Geluksvogels

Tekst en beeld: Rutger Coucke

Naar een verhaal van Roald Dahl

Zomer 1943. We zijn in een akelige oorlog verwikkeld. De kust van Engeland is bezaaid met kleine vliegveldjes, die voor de vijand moeilijk te vinden zijn. Een stuk gras, wat gecamoufleerde barakken, meer niet.

Op n van die vliegveldjes zijn wij gelegerd. Kwajongens nog bijna, uit de collegebanken geplukt om het land te

verdedigen. In krap drie maanden opgeleid tot jachtvliegers.In ons squadron heeft bijna iedereen een bijnaam. Horse

bijvoorbeeld, om de manier waarop hij lacht, of Spike, een lange slungel met een scherpe neus. Frog, die kwaakt als hij praat of King Kong, die als commander nu eenmaal

de alfa-aap is

Vanaf die vliegveldjes delen we plaagstootjes uitin bezet Frankrijk met onze jagers. Maar ookbommenwerpers die doelen ver in Duitsland bombarderen vetrekken van zulke veldjes.

Mijn boordkanonblokeert na 5 minuten

moffenjacht

Als bedelaars stervenziet men geen kometen

Shakespeare zeker?

We kijken ereven naar, Horse

Nog iets van King Konggehoord over de verloven?

Ze hebben hem

vast te grazen

Yep, voor Frog is

de oorlog voorbij

Als we stand by zijn, doden

we de tijd met roken van

sigaretten, een beetje kletsen

en kijken naar onze kisten,

Thunderbolt P 47s.

We maken verkennings-

vluchten boven vijandelijk

gebied en dat pakt niet

altijd even goed uit.

Spike had het over Frog,

die twee dagen geleden

was opgestegen voor

een verkenningsvlucht

van hooguit een uur.

Als hij na twee dagen

nog niet terug is

maken we ons geen

illusies over zijn lot.

Onze commanding officer,

King Kong, had Frog al

gemeld als missing in

action bij HQ in Londen.

Nu was het officieel.

Frog maakte geen

deel meer uit van

het squadron.

Maar laat in die middag hoorden we gebrom,

dat we allemaal herkenden als een P47

Wie kon dat zijn? Al onze kisten stonden

aan de grond.

Toen kwam de kist van Frog uit de hemel vallen, met donderend geraas. Een woeste landing, zoals alleen Frog dat kon.

De maten hadden vooral vragen. Ze haddengetreurd om een verloren kameraad. En nu kwam

die kameraad zomaar springlevend tevoorschijn.

Frog had wat uit te leggen.

Frog zwaaide, verbaasd over zoveel belangstelling

Daddy is home

OK, OK, ik heb een ommetje gemaakt. Ik betrapte een schnellboote die een paar mijl

uit de kust lag te koekeloeren. Ik weet zeker dat jullie daar ook achteraan

gegaan zouden zijn.

Frog zwaaide, verbaasd over zoveel belangstelling

Daddy is home

Bijna triomfantelijk taxiede hij tot vlak voor onze neus.

Had je motorpech?

Waar heb jeuitgehangen?

Heb je ergenseen liefje zitten?

Daar had Frog een punt. Het was altijd reuze lollig om achter die Duitse MTBs aan te jagen. Ze waren snel en wendbaar, en vaak wisten ze nog te ontkomen ook. Een echte uitdaging dus. Maar twee dagen nee. Zo lang kan je niet in de lucht blijven en bovendien zou

de schnellboote allang weer de een of andere haven van bezet gebied zijn binnengelopen. Dus waar was Frog geweest?

Tijdens de debriefing

kan Frog het niet uitleggen,

hij weet het niet zegt hij.

King Kong bedenkt een

steekhoudend verhaal voor

HQ, maar heeft zelf moeite

met wat Frog vertelt.

Ondertussen gonzen

de geruchten

over de basis

Hij zal wel bij zijn

liefje geweest zijn.

Maar ik heb maar

voor een uur brandstof

verbruikt!

Zo wil ik ook

wel een paar vrije

dagen hebben.

Langzaam dringt het

tot Frog door, dat hij twee

dagen weggeweest moet zijn,

waarvan hij zich maar

een uur kan herinneren.

Wat is er in die tijd gebeurd?

Waar is hij geweest?

Hij was verder

helemaal gezond.

Hm, er is meer

tussen hemel en aarde

Ach man, hou nou eens

op met dat Shakespeare

geleuter!

Maar een oorlog biedt weinig gelegenheid om lang bij de dingen stil te staan. Spoedig dacht niemand meer aan het voorval - behalve Frog zelf natuurlijk. De dagelijkse routine nam ons helemaal in beslag. Onderhoud, testvliegen, instructie, patrouillevluchten. Never a dull moment.

En steeds vaker vlogen we raids op Frankrijk. De ene keer een munitietrein, de andere keer een wapentransport.

Altijd afweergeschut en soms een ontmoeting met onze Duitse collegas van de Luftwaffe.

spring je meteen,waar je ook bent!Geen brandblusser?

