'Anders omgaan met water'Provincie Noord-Holland is op zoek naar lokaal ontwikkelde en breedondersteunde plannen met een frisse kijk op water. De MilieufederatieNoord-Holland wil, als spil in het lokale groene netwerk, een bijdrageleveren aan de maatschappelijke discussie én wil het gedachtegoed vanWaterbeheer 21e eeuw vertrouwd maken. Daarom heeft zij het initiatiefgenomen de watergerelateerde kansen voor natuur, milieu en landschapvoor het Lage Oude Veer in kaart te brengen.

Een gezamenlijke aanpak… het begin is er!Het Lage Oude Veer biedt veel aanknopingspunten voor het verbeteren van de kwaliteit van het brakwatersysteem.Stimulering hiervan is wenselijk, want zowel op Europese als op wereldschaal staan dergelijke systemen onder druk. De verbetering gaat goed samen met de andere functies in het gebied en levert gecombineerd een meerwaarde op. In deze brochure worden de kansen voor een succesvolle en reële gebiedsontwikkeling van het Lage Oude Veer beschreven.Het is een verkennende studie naar mogelijkheden. De inhoud moet inspiratie bieden aan belanghebbende partijen, uitvoerders en beleidsmakers die betrokken zijn bij het Lage Oude Veer én die zich bezig houden met 'anders omgaan metwater' in zijn algemeenheid.

Een groep betrokkenen heeft onder aanvoering van de Milieufederatie de eerste stap gezet. Deze stap dient een vervolg tekrijgen: de gesignaleerde kansen mogen niet blijven liggen maar moeten verzilverd worden. Velen hebben een rol in de realisering van een beter en mooier Lage Oude Veer:- de belanghebbende partijen om op constructieve wijze samen te werken;- de uitvoerders van de ecologische verbindingszone om een flexibele en duurzame uitwerking te realiseren;- het Hoogheemraadschap, óók om in de gemalendiscussie de breedte op te zoeken;- beleidsmakers om leiding te geven aan de ontwikkeling en uitvoering van een samenhangend plan.

Daarvoor is deze brochure ontwikkeld:mensen te inspireren en de ideeën mee te laten nemen in hun werkzaamheden.

ColofonTrekker en aanjager:

Deelnemers:

Voorzitter:

Begeleiding, tekst en vormgeving:

Eindredactie en informatie:

Drukwerk:

Oplage:

De opgaveEr zijn goede redenen om in te gaan op de wijze waarop de ecologischekwaliteit van het Lage Oude Veer verhoogd kan worden. De voormaligekreek ligt in een overgangsgebied van brak naar zoet water. Voor denatuur is deze situering in potentie waardevol. De beperkende factorvoor het ontwikkelen van een brakwatersysteem is nu de toevoer vanvoedselrijk, zoet water. Daarnaast heeft het Lage Oude Veer een functieals verbindingszone toegewezen gekregen in de ProvincialeEcologische Hoofdstructuur (PEHS). De gesignaleerde mogelijkhedenmoeten deze versterken. Tenslotte is het van belang om in te haken op actuele ontwikkelingen.Deze zijn:- de besluitvorming omtrent de verbetering van de afwatering middels

een nieuw gemaal in verband met capaciteitsproblemen;- de realisatie van een vooroever in het Lage Oude Veer als invulling

van de verbindingszone van de PEHS.

Milieufederatie Noord-Holland

De heer S. van Baalen Blanken,Westelijke Land- en Tuinbouworganisatie

De heer R. van den Bos,Interprovinciale Organisatie Sportvisserij

Mevrouw L. Pronk,gemeente Anna Paulowna

De heer J.C. Roodzand,Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

De heer M. van Wieringen,Rijkswaterstaat Directie Noord-Holland

De heer R. van 't Veer,Landschap Noord-Holland (agendalid)

De heer F. Brandsen,Grontmij

Grontmij

de heer P. Grubben,Milieufederatie Noord-Holland,075 - 635 15 98, p.grubben@mnh.nl

Print Factory Langedijk

250 stuks

Het Lage Oude VeerHet Lage Oude Veer is een restant van een kreek die onderdeel uit-maakte van het getijdensysteem van het Waddengebied. Sinds de 19eeeuw maakt het onderdeel uit van het watersysteem van de Oostpolder.De nabij gelegen zee zorgt voor een regelmatige toestroom van zoutekwel, waardoor het water in de polder vrij brak is. Internationaal wordendergelijke wateren op de overgang van zout naar zoet, zeer waardevolgeacht voor de ecologie.

