Gebouwd voor de toekomst Het Multi-Comfort House › sites › isover.nl › files › assets ›...

Gebouwd voor de toekomst

Het Multi-Comfort HouseComfortabel en energiezuinig wonen

Nieuw: bereken

uw warmtevraag

met de Multi-

Comfort House

Designer

Het Multi-Comfort House

Inhoudsopgave

Het concept ........................................................................................................................................................................... 5Met een passiefhuis doet u aan actieve klimaatbescherming ....................................................................... 6Voor een goed leven. Voor iedereen. Voor altijd ................................................................................................... 8Extreem laag energieverbruik ....................................................................................................................................... 12Comfortabel wonen én besparen ................................................................................................................................ 14Een éénmalige investering, waarvan u dagelijks de winst opstrijkt ............................................................ 16Economische kansen ......................................................................................................................................................... 18

Het ontwerp .......................................................................................................................................................................... 21Energiebehoefte voor verwarming van 15 kWh/(m2jaar) is de maatstaf .................................................. 22De uitdaging: zo weinig mogelijk koudebruggen ................................................................................................ 24Leven en laten leven in alle rust ................................................................................................................................... 26Voor een vlot verloop ........................................................................................................................................................ 28Berekening van de warmtevraag van een Multi-Comfort House ................................................................. 30

De realisatie en de details .............................................................................................................................................. 33Het Multi-Comfort House, een voordeel bij elke bouwstijl .............................................................................. 34Het belang van luchtdichtheid ..................................................................................................................................... 36Koudebruggen minimaliseren ...................................................................................................................................... 42Er is altijd een oplossing om koudebruggen te vermijden ............................................................................... 44Het dak .................................................................................................................................................................................... 46Daken (details) ..................................................................................................................................................................... 48De gevel: een optimale isolatie rondom ................................................................................................................... 62Het verschil zit in de details: in muren, plafonds en kelders ........................................................................... 64Gevels (details) ..................................................................................................................................................................... 66Kozijnen, ramen en deuren ............................................................................................................................................ 80Kozijnen, ramen en deuren (details) .......................................................................................................................... 82Zonne-energie systemen ................................................................................................................................................. 88Ventilatievoorzieningen .................................................................................................................................................. 90Balkons en serres ................................................................................................................................................................ 92

Voorbeelden ......................................................................................................................................................................... 95Of het nu gaat over nieuwbouw, renovatie of utiliteitsbouw ........................................................................ 96Eerste gecertificeerde passiefhuis van Drenthe .................................................................................................... 98Passieve renovatie met behoud van details ............................................................................................................ 100Passieve school gebaseerd op Frisse Scholen klasse B ........................................................................................ 10280% minder energieverbruik in passieve, frisse school ..................................................................................... 104

De Ecologische impact ...................................................................................................................................................... 107Isover glaswol ....................................................................................................................................................................... 108Gyproc gips ............................................................................................................................................................................ 112Saint-Gobain Glass ............................................................................................................................................................. 116

Service ..................................................................................................................................................................................... 119Aanvullende informatie: webadressen en literatuur .......................................................................................... 121

Isover toont een grote betrokkenheid bij klimaat-bescherming en comfortabel wonen! Wij zijn’s werelds grootste producent van isolatiemateri-alen en dit verplicht ons om meer te doen voorhet milieu dan de regelgeving voorschrijft. Wijstreven elke dag naar de ontwikkeling van toene-mende efficiënte en grondstofbesparende pro-ducten. Wij zijn er in geslaagd om naam temaken met onze milieubewuste isolerendematerialen in de markt. Bij de productie van onzeminerale wol gebruiken we circa 75% gere-cyclede glasscherven als grondstof. Tegelijkertijdhebben onze materialen uitstekende isolerendeeigenschappen, zodat ze toegepast kunnen wor-den binnen de passiefhuisstandaard en dus ookin het Multi-Comfort House.

Daarom hebben wij deze brochure gerealiseerd,waarin alle ecologische, economische encomfort-argumenten voor het passiefhuis-concept gebundeld werden.

Deze brochure heeft echter veel meer te biedendan argumenten. De bedoeling is het leveren vannuttige informatie en detailtekeningen, dieondersteuning bieden bij de planning en uitvoe-ring van uw bouwproject.

Inleiding

Klimaatbescherming wordt gezien als de grootsteuitdaging van dit millennium

Naast deze vernieuwde brochure kunt u ookterecht op de speciale website www.multicomfort.nl. Hier vindt u actuele infor-matie, een uitgebreid stappenplan en diversevoorbeeldprojecten. Bovendien kunt u hier alledetails gratis downloaden als pdf- en dwg-bestand.

Vraag ook de Multi-Comfort House Designer aan,een gratis rekenprogramma waarmee u snel eneenvoudig een warmtevraagberekening kuntmaken. Zo weet u of de ontworpen woning ookvoldoet aan de eisen van passief bouwen.

Vanzelfsprekend kunt u altijd bij ons terecht voorverdere informatie.

Wij wensen u alvast veel succes met uw bouw-project.

Multi-Comfort House • Isover | 3

Kijk voor meer informatie op www.multicomfort.nl

Het concept


Concept

6 | Isover • Multi-Comfort House

Iedereen spreekt over de alsmaar extremere weersomstandigheden. Gletsjers

trekken zich terug en de poolkappen smelten. Het aantal natuurrampen stijgt: over-

stromingen aan de ene kant, extreme droogte aan de andere kant. Door het kli-

maatverdrag van Kyoto te ondertekenen, hebben 140 geïndustrialiseerde landen

zich geëngageerd tot een drastische vermindering van hun CO2-uitstoot. Dat bete-

kent dat er op wereldschaal prioriteit moet worden gegeven aan het besparen op

grondstoffen en het gebruik van energiezuinige technologieën. Deze brochure laat

zien hoe verstandig en aangenaam het is om hiermee binnen uw eigen vier muren

te beginnen.

G. Lang Consulting.

Met een passiefhuis doet u aanactieve klimaatbescherming


Combineer comfort metmilieubescherming

Wonen in een passiefhuis biedt een groot aantalvoordelen. U geniet van een ongeëvenaard com-fort, een gevoel van diepgaand welbehagen datin elke hoek van het gebouw doordringt en tege-lijkertijd een positieve bijdrage levert aan hetmilieu. Eenvoudig. Economisch. Energie-efficiënt… En het betaalt zichzelf terug – in cash!

Met de meest actuele informatie verkrijgt u een voortreffelijkeenergiebalans

Details spelen een zeer belangrijke rol in hetMulti-Comfort House. Deze brochure helpt ustap voor stap bij het ontwerp van een passief-huis-concept. Hierbij wordt ook heel veel aan-dacht geschonken aan bouwdetails, zowel voormassieve constructies als voor houtskelet con-structies. Alles wat u moet weten als opdracht-gever, aannemer of architect.

Concept


Het Multi-Comfort House is de interpretatie van het passiefhuis-concept door Isover. Hiermee wil Isover duidelijk maken dat het naast de efficiënte energiecon-

sumptie ook om een aanzienlijke verbetering van het wooncomfort gaat. Er is min-

der om je zorgen over te maken. Niet over de verwarming, die nog maar zelden

nodig is. Niet over de ventilatie via de ramen, wat niet langer noodzakelijk is, maar

wel mogelijk blijft. En niet over de stijgende kosten! Zelfs verhitte debatten over

energieprijzen laten u koud. U geniet gewoon van het comfort in uw eigen Multi-

Comfort House. Bijvoorbeeld van de constante, aangename temperatuur in zomer

én winter. Of van de beste luchtkwaliteit, te vergelijken met de zuivere lucht van

een kuuroord in de bergen. En van een goede geluidsisolatie.

Dit alles is mogelijk zonder gecompliceerde technologie.

Voor een goed leven.Voor iedereen. Voor altijd


Geniet van comfort – en bespaar energie

De goedkoopste energie is de energie die u nietverbruikt. Deze energie hoeft niet gegenereerd,geïmporteerd of betaald te worden en vormtgeen bedreiging voor mens of milieu. Dat is hetbasisconcept van het passiefhuis. Aangezien vol-doende warmte in het huis blijft, is actieve ver-warming met traditionele middelen meestaloverbodig. Zo bespaart u energie en geld. Dat isbelangrijk, zeker wanneer men rekening houdtmet de prijzen van de wereldmarkt voor schaarsegrondstoffen als aardolie en gas. Dankzij zijnongecompliceerde technische uitrusting vergthet Multi-Comfort House maar weinig onder-houd.

Het passiefhuis-concept, alle vrijheid die u maar kan wensen

Het uiterlijk van het passiefhuis geeft weinigaanwijzingen van wat het werkelijk is, behalvemisschien het ontbreken van een schoorsteen.Afgezien van dit laatste onderscheidt het zichvooral door de innerlijke waarden. Daarom kaneen passiefhuis in elke stijl of grootte gebouwdworden. Dat wordt elk jaar bevestigd door eengroeiend aantal voorbeelden, waaronder éénge-zinswoningen, appartementen, kantoorgebou-wen of scholen. En het gaat niet alleen overnieuwbouw die kan beantwoorden aan dezenieuwe toekomstgerichte bouwstandaard. Eengroeiend aantal bestaande, oude gebouwen wer-den gerenoveerd aan de hand van de principesvan het passiefhuis. Door goed geselecteerdecomponenten van het passiefhuis te gebruiken,is het mogelijk om ecologische en economischverantwoorde resultaten te verkrijgen.

Voel u helemaal thuis in een Multi-Comfort House

U zult zich al snel helemaal thuis voelen in eenMulti-Comfort House. De reden is dat u er nietszult missen, behalve misschien een paar onge-makken. Maar eerlijk gezegd: wie zal er koudevoeten, tochtige hoeken, muffe of oververhittekamers missen? In het passiefhuis voelt iedereenzich thuis.

Noch bevriezen, noch zwetenU zult ongetwijfeld genieten van aangenamekamertemperaturen die het hele jaar door varië-ren tussen 20 en 23°C. Wetenschappelijke stu-dies hebben aangetoond dat dit de ideale tempe-ratuur is om zich te ontspannen of om efficiëntte werken. En dit voor het grootste deel van hetjaar zonder verwarming.

Adem diep in – dag en nachtDankzij het gebalanceerde ventilatiesysteem, datdeel uitmaakt van de basisuitrusting van eenpassiefhuis, zullen zelfs personen met een aller-gie genieten van frisse lucht in een Multi-Com-fort House. Dit ventilatiesysteem werkt als eenkunstmatige long. Een permanente stroom vangefilterde frisse lucht verzekert een optimaleluchtkwaliteit, zonder stof, pollen of aërosol.Gebruikte, muffe lucht wordt op dezelfde manierafgevoerd. Tegelijkertijd wordt warmte goed inhet hele huis verdeeld.

Ingebouwde veiligheid voor een langelevensduurHet passiefhuis-concept speelt ook een positieverol in het behoud van de structurele delen vanhet huis. De ideale vochtigheidsgraad en lucht-kwaliteit van het Multi-Comfort House tredenpreventief op tegen schimmelvorming en struc-turele schade op lange termijn. Zo behoudt uwhuis een goede verkoopwaarde – u weet maarnooit!

Een permanente stroom van gefilterde frisse luchtverzekert een optimale luchtkwaliteit

Concept


Reken op eenenergiebesparing tot 75%

In vergelijking met de huidige nieuwbouwwo-ningen liggen de verwarmingsbehoeften van eenpassiefhuis 75% lager. In vergelijking met oudegebouwen is de verwarmingsbehoefte van eenpassiefhuis maar liefst 90% lager! Bij koude win-tertemperaturen kan een kamer van 20 m2 met10 theelichtjes of twee gloeilampen van 100Watt verwarmd worden. Qua brandstofverbruikheeft een passiefhuis minder dan 1,5 liter aard-olie of 1,5 m3 aardgas per m2 woonoppervlak perjaar nodig.

Modern comfort: warm blijven zonder energieverbruik.

Onderwijsinstelling in

Albstadt,

Architect Prof. Schempp,

Tübingen, Duitsland

Van actief naar passief!

Devies: de warmte binnenhouden!

De pionier van isolatie is waarschijnlijk bij ieder-een bekend: de thermosfles. Eenmaal in de fles,wordt de hete vloeistof voor een lange tijd warmgehouden. Technici noemen dit een ‘passieve’oplossing. Het gewenste doel is bereikt zonderbijkomende energie toe te voegen – gewoonwegpassief, niet actief. Dit principe vormt meteenook de basis voor het Multi-Comfort House: degebouwschil is goed beschermd tegen warmte-verlies. Er wordt gebruik gemaakt van ‘passieve’componenten, waaronder warmte-isolerende ramen, warmtedistributiesystemen inde verwarmde ruimte en vooral, efficiënte ther-mische isolatie om te verzekeren dat de warmtebinnenblijft.


Elke bewoner is een warmtebron

Doordat er zo weinig warmte kan ontsnappen,zijn kleine warmtebronnen al voldoende om eenpassiefhuis op de gewenste temperatuur te hou-den. Zo vormt de warmteafgifte van personen,dieren en huishoudelijke apparaten een belang-rijk aandeel in de verwarming van een passief-huis. Elke persoon draagt een calorisch aandeelbij van ongeveer 80 Watt. Heel wat warmtewordt ook via de ramen gewonnen, die in de win-ter meer zonne-energie binnenlaten dan er naarbuiten kan ontsnappen. Voeg hier de terugge-wonnen warmte uit de uitgaande lucht aan toeen u kunt zich de kosten van een conventioneelverwarmingssysteem besparen.

Alles goed geïsoleerd en luchtdicht

Een Multi-Comfort House heeft altijd een buiten-schil, die beschermt tegen kou, warmte engeluid. De aanvoer van verse lucht en warmtewordt verzorgd door een gebalanceerd ventila-tiesysteem. Dit stelt hoge eisen aan de lucht-dichtheid van het gebouw. In een Multi-ComfortHouse is geen plaats meer voor naden en kierendie tocht veroorzaken.

Appartementsgebouw na

energierenovatie

4.03.32.82.31.81.30.80.3

-0.2-0.7-1.2-1.8-2.4-2.9-3.4-3.9-4.4-5.0-5.5-6.0-6.6-7.1-8.0

4.03.32.82.31.81.30.80.3

-0.2-0.7-1.2-1.8-2.4-2.9-3.4-3.9-4.4-5.0-5.5-6.0-6.6-7.1-8.0

Thermografie - voor de renovatie: het hele gebouw is een koudebrug.

Thermografie - na de renovatie: de buitenwanden zijn thermisch geïsoleerd, maar er

ontsnapt nog warmte door de ramen en deuren

Bij wintertemperaturen,kan een kamer van20 m2 met10 theelichtjesverwarmd worden

Concept


Zoals het brandstofverbruik van een auto eenindicator is van zijn zuinigheid, zo is het energie-verbruik van het Multi-Comfort House de besteindicator voor zijn energiehuishouding. Voor depassiefhuisstandaard is de jaarlijkse verwar-mingsbehoefte vastgesteld op een maximumvan 15 kWh per m2jaar. Dit is in overeenstem-ming met 1,5 m3 aardgas of 1,5 liter stookolie perm2 woonoppervlak per jaar. Deze waarde is inter-nationaal geldig. Voor huizen met een idealeoriëntering naar het zuiden, en die voorzien zijnvan warmtebuffers, kan de energiebehoefte zelfsnog meer verlaagd worden. Tot bijna nul. Hetpassiefhuis wordt dan vrijwel een nul-energiewoning. Uitgaande van deze waarden, zijn tradi-tionele nieuwbouwwoningen (verbruik 6 tot 10m3 aardgas per jaar per m3) echte energieverspil-lers.

75% van onze energieconsumptie gaat naar de verwarming van onzegebouwenDe bouwen woonsector wordt als de meestbedreigende gezien voor ons klimaat. In West-Europa wordt nog steeds een equivalent van3000 kg stookolie per persoon per jaar gebruiktvoor de verwarming en warmwaterproductie vanonze gebouwen. Toch kan 90% van deze energienu al bespaard worden zonder dat dit groteinvesteringen vergt.

Extreem laag energieverbruik

Totale energieconsumptie van een gezinswoning

1,5% Verlichting

75,5% Verwarming

11,5%Huishoudelijke apparaten

11,5% Warmwater

* Woningen die aan de EPC-eis van 0,6 voldoen gebruiken ca. 40 kWh/m2 per jaar

Energieverbruik in m3 gasper m2 bewoonbare oppervlakte en per jaar

Totale energiebehoefte

CO2 uitstoot 60 kg/m2jaar 30 kg/m2jaar 10 kg/m2jaar 2 kg/m2jaar

Energiebehoefte voor verwarmingvan een standaard eengezinswoning

30-25m3

15-10m3

4-5m3

1,5m3

400

350

300

250

200

150

100

50

Oude woningenWerkelijk onvoldoende

thermische isolatie

Onvoldoende thermische isolatie

Lage energie woning

Passiefhuis(Multi-Comfort House)

n Elektriciteit voor huishoudtoestellenn Elektriciteit voor ventilatien Warmwatern Verwarming

Structurele schade erg waar-schijnlijk, verwarmingskos-ten niet langer economisch.Typisch voor oudere, nietgemoderniseerde gebou-wen.

Bijkomende thermische isolatie loont zeker demoeite.


Energiebehoefte in kWh per m2 bewoonbare oppervlakte en per jaar

kWh/m2jaar kWh/m2jaar kWh/m2jaar kWh/m2jaar300-250 150-100 50-40* ≤ 15

Type gebouw Werkelijk onvoldoende Onvoldoende Lage energie woningen Zeer lage energiethermische isolatie thermische isolatie woningen

Bouwelementen Typische U-waarden en isolatiediktes

Buitenmuren 1,30 W/(m2.K) 0,40 W/(m2.K) 0,20 W/(m2.K) 0,13 W/(m2.K)Isolatiedikte 0 cm 6 cm 16 cm ongeveer 30 cm

Dak 0,90 W/(m2 .K) 0,22 W/(m2 .K) 0,15 W/(m2 .K) 0,10 W/(m2 .K)Isolatiedikte 4 cm 22 cm 30 cm 40 cm

Vloer 1,00 W/(m2 .K) 0,40 W/(m2 .K) 0,25 W/(m2 .K) 0,15 W/(m2 .K)Isolatiedikte 0 cm 6 cm 10 cm 26 cm

Ramen 5,10 W/(m2 .K) 2,80 W/(m2 .K) 1,10 W/(m2 .K) 0,80 W/(m2 .K) Enkel glas Dubbel glas Speciaal dubbel glas Driedubbel glas,

speciaal kozijn

Ventilatie Via openstaande kieren Via open ramen Mechanische afvoer Balansventilatie metwarmteterugwinning

(Passiefhuizen moeten aan o.a. dit criterium voldoen)

Concept


Luchttemperatuur 20-23°CRelatieve luchtvochtigheid 30-50%

Om van zulke aangename levensomstandighe-den te genieten, moet u bij conventionele wonin-gen diep in de portemonnee tasten. Dat is echterniet het geval bij het Multi-Comfort House, waarde hoogste graad van comfort in alle kamers ubovendien toelaat om veel geld te besparen.Zelfs wanneer de constructie van het huis totextra kosten leidt, is de verwachting dat de totalefinanciële lasten aanzienlijk lager zijn dan eenconventioneel gebouwd huis – dankzij deextreem lage energiekosten – en dit voor velejaren.

Een aangename woonomgeving

Wanneer u in een passiefhuis woont, hebbenmuren, vloeren en ramen een aangename opper-vlaktetemperatuur, zelfs wanneer het buitenzeer koud is. De buitenmuren en begane grondvloeren zijn maar 0,5 tot 1 graad koeler dan detemperatuur van de binnenlucht in de woning.De ramen van een passiefhuis zijn slechts 2 tot 3graden kouder dan de temperatuur van dekamer. Hoe kleiner het verschil tussen de opper-vlaktetemperatuur van de wanden en ramen ende binnentemperatuur, hoe aangenamer. In hui-zen die niet beantwoorden aan de passiefhuis-standaard kan zo’n aangename omgeving enkelverzekerd worden via nog hogere verwarmings-kosten.

Comfortabel wonen én besparen

Rc-waarde dak: 9,54 m2/K.W Luchtdichting Rc-waarde gevel: 8,25 m2/K.W

Belangrijke punten

• Thermisch geïsoleerde daken• Thermisch geïsoleerde muren• Thermisch geïsoleerde vloeren• Luchtdichte gebouwschil• Driedubbele beglazing• Isolerende kozijnen• Gebalanceerde ventilatie met warmte-

terugwinning• Optimale installatie


Verwarmingsbehoefte < 15 kWh/m2jaarMax. 10 W/m2 Verwarmingslast, berekend volgens het Passiefhuis Planning pakket

Max. 15 kWh/(m2jaar) Specifieke verwarmingsbehoefte

40-60 kWh/(m2jaar) Specifieke totale1 finale energiebehoeften

100-120 kWh/(m2jaar) Specifieke totale1 primaire energiebehoeften

Referentieoppervlak (m2) is het verwarmde woonoppervlak1 Totaal: alle toestellen en installaties die energie consumeren (verwarming, warmwater, ventilatie, pompen, verlichting,

kook- en huishoudelijke apparaten)

Sterk gereduceerde koudebruggen U-waarde 0,70 W/m2.K Rc-waarde gevel: 9,64 m2/K.W

Verse luchttoevoer

slaapkamer

Afvoerlucht

badkamer

Verseluchttoevoerwoonkamer

Afvoerlucht

keuken

Afvoer lucht

Buitenlucht

Buitenluchtfilter

Lucht/luchtwarmtewisselaar

Aardwarmte-wisselaar

Verse luchttoevoerwarmtebron

Concept


Het klopt dat u bij de bouw van een Multi-Com-fort House in het begin wat dieper in uw porte-monnee moet tasten. In de praktijk wordt vast-gesteld dat een passiefhuis 5 à 10% duurder isdan een conventionele woning. Maar er zijn altekenen dat het prijsverschil langzamerhand zalvervagen. Hoe meer passiefhuizen er gebouwdworden, hoe goedkoper de componenten en hoelager de totaalprijs van het gebouw. Tenslotte zalde totale rentabiliteit van het gebouw u overtui-gen. Zodra u rekening houdt met uw huidigekosten voor verbruik, onderhoud en reparaties,scoort het Multi-Comfort House bijzonder goed.

