FUNGEL, een online schrijfhulp voor jongeren van 10 tot 14

Jordi Heeren (KU Leuven) en Martien Geerts (UC Limburg)

Overzicht presentatie

• Fungel: kadering, uitgangspunten, gemaakte keuzes

• Concrete uitwerking van module 1: ‘e-mail’

Wie zijn wij?

• ‘Fungel’ wordt ontwikkeld in het kader van PWO, praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek, UC Leuven Limburg

• Periode: september 2017 – augustus 2019 (1 FTE)• Projectteam UCLL Lerarenopleiding: taallectoren BaLO: Hilde Vanbrabant, Kristien Coussement en

Martien Geerts taallectoren BaSO: Anne Decelle en Nele Driessen ICT BaSO: Kristiaan Mannaert

• In nauwe samenwerking met enkele scholen BaO en SO• Opvolgcommissie met o.a. taalexperten

Waarom dit project?

• Vertrekpunt: Nog te veel jongeren in Vlaanderen zijn laaggeletterd: wie onvoldoende functioneel geletterd is, kan niet mee op school en in onze kennismaatschappij.

Daarom zetten we in op de eindtermen m.b.t. functionele geletterdheid (focus op schrijven) en willen we jongeren tussen 10 en 14 jaar op school een krachtige blended leeromgeving bieden om hun schrijfvaardigheid te ontwikkelen, met ruimte voor zelfsturing en differentiatie.

Tegelijkertijd willen we ook leerkrachten ondersteunen om krachtig schrijfonderwijste bieden.

• Onderzoeksvraag: Op welke manier kan een online digitaal instrument leerlingen tussen 10 en 14 jaar - van de derde graad lager onderwijs en de eerste graad secundair onderwijs –ondersteunen om schrijfvaardig te worden en zo ook hun maatschappelijke kansen te vergroten? (Ook: werkt dit voor leerkrachten?)

Afbakening project

• Taalcompetentie: schrijven

• Doelgroep Leerlingen (en leerkrachten) derde graad basisonderwijs Leerlingen (en leerkrachten) eerste graad secundair onderwijs

• Samenwerking met 4 projectscholen 2 basisscholen (Limburg + Vlaams-Brabant) 2 secundaire scholen (Limburg + Vlaams-Brabant)

Focus op overgang

Theoretische uitgangspuntenSocioculturele theorie

Vygotsky - ZPD

Flexibele rol leerkrachtProcedurele geleidersAfbouwbare proces ondersteuning

Community of practiceDe tekst als dialoog

Englert, S.E., Mariage, T.V., & Dunsmore, K. (2006) Tenets of Sociocultural theory in Writing Instruction Research. In C.A. MacArthur, S. Graham, & J. Fitzgerald. Handbook of Writing Research. New York: Guilford

betekenisvolle schrijftaken: interessante inhoud + concreet doel/echte lezer

schrijfstrategieën (voor, tijdens en na: plannen, uitschrijven, reviseren): o.a. via ‘modeling’, werken in stappen, eerste en tweede versie schrijven

belang van feedback en collaboratief schrijven

belang van genredidactiek

blended leeromgeving in de klas: schrijven met computer, met online én offline ondersteuning/feedback

“Arranging instructionalsettings to conform to therequirements of participatoryapprenticeship”

positieve benadering van het schrijfproces (‘schrijven is iets dat je kan leren’), met veel aandacht voor positieve bekrachtiging

referentiekader: eindtermenschrijven LO en 1e graad SO

Uitgangspunten, didactische principes

Blended invulling van het kader krachtigetaalleeromgeving (CTO)

Betekenisvolle schrijftaken

Online en offline ondersteuning in de klas (door leerkracht en medeleerlingen)

Fungel Bestaande leerplatformen

Fungel Bingel, Ambrasoft, Kweetet, Diddit (SO)

methodeonafhankelijke online tool, moet kunnen aansluiten bij elke taalmethode

leerplatform aansluitend bij het lesmateriaalvan de uitgeverij

focus: taal - schrijven ruim: verschillende leergebieden

open schrijftaken: zelf teksten schrijven (bv. e-mail, verslag, …)

vooral gesloten, contextloze oefeningen (taal: spelling, woordsoorten …)

focus op samen (in duo’s), in de klas, met ondersteuning van medeleerling en leerkracht

individueel, ook thuis oefenen

intrinsieke motivatie: graag schrijven (schrijfplezier + beter leren schrijven), tekst voor echte lezer, feedback

extrinsieke motivatie: door te oefenen ‘punten’ verdienen om korte spelletjes te kunnen spelen

sobere omgeving (structuur bieden, wel aantrekkelijk), rijk op het vlak van ondersteuning

mooie digitale omgeving (lager): verschillende eilanden, kaderverhaal, …

Onderzoeksmethode

• Methode van user-centered design (UCD): ontwikkeling en onderzoek gaan hand in hand

de gebruiker (leerlingen LO en SO + leerkrachten) wordt betrokken bij het ontwerpen van de leeromgeving