Waterbeheer 21e eeuw Centrale doelstelling: realiseren van robuuste en veerkrachtige syste-men waarmee in de toekomst problemen in het waterbeheer wordenvoorkomen.Algemene uitgangspunten:- waterbeleid gebaseerd op stroomgebiedbenadering;- anticiperen in plaats van reageren;- integrale aanpak;- niet afwentelen;- meervoudig gebruik van de ruimte;- meer ruimte naast techniek.

…en nu verderVoorliggende brochure geeft inzicht in de mogelijkheden die in de regio worden gezienom de ecologische kwaliteit van het Lage Oude Veer te verbeteren. Het is een belangrijkebasis waarop voortgebouwd kan worden in de verdere planvorming in het gebied.Milieufederatie Noord-Holland kan hierin niet alleen handelen maar streeft naar nauwesamenwerking met andere partijen en belanghebbenden. De discussie rond het LageOude Veer is nog lang niet afgerond, wilt u nadere informatie of met ons van gedachtenwisselen dan zijn wij graag bereid het gesprek aan te gaan. Wij hopen hiermee een voor-zet gegeven te hebben voor een vernieuwde én gedragen aanpak van het gebied!

Het ontwerpatelier Voor het ontwikkelen van een visie op de ontwikkeling van het LageOude Veer heeft de Milieufederatie Noord-Holland gekozen voor eenaanpak waarin de mening 'van het veld' een nadrukkelijke plaats heeftgekregen.De identificatie van kansen voor natuur heeft plaatsgevonden in de vormvan een ontwerpatelier, bestaande uit twee sessies, waaraan deelne-mers met lokale gebiedskennis en met verschillende achtergrondenhebben meegedaan. Tijdens de eerste bijeenkomst is de bandbreedte bepaald waarbinneneen visie tot stand moest komen. Daarnaast zijn de kansen aangege-ven. Deze zijn vertaald naar ontwikkelingsrichtingen welke in de afslui-tende sessie zijn besproken. De hierop volgende discussie heeft tot eenevenwichtige visie geleid, die de basis vormt voor het streefbeeld.Tenslotte is de koers voor het vervolg bepaald. De werkwijze heeft ineen reële op het gebied toegesneden verkenning van mogelijkhedengeresulteerd. Met name de inbreng van 'gebiedsdeskundigen' is onmis-baar en boort onzichtbare kansen aan.

Er zit meerin het

Lage Oude Veer

Het Lage Oude Veer

voorjaar

zomer

herfst

winter

handhaven huidigwatersysteem

periodieke isolatieLage Oude Veer

MeerwaardeMet het benutten van de kansen zal een robuuste (ecologische) verbin-ding ontstaan, welke een veelzijdig doel dient. De berging kan uitgebreidworden, de waterkwaliteit en daarmee de kwaliteit voor de natuur gaanvooruit, de natuurvariatie neemt toe, de stabiliteit van de oever wordtverbeterd, de grond wordt meer doelmatig gebruikt en er ontstaat ruimtevoor het onsluiten van het gebied voor recreatie. Dit sluit aan bij dedoelstellingen en uitgangspunten van Waterbeheer 21e eeuw. Zo is ersprake van meervoudig gebruik van water en een integrale aanpak.Bovendien beweegt het water met de seizoenen mee waardoor een stuknatuurlijkheid terugkomt. De ideeën zelf tenslotte, bewegen mee met deheersende meningen en mogelijkheden, een stap vooruit, passend bijde huidige behoeften.

KansenHet Lage Oude Veer wordt op vele wijzen gewaardeerd. Het betreftonder andere het functioneren binnen het watersysteem als waterber-ging voor de landbouw in de Oostpolder en de rol die weggelegd is voorde natuur en landschap. Iedereen is het er over eens dat de huidigesituatie in alle opzichten mogelijkheden biedt ter verbetering. Daarbij zijnde volgende kansen waargenomen:- beperking van uitwisseling van landbouwwater met water in het Lage

Oude Veer is kansrijk voor de natuur. De waterkwaliteit kan hierbijverbeteren en het water kan brakker worden, waardoor ontwikkelings-mogelijkheden ontstaan voor zeldzame flora en fauna. Aandacht voorde veiligheid van het watersysteem is daarbij wel noodzaak;

