FOCUS OP CULTUUR

CULTUURKADER DELFT 2016-2019

HET CREATIEFVERMOGEN VAN DELFT

InhoudManagementsamenvatting 3

Inleiding 7

1. Het culturele veld in verandering 9

2. Cultuur in Delft: behoefte en waardering 13

3. Focus in het cultuurbeleid 17 Het aanzien van Delft: stad van cultuur en technologie 17 De burger centraal: participatie en talentontwikkeling in Delft 18 De culturele sector: verbinden en versterken 19

4. Programmalijnen voor cultuur 21 Programmalijn 1: stedelijke aantrekkelijkheid 21 Programmalijn 2: cultuur en technologie 23 Programmalijn 3: cultureel erfgoed 24 Programmalijn 4: meedoen met cultuur 28 Programmalijn 5: cultuureducatie en talentontwikkeling 30

5. Richting voor een uitvoeringsagenda 35

6. Financiering 41

7. Monitoring en evaluatie 45

Bronnen 47

Colofon 48

Cultuurkader Delft 2016-2019 1

ManagementsamenvattingKunst en cultuur zijn belangrijk voor een gezonde, levendige stad. Cultuur draagt bij aan de kracht van Delft, ook econo-misch: het is één van de factoren die bedrijven en bewoners meewegen bij een keuze voor Delft.

Het cultuurbeleid stond de afgelopen jaren in het teken van ‘Delft meer dan Blauw’. In het coalitieakkoord is bepaald dat er een nieuw cultuurkader komt. Dat is nodig om in te spelen op nieuwe uitdagingen en nieuwe inzichten. Het is ook een wens van de cultuursector zelf, die betrokken is bij de tot-standkoming van dit cultuurkader. De sector wil graag een visie die past bij de stad, met een reële ambitie, en in de uitwerking ervan haar eigen verantwoordelijkheid pakken. Het cultuur-kader kan een nieuwe motor zijn die ontmoeting, samen-werking en nieuw initiatief stimuleert.

Aanbevelingen van de cultuursectorDe gesprekken met de sector hebben belangrijke aan-bevelingen opgeleverd voor het nieuwe cultuurkader: investeer in netwerkvorming, realiseer een meer onder-scheidend en hoogwaardig cultuuraanbod en breng dit beter onder de aandacht van het publiek, richt het aanbod op zowel stad van innovatie als participatiesamenleving, en verbind cultuur aan de kenniseconomie. Ook vraagt de sector om (tijdelijke) plekken waar cultuur samenkomt met andere functies. Binnen de cultuursector is enthousiasme voor het idee van een cultuurkader dat belegd is in de stad zelf, met een concrete uitvoeringsagenda, geadopteerd door een aantal partijen die zich willen verbinden aan een of meer ambities. In de uitwerking ziet de sector een belangrijke ondersteunende rol voor de gemeente.

Behoefte van het publiekVeel inwoners van Delft – en daarbuiten – maken gebruik van het culturele aanbod in de stad. Onderzoek onder het Delft Internetpanel laat zien dat de cultuurparticipatie in 2015 over het algemeen opnieuw licht is gedaald ten opzichte van de vorige meting. Delftenaren merken de effecten van bezuini-gingen op de Delftse (muziek)festivals en bezoeken sommige minder. Toch lijken er eerste tekenen van herstel te zijn, bij museumbezoek en bezoek aan lokale voorstellingen en activiteiten. Een aanvullend onderzoek onder jongeren laat zien dat de meerderheid van de ondervraagden niet actief aan cultuur doet. Jongeren geven aan meer op maat aanbod te willen en dat kansen liggen in het gezamenlijk promoten van

het aanbod. De ondervraagden missen vooral (pop)muzie-kaanbod.

Focus in het cultuurbeleid: drie ambitiesMede op basis van de inbreng van de cultuursector, de behoefte van Delftenaren én beleidskeuzes die de gemeente heeft gemaakt zijn drie focuspunten (of ambities) geformu-leerd voor het cultuurbeleid:1. Het aanzien van Delft: stad van cultuur en techniek | Het

onderscheidende cultuuraanbod draagt sterk bij aan het op de kaart zetten van Delft als innovatieve en aantrek-kelijke stad. Het aanbod omvat de Delftse kernwaarden technologie, historie, creativiteit en innovatie.

2. De burger centraal: participatie en talentontwikkeling in Delft | Cultuur draagt bij aan een Delft waar burgers ‘doen, meedoen en ertoe doen’. Het stimuleert de ontwikkeling van het creatief vermogen van de Delftenaren.

3. De culturele sector: verbinden en versterken | De culturele sector is stevig georganiseerd en verankerd binnen de bredere Delftse maatschappelijke en economische infra-structuur.

Programmalijnen voor cultuurDe gemeente werkt de ambities uit samen met de cultuur-sector en betrokken partijen. Dat gebeurt aan de hand van vijf programmalijnen voor cultuur in Delft, die nauw met elkaar samenhangen en elkaar versterken.1. Stedelijke aantrekkelijkheid | Doelstellingen: een onder-

scheidend cultureel aanbod dat aansluit op de Delftse identiteit/kernwaarden; beter vermarkten van het cultuur-aanbod; studenten(organisaties) en internationals hierbij betrekken; de positie van kunst en cultuur binnen (de programmering van) de Stichting Centrum Management Delft (SCMD) en andere ondernemersverenigingen versterken.

2. Cultuur en technologie | Doelstellingen: een uitdagend en goed zichtbaar aanbod dat bijdraagt aan het profiel van Delft als stad van cultuur en technologie; culturele initiatieven en broedplaatsen verbinden cultuur, de stad en de campus; (meer) ontmoeting en samenwerking tussen cultuur, onderwijs, studentenorganisaties, bedrijfsleven en gemeente; Prinsenkwartier/Agathaplein is de culturele poort naar de binnenstad.

3. Cultureel erfgoed | Doelstellingen: het vergroten van het publieksbereik van Museum Prinsenhof Delft;

Cultuurkader Delft 2016-2019 3

het Prinsenkwartier en Museum Prinsenhof Delft ontwikke-len zich tot een uitnodigende en levendige locatie met een diverse, kwalitatief hoogwaardige programmering; (digitale) informatie en kennis over (gebouwd) erfgoed verder zicht-baar en toegankelijk maken; cultuurhistorie zichtbaar maken in de openbare ruimte; (her)gebruik, herbestemming, tijdelijke invullingen en creatief gebruik van monumentale gebouwen stimuleren; versterken van het cultuureducatief programma rondom cultureel erfgoed.

4. Cultuur en samenleving | Doelstellingen: cultuur draagt bij aan de pijlers van ‘Gezond en Wel’; bevorderen van de eigen kracht en gezamenlijke kracht van de cultuursector en specifiek de amateurkunstsector; versterken van de maatschappelijke positie en meerwaarde van de amateur-kunstsector, gericht op leefbaarheid van de Delftse wijken.

5. Cultuureducatie en talentontwikkeling | Doelstellingen: een geïntegreerd aanbod voor leesplezier en cultuureducatie; synergie tussen het Taal- en Cultuurcentrum (TCC) en De VAK Vrijetijd (VAK VT); samenhang en kwaliteit in het programma van binnen- en buitenschoolse cultuureducatie; een breed cultuureducatief aanbod in de vrije tijd in Delft, toegankelijk voor een brede doelgroep; met Cultuurhelden kunst en cultuur verder verbinden met het curriculum van de basisscholen; een versterkte en goed afgestemde samenwerking tussen cultuur- en onderwijsaanbieders; talentontwikkeling stimuleren en faciliteren met een doorgaande leerlijn.

Richting voor een uitvoeringsagendaHet cultuurkader moet worden uitgewerkt in een uitvoerings-agenda, die de gemeente wil beleggen bij partners die zich hieraan willen verbinden. Zo kan optimaal gebruik worden gemaakt van energie, middelen, kennis en kunde.Opzet is om de programmalijnen te laten adopteren door ambassadeurs in de stad. De gemeente kan hen ondersteunen. Ook heeft de gemeente een rol bij het ondersteunen van de vorming van netwerken en het faciliteren van initiatieven.

FinancieringUitgangspunt van dit cultuurkader is dat het nieuwe beleid voor het grootste deel wordt gefinancierd met de beschikbare budgetten. Daarnaast wordt verbinding gezocht met andere terreinen en partners om te komen tot een brede cofinan-ciering.