Dus bij brand

En het was op een van deze missies,dat Frog een openbaring kreeg.

Frog joeg achter een Messerschmidt aan, die hem steeds te vlug af was.

Als een terrier bleef hij hem op de hielen zitten en zijn

vasthoudendheid werd uiteindelijkbeloond. De mof kwam vol in zijn vizier en Frog vuurde met alles

wat hij had

de Duitser had geen schijn van kans en nog voor hij kon springen, boorde zijn

kist zich in de grond.

GELUKSVOGEL!? Frog vroeg zich verward af, hoe hij

een piloot al was het dan een Duitser geluksvogel kon noemen, terwijl

hij een gruwelijke dood stierf.Ineens drong het tot Frog door,

dat zijn reactie iets te maken had, met de twee dagen die hij kwijt was.Beelden van die dagen druppelden

langzaam zijn geheugen binnen, puzzelstukjes vielen

op hun plaats.

GELUKSVOGEL!

Hebbes!

Ik weet wat er gebeurd is, het is allemaalterug! oh, ik ben zo gelukkig!

En het was Mi!

Later, op weg naar de officers mess

???

Shakespeare,Hamlet

Wee mij, te zien wat ik gezien heb

Mooi Frog, hou het even vast, dan kun je het ons

straks vertellen

Een woord, een geur, een klankis soms genoeg, om de klik te

maken in onze hersens, die nodig isom verloren gewaande herinneringen

weer bereikbaar te maken.Voor Frog was de crash van de

onfortuinlijke Duitser zon klik. Uitzinnig van vreugde

schreeuwde hij zijn maten toe over de radio: Ik weet het weer!

King Kong, Horse, Spike ik herinner me alles weer!

Ik weet het weer,Ik weet alles weer!

De officers mess is een golfplaten

barak, waar het in de zomer

kokend heet wordt. Dit is onze

huiskamer. Als we geen dienst

hebben en niet slapen, dan zitten

we hier, drinken met elkaar,

lezen een boek, delen we

wat ons bezighoudt. Hier kwamen

we bij elkaar om Frog zijn

verhaal te horen.

En terwijl King Kong

aantekeningen maakte,

vertelde Frog wat hij

had meegemaakt in de dagen

dat hij weg was geweest

en waarom het neerschieten

van een vijandelijk vliegtuig

die herinneringen weer

terug hadden gebracht.

Jullie zullen moeite

hebben mij te geloven,

maar het is echt

gebeurd.

Het was een glasheldere dag,

ik vloog op 15.000 voet, buiten

OK, OK,

Ik geloof je

nu al.

Het was een glasheldere dag. Ik vloog op 15.000 voet,

buiten bereik van het afweergeschut. Ik had het

verschrikkelijk naar mn zin. De oorlog was

daar beneden ergens, ver weg. Het uitzicht

was eindeloos, Betty May mijn P 47 snorde

als een naaimachine en ik zong uit volle

borst mee. Hier kon toch niemand mij horen.

Rule Britania, Britania rules the

waves Plotseling was er, midden in een

wolkeloze hemel, een grote, donkere

wolk. Een muur zo hoog en zo

breed als het oog reikte. Ik begreep

niet dat ik dat kolossale ding niet

veel eerder had gezien.

Bri

tons

never, never, n e v

er s

hall

be

???

Van het ene op het andere

moment was de heldere

hemel veranderd in dikke

erwtensoep. Er was zo

weinig zicht, dat ik mijn

eigen vleugeltips

niet meer kon zien.

Ik wilde niets liever dan zo snel mogelijk deze duisternisverlaten. Maar wat ik ook deed, de wolk bleef mij omhullen.

Ik vloog naar het oosten, westen, noorden en zuiden. Ik steeg naar hoogten die Betty May normaal niet zou verdragen.

Ik maakte duikvluchten die onder het zeeniveau gingen!Hoe ik de grenzen van het mogelijke ook tartte,

ik bleef gevangen in deze grauwe brij. Ik was bang.

Even plotseling als de wolk verschenen was, verdween hij weer en er was niets. Alleen licht, oogverblindend licht en stilte, oorverdovende stilte. Geen blauwe hemel boven mij, geen atmosfeer om mij heen, en geen grond onder mij. De aarde was verdwenen.

Betty May maakte geen geluid, de propellor stond stil. Vloog ik? Ik hoorde zelfs geen geruis van wind. Al mijn instrumenten stonden op nul. Toen

Frog?

H, Frog! Jij ook hier?

Jij ook, Frog,jij ook!

Je ziet er goeduit, Paddy!

Hij zag er gelukkig uit. Ik wilde vragen hoe het met hem ging en of hij wist waar we waren.

Het was Paddy, goeie ouwe Paddy. Dezelfde Paddy die nog geen week geleden was neergehaald door afweergeschut bij Dieppe. Hij sprong op tijd, maar zijn parachute weigerde.