- belangrijke kansen liggen in de langs de oostoever gelegen gronden. Deze leveren voor intensieve landbouw weinig op en kunnen wellichtingeschakeld worden voor het verbreden van de verbindingszone.Door de inrichting van de oever kan de berging worden uitgebreid;

- dit geldt ook voor de westoever. Hier is een deel begrensd en kan meegelift worden op het initiatief voor een landgoed aan het OudeVeer, waarin ecologie een belangrijke component is;

- de laag gelegen gebieden ten oosten van het Lage Oude Veer waar nu onderbemaling plaatsvindt, zijn wellicht kansrijk. Er is hier veelkwel aanwezig. De samenstelling van het water kan een gunstigeaanvulling zijn voor het water in het Lage Oude Veer;

- het baggeren van de waterbodem kan ook een verbetering opleveren voor de waterkwaliteit; de voedselrijke bestanddelen uit Lage OudeVeer worden hiermee immers verwijderd.

Van kansen naar een streefbeeldBrak water

Het Lage Oude Veer wordt periodiek geïsoleerd, waarbij geen overstortvan water in de zomer plaatsvindt maar wel in de winter. Dit is een vormvan natuurlijk peilbeheer (lage waterstanden in de zomer en hoge water-standen in de winter). De bergingsfunctie aan het Lage Oude Veerwordt op deze wijze gehandhaafd. De toevoer van water zal door middelvan stuwtjes en een wijziging van beheer van bestaande stuwen wordenbeperkt. Als gevolg daarvan verbetert de waterkwaliteit en zal het LageOude Veer meer verbrakken. De diversiteit aan soorten wordt groter enhet aantal brakwatersoorten neemt toe. Op een aantal plekken ontstaanecologisch interessante overgangen van brak naar zoet water. Brakke wateren bezitten in potentie goede ontwikkelingsmogelijkhedenvoor de visstand.

Oevers en graslandenDe voor de landbouw marginale gronden kunnen worden ingezet tennutte van de ontwikkeling van de verbindingszone. Zo ontstaat een win-win situatie, waarbij natuur en water meer ruimte krijgen en de eigenaarvan de gronden inkomsten van het land heeft. Een deel van deze gron-den is begrensd, wat als voordeel heeft dat er geld is voor aankoop,inrichting en beheer. De oevers kunnen door de toegenomen ruimte 'natuurlijk' worden inge-richt middels een flauw talud. Ook wordt meer ruimte gecreëerd voor devergroting van het wateroppervlak. Door de overgang die van nat naardroog ontstaat, kunnen allerlei plant- en diersoorten hun plek vinden. De naastgelegen gronden kunnen zich door de aanwezige brakke kwelgaan ontwikkelen tot in Nederland zeldzame zilte kruidenrijke graslan-den. Deze worden beweid of gehooid. De hele zone maakt onderdeel uitvan de bruto PEHS.

recreatieve ontsluiting

natuurlijke oevers

verbrede verbindingszone

aangepast watersysteem

Projecten- Aanpassen van het watersysteem in de Oostpolder door het beheer

van de bestaande stuwen te wijzigen en deze zonodig te verplaatsenof in aantal uit te breiden.

- Inrichting en beheer van de omliggende gronden ten behoeve van zilte graslanden.

- Omvormen bestaande oevers naar natuurvriendelijke oevers met flauw talud.

- Baggeren van de waterbodem teneinde de voedselrijkdom van het water terug te dringen.

- Creëren van een recreatieve ontsluiting aan de westzijde van het Lage Oude Veer in aansluiting op de ontwikkeling van het landgoed.

Een greep uit gewenste en verwachte soorten;

- Meervleermuis, Otter, Noordse woelmuis, Waterspitsmuis, Icarusblauwtje;

- Rietzanger, Lepelaar, Krakeend, Zomertaling, Smient, Bergeend;- Driedoornige stekelbaars, Karper, blankvoorn, Paling, Vlokreeftjes,

Waterwantsen, Brakwatersteurgarnaal, Wadpier;- Zulte, Echt lepelblad, Zilte schijnspurrie, Heen, Zilt torkruid,

Echte selderij;- Rietorchis, Echte koekoeksbloem, Aardbeiklaver, Melkkruid, Zilte rus,

Duizendguldenkruid.