Monitoring en evaluatieEen volgende meting naar cultuurwaardering staat gepland in 2017. Monitoring en evaluatie van de doelstellingen vindt plaats aan de hand van de gemeentelijke beleidscyclus en gericht onderzoek dat wordt uitgevoerd in samenwerking met de gemeentelijke afdeling Onderzoek & Statistiek (O&S). Daarnaast ligt het voor de hand om met de ambassadeurs per programmalijn tussentijds en in 2019 te evalueren in welke mate de doelstellingen bereikt zijn.

Cultuurkader Delft 2016-2019 54 Focus op cultuur

Leeswijzer

Hoofdstuk 1 geeft een schets van het culturele veld in Delft en gaat in op de aanbevelingen die de cultuursector heeft gedaan voor dit nieuwe cultuurbeleid. Hoofdstuk 2 geeft inzicht in wensen van het publiek en hoe Delftenaren het aanbod waarderen.

De opbrengst van de verkenningen en enquêtes leiden tot drie ambities, die worden beschreven in hoofdstuk 3. In hoofdstuk 4 worden deze uit gewerkt in een vijftal programmalijnen voor cultuur. De programma lijnen moeten uitmonden in een uitvoerings agenda; de weg daarheen wordt beschreven in hoofdstuk 5. Hoofdstuk 6 geeft inzicht in de financiering van het cultuurbeleid. Hoofdstuk 7, ten slotte, gaat in op monitoring en evaluatie van de effecten.

InleidingDe kenniseconomie is belangrijk voor Delft als een gezonde, levendige stad. Kennis en innovatie zijn het vliegwiel voor de ontwikkeling van de stad, stelt het rapport ‘Delft, Parel in de Randstad’, opgesteld onder leiding van Wim Deetman. Het advies: investeer in Delft als vestigingsplaats voor kennisinten-sieve bedrijven en instellingen, én als woonplaats voor mensen die bij deze bedrijven en instellingen werken.

Cultuur is één van de factoren die bedrijven en bewoners meewegen bij een keuze voor Delft. De historische binnenstad en het culturele aanbod zijn – naast de TU en de kennis-economie – belangrijke ingrediënten die Delft zo aantrekkelijk maken. Delft heeft veel om trots op te zijn: een rijk cultuur-historisch erfgoed, onze culturele basisinfrastructuur met grote en kleinere instellingen, veel amateurkunstverenigingen, de mooie culturele evenementen en de TU Delft als sterke samenwerkingspartner.

Dit cultureel aanbod vergroot de aantrekkingskracht van de stad en draagt bij aan de economische kracht van de stad. Maar kunst en cultuur hebben op de eerste plaats vooral een op zichzelf staande waarde: ze geven betekenis en helpen mensen in hun bestaan. Tegelijkertijd draagt cultuur bij aan de ontwikkeling van actief burgerschap in een sterke samenleving. Cultuur maakt mensen creatiever – ook essentieel voor een innovatieve stad. Zeker kinderen moeten hun talenten kunnen ontwikkelen.

Naar een nieuw cultuurbeleidHet cultuurbeleid heeft de afgelopen jaren in het teken gestaan van ‘Delft meer dan Blauw’, de langetermijnvisie op weg naar 2017. De gemeente heeft daarmee een integraal beleid neergezet en zich uitgesproken om het creatieve keurmerk Delft meer strategisch in te zetten. Die visie leidde tot het cultuurbeleidsplan 2009-2012, dat is verlengd tot 2015.

In het coalitieakkoord 2014-2018 is afgesproken dat er een nieuw cultuurkader komt. Dat is nodig: de looptijd van het bestaande beleidsplan is inmiddels verstreken. En we zien nieuwe uitdagingen. Zo verandert de cultuurdeelname, die steeds sterker de uitdrukking wordt van persoonlijk beleefde voorkeuren en keuzes passend binnen een leefstijl. Het cultuurbeleid moet inspelen op de nieuwe werkelijkheid, nieuwe inzichten én aansluiten bij Delft als een innovatieve en aantrekkelijke stad en Delft als participatiesamenleving.

In samenwerkingDe gemeente hecht er veel waarde aan om de cultuursector te betrekken bij de uitwerking van het cultuurkader. De cultuursector is vanzelfsprekend een onmisbare partner. Aan het opstellen van dit cultuurkader is daarom een externe oriëntatie vooraf gegaan: een interviewronde langs de cultuur-sector en stakeholders om informatie, ideeën en vragen op te halen. Deze oriëntatie diende als basis voor dit nieuwe cultuurkader.

Uit de verkenning blijkt dat de behoefte aan een nieuw cultuurbeleid wordt gedeeld. De sector weet dat het financieel moeilijke tijden zijn voor Delft. De mensen met wie gesproken is zien echter ook kansen voor cultuur in Delft, hebben uitgesproken ideeën over de rol van de gemeente en denken mee over mogelijke vervolgstappen om het cultuurkader uit te werken.

De sector wil graag een visie die past bij de stad, met een reële ambitie, en vervolgens haar eigen verantwoordelijkheid pakken, op basis van keuzes en vertrouwen van de gemeente. Samen met de cultuursector en met partners uit andere sectoren wil de gemeente werken aan een solide basis voor de komende jaren, voor kunst en cultuur in al hun facetten en waardes. Het cultuurkader kan een nieuwe motor zijn die ontmoeting, samenwerking en nieuw initiatief stimuleert.

Cultuurkader Delft 2016-2019 7

1

Het culturele veld in Delft is binnen enkele jaren behoorlijk veranderd. Sommige organisaties bestaan niet meer, nieuwe organisaties zijn erbij gekomen en er ontstaan nieuwe samen-werkingsverbanden die sectoren overstijgen. De sector bestaat veelal uit gesubsidieerde organisaties. Echter, ook diverse organisaties en accommodaties uit andere secto-ren en niet-gesubsidieerde, commerciële culturele en creatieve bedrijven kunnen daartoe gerekend worden. Ook zij maken deel uit van de infrastructuur. De figuur op de volgende pagina geeft een brede (toch incomplete) weergave van het huidige, dynamische speelveld.

De gemeente heeft de afgelopen jaren een aantal ingrijpende hervormingen moeten doorvoeren. Vanaf 2011 is een bezuiniging doorgevoerd op het gemeentelijke programma Kunst & Cultuur. Daarnaast heeft de stad ook te maken met de (in)directe gevolgen van bezuinigingen door het Rijk.

De Delftse cultuursector maakt een lastige tijd door. Dit blijkt ook uit een externe oriëntatie die is uitgevoerd in maart 2015, ter voorbereiding op dit cultuurkader. De cultuursector heeft last van bezuinigingen op alle niveaus (Rijk, gemeente, fondsen, sponsoren), een veranderende behoefte bij de consument en moordende concurrentie op het gebied van publiciteit en publieksbereik.

Het was een uitdaging het veelzijdige cultuurklimaat van Delft zo goed mogelijk in stand te houden met minder cultuur-budget. In de afgelopen jaren is ingezet op het in stand houden van een cultuuraanbod dat past bij een stad die ligt ingeklemd tussen Den Haag en Rotterdam. Er zijn keuzes gemaakt: de nabijheid van het uitgebreide culturele aanbod in die steden betekent dat Delft niet alles zelf in huis hoeft te hebben. De prioriteit lag op het in stand houden van de basisinfrastructuur met als belangrijkste onderdelen VAK, DOK, Theater de Veste en Erfgoed Delft. Maar ook amateurkunst en cultuureducatie waren een prioriteit.

De grote vierDe vier grote culturele instellingen hebben elk een bedrijfsplan voor de periode 2013-2016, dat dient als meerjarenbeleids-kader. De instellingen spelen hiermee in op de landelijke en lokale ontwikkelingen. Voor een duurzaam voortbestaan van de instellingen bleek nieuw ondernemerschap nodig, waar-binnen nieuwe activiteiten worden ontplooid.

Theater de Veste heeft in huis verbouwd om het zelf verdie-nend vermogen te vergroten en daarnaast ingezet op het uitbreiden van het netwerk buiten de cultuursector. In 2014 heeft Theater de Veste zijn rol als initiator, aanjager en ontwik-kelaar van vernieuwende concepten verdieping gegeven door nieuwe theaterformules te ontwikkelen en een podium te bieden. Specifiek gaat het hier om projecten die aansluiten op het kennisstadprofiel van Delft en die interessant zijn voor de doelgroep studenten en ‘kenniswerkers’.

In het licht van de bezuinigingen, de reorganisatie en verzelf-standiging van De VAK en de ontwikkeling van een nieuwe toekomstvisie en nieuw businessmodel voor DOK heeft de gemeente beide instellingen gevraagd onderzoek te (laten) doen naar mogelijkheden voor verregaande samenwerking. Het resultaat is dat de afdeling onderwijs van De VAK samen met DOK verder gaat in een nieuw taal- en cultuureducatief centrum (TCC). Docenten van de afdeling Vrijetijd van De VAK gaan zich verenigen in een coöperatie. Het TCC en de coöperatie zullen hun activiteiten aanbieden vanuit een multidisciplinair centrum aan het Vesteplein.

