Frontvluchten

Battlefieldflights

Alfa Flight bvba

Luchthavenstraat 1

8650 Wevelgem

www.alfaflight.be

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 2

Frontvluchten - Battlefieldflights

1. Voorstelling Alfa Flight bvba

2. Doelstelling frontvluchten

3. Overzicht van de vliegroute

4. Inhoud van de vlucht

5. Praktische informatie

6. Contactgegevens

1. Voorstelling Alfa Flight bvba

Alfa Flight is een klein luchtvaartbedrijf en opereert vanuit de internationale

luchthaven Kortrijk-Wevelgem. Wij beschikken over een eigen vliegtuig, een volledig

uitgeruste ROBIN DR 400/180 met Engels immatriculatienummer G-BSZD. Door een

samenwerking met Alfa Flight Academy Kortrijk kunnen wij beschikken over twee

bijkomende bijna identieke toestellen.

Wij werken enkel met beroepspiloten met een licentie van “Airline Transport Pilot

License” en kunnen op die manier kwaliteit en veiligheid garanderen.

Alfa Flight is officieel erkend door het Belgische bestuur van de luchtvaart voor het

uitvoeren van luchtdopen onder het nummer …

2. Doelstellingen van de frontvluchten

De sites en overblijfselen van de eerste wereldoorlog zijn jaarlijks het doel van

duizenden binnen- en buitenlandse toeristen. Velen van hen hebben een emotionele

band met de Westhoek via herinneringen of overleden familieleden. In de Westhoek

merken zij dat deze herinneringen dag na dag levendig wordt gehouden door de vele

monumenten, musea en herdenkingsplaatsen.

Vele van deze plaatsen zijn onlosmakelijk verbonden aan gebeurtenissen die nu bijna

100 jaar geleden hebben plaatsgevonden in en om de loopgraven. Deze loopgraven,

fronten en bouwwerken lieten allemaal hun sporen na in het West-Vlaamse

landschap.

Vanuit de lucht kunnen deze sporen en overblijfselen gesitueerd worden in het

groter geheel. We kunnen tijdens de vlucht op relatief korte tijd een boeiend

geschiedkundig overzicht geven van de verschillende stellingen en de functie van

geografische aspecten op het verloop van de oorlog. Sommige overblijfselen, zoals de

site rond “The pool of peace” te Wytschate zijn enkel in al hun omvang te vatten

vanuit de lucht. Met bijhorende uitleg van de luchtgids en tevens nazaat van de

gebroeders Van Raemdonck krijgen de bezoekers een uniek beeld op de

overblijfselen van “De groote oorlog”.

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 3

3. Overzicht van de vliegroute

Voor de vlucht krijgen de klanten een uitgebreide briefing met een algemene

situatieschets van de frontlijn tussen Mesen en Nieuwpoort en een overzicht van de

monumenten en plaatsen die overvlogen worden.

Door de onderwaterzetting van het Noordelijke deel van de frontlijn bleef vooral het

iets meer verheven zuidelijke stuk tussen Diksmuide en Mesen over voor

grootschalige offensieven. Dit is één van de redenen waarom zoveel van het

oorlogspatrimonium geconcentreerd ligt op deze as. Het eerste deel van de vlucht

volgt gedetailleerd deze zuidelijke frontlijn, slingerend rond Wijtschate en Ieper om

dan noordelijk door te lopen tot Diksmuide.

1. Luchthaven Wevelgem-Bissegem: Bij het vertrek bespreken we de functie van de

luchthaven van Wevelgem in de verschillende wereldoorlogen als uitvalsbasis

voor de verschillende partijen.

2. The Pool of Peace: Een uniek overzicht van de grootste door de mens gemaakte

ontploffing van de eerste wereldoorlog.

3. Bedford House cemetery: Vijfde grootste begraafplaats uit de Ieperboog

4. Stad Ieper: Lakenhal en Menenpoort

5. Essex Farm cemetery: Waar John McCrae zijn beroemde “In Flanders Fields”

schreef.

1. 2

.

3.

4.

5.

6.

7.

9.

11

8.

10

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 4

6. Monument gebroeders Van Raemdonck: Afgebeeld op de beroemde tekening

van Joe English en verre voorouders van de piloot-luchtgids

7. Dodengang: Laatst bewaarde stuk van het Belgische front

8. IJzertoren: Oproep tot vrede naar ontwerp van de Brugse kunstenaar Joe English

9. Duitse begraafplaats Vladslo: Laatste rustplaats van meer dan 25000 soldaten

met de beelden van Käthe Kollwitz

10. Belgische begraafplaats te Houthulst: De unieke stervorm is enkel te zien vanuit

de lucht

11. Tyne Cote cemetery en Passendale: Eenzame getuige van de derde slag om Ieper

in 1917

De vlucht kan worden uitgebreid of aangepast op vraag van de klant. Zo kan er gevlogen

worden over de plaatsen met persoonlijke emotionele waarde of specifieke begraafplaatsen

of monumenten op basis van plaatsnamen of geografische coördinaten van de klant.

Op vraag van de klant kunnen ook algemeen toeristische sites zoals Brugge of een stuk van

de Noordzeekustkust in de vlucht opgenomen worden.

Plaatsen binnen de cirkel kunnen in de vlucht opgenomen worden

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 5

4. Inhoud van de vlucht

1. Luchthaven Wevelgem-Bissegem:

In 1916 werd er door het Duitse leger een vliegveld aangelegd op de rand van het grondgebied van Bissegem. Bij het bepalen van de locatie speelden de nabijheid van de Leie en de spoorweg de grootste rol. Na enige tijd werd dit terrein uitgebreid in de richting van de aangrenzende gemeente Wevelgem. Op die manier omvatte het toenmalige vliegveld een oppervlakte van 29 ha. In 1921 werd 63ha 43a 84ca grond gereserveerd bedoeld voor de uitbreiding van het vliegveld. Drie jaar later in 1924 wordt het vliegveld in gebruik genomen door de vliegschool van As (Limburg). Op het einde van W.O.II wordt Wevelgem in 1944 heroverd door de geallieerden en wordt het vliegveld in gebruik genomen door de Engelse luchtmacht.

2. The Pool of Peace:

Het verloop van de eerste wereldoorlog in West-Vlaanderen wordt bepaald door

het heuvelachtige landschap. De frontlijn tussen de steden Ieper en Mesen toont

een omgekeerde S-vorm met de stad Ieper en het dorp Wijtschate als de

respectievelijke centra. De Duitsers hebben het over de Ypernbogen en de

Wijtschatebogen, de Britten spreken daarentegen van de Ypres Salient (Salient =

vooruitstekend) en de Messines Ridge (Ridge = kam).

In de noordelijke Westhoek, vanaf Driegrachten (nabij Merkem) tot Nieuwpoort,

houdt de onderwaterzetting van de IJzervlakte in 1914 de Duitse opmars tegen.

Daardoor is de heuvelrug tussen Ieper en Mesen voor de Duitsers de enige weg

naar zee en naar de kanaalhavens Duinkerke en Calais. De geallieerden dienen de

heuvels dus kost wat kost te verdedigen. De strijd is bikkelhard en meedogenloos.

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 6

Britse en Franse troepen slagen erin de Duitsers tot stilstand te brengen. Uitgeput

van de zware gevechten en met de winter voor de deur, graven de vijandelijke

legers zich in. De bewegingsoorlog wordt een loopgravenoorlog.

In de Wijtschateboog is de Duitse verdediging geconcentreerd rond enkele

moeilijk in te nemen hoogtes. Wijtschate is voor de Duitsers een belangrijke

observatiepost. Ze kunnen vanop de hoogte alle troepenbewegingen ten zuiden

van Ieper, in vogelvlucht op 7 km afstand, waarnemen. De Britse linies liggen heel

wat lager en volledig in het bereik van de Duitse kanonnen. De Duitsers bouwen

Wijtschate dan ook om tot een niet in te nemen fort. Diverse aanvallen lopen te

pletter op de versterkte heuvelrug van Wijtschate en Mesen.

