaren de verhouding tussen kopers en verkopers. Dit heeft belangrijke gevolgen voor de verkooptijd, het aantal transacties, het aantal woningen dat te koop staat en de woningprijzen.

Naam Promovendus

Florian Sniekers

AFDELING

ECONOMICS

TUSSENSTAND ONDERZOEK

December 2016 27

Jaargang 12 | Nr 24

“Ik heb grote moeite met de wijze

waarop Economische Zaken het eigen beleid in kaart brengt met betrekking tot de Topsectoren.

Ik vermoed dat ze het in de jaren ervoor eveneens relatief goed deden,

het waren immers al topsectoren voor ze als zodanig werden ingedeeld. Hadden deze winnaars wel een extra

zetje van de overheid nodig?”

Pieter Gautier

NRC.nl, 24 oktober 2016

“Amsterdam Werkgeversvereniging VNO-NCW pleitte vorige week voor een ambitieuze investeringsagenda voor Nederland, maar er kan best meer bij. Het gaat mij erom welk deel van het bruto binnenlands product voortkomt uit de investeringen. Dan schrik je dat dit aandeel zo laag is. Er valt echt wat in te halen.”

Eric Bartelsman

dinsdag 21 juni 2016, Het Financieele Dagblad

“Waarom zou een Spaanse tandarts eerst een cursus Nederlands moeten volgen voor hij hier mag werken? Dat is nergens voor nodig.”

Wim Boonstra

Reformatorisch Dagblad, zaterdag 11 juni 2016

“Staatssecretaris Wiebes doet er goed aan om het fictieve rendement op vermogen te verlagen”

Raymond Gradus en Willem Stevens

Reformatorisch Dagblad, vrijdag 17 juni 2016

“Een goed financieel plan wordt regelmatig geactualiseerd. Denk daarbij ook aan zaken als persoonlijke vaardigheden, mogelijke rampscenario’s en woonwensen op de oude dag.”

Tom Loonen en Arjen Schepen

Het Financieele Dagblad, zaterdag 4 juni 2016

“Het vermogen neemt toe naarmate iemand ouder wordt. De waarde van het human capital neemt daarentegen af, doordat over minder jaren salaris kan worden verdiend. Met deze gegevens moet u rekening houden bij het bepalen van de asset-allocatie — in welke vermogenstitels moet worden belegd — binnen het financiële plan. Natuurlijk hangt het van uw omstandigheden af, maar (aanzienlijk) meer onzekerheid accepteren in de opbouwfase kan raadzaam zijn. U hebt met uw inkomen al voldoende ‘obligaties’.”

Tom Steenkamp

Het Financieele Dagblad, zaterdag 4 juni 2016

28

December 2016

“Dat de financiële sector met 0,8 procent

onderaan bungelt als het om loonontwikkeling gaat, verbaast

niemand. Daar zien we de ene na de andere ontslagronde. Het was ook een sector waar de lonen, voordat de crisis uitbrak, gemiddeld genomen heel hoog waren. Het is en blijft altijd een kwestie

van vraag en aanbod.”

Bas van der Klaauw

de Volkskrant, 6 oktober 2016

“Bedrijven beseffen vaak niet dat organisatorisch veranderen

maatwerk is. Iets wat bij De Bijenkorf werkt, hoeft niet bij Blokker te werken. En de klanten merken er

bijna altijd wél wat van.”

Wouter ten Have

NRC Handelsblad, 15 Oktober 2016

“Dan huurt een bedrijf een bekende oud-politicus in voor bijvoorbeeld een lunch. Relaties van het bedrijf zijn dan zeer vereerd om met een oud-minister aan tafel te zitten. Dat is een heel subtiele vorm van masseren, een klimaat scheppen. Heel wat anders dan de banale vorm van lobbyen. Politici moeten veel meer bij zichzelf te rade gaan als ze voor dit soort activiteiten worden uitgenodigd.”

Johan Wempe

Het Financieele Dagblad, 23 september 2016

“Als de overheid investeert in een netwerk van fietssnelwegen kan een e-bike-bezitter de afstand tussen Amsterdam en Utrecht snel overbruggen. Die maakt de actieradius van een fiets veel groter.”

Erik Verhoef

Trouw, 27 oktober 2016

“Onze pensioenvermogens zijn een reusachtig stuwmeer waar op het ogenblik ongeveer evenveel geld instroomt (de premies) als eruit stroomt (de uitbetalingen). Als we het stelsel niet veranderen blijft dat stuwmeer eeuwig bestaan.”

Aart F. de Vos

FD.nl, vrijdag 27 mei 2016

“Een snellere afbouw van de hypotheekrenteaftrek in combinatie met een hervorming van de huurmarkt is noodzakelijk. Maar een dergelijke operatie zonder lastenverlichting is ondenkbaar. Ook daarvoor zullen de middelen gevonden moeten worden. Het is doodzonde dat de 5 mrd lastenverlichting in 2016 is verjubeld zonder dat daar een hervorming tegenover stond.”

Raymond Gradus

Het Financieele Dagblad, 21 september 2016

29

Jaargang 12 | Nr 24

HANS BERENDS,

MIRELLA KLEIJNEN,

CEES WITHAGEN

EN HARMEN VERBRUGGEN

OVER DE MINOR

‘SUSTAINABILITY

AND INNOVATION’

IN DISCUSSIE

TEKST Ina Putter

30

Een minor is bedoeld ter verbreding of verdieping van de eerste major, of de combinatie van majoren, of ter voorbereiding op een master. Verschillende faculteiten binnen de VU Amsterdam bieden minoren aan, zowel voor VU- studenten als voor studenten van andere universiteiten. VU-studenten kunnen een minor volgen bij hun eigen faculteit, buiten de faculteit of buiten de VU.

Vroeger werd duurzame ontwikkeling vooral in verband gebracht met allerlei zaken die níét mochten en had het een negatieve bijklank. In 1998 werden de eerste twee milieuhoogleraren van de faculteit aangesteld en die probeerden het onderwerp ook onder de aandacht te brengen van de andere afdelingen. Dat lukte toen niet, maar nu vindt iedereen het een vanzelfsprekend onderwerp. In relatief korte tijd is er veel veranderd en gebeurd. Niet alleen op de universiteit, maar ook in het bedrijfsleven. Steeds meer financiële bedrijven willen duurzaam beleggen. Ook consumenten laten meer van zich horen. Ze zijn zelfs bereid om voor duurzame producten meer te betalen.

Onlangs ging de minor “Sustainability and Innovation” van start bij de Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde. Hans Berends is de coördinator van dit programma, Cees Withagen en Mirella Kleijnen zijn docenten binnen dit programma. Harmen Verbruggen (hoogleraar milieueconomie) leidt de discussie.