Erfgoed Delft heeft interne versnippering en ‘mission drift’ aangepakt en is teruggegaan naar de kerntaken: archief, archeologie en museum.1 Voor Museum Prinsenhof Delft is gekozen voor een duidelijke thematiek: Willem van Oranje, Delfts Blauw en ‘het vernuft van Delft’. Vooral binnen het laatste thema is veel ruimte voor samenwerking met andere organisaties, bijvoorbeeld binnen het Prinsenkwartier. In het bedrijfsplan van Erfgoed Delft zijn de ambities voor de komen-de jaren gefaseerd neergelegd. Ingezet wordt op onder andere ontvlechting en versterking van onderdelen van Erfgoed Delft, verzelfstandiging en ontwikkeling van Museum Prinsenhof Delft, regionalisering, (regionale) samenwerking en digitalisering van het archief en Archeologie.Archeologie Delft heeft inmiddels een sterke regionale positie verworven en heeft de potentie zich verder te ontwikkelen tot regionaal expertisecentrum. Het beleid en de advieswerk-zaamheden van de gemeentelijke afdelingen Archeologie en Monumentenzorg hangen nauw samen. Bij het verkennen van verdere regionale schaalvergroting en daarbij passende samenwerkingsmodellen wordt ook onderzocht in hoeverre Archeologie en Monumentenzorg samen kunnen optrekken.

1 Gemeente Delft, Sterk in de kern – Erfgoed Delft op weg naar 2020, 2014.

Het culturele veld in verandering

Cultuurkader Delft 2016-2019 9

een goed functionerend netwerk de sector weerbaarder maakt voor bedreigingen en partijen in staat stelt om op tijd kansen te herkennen, kennis met elkaar te delen en krachten te bundelen waar nodig. Hoe beter de cultuursector zichzelf organiseert, des te makkelijker het is voor (externe) partijen om haar vraag te stellen aan en een beroep te doen op de sector. Het is van belang om ook buiten de sector en inter-disciplinair op zoek te gaan hoe dat te organiseren.

Meer aanbod, beter overzicht | Het huidige culturele aanbod is niet toereikend. Met name het gebrek aan een hoogwaardig aanbod op het gebied van festivals, meertalig aanbod voor internationals en te weinig interessante broedplaatsen wordt een aantal maal onderstreept. Er is ook winst te behalen door het beschikbare aanbod beter onder de aandacht te brengen bij verschillende doelgroepen.

Gedeelde aandacht, verschillende ambities | Iedereen erkent de gemeentelijke hoofddoelstellingen – Delft als stad van innovatie en Participatiesamenleving – en de rol die de cultuursector daarin speelt. Sommige partners zien vooral de aansluiting bij innovatie en kennis als uitdagende ambitie die onderscheidend kan zijn ten opzichte van andere steden. Anderen zien juist een mooie verbinding tussen de twee focuspunten: je kunt als stad prima intern bouwen aan verbreding en participatie en je tegelijkertijd naar buiten toe profileren als internationale kennisstad met bijbehorend cultureel aanbod. Maar het is dan wel zaak om aan beide kanten van het spectrum ook cofinanciering te organiseren.

Doe waar je goed in bent | Alle respondenten erkennen de kansen die er zijn als het gaat om het verbinden van de cultuursector, de creatieve industrie en de kenniseconomie. En daarmee een van de belangrijkste richtingen uit de cultuurvisie Delft meer dan Blauw 2007-2017. Het verbinden van cultuur aan de kenniseconomie versterkt niet alleen de strategische positie van de stad, maar ook die van de sector zelf. Door meer ‘on topic’ te programmeren kan de stad (en de cultuursector) zich onderscheiden.

Benut je ruimte | Er is een gebrek aan spannende (tijdelijke) plekken waar cultuur samenkomt met andere functies. Er is geen focus op een kansrijke plek en er zijn verschillende droombeelden als het gaat om de invulling. Er is behoefte aan meer onderzoek naar de mogelijkheden.

Rol voor de gemeente | De cultuursector ziet een belangrijke rol voor de gemeente. • Zo zou de gemeente de sector kunnen ondersteunen

met organiserend vermogen, netwerk en het aantrekken van cofinanciering. Een uitvoeringsagenda bij dit cultuur­kader kan als motor dienen.

• De gemeente zou haar netwerk in andere sectoren vaker kunnen delen met de cultuurinstellingen door bijvoorbeeld gesprekken te initiëren tussen de verschillende sectoren en andere sectoren te wijzen op investeringskansen binnen de cultuursector. De gemeente zou cofinanciers bij de uitvoe­ringsagenda moeten betrekken.

• Er is behoefte aan een heldere opdracht aan de sector: wat kan de sector voor de gemeente betekenen? De gemeente kan volgens respondenten meer gebruik maken van de kennis, producten en diensten van de cultuursector.

• Het beeld bestaat dat de gemeente een tegenstrijdig beleid voert: ambitieus wat betreft strategie, maar conservatief en soms ontmoedigend in de uitvoering. Cultuurbeleid moet ook gedragen worden door aanverwante beleidsafdelingen en uitvoeringsafdelingen of ­organisaties (vergunningen, vastgoed, bestemmingen).

• Benader het leegstaande vastgoed als vraag voor de cultuursector. Hoe kan de sector helpen om de gebieds­ontwikkeling een impuls te geven? Of de waarde van een object te vermeerderen? Of levendigheid creëren rond werkplekken voor kenniswerkers?

Het beleid van Monumentenzorg hangt samen met het Delftse cultuurbeleid.2 We willen enthousiasme, trots en draagvlak creëren voor monumenten en daarmee (gebouwd) erfgoed. Het historische karakter van Delft is aantrekkelijk voor (nieuwe) bewoners, bezoekers en bedrijven en daarmee voor toerisme en stadsmarketing. Gebiedsgerichte monumen-tenzorg, bouwen in een historische context, het belang van (stedenbouwkundige) structuren, duurzaamheid en hergebruik van de bestaande gebouwenvoorraad zijn al jaren erg belang-rijk. Monumentenzorg heeft de ambitie om een regiofunctie te vervullen, bijvoorbeeld voor wat betreft het proces van verlenen van vergunningen. Andere gemeentes zouden

2 Het monumentenzorgbeleid is vastgelegd in ‘Gezicht op gebouwd erfgoed.

Nota monumentenzorg en gebouwd erfgoed 2007-2017. Gemeente Delft,

2007.’ Daarnaast geeft het ‘Jaarverslag Monumentenzorg 2013-2014,

Gemeente Delft, 2015’ een stand van zaken.

bijvoorbeeld via een te sluiten overeenkomst gebruik kunnen maken van de expertise van de gemeente Delft.

Aanbevelingen voor een nieuw cultuurkaderDe gesprekken die zijn gevoerd met de cultuursector maken duidelijk dat de sector een lastige tijd doormaakt, en tegelijker-tijd energiek is en uitkijkt naar vernieuwing. Binnen de sector is enthousiasme voor het idee van een cultuurkader dat belegd is in de stad zelf, met een concrete uitvoeringsagenda, geadop-teerd door een aantal partijen die zich willen verbinden aan een of meer ambities. De gesprekken hebben belangrijke aanbevelin-gen opgeleverd, die richting geven aan het nieuwe cultuurkader:

Investeer in netwerk | Er heeft de laatste jaren nauwelijks net-werkvorming plaatsgevonden. Ook pogingen die de gemeente heeft ondernomen zijn niet effectief gebleken. En dat terwijl

Festivals

Stud

ente

nv

erenig

ingen

Manifestaties

Culturele infrastructuur

Delft

Theater de Veste

Ateliers

DOK

Pathé

SPOD

Ciccionina

Museum Prinsenhof Delft

Live op Jan’s Dienblad

Stichting Omroep Delft

Culturele activiteiten in maatschappelijke accommodaties

Paul Tetar van ElvenPrinsenkwartier

KadmiumTOP

Architectuur

Amateurkunstverenigingen

Koornbeurs

38CC

WAD

Percentageregeling kunstprojecten

Opdrachten aan kunstenaars

Archeologie

Archief

VAK

Theaternetwerk

Boekhandels

Monumenten

MaanvisLijm en cultuur

Rietveldtheater

Filmhuis Lumen

Po

dium

kuns

ten

Am

ateurkunst

& K

unsteducatie

Beeldende kunst& Bouwkunst

C

ultur

eel e

rfgo

ed

Media en letteren

Film

Cultuurkader Delft 2016-2019 1110 Focus op cultuur

2

Cultuur in Delft: behoefte en waardering Veel inwoners van Delft – en daarbuiten – maken gebruik van het culturele aanbod in de stad. Uit een onderzoek onder de leden van het Delft Internetpanel (oktober 2015) blijkt onder meer dat ruim de helft van de Delftenaren in de afgelopen 12 maanden actief één of meer kunstzinnige activiteiten beoefende. Verder bezocht ruim acht van de tien Delftenaren één of meer voorstellingen in een jaar ; bezoekers gaan bijna 11 keer per jaar naar een voorstelling, gemiddeld bijna 7 keer in Delft. De helft van de Delftenaren is het (zeer) eens met de drie uitspraken dat cultuur in Delft toegankelijk is en iedereen mee kan doen, dat Delft cultureel is en een hoogwaardig cultureel aanbod heeft. Gemiddeld beoordelen Delftenaren het cultureel aanbod met een 6,9.