Omdat het bovengronds niet lukt, gooien beide legers het over een andere boeg.

Reeds in 1915 gaat de oorlog in de gehele Ypres Salient ondergronds. Britse

“tunnelers” (of Sappers) en Duitse “mineure” (mijnwerkers) graven een netwerk

van gangen en tunnels naar en onder elkaars posities. Regelmatig laten ze die

ontploffen en in de ontstane kraters bouwen zij nieuwe versterkte posities uit. In

1916 alleen al blazen de Britten 750 mijnen op en de Duitsers 696. Dit is nog maar

klein bier in vergelijking met wat er gebeurt op 7 juni 1917. Om 4:10 in de

ochtend (Zero Hour) brengen de Britten tussen Hill 60 (Zillebeke) en The Birdcage

(ten zuidwesten van Waasten) 19 dieptemijnen tegelijk tot ontploffing. De

gigantische explosies vernielen de vijandige stellingen en slaan enorme kraters in

het landschap. Een bunker wordt zelfs ondersteboven gekeerd. De ontploffingen

zouden tot in Londen te horen zijn geweest.

Een officier verklaarde vooraf:”Maybe we aren’t going to change the war, but we

sure are going to change the geography…”.

Bij de gevechten en de gigantische artillerievuurzee die volgen op de

mijnexplosies, kunnen Britse, Ierse, Australische en Nieuw-Zeelandse eenheden

de heuvelkam Wijtschate-Mesen heroveren. Er worden in totaal 15.913 doden

geteld en 23.953 gewonden. 10.595 Personen blijven vermist. In de ochtend van

7 juni 1917 stootten Ierse en Britse troepen bij Mesen door en wordt het

compleet verwoeste dorp Wijtschate door de Ierse divisies ingenomen en

bezetten Britse divisies de heuvelrug van Hollebeke.

Een overzicht van de geleverde prestaties in de diepe ondergrond (15 à 40 meter)

van de Palingbeek, Wijtschate, Mesen en Ploegsteert over een afstand van 15,5

km.

Naamgeving: Tunneler (Britten) - Mineure (Duitsers)

Start werkzaamheden: oktober 1915 (Britten) - april 1916 (Duitsers)

Aantal gravers: 1.500 (Britten) - 3.000 (Duitsers)

Aantal schachten: 11 (Britten) - 32 (Duitsers)

Aantal tunnels: 11 (Britten) - 14 (Duitsers)

Aantal geladen munitiekamers: 24 (Britten) - 0 (Duitsers)

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 7

Aantal meters tunnel: 6.000 (Britten) - 1.200 (Duitsers)

Gemiddelde vorderingen per dag: 7 m (Britten) - 5 m (Duitsers)

Aantal maanden graafwerk: 28 (Britten) - 7,8 (Duitsers)

Gemiddelde lengte van een tunnel: 534 m (Britten) - 86 m (Duitsers)

Langste tunnel: 710 m (Britten) - 180 m (Duitsers)

Hoogte van een tunnel: 1,30 m (Britten) - 1,40 m (Duitsers)

Breedte van een tunnel: 0,65 m (Britten) - 0,80 m (Duitsers)

Aantal gezamenlijk ontplofte dieptemijnen: 19 (Britten) - 0 (Duitsers)

Kracht van de Britse ontploffing: 450.000 kg

3. Bedford House cemetery:

Bedford House, ook gekend onder de naam Woodcote House, was de naam die

werd gegeven aan het kasteel Rosendael ten zuiden van de Rijselpoort. Het was

een landhuis ten midden van een park met wallen. Het domein bleef voortdurend

uit de handen van de vijand maar werd geleidelijk vernield door

artilleriebeschietingen. Het werd onder andere gebruikt als veldhospitaal en

hoofdkwartier.

Geleidelijk werd het domein ingenomen door begraafplaatsen. Op het einde van

de oorlog waren er 5 'enclosures'. De graven van 'Enclosure n° 1' werden

overgebracht naar White House Cemetery in Sint-Jan; deze van 'Enclosure n° 5'

naar Aeroplane Cemetery in Ieper.

Met 'Enclosure n° 2' werd gestart in december 1915. Dit deel bleef in gebruik tot

oktober 1918. Na de oorlog kwamen er nog 437 graven bij, met uitzondering van

vier graven, waren deze afkomstig van de 'Ecole de Bienfaisance Cemetery' en de

'Asylum British Cemetery', beide in Ieper. Er liggen meer dan 30 niet-

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 8

geïdentificeerden en 'special memorials' (in N° 4) werden opgericht voor 24

soldaten van het Verenigd Koninkrijk en 1 Australiër 'Known or Believed to be

buried in this cemetery'. Andere 'special memorials' (in N° 2) dragen de namen

van 2 soldaten van het Verenigd Koninkrijk die begraven waren op de hierboven

genoemde begraafplaatsen maar wiens graf door artillerievuur vernield werd.

De kleinste 'Enclosure n° 3' werd gebruikt van februari 1915 tot december 1916.

De bijzettingen van augustus-oktober 1915 gebeurden vooral door de 17th

Division.

De grootste 'Enclosure n° 4' werd gebruikt van juni 1916 tot februari 1918, vooral

door de 47th (London) Division. Na de oorlog kwam er een uitbreiding met 3324

graven afkomstig van kleinere begraafplaatsen en gevonden stoffelijke

overschotten op het slagveld van de Ypres Salient. Bijna 2/3 van de graven zijn

niet-geïdentificeerden.

'Enclosure n° 6' werd in de jaren 1930 aangelegd met teruggevonden stoffelijke

overschotten in de Ypres Salient. Er liggen ook militaire slachtoffers uit de tweede

wereldoorlog begraven. Deze sneuvelden tijdens de verdediging van het kanaal

Ieper-Komen eind mei 1940.

Nu liggen er 5142 doden van de eerste wereldoorlog en 66 van de tweede

wereldoorlog. Daarvan zijn er 3014 niet-geïdentificeerden. Er liggen ook nog twee

niet-Commonwealthsoldaten. Daarmee is de begraafplaats de vijfde grootste van

de Ieperboog.

De begraafplaats werd ontworpen door Wilfrid Clement von Berg, geboren in

Croydon in 1894. Tijdens de oorlog was hij kapitein bij de Rifle Brigade. Hij

ontwierp plannen van 39 Commonwealthbegraafplaatsen.

Volgende begraafplaatsen werden ontruimd en naar Bedford House Cemetery

overgebracht :

* Asylum British Cemetery (Ieper)

Deze begraafplaats was oorspronkelijk gelegen op de gronden van de H. Hart-

instelling voor geesteszieken langs de Poperingseweg. De instelling werd gebruikt

door gewondenverzorging en gevechtseenheden tussen februari 1915 en

november 1917. Er lagen 256 militairen van het Verenigd Koninkrijk, 9

Canadezen, 7 Australiërs en 2 van het British West Indies Regiment.

* Boesinghe French Cemetery N° 2 (Boezinge)

Op deze Franse militaire begraafplaats lag ook één militair uit het Verenigd

Koninkrijk. De begraafplaats lag net ten zuiden van Bard Cottage.

* Droogenbroodhoek German Cemetery (Moorslede)

Deze Duitse militaire begraafplaats bevatte ook 2 graven van militairen uit het

Verenigd Koninkrijk die sneuvelden in oktober 1914.

* Ecole de Bienfaisance Cemetery (Ieper)

Deze begraafplaats lag oorspronkelijk op de terreinen van de instelling voor

gerechtskinderen langs de Poperingseweg. De gebouwen werden door 'Field

Ambulances' gebruikt van 1915 tot het najaar van 1917. Er lagen 133 militairen

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 9

van het Verenigd Koninkrijk, 3 Canadezen, 3 Australiërs en 1 van het British West

Indies Regiment.