Dankzij de minimale jaarlijkse verwarmingskos-ten van 100 tot 160 euro, verdient u de extra kos-ten na enkele jaren terug. Als de energieprijzen in de komende jaren verderstijgen (wat zeker verwacht mag worden), zal deenergieprijs van conventionele woningen eenbelangrijke jaarlijkse kostenpost worden. Zo wor-den de besparingen die bewoners van passief-huizen kunnen behalen nog groter. Indien u ereveneens rekening mee houdt dat de gemid-delde netto koopkracht van Europese huishou-dens jaarlijks met 1-2% daalt, wordt het passief-huis het goedkope alternatief van de toekomst.

Een éénmalige investering,waarvan u dagelijks de winst opstrijkt

Kostenbesparingen vandaagLage Passiefhuis met

Energiekosten Standaard Energiewoning Passiefhuis zonnecollector

Per jaar in euro 788 465 169 95100% 59% 21% 12%

Totale gebruiks- 934 611 199 159kosten in euro 100% 65% 21% 17%

Financiële voordelen in 2015Met de huidige prijsverhoging van 6% per jaar, zullen de verwarmingskosten verdubbeld zijn binnen10 jaar!

Standaard: woning, volgens

de bouwnormen van 1985

A Een woning die overeen-

stemt met de huidige

bouwwetgeving

B Een woning met een

jaarlijkse verwarmings-

behoefte van

40 kWh/m2jaar (volgens

EN 832)

C Passiefhuis

D Passiefhuis met zonne-

boiler voor eigen gebruik

A B C D

€ 1.594

€ 183

€ 1.411

€ 1.015

€ 183

€ 832

€ 1.750

€ 1.500

€ 1.250

€ 1.000

€ 1.750

€ 1.500

€ 1.250

� 0

€ 250€ 80

€ 170

€ 339

€ 38

€ 301

Bron: E.M. Jordan: Over de rentabiliteit van lage-energie en passiefhuizen.

n Onderhoud

n Energie

n

Jaarlijkse gebruikskosten in 2015 (energie en onderhoud)

Bron: E.M. Jordan: Over de rentabiliteit van lage-energie en passiefhuizen.

2000

1000

0

-1000

-2000

-3000

-4000

-5000

-6000

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 2019

Kosten

Tijd (jaren)

Break even point


Laten we er even van uitgaan dat een passiefhuiszo’n 10% duurder is dan een conventionelewoning. Bij een koopwoning kan de eigenaar ditdankzij een lagere energierekening meestalterugverdienen in ongeveer 12 jaar. Alles hangtnatuurlijk af van de specifieke bouwsituatie envorm. De opdrachtgever dient in het begin wel meer afte betalen. Door de stijging van de energieprij-zen, in combinatie met een hogere hypotheek, iser in eerste instantie een cumulatieve stijgingvan kosten waar te nemen. Na verloop vanenkele jaren zet zich een daling in, omdat dejaarlijkse energiebesparing meer oplevert dan dekosten voor een hogere investering.

Passiefhuizen genieten een hogere restwaarde inde toekomst en zullen een nog betere kosten-baten-balans vertonen wanneer de energieprij-zen en/of -belastingen in de toekomst blijvenstijgen.

Verschil in cumulatieve woonlasten

Concept


De overheid helpt een handje

De Nederlandse overheid zet in op energiebespa-ring. Vanaf 2020 moeten alle nieuw te bouwenwoningen energieneutraal zijn. Tot die tijd zal deenergieprestatie van woningen in fasen verbe-terd worden. Op dit moment worden er daarom door de cen-trale en lagere overheden programma’s ontwik-keld om te experimenteren op het gebied vanenergiebesparing. De verwachting is dat hier ookfondsen uit voort zullen vloeien om dit te onder-steunen. De eerste stimuleringspakketten zijn alverdeeld. Hierdoor wordt het bouwen van eenMulti-Comfort House een winstgevend projectvoor alle betrokken partijen. En dat is maar goedook! Het promoten van hogere kwaliteitsnormenin de bouwsector schept niet alleen economische

voordelen maar reflecteert een keuze voor duur-zaamheid, niet alleen voor het individu maarvoor de hele maatschappij.

Economische kansen


Economische kansen voor het bedrijfsleven en de overheid

• de promotie van het passiefhuis-conceptwordt praktisch omgezet in de ontwikkelingvan talrijke gespecialiseerde producten. InDuitsland zijn bijvoorbeeld, in het jaar 2000alleen al, meer dan twintig types venstersvoor passiefhuizen op de markt verschenen;

• de bedrijven die zich ter zake specialiseren,genieten een stijgende omzet. Bij rondvraagblijkt de opwaardering van het bedrijfsimagozelfs te leiden tot ook een stijgende verkoopvan de overige door deze bedrijven geleverdeproducten;

• buitenlandse studies tonen aan dat bij eenintegrale ontwerpaanpak, na enige marktinte-gratie, de totale kosten niet hoger hoeven tezijn dan voor een gemiddelde nieuwe woning.Dit is in hoofdzaak toe te schrijven aan hetvermijden van een verwarmingssysteem ende bijhorende energiekosten;

• door het feit dat bij stijgende energieprijzenpassiefhuizen extra aandacht genieten vankopers, blijkt deze markt minder afhankelijkvan economische fluctuaties;

• na succesverhalen in de particuliere woning-bouwmarkt, de appartementenbouw en desociale woningbouw wordt de passiefhuis-technologie inmiddels toegepast in de tertairesector: passiefhuis-scholen, -ziekenhuizen, -kantoren, etc.

In Europa werden tot nu toe meer dan 40.000woningen gebouwd volgens de Passiefhuismethode. Het merendeel hiervan bevindt zich inDuitsland.

Uit de presentatie ‘Air tightness in low energy buildings’/

26th AIVC (Air Infiltration and Ventilation Centre) Conference

‘Ventilation in relation to the Energy Performance of Buildings’,

Brussels Belgium, 21-23 September 2005,

Auteur: Bart Cobbaert, architect - technisch adviseur vzw

Passiefhuis-Platform.

Voordelen: het Multi-Comfort House scoort hoog bij een kosten/baten analyse

• Passieve en lage energie constructies betalen zichzelf terug • Een veilige investering voor de toekomst• Waarde groeit elk jaar door dalende gebruikskosten• Comfortabel wonen in elk seizoen• Langere levensduur door hoge bouwkwaliteit• Belangrijke bijdrage tot een duurzaam klimaatbeheer


Het ontwerp

Ontwerp


Op lange termijn is de kwaliteit van het vakman-schap nog belangrijker voor de energie-efficiën-tie van het gebouw, dan de berekende U-waar-den van elke component van de gebouwschil.Trouwens, in een Multi-Comfort House zult unooit de constructieve beschadiging terugvin-den, die dikwijls veroorzaakt wordt door conden-satie en vocht.Een goede voorbereiding vergemakkelijkt hetwerk van de aannemers en onderaannemers.

Energiebehoefte voor verwarmingvan 15 kWh/(m2jaar) is de maatstaf

Dit zijn de waarden die u mag verwachten van een Multi-Comfort HouseMax. 15 kWh/(m2jaar) Specifieke energiebehoefte voor verwarming,

volgens het ‘Passiefhuis Planningspakket’(PHPP)

40-60 kWh/(m2jaar) Specifieke totale* finale energiebehoeften

100-120 kWh/(m2jaar) Specifieke totale* primaire energiebehoeften

De referentieruimte (m2) heeft betrekking op de bewoonbare oppervlakte.

* Totaal = inclusief alle energieconsumerende apparaten (verwarming, warmwater, ventilatie,

pompen, verlichting, kook- en huishoudelijke apparaten)

Wanneer een energiebehoefte van 15 kWh per vierkante meterbehaald wordt, zijn economie,bouwfysica en design in perfecteharmonieEen Multi-Comfort House hoeft esthetisch niette verschillen van een conventionele woning. Deopbouw van de gebouwschil moet echter goeddoordacht worden. Deze voorbereiding is moeilij-ker en zal meer tijd in beslag nemen dan bij eenconventionele woning – vooral in de beginfase.Daarna zal de uitvoering vlotter verlopen en bij-dragen tot de beoogde energiebalans. De bewo-ners genieten van lage verwarmingskosten, ter-wijl ze kunnen wonen in een comfortabele enduurzame woning.

Eén team. Eén plan. Eén woning.Een zorgvuldige voorbereiding is één zaak, uitste-kend vakmanschap een andere.Waarom? Omdat een passiefhuis slechts eenbeperkt ‘energiebudget’ heeft. Het energierende-ment moet daarom voor vele decennia gegaran-deerd worden.

Woonhuis in Selfkant (Duitsland), architectenbureau Rongen

Architecten

Brede Bossche School Nieuw Zuid, ’s-Hertogenbosch, Compen

Architecten

Woonhuis Skibet (Denemarken), architectenbureau Aart a/s


Kwaliteitsbewaking vanaf het begin

Gespecialiseerde bedrijven garanderen normaalgezien dat de vereiste waarden bereikt zullenworden. Het verdient echter aanbeveling omspecifieke kwaliteitscontroles als extra vereistein te bouwen in de offerte-aanvraag. Daaronder verstaat men vooral:• Een berekening van de energiebehoefte, uit-

gevoerd door een onafhankelijke partij• Een meting van de luchtdichtheid (de zoge-

naamde ‘Blower Door Test’)

Met een PassiefBouwen Keur van de Neder-landse stichting PassiefBouwen bent u verzekerdvan een goede kwaliteit en een woning die 100%voldoet aan de gestelde eisen door de stichtingPassiefBouwen.

Primaire factoren• Maximale thermische isolatie, compactheid en afwezig-

heid van koudebruggen: alle componenten van degebouwschil worden geïsoleerd met een U-waarde onderde 0,15 W/(m2.K). Dit resultaat wordt verkregen met isola-tiediktes van 25 tot 40 cm.

• De ramen moeten beschikken over een driedubbele begla-zing en geïsoleerde kozijnen. Doelstelling: een U-waarde <0,80 W/(m2.K), inclusief kozijnen, en een ZTA*-waarde van0,4 tot 0,6 en een L TA*-waarde van 0,6 voor de beglazing.

• Luchtdichtheid van het gebouw: het resultaat van de Blo-wer Door Test < 0,6 luchtwisselingen per uur (n50 ≤ 0,6 h-1).

• Warmteterugwinning van de gebruikte lucht via eenwarmtewisselaar: het grootste gedeelte van de warmtevan de gebruikte lucht gaat terug naar de woning via deverse luchttoevoer – warmteterugwinning boven de 80%.

Secundaire factoren• Voorbehandeling van verse lucht: verse lucht kan voorver-

warmd worden in de winter en gekoeld worden in dezomer via een geothermische warmtewisselaar (aard-warmtewisselaar).

• Oriëntering naar het zuiden en vermijden van schaduw inde winter: het passieve gebruik van zonne-energiebespaart verwarmingsenergie.

• Warmwaterproductie: de benodigde energie kan geprodu-ceerd worden met zonnecollectoren (energiebehoefte voorde circulatiepomp: 40/90 Watt per liter) of met lucht-water-warmtepompen (gemiddelde prestatiecoëfficiënt:4). In de zomer kan de warmtepomp ook gebruikt wordenvoor energie-efficiënte koeling. Vaatwassers en wasmachi-nes kunnen aangesloten worden op dit warme water omenergie te besparen.

• Gebruik energiebesparende huishoudelijke apparaten:koelkast, oven, diepvriezer, lampen, wasmachine etc.

De succesfactoren van de passiefhuisstandaard

* ZTA = Zontoetredingsfactor. Hoe hoger deze waarde hoe meer zonnewarmte wordt doorgelaten (schaal van 0 tot 1).

LTA = Lichttoetredingsfactor. Hoe hoger deze waarde hoe meer licht wordt doorgelaten (schaal van 0 tot 1).

Ontwerp


Kiezen voor een compact ontwerp

Om de bouwkosten van het Multi-ComfortHouse zoveel mogelijk te beperken, verdient eencompact, eenvoudig ontwerp de voorkeur. Elkblootgesteld of uitstekend gedeelte van hetgebouw leidt tot een hogere energiebehoefte.Wat de geometrie van het gebouw betreft, zaleen gunstige verhouding tussen de gebouwschilen het verwarmd volume zinvol zijn (minimalise-ren van de gebouwschil rond het verwarmdevolume). Een beperktere oppervlakte van degebouwschil vermindert het warmteverlies en debouwkosten.

Rekening houden met de zon

Naast de vorm van het gebouw, heeft ook delocatie een invloed op de energiebalans. Indienmogelijk wordt het Multi-Comfort House naarhet zuiden gericht, zonder schaduw van heuvels,bomen of andere gebouwen. Zo kunnen deramen functioneren als passieve zonnecollecto-ren en geniet u maximaal van de gratis zonne-warmte.

Een koudebrugvrije constructie, en dit tot in het kleinste hoekje

Koudebruggen veroorzaken niet alleen een ver-hoogd energieverlies, ze vormen ook de basis vanoppervlaktecondensatie – of erger nog – vanschimmelgroei … Daarom vormt het realiseren van een gebouw-schil zonder koudebruggen een topprioriteit bijeen energie-efficiënte constructie. Eigenlijk zoude isolatieschil zo ontworpen moeten zijn datelke blauwdruk, of het nu om een vloerplan ofdoorsnede gaat, ‘in één pennenstreek’ en zonderonderbrekingen kan worden nagetrokken (ziefiguur pag. 25).

De uitdaging: zo weinig mogelijkkoudebruggen

Woning met een gunstige

noord/zuid oriëntatie.

Niet compact

Compact

Schaduw verhindert

zonnewinsten.

Sterk blootgestelde locaties

resulteren in grotere warmtever-

liezen ten gevolge van de wind.

Ramen gericht op het noorden

verhogen de energiebehoefte

van het gebouw.


AandachtspuntenDe criteria waaraan een passiefhuis moet voldoen

Om een passiefhuis-kwaliteitsverklaring/certificatie te verkrijgen (via hetPassiefhuis-instituut) dient aan een aantal voorwaarden voldaan teworden.1. De verwarmingsbehoefte (berekend volgens de PHPP) mag maximaal

15 kWh/m2jaar bedragen.2. Luchtdichtheid volgens de genormaliseerd geteste n50-waarde ≤ 0,6 h-1

(qv;10;kar = 0,15 dm3/s.m2).3. De oververhittingsgraad (berekend volgens de PHPP) mag maximaal

10% boven 25°C bedragen.4. Bovendien streeft men naar

• U-waarde van de onderscheiden niet-transparante wanddelen: U ≤ 0,15 W/m2.K (muren, vloeren, daken, ...)• U-waarde ramen en deuren (beglazing inclusief kozijn)

≤ 0,80 W/m2.K• Rendement van de ventilatie-warmtewisselaar ≥ 80%• Efficiëntie ventilatoren (SPF) ≤ 0,45 W/(m3/h)• Koudebrugconstructie ψ ≤ 0,01 W/m.K of aantoonbare condensatie-

vrije oppervlaktetemperatuur bij binnentemperatuur 20°C/relatievevochtigheid 60% en buitentemperatuur van -10°C.

Andere zinvolle aandachtspunten • Een doorlopende isolatieschil en het vermijden van koudebruggen en

onderbrekingen van de isolatieschil ter plaatse van trappen en balkons.• Een goede oriëntatie van de ramen.• Buitenzonwering voor de ramen die naar het zuiden, westen en oosten

georiënteerd zijn.• Een compacte gebouwschil: V/O (verhouding volume/oppervlakte) tus-

sen 1 en 4.

De eenvoudige samenstelling van passiefhuis-componenten is echter nietvoldoende om van een gebouw een passiefhuis te maken: het geheel ismeer dan de som van de delen.De berekening van de netto-energiebehoefte voor verwarming dient tegebeuren aan de hand van PHPP Benelux (zie ook pag. 30 en 31).

Elke aansluiting met risico op koudebruggenmoet omcirkeld worden. Voor elk van deze pun-ten moet er een gedetailleerde oplossing uitge-werkt worden – liefst in nauwe samenspraakmet de uitvoerders.

Luchtdichtheid is een must

De uitvoering van de ‘Blower Door Test’ is evenessentieel als het zorgvuldig uittekenen van dedetails. Deze test controleert de luchtdichtheidvan het gebouw en kan verborgen energiever-kwisters, zoals open voegen, barsten en anderelekken identificeren. Deze vorm van kwaliteits-controle verzekert veiligheid op lange termijn –zowel voor het gebouw als voor alle betrokkenpartijen. Het beste moment om de ‘Blower DoorTest’ uit te voeren is wanneer de gebouwschil enluchtdichting voltooid zijn en vòòr de plaatsingvan de eventuele isolatie van de leidingenspouwen binnenafwerking. Zo kunnen eventuele lekkengemakkelijker opgespoord en gedicht worden.

Koudebruggen veroorzaken niet alleen een verhoogdenergieverlies, ze vormen ook de basis van oppervlaktecondensatie– of erger nog – van schimmelgroei …

Figuur Passivhaus Institut Dr. Wolfgang Feist

Ontwerp


Ligging is cruciaal

Het geluidniveau in een gebouw hangt vooral afvan de geluidsisolatie van de gebouwschil in ver-houding tot het vastgestelde geluidniveau aande buitenzijde. In de buurt van luchthavens,hoofdwegen, scholen of zwembaden, is eenhoger extern geluidniveau onvermijdelijk. In datgeval moet men uitgebreide maatregelen nemenom een optimaal comfortniveau voor de bewo-ners te verzekeren.

Onder deze extreme omstandigheden, beseftmen al snel de voordelen van het passiefhuis: • De verhoogde isolatiegraad levert met Isover

ook onmiddellijk een hoger akoestisch com-fort op. De luchtgeluidsisolatie van degebouwschil is beduidend groter;

• De maximale luchtdichtheid staat ook garantvoor minder akoestische lekken ten opzichtevan de buitenomgeving;

• De driedubbele beglazing, in combinatie metde van extra dichtingen voorziene kozijnen,komt de akoestische prestatie ten goede.

Zorgvuldige planning

Indien de bouwlocatie zich in de buurt van eenhinderlijke geluidsbron bevindt, is het verstandigom de woning zo ver mogelijk van deze geluids-bron in te plannen op het perceel. Het is tevensverstandig om de ramen van de woon- en slaap-kamers te plaatsen aan de andere kant van het

Leven en laten leven in alle rust


huis (oriëntatie tegengesteld aan de geluids-bron). Afhankelijk van de afmetingen van hethuis en de omgevende gebouwen, kan hetgeluidniveau daardoor 5 tot 10 dB lager zijn.

Geluidsisolatie binnen en buiten

Geluid is een fenomeen dat zowel binnen (con-versatie, voetstappen, muziek, sanitaire installa-ties, etc.) als buiten het gebouw optreedt.Daarom is het belangrijk om het hele huis vanadequate geluidsisolatie te voorzien. Wanneer degevels van het gebouw worden ontworpen, spe-len de ramen een zeer belangrijke rol: zij zijnbepalend voor de geluidsisolatie van de buiten-muur. Voor geluidsoverdrachten binnen in het gebouw,maken ingenieurs onderscheid tussen lucht – encontactgeluid. Over het algemeen lenen alle pas-sieve bouwstijlen met glaswolisolatie zich vooreen optimale akoestische kwaliteit.

Optimale akoestiek – een goed rapport

Een goede akoestiek is ook belangrijk in niet-resi-dentiële gebouwen, zoals kantoren, ziekenhuizenen scholen ... Aangezien leerlingen hun schooltijdvoornamelijk al luisterend doorbrengen, is eengoede akoestiek in de klas van wezenlijk belang.Een beperkt lawaainiveau en een korte nagalm-tijd in de klas bevorderen het concentratieniveauen de communicatie, zodat leren makkelijkerwordt. Wij hebben vandaag de dag de nodigekennis en technologie om perfecte akoestischeomgevingen te ontwerpen. De plafonds en wan-den spelen hierbij een belangrijke rol. Goedgeluidisolerende muren en plafonds kunnen sto-rend achtergrondgeluid reduceren. Door geluidte absorberen, treden ze ook preventief op tegenongewenste geluidsweerkaatsingen. Zo kunnenleerlingen goed horen en begrijpen wat er ver-teld wordt en bereikt men met minder moeite –ook voor de leerkrachten – een beter leerresul-

taat. Hetzelfde geldt ook voor kantoren, verga-derzalen en fabriekshallen. Door optimale akoes-tische resultaten te bieden, is het mogelijk om deefficiëntie en het welzijn van mensen te verbete-ren. Glaswol en lichte wanden plafondsyste-men op basis van het massa-veer-massa principezijn een perfecte bondgenoot met het oog opeen maximale geluidsisolatie. Bovendien zalglaswol gecombineerd met geperforeerde pla-fondpanelen het geluid uitstekend absorberenen de nagalm tot een minimum reduceren.