Howdy, Frog

Cheerio, Frog,Ouwe jongen

Maar Paddy stak zijn duim op en zweefde al weer verder, om plaats te maken voor een oude Gladiator, de kist

waarop ik had leren vliegen. In de cockpit zat Charlie, die met die kist de zee in

was gedoken om nooit meer boven te komen. In zijn kielzog zweefde

een joviale Yank in een T6 Texan.

Konichi-wa, Flog-San!

Hallo, Herr Frog

Ach so, Herr FrogSie auch hier?

Een Messerschmidt dreef langs. De piloot groette me allervriendelijkst.Toen kwam er een Zero met een sympathieke Jap, gevolgd door een Dornier. Ze kenden mijn naam en begroetten mij alsof we

oude bekenden waren. Het vreemde was, dat ik niet de geringste vijandelijkheid voelde, eerder warme vriendschap.

Opeens zag ik ze. Jagers, bommenwerpers,

Fransen, Duitsers, Jappen, Amerikanen,

alles door elkaar, honderden. Ze stegen hoger en

hoger. Zo ver als ik ze kon zien en verder,

als een zwerm fladderende vlinders.

Mijn kist werd meegetrokken in de opwaartse

stroom en ik voelde me intens gelukkig.

Ik voelde geen vermoeidheid, geen honger

of geen dorst. Er was geen verleden

en geen toekomst, alleen het heerlijke plezier

van hier te zweven, op dit moment.

Ik was thuis.

In het begin merkte ik het niet, maar Betty May dreef langzaam weg van de troep.

Ongerust greep ik de stuurknuppel. Ze reageerde niet, ik kon niets doen. Mijn ongerustheid maakt plaats voor paniek.

Ik rukte, trapte, sloeg met mijn vuisten op de instrumenten, niets hielp. De kist ging haar eigen gang en ik moest wanhopig

toezien hoe ik steeds verder van de anderen afdreef. Ik geloof dat ik huilde.

Na verloop van tijd vocht ik niet langer,

het kon me niet meer schelen.

Ik was moe, ik moet in slaap gevallen zijn.

Verdomme, naar links, naar links,

kreng!

Toen ik wakker werd, ronkte de motor van Betty May weer als vanouds, onder me lag de zee. Om mij heen hoorde ik plofjes

en zag ik kleine rookwolkjes: ik werd beschoten, door een Duitse MTB. Ik ben er nog even achteraan gegaan

maar ik was opeens

verschrikkelijk moe en keerde

terug naar de basis.

De rest is bekend, hier ben ik.

Wat er gebeurd is vr ik

wakker werd, was uit mijn

geheugen gewist, tot ik die

Duitser zag neerstorten.

Ik wist dat hij daar heen ging,

waar ik niet mocht blijven, ik wist,

dat hij een geluksvogel was.

Andermaal hervatten we de dagelijkseroutine van een vliegveld in oorlogstijd.

Maar in onze achterhoofden bleef het merkwaardige verhaal van Frog doorspelen.

Hier zou dit verhaal kunnen eindigen:Luitenant vlieger 1e klas Jernowski

- beter bekend als Frog -maakte een uitstapje naar een

andere dimensie. Een dimensie waar omgekomen vliegers van alle landen

deden wat ze het liefst doen: vliegen.

Maar deze geschiedenis heeftnog een dramatisch staartje

Vreemd verhaal, vreemde snuiter, die Frog. Ik mag hem wel.

De miserabelen hebben geen ander medicijn

dan hoop.

Denk je dat het waar is,dat er zon plaats bestaat?

Ik hoop het.

Jij en die Shakespeare van je

Wat nooit routine zal worden, zijn de dog fights. Er gebeurt zo veel in zon korte tijd, dat je het

eigenlijk niet kunt navertellen.

Die ochtend viel een overmacht aan stukas het konvooi aan dat wij begeleidden.

Ik herinner me een stuka, die in brand stond, de piloot sprong, de schutter niet.

Wat op je netvlies gebrand blijft, zijn een serie momentopnamen.

Ik herinner me een achtervolging, die ik opgaf toen er kogels in mijn staart sloegen. En ik herinner me Betty May, de kist van Frog.

Er kwam grijze rook uit de motor

de rook veranderdein vuur

Even vloog Betty May nog door, toen draaide ze zich traag op haar rug en dwarrelde de diepte in,

als een blad in de herfst. Er kwam nog een laatste bericht over de radio

Het is goed zo, ik ben nu zelf

een geluksvogel.

Frog, als ik jou waszou ik NU springen!

SPRING! MAARSPRING DAN TOCH!

EIND

Over en uit

Kan niet, ik ben geraakt.Ik kan mijn handen

niet bewegen.

Voor de verhaallijn ben ik schatplichtig aan Roald Dahl.Geluksvogels is gebaseerd op een vertelling uit zijn bundelOver to you, die hij schreef tijdens zijn dienst voor de RAF.

Roald Dahl, 24 jaar oud