* Kerkhove Churchyard

Op deze begraafplaats lagen 5 militairen van het Verenigd Koninkrijk die

sneuvelden in oktober-november 1918 en 7 Duitsers

* Poelcapelle German Cemetery N° 4 (Poelkapelle)

Deze begraafplaats lag tussen Langemark en de Brugseweg (Sint-Juliaan -

Poelkapelle). Er lagen 52 militairen van het Verenigd Koninkrijk die sneuvelden in

1914 en 1916.

* Zonnebeke British Cemeteries N° 1 en N° 3

Deze begraafplaatsen lagen respectievelijk ten zuiden en ten noorden van de weg

Zonnebeke - Broodseinde.

Zonnebeke werd door de Duitsers veroverd op 22 oktober 1914, door de Fransen

heroverd de dag erop, geëvacueerd in mei 1915, door de Britten heroverd op 26

september 1917, opnieuw geëvacueerd in april 1918 en uiteindelijk door de

Belgen heroverd op 28 september 1918.

De Duitsers legden vier Britse begraafplaatsen langs de weg Zonnebeke -

Broodseinde aan. N° 1 bevatte de resten van 31 militairen van het Verenigd

Koninkrijk (vooral van het 2nd East Surrey) die stierven in april 1915. Op N° 3

lagen 69 gesneuvelden van april-mei 1915.

Bijzettingen (Commonwealth War Graves Commission) :

Verenigd Koninkrijk : 4483

Canada : 390

Australië : 249

Nieuw-Zeeland : 36

Zuid-Afrika : 21

India : 21

Andere Commonwealth : 6

Totaal Commonwealth : 5206

Andere nationaliteiten : 2

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 10

4. Stad Ieper, lakenhal en de Menenpoort

Waar nu de Menenpoort staat, stond in vroegere tijden de Hangwaertpoort –de

poort die naar het galgenveld leidde. Deze naam werd in de 17de eeuw

verbasterd tot Antwerpenpoort.

Van 1804 tot 1815 luidde de officiële naam Napoleonpoort maar na Waterloo

werd dat definitief Menenpoort. Omdat de doorgang van de poort, 20 meter lang

en slechts 3 meter breed, een voortdurend gevaar vormde voor het verkeer, werd

ze uiteindelijk in 1862 gesloopt en vervangen door een weg van 13 meter breed.

Intussen waren ook de vestingen tot prachtige parken omgetoverd.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog was de beruchte Menin Gate niet meer dan een

doorgang in de vestingen, geflankeerd door de beelden van twee leeuwen die het

stadswapen vasthielden. Deze, toen zwaar beschadigde, maar intussen

gerestaureerde leeuwen werden overigens in 1936 aan Australië geschonken.

Daar sieren ze nu het graf van de Onbekende Soldaat in het Australian War

Memorial in Canberra. Uit dankbaarheid voor de gift kreeg de stad Ieper een jaar

later het bronzen beeldje “Digger” door C. Web Gilbert dat nu te zien is in het In

Flanders Fields Museum.

Onder meer omdat langs de Menenpoort duizenden Britten naar het front

optrokken, werd het de uitverkoren plek om het meest prestigieuze Britse

monument te bouwen. Een ministerieel comité (het Battle Exploits Memorials

Committee) moest kiezen op welke plaatsen en op welke manier de belangrijke

wapenfeiten van de Britse legers in herinnering gebracht moesten worden. Na

aanvankelijk even gedacht te hebben aan Edwin Lutyens viel de keuze voor de

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 11

ontwerper al snel op Sir Reginald Blomfield, oud-voorzitter van het Royal Institute

of British Architects en lid van de Royal Academy, bijgevolg één van de meest

invloedrijke Britse architecten. Reeds in de herfst van 1919 stelde hij voor een

“triomfboog” te bouwen ter hoogte van de Menenpoort.

Tegelijk was ook de Imperial War Graves Commission naar buiten getreden met

een totaalconcept voor de herdenking van de duizenden doden van het Britse

Rijk. Wie geen geïdentificeerd graf had, zou vermeld worden op een monument

voor de vermisten. Omdat het geen zin had in Ieper twee grote Britse

monumenten te hebben werden beide projecten samengevoegd. Onder meer

door de administratieve beslommeringen, maar ook omdat de Britten in eerste

instantie hoopten een deel van de stad Ieper als ruïne te kunnen verwerven,

duurde het nog twee jaar vooraleer Blomfields plannen definitief aanvaard

werden.

Voor het algemeen uitzicht van de poort baseerde Blomfield zich op de

(verdwenen) 17de-eeuwse Porte de la Citadelle in Nancy. Omwille van zijn

ontstaansgeschiedenis - monument ter herinnering aan wapenfeiten (Battle

Exploits) maar ook monument ter nagedachtenis van de vermisten- heeft de

Menenpoort een ietwat dubbel karakter: zowel triomfantelijk (bv. uitzicht als

triomfboog, leeuw op oostzijde) als ingetogen (de namenlijsten, de sarcofaag).

Daardoor kan iedereen er de interpretatie aan geven die hij wil. Zowel het

ontwerp als het dubbel karakter van de Menenpoort waren niet zonder

controverse. Reeds tijdens de bouw waren er tegenstanders, zoals oorlogsdichter

Siegfried Sassoon, en hevige fans, zoals Stefan Zweig. Feit is echter dat de

Menenpoort binnen de kortste keren uitgroeide tot een bedevaartsoord voor wie

een familielid in de Salient verloren had.

Ondanks talrijke moeilijkheden tijdens de bouw, werd het grootse monument

ingehuldigd op 24 juli 1927 in aanwezigheid van koning Albert I en

veldmaarschalk Plumer. Tijdens de openingsceremonie speelden klaroenblazers

van de Somerset Light Infantry voor het eerst de Last Post. Dat maakte sterke

indruk op de Ieperse politiecommissaris Pierre Vandenbraambussche en hij vatte

het plan op om een ceremonie met een meer permanent karakter op te zetten.

De Last Post werd nog twee maanden lang na de inhuldiging gespeeld en dan

nogmaals op 8 augustus 1928. Vanaf Wapenstilstandsdag 1929 werd het een

dagelijkse gewoonte. Iedere avond sinds die 11 november 1929 heeft de Last Post

weerklonken, of er nu weinig of geen volk was, ondanks hittegolf, sneeuwstorm

of zwaar onweer. Enige onderbreking in deze lijst was de periode in de Tweede

Wereldoorlog van 20 mei 1940 tot 6 september 1944, maar de dag zelf van de

bevrijding al werd de traditie hernomen.

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 12

In 1930 werd het Last Post Comité opgericht. Het comité is nog steeds een

onafhankelijke vereniging die tot belangrijkste doel heeft de dagelijkse Last Post-

ceremonie in ere te houden. Ze houdt zich onder meer bezig met het verzamelen

van fondsen en het goede verloop van de ceremonie. Sinds haar instelling hebben

talrijke binnen- en buitenlandse prominenten de Last Post bijgewoond. Onder

hen zijn onder meer alle Belgische koningen sinds de Eerste Wereldoorlog,

verschillende leden van de Britse koninklijke familie, oud-president Bush van de

Verenigde Staten, Paus Johannes-Paulus II en Moeder Theresa.

-juni 1923 : aanvang funderingen

-februari 1924 : aanvang paalwerk

-juni 1925 : eerste steenlaag in de vestinggrachten

-oktober 1925 : eerstesteenlegging van de hal

-juni 1927 : afwerking

-24 juli 1927 : onthulling

De fundering voor de Menenpoort ligt op 12 meter (40 feet) diepte. In de grond

werden 500 pijlers geslagen die als grondversterking dienen.