De resultaten laten zien dat de cultuurparticipatie in 2015 over het algemeen opnieuw licht is gedaald ten opzichte van de vorige meting (2012). Delftenaren merken de effecten van bezuinigingen op de Delftse (muziek)festivals en bezoeken

sommige minder. Toch lijken er eerste tekenen van herstel te zijn, bij museumbezoek en bezoek aan lokale voorstellingen en activiteiten.

De gemeente deelt en bespreekt de resultaten van dit onderzoek met de culturele partners. Het doel is om samen te bepalen welke conclusies en mogelijke acties we eraan verbinden, eventueel in samenwerking met andere partners. Dit onderzoek is dan ook een basis voor te maken keuzes in de uitvoeringsagenda.

De gemeente wil dat de cultuurwaardering op peil blijft. Het onderzoek zal in de komende jaren worden herhaald om te meten wat de effecten zijn van het nieuwe cultuurbeleid. Gezien de looptijd van dit kader ligt het voor de hand om in 2017 aan de hand van eenzelfde enquête een tussentijdse beoordeling te doen.

Delftenaren en cultuur• Ruim acht van de tien Delftenaren (84%) bezoeken

één of meer voorstellingen in een jaar. Populaire cultuur wordt meer bezocht (78%) dan hoge cultuur (55%).

• Delftenaren beoordelen de kwaliteit van de podium-kunsten met een 7,3. De variatie in het aanbod scoort een 7,1.

• De helft van de Delftenaren vindt het aanbod van popconcerten/livemuziek (zeer) voldoende; 16% vindt het (zeer) onvoldoende.

• Vier van de tien Delftenaren bezocht ten minste één bibliotheek, de meesten (ook) DOK Delft (39%). DOK Delft bezochten zij gemiddeld 12,2 keer. Het overgrote deel is (zeer) tevreden over het aanbod van DOK Delft (84%).

• Het merendeel van de Delftenaren heeft ten minste één Delftse voorstelling of activiteit bezocht in het afgelopen jaar (74%). Men bezocht vooral Theater de Veste (40%), Lumen (31%) en Museum Prinsenhof (30%).

• Vrijwel iedereen is bekend met één of meer Delftse festivals (98%). Bijna driekwart van de Delftenaren heeft ten minste één van de festivals bezocht in de afgelopen 12 maanden. De festivals worden door de meeste respondenten (zeer) goed beoordeeld.

• Ook de muziekfestivals zijn bekend bij vrijwel iedereen: vier van de tien Delftenaren hebben ten minste één van deze festivals bezocht (39%).

• Zes van de tien respondenten vinden het huidige evenementenaanbod in Delft (zeer) goed.

• Een net iets groter deel is zeker tot waarschijnlijk wel bereid te betalen voor hun favoriete gratis evenement (43%) dan waarschijnlijk tot zeker niet (37%).

• Ruim de helft van de Delftenaren beoefende in de afgelopen 12 maanden één of meer kunstzinnige activiteiten.

• Beoefenaars van kunstzinnige activiteiten geven vooral aan het aanbod (zeer) voldoende te vinden (45%).

• Het aandeel Delftenaren dat voorstellingen of biblio theken bezoekt, of kunstzinnige activiteiten onderneemt is aan het dalen, sinds 2010. De sterkste daling zien we bij bibliotheekbezoek (-16% sinds 2010).

• Het merendeel is het (zeer) eens met de uitspraak ‘Het cultuuraanbod in Delft draagt bij aan de aan-trekkelijkheid van de binnenstad’ (64%).

Alle resultaten van het onderzoek zijn na te lezen in het onderzoeksrapport.

Cultuurkader Delft 2016-2019 13

Jongeren en studentenDelft is een echte studentenstad. Tegelijkertijd moet Delft zich inspannen om een interessante studentenstad te blijven, ook op het gebied van (culturele) vrijetijdsbesteding. Ter voor-bereiding van dit cultuurkader en een uitvoeringsagenda heeft de gemeente in 2015 een gericht onderzoek laten uitvoeren naar het gebruik en de waardering van culturele voorzienin-gen door jongeren en studenten. Onder meer op basis van dit onderzoek is na te gaan of vraag en aanbod in Delft op elkaar aansluiten, waar kansen liggen of veranderingen nodig zijn, welke rol de gemeente daarin eventueel heeft en hoe de uitvoeringsagenda vorm moet krijgen.

Uit het onderzoek blijkt dat de meerderheid van de onder-vraagden niet actief aan cultuur doet in de vrije tijd. Hiervoor wordt een scala aan redenen genoemd. Reden is niet alleen tijdgebrek. Jongeren geven aan meer op maat aanbod te willen en dat kansen liggen in het gezamenlijk – door culturele instel-lingen, verenigingen en TU – promoten van het aanbod. Hier kunnen mogelijkheden liggen voor aanbieders en jongeren/studenten beter of anders te benaderen. De ondervraagden missen vooral (pop)muziekaanbod: dit blijft een gevoelig punt in Delft. Via de uitvoeringsagenda van het cultuurkader kan bekeken worden of hier toch nog stappen in te zetten zijn samen met partners.

In de externe verkenning zijn ook vertegenwoordigers van studentenverenigingen geïnterviewd, die ook hebben mee-gewerkt aan deze enquête. Zij worden uitgenodigd verder betrokken te blijven bij de uitwerking van het cultuurkader in een uitvoeringsagenda. Zo kan met hen bekeken worden hoe de resultaten en conclusies van de enquête kunnen landen in mogelijke acties, eventueel in samenwerking met andere partners.

Jongeren en cultuur in Delft• Studenten bezoeken redelijk trouw de vele

culturele activiteiten van hun studentenvereniging.• Jongeren zonder lidmaatschap van een vereniging

bezoeken culturele activiteiten minder vaak. Toch bezoekt 80% soms of regelmatig/vaak een culturele activiteit. In Delft is dit een niet te verwaarlozen doelgroep.

• Een meerderheid van de respondenten is bereid om te betalen voor evenementen, mits daarmee in programma en ambiance kwaliteit wordt geboden.

• Het cultuuraanbod wordt door 18-24 jarigen minder goed beoordeeld dan door de groep 25-34 jarigen. Een inschatting is dat dit te maken heeft met het gebrek aan (structureel) muziekaanbod.

Alle resultaten van het onderzoek zijn na te lezen in het onderzoeksrapport.

Cultuurkader Delft 2016-2019 1514 Focus op cultuur

3

Kunst en cultuur hebben een op zichzelf staande waarde en een intrinsieke impact. Ze kunnen verwonderen, vermaken, inspireren, troosten en kennis of ideeën aanreiken. Maar cultuur heeft ook ‘praktische’ waarden: het versterkt de stad, haar inwoners en de samenleving. Deze maatschappelijke en economische waarde geven samen met de opbrengst van de externe verkenning, de resultaten van de enquêtes, de beleids-keuzes die Delft heeft gemaakt en de geschetste ontwikkelin-gen richting voor dit cultuurkader.

In het cultuurbeleid voor de komende jaren zien we drie focuspunten (of ambities):1. Het aanzien van Delft: stad van cultuur en techniek | Het

onderscheidende cultuuraanbod draagt in hoge mate bij aan het op de kaart zetten van Delft als innovatieve en aantrekkelijke stad en omhelst de Delftse kernwaarden technologie, historie, creativiteit en innovatie.

2. De burger centraal: participatie en talentontwikkeling in Delft | Cultuur draagt bij aan een Delft waar burgers ‘doen, mee-doen en ertoe doen’ en stimuleert de ontwikkeling van het creatief vermogen van de Delftenaren.