December 2016

Vijf jaar geleden was er nog nauwelijks aandacht voor duurzaamheid in de samenleving en onderwijs – er waren bijvoorbeeld bijna meer milieudocenten dan milieustudenten – en nu heeft het een enorme vlucht gemaakt. Wat is er gebeurd? “Duurzaamheid is nu voor elk bedrijf een issue geworden en hierdoor zijn met name bedrijfskundestudenten ook enorm geïnteresseerd in het onderwerp”, zegt Hans Berends. “Voor veel bedrijven is het een business opportunity. Het wordt door de studenten niet meer gezien als een probleem, maar juist als heel interessant.” “Het tij is ook gekeerd op andere vlakken,” vult Mirella Kleijnen aan. “Veel disciplines houden zich nu bezig met duurzaamheid, zoals marketing. Je ziet ook veel publicaties over dit onderwerp verschijnen. Er is veel aandacht voor en het wordt daarom ook meegenomen in het onderwijs. Studenten pikken dat op en hierdoor worden veel scripties geschreven op dit gebied.”

FEWEB heeft met de minor Sustainability and Innovation gepoogd een bijdrage te leveren aan het onderwijs op het gebied van duurzaamheid. Maar zitten studenten daar ook op te wachten? Cees Withagen: “Deze minor is heel aantrekkelijk voor studenten, omdat ze naar duurzaamheid leren kijken vanuit verschillende invalshoeken, zoals marketing, logistiek en economie. Daarenboven willen studenten zich steeds meer profileren. De minoren zijn daar echt op gericht. Studenten realiseren zich dat je met een bul van economie of bedrijfskunde niet genoeg hebt om je te onderscheiden. Je hebt een extra signatuur nodig en dat kan heel goed met deze minor. Wij kiezen voor een wetenschappelijke aanpak. Het geitenwollensokkenimago is wat dat betreft helemaal verdwenen. De maatschappij werkt hier zeker ook aan mee.” Mirella ziet een veranderde houding onder haar studenten: “Duurzaamheid, gezondheid, welzijn, dat zijn allemaal trends die zich de laatste jaren steeds meer ontwikkeld hebben. Ze zijn heel kritisch over waaraan ze hun geld besteden.”

DUURZAAMHEID, GEZONDHEID, WELZIJN, DAT ZIJN ALLEMAAL TRENDS DIE ZICH DE LAATSTE JAREN STEEDS MEER ONTWIKKELD HEBBEN

Hoe is de minor opgebouwd? “We beginnen met het vak Grand Challenges for Sustainability: wat zijn de specifieke problemen die spelen? En wat zijn de economische aspecten daarvan? Daarna gaan we bij het vak Shared Value Creation in op de institutionele kanten ervan, de verschillende stakeholders”, vertelt Hans. “In de eerste periode concentreren we ons dus op de economie en maatschappij. In de tweede periode zoomen we in op het bedrijf: Hoe worden daar innovaties ontwikkeld, wat zijn de bedrijfsmodellen en hoe zit het met de supply chain. Ten slotte wordt er gefocust op één specifiek project en leer je hoe je dat op de markt kunt zetten.”

Wat komt er verder allemaal aan bod in de minor? “Eén van de onderwerpen die behandeld worden is energie, want dat is heel relevant voor onze maatschappij. Daarnaast

31

Jaargang 12 | Nr 24

wordt er ook gekeken naar zaken als groene groei, klimaat, ontwikkeling en biodiversiteit,” zegt Cees Withagen. Mirella onderstreept het belang van het ‘breed’ aanbieden van het onderwerp duurzaamheid: “Sommige studenten zien alleen maar het plastic tasje dat je niet mag weggooien als ze aan duurzaamheid denken, maar er komt natuurlijk veel meer bij kijken, zoals beleid en consumentengedrag.” Hans voegt toe: “Er wordt ook veel aandacht besteed aan het ontwikkelen van specifieke bedrijfsmodellen die gericht zijn op duurzaamheid. Een leuk voorbeeld in dezen is ‘pay for use’. In het gebouw van Deloitte – het meest duurzame gebouw van Nederland – wordt de verlichting niet meer aangekocht, maar betaalt de gebruiker alleen voor het gebruik van het licht. Het belang voor Philips is het zo duurzaam mogelijk ontwikkelen van de ledlampen. Zo’n lamp gaat tientallen jaren mee. Philips blijft eigenaar van de lampen en als ze het niet meer doen kan Philips de lampen hergebruiken. Zo gaat het tegenwoordig ook met stadsverlichting. Je neemt dan de technologische mogelijkheden als gegeven, maar gebruikt een ander bedrijfsmodel. De opdracht voor de studenten is dan: zou je hetzelfde model ook kunnen toepassen op een ander soort product? En wat zijn dan de implicaties? Dat is een typisch bedrijfskundige vraag. Je hebt hiervoor geen grote technologische bagage nodig.”

HET GEITENWOLLENSOKKENIMAGO IS HELEMAAL VERDWENEN

Een aantal jaren geleden stond het milieu nog niet zo hoog op de agenda als nu. Vooral bedrijven waren bang voor hun concurrentiepositie. Zij vonden dat de overheid dat maar moest subsidiëren. Hoe is dat nu, en komt dit ook aan de orde binnen de minor?

“Ja, expliciet”, zegt Cees. “Nu wordt duurzaamheid meer gezien als kansen en innoveren. Tegenwoordig wachten bedrijven niet meer op initiatieven van de overheid. Zij zijn het die zelf de overheid pushen.” “Zij hebben heel actief de wetgeving hierover gestimuleerd en dat was natuurlijk ook een strategisch belang”, vult Hans aan. “Veel bedrijven zijn zelfs voor een klimaatwet, omdat ze een consistent beleid willen vanuit de overheid dat langer duurt dan een kabinetsperiode. De overheid is nu heel onbetrouwbaar en dat is vervelend”, aldus Cees.

Goed milieubeleid begint bij jezelf, wordt vaak gezegd. Enkele jaren terug werd de VU gezien als de minst duurzame universiteit van Nederland. Nu staat in het jaarplan van de VU dat duurzaamheid letterlijk een driver is voor de VU. Er is zelfs een Green Office ingesteld, de gebouwen worden aangepast. Hebben jullie daar iets van gemerkt?“Het past in het geheel, maar het gaat nog wel langzaam. Ik denk dat het niet anders kan. We moeten nog steeds veel zaken op papier inleveren. Voor veranderingen zijn behoorlijke systeemaanpassingen nodig en dat gaat niet zo een-twee-drie,” zegt Mirella. Hans voegt hieraan toe: “Systeemtransities is een onderwerp dat ook in de minor aan de orde komt. Je hebt te maken met afhankelijkheden: wie beweegt er eerst? Bijvoorbeeld met elektrische auto’s. Om elektrisch te kunnen rijden heb je oplaadpunten nodig. Maar je krijgt pas oplaadpunten als er elektrische auto’s zijn.”