In verschillende fases van het onderzoek:• bevragingen: noden en behoeften, evaluatie

• opvolgingscommissie

• testgroepen, focusgroepen

doel: optimaal afstemmen op de noden van de gebruiker

Bevraging potentiële gebruikers

Bevraging leerkrachten Bevraging leerlingenleerkrachten 3de graad LO + leerkrachten Nederlands 1ste graad SO

leerlingen 3de graad LO + 1ste graad SO

Schriftelijke bevraging (digitaal): 315 respondenten lkr. SO216 respondenten lkr. LO

Schriftelijke bevraging (op papier): 130 lln. SO 153 lln. LO

Focusgesprekken:met betrokken leerkrachten van de 4 projectscholenper 2 of 3 leerkrachten per school (8-tal leerkrachten)

Focusgesprekken:met betrokken leerlingen van de 4 projectscholengroepje van 8-tal leerlingen per school(32-tal leerlingen)

Scholen klaar voor digitale tool?

• Digitale bevraging ICT-infrastructuur In 94% van de scholen internet

mogelijk tijdens de les (LO en SO) Meer ICT-infrastructuur in SO dan

dan in LO

68%

47%

26%

6%

27%

57%51%

6%

0%10%20%30%40%50%60%70%80%

PC- lokaal draadloos internet een of enkele pc'sper klas

neen

Gebruik internet in de les?

SO LO

0%10%20%30%40%50%60%

ICT-infrastructuur op school?

SO LO

LEERKRACHTEN

Organisatie huidig schrijfonderwijs?

• Focusgesprekken:

leerlingen schrijven meestal in de klas (weinig thuis; soms nette versie) leerlingen schrijven meestal op papier (amper op computer) overal minimaal: eerst kladversie dan ‘nette’ versie (overschrijven of

typen) groot verschil in tijdsbesteding aan 1 schrijftaak: 6 lestijden, 2

lestijden, 1 lestijd (tijdsdruk/stress)

LEERKRACHTEN

Motivatie voor schrijven?

• Wat vind jij van (huidige) schrijfopdrachten op school?LO SO

Het schrijfplezier (op school) daalt in de overgang van LO naar SO

LEERLINGEN

Motivatie voor schrijven?

Wat maakt schrijven voor jou leuker?LO SOL

EERLINGEN

Veel gelijkenissen tussen LO en SO!

• Lkrn. en lln.: belangrijkste verschillen: stappenplan: wel/niet

samenwerken

eigen inbreng / creativiteit / zelf onderwerp kiezen

Welke teksttypes inoefenen met digitale tool?

• Digitale bevraging:

1. Brief of e-mail

2. Verslag / informatieve tekst

3. Oproep of uitnodiging

4. Bericht of reactie op sociale media of online fora

OPM: teksttype ‘verhaal’ niet bevraagd, want niet in eindtermen, maar blijkt wel heel

populair bij bevraagde leerlingen (via gesloten en open vraag)

LEERKRACHTEN

Generieke structuur Fungel

OVUR: fasen van het schrijfproces

achtergrondinformatie (genre/structuur):

• voorbeeldtekstjes, kijkwijzer

• toepassingen: test jezelf, scoor de tekst

schrijven: schema gebruiken of niet

eigen tekstjes bewaren, schriftelijke feedback

door leerkracht én medeleerlingen

algemene taaltips en oefeningen

Doel: de gebruiker aan het stuur kan zelf keuzes maken

Een kijkje in Fungel

http://www.fungel.be

(Je kan nog niet inloggen wegens onvoldoende stabiel; er wordt nog geregeld aan gewerkt. Fungel is gebruiksklaar eind augustus 2019)

Usertestings mei – november 2018

Module ‘e-mail’ getest in verschillende klassen of groepjes:

motiverende leeromgeving: leerlingen werken graag met de computer

motiverende taak: Schrijf een e-mail naar je favoriete artiest of muziekgroep om

hen te overtuigen om in je school te komen optreden.

interessante knoppen: test jezelf, taaloefeningen, schrijfschema

belang van goede ICT-infrastructuur

nood aan aantrekkelijk design (figuurtje, kleurgebruik)

nood aan duidelijke instructies

Usertestings

• Balans?• schrijfplezier ~ betere schrijvers worden

• aandacht voor inhoud ~ aandacht voor vorm

• zelf keuzes maken ~ sturing

Deze fase

• Uitwerking modules 'verhaal' en 'weettekst'

• Uitwerking leerkrachtenpagina

Usertestings nieuwe modules in de klas

Leerkrachtenpagina

Afronding

Jullie feedback?Reacties, vragen, bedenkingen?

Bedankt voor jullie interesse!