3. De culturele sector : verbinden en versterken | De culturele sector is stevig georganiseerd en verankerd binnen de bredere Delftse maatschappelijke en economische infrastructuur.

Het aanzien van Delft: stad van cultuur en technologieCultuur draagt ertoe bij dat mensen een bepaalde plaats verkiezen boven een andere om er te wonen, te recreëren of een bedrijf te vestigen. Ook zorgt juist cultuur ervoor dat de ene plaats zich onderscheidt van de andere. Steden met een karakteristieke – vaak historische of monumentale – binnen-stad en een interessant activiteitenaanbod kunnen zich daar-mee onderscheiden en hebben wat betreft aantrekkelijkheid voor bewoners, bezoekers en bedrijven een streepje voor.3

Het Centraal Planbureau verwacht dat de Nederlandse economie in 2040 grotendeels zal draaien op ‘slimme mensen in sterke steden’.4 Kunst en cultuur spelen een prominente rol

3 Q.L. van den Hoogen (2012). Het cultuurbeleid van gemeenten: uitgangs-

punten. (Uit: Handboek Cultuurbeleid (2012), Amsterdam: Reed Business)

4 B. ter Weel, A. van der Horst, G. Gelauff (2010): The Netherlands in

2040,Den Haag: Centraal Planbureau (Uit: Atlas voor gemeenten (2011),

Nijmegen: VOC Uitgevers)

in de concurrentiepositie van steden als populaire woonstad. Vooral op hoger opgeleiden en hogere inkomensgroepen heeft de aanwezigheid van culturele voorzieningen (met name podiumkunsten) aantrekkingskracht.5 Aantrekkelijk zijn zoge-naamde walking cities: steden waarvan de inwoners op loop- of fietsafstand van hun huis een gevarieerd aanbod aan cultuur, horeca en andere voorzieningen in een historische, esthetische binnenstad kunnen bereiken.6

Uit onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam blijken woningeigenaren extra geld over te hebben om in of nabij een gemeente met veel cultureel erfgoed te wonen. Cultureel erfgoed draagt dus bij aan de waardeontwikkeling van vastgoed. Ook de Atlas voor gemeenten laat zien dat monu-menten bijdragen aan de aantrekkingskracht van de stad voor bewoners, bedrijven en toeristen.7

Delft neemt een strategische positie in binnen de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH). De mate waarin de MRDH van betekenis is in Europa als metropolitaan gebied, is onder meer af te lezen uit de positie die het inneemt in de lijst Top 32 metropolitane regio’s in Europa.8 Bezien over het totaal van functies staat de MRDH daarin op de 13e plaats. Opmerkelijk is dat de MRDH op Europees niveau laag scoort (positie 28) op de functiecluster ‘cultuur’. Dit heeft direct effect op de gehele ranking van de MRDH en vraagt daarom aandacht van betrokken gemeenten.

Delft wil verder groeien als innovatieve kennisstad en kiest voor het investeren in de kenniseconomie. Investeren in de kenniseconomie is investeren in de toekomst van de stad en haar bewoners. De uitdaging voor Delft is om zijn positie verder te versterken. De TU, de historische binnenstad en het culturele aanbod zijn belangrijke ingrediënten voor de woon-aantrekkelijkheid en de aantrekkingskracht van de stad.

5 G. Marlet en C. van Woerkens (2011), Atlas voor gemeenten 2011,

Nijmegen: VOC Uitgevers, p. 15.

6 E.L. Glaeser, J. Kolko, A. saiz (2001), Consumer city, in: Journal of Economic

Geography, p. 28 (Uit: G. Marlet en C. van Woerkens (2011), Atlas voor

gemeenten, Nijmegen: VOC Uitgevers, p. 15)

7 G. Marlet en C. van Woerkens (2015), Atlas voor gemeenten 2015,

Nijmegen: VOC Uitgevers.

8 Federal Institute for Research on Building, Urban Affairs and Spatial

Development (2011, Bonn, BSSR), Metropolitan Areas in Europe

(Uit: Atlas Metropoolregio Rotterdam Den Haag, 2013)

Focus in het cultuurbeleid

Cultuurkader Delft 2016-2019 17

De gemeente wil de maatschappelijke verantwoordelijkheid van burgers en organisaties vergroten door bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en maatschappelijk verantwoord verenigen (MVV) te stimuleren. Hierbij gaat het ook om het verhogen van het cultureel ondernemerschap. In het kader van samen-werken met maatschappelijke partners kan de inzet van MVV een handvat bieden. Cultuur kan wat dit betreft de kunst afkij-ken van de sportwereld, die al veel heeft bereikt op dit terrein.

Voor de gemeente Delft is cultuur belangrijk als stimulator van het creatief vermogen van Delftenaren en specifiek van kinderen. Onze samenleving verandert in een informatie- en kennismaatschappij. Voor een innovatieve samenleving zijn creatieve mensen essentieel. Cultuur kan helpen bij het ontwikkelen van de zogenoemde 21th century skills: de uit-daging om te kunnen omgaan met nieuwe maatschappelijke en technische ontwikkelingen. Het gaat om vaardigheden als samenwerking, communicatie, ICT-geletterdheid en sociale en/of culturele vaardigheden. En ook om competenties als creativiteit, kritisch denken en probleemoplossend denken. Kunstbeleving draagt bij aan de ontwikkeling van deze competenties. Daarom is het belang van cultuureducatie op basisscholen groot.

We streven naar een breder bereik onder kinderen en een verbinding tussen taal en cultuur(educatie). De opvatting is dat kinderen en jongeren gelijke kansen in de samenleving moeten hebben en ook gelijke mogelijkheden voor de ontwikkeling van hun taalvaardigheid en (creatieve) talenten. Het streven is om een samenhang te laten bestaan tussen de verschillende vormen van kunst- en cultuureducatie die er in Delft zijn.

De afgelopen jaren heeft Delft al sterk ingezet op talent-ontwikkeling, goed cultuuronderwijs en de relatie tussen cultuur en andere maatschappelijke domeinen. Hierin is Delft aan gesloten op landelijk beleid, waar diverse gemeenten aan hebben meegedacht en meegewerkt. Mede dankzij de impul-sen vanuit het Rijk en ook vanuit de lokale maatschappelijke behoefte en ontwikkelingen zijn deze thema’s ook in Delft al in uitvoering of staan zij op de agenda. Gezien de speerpunten en uitdagingen van de gemeente biedt het kansen om de komende beleidsperiode op deze (landelijke) speerpunten aangesloten te blijven en dit ook te borgen in het cultuur-beleid.

De culturele sector: verbinden en versterkenIn Delft meer dan Blauw, Langetermijnvisie Cultuur 2017 is als ambitie vastgesteld om in deze periode onze strategische positie op het terrein van cultuur in de Randstad te versterken en daarom te kiezen voor vernieuwen en accelereren. Gezien de financiële situatie van Delft passen wij deze ambitie deels aan en zetten wij in op het versterken en het verbinden van het bestaande aanbod. Dat doen we door te werken aan de thema’s ‘zichtbaarheid’, ‘cultuur als verbinder’ en ‘ruimte’. Deze thema’s gelden voor alle in het volgende hoofdstuk beschre-ven programmalijnen en zijn onmisbaar om de ambities en doelen te bereiken.

Zichtbaarheid | Het beter vermarkten van cultuur door het creëren van overzicht in het culturele aanbod. Het cultuur-aanbod wordt beter onder de aandacht gebracht via (een aantal) eenduidige, en voor en door de verschillende doel-groepen gebruikte, marketingkanalen. Idealiter via een aantal overzichtelijke activiteiten-, evenementenagenda’s.

Cross-overs/cultuur als verbinder | Het cultuurveld is stevig verankerd binnen de bredere Delftse maatschappelijke en economische infrastructuur en zoekt nog meer de verbinding en samenwerking op met andere domeinen om meerwaarde te creëren voor zichzelf en voor álle burgers en bezoekers van Delft.

Ruimte | Verbindingen en netwerken worden ingezet om beschikbare (fysieke) ruimte beter te ontsluiten en (multi-disciplinair) en slim te gebruiken. (Tijdelijke) culturele initia-tieven in leegstaand vastgoed liggen in het verlengde van de stadsbrede ambities en ‘branding’.