THE TIMES THEY ARE A-CHANGIN’

Wat is het toekomstbeeld voor deze minor?“We moeten ons universiteitsbreed zien te positioneren”, vindt Cees. “Ik weet zeker dat er buiten onze eigen studenten nog meer studenten geïnteresseerd zijn in dit programma en we moeten ook oog houden voor wat op andere fronten wordt ontwikkeld als het om duurzaamheid gaat. We zijn heel positief en kijken uit naar de evaluaties.” Hans voorspelt groei: “Er zijn nu 35 studenten, maar we denken dat het er volgend jaar zeker meer zijn.” Mirella merkt dat studenten graag op dit onderwerp afstuderen. “Bovendien zijn er heel veel raakvlakken met andere disciplines en dat is het mooie van deze minor. Het is een mooi afgerond pakket en dat is voor studenten heel interessant: je hebt een kop en een staart.”

We leven nu inderdaad in andere tijden of wel The Times They Are A-Changin’ om maar eens een Nobelprijswinnaar te citeren. Het is dus goed om mensen op te leiden die oog hebben voor duurzaamheid, want dit zijn mensen die mogelijk leidende posities gaan innemen in de maatschappij. Er is dus heel wat te winnen.

32

VENI-ONDERZOEK

December 2016

TEKST Maria TimsFOTOGRAFIE Anneke Hymmen

Job crafting: Meer werkplezier

voor iedereen?

33

MARIA TIMS

Maria Tims is universitair hoofddocent bij de afdeling management en organisatiekunde, de Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam

m.tims@vu.nl

Zij heeft in 2016 een VENI-beurs ontvangen van NWO voor haar onderzoek naar Job Crafting in teams (“Individual job crafting and its relationships with individual, team, and organizational outcomes”).

belangrijk om te onderzoeken of job crafting ook invloed heeft op teamprestaties en of job crafting wordt beïnvloed door de sociale context waarin het plaatsvindt.

De komende jaren ga ik met behulp van de VENI subsidie onderzoeken welk effect individuele job-crafting heeft op het team en de organisatie. Daarnaast ga ik onderzoeken onder welke omstandigheden job crafting positief of negatief gerelateerd is aan individuele uitkomsten (werkplezier, werkstress), teamuitkomsten (productiviteit, efficiëntie in werk, afwezigheid in team) en organisatie-uitkomsten (effectiviteit). Ik verwacht dat verschillende aspecten van de individu en het team hier een belangrijke rol in spelen. Het onderzoek wordt uitgevoerd bij een groot aantal projectteams. Projectteams hebben namelijk continu te maken met nieuwe en veranderende situaties waarvoor zij passende oplossingen moeten vinden voor uiteenlopende eisen. In deze context kan het aanpassen van het werk, zoals het veranderen van de manier waarop het werk gedaan wordt, een (onbedoeld) negatief effect hebben op het team, doordat de aanpassing ook het werk van collega’s beïnvloedt.

De manier waarop ons werk is vormgegeven, heeft grote invloed op ons leven en hoe we ons voelen. Uit de Monitor Arbeid van TNO (2013) blijkt dat ongeveer 2,7 miljoen Nederlandse werknemers hoge taakeisen1 ervaren met burn-outklachten, werkstress en verzuim tot gevolg. Dit kost de Nederlandse samenleving ongeveer 2,2 miljard euro per jaar. Hoewel er op dit moment veel kennis beschikbaar is om “goede” banen voor werknemers te creëren, blijkt uit onderzoek dat maatregelen om werkstress te verminderen erg tijdrovend en vaak niet effectief zijn (Nielsen, 2013). Een mogelijke verklaring voor de ineffectiviteit van deze maatregelen is dat werknemers verschillende voorkeuren en vaardigheden bezitten waarmee vaak geen rekening wordt gehouden.

Een betere manier om werkstress te verminderen is job crafting (Tims & Bakker, 2010; Wrzesniewski & Dutton, 2001). Bij job crafting brengt de werknemer op eigen initiatief veranderingen aan in zijn of haar werk. Uit onderzoek blijkt dat job crafting in verband wordt gebracht met meer werkplezier, een beter passende baan en betere werkprestaties. Job crafting kan dus een manier zijn om te hoge taakeisen te verminderen of om andere aspecten van het werk te verbeteren, waardoor het werk in zijn geheel als prettiger wordt ervaren door de werknemer.

Kunnen we hieruit concluderen dat er voor iedereen ruimte moet zijn om de taken op het werk deels zelf in te vullen? Helaas, hiervoor is het nog wat te vroeg. Zo zijn er verschillende vormen van job crafting te onderscheiden die niet allemaal positieve uitkomsten lijken te hebben. De kern van job crafting is dat werknemers taken of relationele aspecten van het werk veranderen waardoor het werk beter aansluit bij de individuele vaardigheden, wensen en behoeften. Toch zien we dat het verlagen van belemmerende taakeisen op het werk (denk hierbij aan een lastige klant ontwijken, niet te lang achter elkaar concentreren) niet bijdraagt aan een betere baan. Daarnaast is er nog vrij weinig bekend over de invloed van job crafting op het werk van collega’s. Nu steeds meer mensen in teams werken, is het

Maria Tims

Jaargang 12 | Nr 24

1 Taakeisen zijn die zaken in het werk die energie vragen

34

Referenties

Monitor Arbeid (2013). Psychosociale arbeidsbelasting. Verkregen 30 oktober 2015 via http://www.monitorarbeid.tno.nl/dynamics/modules/SFILO100/view.php?fil_Id=122.

Tims, M., & Bakker, A.B. (2010). Job crafting: Towards a new model of individual job redesign. SA Journal of Industrial Psychology, 36, 1-9.

Wrzesniewski, A., & Dutton, J.E. (2001). Crafting a job: Revisioning employees as active crafters of their work. Academy of Management Review, 26, 179-201.

Op basis van theorieën over de manier waarop wij sociale informatie verwerken, verwacht ik dat sommige werknemers meer rekening zullen houden met het team dan andere werknemers, wanneer zij op eigen initiatief aanpassingen maken in hun werk. Bijvoorbeeld personen die vooral op zichzelf gericht zijn zullen hun werk aanpassen op basis van informatie die alleen voor henzelf relevant is en kunnen daarbij de rest van het team benadelen. Personen die daarentegen gericht zijn op anderen zullen meer rekening houden met de anderen bij het aanpassen van hun werk, waardoor zij kunnen bijdragen aan betere teamuitkomsten. Daarnaast is de relatie die men heeft met teamleden een belangrijke bepaler voor de uitkomsten van job crafting voor het individu, het team en de organisatie. Wanneer er een goede relatie bestaat tussen de teamleden, dan zijn zij meer geneigd om individuele job crafting toe te staan, omdat zij zien dat het job crafting-gedrag noodzakelijk is voor het individu en er vertrouwen in hebben dat de job crafter het weer goed zal maken in de toekomst.