Bij de opbouw werd gebruik gemaakt van 500 ton staal, 6000 ton steen en 11000

ton portlandcement. Het totale gewicht van de Menenpoort is 20000 ton. Ieder

pijler die de boog schraagt weegt 4 ton.

De hoogte van de poort meet van de grond tot leeuw of sarcofaag 25 meter (82

feet).

De totale breedte bedraagt ongeveer 31 meter (104 feet), de breedte van de

centrale hal is 20 meter (66 feet). De lengte van de poort is 42,5 meter ( 135 feet

en 6 inch). Elk namenpaneel is 9,15 meter hoog (30 feet).

Om van de centrale hal op de vestingen te geraken zijn er 52 trappen te

beklimmen.

In de talloze registers aangebracht op de panelen binnenin de Menenpoort, tegen

de muren van de trappen en onder de galerijen zijn bijna 55 000 namen in

gebeiteld. Dit zijn de namen van vermisten en niet-geïdentificeerden gestorven

vóór 15 augustus 1917.

In het Memorialregister bewaard in een kastje in de Menenpoort en eveneens bij

de C.W.G.C. kunnen de legereenheden worden opgezocht waar de vermisten deel

van uitmaakten.

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 13

5. Essex Farm cemetery:

Essex Farm Cemetery en de bunkers daar vlak naast, waar John McCrae zijn

beroemde gedicht "In Flanders Fields" schreef, behoren tot de best gekende

plekjes van de hele Ieperboog. Het herdenkingsmonument van de 49th (West-

Riding) Division op de aanpalende kanaaldijk wordt al veel minder bezocht. Dat

de hele kanaaldijk een van de indrukwekkende ‘retranchementen’ van de Franse

militaire architect Vauban was, en in WO1 ook opnieuw zo werd gebruikt, is al

helemaal niet (meer) bekend.

In de tijd van Vauban was het kanaal tussen Ieper en Fort Knokke de Noordgrens

van het Franse koninkrijk, de hoge dijk hielp om die grens te beschermen.

In de Eerste Wereldoorlog stonden boven op de dijk de kanonnen opgesteld van

de eerste Canadese artilleriebrigade, waarin John McCrae dokter was. Vanaf 1916

werden aan de voet van de verhoogde dijk tientallen betonnen schuilplaatsen

gebouwd door het Britse leger. Zij deden dienst als verbandplaats,

bataljonshoofdkwartier, overdekte artilleriestelling, opslagplaats enz.

Na de oorlog vonden de eerste burgers die naar de verwoeste frontstreek

terugkeerden in die betonnen schuilplaatsen een eerste onderdak. Sommige van

deze noodwoningen bleven jaren in gebruik.

In Flanders Fields

In Flanders Fields the poppies blow

Between the crosses, row on row,

That mark our place; and in the sky

The larks, still bravely singing, fly

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 14

Scarce heard amid the guns below

We are the Dead. Short days ago

We lived, felt dawn, saw sunset glow,

Loved, and were loved, and now we lie

In Flanders Fields

Take up our quarrel with the foe:

To you from failing hands we throw

The torch; be yours to hold it high.

If ye break faith with us who die

We shall not sleep, though poppies grow

In Flanders Fields

In Flanders Fields

Geen Vlaamse klaproos of ze bloeit

wel naast een kruis dat een verknoeid

bestaan markeert; en in de lucht

geen leeuwerik of zijn gerucht

verijlt wanneer een vuurmond loeit.

En wij zijn dood. Geen zon die gloeit,

geen lief dat onze zinnen boeit;

wij slaakten onze laatste zucht

in Vlaanderen.

De vijand die gij zo verfoeit:

hij worde door het vuur verschroeid

dat in u brandt. Maar als gij vlucht

maakt gij van ons een kille klucht

des doods, hoewel de klaproos groeit

in Vlaanderen.

(Nederlandse vertaling door Benno Barnard)

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 15

6. Monument gebroeders Van Raemdonck:

Symbool van broederliefde en zelfopoffering, afgebeeld op de beroemde

tekening van Joe English.

Het IJzerbedevaartcomité liet in 1933 een monument oprichten op de plaats waar

de broers Van Raemdonck sneuvelden.

Het monument werd ontworpen door kunstschilder Karel De Bondt (Afsnee aan

de Leie) die ook de ingangsdeur van de crypte van de IJzertoren ontwierp. Het

werk werd uitgevoerd door zijn broer Jan De Bondt.

Het vijf meter hoge, zeshoekige monument werd opgetrokken met brokken beton

van de Duitse stellingen van het Stampkot. In het werk zitten twee

ineengestrengelde kruisen als symbool van broederliefde verwerkt.

Het monument werd onthuld op zaterdag 19 augustus 1933, de dag vóór de 14de

IJzerbedevaart die aan de broers werd gewijd.

De druk bijgewoonde onthulling ging gepaard met een plechtigheid die

georganiseerd werd door de vrienden van het 24ste Linieregiment. Frans Van

Raemdoncks gedicht 'Lied van de dood' werd er voorgedragen.

Der zullen geen klokken liuen

hun droevigdooden-lied,

als ik zal vallen,dorstig,

int 't bloedig Yzergebied.

Mij zal er geen wagen voeren

noch volgen een zwarte stoet

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 16

van bleke mannen,gelijk men

bij Kristene menschen doet...

Der zullen geen vrienden komen,

en op mijn graf, noch kruis,

noch kronen,noch bloemen strooien.

'k Zal sterven zòò ver van huis....

Maar, als die droeve tijden,

van dwang en muiterij

voorbij zijn, én 't sedert maanden

gedaan is , en uit met mij:

dan zal er een zonne rijzen,

van vurig liefde rood....

dan zullen de klokken luien

voor hen, die ginds liggen , dood.

Dan zullen de klokken luien

een eeuwig verlossingslied.

Doch zij ,die ginder liggen,die zullen

't niet horen in 't yzergebied!

Frans Van Raemdonck

Op de herinneringsplaat staan de namen van de twee broers vermeld en ook Amé

(verkeerderlijk gespeld als AIME) Fiévez, die op het zelfde ogenblik op dezelfde

plaats sneuvelde.

Op zondag 28 juni 1987

werd aan het monument

een gedenkplaat ter ere

van Clemens De

Landtsheer, neef van de

twee broers, onthuld.

De twee broers Van

Raemdonck en Amé Fiévez

werden op 13 april 1917,

19 dagen na hun dood, in

een ondiepe obusput begraven. De plaats situeerde zich toen in niemandsland en

repatriëring was toen onmogelijk. Op het graf werden drie naamloze kruisjes

geplaatst. Kort daarop verwijderden de Duitsers er twee.

Het terrein bleef nog maanden het strijdtoneel. Artilleriebeschietingen woelden

het volledig om. In september 1917 werd het veroverd door de Belgen. De

stoffelijke overschotten van de drie werden verzameld en herbegraven.

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 17

In september 1918 plaatsten makkers

van de 6de Compagnie van het 24ste

Linieregiment een stenen kruis in de

vorm van een boom met afgehouwen

takken op de rustplaats. Daarrond

kwam een houten omheining. De zerk

bleef er staan tot hij in 1933 door het

huidige monument werd vervangen.

Daarna werd de zerk overgebracht naar

de crypte van de IJzertoren en geplaatst

voor de grafkamer van de twee broers.

Bij de dynamitering van de IJzertoren

op 16 maart 1946 werd hij vernield en

bij de opruiming enkele jaren later niet

meer teruggevonden.

Op 29 oktober 1919 werd het graf

opengelegd met de bedoeling de

stoffelijke resten later te repatriëren. Van de drie lijken trof men enkel nog wat

resten aan : vier schoenen met voeten en kousen, een schedel, een dij- en een

heupbeen en enkele kleinere beenderen. Identificatie was volkomen uitgesloten.