Glaswol en lichte wand- enplafondsystemen op basis van het massa-veer-massa principe zijneen perfecte bondgenoot met het oogop een maximale geluidsisolatie

Ontwerp


De voorbereiding stap voor stap

1. Perceel• Kies een locatie die vrij is van schaduw in de

winter en voorzie buitenzonwering voor dezomer.

• Geef de voorkeur aan een compacte bouw-stijl.

2. Conceptontwikkeling• Vermijd schaduw in de winter. Bouw dus

zonder balkons, te ver uitstekende delen,overkragingen, hoge schuttingen, enz.

• Voorzie grote ramen georiënteerd naar hetzuiden (liefst 40% van geveloppervlak). Ven-sters aan de noordelijke, oostelijke en weste-lijke zijde houdt u het best zo klein mogelijk.

• Kies voor een eenvoudige constructie, zon-der overbodige erkers of uitbouwen.

• Concentreer installatieruimten en sanitairop één plaats: de badkamer naast of bovende keuken.

• Voorzie voldoende ruimte voor de nodigeventilatiekanalen.

• Zorg bij kelders voor een thermische onder-breking tussen de kelder (inclusief de kel-dertrap) en de begane grond – perfectluchtdicht en vrij van koudebruggen ofneem een deel van het keldervolume op inhet passieve volume.

• Laat een eerste berekening maken van deenergiebehoeften van het gebouw met deMulti-Comfort House Designer (zie pag. 30).

• Kijk uit naar mogelijke overheidssubsidies.• Maak een kostenraming op.• Eerste informatief gesprek met de bouw-

autoriteiten.• Contract tussen architect en opdrachtgever

met een nauwkeurige beschrijving van deopdracht.

3. Bouwplan en bouwaanvraag• Selecteer een bouwmethode – licht of mas-

sief. Opmaak van de bouwplannen en eenenergieconcept voor de ventilatie, verwar-ming en warmwater.

• Bepaal de isolatiedikte van de gebouwschilen vermijd koudebruggen.

• Voorzie ruimte voor de installatie van ver-warmings- en ventilatie-installatie, etc.

• Vloerplan: voorzie korte leidingen(koud/warmwater) en riolering.

• In geval van houtskeletbouw, voorzie ookeen leidingenspouw (zie details).

• Voorzie korte ventilatiekanalen: koudeluchtkanalen buiten de geïsoleerdegebouwschil en warme kanalen binnen degeïsoleerde gebouwschil.

• Bereken de energiebehoeften, bijvoorbeelddoor gebruik te maken van het PassiefhuisPlanningspakket (PHPP), dat te verkrijgen isbij de Stichting PassiefBouwen.

• Hou een aantal voorbereidende vergaderin-gen om het bouwproject te bespreken.

4. Definitieve bepaling van de opbouw(detailtekeningen)

• Isolatie van de gebouwschil: de ideale U-waarden schommelen rond de 0,1 W/(m2.K).Minimum vereiste: 0,15 W/(m2.K).

• Maak een detailtekening van elk knooppuntof elke aansluiting: luchtdicht en vrij van kou-debruggen. Zie ook de details (pag. 48 e.v.).

• Kies voor ramen die beantwoorden aan depassiefhuisstandaard: type beglazing, ther-misch geïsoleerde kozijnen, bepaling glas-oppervlakte en bescherming tegen de zon.

5. Definitief ontwerp van het ventilatie- enverwarmingssysteem (gedetailleerdetekeningen van het systeem)

• Algemene regel: schakel hiervoor een speci-alist in.

• Ventilatiekanalen: korte kanalen metgladde wanden: snelheid luchtverplaatsingonder de 3 m/s in verband met geluid (com-fort).

• Voorzie meet- en regelingsinstrumenten.• Hou rekening met geluidsisolatie en brand-

veiligheid (voldoende lengte van over-spraakdempers in luchtkanalen).

Voor een vlot verloop …


• Denk na over de dimensionering van deventilatiemonden.

• Voorzie een centrale ventilatie-eenheid,inclusief een back-up toestel (verwarmings-element) in het verwarmde gedeelte van degebouwschil.

• Het kan noodzakelijk zijn om zowel de cen-trale als de back-up eenheid extra te isole-ren. De warmteterugwinning moet hogerzijn dan 80% met minder dan 3% hercircu-latielucht. Energie-efficiëntie: max.0,45 W/(m3/h).

• Het ventilatiesysteem moet regelbaar zijndoor de gebruiker.

• Voorzie afzuigkappen met metalen vetfil-ters en een aansluiting op de luchtafvoer.

• Optioneel: geothermische warmtewisselaar(warmtepomp).

• Voorzie een perfecte luchtdichtheid.

6. Definitief ontwerp van de andereinstallaties (sanitair en elektriciteit)

• Sanitair: voorzie korte en goed geïsoleerdewarmwaterleidingen binnen in de gebouw-schil. Voorzie eveneens korte koudwaterlei-dingen.

• Gebruik waterbesparende kranen etc. als-ook warmwateraansluitingen voor de was-machine en vaatwasser. Gebruik korte riole-ringspijpen met slechts één afvoerkanaal.

• Gas, water en elektriciteit: vermijd het door-boren van de luchtdichte gebouwschil (lei-dingenspouw) – indien onmogelijk, voorzieaangepaste isolatie en luchtdichtingen.

• Voorzie energiezuinige huishoudelijkeapparaten.

7. Prijsvragen en contracten toekennen• Voorzie kwaliteitseisen en kwaliteitscontro-

les in de contracten.• Stel een tijdsschema op voor de bouw.• Zorg dat alle bouwvakkers en installeurs

uitleg krijgen over de principes van passiefbouwen (beleg een toolboxsessie).

8. Kwaliteitstoezicht tijdens de bouwfase• Vermijd koudebruggen: voorzie regelma-

tige inspecties op de bouwplaats.• Controle van de luchtdichtheid: doorvoe-

ringen van alle leidingen en kanalen cor-rect luchtdicht maken, met gips, tape ofkit. Bij elektrische leidingen die de gebouw-schil doorboren moet er ook een verzege-ling voorzien worden tussen kabel en lei-ding. Luchtdicht monteren vanstopcontacten in gips en mortel.

• Controle op thermische isolatie vanbeluchtingskanalen en warmwaterleidin-gen.

• Controle op raamaansluitingen.• Controle op luchtdichting van de bepleis-

terde muren vanaf de ruwe betonvloer tottegen het plafond.

• N50 luchtdichtheidstest: laat een ‘BlowerDoor Test’ uitvoeren tijdens de bouwfase.Timing: zodra de luchtdichte schil afge-werkt en nog steeds gemakkelijk bereik-baar is. Dit betekent: voor het starten vande binnenafwerking, maar na de installa-tie van de elektriciteit (in samenwerkingmet andere vakgebieden). Alle lekkenmoeten geïdentificeerd worden.

• Ventilatiesysteem: moet gemakkelijkbereikbaar zijn om filters te kunnen ver-vangen. Regel de luchtcirculatie in de nor-male werkingsstand, op basis van debalans tussen toevoer- en afvoerlucht.Bepaal het elektriciteitsverbruik van hetsysteem.

• Kwaliteitscontrole van verwarming enandere installaties.

9. Finale inspectie en audit• Instructie bewoners over gebruik van de

woning.

Ontwerp


Passiefhuis Planningspakket (PHPP) en de Multi-Comfort HouseDesignerHet is mogelijk een berekening te maken van dejaarlijkse verwarmingsbehoefte van een Multi-Comfort House. Wanneer men deze energieba-lans wil opmaken, kan men gebruik maken vanhet Passiefhuis Planningspakket (PHPP). Het gaathier om een ontwerptool gebaseerd op eenspreadsheet, die gebruikt kan worden om de vol-ledige energiebalans van een gebouw te bereke-nen. Het Passivhaus Projektierungs Paket (oor-spronkelijke Duitse versie) heeft zich alsrekenprocedure in honderden passieve gebou-wen bewezen als doeltreffend ontwerpmiddelvoor het realiseren en verifiëren van de passief-huis prestatiecriteria. Gelet op de wetenschappe-lijke geldigheid, wordt het Passivhaus Projektie-rungs Paket nu ook aangeboden in eenNederlandstalige versie van de rekenbladen, metklimaatgegevens voor de Benelux gebaseerd opgegevens van diverse weerstations. De Neder-landse versie wordt aangeboden door de stich-ting PassiefBouwen en is tevens onderdeel vanhet PassiefBouwen Keur.

Het nadeel van een dergelijke rekenmethode isdat hij veel tijd vergt om correct op te stellen.Tevens is een behoorlijk kennisniveau over debouwfysische en bouwtechnische aspecten vanpassief bouwen noodzakelijk. Om toch in eenvroegtijdige fase van het bouwproject een indi-catie van de warmtevraag te krijgen, heeft Isoverhet rekenprogramma Multi-Comfort HouseDesigner ontwikkeld. Binnen beperkte tijd is hetmogelijk om een kWh/m2/jaar indicatie te krij-gen door het invoeren van de gebouwafmetin-gen, de U-waardes van beglazing, gevels endaken, de oriëntatie van het gebouw etc. Dezesnelle en indicatieve berekening kan tijdens devoorfase van een passiefhuisontwerp als basisdienen voor een volledige PHPP.

Wat is het verschil tussen de Multi-Comfort House Designer en dePHPP? De Multi-Comfort House Designer is gebaseerdop de PHVP02. Dit is het officiële pre-planningspakket van het Duitse Passivhause Institut, en isbedoeld om al in een vroege fase van het ont-werptraject een goede indicatie te krijgen van dewarmtevraag. Hierdoor zal het verdere ontwerpvan het passief gebouw sneller verlopen en komtmen niet voor verassingen te staan tijdens hetopstellen van de uiteindelijke PHPP.

Isover heeft met Multi-Comfort House Designerde PHVP02 methodiek voorzien van een uitge-breide bibliotheek met voorgedefinieerde bouw-details van gevels, daken, vloeren en ook vanbeglazing en kozijnen. De klimaatdata zijn uitge-breid met meer dan 30 regio’s wereldwijd ver-spreid.

Zowel de PHPP als de Multi-Comfort HouseDesigner gaan beide uit van een energiebalans-berekening. Enerzijds is er een warmtewinst doormiddel van interne bronnen en zonnewarmtedoor de beglazing. Anderzijds hebben we dewarmteverliezen die worden veroorzaakt doortransmissieverliezen door de gebouwschil enwarmteverliezen door ventilatie. Aan de hand

Berekening van de warmtevraag vaneen Multi-Comfort House

Voorbeeld van thermische balans van een passiefhuis

Warmtehoeveelheid[kWh/(m2jaar)]

40

35

30

25

20

15

10

5

Verliezen WinstenNiet bruikbaar

Ventilatie

Ramen

Keldervloer

Muur en dak

Zon

Intern

Verwarming


van deze energiebalans wordt een energievraagvoor verwarming per m2 per jaar berekend. DePHPP verschilt met de Multi-Comfort HouseDesigner in het volledig meenemen van de koe-ling, mogelijkheid tot invoeren van PSI-waardes(koudebruggen), geometrie van ramen en hettype ventilatiesysteem. Doordat de Multi-Com-fort House Designer op deze vlakken een aan-name doet is het met name geschikt om snel enin een vroege fase van het ontwerp een indicatiete krijgen van de warmtevraag.

Door de uitgebreide constructiebibliotheek worden de U-waarden van de constructiedelen bepaald.

De Multi-Comfort House Designer is

gratis aan te vragen viawww.multicomfort.nl

De realisatie en dedetails


Realisatie en details


Eenmaal perfect geïsoleerd – voor altijd een aangename temperatuur

Een doorlopende isolatie van fundering tot dak,is niet enkel voordelig voor uw portemonnee,maar draagt ook bij tot uw wooncomfort. Isola-tiematerialen van Isover glaswol leveren bijzon-der goede resultaten. Een ander belangrijkaspect is de uitstekende ecologische balans die umet glaswol van Isover kunt bereiken: een ver-minderde behoefte aan verwarmingsenergie,een verminderde CO2-uitstoot en een langerelevenscyclus voor uw constructie.

Hou de warmte in de winterbinnen en in de zomer buiten

Het passieve gebruik van zonnestraling wordtslechts mogelijk in combinatie met de plaatsingvan hoge kwaliteitsisolatie. De warmtewinst,veroorzaakt door de zon, wordt zo binnenshuisgehouden. Een geoptimaliseerd thermisch begla-zingssysteem kan bij lage temperaturen instaanvoor ongeveer 30-50% van de verwarmingsbe-hoeften van het Multi-Comfort House. De ramendragen eveneens bij tot de eco-balans. Indien zebeantwoorden aan de passiefhuisstandaardgeven ze meer warmte af naar binnen dan naarbuiten. Dankzij een driedubbele beglazing, ther-misch geïsoleerde kozijnen en een koudebrug-

Het Multi-Comfort House, eenvoordeel bij elke bouwstijl

Of het nu om een massieve constructie, om een houtskelet of om een gemengde

construcie gaat – een passiefhuis leent zich tot elke bouwstijl. De enige voorwaarde

is dat de uitvoering zorgvuldig en zonder koudebruggen gebeurt. De hoge kwaliteit

van de isolatie en de luchtdichtheid van de gebouwschil bieden bescherming tegen

koude, hitte en lawaai. De bewoners genieten van het hoogst mogelijke comfort –

vooral omwille van het kleine verschil tussen lucht- en oppervlaktetemperatuur,

zowel in de winter als in de zomer.


In het kortDe realisering van Multi-Comfort huizen impliceerthoge eisen op het gebied van de gebruiktecomponenten

• Thermische isolatie: U-waarden van alle componenten kleiner dan 0,15W/(m2.K) – bij vrijstaande ééngezinswoningen zelfs kleiner dan 0,10W/(m2.K) (aanbevolen).

• Constructie vrij van koudebruggen.• Perfecte luchtdichtheid, aangetoond door de Blower-Door-Test. Lekver-

liezen (n50) bij een drukverschil van 50 Pa kleiner dan 0,6 h-1 volgens EN13829.

• Beglazing met Ug-waarden kleiner dan 0,8 W/(m2.K), gecombineerdmet een hoge totale energietransmissie, g ≥ 0,5 (volgens EN 67507),zodat netto warmtewinsten ook in de winter bereikt kunnen worden(ZTA 0,4-0,6 en LTA van 0,6).

• Kozijnen met U-waarden kleiner dan 0,8 W/(m2.K) volgens EN10077.• Efficiënt ventilatiesysteem met warmteterugwinning (80%), gecombi-

neerd met een laag elektriciteitsverbruik (0,4 Wh/m3 getransporteerdelucht).

• Zeer laag warmteverlies bij het opwekken en transporteren van sani-tair warmwater.

• Zeer efficiënt gebruik van huishoudelijke elektriciteit.Goede isolatie helpt u veel geld te besparen

vrije plaatsing, verkrijgt men warmtewinsten diegemakkelijk de verloren warmte kunnen com-penseren. Om de bewoners echter te bescher-men tegen te hoge temperaturen in de zomer,moet men preventieve maatregelen treffen:• Buitenzonwering voor alle vensters die naar

het oosten, zuiden en westen gericht zijn.• Structurele maatregelen om vensters naar het

zuiden af te schermen, bijvoorbeeld met eendakoverstek of overkraging.

• De kameromringende delen moeten warmtekunnen opslaan.

• Voldoende ventilatie voorzien.



Het Multi-Comfort House laat niets aan het toeval over

Alleen een gecontroleerde uitwisseling van luchtis zinvol. Anders wordt het verlies aan warmte tegroot of ontstaan er problemen met de vocht-huishouding of andere problemen, zoals tocht.De doorlopende luchtdichte laag die het gehelePassiefhuis omhult, van het dak tot de vloer,beschermt het tegen ongewenste effecten enzorgt voor energie-efficiënt en comfortabelwonen. Het geblanceerde ventilatiesysteemzorgt de gehele tijd voor frisse lucht van de bestekwaliteit. Natuurlijk kunnen de ramen ookgewoon worden geopend. In de zomer is ventila-tie (spuien) door het openen van ramen eengoede manier om een goed geïsoleerd huis koelte houden.

Er wordt geademd door hetgebalanceerde ventilatiesysteem

Gecontroleerde ventilatie in plaats van een onge-controleerde luchtcirculatie. De gebalanceerdeventilatiesystemen met warmteterugwinninggeven een antwoord op deze behoefte: ze verze-keren de permanente aanvoer van frisse lucht inalle kamers. Ze verdelen ook de warmte in hethele huis en staan in voor de warmteterugwin-ning uit de uitgaande lucht. In de zomer zorgt een zacht briesje uit het sys-teem voor de noodzakelijke koelte.

Naadloos dicht en geïsoleerd

Wat zijn de aanbevelingen voor het ontwerp vaneen doorlopende gebouwomhulling?In ons Nederlandse klimaat met relatief koudewinters is het logisch om de luchtdichte laag, dietegelijkertijd dienst doet als dampremmendelaag, aan te brengen aan de ‘warme’ zijde van deisolatielaag.

Lekken in deze gebouwomhulling, zoals naden,hebben onplezierige gevolgen:• Warmteverliezen nemen toe• Geen controle over de luchthuishouding in

een gebouw• Slechte geluidsisolatie• Gevaar voor structurele schade veroorzaakt

door condensatie, zoals schimmel of corrosie

Het belang van luchtdichtheid

Moderne kijk op luchtdichtheid

Luchtwisselingenper uur

n50

3,5

3

2,5

2

1,5

1

0,5

0

Conventionele woning

Passief huis

Lage energie woning

Goede luchtdichtheid vermindert ongewenst energieverlies.

De Comfort Ventilatiesystemenverzekeren de permanente aanvoer vanfrisse lucht


Schematische voorstelling van een gecontroleerd ventilatiesysteem

Via een aardwarmte-wisselaar wordt verse lucht aangezogen (blauw) en voorverwarmd.De gebruikte lucht van de badkamer en keuken wordt afgevoerd (oranje/groen). De warmte wordtovergedragen aan de inkomende lucht via een warmtewisselaar. De voorverwarmde verse lucht wordtvervolgens verdeeld aan de slaap- en leefkamers (rood).

Verse luchttoevoer

slaapkamer

Afvoerlucht

badkamer


Afvoerlucht

keuken

Afvoer lucht

Buitenlucht

Buitenluchtfilter






gebouwschil. Hoe kleiner de gemeten waarde,hoe beter de luchdichtheid van de gebouwschil.Voor passiefhuizen wordt een waarde van 0,6geëist (bij 50 Pa). Dit betekent dat ten hoogste60% van het binnenvolume van een huis magontsnappen door lekken gedurende 1 uur. Ditkomt overeen met een qv;10 waarde van onge-veer 0,15 dm3/sm2.

Gebalanceerd ventilatie-

systemen met geïnte-

greerde verwarming en

warmwater toevoer zijn

vandaag reeds beschikbaar

in compacte uitvoeringen,

nauwelijks groter dan een

koelkast.

Luchtdichtheid zonder compromissen

Of het nu massief of houtskeletbouw is; de geko-zen bouwmethode zorgt voor een verschillendeaanpak van de luchtdichtheid van het gebouw.Daarom moet er al tijdens het ontwerp eengedetailleerd concept van luchtdichtheid wordenvastgesteld. Inclusief alle verbindingen tussengebouwdelen, gevelaansluitingen en -doorbre-kingen. Voor houtskeletbouw is het logisch omeen afzonderlijke installatielaag te creëren aande binnenzijde van de dampremmende laag.

Goed om te weten voor het werk startEen zorgvuldige uitvoering van de gebouwom-hulling is het meest belangrijk bij het bouwenvan een passiefhuis. Daarom moeten de gekozenmaterialen in alle gevallen onder optimaleomstandigheden worden verwerkt. In het bijzon-der:• Naden alleen tapen als het droog weer is• De materialen die luchdicht verbonden wor-

den moeten droog zijn en stofvrij.• Poreuze materialen die verbonden worden

met tapes voorbehandelen met een primer.• Niet alleen folies maar ook de gebruikte tapes

moeten water en dampdicht zijn.• Als er grotere naden te overbruggen zijn, of

als er een grotere werking tussen gebouwde-len te verwachten is, gebruik afdichtingsbandof tapes die deze verschillen kunnen over-bruggen.

Hoe eerder hoe beter: controleer deluchtdichtheidDe luchtdichtheidstest is een essentieel onder-deel van het kwaliteitscertificaat voor het Multi-Comfort House. Het is absoluut noodzakelijk omdit nog voordat de gevels aan de binnenzijdeworden afgewerkt uit te voeren. Mochten er fou-ten gemaakt zijn en lekken in de gebouwschilworden ontdekt dan kunnen die zonder al tehoge kosten nog worden rechtgezet.