Met het onderzoek hoop ik bij te dragen aan de ontwikkeling van nieuwe methoden om job crafting van een individu succesvol te managen in teams, zodat zowel het individu, als het team en de organisatie hier baat bij hebben. Ook geïnteresseerd in de resultaten? Werk mee met het onderzoek en stuur een email naar m.tims@vu.nl

Bij job crafting brengt de werknemer op eigen initiatief

veranderingen aan in zijn of haar werk

December 2016

•2013-2015Universitair Docent, Vrije Universiteit Amsterdam

•2013Universitair Docent, Erasmus Universiteit Rotterdam

•2008-2013Promovendus, Erasmus Universiteit Rotterdam

•2007-2008Freelance Psycholoog, Van der Maesen Koch

•2003-2007MSc Arbeids- en Organisatiepsychologie, Erasmus Universiteit Rotterdam

35

DE DAG VAN

Maura Soekijad is universitair hoofddocent bij de afdeling informatiekunde, logistiek en innovatie van onze faculteit en daarnaast director of doctoral education bij de Graduate School van het Amsterdam Business Research Institute (ABRI). Ze werkt vanaf 2005 bij de Kinresearch Groep waar ze

zich bezig houdt met onderzoek en momenteel drie promovendi begeleidt; onder andere in een NWO project over crossover samenwerking voor

digitale innovatie. Daarnaast geeft ze onderwijs over onder andere kennis- en innovatienetwerken en kwalitatieve methoden en is ze verantwoordelijk voor

vier onderwijsprogramma’s: MSc Information & Knowledge Management (IKM; per september 2017 Digital Business & Innovation) bij Business Administration, MSc Honours in Business Research, Research Master

Business in Society, en het PhD programma binnen ABRI.

TEKST Maura SoekijadFOTOGRAFIE Anneke Hymmen

MAURA SOEKIJAD

“Vandaag ziet mijn dag er toevallig zo uit:”

10:00

Als ik na de spits de bus uitstap heb ik veel mails alweer verwerkt. Op de 5e verdieping is het, zeker op dinsdag, lastig om een plekje te vinden in de open offices. Bij de kluisjes spreekt een collega mij aan over de buluitreiking van onze IKM masterstudenten morgen; we bereiden de scriptieprijsceremonie voor.

Jaargang 12 | Nr 2436

11:00

Concentratie d.m.v. muziek op de koptelefoon om te schrijven aan een wetenschappelijk artikel over identiteit en macht.

13:00

KINcubator in onze ‘bibliotheek’; vandaag bespreken we work-in-progress van KIN-collega’s over crowdsourcing van wicked problems.

17:00

Met een andere promovendus hebben we met het hele begeleidingsteam een afspraak over haar proefschrift over citizen science in humanities. Ze is bijna klaar dus we bespreken het laatste artikel en het boek als geheel.

18:00

Naar huis (waar ‘s avonds de laptop weer open gaat voor o.a. sollicitaties op de vacature voor programma-assistent bij ABRI).

16:00

Telefonisch overleg met mijn UvA collega over de werving van studenten voor de research master Business in Society. We maken een promotiefilm en bereiden een posteractie voor. Ook bespreken we vakken en bereiden we de voorlichting op het Amsterdam University College van morgen voor.

14:00

Brainstorm met promovendus over haar onderzoek.

15:00

Skype-overleg met een collega die binnenkort bij ons komt werken over een nieuw te ontwikkelen vak (digital innovation lab) waarin we masterstudenten met nieuwe technologie laten kennismaken. Plotseling komt er een mail binnen met goed nieuws: conditionele acceptatie van een artikel in MIS Quarterly over het gebruik van iPods in het ziekenhuis (op basis van veldstudie in het VUMC). Dit moeten we vieren!

December 2016 37

Theemoment

Ik drink geen koffie en iedereen is altijd welkom om één van de bijzondere smaken te proeven.

Fieldnotes

Ondanks laptop en tablet kan ik niet zonder mijn pen en notebook! Ik schrijf er alles in; van inspirerend idee tot actielijstjes en college voorbereidingen. Als etnograaf is het ook heel gewoon om fieldnotes te maken.

Nieuwe technologie

Bij kinresearch (www.kinresearch.nl) draait het om nieuwe technologie: hoe organiseer je je om die te maken en wat zijn de gevolgen van nieuwe technologie voor hoe mensen werken en organiseren.

Jaargang 12 | Nr 24

DE VOORWERPEN VAN

TEKST Maura SoekijadFOTOGRAFIE Anneke Hymmen

MAURA SOEKIJAD

38

Business in Society

De nieuwe onderzoeksmaster Business in Society (www.vu.nl/bis) is uniek in Nederland; we zoeken nieuwsgierige, maatschappijkritische studenten die van een intellectuele uitdaging houden.

December 2016 39

INTERVIEW

TEKST Marieke ter VeerFOTOGRAFIE VU-C&M / Shutterstock

ONTWIKKELINGEN OP DE WONINGMARKT

Jaargang 12 | Nr 2440

In het derde kwartaal van 2016 wisselden ruim 41.000 bestaande koopwoningen van eigenaar. Dat is 15% meer dan een jaar geleden. Ook de gemiddelde woningprijs is in het laatste kwartaal met 7% gestegen ten opzichte van een jaar geleden. Jan Rouwendal houdt zich regelmatig bezig met de woningmarkt. In gesprek met Jan een inkijk in de huidige woningmarkt in Nederland.

Onlangs heeft Jan samen met Hans Koster onderzoek gedaan naar de waardering van cultureel erfgoed. Hieruit bleek dat er een waardestijging van huizen ontstaat als in de omgeving ervan een monument gerestaureerd is. Dit is wat economen vrij vaak doen als ze naar de woningmarkt kijken. Ze zijn soms niet geïnteresseerd in de woningmarkt zelf, maar in de huizenprijzen die iets weergeven van de waardering van dingen waar geen prijs voor is waar te nemen. Daarnaast is Jan ook geïnteresseerd in hoe de woningmarkt op zichzelf werkt: “Ik gebruik de woningprijs niet alleen als instrument om iets anders te meten, maar ik wil ook weten hoe die woningmarkt in elkaar zit en wat de belangrijke dingen zijn.”