Daarop besloot men de resten te laten waar ze waren en geen aanvraag te doen

om ze naar hun geboortedorp terug te brengen.

In 1924 werden de lijkresten van de broers Van Raemdonck

en Fiévez op bevel van de militaire overheid ontgraven, in

één kist gedeponeerd en overgebracht naar de Belgische

militaire begraafplaats van Westvleteren. De kist werd

bijgezet onder de middelste van de drie officiële grafzerken.

Op 13 augustus 1932 worden de gezamenlijke resten van de

twee broers en Fiévez ontgraven. Een week later (21

augustus 1932) worden zij tijdens de 13de IJzerbedevaart

naar de crypte van de IJzertoren overgebracht, samen met de

stoffelijke overschotten van zes andere IJzersymbolen :

Renaat De Rudder, Joe English, Firmin Deprez, Frans Kusters, Hubert Willems en

Frans Van Der Linden.

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 18

7. Dodengang:

Deze smalle strook grond langs de IJzer heeft een heel bijzondere betekenis. Hier

ligt immers het laatst bewaarde stuk van het Belgische front uit de Eerste

Wereldoorlog: de Dodengang. Dit initiatief van de Minister van Landverdediging

heeft als doel de vrijwaring en de waardering van het historisch patrimonium. Dit

patrimonium moet aan de jonge generaties de boodschap “herdenken is aan

vrede werken” meegeven.

Deze uitzonderlijke site is ook een plaats van menselijk lijden. Duizenden soldaten

hebben in dit drassige land een loopgravenoorlog uitgevochten waar geen einde

aan leek te komen. Een te groot aantal hebben er hun leven verloren om onze

vrijheden te verdedigen.

Het Belgische leger komt midden oktober 1914 doodvermoeid in de IJzervlakte

aan. De Opperbevelhebber, Koning Albert I, vraagt aan zijn soldaten hier stand te

houden in een ultieme poging om een stuk Belgische bodem te vrijwaren van

Duitse bezetting. Het Belgische Commando besluit de IJzervlakte te laten

overstromen, om zo de Duitse opmars te stoppen. Deze ingreep slaagt. Het

stijgende water dwingt de vechtende legers om op te houden met grootscheepse

doorbraakpogingen. De bewegingsoorlog loopt vast in een loopgravenoorlog. De

Duitsers blijven in de buurt van de IJzer, de Belgen nemen stelling achter de

spoorwegdijk Nieuwpoort-Diksmuide. Tussen hen is er enkel water en moeras.

De Duitsers merken dat de petroleumtanks op de linkeroever van de IJzer een

uitkijk bieden over de Belgische troepen. Waarnemers met verrekijkers,

mitrailleurs en scherpschutters nemen er onmiddellijk plaats. Het Belgische

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 19

Commando wil absoluut de petroleumtanks terug veroveren. Begin mei 1915

grijpt het de kans maar de stormloop doorheen de drassige polders mislukt

jammerlijk. Vele soldaten verliezen het leven door het vuur van de Duitse

mitrailleurs. Er moet een oplossing gevonden worden die meer kansen op succes

biedt.

Even ten zuiden van de petroleumtanks nemen de Belgen stelling achter de

loopgraven die de spoorweg Nieuwpoort-Diksmuide met de linkeroever van de

IJzer verbinden. De Belgen bezetten zelfs enkele voorposten op de rechteroever

die in handen van de Duitsers zijn. Deze laatsten bezetten ook de stad Diksmuide.

Aan dit front is de vijand overal en het is onontbeerlijk te schuilen in loopgraven

om zich te beschermen tegen kogels en granaatscherven. Loopgraven worden

niet gegraven maar ‘s nachts opgebouwd met zandzakken, hout of ander

materiaal.

De Belgen willen ten alle prijzen de petroleumtanks bezetten om hun stellingen te

beveiligen. Generaal Jacques beslist dan een naderingsloopgraaf te graven in de

dijk van de linkeroever van de IJzer. Het werk van lange adem begint op 18 mei

1915. De soldaten winnen zes meter per dag. Elke dag brengt hen dichter bij de

vijand. De Duitsers blijken hetzelfde idee te hebben en graven zuidwaarts

doorheen de IJzerdijk. Dit manoeuvre moet eindigen op een fatale botsing tussen

de twee vijanden. De Duitsers willen hun voordeel niet verliezen en gaan

verwoed tekeer om de Belgen terug te drijven. De Duitse artillerie bombardeert

de Belgische loopgraven onophoudelijk, doodt talrijke soldaten en richt schade

aan die iedere nacht hersteld moet worden om verdedigbare stellingen te

behouden voor de volgende dag. Alle soldaten weten dat de vijand op enkele

tientallen meter zit te wachten. Er wordt gevochten met geweer en granaat maar

ook met blanke wapens. Gewonden wegbrengen is bijzonder moeilijk en

gevaarlijk. De brancardiers kunnen niet rechtop staan in de loopgraaf zonder

neergeschoten te worden. Ze moeten de slachtoffers doorheen de loopgraven

slepen en trachten bij de eerste verbandplaats te geraken waar een geneesheer

aanwezig is.

De Boyau (slang) de l’Yser zoals hij in het begin op de stafkaarten werd

ingeschreven, verandert van naam. De Belgische soldaten van de verschillende

eenheden die er zijn geweest, herdopen hem tot Boyau de la Mort (Dodengang),

een naam die de loopgraaf heeft verdiend. De stafofficieren nemen de nieuwe

naam over en vermelden hem voortaan op de kaarten.

Als de meest noordelijke stelling rond Diksmuide is de Dodengang nu heel

belangrijk geworden. Zowel de Belgen als de Duitsers beseffen dat deze uithoek

één van de weinige plaatsen is waar een grootscheepse aanval de defensie van de

tegenstander kan ontwrichten. Vandaar dat zowel de Belgen als de Duitsers hier

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 20

zorgen voor een grote dichtheid aan bunkers, loopgraven, artillerie en infanterie.

Ondertussen worden de petroleumtanks door Belgische kanonnen herleid tot een

schroothoop. Het is niet meer nodig ze te veroveren. Om de nachtelijke Duitse

overvallen te doen stoppen, laat de genie van de 3de Legerdivisie in oktober 1915

de dijk die de IJzer van de overstroomde polders scheidt in de lucht vliegen. Het

water vult onmiddellijk de gevormde krater en scheidt voortaan de Belgische en

Duitse voorposten.

Het nachtelijke opbouwwerk van de loopgraven wordt ijverig voortgezet en zal

nooit stoppen. De hele Dodengang wordt voortdurend versterkt met zandzakken.

De stelling wordt ook sterk verbreed. Er komt een gevechtsloopgraaf dichtbij de

IJzer en meteen daarachter een steunloopgraaf om bevoorrading en versterking

mogelijk te maken. Gekwetsten en doden worden eveneens langs die weg uit de

stelling geëvacueerd. Om de aan- en afvoer van zwaarder materieel zoals

mitrailleurs, loopgraafmortieren en de nodige munitie toe te laten, rijden door de

steunloopgraaf wagens over een spoorlijntje van veertig centimeter breed. De

soldaten zijn zeer tevreden met deze verbeteringen die hun bevoorrading

vergemakkelijken.

In de loop van 1916 bouwt men aan de ingang van de Dodengang de

Ruiterschans. Deze constructie zit letterlijk "te paard" op de bestaande loopgraaf

en steekt verscheidene meters boven het landschap uit. Het is een waar fort van

zandzakken op twee niveaus: mitrailleurs die in staat zijn de hele omgeving te

bestrijken op het hoogste niveau en schuilplaatsen voor de soldaten en het

materieel op het laagste niveau. Deze unieke stelling aan het front van de IJzer is

vrijwel onneembaar. Ze draagt in grote mate bij tot het blokkeren van het front in

deze sector.