Het beschouwen van de ‘de stad als podium’, met de Delftse binnenstad als ‘huiskamer’,9 draagt bij aan een jonge uitstraling van Delft in een historische context. Het is voor Delft een kans het eigen profiel verder te ontwikkelen. Voor cultuur en de cultuursector zien wij de uitdagende ambitie om Delft te versterken als innovatieve en kennis-intensieve stad. Delft is de stad van innovatie, techniek en vernuft. Er liggen kansen als het gaat om het verbinden van de cultuursector, de creatieve industrie en de kenniseconomie: het versterken van het vestigingsklimaat voor kenniswerkers, het activeren van de studentenpopulatie, het opleiden van creatieve ingenieurs, het ‘laden’ van de citybranding van Delft als stad van technologie of het sluiten van inhoude-lijke allianties met disciplines als Bouwkunde en Industrieel Ontwerpen. Het verbinden van cultuur aan de kennis-economie kan niet alleen de strategische positie van de stad versterken, maar ook die van de culturele sector.

Door in te zetten op een kwalitatief goed cultureel aanbod dat past bij de regionale positie en ligging van Delft, en dus op het verhogen van de woonaantrekkelijkheid en het verbeteren van het economisch vestigingsklimaat, worden enerzijds kennis-werkers (waaronder internationals) verleid hier te gaan wonen en anderzijds bedrijven om zich hier te vestigen. We willen daarom ook de komende jaren een divers, interessant en zichtbaar cultuuraanbod waarborgen. Een onderzoek naar de specifieke wensen van kenniswerkers heeft input gegeven om hier nog sterker op te sturen. Ook uit de externe verkenning blijkt dat er winst te behalen is door het beschikbare aanbod beter onder de aandacht te brengen bij verschillende doel-groepen, zoals studenten en internationals. Daarnaast wil de gemeente samen met partners binnen en buiten de cultuur-sector bekijken hoe (nieuwe) initiatieven actief gestimuleerd en gefaciliteerd kunnen worden die bijdragen aan de profile-ring van Delft als stad van cultuur en technologie.

De burger centraal: participatie en talentontwikkeling in DelftCultuur speelt een belangrijke rol in de persoonlijke ontplooi-ing. Bij ontplooiing gaat het dan niet alleen om de culturele ontplooiing, maar ook over het verhogen van de zelfwaarde-ring van mensen, het vergroten van hun creatieve vermogens en het bijdragen aan een open geest.

9 Gemeente Delft (2009), Delft maakt geschiedenis, Stadsvisie Delft 2030.

En cultuur verbindt. Kijk naar de vele amateurkunstverenigin-gen waar bijvoorbeeld samen wordt geschilderd, gezongen of gedanst. Of de grote instellingen waar vele bewoners en bezoekers samen komen. Veel burgers nemen (actief) deel aan kunst- en cultuuractiviteiten. Uit onderzoek blijkt dat, al dan niet met steun van de (lokale) overheid, in Nederland circa 6,4 miljoen mensen van 6 jaar en ouder een vorm van amateurkunst beoefenen.10 Ook Delft heeft een bloeiend en divers amateurkunstveld. Cultuur is een ontmoetingsplaats en daarmee een belangrijke sociale component, die aansluit bij de Delftse Sociale Visie. Een goed sociaal klimaat en een goede structuur van samenlevingsvoorzieningen zijn in de sociale visie van essentieel belang. Alle burgers dragen daar ook weer naar eigen vermogen aan bij.

Cultuur stimuleert het bewust en kritisch handelen van mensen en is daarmee essentieel voor democratie en het vormen van burgerschap. Het beschikken over vaardigheden op het gebied van cultuur en creativiteit helpt mensen de wereld vanuit een andere invalshoek en gezichtspunt te bekijken. Daardoor zijn mensen beter in staat te begrijpen dat mensen en culturen verschillen en zijn ze eerder bereid zich te verplaatsen in een ander en begrip te krijgen voor anderen.

Delft wil zich profileren als internationale kennisstad met bijbehorend cultureel aanbod. Tegelijkertijd willen we intern bouwen aan verbreding en participatie. Het onderwerp Participatie verdient aandacht vanuit het cultuurbeleid en biedt ook kansen voor cultuur.

Het is goed om nu aan te geven wat cultuur kan opleveren voor de stad en cultuur een plek te geven in het integrale beleid rondom het sociaal domein. De insteek van de Sociale Visie is ook belangrijk binnen het culturele domein. Het ver-sterken van de culturele sector is nog steeds urgent. Subsidies nemen verder af, waardoor organisaties steeds meer moeten streven naar zelfredzaamheid. Tegelijkertijd kan cultuur een wezenlijke rol vervullen in het realiseren van sociaal maatschappelijke doelen en invulling geven aan maatschappelijke vraagstukken.

10 T. IJdens (2015), Kunstzinnig en creatief in de

vrije tijd, monitor amateurkunst 2015, Utrecht:

LKCA, p.5.

Cultuurkader Delft 2016-2019 1918 Focus op cultuur

4Programmalijnen

Delft gaat werken aan de beschreven ambities. Samen met de cultuursector en betrokken partijen werkt de gemeente hiervoor acties uit aan de hand van vijf programmalijnen voor cultuur in Delft, die nauw met elkaar samen-hangen en elkaar versterken: 1. stedelijke aantrekkelijkheid2. cultuur en technologie3. cultureel erfgoed4. meedoen met cultuur5. cultuureducatie en talentontwikkeling

Dit hoofdstuk beschrijft deze programmalijnen met bijbehorende doelstellingen.

Programmalijn 1: stedelijke aantrekkelijkheid

Doelstellingen• Delft heeft een onderscheidend cultureel aanbod dat

aansluit op de Delftse identiteit/kernwaarden.• Het cultuuraanbod wordt beter vermarkt, onder andere

door het creëren van meer overzicht in het cultuuraanbod. • Studenten(organisaties) en internationals worden betrok­

ken bij bovengenoemde doelen. • De positie van kunst en cultuur binnen (de programme­

ring van) de SCMD en andere ondernemersverenigingen is versterkt. Culturele activiteiten worden meer gericht ingezet ter versterking van Delft als aantrekkelijke (winkel­ en verblijf­)stad.

Deze programmalijn sluit aan bij de ambities die Delft heeft op het gebied van het profileren van de binnenstad en het binden van de kenniswerkers.

Delft werkt aan een vitale en gastvrije binnenstad. Cultuur speelt daarin een belangrijke rol. De binnenstad moet levendig en dynamisch zijn met een divers cultuuraanbod en voldoen-de onderscheidend van andere steden. Hoe dit te realiseren is een vraagstuk waar we samen met partners invulling aan willen geven. De programmalijn Stedelijke aantrekkelijkheid van dit cultuurkader hangt nauw samen met de programmalijn Cultureel Podium van de Binnenstadsvisie.

Niet alleen binnenstadondernemers, ook vastgoedeigenaren en bewoners hebben cultuur benoemd als een van de be-langrijkste pijlers van hun agenda. Ze zien kunst en cultuur als essentieel bezoekersargument om naar een stad te komen en als belangrijk ingrediënt om de belevingseconomie een impuls te geven. De ondernemers en de cultuursector zijn natuurlijke partners. Op dit moment blijven, mede door het ontbreken van goede netwerkvorming rondom de cultuursector, echter mooie kansen liggen op strategisch niveau. De ondernemers geven aan dat de culturele ‘software’ rammelt. Het gaat daarbij om sturing op kwalitatieve evenementen, afstemming tussen culturele instellingen en ondernemers, matching van vraag en aanbod in feite.

Hier ligt een kans voor de cultuursector: als de sector een strategie kan uitstippelen die de ondernemers ondersteunt in hun ambities en uitdagingen, dan is dit een mooie basis voor het werven van ondersteuning in deze hoek. Het hoeft niet eens altijd te gaan om het creëren van nieuw aanbod, het matchen van bestaand aanbod volstaat vaak al, zoals verschillende amateurkoren hun inkomsten vergroten door zich te laten inhuren door winkeliersverenigingen tijdens de kerstmarkt. Dit cultuurkader is een uitgelezen moment om een gezamen-lijke strategie te maken die zowel de cultuur als de binnen-stadeconomie ten goede komt.

(Jonge) kenniswerkersIn Delft wonen relatief veel kenniswerkers.11 Komende jaren groeit het aantal studenten aan zowel de hogeschool als de universiteit, ook uit het buitenland. Deze groeiende groep kenniswerkers en (master)studenten waardeert de schoon-heid en de sfeer van Delft, de bereikbaarheid, de kleine schaal van de stad en de winkelvoorzieningen. Het erfgoed van Delft – de historische binnenstad – wordt eveneens gewaardeerd.