Wanneer is het huidige omslagpunt in de woningmarkt gekomen?Wat we waarnemen is dat de prijzen een lange tijd zijn gestegen. Toen de crisis uitbrak zijn ze wat gedaald. Sinds 2013 zie je weer een herstel van de woningmarkt. Dat ging aanvankelijk nog een beetje weifelend, maar de laatste tijd gaat dat steeds sneller. De berichten zijn heel erg optimistisch.Mensen krijgen weer vertrouwen waardoor de daling van de huizenprijzen tot een einde komt en de prijzen weer voorzichtig gaan stijgen. Mensen denken dan: “het gaat weer goed. En dit is misschien wel een goed moment om een woning te kopen.” En zo komt dat herstel weer tot stand.

Hoe lang gaat deze stijging nog door of is dit een tijdelijke trend?Met name de lage hypotheekrente maakt de stijgende lijn mogelijk. Zolang de rente laag blijft kan dit herstel nog doorzetten en kunnen de prijzen nog verder stijgen. Ik verwacht wel dat er een plafond wordt bereikt. Wat je in de praktijk ziet is dat als het goed gaat op de woningmarkt, de banken ook wat soepeler worden met kredietverlening. Ze denken dan: “We lopen weinig risico met de hypotheken.” Zo’n opgaande beweging op de woningmarkt versterkt zichzelf. Totdat er ergens een plafond bereikt wordt, omdat de economische omstandigheden veranderen of omdat de banken toch niet meer krediet willen verlenen. Dan stabiliseert het weer.

Zijn er geografische verschillen in Nederland te zien?Ja, en de indruk is dat deze verschillen in Nederland de laatste jaren zijn toegenomen. De vraag concentreert zich op dit

•ONDERZOEKERS

IN DE MEDIA

•“Een goede

marketingtechniek?

Hou het simpel. Het

verhaal moet op een

luciferdoosje passen.”

•Wouter de Vries

BN/DeStem

vrijdag 8 juli 2016

JAN ROUWENDAL

Jan Rouwendal is hoogleraar Ruimtelijke Aspecten van Vastgoedmarkten bij de afdeling ruimtelijke economie, de Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam

j.rouwendal@vu.nl

December 2016 41

moment in de grotere steden, met name in Amsterdam. Wat er in Amsterdam gebeurt, is niet representatief voor heel Nederland. Amsterdam heeft een prijsstijging van 22% en Utrecht ongeveer 10%. De prijsstijgingen in Amsterdam zitten boven het gemiddelde, maar in Limburg zijn deze onder het gemiddelde en gaan ze volgens de trend ook niet omhoog.

Woningmarkt AmsterdamSituatieschets : Met veertig stellen tegelijk een appartement bekijken. 60.000 euro boven de vraagprijs bieden zonder het huis gezien te hebben. Of een makelaar die je bij de bezichtiging van een huis niet eens een bouwjaar kan noemen. De Amsterdamse woningmarkt is volgens diverse media oververhit.

Hoe komt zo’n ontwikkeling tot stand? En zijn termen als oververhitting terecht of valt het in de praktijk wel mee? Wat economen doen is uitgaan van rationeel gedrag van mensen. Er zijn natuurlijk veel aanwijzingen dat mensen zich niet altijd rationeel gedragen. En het is dus niet uit te sluiten dat mensen zich op dit moment een beetje laten meeslepen door de marktontwikkelingen en daardoor meer gaan bieden op een woning, omdat anderen dat ook doen. Aan de andere kant wijst onderzoek uit dat mensen heel goed uitkijken als ze een woning kopen. De woningprijzen laten dus duidelijk zien wat mensen belangrijk vinden. Het is ook weer niet zo dat mensen maar in het wilde weg op woningen aan het bieden zijn. Het is een belangrijke uitgave, je zit er jarenlang aan vast. Het is wel zo, en dat blijkt ook uit onderzoek, dat wanneer de prijzen gaan stijgen, dit ook de komende jaren door zal gaan. In Amsterdam zijn de prijzen wel erg hard gestegen en het is niet heel erg realistisch dat deze trend zich doorzet. Wat positief is, is dat in Amsterdam de afgelopen tijd veel woningen zijn verkocht. Dat betekent dat veel mensen een woning hebben kunnen kopen. Dus het is niet alleen maar negatief.

Wat betekent dit voor de betaalbaarheid van woningen? Kunnen starters nog wel een huis kopen in de grote steden?Vroeger waren er veel sociale huurwoningen in steden. Mensen met een laag inkomen moesten dan wel lang wachten, maar als ze wilden, konden ze ook in hartje Amsterdam wonen. Dat is nu wel anders. Woningcorporaties hebben hun woningvoorraad gedeeltelijk verkocht en daardoor zijn de woningen op de koopwoningmarkt terecht gekomen, waardoor de prijs ook is

gestegen. Op dat moment komen die woningen buiten bereik van de lagere inkomens. Starters kunnen geen woning in Amsterdam kopen als ze een bescheiden inkomen hebben. Ze zullen eerst buiten Amsterdam moeten gaan wonen. Er is nu eenmaal een beperkt aantal woningen in Amsterdam en de hoogste bieder krijgt de woning. En dat zijn vaak de mensen met een hoger inkomen en meer vermogen. En starters hebben dat vaak nog niet.

Verwacht je dat meerdere steden deze kant op gaan?Dat zou heel goed mogelijk zijn. Je ziet dat in studentensteden zoals Utrecht, Groningen en misschien ook Leiden de prijzen behoorlijk stijgen. Wat je over het algemeen ziet is dat steden meer in de belangstelling zijn gekomen dan een jaar of 20 geleden. Mensen zijn bereid om daarvoor meer te betalen en dat verklaart voor een deel de gekte op de woningmarkt in Amsterdam. Er is veel belangstelling voor het wonen in Amsterdam, omdat het een aantrekkelijke stad is. Dit was 20, 30 jaar geleden veel minder het geval. Toen vonden mensen de ruimte en vrijstaande woningen belangrijker dan nu. Dat is een belangrijke achtergrond van de huidige ontwikkelingen.

Moeten er meer woningen worden bijgebouwd, waardoor het aanbod stijgt?Je kunt je een beetje zorgen maken over het aanbod in het algemeen. Waar alles al dicht gebouwd is, daar kun je niet zo heel veel woningen bijzetten en in Amsterdam wordt er naar verhouding toch wel weer vrij veel gebouwd. Maar ik denk dat in Nederland als geheel meer woningen zouden moeten worden gebouwd. We hebben gezien dat het aanbod van nieuwe woningen heel sterk is afgenomen toen de crisis uitbarstte, maar ondertussen is de bevolkingsgroei gewoon doorgegaan. Dat aanbod, die constructie van nieuwe woningen, dat groeit nog niet erg en daar zit denk ik wel een belangrijk knelpunt.

