Fonemisch bewustzijn & Letterkennis in groep 1 en 2

Mariët Förrer

een goede leesstart

Boodschap

Besteed in groep 1 en 2 gericht aandacht aan:

Fonologisch bewustzijn Fonemisch bewustzijn Letterkennis

een goede leesstart

Een goede leesstart

Mondelinge taalvaardigheid Fonologisch bewustzijn, in het

bijzonder: Fonemisch bewustzijn Letterkennis

Deze vaardigheden zijn nodig voor het verwerven van het alfabetisch principe.

een goede leesstart

Doorgaande leeslijn

Spraakontwikkeling: techniek

◊Mondelinge taalvaardigheid◊Fonemisch bewustzijn en

letterkennis◊Leren lezen◊Voortgezet technisch lezen◊Begrijpend lezen

+ Woordenschat

+ Positieve ervaringen met mondelinge en schriftelijke taal

een goede leesstart

Tussendoelen Beginnende geletterdheid groep 1 en 2

Boekoriëntatie Verhaalbegrip Functies van geschreven taal Relatie gesproken - geschreven taal Taalbewustzijn Alfabetisch principe Functioneel ‘schrijven’ en ‘lezen’

een goede leesstart

Taalbewustzijn

WoordbewustzijnVrachtwagen is langer dan trein

Fonologisch bewustzijn (v.a. 3 jaar)Zon zit ook in zonnebloem

Fonemisch bewustzijn (groep 1,2,3)Molen begint met mijn letter

Alfabetisch principeklank - letterkoppeling

een goede leesstartVaardigheden fonologisch

en fonemisch bewustzijn goed luisteren rijmen bewustzijn van zinnen en woorden bewustzijn van lettergrepen sorteren van klanken op beginklank isoleren van klanken synthetiseren van klanken analyseren van klanken klanken weglaten, toevoegen of

vervangen letters kunnen benoemen

een goede leesstart

CPS aanpak

Doelen Tijd + extra tijd voor risicoleerlingen Aanbod Effectieve instructie Differentiatie (convergent) Monitoren van de ontwikkeling van

leerlingen

een goede leesstart

Doelen eind groep 2

Voldoende mondelinge spreekvaardigheid

Fonemisch bewustzijn: auditieve synthese, auditieve analyse

Letterkennis (kunnen benoemen): 15 letters

Woordenschat

een goede leesstart

Tijd voor taal in groep 1&2

5 uur per week: Dagelijks een kwaliteitsuur doelgerichte taalactiviteiten

Risicokinderen 60-90 minuten per week extra intensieve begeleiding

Fonemisch bewustzijnGrote groep 3-5 x 15 min. Kleine groep 3-5 X 15 min. extra

een goede leesstart

Methoden en Materialen

Werkmap Fonemisch bewustzijn

Kinderklanken Wat zeg je? Spreekbeeld Schatkist Leeshuis Piramide Ik & Ko

Computer: Schatkist lezen Leescircus Klankie Bouw!

Taalpoppen Lettermuur Lettergroeiboekje

een goede leesstart

Effectieve werkwijze

De leerkracht maakt het verschil! Doelgericht & systematisch + Aangrijpen van leermomenten Speels, plezierig en interactief Betekenisvolle context Aandacht voor het schrijven van

letters: invented spelling

een goede leesstart

Invented spelling

Dagelijkse schrijfactiviteiten door kinderen

Meer inzicht in de relatie tussen letters en klanken in woorden

Het gaat niet om een juiste spelling

een goede leesstartDifferentiatie: Wie zijn de

risicoleerlingen in groep 1 en 2?

Leerlingen met geringe mondelinge taalvaardigheid / spraaktaalproblemen

Leerlingen die geen belangstelling hebben voor taalspelletjes en letters

Tweetaligen: verschillen in klank - betekenis

een goede leesstart

Differentiatie: Wat maakt het verschil voor de risico- leerlingen in groep 1 en 2?

Vroegtijdig signaleren: Niet afwachten maar aanbieden

De leerkracht doet ertoe! Dagelijkse instructie en begeleiding in een kleine groep

Geen andere aanpak, maar aanpak intensiveren

Extra tijd per week Samenwerking met ouders Zo nodig: Inschakelen deskundigen

een goede leesstart

VoorschotbenaderingAnneke Smits

Combinatie van foneembewustzijn en letters:auditieve analyse/synthese + letterklankkoppeling

Dagelijks invented spelling Kleine groepjes met begeleiding Positieve ervaring Drie fasen

een goede leesstart

Fase 1 identificatie van fonemen/letters

Beperkt aantal letters (6-10):letters die functioneel zijn voor het kind (eigen naam), letters groep 3, kun je er woordjes mee maken?

Letterboeken Presentatie van de letter op

verschillende manieren Nog geen eisen stellen aan het

benoemen

een goede leesstart

Fase 2 manipulatie van fonemen/letters

Oefenen van analyse en synthese, ondersteund met lettersGeschikt hiervoor:Drietal www.leeslijn.nlSpreekbeeld www.ggdrivierenland.nl

een goede leesstart

Fase 3 aanlerenklank-tekenkoppeling

Alfabet en letterboeken

Spreekbeeld Tekeningen en

klankgebaren Klankie Activiteiten rond

letters Lettermuur Lettertafel Letterboekjes Lettergroeiboek

Neem de tijd: per letter minstens een week

Speels houden Niet ‘overhoren’ Tempo van

benoemen bij kleuters niet belangrijk

een goede leesstart

Monitoring: volgen van de ontwikkeling

Goede intake bij start op school Toetsen en observeren in groep 1

en 2

Wat betekenen de verzamelde gegevens voor ons onderwijs?

een goede leesstart

Mariët Förrer

m.forrer@cps.nl