Vooral jongeren uit de creatieve disciplines verruilen Delft echter voor een grote stad. Als Delft verbetering wil aan-brengen, dan is het volgens de woonaantrekkelijkheids index

11 L. van der Geest en G. Sheikkariem (2010), Delft als centrum van kennis en

innovatie, Utrecht: Nyfer, p. 8.

Programmalijnen voor cultuur

Cultuurkader Delft 2016-2019 21

Programmalijn 2: cultuur en technologie

Doelstellingen• Een uitdagend en goed zichtbaar aanbod dat bijdraagt aan

het profiel van Delft als stad van cultuur en technologie.• Culturele initiatieven en broedplaatsen verbinden cultuur,

de stad en de campus.• Het realiseren van (meer) ontmoeting en samenwerking

tussen cultuur, onderwijs, studentenorganisaties, bedrijfs­leven en gemeente om bovenstaande doelstellingen mogelijk te maken.

• Het Prinsenkwartier/Agathaplein is de culturele poort naar de binnenstad en staat voor de Delftse kernwaarden (zie ook programmalijn cultureel erfgoed).

Delft is een stad met een rijk verleden, met topkwaliteit in diverse segmenten van de samenleving: kunst en cultuur, techniek en uitvindingen, koopmanschap en industrie, en sociale organisatie en betrokkenheid van inwoners bij hun stad. Verleden en heden komen in Delft samen. Delft heeft zijn inspirerende geschiedenis en tevens het verhaal van de toekomst. De technische kenniseconomie, het innovatieve karakter, de broedplaats die Delft is en die nog verder gebruikt en ontwikkeld kan worden voor de Zuidvleugel, de Randstad, kortom Nederland.18 Culturele partners zien de aansluiting bij innovatie en kennis als uitdagende ambitie, die Delft kan onderscheiden van andere steden.

18 Gemeente Delft (2015), Perspectief Delft in 2025.

Diverse cultuurprojecten dragen al bij aan het innovatieve profiel van Delft. Ze zorgen naast een interessant en uitdagend aanbod ook voor inhoudelijke meerwaarde en verankering van cultuur binnen de bredere maatschappelijke en economische infrastructuur. Voorbeelden zijn de theaterprogramma’s van Theater de Veste die de verbinding laten zien tussen de TU en de stad Delft of de samenwerking in het Prinsenkwartier.

Verder is bijvoorbeeld het International Festival of Technology met het afsluitende cultuurevent Grand Finale een prachtig voorbeeld hoe in samenwerking tussen onderwijs instellingen, gemeente en ondernemersfonds de werelden van kunst en technologie bijeen komen.

We willen met de partners onderzoeken hoe het Delftse profiel van cultuur en technologie nog beter zichtbaar en beleefbaar kan worden.

Via het programma ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’ wordt cultuur, techniek en onderwijs bijeen gebracht, bijvoorbeeld op de Basisschool De Bonte Pael. Ook het Science Centre is een belangrijke verbinder tussen het primair onderwijs en het thema ‘stad van innovatie’.

Het ligt voor de hand om vanuit deze programmalijn cultuur, de creatieve industrie en innovatieve bedrijven ook fysiek meer bijeen te brengen in broedplaatsen of hotspots, bijvoorbeeld in leegstaand vastgoed. Op die manier kunnen de werelden van cultuur, de binnenstad en de ‘campus’ meer verbonden worden. Het Prinsenkwartier is daar al een voorbeeld van. De gemeente kan waar nodig met partners onderzoeken welke objecten verder nog kansrijk zijn en of er voldoende initiatieven zijn om het kostendekkend of rendabel te exploiteren, al dan niet tijdelijk.

logisch om ook een stap te maken op het gebied van het culturele aanbod. Er is met name ruimte voor verbetering op het gebied van podiumkunsten en evenementen, beide aantrekkelijk voor jonge kenniswerkers.12

Met een gemiddeld hoog opleidingsniveau in Delft is hier ook de bezettingsgraad van uitvoeringen van podiumkunsten bovengemiddeld. Hoger of middelbaar opgeleiden bezoeken significant vaker een concert of theater, zo ook jongeren tot 30 jaar.13 Het huidige culturele aanbod is echter niet toe-reikend voor deze doelgroep. Het gaat met name om een hoogwaardig aanbod op het gebied van festivals, meertalig aanbod voor internationals en broedplaatsen.

In de komende jaren gaat Delft meer kansen benutten om aansprekende en bij Delft passende evenementen aan te trekken. De gemeente kan een regisserende en faciliterende rol spelen, bijvoorbeeld door organisatoren en ondernemers uit te nodigen bepaalde evenementen in Delft te organi-seren. Daarnaast intensiveert de gemeente de samenwerking met organisatoren en andere belangengroepen (bewoners-verenigingen, ondernemers, studenten, evenementen-organisatoren) in het kader van het op te richten Platform Evenementen.14

Een belangrijke locatie voor evenementen in Delft is Lijm & Cultuur. Organisatoren, bewoners en ondernemers willen Lijm & Cultuur beter benutten als evenemententerrein. Met het evenwichtig spreiden van evenementen over de verschillende locaties in de stad én in de tijd kan de ervaren overlast in de stad afnemen. In overleg met Lijm & Cultuur wordt onder-zocht of het evenemententerrein beter benut kan worden. In de toekomst kunnen mogelijk ook de Spoorzone en de Passantenhaven (deels) evenementen accommoderen.15

Er is ook winst te behalen door het beschikbare aanbod beter onder de aandacht te brengen. Er is een gebrek aan overzicht, bij studenten, studentenverenigingen, ondernemers en bij de

12 G. Marlet en C. van Woerkens (2010), Cultuur in Delft, De culturele positie

van Delft en de betekenis van cultuur voor de stad, Utrecht: Atlas voor

gemeenten.

13 G. Marlet en C. van Woerkens (2014), Atlas voor gemeenten 2014,

Nijmegen: VOC Uitgevers.

14 Gemeente Delft (2015), Evaluatie van het Delftse evenementenbeleid.

15 idem

culturele sector zelf. De promotiekanalen lijken versnipperd te zijn. In overleg met de belangengroepen wordt daarom in elk geval een jaarlijkse evenementenkalender opgesteld en gepubliceerd.16

Naast het creëren van (meer) overzicht in het aanbod is het van belang om in Delft meer uniek en onderscheidend (ten opzichte van de grote steden als Rotterdam en Den Haag) en op maat voor doelgroepen (jongeren, studenten, kennis-werkers, internationals) te programmeren, passend bij het profiel van Delft. Daarvoor is het ook van belang dat er ruimte is voor culturele en kunstzinnige initiatieven in de stad.

Studentenverenigingen zijn bereid tot samenwerking met de cultuursector. Studenten vinden het zinvol als de cultuursector (meer) samenwerkt met TU en studentenverenigingen om activiteiten meer te promoten bij studenten. Een mogelijkheid kan zijn een gezamenlijk platform voor alle Delftse culturele activiteiten met een duidelijke agenda, via Facebook. Ook vragen studenten om goedkoper aanbod en kortingsacties, zoals de InVESTEgation-card of kennismakingsaanbiedingen.

Regionale samenwerking versterkenVoor Delft liggen er ook kansen om cultuur meer in regionaal verband af te stemmen en meer regionaal samen te werken. Steden en regio’s vormen steeds meer een netwerkstructuur, met knooppunten op het gebied van wonen, werken en voorzieningen. Voor veel mensen speelt cultuur zich af in hun directe omgeving. Daarnaast neemt de actieradius van mensen toe. De afstand tot voorzieningen heeft invloed op de cultuur-deelname, maar vormt voor de geïnteresseerde in cultuur geen belemmering. De frequentie van bezoek hangt samen met de afstand tot een voorziening: hoe meer voorzieningen in de buurt zijn, hoe vaker men gaat.

Delft ligt in de sterk vernetwerkte Metropoolregio Rotterdam Den Haag. Een belangrijke uitdaging voor de toekomst is hoe regio’s kunnen samenwerken om een aanbod en infra structuur mogelijk te maken dat elkaar aanvult.17 Dit geldt ook voor Delft en de omliggende gemeenten. Delft wil daarom de regionale samenwerking versterken.

16 idem

17 Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2015), Cultuur in Beeld

2015. Deel 1. De stad als cultureel knooppunt, p. 9.

Cultuurkader Delft 2016-2019 2322 Focus op cultuur

Prinsenkwartier Het Agathaplein wordt de culturele toegangspoort naar de stad. De recente samenwerking in het Prinsenkwartier illustreert mooi hoe cultuur, techniek en design met elkaar verbonden kunnen worden en de levendigheid in de binnen-stad vergroten. Naast een dynamische programmering biedt het Prinsenkwartier een aantrekkelijke horeca, die als ontmoe-tingsplaats voor Delftenaren fungeert en tevens een warm welkom biedt voor de cultuurtoeristische bezoekers van Delft en Museum Prinsenhof Delft.