Jaargang 12 | Nr 24

Zolang de rente laag blijft kan dit herstel nog

doorzetten en kunnen de prijzen nog verder stijgen

42

•ONDERZOEKERS

IN DE MEDIA

•“Bijna niemand woont zo dicht in de buurt van een windmolen, dat je ‘m ook hoort. Dan zijn er nog slagschaduwen. De bladen gaan steeds voor de zon langs en daar heb je last van. Ook dat effect is niet heel groot.”

•Hans Koster en Martijn Droës

De Stentor

23 september 2016

Airbnb en woningmarktSituatieschets: 1 op de 6 huizenbezitters in het toeristische gedeelte van Amsterdam verhuurt via Airbnb. In totaal 11.000 huishoudens. Het huis is daardoor niet meer alleen een plek om te wonen, maar ook iets om geld mee te verdienen. Kopers kunnen met dit motief een hogere hypotheek ontvangen. Verkopers passen het huis hierop aan.

Wat is het effect van deze ontwikkeling op de woningmarkt in Amsterdam? Je hoort er veel over de laatste tijd. Het is lastig om te zeggen wat het effect is. Airbnb heeft natuurlijk een grote vlucht genomen, omdat er heel veel toeristen naar die steden komen. Er komen meer toeristen omdat de steden door meer voorzieningen aantrekkelijker zijn geworden. Ook zonder Airbnb zou dat het geval zijn. Het kan zijn dat dit door Airbnb wat versterkt wordt, maar het is heel lastig om zo’n specifiek effect van Airbnb te onderscheiden van de algemene trend. De extra vraag door Airbnb naar woningen, als die er is, wordt door dezelfde factoren veroorzaakt als de extra vraag door Nederlanders naar woningen in Amsterdam.

Aan de ene kant willen bewoners extra geld verdienen met de inkomsten van huren. Aan de andere kant zijn de vele toeristen door Airbnb een ergernis van bewoners. Aan welke kant zullen er maatregelen genomen moeten worden? Aan de kant van de Airbnb? Of aan de kant van de bewoners die hun huizen verhuren?Als het over overlast van toeristen in het algemeen gaat, dan is het recept wat economen voor handen hebben dat mensen die overlast veroorzaken ervoor moeten betalen. Dan komt er een efficiënte allocatie tot stand, dus dan zou je een toeristenbelasting in moeten voeren. Bij Airbnb is er nog wel eens sprake van heel specifieke overlast (rolkoffertjes en feestende toeristen). Overlast in het algemeen zou bestreden moeten worden. Dus ook van toeristen, of ze nu wel of niet van airbnb gebruikmaken. Maar om nou te zeggen: “Nu gaan we Airbnb aanpakken, omdat er mensen zijn die overlast veroorzaken als ze een huis via Airbnb gehuurd hebben.” Dat lijkt me wat te ver gaan.

Tot slot: wat moet je doen als je nu een huis wilt kopen en is het wel verstandig? Ik ga mijn hand er niet voor in het vuur steken, maar hypotheken zijn op dit moment wel erg voordelig en de prijzen zijn in verhouding tot 10 jaar geleden in een groot deel van het land nog steeds niet zo hoog. Ze zeggen dat we in Amsterdam weer over de vorige piek heen zijn, maar in de rest van het land is dat nog niet zo. Het lijkt me eerlijk gezegd geen slechte tijd om nu een woning te kopen als je starter bent. En als je de middelen niet hebt om in Amsterdam te wonen, dan zijn er natuurlijk nog genoeg andere plekken in Nederland om te wonen.

December 2016

•2012-2015Hoogleraar, bijzondere leerstoel Economische Waardering van Cultureel Erfgoed, Vrije Universiteit Amsterdam

•2000-2012Universitair Hoofddo-cent, Vrije Universiteit Amsterdam (tot 2007 in deeltijd)

•1997-2000Senior onderzoeker, MuConsult (in deeltijd)

•1991-2007Universitair hoofddocent, Wageningen Universiteit (vanaf 1997 in deeltijd)

•1988-1991Universitair docent, Vrije Universiteit Amsterdam

•1984-1988Promovendus, Vrije Universiteit Amsterdam

•1977-1984MSc ruimtelijke economie, Erasmus Universiteit Rotterdam

43

Jaargang 12 | Nr 24

INTERVIEW

TEKST Ina PutterFOTOGRAFIE VU-C&M / Shutterstock

“DE “FEWEB BEST SENIOR LECTURER”

PRIJS IS EEN BIJZONDER MOOIE

PRIJS OM TE WINNEN”

Winnaar Best Senior Lecturer Award FEWEB: Lennart Hoogerheide

Lennart Hoogerheide is universitair hoofddocent bij de afdeling econometrie/operations research, de Boelelaan 1105, 1081 HV AmsterdamHij is bereikbaar via

l.f.hoogerheide@vu.nl

44

December 2016

Waarom denk je dat de studenten jou gekozen hebben als beste senior docent van FEWEB? Dat is een vraag die waarschijnlijk het beste gesteld kan worden aan de studenten die op mij gestemd hebben. Laat ik deze gelegenheid ook even gebruiken om deze studenten nogmaals hartelijk te bedanken voor hun stem! De “FEWEB best senior lecturer” prijs is een bijzonder mooie prijs om te winnen. Dit werkt zeker motiverend om veel energie aan het doceren te blijven besteden! Ik denk zelf dat het veel geholpen heeft dat bij mijn vakken de verschillende aspecten (hoorcolleges, opgaven, practica, proeftentamen en tentamen) goed op elkaar aansluiten, zodat er een duidelijke lijn in het vak zit en zodat de studenten precies weten waar ze aan toe zijn. En verder probeer ik ervoor te zorgen dat mijn slides duidelijk, uitgebreid en verzorgd zijn. Daarnaast probeer ik “laagdrempelig” te zijn door open te staan voor vragen, tijdens hoorcolleges en practica en ook per email.

Welke vakken geef je op dit moment?In de Bachelor Econometrie & OR geef ik (delen van) Academic Skills (in het eerste jaar), Numerical Methods en Econometrics II (in het tweede jaar). Verder het vak Computational Econometrics (in het derde jaar en in de minor Applied Econometrics). En in de Master Econometrie & OR het vak Case Study. Daarnaast begeleid ik verschillende Bachelor- en Masterscripties. In vorige jaren heb ik ook Econometrics I en een integratiepracticum gegeven. En statistiek-practica voor de Bachelor Bedrijfskunde.

Hoe zou je je eigen stijl als docent omschrijven?Duidelijke slides, heldere opgaven, uitgebreide proeftentamenopgaven en open staan voor vragen zijn volgens mij belangrijke kenmerken. Verder hoop ik dat in elk geval een deel van de studenten mijn gevoel voor humor wel kan waarderen. In het studiejaar 2015-2016 is uiteraard het nieuwe Bachelor-2-programma ingevoerd. Door o.a. uitgebreide proeftentamenopgaven hebben de studenten bij mijn cursussen hopelijk zo weinig mogelijk last gehad van het feit dat het nieuwe Bachelor-2-cursussen waren, zodat ze zich hopelijk geen “proefkonijnen” gevoeld hebben.