Voor deze check wordt de ‘Blower door test’gebruikt. Deze test kan lekken opsporen in de

In de praktijk

Typische plaats van lekken in een luchtdichtelaag:• Aansluiting tussen de buitenwanden en

de funderingsstrook• Aansluiting tussen de buitenwanden

onderling. Bijvoorbeeld elementnaden enhoeknaden.

• Aansluiting buitenwanden en (verdie-pings)vloeren

• Aansluiting buitenwand en bouwmuur• Leidingen en pijpen die de luchdichte laag

doorbreken• Stopcontacten• Deur- en raamkozijnen die de luchdichte

laag doorbreken• Gebrekkig gemonteerde buitendeuren en

ramen• Ongepleisterd metselwerk• Openingen ten behoeve van de bediening

van rolluiken/buitenzonwering• Schade aan de luchtdichte laag tijdens de

bouwfase


Een beeld zegt meer dan 1000 woorden. Overzicht van vaakvoorkomende fouten

Een belangrijke veiligheidsfactor is de kwaliteitvan de verbinding. Een luchtdichte verbindingtussen twee dampremmers moet wordengemaakt door de banen te overlappen en af teplakken met Vario KB1 tape.

Zorgvuldig tapen van naden

Het gebrek aan luchtdichtheid tussen wand en plafond zorgt voor duidelijk zichtbare warmteverliezen

Zorg bij het doorbreken van de luchtdichte laag voor een

lekvrije aansluiting rondom

Alleen kennis van de probleemplekken kan helpen ze te voorkomen

Planning en uitvoeringNaast systematische lekkage veroorzaakt dooreen slecht ontwerp, is er ook een probleem metverkeerde uitvoering, doordat de vakmensen nietop de hoogte zijn wat er van hen verwacht wordtbij een Passiefhuis. Gebruik de tips op pag. 38 omproblemen te voorkomen.

Het maken van een installatielaag in een houtskeletbouwwand

zorgt ervoor dat de luchtdichte laag niet hoeft te worden

doorbroken bij elektradozen en leidingen

Elektradozen in gips inbedden voorkomt luchtlekken in

massieve contructies



Of het nu gaat om massieve constructies ofhoutskeletbouw, altijd als de luchtdichte laagwordt doorbroken door leidingen, kabels, of

andere instalaties, kunnen warmteverlies envochtproblemen optreden, tenzij de doorbrekin-gen deskundig worden afgedicht.

Thermografische opnamen zijn zeer bruikbaar om ongewenste luchtstromingen op te sporen bij ramen en deuren

Open naden in pleisterlagen zijn verantwoordelijk voor luchtlekken bij vloer/wand aansluitingen

Uitvoering ‘Blower door test’. Doorvoering luchtdicht afgewerkt met Isover Vario Stos


Vereisten voor luchtdichte materialen

Over het algemeen zijn folies, geglazuurde tegelsen bepleistering die op een oppervlak wordenaangebracht luchtdicht. Alle gebruikte productendienen op elkaar afgestemd te zijn en onderlingcombineerbaar; dat geldt vooral voor luchtdichtefolies en hun tapes. Belangrijk is tevens de weer-stand tegen vocht en UV-straling, evenals descheurbestendigheid. Aangezien de luchtdichtelaag altijd aan de warme kant wordt aangebracht,dus aan de binnenkant, hebben de luchtdichteproducten ook de functie van dampremmendelaag, zeker in koude streken en in de winter.

Luchtdicht bouwen met het Isover Vario assortiment

De Vario-producten van Isover voldoen aan allegestelde eisen voor luchtdichte producten: zezijn onderling op elkaar afgestemd, zodat zegegarandeerd blijven zorgen voor een lucht-dichte afwerking. De Isover Vario KM Duplex UV klimaatfolie pastzichzelf aan de seizoenen aan. In de winter blok-keert de folie vocht dat vanuit de woning in deconstructie wil dringen. In de zomer zorgt IsoverVario KM Duplex UV klimaatfolie ervoor datvocht dat in de constructie zit in alle richtingenkan ontsnappen. Dit betekent dat de klimaatfolie:• een ideale dampremmer is om vochtophoping

in de constructie te voorkomen.• maximale zekerheid biedt voor het gebouw• uitstekend wooncomfort biedt

De overlappingen en kieren dienen zorgvuldig teworden afgedicht met speciale tape, bijvoorbeeldVario KB1. De aansluitingen met aangrenzendeconstructie-elementen moeten worden afge-dicht met Vario DoubleFit kit. De Multitape SL isgeschikt voor het luchtdicht tapen van Vario KMDuplex UV klimaatfolie aan dakramen, leidingenen doorbrekingen van het dak. De tape is speciaalontworpen voor het vastplakken in hoeken dank-zij de tweedelige schutfolie.

Overigens wordt aangeraden de folie op zo wei-nig mogelijk plaatsen te laten doorbreken doorleidingen voor water en elektriciteit. Een goedeuitvoering is even belangrijk als een goede plan-ning en aandacht voor de probleempunten. Hetis belangrijk om de verschillende stappen goed tecoördineren zodat de zorgvuldig gerealiseerdeluchtdichting niet door latere stappen ongedaanwordt gemaakt. De probleemzones voor deluchtdichting zijn meestal aansluitingen endoorbrekingen zoals stopcontacten, doorgangenvoor elektrische leidingen, verbindingen tussenmuren, plafonds, tussenwanden, daken, ramen,deuren, schoorstenen en alle andere plaatsenwaar verschillende constructieve elementensamenkomen. Gebruik dan ook voor doorvoerin-gen van bijvoorbeeld het ventilatiesysteem deVario Stos.

Wat is niet mogelijk in een passiefhuis?

De (achteraf) plaatsing van open haard of rollui-ken kan grote lekken in de luchtdichtheid veroor-zaken. • Bij een wasemkap zonder afsluiting kan het

lekdebiet tot enkele honderden m3 oplopen.Met een afsluiting kan dit beperkt worden totzo’n 20 à 50 m3. Dit is nog steeds te veel. Houdhier rekening mee bij het ontwerpen van dekeuken.

• Een open haard zorgt voor grote problemenomdat er een open verbinding is tussen bui-ten, het rookkanaal en het interieur van dewoning. Afsluitkleppen kunnen in geslotentoestand nog lekdebieten tot enkele honder-den m3 vertonen. In passiefhuizen is het nietlogisch een open haard te plaatsen. Niet enkelomwille van de luchtdichtheid, maar ookomdat deze te veel warmte afgeven in ver-houding tot de beperkte behoefte.

• De inbouw van de rolluikkasten vraagt zelfs ingewone woningen een zeer gedetailleerdeuitvoering en afwerking. Indien toch gewenst,wordt best geopteerd voor elektrischgestuurde buitenrolluiken.

Vario KM Duplex UV

Vario KB1 tape

Vario KB2 tape

Vario DoubleFit kit

Vario Multitape SL

Vario Stos



Kritische punten: onderbrekingen in de isolatieschil

Om op een betrouwbare manier koudebruggenop te sporen, gaat u op de bouwtekeningen vanhet gebouw de volledige omtrek na. Wanneer uop de plattegronden, doorsneden en detailteke-ningen deze oefening consequent uitvoert, wor-den onderbrekingen in de isolatieschil zichtbaar.

Maak eerst de huidige isolatielagen zichtbaar ingeel. Ga vervolgens na waar de gele lijnen rondhet gebouw onderbroken zijn. Dat zijn de zwakkepunten waar zich koudebruggen kunnen voor-doen. Ga vervolgens na of het mogelijk is deze

zwakke punten te vermijden. Zo niet, zoek eenoplossing om de koudebrug te minimaliseren.Elke onderbreking in de isolatielaag is een koude-brug met een negatieve invloed op de energieba-lans en een risico op structurele schade.Het lijdt geen twijfel dat koudebruggen maxi-maal vermeden dienen te worden.

Koudebruggen minimaliseren

zolder niet passief -niet verwarmd

onverwarmdegarage

NEI, Detmold

kelder binnenpassief volume

kelderniet passief


Warmteverlies enoppervlaktecondensatie

Koudebruggen zijn niet alleen de oorzaak vaneen verhoogd energieverlies, ze kunnen ook aande basis liggen van oppervlaktecondensatie … ofnog erger zelfs … schimmelvorming … Indien de wandtemperatuur lager is dan hetdauwpunt van de lucht, kan/zal het teveel aanvocht in de lucht zich afzetten. We spreken danover oppervlaktecondensatie.

In principe kan oppervlaktecondensatie dus wor-den voorkomen door:• een voldoende hoge oppervlaktetemperatuur

van het bouwelement (voldoende warmteïso-latie); uiteraard in combinatie met een vol-doende hoge kamertemperatuur;

• een verlaging van het vochtgehalte van delucht: bijvoorbeeld door afdoende (en gecon-troleerd) te ventileren.

Beter voorkomen dan genezen

De praktijk heeft aangetoond dat het bijzondermoeilijk is om het schadelijk effect van velebestaande koudebruggen teniet te doen of teverminderen, zonder ingrijpende en/of dure aan-passingen te doen of veranderingen aan te bren-gen. Daarom is het belangrijk dat koudebruggen bijhet ontwerp van het gebouw vermeden worden.Helaas blijft het aantal ontwerpen, waarop nogveel koudebruggen voorkomen, nog erg hoog.Vooral bij renovatieprojecten van woningenwordt vastgesteld dat heel wat koudebruggenblijven bestaan of juist gecreëerd worden dooreen onoordeelkundige plaatsing van de isolatie.

In de praktijk

• Koudebruggen in de bouwdelen zijn verwaarloosbaar als de buiteniso-latie maar voldoende dik en continu is.

• Constructieve koudebruggen moeten steeds vermeden worden of ten-minste geminimaliseerd. Dit heeft vooral betrekking op:– Koudebruggen in funderingsvloeren (en keldervloeren)– Koudebruggen bij trappen– Koudebruggen bij de aansluiting tussen buitenmuren en dak– Koudebruggen bij muurdoorvoeren– Koudebruggen bij balkons en uitstekende bouwdelen– Koudebruggen bij ramen of rolluikkasten– Koudebruggen die op een regelmatige wijze terugkomen in een

bouwdeel (kepers, lattenwerk, verankeringselementen, etc.) moetenin rekening gebracht worden van de U-waarde van dat bouwdeel.Deze worden beschouwd als niet-homogene bouwdelen.

Lineaire warmteverliezen (psi-waardes) berekend

Isover heeft de Multi-Comfort House details zoontworpen om koudebruggen te voorkomen. Omdit aan te tonen zijn de lineaire warmteverliezenberekend. Lineaire warmteverliezen worden uit-gedrukt in psi-waarden (�-waarden). Een lagepsi-waarde leidt tot een laag warmteverlies inhet detail. Er zijn twee methodes om tot een psi-waarde te komen: de methode beschreven in dePassiefBouwen richtlijnen (PHPP) en de methodedie wordt omschreven in de NEN1068 (gebruik inEPC berekeningen). Voor beide methodes zult ude psi-waarde vinden in het Multi-ComfortHouse boek.

Bij passief bouwen wordt gestreefd naar koude-brugvrij bouwen. Er is een maximale �-waardegedefinieerd van 0,01 W/(m.K). Indien details eenhogere waarde hebben dienen deze ingevoerd teworden in de PHPP. Indien de �-waarde lagerdan 0,01 W/(m.K) hoeft deze niet ingevoerd teworden. We spreken dan van een koudebrugvrijdetail.

Het is belangrijk dat koudebruggen bij het ontwerp vanhet gebouw vermeden worden



Er is altijd een oplossing omkoudebruggen te vermijden

Koudebruggen in de aansluiting tussen keldervloeren of funderingsvloeren en funderingszolen en buitenmuren

Koudebruggen in de aansluiting tussen keldervloeren of funderingsvloeren en binnenmuren

Koudebruggen in de aansluiting tussen trappen en geïsoleerde muren of funderingsplaten

Tussen een enkelvoudige buitenmuur en de kelder- offunderingsvloer geïsoleerd aan zijn boven- of onderzijde

Tussen een spouwmuur en een kelder- of funderingsplaatgeïsoleerd aan zijn boven of onderzijde

Onvoldoende: als de aansluiting tus-sen de vloerplaat en de buitenwand ofde funderingszool en de warme wandop het gelijkvloers niet onderbroken isdoor een materiaal met een lambda< ongeveer 0,12 W/m.K.

Goed: als langs boven- of onderzijde van de vloerplaat een materiaal voor-zien wordt met een lambda < onge-veer 0,12 W/m.K. Thermisch onderbre-ken langs de onderzijde van devloerplaat is een eerder dure oplossing(vochtwerende en draagkrachtige iso-latie nodig), en overbodig als debovenzijde volledig thermisch onder-broken is.

Onvoldoende: koudebruggen in de connectie tussen de ‘warme’ trap en de ‘koude’ funderingsplaat (koud omdat de bovenzijde geïsoleerd is) en tussen de‘warme’ laterale zijde van de trap en de ‘koude’ keldermuur (koud omdat de bin-nenzijde geïsoleerd is).

Goed: thermische onderbreking in de aansluiting tussen de ‘warme’ trap en de ‘koude’ funderingsplaat door het toepassen van een dragend materiaal met eenlage warmtegeleiding en door een continue isolatie te voorzien die ervoor zorgtdat de trap volledig gescheiden is van de keldermuur.

Onvoldoende: als de aansluitingtussen de vloerplaat en de buiten-wand of de funderingszool en hetwarme binnenspouwblad op hetgelijkvloers niet onderbroken is dooreen materiaal met een lambda < onge-veer 0,12 W/m.K.

Goed: als langs boven- of onderzijde van de vloerplaat een materiaal voor-zien wordt met een lambda < onge-veer 0,12 W/m.K.

Hier gelden dezelfde principes als boven beschreven voor de buitenmuren.

verwarmdeleefruimte

leefruimte leefruimte

Kelder: kamer- enstructuurtemperatuur

7°C

Kelder: kamer- enstructuurtemperatuur

7°C

Keldertrapgat:kamer- en structuurtempera-tuur 20°C

Keldertrapgat:kamer- en structuurtempera-tuur 20°C

grond of onverwarmdekelder

grond of onverwarmdekelder

kelderofgrond

verwarmdeleefruimte

kelderofgrond

verwarmdeleefruimte

kelderofgrond

kelderofgrond

verwarmdeleefruimte


Bron: Niedrig-Energie-Institut (Low-Energy Institute), Detmold, Duitsland.

Koudebruggen in de aansluiting tussen koude en warme muren

Koudebruggen in de aansluiting tussen koude en warme vloeren

Koudebruggen in horizontale koud-warmmuuraansluitingen

Mogelijke oplossingen voor koudebruggen ter hoogte vanbalkons, bordessen en overhangende plafonds

Buitenmuren Binnenmuren

Onvoldoende: koudebrug veroorzaakt doordat de buitenmuur grenst aanzowel een warme als een koude zoneen waarbij het metselwerk geken-merkt wordt door een lambda > 0,12W/m.K.

Voldoende: beide muren zijn goed geïsoleerd langs verschillende zijden.Bovendien werd flankerende isolatiedoorgetrokken in de aansluitingen.

Onvoldoende: de muren en vloeren zijn deels geïsoleerd aan de warmezijde en deels aan de koude zijde, maarde verbindingen zijn niet thermischonderbroken.

Voldoende: alle muren en vloeren zijn geïsoleerd aan de koude zijde. Boven-dien werd flankerende isolatie doorge-trokken in de aansluitingen in de beiderichtingen.

Uitstekend: de isolatielagen vormen een continue barrière zonder onder-breking.

Goed: ofwel de warmtegeleidende ver-ticale muur thermisch onderbreken terhoogte van de plafondisolatie door hettoepassen van een materiaal met eenlambda < 0,12 W/m.K, ofwel door dewand langs de koude zolder-zijde te iso-leren over een hoogte van ongeveer 60cm.

Uitstekend: beide muren zijn goed geïsoleerd langs de binnenzijde en deisolatie vormt een continue barrière.

Onvoldoende: koudebrug veroorzaakt doordat de binnenmuur grenst aanzowel een warme als een koude zoneen waarbij het metselwerk geken-merkt wordt door een lambda > 0,12W/m.K.

Goed: éénpunts-ondersteuning (of puntsgewijze ondersteuning) van hetbalkon of het bordes op stalen conso-les (of hoekprofielen) en de bijko-mende steun van vrijstaande kolom-men voor de woning. Als dedwarsdoorsnede van het metaal datde isolatieschil doorboort beperkt is,zullen er enkel beperkte koudebrug-gen optreden.

Goed: ofwel de warmtegeleidende verti-cale muur thermisch onderbreken terhoogte van de plafondisolatie door hettoepassen van een materiaal met eenlambda < 0,12 W/m.K, ofwel door dewand langs de koude zolderzijde te isole-ren over een hoogte van ongeveer 60 cm.

Uitstekend: compleet gescheiden con-structie met een aparte ondersteu-ning voor het bordes of het balkon.Deze oplossing is totaal vrij van kou-debruggen.

buiten-lucht

buiten-lucht

koude zolder koude zolder koude zolderkoude zolder koude zolderkoudezolder

verwarmdeleefruimte

verwarmd

ver-warmd

verwarmd

buiten

buiten

buitenleefruim.

leef-ruimte/kelder

kelder

leefruimte

verwarmd verwarmd

koud

koud koud

koud koud

koud koud

koud koud koud

koud koud koud

verwarmdeleefruimte

verwarmdeleefruimte

verwarmdeleefruimte

verwarmdeleefruimte

verwarmdeleefruimte



De dakconstructie is belangrijk, niet de vorm van het dak

Of het nu een zadeldak betreft, of een mansarde-dak of een lessenaarsdak: de vorm van het dakmaakt niet uit voor een Multi-Comfort House.Het dak blijft echter het belangrijkste bouwele-ment wanneer het gaat over energieverliezen.Grote oppervlakken kunnen belangrijke warmte-verliezen genereren. In oude gebouwen gaatongeveer eenderde van de verwarmingsenergieverloren via een amper geïsoleerd dak.

Eerste klas: een vollediggeïsoleerd, ongeventileerd dak

Goede thermische dakisolatie loont altijd. Demeeste daken zijn lichte constructies met veelruimte voor isolatie. Dus belangrijke energiebe-sparingen kunnen gerealiseerd worden tegenbeperkte kosten en met beperkte inspanning. Demeest efficiënte oplossing is de volledig geïso-leerde, niet-geventileerde dakconstructie. Eenvolledig met isolatie gevulde sporenkap is eenperfect voorbeeld. Deze constructie vereist geenventilatie en bespaart bijgevolg tijd en kosten. Enniet in het minst energie. In tegenstelling totgeventileerde daken, treedt er geen ongecontro-leerde luchtuitwisseling via voegen of kieren enbijgevolg ook geen warmteverlies op. Om dedampdiffusie van waterdamp naar binnen toe te

Het dak


In de praktijk: dakopbouw

Deze dakopbouw is een goed voorbeeld voorelk gebouw:• Dakpannen• Panlatten• Tengelatten• Onderdak• Sporen volledig gevuld met glaswol• Vochtregulerend dampscherm Vario KM

Duplex UV• Spaanplaat• Eventuele leidingenspouw• Eventuele binnenafwerking, bijvoorbeeld

Gyproc gipsplaten

Goede aansluitingen zijn extreem belangrijkAlle overlappingen tussen de verschillendebanen van het vochtregulerend damp-scherm in het dakvlak moeten duurzaamgedicht worden met een aangepaste tape(Vario KB1). Aansluitingen tussen het mem-braan en andere bouwdelen worden gedichtmet elastisch blijvende kit. Aansluitingenrond doorvoeren moeten met elastische kra-gen/hulpstukken en/of met een elastischetape afgewerkt worden voor een lucht- endampdicht resultaat.

De opbouw van het hellend dak

laten en zo het droogproces van de houten dak-constructie te versnellen, wordt het vochtregule-rend dampscherm Isover Vario KM Duplex UVgebruikt. Het wordt geplaatst tegen de kamer-zijde (= warme zijde) van de isolatie. De verschil-lende banen moeten ongeveer 10 cm overlappenen de voegen worden gedicht met de Vario KB1tape. De aansluiting tussen het membraan enandere bouwdelen wordt gedicht met elastischblijvende kit. Luchtdichte afsluiting van leidingenkan verwezenlijkt worden met de Vario Multi-tape SL. Alvorens de binnenafwerking aan tebrengen, moet de constructie getest worden opluchtdichtheid en moeten zwakke punten bijge-werkt worden. Het resultaat moet een lekvrij,luchtdicht dak zijn dat vrij is van koudebruggen.

100% isolatie met IsoverDe onbrandbare isolatiematerialen van Isoverbieden u de mogelijkheid om te beantwoordenaan de passiefhuisstandaard, zijn relatief goed-koop, zijn voldoende soepel om een goede plaat-sing en aansluiting te garanderen en bescher-men u tegen hitte en vocht, geluid en vuur, zodatu kunt genieten van uw wooncomfort. Elk sei-zoen!

Spaanplaat

Lucht- en dampscherm

Isolatie Isover glaswol

Onderdak/dampopenwaterkerende folie

Sporen(I-liggers)

U kunt dit detail downloaden op www.multicomfort.nl als pdf- of dwg-bestand.