Nu beide partijen het voorlopig hebben opgegeven om hier terrein te winnen,

wordt het veel rustiger in de buurt van de Dodengang. Maar de kans op een

bombardement is permanent aanwezig. Voor de Belgische soldaten blijft de

situatie bijzonder gevaarlijk.

Het gruwelijkste wapen ingezet aan het front van de IJzer is gifgas. Granaten,

gevuld met mosterdgas, worden door de Duitsers naar de Belgische stellingen

geschoten. Ze verspreiden hun kleverige inhoud, die langzaam verdampt. Wie het

product per ongeluk aanraakt, krijgt verschrikkelijke brandwonden. Ogen en

longen worden aangetast. Men weet nooit op voorhand of een granaat al dan

niet gevuld is met gas. Daarom moeten de soldaten steeds hun gasmasker

opzetten. Dat is voor de soldaten zenuwslopend. Om het hoofd te bieden aan de

steeds langer wordende gevaarlijke periodes zijn voor iedere soldaat in de

Dodengang twee gasmaskers voorzien.

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 21

Aan de kop van de loopgraven worden prikkeldraad, traliewerk, observatieposten

en bunkers met schietposities aangelegd om elke verrassingsaanval van de

Duitsers te breken. De soldaten noemen het niet voor niets “de muizenval”.

Op 15 oktober 1918 dwingt het grote eindoffensief de Duitsers om zich terug te

trekken. Op 11 november 1918 gaat de wapenstilstand in. De Belgische soldaten

verlaten nu definitief de Dodengang en lopen een laatste keer door de

loopgraven waar zoveel van hun kameraden om het leven zijn gekomen.

Na de Eerste Wereldoorlog wordt in West-Vlaanderen meteen begonnen met de

opruiming. Enkele plaatsen hebben een bijzondere emotionele waarde en

worden bewaard als herdenkingsoord. Dat is zo voor de Dodengang. Het

slagveldtoerisme komt op gang. Talrijke burgers komen het vroegere front

bezoeken.

Loopgraven hebben het nadeel dat ze grotendeels opgebouwd zijn uit natuurlijke

materialen. De erosie doet zijn werk. Het hout rot weg, zandzakken vergaan en

wanden storten in. In 1924 laat het Ministerie van Openbare Werken de

Dodengang opnieuw aanleggen. Het jaagpad op de dijk, de plaats waar de

soldaten in 1915 zijn beginnen graven, moet weer bruikbaar worden om de

scheepvaart op de IJzer mogelijk te maken. Deze werken zijn meteen de

gelegenheid om de jutezandzakken te vervangen door zakken gevuld met

cement. Deze vervanging waarborgt uiteraard een langere levensduur aan de site

maar voortaan is er enige verbeelding nodig om zich de oude inrichting voor te

stellen. De Touring Club van België zorgt ervoor dat de site in stand wordt

gehouden en belet in 1927 de afbraak om een weg aan te leggen. Tot in 1940

neemt het Belgische Leger onderhoud en bewaking van het terrein op zich.

De Tweede Wereldoorlog vaagt de herinnering aan de Eerste in belangrijke mate

weg. De meeste na 1918 bewaarde sites zijn ondertussen verdwenen. De

Dodengang is de uitzondering op de regel. Na de Tweede Wereldoorlog neemt de

Touring Club van België de site opnieuw onder haar hoede. Het Belgische Leger

levert nog altijd zijn steun en het 11de Bataljon Genie levert mankracht en

materialen voor de restauratiewerken die regelmatig uitgevoerd worden.

Op 2 juni 1992 wordt de unieke waarde van de site officieel erkend door een

Besluit van de Minister van Verkeer. De Dodengang wordt beschermd door de

“bescherming van monumenten, stads- en dorpsgezichten”.

De federale regering beslist op 15 mei 1994 dat het Ministerie van

Landsverdediging opnieuw verantwoordelijk wordt voor het beheer van de

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 22

Dodengang. Vanaf 1995 voert het 11de Bataljon Genie belangrijke

restauratiewerken uit in de loopgraven langs de IJzer. Gezien de slechte staat van

het gebouw van de site wordt in 2002 een nieuw gebouw opgericht en op 31

maart 2004 door de Minister van Landsverdediging ingehuldigd. Dit gebouw laat

toe de loopgravenoorlog en het lijden van de soldaten op een boeiende manier te

tonen.

8. IJzertoren:

In augustus 1916 werd aan het Belgische front het Comité voor Heldenhulde

opgericht, om op het graf van de Vlaamse gesneuvelden een eenvoudige maar

betekenisvolle grafsteen te kunnen plaatsen. De Brugse kunstenaar Joe English

tekende een Keltisch geïnspireerd kruis met de beginletters AVV-VVK, volgens de

leuze van de katholieke Vlaamse studenten, en de opwiekende blauwvoet

(afbeelding van een vogel) als symbool van de Vlaamse studentenbeweging.

Ongeveer 800 dergelijke grafstenen werden opgericht.

In 1923 besloot de regering op alle Belgische graven een

officiële steen te zetten. Het “comité der Jaarlijkse Bedevaart

naar de Graven van de IJzer” vatte het plan op om bij de IJzer

een terrein aan te kopen waarop een reusachtig kruis zou

komen met daarrond de heldenhuldezerkjes. In 1924 kocht het comité een stuk

grond waar in 1914-1918 een Belgische stelling lag tegenover de beruchte Duitse

post in de minoterie (bloemmolen). Vanaf dat jaar zou daar de jaarlijkse

bedevaart plaatshebben.

Op 26 mei 1925 werden door de Dienst der Militaire Grafstenen meer dan 500

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 23

heldenzerkjes verbrijzeld om er grintwegen mee te funderen. Nu besloot het

comité een hoog IJzerkruis op te richten om daarin de overgebleven zerkjes in te

metselen. Die toren zou een huldemonument zijn voor de Vlaamse frontsoldaat

en een eerherstel voor de Vlaamse gesneuvelden. In 1928 begon de bouw van de

toren. Hij werd op 24 augustus 1930 ingewijd bij de incidentrijke elfde

IJzerbedevaart. Als vredesmonument werd op de IJzertoren in vier talen de tekst

“Nooit meer oorlog” aangebracht.

Ondertussen kregen negen IJzersymbolen een graf in de crypte : Edward en Frans

Van Raemdonck, Firmin Deprez, Frans Kusters, Joe English, Frans Van Der Linden,

Bert Willems, Renaat De Rudder en Juul De Winde. Ook het stoffelijk overschot

van de Waalse korporaal Amé Fiévez zou zich hier bevinden. Fiévez kreeg ook een

grafzerk op de militaire begraafplaats van Westvleteren.

In de crypte hangt het doorschoten kruis van Nieuwpoort en staat de steen van

Merkem met de tekst “Hier ons bloed wanneer ons recht”.

Na de Tweede Wereldoorlog, in de sfeer van de anti-Vlaamse repressie, werd de

IJzertoren in 1945 beschadigd en in de nacht van 15 op 16 maart door

‘onbekenden’ vakkundig opgeblazen. Op de crypte van de verwoeste toren

verrees in 1948 een bescheiden huldekruis met de beginletters AVV-VVK en de

blauwvoet. In 1950 bouwde men met de brokstukken de Paxpoort. Aan de

hoeken ervan staan de herstelde beelden van Edward en Frans Van Raemdonck,

Renaat De Rudder, Joe English en Frans Van Der Linden met Lode De Boninge.

Vanaf 1952 verrees honderd meter verder de nieuwe IJzertoren, nu 85 meter

hoog in plaats van vijftig. De crypte werd in 1958 ingewijd, de toren in 1965.