Wat zijn de leuke kanten van doceren? En wat de minder leuke kanten?Het begeleiden van scripties is een leuk onderdeel van doceren. Je merkt daarbij heel duidelijk hoe gemotiveerd een student is om eraan te werken. Bovendien is er nog meer ruimte om aandacht te besteden aan details en specifieke, geavanceerde modellen en methoden. Daarbij merk je directer de waardering van studenten en leer je hen vaak ook persoonlijker kennen. Bij vakken is uiteraard een leuke kant als je merkt dat studenten de uitleg begrijpen, vooral als het een lastig onderwerp is. Een minder leuke kant is dat sommige vakken in het nieuwe Bachelorprogramma verdwenen zijn. Het integratiepracticum voor groepjes van tweedejaars econometrie studenten was

leuk om te geven, maar dit vak is helaas niet in het nieuwe Bachelorprogramma teruggekomen.

Wie vond je tijdens je eigen studie de beste docent en waarom?Ik heb zelf mijn hele studie econometrie – vanaf de middelbare school tot PhD – gedaan op de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar ik zelf overigens in 2010 Docent van het Jaar was bij de Econometrie opleiding. Laat ik die gelegenheid om op te scheppen even niet voorbijgaan (hij lacht)…. Het is lastig om één beste docent te kiezen, omdat verschillende docenten uiteraard verschillende goede kwaliteiten hebben. Christiaan Heij is een goede docent, die lastige materie duidelijk uitlegt en duidelijke materiaal heeft. Paul de Boer maakte zijn colleges extra aantrekkelijk door zijn gevoel voor humor. Johan Kaashoek was een prima practicumdocent voor wiskunde vakken, die voor kleine practicumgroepen heel rustig en duidelijk de opgaven uitlegde. Mijn scriptiebegeleider en promotor Herman van Dijk gaf mij op een heel aangename manier de ruimte om het onderzoek te doen dat ik wilde doen. Als je hun sterke eigenschappen zou kunnen combineren, dan zou dat de ideale docent opleveren.

Wat zijn volgens jou de kenmerken van een goede student? Intelligentie is uiteraard een belangrijk aspect, maar natuurlijk niet het enige dat telt. Karakter, sociale vaardigheden en discipline – vooral in tentamenperioden – zijn uiteraard ook heel belangrijk en de steun van familie en vrienden natuurlijk ook. Voor een docent is het uiteraard heel fijn om met heel gemotiveerde en getalenteerde studenten te werken, dus ik heb bij de Bachelor en Master van econometrie en OR zeker niets te klagen!

Wat zijn je favoriete bezigheden als je niet met werk bezig bent?Niet met werk bezig? Dat komt natuurlijk niet voor (hij lacht). Of misschien blijft er toch wel wat tijd over voor hobby’s…. ik kijk dan naar films of volg het voetbal – zeker nu Sparta Rotterdam weer terug is op het niveau waar het hoort!

“Ik hoop dat in elk geval een deel van de studenten mijn gevoel

voor humor wel kan waarderen”

45

Jaargang 12 | Nr 24

INTERVIEW

TEKST Ina PutterFOTOGRAFIE VU-C&M / Shutterstock

“WAT IK BIJZONDERVIND AAN ONDERWIJS

IS DAT JE MENSEN ECHT HELPT IN HUN

ONTWIKKELING”

Winnaar Best Junior Lecturer Award FEWEB: Jos Akkermans

Jos Akkermans is universitair docent bij de afdeling management en organisatiekunde, de Boelelaan 1105, 1081 HV AmsterdamHij is bereikbaar via

j.akkermans@vu.nl

46

Waarom denk je dat de studenten jou gekozen hebben als beste junior docent van FEWEB? Ik denk dat het komt, omdat ik studenten altijd wil helpen om te leren. Ik leg de lat hoog voor studenten. Ik zeg altijd tegen de studenten: “Jullie zijn hier om veel te leren en wat kan ik doen om jullie daarbij te helpen?” Ik denk dat dit studenten erg aanspreekt. Het is laagdrempelig voor hen en ze zien daarmee dat ik hun leerproces belangrijk vind. In de pauze of na het college kunnen ze altijd naar me toekomen met vragen en dergelijke. Ze kunnen me ook altijd mailen of zo nodig bij me langskomen. Bij de vraag “wat is een goede docent?” denken we meestal gelijk aan de “performance” in een college of werkgroep. Ik vind echter dat het minimaal even belangrijk is dat het vak dat je geeft goed in elkaar zit. De leerdoelen, activiteiten en toetsing moeten goed met elkaar samenhangen. Als je wilt dat studenten vaardigheden leren moet je niet alleen hoorcolleges geven bijvoorbeeld. Daarbij begin ik elk vak met de volgende regel: “ik sta hier om jullie iets te leren en ik hoop dat we kennis kunnen delen. Als ik iets vertel wat in jullie ogen nergens op slaat of als jullie iets niet begrijpen, dan mogen jullie mij altijd onderbreken. Dan ga ik uitleggen waarom dat belangrijk is.” Je stelt je dan wel kwetsbaar op: je neemt het risico dat studenten de hele tijd door je les heen gaan praten, maar eigenlijk gebeurt dat weinig.

Welke vakken geef je op dit moment?Human Resource Management & Organizational Behaviour in Bedrijfskunde en International Business Administration. Dat zijn beide bachelorprogramma’s. Ik vind het een leuk vak en dat helpt natuurlijk ook. Ik ben er zelf heel gepassioneerd over. Het is wel een uitdaging om het voor onze bachelorstudenten leuk te maken. Ze zijn soms nogal sceptisch over “psychologie vakken” omdat ze denken dat het erg soft is. Mijn ambitie is altijd om ze écht wat te leren. Niet alleen als student Bedrijfskunde, maar ook als persoon, dus iets dat ze ook bij blijft na dit vak en de studie.