100 36 244 100480

360

12

afdichting

afplakken

muurplaat

spouwankervolgens opgave constructeur

dakpanpanlattengel

waterwerende en dampdoorlatende laag

plaatmateriaaldampremmende laag Vario KM Duplex UV

afdichting

dekvloerbetonvloer

metselwerkluchtspouw (niet geventileerd)

Isover Multimax 30, 90 mmIsover Multimax 30 Ultra, 154 mm

- of kalkzandsteen (affilmen)- of beton (naden afplakken)

Isover Systemroll 1000, 140 mmIsover Systemroll 700, 220 mmhouten draagstructuur (I-liggers)

onderzijde behandelen tegen vocht



Hellend dakMassieve bouw, dakvoetRc-waarde dak: 9,54 m2.K/W

�-waarde volgens Passiefhuis (PHPP): -0,019 W/(m.K)

�-waarde volgens NEN 1068 (EPC): 0,021 W/(m.K)

Detail 1



100 3415 300 44 12505

360

12

Isover Mupan Plus


DHF plaathouten draagstructuur (I-liggers)Isover Systemroll 1000, 140 mm + 161 mmdampremmende laag Vario KM Duplex UVIsover Sonepanel, 45 mmregelwerkGyproc/Rigidur

Isover Systemroll 400 (minimaal 90 mm)vloerconstructie

Gyproc/Rigidur

vloerbeschotmuurplaat

dakpan

houten draagstructuur (I-liggers)

panlattengel

waterwerende endampdoorlatende laag

plaatmateriaal

dampremmende laag Vario KM Duplex UV

afdichting

afdichting

naad afplakken

waterkerende folie

Isover Systemroll 1000, 140 mmIsover Systemroll 700, 220 mm

waterkerende, dampopen,reflecterende folie

200 mm

Hellend dakHoutskeletbouw, dakvoet (flauw hellend dak)Rc-waarde dak: 9,54 m2.K/W



Detail 2


12

360

12

360

dakpanpanlattengel


plaatmateriaal

dampremmende laagVario KM Duplex UV

nokvorstondervorst

ruiter

afdichting

afplakken

Isover Systemroll 1000, 140 mm





Hellend dakMassieve bouw/houtskeletbouw, nokaansluiting (steil dak)Rc-waarde dak: 9,54 m2.K/W



Detail 3


12

36012

360

dakpanpanlattengel


plaatmateriaaldampremmende laagVario KM Duplex UV

nokvorstondervorstruiter

afplakken

afdichting

Isover Systemroll 1000, 140 mmIsover Systemroll 700, 220 mmhouten draagstructuur (I-liggers)


Hellend dakMassieve bouw/houtskeletbouw, nokaansluiting (flauw hellend dak)Rc-waarde dak: 9,54 m2.K/W



Detail 4




12

36

0

120 60 120

300

Isover Mupan Plus, 2 x 130 mm

Isover Comfortpanelplaatmateriaal


dakpan

panlat

tengel


afdichting

houten structuur (I-liggers)


Hellend dakMassieve bouw, bouwmuuraansluitingRc-waarde dak: 9,54 m2.K/W

�-waarde volgens Passiefhuis (PHPP): 0,005 W/(m.K)


Detail 5




25 120 60 120 25

350

12

36

0

plaatmateriaal


Isover Comfortpanel

2x Gyproc/Rigidur

dakpan

panlat

tengel


afdichting

houten draagstructuur (I-liggers)Isover Systemroll 400

Isover Mupan Plus

Isover Comfortpanel


Hellend dakHoutskeletbouw, bouwmuuraansluitingRc-waarde dak: 9,54 m2.K/W



Detail 6




12

36

0

120 244 36 100

500

plaatmateriaal


dakpan

panlat

tengel

waterwerende en dampdoorlatende laag Isover Multimax 30

afdichting




Isover Systemroll 700, 220 mmmetselwerkluchtspouw (niet geventileerd)Isover Multimax 30, 90 mm

Isover Multimax 30 Ultra, 154 mm

- of kalkzandsteen (affilmen)

- of beton (naden afplakken)

Hellend dakMassieve bouw, aansluiting kopgevelRc-waarde dak: 9,54 m2.K/W



Detail 7



12

36

0

12 44 300 15 34 100

505

plaatmateriaaldampremmende laag

Vario KM Duplex UV

dakpan

panlat

tengelwaterwerende en

dampdoorlatende laag

afdichting

Isover Systemroll 1000



metselwerkluchtspouw (niet geventileerd)DHF plaathouten draagstructuur (I-liggers)Isover Systemroll 1000, 140 mm + 161 mmdampremmende laag Vario KM Duplex UVIsover Sonepanel, 45 mmregelwerkGyproc/Rigidur


Hellend dakHoutskeletbouw, aansluiting kopgevelRc-waarde dak: 9,54 m2.K/W



Detail 8




100 36 244 100

480

afdichtingbetonvloer

ballastlaag dakbedekking


afdichting/stelblokje


waterwerende laag

isolatie op afschot min. Rc = 10


Isover Mupan Plus

metselwerk

luchtspouw (niet geventileerd)

Isover Multimax 30, 90 mm



Vlak dakMassieve bouw, aansluiting gevelRc-waarde dak: 10,0 m2.K/W



Detail 9



100 34 15 300 44 12

505

vloerconstructie

Gyproc/Rigidur

ballastlaag dakbedekkingisolatiedampremmende laag Vario KM Duplex UV


isolatie

naad afplakken

waterkerende folie

afdichting

Isover Systemroll 400 (minimaal 90 mm)



metselwerk


DHF plaathouten draagstructuur (I-liggers)Isover Systemroll 1000, 140 mm + 161 mm

dampremmende laag Vario KM Duplex UVIsover Sonepanel, 45 mmregelwerk

Gyproc/Rigidur

Vlak dakHoutskeletbouw, aansluiting gevelRc-waarde dak: 10,0 m2.K/W



Detail 10




100 34 15 300 44 12

505


Isover Mupan Plus 150 mm

afdichting

ballastlaag dakbedekking


waterkerende folie betonvloer


waterwerende laagIsover Mupan Plus

metselwerkluchtspouw (niet geventileerd)DHF plaathouten draagstructuur (I-liggers)Isover Systemroll 1000, 140 mm + 161 mmdampremmende laagIsover Sonepanel 45 mmregelwerkGyproc/Rigidur


Vlak dakGevelsluitende elementen/tunnelgietbouw, aansluiting gevelRc-waarde dak: 10,0 m2.K/W



Detail 11



100 36 244 100

480


waterdichte laag

dakbedekking


dekvloer

betonvloer

ballastlaag

cellulaire glas


Isover Multimax 30

ma

at

min

.1

20

mm

open stootvoeg spouwsteun t.b.v. ondersteuning waterdichte laag

metselwerkluchtspouw (niet geventileerd)Isover Multimax 30, 90 mmIsover Multimax 30 Ultra, 154 mm


Vlak dakMassieve bouw, aansluiting opgaande gevelRc-waarde dak: 10,0 m2.K/W


�-waarde volgens NEN 1068 (EPC): -0,093 W/(m.K)

Detail 12




12443001534100

505

Rigidur E30 MF

isolatievloerbeschot

open stootvoeg

vloerconstructie

cellulaire glas

waterdichte laagballastlaag

dakbedekkingisolatie


ma

at

min

. 12

0 m

m

afdichting

Gyproc/Rigidur/Gipskartonplaat

Isover Systemroll 400 (minimaal 90 mm)stalen balk/Isover Multimax 30

klemstrip

Isover Multimax 30


DHF plaat


Isover Systemroll 1000, 140 mm + 161 mm


Isover Sonepanel, 45 mmregelwerk

Gyproc/Rigidur

waterkerende, dampopen,

reflecterende folie

Vlak dakHoutskeletbouw, aansluiting opgaande gevelRc-waarde dak: 10,0 m2.K/W


�-waarde volgens NEN 1068 (EPC): -0,049 W/(m.K)

Detail 13



Elk bouwdeel is van cruciaal belang

Of het nu over het dak, de wanden of de keldergaat – een goede kwalitatieve thermische isola-tie is altijd de meest veilige en duurzame manierom warmteverliezen tegen te gaan. Alle nietdoorzichtige elementen van de bouwschil moe-ten zo goed geïsoleerd worden dat hun thermi-sche transmissie (U-waarde) kleiner of gelijk isaan 0,15 W/(m2.K). Met andere woorden: voorelke graad temperatuursverschil en voor elkevierkante meter buitenoppervlak mag er nietmeer dan 0,15 W verwarmingsenergie verlorengaan. In de meeste woningen treden de grootstewarmteverliezen op in de randaansluitingen,hoeken en ter hoogte van doorvoeren. Daarom ishet van essentieel belang deze zones van een

optimale isolatie te voorzien – en zoveel mogelijkvrij van onderbrekingen, zodat koudebruggengeen kans krijgen.

De gevel: een groter voordeel door isolatie dan door metselwerk

Puur economisch moet het dragende metsel-werk enkel voldoen aan de minimum statischeeisen. De bescherming tegen warmteverliezenwordt in hoofdzaak verzorgd door de thermischeisolatie. De gevels en buitenmuren zijn meerdan het ‘visitekaartje’ van de woning: zij kunnenenorm veel energie besparen als ze goed geïso-leerd zijn. En bovendien: mits een goede oriënta-tie, kunnen de gevels optioneel uitgerust wor-den met een systeem voor de productie van

De gevel: een optimale isolatierondom


hernieuwbare energie, bijvoorbeeld fotovoltaï-sche cellen.

De ene buitengevel is de andere niet

Dit is niet enkel van toepassing op het esthetischmaar ook op het technisch ontwerp. Afhankelijkvan het budget kunnen gebruik en vorm opelkaar afgestemd worden. Een kort overzicht:

De geventileerde vliesgevel als universeleoplossingIn dit geval is er een functionele opdeling tusseneen dragende, een thermisch en akoestisch isole-rende en een waterafvoerende laag, inclusief eenluchtspouw tussen de isolatie en de vliesgevel.Deze opdeling vervult perfect de fysische eisengesteld aan een buitenmuur. De geventileerdespouw leent zichzelf tot verschillende afwerkin-gen: hout, natuursteen, glas, metaal, keramiek, …etc. De gevel kan bekleed worden met elk weer-bestendig materiaal. Het toepassen van de dra-gende binnenschil maakt het mogelijk om metprijsgunstige isolatiematerialen (zoals Isoverglaswol) te werken en zo een passiefhuisstan-daard te realiseren.

Spouwmuren met een massiefbinnenspouwbladDeze variant garandeert ook een goede opdelingtussen de verschillende functies zoals dragendeelementen, isolatie en waterdichting. Hetgebruik van hydrofobe glaswolisolatie voorziet ineen duurzame, betrouwbare en economischebescherming van het gebouw.

Houtconstructies, goed om wetenVergeleken met massieve constructies biedenhouten constructies het grote voordeel dat deisolatie grotendeels aangebracht kan worden inhet houtskelet en dat het niet als extra diktetegen een wand moet gemonteerd worden. Bij-gevolg: minder dikke muren, meer mogelijkhe-den voor prefabricatie, kortere bouwtijden enlagere bouwkosten.

Multimax 30 Ultra: de best presterende isolatie

Als eerste en enige minerale wol producent isIsover erin geslaagd een isolatieplaat te makenmet een lambdawaarde (warmtegeleidingscoëf-ficiënt) van 0,030 W/m.K. De flexibele, extra ste-vige isolatieplaat staat garant voor zorgvuldigeaansluitingen. Tevens is de isolatieplaat aan devoorkant afgewerkt met een speciaal gecoate,geperforeerde aluminium reflectie folie voor eenoptimale isolatie.De Multimax 30 Ultra kan niet alleen voor mas-sieve spouwmuurconstructies worden gebruikt.Het kan ook prima worden toegepast als koude-brugonderbreking in een houtconstructie. DeMultimax 30 Ultra loopt dan voor de houten stij-len langs. Zo wordt er met een zeer beperktedikte een hoge isolatiewaarde gehaald.

Kwalitatieve thermische isolatie is altijdde meest veilige en duurzame manierom warmteverliezen tegen te gaan



Aansluitingen zijn altijd zwakke plekken

Doorvoeren door de buitenschil zoals afvoeren,ramen en deuren zijn onvermijdelijk. Daaromkunnen koudebruggen nooit helemaal vermedenworden. Des te meer is het van belang om dezeenergieverspillers tot een absoluut minimum tebeperken. Bovendien, hoe belangrijker de thermi-sche isolatie van een gebouw, hoe sterker hetproportionele effect van een koudebrug op hetwarmteverlies.

Kritische zone: aansluiting tussen buitenmuur en kelder

Vooral bij massieve constructies moeten weervoor zorgen dat de warmte niet ontsnapt viahet metselwerk of in de grond via de sterk gelei-dende betonnen elementen. Heel vaak is debegane grondvloer geïsoleerd maar is er eenonderbreking ter hoogte van de buitenmuur ofde funderingen. Dit probleem kan opgelost wor-den door voldoende isolatie te voorzien aan debasis van de muur. Dit moet reeds in de ontwerp-fase overwogen worden.

Nog een kritische zone: aansluiting tussen een scheidingswand en eengeïsoleerde vloer

In de aansluiting tussen massieve scheidings-wanden en vloeren met isolatie aan de warmebinnenzijde, moet er een thermische onderbre-king voorzien worden in de vorm van een materi-aal met een beperkte warmtegeleiding. Het voor-beeld hieronder levert het bewijs: het werk lijktte zijn uitgevoerd met aanvaardbare zorg en vak-manschap, maar op het thermografisch beeldwordt de koudebrug onmiddellijk zichtbaar.In een renovatie kan het probleem opgelost wor-den door het plaatsen van extra flankerende iso-latie.

Het verschil zit in de details: in muren, plafonds en kelders

Koudebrug doordat een goed geleidende binnenmuur

rechtstreeks op de koude keldervloer staat


Onderbrekingen en kieren in de isolatie

Onderbrekingen en kieren in de thermische isola-tie van een woning genereren belangrijke ener-gieverliezen.

Onderbrekingen in de isolatieruïneren de energiebalans

Omdat onderbrekingen in de isolatie maar dichtzijn langs één zijde, zijn er luchtstromingenmogelijk langs de andere zijde. Dit resulteert inbelangrijke warmteverliezen. Een onderbrekingvan 10 mm kan het isolerend effect van een 300mm dik thermisch isolatiesysteem reduceren toteen isolatiedikte van slechts 90 mm dikte.

Doorgaande kieren zijn fataal

Kieren die aan beide zijden open zijn bieden geenweerstand tegen luchtstromingen. In vergelij-king met een normaal gesloten systeem, treedter een veelvoud aan warmteverlies op. Het isdaarom noodzakelijk om deze kieren op te spo-ren en te elimineren. Zo niet, dan zal de woningnaast het onnodige warmteverlies last hebbenvan tocht en zal ze onderhevig zijn aan structu-rele schade.Een isolatie-opbouw in verschillende lagen, ver-dient altijd de voorkeur: deze opbouw geeft demogelijkheid om de naden tussen de isolatiepla-ten onderling te overlappen en zo het risico opluchtstromen te reduceren.

De aansluiting van de isolatie tegen de binnenmuur is

goed, maar een stukje isolatie ontbreekt

Een onderbreking in de isolatie is langs één zijde open

Luchtstromingen rond het isolatiemateriaal

reduceren de isolerende waarde nagenoeg tot nul

Een spleet die open is langs beide zijden is een lucht- en

warmtelek




100 36 244 100

480

35

01

35

50

open stootvoeg

isolatie ribcassettevloer

funderingsbalk

dekvloer

ribcassettevloer

maaiveld

isolatie met gesloten cellen


isolatie met gesloten cellen(min. 50 mm hoogte)

open stootvoeg

afdichting

EPS-strook

metselwerkluchtspouw (niet geventileerd)Isover Multimax 30, 90 mmIsover Multimax 30, Ultra 154 mm- of kalkzandsteen (affilmen)- of beton (naden afplakken)

GevelMassieve bouw, funderingsaansluitingRc-waarde gevel: 8,25 m2.K/W


�-waarde volgens NEN 1068 (EPC): �gr = -0,113 W/(m.K)

�-waarde volgens NEN 1068 (EPC): �e = 0,268 W/(m.K)

Detail 14



100 34 15 300 44 12

505

35

01

35

50


open stootvoeg

open stootvoeg


dekvloer

ribcassettevloer

funderingsbalk

maaiveld


afdichting

afdichting

isolatie ribcassettevloer

waterkerende folie

afplakken

afdichting

EPS-strook



GevelHoutskeletbouw, funderingsaansluitingRc-waarde gevel: 9,64 m2.K/W


�-waarde volgens NEN 1068 (EPC): �gr = -0,124 W/(m.K)


Detail 15




100 34 15 300 44 12

505

13

55

02

00


open stootvoeg

open stootvoeg


dekvloer

funderingsbalk

maaiveld


afdichting

afdichtingwaterkerende folie

afplakken

afdichting

EPS-strook



kanaalplaatvloer

isolatie kanaalplaatvloer

GevelGevelsluitende elementen/tunnelgietbouw, funderingsaansluitingRc-waarde gevel: 9,64 m2.K/W


�-waarde volgens NEN 1068 (EPC): �gr = - 0,133 W/(m.K)


Detail 16



100 36 244

480

afdichting

folie

dekvloer

betonvloer



Isover Multimax 30, Ultra 154 mm


100

GevelMassieve bouw, verdiepingvloeraansluitingRc-waarde gevel: 8,25 m2.K/W

Geen �-waarde

Detail 17




100 34 15 300 44

505

260 mm

isolatievloerbeschot

vloerconstructie

Isover Systemroll 400 (minimaal 90 mm)

Gyproc/Rigidur

naad afplakken

naad afplakken

afdichtingRigidur E30 MF

Isover Multimax 30

metselwerk


DHF plaat





Gyproc/Rigidurwaterkerende, dampopen,reflecterende folie

12

GevelHoutskeletbouw, verdiepingvloeraansluitingRc-waarde gevel: 9,64 m2.K/W



Detail 18



100 34 15 300 44 12

505

afplakken

Isover Multimax 30, 2 x 90 mm

dekvloer

betonvloer

afdichting

afdichting


DHF plaat




Isover Sonepanel, 45 mmregelwerkGyproc/Rigidurwaterkerende, dampopen,

reflecterende folie

GevelGevelsluitende elementen/tunnelgietbouw, verdiepingvloeraansluitingRc-waarde gevel: 9,64 m2.K/W



Detail 19




120 244 36 100

500

10

03

62

44

10

0

48

0

spouwankervolgensopgaveconstructeur

afwerkingisolatie metISO-janehoekstrippen

metselwerk






GevelMassieve bouw, hoekaansluitingRc-waarde gevel: 8,25 m2.K/W



Detail 20



10

03

41

53

00

44

12

50

5

12 44 300 15 34 100

505

afdichtingnaad afplakken

afdichting

metselwerk


DHF plaat




Isover Sonepanel, 45 mm

regelwerk

Gyproc/Rigidur

waterkerende, dampopen,reflecterendefolie

GevelHoutskeletbouw, hoekaansluitingRc-waarde gevel: 9,64 m2.K/W



Detail 21



12 100 60 18 137 30 65

310112

12

10

06

01

81

37

30

65

31

01

12

smalle baksteen 65 mm



houten draagstructuur

Multiplex



Gyproc/Rigidur

afdichting

afwerkingisolatie metISO-janehoekstrippen

GevelSlanke houtskeletbouw, hoekaansluitingRc-waarde gevel: 8,50 m2.K/W



Detail 22


10

03

41

53

00

44

12

50

5

150 244 36 100530

afwerking isolatiemet ISO-jane hoekstrippen

stelblokje

afdichting

metselwerkluchtspouw (niet geventileerd)DHF plaat


Isover Systemroll 1000, 140 mm + 161 mmdampremmende laag Vario KM Duplex UV


Gyproc/Rigidur

metselwerk






GevelGevelsluitende elementen/tunnelgietbouw, hoekaansluitingRc-waarde voorgevel: 9,64 m2.K/W

Rc-waarde zijgevel: 8,25 m2.K/W



Detail 23


120 60 120

10

03

62

44

10

0

48

0

kalkzandstaanIsover Comfortpanel

dilatatievoeg


metselwerk








GevelMassieve bouw, bouwmuuraansluitingRc-waarde gevel: 8,25 m2.K/W

Geen �-waarde

Detail 24



25 120 60 120 25

350

10

03

41

53

00

44

12

50

5

2x Gyproc/Rigidur


afdichting

afplakken

Isover Mupan Plus, 150 mm


metselwerk


DHF plaat




Isover Sonepanel, 45 mm

regelwerk

Gyproc/Rigidur

GevelHoutskeletbouw, bouwmuuraansluitingRc-waarde gevel: 9,64 m2.K/W



Detail 25




25 120 60 120 25

350

12

10

06

01

81

37

30

65

31

01

12

2x Gyproc/Rigidur


afdichting

smalle baksteen 65 mm



houten draagstructuur

Multiplex



Gyproc/Rigidur

GevelSlanke houtskeletbouw, bouwmuuraansluitingRc-waarde gevel: 8,50 m2.K/W

Geen �-waarde

Detail 26



reflecterende folie

250

10

03

41

53

00

44

12

50

5

afplakken

Isover Multimax 30, 2 x 90 mm

stelblokje

afdichting

metselwerk


DHF plaat



dampremmende laag Vario KM Duplex UVIsover Sonepanel 45 mmregelwerk

Gyproc/Rigidur




DHF plaat





Gyproc/Rigidur

GevelGevelsluitende elementen/tunnelgietbouw, bouwmuuraansluitingRc-waarde gevel: 9,64 m2.K/W



Detail 27



Tot de jaren ’70 werd enkel glas standaard toege-past. Vervolgens zorgde de oliecrisis voor denoodzaak om over te stappen naar beter isole-rende dubbele beglazing. Dit ‘gewoon’ dubbelglas, was opgebouwd uit twee glasplatengescheiden door een spouw gevuld met drogelucht. De verbeterde prestaties zijn toe te wijzenaan het feit dat een ingesloten luchtlaag aan-merkelijk minder warmte geleidt dan glas(warmtegeleidingscoëfficiënt λglas = 1 W/m.K terwijl λlucht = 0,025 W/m.K).