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 24

9. Duitse begraafplaats Vladslo:

In het Praatbos hadden de Duitsers een verbandpost. Daar ontstond het

Soldatenfriedhof Vladslo. Na de Eerste Wereldoorlog werd het uitgebreid en sinds

1957-1958 is het een verzamelbegraafplaats zoals die in Langemark en in Menen.

Bijna 22.000 graven werden naar hier overgebracht vanuit 61 Belgische plaatsen.

Onder de eiken rusten 25.638 Duitse doden. De eindeloze rijen platte, grijze

grafstenen in het grasveld en vooral het 'Treurende ouderpaar' van de Duitse

beeldhouwster Käthe Kollwitz, maken dit tot een van de indringendste militaire

begraafplaatsen. Hier geen helden, geen roem. Alleen een veelzeggende stilte. Op

een van de platen voor het beeld vindt men de naam van de Musketier Peter

Kollwitz terug : de zoon van het 'Treurende Ouderpaar'.

Peter Kollwitz was de tweede zoon van Karl en Käthe Kollwitz. Hij sneuvelde op

18-jarige leeftijd op 23 oktober 1914.

Reeds een week na zijn dood groeide bij moeder Käthe het plan om een

gedenksteen te ontwerpen voor haar zoon. In de loop van de jaren ontwierp ze

verscheidene werken die in 1932 uiteindelijk zouden leiden tot de beelden van

'Het treurende ouderpaar'. De beelden werden uitgevoerd naar haar ontwerp.

Links knielt de vader met al zijn opgekropt mannelijk leed : met ingevallen

wangen en een verbeten trek om de mond, de armen krampachtig om het

lichaam geslagen, neerblikkend op de duizenden graven, waaronder dat van zijn

zoon Peter.

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 25

Rechts knielt de moeder, Käthe Kollwitz zelf : voorovergebogen en met de

rechterhand de wijde mantel dicht tegen haar wang aandrukkend : één en al innig

verdriet en liefde.

Kätes kleinzoon Peter sneuvelde in 1942 in Rusland.

Käthe stierf te Moritzburg op 22 april 1945.

10. Belgische begraafplaats te Houthulst:

Op de Belgische militaire begraafplaats van Houthulst liggen 1723 Belgische en 81

Italiaanse doden begraven. De Italianen waren krijgsgevangenen in het Duitse

leger. Zij moesten o.a. munitie via de smalspoorlijnen aanvoeren. Velen stierven

in die situatie onder het vuur van hun geallieerde bondgenoten. Ze liggen

achteraan op de begraafplaats tegen de bosrand begraven.

De meeste Belgen stierven in de nabije omgeving tijdens het eindoffensief dat

begon op 28 september 1918.

Deze begraafplaats werd na 1923 (na ruiming van springstoffen en bij het begin

van de herbebossing) in een stervorm aangelegd en heeft een oppervlakte van 5

ha 24 a.

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 26

11. Tyne Cote cemetery en Passendale:

'Tyne Cot(tage)' was de naam die door het Britse leger werd gegeven aan een

schuurtje dat stond te midden van een vijf- of zestal 'pillboxes' (bunkers). Het

werd door de 3rd Australian Division veroverd op 4 oktober 1917.

De middelste van deze pillboxes was ongebruikelijk groot en werd na de

verovering ingericht als een Advanced Dressing Station (vooruitgeschoven

hulppost). Van 6 oktober tot eind maart 1918 werden er 343 bijzettingen verricht

langs weerszijden van de bunker door de 50th (Northumbrian) en de 33rd

Divisions en door 2 Canadese eenheden. Van 13 april tot 28 september was het

terrein weer in vijandelijke handen. Toen werd het door Belgische troepen

heroverd.

Na de oorlog werd de begraafplaats uitgebreid door de concentratie van

geïsoleerde graven van de slagvelden rond Langemark en Passendale en door de

ontruiming en overbrenging van kleinere begraafplaatsen. Nu is het de grootste

Commonwealthbegraafplaats ter wereld. Er worden 11952 Commonealthdoden

en 4 doden van een andere nationaliteit herdacht. Meer dan 8300 daarvan zijn

niet-geïdentificeerden.

De begraafplaats heeft een oppervlakte van 34941 m² .

Op de centrale pillbox werd het Cross of sacrifice opgericht. Twee andere bunkers

bevinden zich aan de voorzijde van de begraafplaats, twee andere bevinden zich

onder de paviljoenen langs weerszijden van de vermistenmuur achteraan.

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 27

De oostelijke blokken zijn in een halfcirkelvorm aangelegd met paden die naar het

kruis toe leiden. Het hoge silexmuur van 152 meter lang sluit de oostkant van de

begraafplaats af. Op deze muur staan ook de namen van bijna 35000 militairen

uit het Verenigd Koninkrijk en Nieuw-Zeeland die sneuvelden in de Ypres Salient

in 1917-1918 en die vermist of niet-geïdentificeerd zijn.

Bijzettingen (Commonwealth War Graves Commission) :

Verenigd Koninkrijk : 8961

Canada : 1011

Australië : 1368

Nieuw-Zeeland : 520

Zuid-Afrika : 90

Andere Commonwealth : 2

Totaal Commonwealth : 11952

Andere nationaliteiten : 4

De Derde Slag om Ieper, ook bekend als de Slag om Passendale (internationaal bekend als Passchendaele), was één van de grootste (zinloze) veldslagen die in 1917 tijdens de Eerste Wereldoorlog door Britse, ANZAC (Australian and New Zealand Army Corps) en Canadese troepen enerzijds en het Duitse leger anderzijds werd uitgevochten.

Op 31 juli 1917 begon de Britse veldmaarschalk sir Douglas Haig aan zijn Derde Slag om Ieper om de Duitsers de genadestoot toe te brengen. Zijn plannen, die hij ondanks tegenwerking van de Britse premier David Lloyd George wist door te zetten, bestonden erin het Duitse 4e leger van generaal Sixt von Arnim ten val te brengen, langs de kust op te rukken en noordwaarts richting Oostende en Zeebrugge te trekken om de havens, en in die tijd verkeerdelijk aangezien voor de gevaarlijkste Duitse onderzeebootbases, te heroveren.

Daarvoor liet hij het Britse 5e leger in de richting van Pilkem aanvallen over de ietwat hogere waterscheiding, in het noordwesten gesteund door het Franse 1e leger en in het zuiden door het Britse 2e leger. Voor het eerst werd een groot aantal tanks ingezet. De Duitsers waren op de hoogte van de plannen en trokken een grote hoeveelheid artillerie en reserves bij de frontsector samen. Ze legden zes hoofdweerstandslijnen aan met een totale diepte van tien kilometer. Omdat het voorjaarsoffensief van de Franse generaal Robert Nivelle was mislukt en daardoor het moreel was gebroken, waren de Fransen niet in staat de Britten daadwerkelijk te ondersteunen. Daardoor hadden de geallieerden niet het numerieke overwicht dat nodig was voor een doorbraak.

Op 31 juli begon het aanhoudend te regenen en de volgende dag had iedereen de hoop al opgegeven. De Britse artilleriebombardementen met 3019 kanonnen verstoorden de afwatering, maar de meeste Duitse kazematten bleven intact. De troepen kwamen nergens vooruit door de modder en op 2 augustus 1917, na een

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 28

opmars van maximaal twee kilometer, lag het offensief stil. Duitse tegenaanvallen dreven de Britten weer gedeeltelijk terug. Pas op 16 augustus 1917 werd de opmars hervat. Het Britse 5e leger viel meer naar het noorden Langemark aan, maar stuitte op een hardnekkige verdediging. Die maand beliepen de verliezen aan doden en gewonden ongeveer 75.000 geallieerden en 50.000 Duitsers. De Britse pers werd eerst wijsgemaakt dat een grote overwinning was behaald. Toen echter bleek hoeveel gewonden er naar de Britse hospitalen werd gebracht, viel de mislukking niet langer te verbergen en stortte aan het thuisfront het moreel in.