Wat zijn de leuke kanten van doceren? En wat de minder leuke kanten?Ik vind interactie met studenten heel leuk en om met jonge getalenteerde mensen aan de slag te zijn. Ik heb vaak groepen tussen de 60 en 100 studenten en het is dan niet perse makkelijk om interactie te krijgen, maar het lukt wel. Je moet dan niet anderhalf uur alleen maar praten. Ik stel dan ook vragen, gebruik interactieve (online) quizvragen en laat filmpjes zien. Wat ik bijzonder vind aan onderwijs is dat je mensen echt helpt in hun ontwikkeling. Af en toe krijg ik mailtjes van oud-studenten die ik acht jaar geleden in een werkgroep heb gehad die dan iets met mij samen willen doen op het gebied van onderzoek bijvoorbeeld. Dat is dan een ultieme bekroning van wat wij hier doen. Verder ben ik veel betrokken bij het management van onderwijs. Ik werk nu bijvoorbeeld met een groep collega’s aan het ontwikkelen van onze nieuwe masteropleiding en ik maak deel uit van een KnowVU groep die samen met Jaap Winter, de voorzitter van het College van Bestuur, werkt aan het thema “Bruto Academische Waarde” binnen de VU. Dat is bijzonder interessant en erg leuk om te doen.

Een minder leuke kant van het onderwijs is de administratie rond het onderwijs: tentamens maken, nakijken, cijfers invoeren. Het hoort er wel bij, maar is niet mijn favoriete onderdeel.

Wie vond je tijdens je eigen studie de beste docent en waarom?Ik ben tien jaar geleden afgestudeerd aan de Universiteit van Utrecht. Er was een vak dat ik geweldig vond – conflicthantering, mediation en onderhandelingen – en dat was, omdat het erg goed in elkaar zat en we ongelooflijk veel leerden door actief bezig te zijn. De docent was Richta IJntema en zij had veel aandacht en interesse in de individuele student. Het vak was wetenschappelijk goed onderbouwd en je was er de hele dag mee bezig van 9 tot 5. Ik heb het vak later ook zelf gegeven en gecoördineerd aan de Universiteit Utrecht. Ik geef, voor een belangrijk deel dankzij dat vak, nu ook nog allerlei onderhandelingsworkshops in bedrijven en bij de VU.

Wat zijn volgens jou de kenmerken van een goede student? Er zijn geen goede of foute studenten in mijn ogen. Ik denk oprecht dat elke student zijn of haar talenten heeft. Het is aan ons om ze te prikkelen. Bij de een is het natuurlijk makkelijker dan bij de ander. Waar ik me nog wel eens over verbaas is dat soms de helft van de ingeschreven studenten niet naar het eerste college komt en daarna ook helemaal niet meer komt opdagen. Het is heel moeilijk om mensen te prikkelen als ze al niet de moeite nemen om te komen. Het is dan makkelijker om de gemotiveerde student die wél naar colleges komt te prikkelen. Die staan open om iets te leren. Ik zeg altijd tegen ze: “ik ga je helpen, maar ik ga je niet bij de hand nemen. Je moet zelf weten wat je ermee doet.” Ze moeten zelf die verantwoordelijkheid vinden voor hun leerproces. Ik geef de vakken in het eerste jaar, ze zijn dan 18 of 19 en weten vaak nog helemaal niet wat ze willen. Veel studenten gaan pas in hun derde jaar opbloeien, als ze beter weten wat ze willen doen in hun leven en met hun studie. We moeten ze dus niet te snel afschrijven als ze niet zoveel doen in het eerste jaar. Ze pikken misschien toch iets op, waardoor ze later goed op hun plek terechtkomen.

Wat zijn je favoriete bezigheden als je niet met werk bezig bent?Werk is belangrijk voor me, maar niet het enige. Ik heb sinds drie maanden een prachtige zoon en dat is nu heel belangrijk voor me. Ik heb ook nog twee honden waar ik veel mee wandel. Tot voor kort was ik ook dansleraar, maar daar ben ik mee gestopt, omdat dat te veel tijd opslokte. Het is lastig te combineren met een kind. We hebben nu meer tijd voor ons sociale leven. Met vrienden afspreken en etentjes organiseren doen we nu vaker en dat is heel leuk.

“Ze zijn soms nogal sceptisch over “psychologie vakken” omdat

ze denken dat het erg soft is”

47

Jaargang 12 | Nr 24

IN HETKORT

•“IK VOND ECONOMETRIE EEN

FANTASTISCH VAK EN HET GING

ME GEMAKKELIJK AF. MAAR

TOCH KNAAGDE ER IETS.

IK WILDE MEER FUNDAMENT.”

Remco Oostendorp

pag 26

•Wat is het effect van Airbnb

op de woningmarkt

in Amsterdam?

Jan Rouwendal

pag 43

•

•DE KEUZE VOOR GROEN GEDRAG

WORDT BEPAALD DOOR DE HOUDING,

DE GROEPSNORMEN EN DE

INSCHATTING OF HET GEDRAG

ÜBERHAUPT MOGELIJK IS.

Meike Morren

pag 21

•Er wordt ook veel aandacht

besteed aan het ontwikkelen

van specifieke bedrijfsmodellen

die gericht zijn op

duurzaamheid.

In discussie

pag 32

•ZE ZIJN SOMS NOGAL SCEPTISCH OVER

“PSYCHOLOGIE VAKKEN” OMDAT ZE

DENKEN DAT HET ERG SOFT IS.

Jos Akkermans

pag 47

•Vaak beschikken individuen

in een netwerk over beperkte

kennis of een deel van de

informatie van een

bepaald onderwerp.

Ines Lindner

pag 15

•Door te kiezen tussen eerst

kopen of eerst verkopen

beïnvloeden huiseigenaren

de verhouding tussen kopers

en verkopers.

Florian Sniekers

pag 27

•TOEN BALKENENDE DAAR NOG

WERKTE EN OP DE VU HOOGLERAAR

WAS VROEG HIJ ZIJN STUDENTEN SOMS

“WAT IS CHRISTELIJK?” EN KREEG

DAN ALS ANTWOORD “UW HAAR”.

Arjen Siegmann

pag 17

•

48

Het relatiemagazine van de Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

Faculty of Economics and Business Administration

DE

CE

MB

ER

20

16 J

AA

RG

AN

G 12

NR

.24

vu

urw

erkH

ET

RE

LA

TIE

MA

GA

ZIN

E V

AN

DE

FA

CU

LT

EIT

DE

R E

CO

NO

MIS

CH

E W

ET

EN

SC

HA

PP

EN

EN

BE

DR

IJF

SK

UN

DE

FEWEBDe Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde (FEWEB) staat voor innovatief en ambitieus onderwijs en onderzoek. FEWEB speelt met haar onderzoek en onderwijs actief in op de actuele ontwikkelingen in de maatschappij.

De faculteit biedt plaats aan ongeveer 4000 studenten, 1700 postgraduate studenten en 500 medewerkers. Het wetenschappelijk personeel bestaat uit hoogleraren, docenten, onder-zoekers en  aio’s en is ondergebracht bij de afdelingen. Het ondersteunend en beheerspersoneel is ondergebracht bij het faculteitsbureau. Aan het hoofd van de faculteit staat het faculteitsbestuur.

Bezoek- en postadres Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde (FEWEB) De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam

www.feweb.vu.nl