De recentere coatingstechnieken leverden nogeen betere isolatiekwaliteit op: een zeer dun,doorzichtig metaallaagje aan de spouwzijde vanéén van de glasplaten reduceert de stralingsver-liezen doordat de warmtestraling terug naar bin-nen wordt weerkaatst. Hieruit is het HR++ glasontstaan.Een andere mogelijkheid om de isolatiewaardevan de beglazing te verbeteren, is de droge lucht(λ = 0,025 W/m.K, ρ = 1,23 kg/m3) te vervangendoor een gas met een lagere warmtegeleidings-coëfficiënt: bijvoorbeeld argon of krypton.

Voor passiefhuis-glas worden deze verschillendetechnieken gecombineerd.In de meeste gevallen wordt gebruik gemaaktvan driedubbele beglazing met edelgasvulling.Deze haalt de U- en g-waarden die geschikt zijnvoor passiefhuizen.

Nooit onder de 17°CMet driedubbele beglazing en thermisch geïso-leerd raamwerk, is een passiefhuis-raam ruim-schoots bestand om de koude te weerstaan. Enmeer dan dat. De zonnewarmtewinsten diegerealiseerd kunnen worden met zuidelijkgeoriënteerde passiefhuis-ramen, zijn groter dande warmteverliezen via deze ramen. Dankzij dehoogstaande glaskwaliteit, zijn de oppervlakte-temperaturen die gemeten worden op het glas-oppervlak ongeveer gelijk aan de luchttempera-tuur binnen in de woning. In een Multi-ComfortHouse kunt u zowel dicht bij het raam als in derest van de kamer genieten van hetzelfde com-fort.

Kozijnen, ramen en deuren

Passiefhuis-ramenDriedubbele beglazing Ug ≈ 0,4 - 0,8 W/m2.K

Geïsoleerd kozijn Uf ≈ 0,7 W/m2.K

Thermische isolatie Uw ≤ 0,8 W/m2.K

Totale raam

Totale energietransmissie g ≥ 0,5 (ZTA* van 0,4 tot

(g-waarde) 0,6 en een LTA* van 0,6)

Speciale coating SGG PLANTHERM MAX

zonnewinsten

g-waarde

Warmteverlies

U-waarde

Driedubbele beglazing in een passiefhuis-raam

* ZTA = Zontoetredingsfactor. Hoe hoger deze waarde hoe

meer zonnewarmte wordt doorgelaten (schaal van 0 tot 1).

LTA = Lichttoetredingsfactor. Hoe hoger deze waarde hoe

meer licht wordt doorgelaten (schaal van 0 tot 1).


Profiteer van de zonnestralingGoed geplaatst en met een goede oriëntatie,kunnen passiefhuis-ramen een zeer belangrijkebijdrage leveren aan de verwarming van hetgebouw. De volgende voorwaarden moeten ver-vuld zijn:• Plaats 80% van de ramen aan de zuidzijde van

het gebouw.• Plaats de ramen centraal in de geïsoleerde

zone.• Bedek het kozijn met een isolatieband en

plaats isolatielagen onder de dorpel.• Zorg ervoor dat de aansluiting tussen het

raam en de buitenmuur rondom luchtdichtafgesloten is.

Warm aanbevolen: Saint-Gobain Glass

Vooral in de donkere herfst- en wintermaanden,laat de driedubbele beglazing van Saint-GobainGlass zich van zijn beste kant zien. Bij een opti-maal ontworpen woning zal zelfs de beperktezonne-energie zo efficiënt gebruikt worden datde zonnewinsten de warmteverliezen via deramen ruimschoots compenseren. En zelfs als dezon niet schijnt, levert dit geen probleem op doorde extreem lage warmte-emissie van dit high-tech isolerend glas. Dat betekent dat deze begla-zing de warmte-uitstraling van het gebouwbeperkt. Het grootste deel van deze warmtewordt immers gereflecteerd door de infrarodelagen en wordt zo naar binnen weerkaatst.

Zorg voor koelte in de zomerOok tijdens hete dagen blijft het Multi-ComfortHouse aangenaam koel. Als de ramen zuidelijkgeöriënteerd zijn, zorgt de driedubbele beglazingervoor dat er minder zonnewarmte de woningbinnendringt dan bij conventionele ramen. Ter-wijl in de winter de lage zonnestralen de woningverwarmen, zullen er veel minder zonnestraleninschijnen op het raam wanneer de zon in dezomer hoog aan de hemel staat. Door de invals-hoek op het glas zullen meer zonnestralen weer-kaatsen in plaats van binnendringen. Construc-tieve zonbescherming, bijvoorbeeld via eendakoverstek, kan extra schaduw creëren. Regel-bare buitenzonwering (screens) is eveneens aan

te bevelen. Voor oostelijk of westelijk geöriën-teerde ramen is regelbare buitenzonwering zelfseen must.

De allesbepalende U-waardeModerne dubbele beglazing bereikt U-waardenvan 1,0 tot 1,8 W/m2.K, terwijl de kozijnen min-der gunstige U-waarden van 1,5 tot 2,0 W/m2.Kbehalen. De eisen om te voldoen aan de passief-huisstandaard zijn veel strenger: U-waarden van0,7 tot 0,8 W/m2.K. Deze warmtedoorgangscoëf-ficiënt heeft betrekking op het totale raam:beglazing inclusief raamwerk.




100 36 55 114

100 36 244 100

480

open stootvoeg

waterdichte laag

zonwering

passiefhuisraam

multiplex

afdichting

Isover Multimax 30


stalen latei






Kozijnen, ramen en deurenMassieve bouw, kozijnaansluiting, verticale doorsnedeRc-waarde gevel: 8,25 m2.K/W


�-waarde volgens NEN 1068: 0,015 W/(m.K)

Detail 28



100 36 244 100

480

100 36 55 114

passiefhuisraam

raamdorpel

waterwerende laag

multiplex

afdichting


afdichting

isolatie gesloten cellen






Isover Multimax 30

Kozijnen, ramen en deurenMassieve bouw, kozijnaansluiting, verticale doorsnedeRc-waarde gevel: 8,25 m2.K/W



Detail 29




100 34 15 300 44 12

505

100 34 113 114

multiplex

open stootvoeg

waterdichte laag

passiefhuisraam

stalen latei

zonwering

Isover Multimax 30



Isover Systemroll 1000,140 mm + 161 mm

dampremmende laag Vario KM Duplex UVIsover Sonepanel, 45 mm

Gyproc/Rigidur


reflecterende folie

DHF plaat

regelwerk

Kozijnen, ramen en deurenHoutskeletbouw, kozijnaansluiting, verticale doorsnedeRc-waarde gevel: 9,64 m2.K/W



Detail 30



Kozijnen, ramen en deurenHoutskeletbouw, kozijnaansluiting, verticale doorsnedeRc-waarde gevel: 9,64 m2.K/W



DHF plaat

regelwerk

100 34 15 300 44 12

505

100 34 113 114

Isover Multimax 30

passiefhuisraam

aluminium raamdorpel

Isover Multimax 30


reflecterende folie

metselwerk


houten draagstructuur (I-liggers)Isover Systemroll 1000,140 mm + 161 mmdampremmende laag Vario KM Duplex UVIsover Sonepanel, 45 mm

Gyproc/Rigidur

Detail 31




10

03

62

44

10

0

48

0

10

03

65

51

14

passiefhuisraam

geleiding zonwering

kozijn afwerking

multiplex

afdichting

Isover Multimax 30spouwankervolgens opgave constructeur

waterwerende laag



Isover Multimax 30 Ultra, 154 mm- of kalkzandsteen (affilmen)


Kozijnen, ramen en deurenMassieve bouw, kozijnaansluiting, horizontale doorsnedeRc-waarde gevel: 8,25 m2.K/W



Detail 32



10

03

41

53

00

44

12

50

5

10

03

41

13

11

4

passiefhuisraam

kozijn afwerking

geleiding zonwering

multiplex

Isover Multimax 30

afdichting


DHF plaat





Gyproc/Rigidur


reflecterende folie

Kozijnen, ramen en deurenHoutskeletbouw, kozijnaansluiting, horizontale doorsnedeRc-waarde gevel: 9,64 m2.K/W



Detail 33



Het energiepotentieel van de zon is onuitputte-lijk: het is onze belangrijkste energiebron. Dag nadag, bezorgt de zon ons ongeveer tachtig keer deprimaire energiebehoefte op aarde. Na aftrek vanhet verlies aan energie in de atmosfeer, bereiktgemiddeld 1000 W per m2 het aardoppervlak.Dat is de maximaal mogelijk straling bij helderehemel en de referentiewaarde voor berekenin-gen.

Raam-, gevel- en dakoppervlakken als energiestations voor passiefwonen

De hoogste zonnewinsten voor een gebouw kun-nen gerealiseerd worden met zonnepanelengemonteerd op het dak. Maar ook fotovoltaïschegevels en raamoppervlakken kunnen in belang-rijke mate bijdragen aan de positieve energieba-lans van een passieve woning. Driedubbele pas-sieve beglazing laat de zonnestraling naarbinnen door om de warmte van de zon te benut-ten. Dakoppervlakken worden benut voor deinstallatie van moderne en efficiënte collectoren.Dat is waar het zonnecircuit in een Multi-Com-fort House start. Zonnecollectoren zetten de zon-nestraling om naar warmte en dragen deze overaan een ‘drager’ zoals water, of lucht. Vervolgenskan de geconverteerde zonnewarmte gebruiktworden voor de productie van warmwater maarook als ondersteuning voor de ruimteverwar-ming.

Efficiënt het hele jaar door: het thermisch zonnesysteem

Een kostengeoptimaliseerd systeem kan voorzienin 40 tot 60% van de totale warmtebehoefte ineen Multi-Comfort House. Wat betekent dit intermen van de huishoudelijke warmwaterbe-hoefte? In de zomer kan meer dan 90% van hetwarme water geproduceerd worden op basis vanzonne-energie. In de winterperiode en tijdens detussenseizoenen kan de zonne-energie instaanvoor de voorverwarming van huishoudelijkwater.Wanneer we gebruik maken van moderne toe-stellen met warmwatertoevoer in plaats van bij-voorbeeld conventionele wasmachines en afwas-

Zonne-energiesystemen

Dimensionering van warmwatersystemen op basis van zonne-energieDagelijkse warm- Collector oppervlak* Collector oppervlak* Collector oppervlak*waterbehoefte (l) Opslagcapaciteit (l) Vlakke collector SL (m2) Vlakke collector SS (m2) Tube-collector (m2)

100-200 300 6-8 5-6 4-5

200-300 500 8-11 6-8 5-6

300-500 800 12-15 9-12 7-8

* Afhankelijk van de deviatie ten opzichte van de zuid-oriëntatie, de ideale dakhelling en klimaatinvloeden.

SL = zonne-vernis coating, SS = selectieve absorptie coating.


machines, kan de beschikbare zonne-energie nogefficiënter toegepast worden. Ga voor hetdimensioneren van het systeem uit van eengemiddelde waterconsumptie van 50 liter (45°C)per persoon, per dag. Het collectoroppervlaknodig om in deze behoefte te voorzien is nor-maal gezien 1,2 tot 1,5 m2.

Zonne-energie loont voor grote bouwprojecten

Voor één- en tweegezinswoningen is een gedeel-telijke ruimteverwarming op basis van zonne-energie met opslagmogelijkheid vandaag al inte-ressant. Maar de volledige verwarming vangebouwen via opslag van zonne-energie is (voor-lopig) alleen interessant voor grotere bouwpro-jecten.

Efficiënt: zonne-energiesystemen voor ruimteverwarming

Het gebruik van zonne-energie voor verwarmingen voor het opwekken van elektriciteit is tech-nisch mogelijk en de techniek verspreidt zich vrijsnel. De economische en ecologische voordelenmoeten echter voor ieder gebouw afzonderlijkonderzocht worden.

In de praktijk

Voorwaarden voor maximaal profijt vanzonne-energie• Een goede collector is geen garantie voor

een goed zonne-energiesysteem.• Alle systeemcomponenten moeten van

hoge kwaliteit zijn en perfect op elkaarafgestemd.

• Om maximaal te profiteren van de zon,dient de collector geplaatst te wordenmet een hellingshoek van 45° (jaarlijksgemiddelde).

• In de zomer (april t/m september) is een hellingsgraad van 25° ideaal. In de winterlevert een hellingsgraad van 70 tot 90° dehoogste opbrengsten.

• Een zuid-oriëntatie is steeds aanbevolen,alhoewel een afwijking tot 20° deopbrengst niet significant zal reduceren.

• Zo mogelijk moeten de collectoren vrijzijn van schaduw.

www.saint-gobain-solar.com



90% van onze ademhaling speelt zich af binnenskamers

Lucht is onze meest levensnoodzakelijkebehoefte, maar de moderne mens verbruikt dielucht meer en meer binnenskamers. Tegenwoor-dig brengt de bevolking van West-Europa totmeer dan 90% van zijn tijd binnen door.Gewoonlijk is de luchtkwaliteit binnen slechterdan buiten. Bovendien bevat die lucht teveelvocht en is ze belast met vervuiling, reuk enzo-voort. Om dit tegen te gaan is een continueluchtverversing en luchtzuivering noodzakelijk.Jammer genoeg kan de mate van luchtverversingniet exact gedoseerd worden door natuurlijkeventilatie via de ramen. Dit noodzakelijke ‘debiet’is afhankelijk van de buitentemperatuur, wind-richting en de individuele luchtverversingsbe-

hoefte. Bovendien is er met ventilatie via deramen geen mogelijkheid tot warmteterugwin-ning. Mechanische ventilatiesystemen daarente-gen garanderen een ingesteld, constant ventila-tiedebiet, voorzien in warmteterugwinning vande afgevoerde lucht en voorzien in de verdelingvan de verse lucht in de woning.

De gebalanceerde ventilatie-systemen zorgen in één klap voorverwarming en ventilatie

Het Multi-Comfort House heeft geen verwar-mingsinstallatie nodig. Een compacte ventilatie-unit, zo groot als een koelkast, volstaat om allekamers continu te voorzien van verse lucht enverwarming, terwijl tegelijkertijd de gebruikte

Ventilatievoorzieningen


lucht wordt afgevoerd. Hoe werkt het? De cen-trale eenheid bestaat uit een warmtewisselaar,ventilatoren, filters en – indien gewenst – eenluchtvoorverwarmer, een luchtkoeler en eenluchtbevochtiger of -droger. Verontreinigde luchtvan de keuken, badkamer en wc wordt afge-voerd. Voor ze naar buiten uitgestoten wordt,geeft ze haar warmte af aan de warmtewisse-laar. Met deze warmte wordt binnenkomendeverse lucht opgewarmd tot bijna kamertempera-tuur. Vandaag de dag is een warmteterugwin-ning van 90% mogelijk.

Eigenschappen van een ventilatie-systeem volgens passief wonen

Omdat de ventilatie-eenheid niet veel ruimteinneemt, kan ze geplaatst worden in een berg-ruimte of zelfs in een kast.• Prestatie: Bij een maximaal luchtverversings-

debiet van ongeveer 0,4 per uur noodzakelijkvoor de hygiëne, kan het ventilatiesysteem viade verse lucht maximaal 1,5 kW energie bij-dragen aan een woning van 140 m2 (wanneerde maximale luchttoevoertemperatuur van51°C gehandhaafd wordt).

• Korte leidingen.• Leidingdiameter groter dan 160 mm voor de

hoofdleidingen en groter dan 100 mm voor devertakkingsleidingen.

• Akoestische isolatie van de centrale eenheiden van de toevoerleidingen door het plaatsenvan geluiddempers. Een installatiegeluidni-veau van 20 dB(A) resp. NR15 tot 25 dB(A)resp. NR20 mag niet overschreden worden inde leefruimtes.

• Gebruik ronde kanalen in plaats van rechthoe-kige om het geluidniveau verder te beperken.

• Gemakkelijk onderhoud bijvoorbeeld voor hetvervangen van filters en voor het reinigen vande ventilatie-eenheid.

• Het systeem moet gemakkelijk instelbaar zijnvoor wisselende behoeftes: bijvoorbeeld hetafzetten van de luchttoevoer bij het openenvan ramen of een bypass voor zomergebruik.

Om een permanente luchtverversing te voorzien,zelfs bij gesloten deuren, wordt het aanbevolendat de luchtverversingsmonden bij voorkeurboven deuren worden gemonteerd.

Economisch en nagenoeg geluidloos

Geluiddempers geïntegreerd in de toe- enafvoerleidingen zorgen ervoor dat het ventilatie-systeem van een passieve woning geruisloos zijnwerk doet bij een geluidniveau van 25 dB(A). Enbovendien heel economisch: het gecombineerdeventilatie-/verwarmingssysteem kan de volle-dige behoefte voor warm huishoudelijk water enruimteverwarming dekken tegen een verbruikvan 1500 tot 3000 kWh per jaar. Een gemiddeldgezin, bestaande uit 4 personen, verbruikt nor-maal gezien nagenoeg het dubbele aan elektrici-teit en dat zònder verwarming.

In de praktijk

Comfortabele voordelen voor bewoners en gebouw• Gezonde verse lucht – vrij van pollen, aërosols, enz.• Lage luchtvochtigheid helpt om vochtophopingen, schimmel en schade

aan de constructie te voorkomen• Geen slechte geurtjes omdat de gecontroleerde luchtafvoer ervoor

zorgt dat afvoerlucht zich niet kan mengen met verse lucht• Geen tocht• Geen temperatuurschommelingen• Raamventilatie gebruiken indien gewenst (bijv. in de zomer)• Zeer efficiënte warmteterugwinning• Laag elektriciteitsverbruik• Gemakkelijk onderhoud

Verse luchttoevoer

slaapkamer

Afvoerlucht

badkamer


Afvoerlucht

keuken

Afvoer lucht

Buitenlucht

Buitenluchtfilter






Ontkoppelde balkons als eenvoudigste oplossing

Een balkon kan positief bijdragen aan de woon-en leefkwaliteit. Maar als het balkon moet wor-den geïntegreerd in een passieve woning, kanhet aanleiding geven tot een verhoogde verwar-mingsbehoefte. Wanneer een balkon, bordes,veranda of andere overkragende constructiewordt bevestigd aan een verwarmd deel van hetgebouw, bestaat er een risico op een koudebrug-effect.

In de volgende gevallen is het warmteverlies bij-zonder hoog:• Als zowel het gebouw als het balkon bestaan

uit een goed warmtegeleidend materiaal, bij-voorbeeld staal of beton.

• Als de constructie-aansluiting om de statischebelasting over te dragen een grote doorsnedeheeft.

• Als beide gebouwdelen sterk verschillen intemperatuur.

Om dat te voorkomen, moeten balkons zo uitge-voerd worden dat ze thermisch volledig geschei-den zijn van het gebouw. Puntsgewijze onder-steuning of ontkoppelde oplossingen zijnhiervoor een praktische oplossing. Anderzijds ishet belangrijk om na te denken over de positievan het balkon en over zijn afmetingen. Er moetvermeden worden dat er schaduw gecreëerdwordt over ramen die noodzakelijk zijn voor dezonnewinsten van het Multi-Comfort House.

Balkons en serres

Correcte uitvoering: puntsgewijze ondersteuning van het balkon om koudebruggen te vermijden

Balkons moetenthermisch vollediggescheiden zijn van hetgebouw


Met een aangebouwde serre moeten de deuren van deleefruimte gesloten blijven

De serre bevindt zich buiten de warme gebouw-schil en moet daarom apart functioneren. Datbetekent dat men moet vermijden dat er in dewinter warmte uit het gebouw ontsnapt naar deserre, maar dat tegelijkertijd ook vermeden moetworden dat er in de zomer teveel warmte van deserre naar de woning wordt verplaatst. Daaromzijn volgende ingrepen noodzakelijk:• Scheid de serre van de woning door het plaat-

sen van glazen deuren geschikt voor passievewoningen.

• Voorzie efficiënte thermische isolatie in alleaangrenzende wanden.

Het behoeft geen uitleg dat de serre niet ver-warmd mag worden in de winter en niet gekoeldin de zomer. Ventilatie moet wel mogelijk zijn.

Zicht vanuit de woonkamer op

de serre. Dankzij de

passiefhuisramen zijn beide

ruimtes thermisch gescheiden.