Een maand later, na een gevechtspauze tijdens een periode van warm weer die de grond opdroogde, viel het Britse 2e leger van generaal Herbert Plumer aan op de heuvelrug ten oosten van Ieper. Hij koos voor een methodische aanval over een smal front, begeleid door gordijnvuur. De concentratie aan manschappen en artillerie was zo groot dat de voorste Duitse linie weggevaagd werd.

Tot 25 september 1917 streed hij zo bij de steenweg Ieper-Menen. Beide zijden verloren zo'n 20.000 man. De verliesverhouding verbeterde voor de Britten, maar de terreinwinst was slechts 1000 meter. Op 26 september 1917 verloor het geallieerde leger 17.000 manschappen bij de verovering van het Polygoonbos. Plumer eindigde het offensief op 4 oktober 1917 met de verovering van Broodseinde. Dit kostte 26.000 geallieerde soldaten het leven. De Duitse verliezen waren even groot.

Ondertussen raakte het Duitse opperbevel sterk verontrust. Omdat het artillerievuur alle Duitse eenheden uitdunde had het Duitse leger in Vlaanderen in feite de helft van zijn gevechtskracht verloren. De divisies verloren hun samenhang toen zelfs bij de kleinste eenheden nog een derde van de manschappen werd uitgeschakeld. De Duitsers overwogen zich terug te trekken en besloten de laatste linies niet meer ten koste van alles te heroveren.

Van 4 oktober tot 9 oktober 1917 was het de beurt aan de Australiërs om bij Tyne Cot aan te vallen. Ze werden echter door het noodweer gehinderd, voortdurende slagregens maakten het terrein volledig onbegaanbaar. De omstandigheden waaronder nu gevochten werd, behoren tot de slechtste uit de wereldgeschiedenis. Generaals aan beide zijden beschreven het terrein als een hel op aarde. De offensieven werden echter niet afgelast. De helft van het terrein bestond nu uit modder waar men slechts kon lopen door er plankieren aan te leggen; de andere helft was water waarin duizenden halfvergane lijken ronddreven. Gewonden waren reddeloos verloren en zakten in het slijk weg.

Het was dan ook niet verwonderlijk dat de Australiërs geen noemenswaardige vooruitgang boekten, ondanks een verlies van 13.000 man. Ze veroverden echter toch nog de eerste Duitse frontlinie en de daaromheen liggende kazematten en bunkers.

Veldmaarschalk Haig bleef vastbesloten om bij Ieper vóór de winter tot een doorbraak te komen. Op 12 oktober 1917 viel hij Passendale aan, maar zonder succes. Opnieuw verloor men zo'n 13.000 man. Omdat er geen vooruitgang werd

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 29

geboekt, bleven duizenden gewonden stervend in het niemandsland achter. Op 14 oktober stonden de Duitsers toe dat lijken en gewonden opgehaald werden. Op 26 oktober 1917 probeerden de Canadese korpsen het opnieuw maar hun opmars was traag door de modder en het Duitse gifgas.

Op 6 november 1917 leek er aan de Derde Slag om Ieper een eind te komen, toen Passendale viel, op dat moment niet meer dan een rode vlek in de modder. De volgende dag bezocht voor het eerst een stafofficier, luitenant-generaal Launcelot Kiggell, in een auto het front. Hij barstte in tranen uit en mompelde: Good God, did we really send men to fight in that? Het antwoord was: It's worse further up on....

De totale Britse verliezen aan het Westelijk Front tussen 31 juli en 1 december bedroegen 448.614 man aan doden, gewonden, zieken, deserteurs, vermisten en krijgsgevangenen, waaronder 244.897 aan de frontsector. De totale Duitse verliezen in Vlaanderen gedurende dezelfde periode bedroegen 270.710 man. Bij de Fransen vielen ongeveer 8500 doden, de overige verliezen zijn niet bekend. De totale verliezen door dit offensief aan beide zijden bij elkaar optellend komen we aan ruwweg 450.000 man. Dit is een overweldigend aantal slachtoffers in verhouding tot de slechts acht kilometer die het front verschoven is, maar helaas geen uitzondering in deze oorlog.

Sir Douglas Haig kreeg de schuld omdat hij niet de gewenste doorbraak kon forceren. Hij dacht dat de Duitse troepen op instorten stonden en wilde daarom niet opgeven. Hij bleef echter aan als Brits opperbevelhebber in Frankrijk.

Met deze slag werd het hoofddoel bereikt om een belangrijk deel van het Duitse leger door de Britse artillerie uit te schakelen. Het was eigenlijk een geplande uitputtingsslag, waarbij de optimistische doelstellingen van Haig maar een voorwendsel waren om de onwillige politici over te halen. Desalniettemin geldt de slag tegenwoordig, meer nog dan de Slag om de Somme, als hét voorbeeld van een zinloze aanval.

De slag was afgelopen op 10 november 1917. Behalve de uitputting van het Duitse leger had de slag vooral negatieve effecten aan de zijde van het bondgenootschap. De nu gevormde uitstulping in het front bij Passendale was eigenlijk onverdedigbaar en de Canadezen, die haar gedurende de winter desalniettemin behielden, leden daarbij verschrikkelijke verliezen door Duits vuur. De politici waren verontwaardigd over de slachting en weigerden versterkingen naar het front in Vlaanderen te sturen. Daardoor werd het Britse leger erg kwetsbaar bij het Duitse voorjaarsoffensief. In april 1918 ging alle terreinwinst weer in korte tijd verloren in de Vierde Slag om Ieper.

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 30

5. Praktische informatie

De vluchten vertrekken vanuit de luchthaven van Wevelgem-Kortrijk en

kunnen op vraag van de klant uitgevoerd worden op een dag naar keuze

tijdens de week of het weekend.

Er wordt op vraag van de klant gegidst in het Nederlands of in het Engels.

Alfa Flight houdt zich strikt aan alle wettelijke regelingen rond luchtdopen. Zo

is de maximum duur van een frontvlucht beperkt tot 60 minuten.

Alle interne afspraken rond luchtdopen zijn beschreven in de “Alfa Flight

manual voor luchtdopen” en ligt ter inzage in ons kantoor te Wevelgem.

Op vraag van de klant bieden wij door-to-door-service aan toeristen. Op

aanvraag halen wij klanten op aan hun hotel of B&B en brengen hen na de

frontvlucht terug.

Na de vlucht is er de mogelijkheid om een geleid bezoek te brengen aan het

museum van de Flanders Aviation Society op de site van de luchthaven.

Zoals vaak kan het weer een spelbreker zijn. De eindbeslissing wordt door de

piloot genomen op basis van de interne afspraken uit de manual en de

wettelijke minima voor luchtdopen. Daardoor kan een vlucht verplaatst of

geannuleerd worden. Indien de vlucht niet kan doorgaan wordt er van de

klant geen betaling of schadevergoeding gevraagd.

Vluchten worden voor de aanvang afgerekend in het kantoor te Wevelgem.

De prijs voor een frontvlucht van 60 minuten is €285 (€95 per persoon) met

maximum 3 passagiers.

ALFA FLIGHT bvba Frontvluchten@alfaflight 31

6. Contactgegevens

Alfa Flight bvba www.alfa flight.be

www.battlefieldflights.com

www.frontvluchten.be

info@alfaflight.be

Kantoor en operationele basis: Luchthavenstraat 1PB11b

8560 Wevelgem

Hoofdkantoor: Herlegemstraat 30-36

9070 Destelbergen

Piloten: Raemdonck Danny

0496/62.62.10

danny.raemdonck@telenet.be

Smits Anneleen

0475/70.76.38

anneleen.smits@telenet.be

Accountable manager: De Wulf Maarten

0475/84.18.79

maarten.dewulf@alfa-gent.be