Niedrig Energie Institut (Low-Energy Institute), Detmold, Duitsland

Voorbeelden


Voorbeelden


Hogere energiebesparing in vergelijking met conventioneleontwerpen is perfect haalbaarHet is moeilijk om argumenten te vinden tégenhet passiefhuis-concept. Ons klimaat heeft erg telijden onder de invloed van onze groeiende enzeer hoge energiebehoefte. Vervuilde lucht, kli-maatsverandering en schaarste van onze natuur-lijke grondstoffen raken ons allemaal. In ditkader zijn de relatief kleine extra kosten voor eenpassieve woning geen geldig tegenargument. Eris sprake van een ‘win-win-situatie’ voor allebetrokken partijen. De opdrachtgevers genietenvan een uitstekende woningkwaliteit en een stij-ging in waarde op langere termijn, terwijl debewoners genieten van het hoge leef- en woon-comfort, de lage operationele en onderhoudskos-ten.

Een goed imago: zowel in de privé-sfeer als in de publieke sfeer

Gebouwen op basis van de passiefhuis-technolo-gie zijn meer dan alleen maar aangenaam om inte wonen. Het zijn ook uitstekende plaatsen omin te werken of in te leren. Meer comfort dooreen betere luchtkwaliteit, constante tempera-tuurcontrole en minder lawaai, draagt immersbij tot ons welzijn en verhoogt onze prestaties.We functioneren geconcentreerder en productie-ver. Het is dan ook geen verrassing dat steedsmeer publieke instellingen, overheden en bedrij-ven overgaan tot de passiefhuisstandaard. Enniet in het minst vanuit economische overwegin-gen: elke nieuwe stijging van de energieprijzenverhoogt de waarde van een passief gebouw.Door het toepassen van de passiefhuisstan-daard wordt een gebouw thermisch minderbelast waardoor het langer meegaat en minderherstelwerkzaamheden vraagt. Dankzij de lageoperationele kosten, zijn passieve gebouwen ookinteressanter op de verhuurmarkt. En bezitten zeeen hoge herverkoopwaarde.

Of het nu gaat over nieuwbouw, renovatie of utiliteitsbouw

In onvoldoende thermisch

geïsoleerde gebouwen voe-

len de buitenmuren en

ramen relatief koud aan. Dit

resulteert vaak in conden-

satie, schimmelvorming en

structurele schade.

Raam: 19,1°C

Buitenmuur: 21,4°C

Luchttemperatuur binnen: 22°C

Raam:9,9°C

Luchttemperatuur binnen:22°C

Buiten-muur:16,2°C

Multi-Comfort House Altijd voldoende verse lucht, ook in klaslokalen dankzij het

gebalanceerde ventilatiesysteem.


Extreme situaties hebben niet veel invloed

Zelfs wanneer het Multi-Comfort House gedu-rende verscheidene weken in de winter nietgebruikt wordt en enkel op de minimum standgeventileerd wordt, zal de temperatuur zeldenonder de 12 tot 15°C zakken. Zelfs dan zijn vijftheelichtjes voldoende om de kinderkamer teverwarmen. In dat opzicht is het niet verwonder-lijk dat een passieve woning goed bestand istegen zowel de vorst in de Alpen als tegen dehitte in Sicilië.

Leven in het Multi-Comfort House:ervaringen die voor zichzelfspreken• Geen grote seizoensgebonden temperatuur-

schommelingen: aangenaam warm in de win-ter, aangenaam koel in de zomer.

• Altijd verse lucht: geen behoefte aan raam-ventilatie in de winter.

• Geen slechte of verontreinigde lucht: zelfsniet na een afwezigheid door vakantie vanvier weken.

• Onderhoudswerkzaamheden zijn verwaar-loosbaar. De filters af en toe vervangen – datis alles.

In de praktijk

Goede argumenten voor toekomstgerichte passiefhuis-technologie

1. KlimaatbeschermingUitgaande van een goede kosten/baten-verhouding is een CO2-bespa-ring mogelijk tot 90% vergeleken met bestaande gebouwen. Thermi-sche isolatie en energie-efficiëntie zijn dankbare toepassingen voor hetmilieu en voor onze portemonnee.

2. Comfort en welzijnIsolatie volgens de passiefhuisstandaard garandeert warme oppervlak-tetemperaturen aan de binnenzijde van de gebouwschil, een uniformetemperatuursverdeling en dus een uitstekend woonklimaat en woon-comfort.

3. Bescherming van het gebouwGoede thermische isolatie, het reduceren van de koudebruggen, lucht-dichtheid en mechanische ventilatie zorgen ervoor dat er geen ernstige,constructieve schade kan ontstaan.

4. Luchtkwaliteit binnenskamers en gezond wonenHet ventilatiesysteem zorgt voor een gezond binnenklimaat door eencontinue aanvoer van verse, gefilterde buitenlucht. Verontreinigingenworden continu verwijderd. Dit is niet mogelijk via raamventilatie.

5. Uitstekende energiebesparing voor de lange termijnMet een Multi-Comfort House neemt u een voorschot op de toekomst.Door gebruik te maken van passiefhuis componenten behoudt hetgebouw zijn waarde voor 40 tot 50 jaar. Er zal geen dure renovatienodig zijn na 15 tot 20 jaar om de stijgende energiekosten op te van-gen.

Elke nieuwe stijging vande energieprijzenverhoogt de waarde vaneen passief gebouw

Voorbeelden


Samen werken aan een passief ontwerp

In Erica, gemeente Emmen, staat het eerstegecertificeerde passiefhuis van Drenthe. Degekozen bouwmethode staat dicht bij de huidigebouwpraktijk. Dit gebouw laat daarmee zien dateen comfortabel én zeer energiezuinig gebouwniet iets is van de toekomst en esthetisch niethoeft te verschillen van een conventionelewoning. De opbouw van de gebouwschil moetaltijd goed doordacht zijn en daarom zijn ergoede voorbereidingen aan vooraf gegaan. Hetgebouw is tot stand gekomen na een intensievesamenwerking binnen een bouwteam met deinstallateur, het architectenbureau, duurzaam-heidadviseurs, Saint-Gobain Isover en Saint-Gobain Glassolutions.

Eerste gecertificeerde passiefhuis van Drenthe

Beheerderswoning Green

Meet*s, Erica

Architect Heinz Schleper,

Twist (Duitsland)


Passief bouwen met een massieve constructie

Door middel van zeer hoge isolatiewaardes, drie-bladige beglazing en een goede luchtdichte schilis het gelukt een gebouw neer te zetten met eenzeer lage warmtevraag van slechts 15 kWh/(m2

jaar). Omgerekend is dit slechts 1,5 m3 gas pervierkante meter per jaar. De woning is gebouwdmet een traditioneel kalkzandsteen binnenbladen een luchtspouw met 250 mm Isover glaswoli-solatie (Mupan Facade 100 mm en Mupan UltraXS 148mm) met een Rc-waarde van 8,0 m2/K.W.Om de twee isolatielagen met een minimum aankoudebruggen te fixeren aan het binnenblad isgebruik gemaakt van het UNI-flex spouwankervan GB. Het dak is geïsoleerd naar een Rc van10 m2/K.W met 400 mm Isover Systemroll 1000(meerlaags). De toegepaste beglazing ClimatopLux van Saint-Gobain Glassolutions heeft eenextreem hoge isolatiewaarde (U = 0,58 W/m.K)en een goede zontoelatingsfactor (g = 0,58),waardoor er optimaal gebruik wordt gemaaktvan de gratis zonne-energie die op de ramen valt.Daarnaast is de woning perfect luchtdichtgemaakt met de Isover Vario oplossingen voorluchtdicht bouwen en is het voorzien van eenenergiezuinige warmtepomp met een zonnecol-lector. Het gebouw is uitvoerig getoetst op kou-debruggen, luchtdichtheid en een goede geba-lanceerde ventilatie en heeft als eerste Drentsewoning het PassiefBouwen Keur van de stichtingPassief Bouwen in ontvangst kunnen nemen.

Onderdeel van een duurzaam geheel

Het eerste passiefhuis van Drenthe maakt onder-deel uit van het zeer duurzaam opgezette GreenMeet*s Resort met o.a. een viersterrenhotel engolfbaan en heeft het hoogste Green Key labelbinnengehaald, namelijk goud. Meer informatie:www.greenmeets.nl.

EnergiecoëfficiëntenJaarlijkse verwarmingsbehoefte volgens PHPP 15 kWh/m2/jaar

Luchtdichtheidstest N50 0,6 h-1

Rc-waardes van gebouwdelen

Buitenmuren 8 m2.K/W

Dak 10,3 m2.K/W

Vloer 8,1 m2.K/W

U-waarde totale raam 0,9 W/m2.K

Voorbeelden


Voormalige Latijnse school passief gerenoveerd voor woon-en werkfunctieEen voormalige Latijnse school in het hart vanMiddelburg is gerestaureerd tot woon-werkge-bouw volgens de principes van passief bouwen.Het pand bestaat uit drie delen. Het oudste deelstamt al uit de 14e eeuw. De andere twee delen,aangekocht en gerestaureerd tot woon- en werk-functie, zijn deels in 1879 en deels in 1922gebouwd. De nieuwe eigenaren wilden een zohoog mogelijk comfort realiseren en de CO2-uit-stoot zo laag mogelijk houden. Daarbij moestrekening worden gehouden met de eisen die aandit rijksmonument werden gesteld. De buitenge-vel aan de tuinzijde, het zinken dak en de schoor-steen mochten bijvoorbeeld uiterlijk niet worden

aangepast. Ook de zwart met geel betegelde bin-nenmuren moesten intact blijven en aan destraatzijde van het pand moesten bepaaldedelen ongewijzigd blijven. Al met al een behoor-lijke uitdaging om dit rijksmonument passief terestaureren.

Dikke isolatiepakketten, zo min mogelijk koudebruggen enluchtdichte aansluitingenOm aan de buitenkant het gebouw zijnbestaande uitstraling te laten behouden, is voor-namelijk aan de binnenzijde geïsoleerd. Door dewandisolatie goed op de vloerisolatie te latenaansluiten, zijn lijnvormige warmtedoorgangen(koudebruggen) zoveel mogelijk voorkomen. Aande tuinzijde zijn hsb-elementen geplaatst, geïso-

Passieve renovatie met behoud van details

Wonen en werken in

Middelburg,

Rothuizen Architecten

Stedenbouwkundigen,

Middelburg

Foto: Rien Zandee


leerd met 240 mm dikke glaswolisolatie en deprefab daksegmenten zijn geïsoleerd met 300mm Isover glaswol. Om een luchtdichte afwer-king te bewerkstelligen zijn de constructiesluchtdicht gemaakt met Vario KM Duplex UV klimaatfolie. Met een blower door test is nage-gaan of er nog luchtlekken aanwezig waren in degebouwschil.

Eerste passieve monument van Nederland

Bij renoveren is het extra moeilijk om de passief-huis standaard te behalen, welke bij renovatieeen maximale warmtevraag van 25 kWh/m2/jaarbetreft. Waar bij nieuwbouw al in het ontwerprekening kan worden gehouden met de eisen, isdit bij bestaande gebouwen veel lastiger. Zowelaan de vormgeving van het gebouw als aan deoriëntatie ervan is weinig meer te doen, zeker alshet zoals bij deze restauratie een rijksmonumentbetreft. De passieve restauratie van deze voor-malige Latijnse school is desondanks eringeslaagd om als eerste rijksmonument het certi-ficaat ‘Gebouwd volgens PassiefBouwen Keur’ teontvangen.

Meer informatie: www.passiefrestaureren.nl




Buitenmuren 8,3 m2.K/W

Dak 9,2 m2.K/W

Vloer 10,8 m2.K/W


Foto

: Rie

n Z

ande

e

Voorbeelden


Groen en gezond: de vereisten van de nieuwe bredeschool in ’s-HertogenboschVlakbij een beschermd natuurgebied ontwik-kelde Brabant Wonen in samenwerking met degemeente ’s-Hertogenbosch de Brede BosscheSchool Nieuw Zuid. Om het onderdeel kindcen-trum zo duurzaam mogelijk te maken is gekozenvoor toepassing van de PassiefHuis methodiek.Om daarnaast een optimale luchtkwaliteit terealiseren is tevens gekozen voor het Frisse Scholen concept van AgentschapNL. Een goedeluchtkwaliteit draagt namelijk in grote mate bijaan een betere concentratie van kinderen enleerkrachten en daarmee aan betere schoolpres-taties.

Passieve schil van het gebouwDe gevel bestaat uit 394 mm dikke geprefabri-ceerde HSB-wanden die met stelankers zijdelingsaan de draagconstructie steunen en bovenop defundering staan. Om het aantal naden tebeperken, koos de architect voor elementen dietwee verdiepingen bestrijken en 7,8 meter hoogreiken. Elk gevelelement bestaat uit een serie vanFinnjoist I-balken, hart-op-hart 600 mm, diefungeren als staanders. Aan weerszijden van deflenzen van de staanders bevindt zich 20 mmSonefloor glaswolisolatie. Hiertussen bevindtzich een pakket van twee Isover Systemrollisolatiedekens (type 700 en type 1000). Voor eengoede luchtdichting van het element is tegen demultiplex-binnenplaat Vario KM Duplex UVklimaatfolie bevestigd en afgeplakt met IsoverVario KB1 tape. Door de combinatie vanmaterialen kent de gevel een Rc-waarde van 9,4

Passieve school gebaseerd op Frisse Scholen klasse B

Brede Bossche School

Nieuw Zuid,

’s-Hertogenbosch

Compen Architecten,

Eindhoven

Foto’s: BASEPHOTOGRAPHY


m2.K/W waar 8,2 gevraagd werd. Op het dakwordt een isolatiepakket toegepast met een Rc-waarde van maar liefst 9,5 m2K/W en de vloerheeft een Rc-waarde van 8,0 m2K/W.

PassiefbouwenKeurDe Stichting PassiefBouwen.nl heeft het keur-merk PassiefBouwen Keur ontwikkeld om tebereiken dat een passieve woning of gebouwaan hoge minimumeisen voldoet. Op 22 juni2011 is het certificaat ‘Ontworpen volgens Pas-siefBouwen Keur’ uitgereikt en op 17 januari2013 het certificaat ‘Gebouwd volgens Passief-Bouwen Keur’. Inmiddels kunnen leerlingen enleraren genieten van een comfortabele schoolmet een opvallend laag energieverbruik.




Buitenmuren 9,4 m2.K/W

Dak 9,5 m2.K/W

Vloer 8,0 m2.K/W


Voorbeelden


Duurzame school zonder gasaansluiting, vloerverwarmingen radiatorenIn passieve gebouwen waarin veel personen ver-toeven, zoals bij scholen, loopt de warmtebij-drage van de gebruikers van ongeveer 70 Wattper persoon al snel op. In een schoolgebouw dragen kinderen, leerkrachten en de aanwezigeelektrische apparatuur bij tot de passieve warm-tetoevoer, waardoor de energiebehoefte voorverwarming nog lager ligt dan in een passievewoning. Door de aanwezigheid van veel perso-nen zijn daarentegen de behoeftes voor verlich-ting en ventilatie weer een stuk hoger. In Ede iseen passieve school gebouwd die ca. 80% minderenergie gebruikt dan een niet-passiefschool endoor de gebruikers zelf wordt warm gehouden.

Een gasaansluiting, vloerverwarming en radiato-ren zijn niet aanwezig.

Energieverbruik PassiefschoolHet verminderen van het energieverbruik wordtgerealiseerd door goede isolatie, uitstekendeluchtdichtheid, gebruik van zonlichttoetredingen een afgestemd balansventilatiesysteem. Deisolatielaag die is toegepast voor de hout skelet-bouwelementen en de dakelementen is 30 á 40cm dik. De elementen zijn opgebouwd met I-lig-gers en geïsoleerd met Isover Systemroll 1000(λ = 0,032) en Systemroll 700 (λ = 0,035) en heb-ben een gemiddelde Rc-waarde van de10 m2K/W.

Het gebouw heeft geen aanvullende verwarmingnodig. Met passieve warmte uit de bodem,

80% minder energieverbruik in passieve, frisse school

Veldhuizerschool, Ede

Jorissen Simonetti

Architecten, Doetinchem.

www.jsagroep.nl


ondersteund door een elektrische wamtepomp,wordt de school voor schooltijd kort op tempera-tuur gebracht. De rest van de warmte wordt doorde gebruikers van de school geleverd. Als het tewarm wordt, zorgt het ventilatiesysteem voorkoeling. In elk lokaal zorgen airsocks (flexibeleluchtslangen) voor een optimale ventilatie envoorkomen tocht.




Buitenmuren 10 m2.K/W

Dak 13 m2.K/W

Vloer 6,66 m2.K/W


Diverse referentiedetails van de Veldhuizerschool zijn te downloaden op www.sbr.nl

De ecologischeimpact


Ecologischeimpact


Isover minerale wol producten

Optimale thermische isolatie levert veel energie-besparing op. Maar het moet ook aan de hoogsteeisen voldoen met respect voor verwerkbaarheid,kwaliteit en ecologie. Isover heeft hiervoor pas-sende producten ontwikkeld: Isover glaswol ensteenwol. Glaswol, bijvoorbeeld, is gemaakt vanzand, dat bijna onbeperkt in de natuur te vindenis. Het winnen van de grondstoffen gebeurt opverantwoorde wijze: de natuurlijke ruwe materi-alen worden alleen gewonnen in kleine boven-grondse mijnen waar groenvoorzieningen wor-den aangebracht na het gereedkomen van hetwerk. Daarbij komt nog dat de geproduceerdeglaswol voor circa 75% uit gerecycled glasbestaat. Moderne productieprocessen zorgenervoor dat ook de volgende stappen milieutech-nisch verantwoord verlopen. Het resultaat: eenzeer gunstige ratio tussen gebruikte energie voorproductie en de bespaarde energie met het isola-tieproduct. En zo wordt een uitstekende CO2-balans gerealiseerd.

De nieuwe Isover minerale wol met driedubbele garantie

Van Isover isolatiematerialen mag u zoals altijdhet beste verwachten. Recente, belangrijke inno-vaties in het productieproces zorgen ervoor dat unu op nóg meer zekerheid mag rekenen. Isoverduidt deze nieuwe generatie minerale wol aanmet G3.

G3 staat voor de drie garanties die u nu en in detoekomst van Isover mag verwachten: garantiesop de hoogwaardige prestaties, op de duurzaam-heid van het product én op de gezondheid voorde verwerker. G3 is dus het symbool voor eenheel nieuwe generatie isolatieproducten, waar-mee u altijd de beste keus maakt voor het milieu,voor de verwerker en voor de opdrachtgever. HetG3-symbool vindt u voortaan duidelijk terug opde verpakking van de Isover isolatiematerialen.

Van de natuur, voor de natuur.Isoleren met Isover

Isover glaswol bestaat voor circa 75% uit gerecycled glas


Garantie op betrouwbare topprestaties• Het G3 assortiment biedt de beste thermische prestaties. Isover heeft de best isolerende minerale

spouwisolatieplaat Multimax 30 Ultra met een lambdawaarde van 0,030 W/m.K.• De productprestaties van alle producten zijn gecertificeerd door onafhankelijke instituten.

Garantie op de zorg voor het milieu• Als grondstof wordt voor circa 75% gebruik gemaakt van gerecycled glas.• Isover minerale wol heeft een positieve ecobalans (meer dan 100 keer besparing ten opzichte van

de energie-input).

Garantie op gezondheid• Isover minerale wol is veilig in gebruik (EUCEB-gecertificeerd)• Het verbeterde bindmiddel beperkt de emissies van vluchtige organische stoffen (VOC’s), zoals for-

maldehyde, tot een minimum.

Ecologischeimpact


Isover glaswol – eenvoudig te recyclen

Isover glaswol bestaat uit glas. Dit glas hoeftuiteraard niet nieuw te zijn, maar wordt voor hetgrootste gedeelte op een milieuvriendelijkemanier verkregen. Voor de productie van Isoverglaswol wordt voor circa 75% aan glasschervenals grondstof gebruikt. Hierdoor wordt het milieuniet onnodig belast.

Elke ton glaswol isolatie toegepast in gebouwen leidt tot eenbesparing van 6 ton CO2-uitstoot

Het gebruik van glaswol helpt ons niet alleen omde Kyoto-doelstellingen te halen, maar laat onsook toe om comfortabel en energie-efficiënt tewonen. Wist u dat bij de productie van 1 tonglaswol eenmalig ongeveer 0,8 ton CO2 geprodu-ceerd wordt? De jaarlijkse CO2-besparing echterdie gerealiseerd kan worden met 1 ton glaswoltoegepast in gebouwen bedraagt 6 ton CO2. Uit-gaande van een duur van 50 jaar, kan men dus300 ton CO2 besparen! En dat is 375 keer meerdan de initiële CO2-uitstoot bij de productie.

Isover maakt van 1 m3

grondstoffen, 150 m3 glaswol

Dit is ruim voldoende om een grote eengezins-woning compleet te isoleren volgens de passief-huisstandaard.

Energie-afschrijvingDe energie nodig voor de productie en het trans-port van glaswol, is reeds na enkele dagen afge-schreven. Het onderstaande voorbeeld vergelijkteen niet-geïsoleerde betonnen vloerplaat meteen betonnen vloerplaat met 35 cm (λD 0,04W/m.K) glaswolisolatie (passiefhuis niveau).

Vergeleken met de jaarlijkse energiebesparingvan 350 kWh/m3 bedraagt de energiebehoeftevoor productie, transport en plaatsing van hetisolatiemateriaal slechts 22 kWh. Dat betekentdat deze energiebehoefte al na minder dan 10dagen afgeschreven is.

Isoleren met Isover is efficïent isoleren

Een groot voordeel van glaswol is dat het gecom-primeerd kan worden. Zeker bij het gebruik vanrollen heeft dit als voordeel dat er minder vracht-wagens nodig zijn om het te transporteren. Doorhet flexibele karakter van glaswol kan het snel enefficïent geïnstalleerd worden.

www.isover.nl


Glaswol meest milieuvriendelijke isolatiemateriaal

Glaswol is officieel het meest milieuvriendelijkeisolatiemateriaal voor de spouw en het hellenddak. Dit is vastgesteld door het Nederlands Insti-tuut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE). Eenprestatie die belangrijker is dan ooit.

Per 1 januari 2013 stelt het Bouwbesluit namelijkhet maken van milieuprestatieberekeningen ver-plicht bij het aanvragen van een bouwvergun-ning. Met Isover bent u alvast verzekerd van debest mogelijke milieuprestaties. Meer informatievindt u op www.isover.nl/glaswol.

Het NIBE rekent milieu-vriendelijkheid uit tot op de cent

NIBE heeft vrijwel alle isolatiematerialen in deNederlandse markt geclassificeerd in volgordevan milieukosten. Glaswol bewijst zich in dezeberekeningen als het meest milieuvriendelijkemateriaal voor in de spouw en het hellend dak(klasse 1a).

NIBE is een onafhankelijk en gerenommeerdinstituut dat al sinds 1992 de milieu- en gezond-heidseffecten van bouwmaterialen onderzoekt.Dit gebeurt door elk aspect uit de life cycle vaneen product mee te wegen. NIBE stelt alle gege-vens via een online database ter beschikking aanabonneehouders. Meer informatie vindt u opwww.nibe.org/nl.

Mil

ieu

kost

en

(in

€)

glas

wolp

laten

schu

imiso

latie

van b

iopo

lymer

en (b

io-e

ps)

pursc

huim

plat

en (p

enta

an)

eps p

laten

cellu

lose

plat

en in

cl. da

mpr

emm

ende

pe-fo

lie

reso

lschu

im pl

aten

hout

veze

l flex

ibele

isola

tie

vlasp

laten

incl.

dam

prem

men

de pe

-folie

cellu

lair g

las

kurk

, geë

xpan

deer

d

xps p

laten

steen

wol p

laten

Onderzoeksresultaten van 15 juni 2012. Tabel betreft isolatie voor spouwmuren.

Ecologischeimpact


De manier waarop we bouwen, wordt hoe langerhoe meer beïnvloed door de snelle opeenvolgingvan veranderingen in ons leven. Van de ene dagop de andere evolueren we van vrijgezel naarkoppel, van koppel naar gezin met kinderen,eventueel gevolgd door een nieuw samengesteldgezin, waarna vervolgens de kinderen één vooréén het huis verlaten, de ouders minder grootwillen wonen, enzovoort. Deze ontwikkeling ver-eist dat onze woonomgeving flexibel is en aan-gepast kan worden aan de veranderende behoef-tes van de bewoners, met een minimum aankosten en inspanningen en met de laagst moge-lijke impact op het leefmilieu. Om dit mogelijk temaken, wordt steeds vaker afgestapt van de tra-ditionele bouwmethodes. Enkele mogelijkheden:

• Constructieve massa’s worden drastisch ver-minderd waardoor besparingen wordengerealiseerd in het energieverbruik en inmaterialen.

• De operationele kosten van gebouwen wor-den gereduceerd door gebruik te maken vanpassieve energiesystemen.

• Constructieve bouwdelen worden multi-func-tioneel ontworpen, zodat de functie van hetgebouw kan evolueren in de loop van de tijd.

• In duurzame projecten wordt de input (ener-gie, materialen, arbeid, bouwgrond etc.) afge-wogen tegen de output (uitstoot, afval, etc.).

Flexibel en tegelijkertijd duurzaambouwen? Geen enkel probleem!


Gips, een natuurlijke bondgenoot van glaswolisolatie

Als binnenafwerking van gevels, binnenwandenen daken is gips een logische keuze binnen hetMulti-Comfort House. Gyproc, evenals Isoveronderdeel van Saint-Gobain, is marktleider ophet gebied van wanden plafondsystemen entevens vooraanstaand leverancier van gipspleis-ters. Als marktleider van innovatieve oplossingenop basis van gips biedt Gyproc complete syste-men en advies op maat voor de binnenafbouw.Gyproc gipskartonplaten bestaan uit een kernvan gips en een ommanteling van karton. Gyprocwanden en plafonds zijn licht in gewicht, hebbeneen hoge geluidsisolatie en een optimale brand-werendheid. Het gladde oppervlak is veelzijdig afte werken. Daarnaast zijn Gyproc gipskartonpla-ten in staat waterdamp te reguleren. Hierdoorwordt de vochtbalans in het Multi-ComfortHouse gunstig beïnvloed.

Licht – sterk – efficiënt

Bij bouwprojecten zijn Gyproc-scheidingswan-den echte lichtgewichten. Het gewicht bedraagtslechts eenvijfde tot eentiende van dat van mas-sieve wanden en dit zonder te moeten inboetenaan leefcomfort. De lichtgewicht Gyproc schei-dingswanden reduceren de belasting op dedraagconstructie van het gebouw aanzienlijk,vooral in hoogbouw. Zo worden de materiaalkos-ten gereduceerd, wordt er bespaard op productieen transport, kunnen de funderingen lichter (endus goedkoper) uitgevoerd worden en kan mentot 6% extra leefruimte creëren.

De woonomgeving kan aangepast worden aan de veranderendebehoeftes van de bewoners, met een minimum aan kosten eninspanningen en met de laagst mogelijke impact op het leefmilieu

Ecologischeimpact


Net zoals het Multi-Comfort House, dragen ookde oplossingen op basis van gips van Gyproc bijtot het verminderen van het gebruik van grond-stoffen en de uitstoot van broeikasgassen. Dank-zij hun lange levensduur, besparen ze meer ener-gie dan deze die nodig is voor hun productie. Enals het uiteindelijk op recyclen aankomt, kunnende milieuvriendelijke gipsplaten zelfs herbruiktworden in het productieproces.

Gezond leven

Als natuurlijk bouwmateriaal heeft gips zijn kwa-liteiten reeds eeuwenlang aangetoond. Meernog dan een ander materiaal beheerst het deluchtvochtigheid, is het brandveilig, schept heteen aangenaam binnenklimaat en is het zeerflexibel in gebruik. Wereldwijd, genieten duizen-den gebouwen en miljoenen mensen van zijnnatuurlijke eigenschappen. Anderzijds is gips eenmateriaal dat ook toelaat om snel, strak, ruimte-besparend en economisch te bouwen. Het creëert een hoog-kwalitatieve leefomgeving meteen droog en gezond binnenklimaat – zelfs voormensen die last hebben van allergiën. De Gyproc-systeemwanden in combinatie metIsover isolatiematerialen scoren ook uitstekend

op het vlak van geluidsisolatie: aanmerkelijkbeter dan even dikke (en veel zwaardere) mas-sieve wanden.

Geniet van kwaliteit en design

Gebruikmakend van Gyproc gipsproducten en-systemen kan men traditionele klassieke wan-

Innovatieve bouwconceptengebaseerd op gips


In de praktijk

Gips en zijn traditionele voordelen• Beheersing van de luchtvochtigheid: wanneer de luchtvochtigheid in

een ruimte te hoog is, zal het gips de overmatige vochtigheid opslaan inzijn poriën en vervolgens weer afgeven wanneer de lucht in de ruimtedroger wordt.

• Brandveiligheid: gips bestaat voor 20% uit gebonden water. Dit waterwerkt als een ingebouwde brandblusser en zal de effecten van eenbrand (mocht die zich voordoen) sterk vertragen.

• Hoorbaar stil: gips-systeemwanden bieden een akoestisch comfort datmet massieve muren enkel geëvenaard kan worden in dikke wanden.

• Esthetisch, flexibel en economisch: gips verleent de ontwerper een crea-tieve vrijheid met slimme en individuele oplossingen. De ruimteverde-ling kan gemakkelijk aangepast worden. Met Gyproc systeemwandenheeft u geen last van lange droogtijden en dit tegen een voordeligeprijs: zowel voor de materialen als voor de plaatsing.

• Bouwplanning: men kan door gebruik te maken van systeemwandenlanger weersonafhankelijk werken omdat de ruwbouw in tijd beperktkan worden.

den en plafonds creëren. Maar daartoe hoeftmen zich zeker niet te beperken. Met gipsplaat-systemen van Gyproc is het erg eenvoudig omcreatief te zijn. Met een kleine inspanning enkosten kunnen bijvoorbeeld gebogen wanden ofcirkelvormige openingen gecreëerd worden. Zo ishet perfect mogelijk om wanden te bouwen zon-der hoeken of design-plafonds in allerhande uit-voeringen. En als u later nog een inloopkastwenst, kan dit snel en gemakkelijk met de Gyp-roc-systeemwanden.

Op basis van het veelzijdige gips, biedt Gyproc een veelvoud vansysteemoplossingen aan

Gyproc biedt gipsproducten en –systemen aandie voldoen aan de hoogste eisen: oplossingendie het akoestisch comfort verbeteren, oplossin-gen die de brandveiligheid optimaliseren enoplossingen die het thermisch comfort verbete-ren en tegelijkertijd ook de energierekening ver-minderen. Perfecte oplossingen dus voor elkMulti-Comfort House, volledig aangepast aan debehoeftes van vandaag én morgen.

www.gyproc.nl

Ecologischeimpact


De bijdrage van beglazing totcomfortabel wonen


Uitzonderlijke energieprestatiesComfortabel wonen vereist een aangenaam bin-nenklimaat tegen een redelijke prijs. Omdat er ineen gemiddelde woning 30-40% glas zit, moet debeglazing dus behoorlijke thermische isolatie enenergieprestaties kunnen voorleggen. Dat maakthoogrendementsbeglazing tot een minimum-voorwaarde. Voor wie een Multi-Comfort House wil bouwen,biedt Saint-Gobain Glass SGG CLIMATOP aan,een driedubbele beglazing voor lage-energiewo-ningen en passiefhuizen. Deze beglazing haaltindrukwekkende U-waarden van 0,6-0,7 W/m2.K,wat de waarde van een geïsoleerde muur bena-dert. Deze U-waarde combineert de SGG CLIMA-TOP met een zonnewarmtewerende prestatiewaardoor in de winter optimaal gebruik gemaaktkan worden van de passieve zonnewarmte en inde zomer de koelingsbehoefte afneemt.

Belangrijk is ook de ontwikkeling van beter pres-terende dubbele beglazingen. De nieuwe SGGCLIMAPLUS ONE haalt als enige dubbele begla-zing op de markt een U-waarde van 1,0 W/m2.K.Dit met argon gevulde dubbelglas heeft eenwarmtereflecterende metaalcoating en heefteen zeer helder en neutraal doorzicht. Tegenovergebruikelijke hoogrendementsbeglazing met eenU-waarde van 1,2 W/m2.K worden warmteverlie-zen hier reeds met 25% gereduceerd. Gebruikers ervaren meer comfort en in het bij-zonder minder koudegevoel vlakbij het glasop-pervlak. De investering van deze HR++ beglazingenbetaalt zich snel terug en draagt bij tot het waar-debehoud van het pand, zeker met het zicht op desteeds strenger wordende weten regelgeving.

Milieuvriendelijke beglazingZowel de SGG CLIMATOP als de SGG CLIMAPLUSONE dragen sterk bij aan de beperking van deenergiebehoefte ten behoeve van verwarming ofkoeling. En minder energieverbruik betekentmilieuvriendelijker door minder CO2 uitstoot. Zokan met de vervanging van 20 m2 standaarddubbelglas door SGG CLIMATOP of door SGG CLI-MAPLUS ONE, een reductie van ca. 636 kg CO2

respectievelijk 553 kg CO2 per jaar wordenbereikt.De isolerende prestaties worden nog verder ver-beterd wanneer de beglazing wordt samenge-steld met een warm-edge afstandshouder. Dezezorgt ervoor dat het warmteverlies aan de glas-randen verder wordt beperkt ten opzichte vaneen standaard aluminium afstandshouder.

Zelfreinigende werking en andere combinatiesEen groot voordeel voor veel gebruikers is decombinatiemogelijkheid met SGG BIOCLEAN:onder invloed van UV-stralen en regenwaterhecht het vuil zich minder aan het glasoppervlakwaardoor de beglazing easy-to-clean wordt.Doordat de frequentie van het onderhoud daalt,zijn minder schoonmaakmiddelen nodig enwordt het milieu gespaard. Tal van particulierenkiezen voor het extra onderhoudsgemak en hetbetere zicht bij regenweer. Condensatie op debuitenruit komt nog slechts sporadisch voor.Naast de zelfreinigende functie zijn combinatiesmet veiligheidsbeglazing en geluidwerendebeglazing mogelijk. Een gelaagde akoestischebeglazing kan tot vier keer meer lawaai tegen-houden dan gewoon dubbelglas en maakt genie-ten van de stilte ook in de stad weer mogelijk.

Voor wie een Multi-Comfort House wil bouwen, biedt Saint-Gobain Glass SGG CLIMATOP aan, een driedubbele beglazingvoor lage-energiewoningen en passiefhuizen

www.saint-gobain-glass.com

Service

Service


Positieve ervaringenTot nu toe zijn wereldwijd al meer dan 40.000passiefhuizen gerealiseerd, vooral in Duitslanden Oostenrijk. Ook in Nederland wordt het pas-siefhuis steeds populairder. In de rest van Europazien we hetzelfde fenomeen. De opmars vanenergie-efficiënt bouwen is niet meer te stuiten.De toekomst ligt in het Multi-Comfort House.Overal en met de beste vooruitzichten – ook vooru!

Hoe hoger de vraag, hoe groter het aanbod

Vandaag maken veel passiefhuis-componentenal deel uit van het standaard assortiment van debouwmaterialen-toeleveranciers. Het passief-huis-concept wordt hierdoor goedkoper en zalbinnenkort competitief zijn met de conventio-nele woningen.Overigens een aantal bouwbedrijven bieden van-daag al passief- of lage energie-concepten aantegen marktconforme prijzen.

Isover helpt u graag verderIsover heeft veel kennis en ervaring op hetgebied van passief bouwen. Bent u geïnteres-seerd geraakt in het Multi-Comfort House con-cept voor uw project, neem dan contact met onsop. Wij ondersteunen u graag bij de realisatievan uw plannen. Kijk voor meer informatie opwww.multicomfort.nl. Hierop vindt u actueleinformatie en kunt u de details uit dit boek gratisdownloaden in pdf- en dwg-formaat. Ook kunt uhier het gratis rekenprogramma Multi-ComfortHouse Designer aanvragen.

De opmars van energie-efficiënt bouwen is nietmeer te stuiten

Het Multi-Comfort House,de norm voor de toekomst

Kijk voor meer informatie op www.multicomfort.nl


WebsitesEr bestaat een ruim netwerk voor de uitwisselingvan informatie en opleidingen rond de bouw vanpassiefhuizen. Vele initiatieven ondersteunenenergie-efficiënt bouwen en zorgen mee voor deinformatieverspreiding. Ervaren ingenieurs,architecten, producenten, aannemers, onder-zoeksinstellingen en bewoners van passiefhuizendelen hun kennis en ervaring.

www.multicomfort.nl

www.isover.nlwww.passiefbouwen.nlIsover is lid van stichting PassiefBouwen.nl

www.passiefhuis.nlwww.passiefhuismarkt.nlwww.passiefhuisplatform.be

Informeert u zich op deze websites over de voor-delen van passiefhuizen, over de kwaliteitscrite-ria en eventueel beschikbare subsidies, overgerealiseerde projecten en de ervaringen van debewoners. U kunt er ook geschikte partners vin-den om uw project te realiseren en van gedach-ten wisselen met ervaren architecten, ingenieurs,onderzoekers en bouwfirma’s. Profiteer van delaatste informatie die u ook vindt in de pers,nieuwsbrieven of internetfora. Vergeet ook nietna te gaan van welke subsidies u gebruik kuntmaken. Onder andere voor de toepassing vanzonne-energiesystemen zijn subsidies beschik-baar.

www.rijksoverheid.nlwww.agentschapnl.nlwww.bouwenergieneutraal.nlwww.energiesubsidiewijzer.nl

www.passivhaus-institut.deOnderzoek en ontwikkeling rond hoog energie-efficiënte bouwsystemen.Een adres voor iedereendie zich wil informeren over alle facetten van hetpassiefhuis-concept in de bakermat Duitsland.

www.igpassivhaus.deInformatieforum rond passiefhuis in Duitsland.Netwerk met informatie en opleidingen.

www.passivhaus-info.deService aanbod omtrent passiefhuis.

www.passivhausprojekte.deGerealiseerde passiefhuis-projecten.

www.blowerdoor.deSystemen voor het meten vanluchtdichtheid.

www.passivhaus.deBasisinformatie over passiefhuis-onderwerpen.

www.nei-dt.deNiedrig-Energie-Institut (Lage Energie Instituut):consultancy en onderzoek.

www.igpassivhaus.chInformatienetwerk rond passiefhuizen inZwitserland.

www.drexel-weiss.atProducent gespecialiseerd in energie-efficiënteinstallaties voor passiefhuizen.

www.hanvanzwieten.nlArchitectenbureau, mede gespecialiseerd inpassiefhuis-projecten.

www.bouwquest.nlOntwerpmanagementbureau gespecialiseerd inpassief bouwen.

www.rothuizen-architecten.nlArchitectenbureau gespecialiseerd in passief-huisprojecten.

www.griendtsveen.nlDuurzame projectontwikkelaar die in ZuidoostDrenthe een bijzonder duurzaam verblijfsrecrea-tiegebied en vergader- en conferentiecentrumontwikkelt.

Aanvullende informatie

Deze brochure werd gemaakt als een handige gids om u te helpen nuttige informatie te vinden over het passiefhuis-concept. De informatie in deze brochure is gebaseerd op de huidige kennis en ervaring en werd met zorg samengesteld. Aangezien detechnologie snel evolueert en ieder project zijn eigen uitgangspunten heeft, kan geen aansprakelijkheid aanvaard worden opbasis van deze beschrijvende tekst.Deze brochure vermeldt ook de webadressen van derden. Deze werden opgenomen om u een nog breder spectrum aan infor-matie en services aan te bieden. Echter aangezien deze websites niet noodzakelijk overeenstemmen met onze visie, kunnen wijniet aansprakelijk gesteld worden voor hun inhoud.

Uitgave 2013Verkoopprijs € 6,95

Service


www.jestorkair.nlInnovatieve comfort ventilatiesystemen voor Passiefhuizen.

www.brinkclimatesystems.nlProducent van luchtverwarmings- en ventilatie-systemen.

www.gyproc.nl

www.saint-gobain-glass.comwww.nederland.sggs.com

www.saint-gobain-solar.com

Boeken en brochures

Gestaltungsgrundlagen PassivhäuserDr. Wolfgang FeistBouwprincipes voor woningen waar een verwar-mingssysteem overbodig is. Een handboek voorarchitecten.Uitgever: Das Beispiel GmbH

Luftdichte Projektierung von PassivhäusernPassivhaus Institut / CEPHEUSOntwerpprincipes en bouwdetails voor lucht-dichte constructies met veel fotomateriaal.

Grundlagen und Bau eines PassivhausesPraktijk-gerichte gids voor architecten.Uitgever: Dieter Preziger, Ökobuch Verlag undVersand GmbH

Passivhäuser planen und bauenBoek voor specialisten met basisprincipes, ont-werp en bouwdetails van passiefhuizen.Uitgever: Carsten Grobe, Ökobuch Verlag und Ver-sand GmbH

Niedrigenergie- und PassivhäuserOthmar HummToekomstgerichte technologieën toegepast inlage energie en passiefhuizen, zowel uitgevoerdin massieve constructie als met houtskeletbouw.ISBN 3-992964-71-0

Das Passivhaus – Wohnen ohne HeizungAnton GrafVoorbeelden van passiefhuizen in Duitsland,Oostenrijk en Zwitserland.Uitgever: Georg D.W. Callwey 2000ISBN 3-76674-1372-8

Cepheus – Wohnkomfort ohne HeizungHelmut Krapmeier, Eckart DrösslerDocumentatie over 9 Cepheus projecten.Uitgever: Springer Wien – New York

Das PassivhausIng. Günter Lang, Mathias LangBasisinfo over voorbereiding, ontwerp, uitvoeringen berekeningen.Uitgever: Lang Consulting, Wien

Uitwerkingsinstructie ToolkitconceptenPassiefhuisir. R. Clocquet, ir. D. Jansen, ir. L. JoostenToolkit met bouwtechnisch beschrijvingen oververschillende passiefconcepten. Uitgever: SBR

Saint-Gobain IsoverVerkoopkantoor NederlandPostbus 96, 4130 EB VianenTelefoon: 0347 35 84 00E-mail: [email protected]

www.multicomfort.nlwww.isover.nl

Altijd op de hoogte blijven:

@Isover

Saint-Gobain Isover Nederland

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief op www.isover.nl

Gebouwd voor de toekomst Het Multi-Comfort House › sites › isover.nl › files › assets ›...

Documents

Transcript of Gebouwd voor de toekomst Het Multi-Comfort House › sites › isover.nl › files › assets ›...