Het ontstaan van Delft en het gebouwde erfgoedDelft koestert het gebouwde erfgoed. Dit hangt samen met het monumentenbeleid, dat belang hecht aan het behouden en versterken van de bestaande historische kwaliteiten van de stad. De gemeente hecht veel waarde aan het draagvlak voor en de betrokkenheid van bewoners bij het gebouwd erfgoed. Daarom zijn samenwerking en ondersteuning van initiatieven van burgers op het gebied van cultureel erfgoed belangrijk, zoals bijvoorbeeld het stadslab Kleuren van Delft.

Ook kennis delen over erfgoed is van belang voor het draag-vlak en de betrokkenheid bij het gebouwd erfgoed. In de verdere digitale ontsluiting van historische onderzoeken, kaartmateriaal en ander beeldmateriaal is het interessant om in samenwerking met het archief en archeologie deze informatie meer toegankelijk te maken voor een groot publiek. Daarnaast kan deze informatie worden gebruikt om cultuur-historie ook meer zichtbaar te maken in de openbare ruimte. Het in stand houden van monumenten heeft pas waarde als de panden ook gebruikt kunnen worden. Het hergebruik van monumenten is de beste garantie voor instandhouding en draagt bij aan de leefbaarheid van de stad.

ArcheologieIn 2016 bestaat de gemeentelijke afdeling Archeologie 25 jaar. In die tijd heeft Archeologie veel kennis opgebouwd en veel bereikt. Archeologie heeft een sterke regionale functie en voert veel taken uit voor omliggende gemeenten. Archeologie richt zich op drie onderzoeksspeerpunten: internationale aanknoping Delfts Blauw, het romeins landschap onder de grond en het ontstaan van Delft. Om het jubileum niet onge-merkt voorbij te laten gaan, gaat Archeologie in gesprek met culturele partners over een mogelijk project waarbij onder meer bewonersparticipatie, kennis delen, zichtbaar maken en verbinden onderdelen kunnen zijn. Daarnaast wordt gewerkt aan een website om nog beter informatie te ontsluiten en het publiek te bereiken.

Programmalijn 3: cultureel erfgoed

Doelstellingen• Het publieksbereik van Museum Prinsenhof Delft vergroten.

Het streven is een toename van 20% in 2019.• Aansluitend op de strategische ligging van het Agathaplein

ontwikkelen het Prinsenkwartier en museum Prinsenhof Delft zich tot een uitnodigende en levendige locatie met een diverse, kwalitatief hoogwaardige programmering.

• (Digitale) Informatie en kennis over (gebouwd) erfgoed verder zichtbaar en toegankelijk maken voor een groot publiek.

• Cultuurhistorie in de openbare ruimte zichtbaar maken.• (Her)gebruik, herbestemming, tijdelijke invullingen en

creatief gebruik van monumentale gebouwen stimuleren.• Het bestaande cultuureducatief programma rondom

cultureel erfgoed samen met archeologie en het archief waar nodig versterken.

Het gemeentelijke beleid op het gebied van cultureel erfgoed is belegd bij Erfgoed Delft (met daarin Museum Prinsenhof Delft, archief en archeologie) en de afdeling Monumentenzorg. De programmalijn cultuurhistorie sluit aan op de ontwikkelin-gen die deze organisaties de afgelopen jaren hebben door-gemaakt en op de opgaven die voor de komende periode zijn geformuleerd.

De opgaven komen (samengevat) neer op: • het verhogen van de zichtbaarheid van het cultuurhistorisch

erfgoed van Delft, zowel in de openbare ruimte als door digitale ontsluiting en door integratie in het aanbod van cultuureducatie aan scholen;

• het verhogen van het publieksbereik (bezoekersaantallen én digitaal) door bijvoorbeeld een kwalitatief hoogwaardig aanbod en een aantrekkelijke programmering;

• intensivering van regionale samenwerkingen; • duurzaam gebruik (benutten en beleven) van monumentale

gebouwen.

Dit hoofdstuk zoomt in op een aantal thema’s die de komen-de jaren meer aandacht krijgen.

Museum Prinsenhof DelftMuseum Prinsenhof Delft blijft de komende jaren verder inzet-ten op het cultuurtoerisme. Het museum wil het structurele publieksbereik met 20% verhogen. Voor het museum is het van groot belang om ook aantrekkelijk te blijven voor het lokale en regionale publiek. Dit is een grote opgave gezien het uitgebreide aanbod in de regio.

Het museum wil door tijdelijke kenmerkende tentoonstel-lingen op de hoofdthema’s Willem van Oranje, Delfts Blauw en ‘het vernuft van Delft’ interessant en relevant blijven voor bezoekers. Door deze focus aan te brengen wil het museum ook het bedrijfsleven beter aan zich binden en daardoor beter in staat zijn om in de toekomst op eigen benen te staan. Een prachtig voorbeeld hiervan is de tijdelijke tentoonstelling van Het Straatje van Vermeer in het voorjaar van 2016.

Museum Prinsenhof Delft wil actief verbindingen leggen binnen en buiten de stad. Daarom streeft het museum ernaar de programmering elke keer vlot bekend te kunnen maken, zodat partners tijdig kunnen aanhaken. Om met elkaar een gedeeld belang te kunnen vinden en tijdig menskracht in te kunnen zetten, werkt het museum aan een goed functione-rend (museum)overleg met partners.

Meer bezoekers komen pas binnen bereik wanneer Museum Prinsenhof Delft naast een boeiend museaal aanbod ook een hoogwaardige ontvangst en service aan de bezoeker biedt, die bijdraagt aan de beleving en de kwaliteit van het bezoek. Om voorzieningen als entree, museumwinkel, horecavoorziening en toiletten op niveau aan te kunnen bieden, is renovatie en inbreiding van het gebouwencomplex noodzakelijk.

VermeerjaarIn het kader van de Vermeertentoonstelling in Museum Prinsenhof Delft moet de stad in 2016 het hele jaar ‘Vermeer ademen’. Dit met een stads brede program-mering gedurende het hele jaar. De cultuurpartners en de ondernemers worden gestimuleerd om met dit thema aan de slag te gaan en hun programmering in 2016 hierop af te stemmen. Het thema kan bijdragen aan de samenwerking van de culturele partners onder-ling en met de onder nemers in de stad.

De gemeente versterkt dit proces door het thema ‘Vermeerjaar’ als tijdelijke extra grond aan te wijzen binnen de stimuleringssubsidie. ‘Vermeer’ kan een inspiratie en vliegwiel zijn voor projecten binnen en tussen de verschillende programmalijnen van dit cultuurkader.

Cultuurkader Delft 2016-2019 2524 Focus op cultuur

Cultuurhistorische educatieOok kinderen en jongeren zijn een belangrijke doelgroep voor Erfgoed Delft. Cultuureducatie voor het primair en secun-dair onderwijs blijft hoog op de agenda staan. De educatieve programma’s van Museum Prinsenhof en Archeologie voor het primair onderwijs zijn succesvol. Archeologie heeft aan het speerpunt ‘Het ontstaan van Delft’ een educatief pro-gramma gekoppeld, dat 1600 schoolkinderen bereikt. Bij het Archief liggen daarentegen nog mogelijkheden voor het verder ontwikkelen van cultuureducatieve activiteiten. Daarbij liggen kansen in meer samenwerking, bijvoorbeeld met DOK, VAK, het onderwijs en historische verenigingen.

Erfgoedlijn TrekvaartenHet zichtbaar en beleefbaar maken van cultuur-historisch erfgoed zijn naast het behouden ervan sinds 2013 de pijlers van het erfgoedbeleid van de provincie Zuid-Holland. Delft neemt actief deel aan één van de zeven erfgoedlijnen, te weten de erfgoed - lijn Trekvaarten. Aan het erfgoedlijnenbeleid is een subsidieregeling gekoppeld. Delft heeft hiervoor een eigen meerjarenprogramma opgesteld en vraagt elk jaar voor één of meerdere projecten in nauwe samen-werking met betrokken burgers en bedrijven subsidies aan bij de provincie aan. Delft krijgt voor 2016 een subsidie toegekend voor de bouw van een aanleg-steiger in de Westsingelgracht. Hierdoor ontstaat een directe verbinding tussen het cultuurhistorisch erfgoed van de provincie en van Delft.

Cultuurkader Delft 2016-2019 2726 Focus op cultuur

Gezond en Wel is het fundament van basisvoorzieningen, draagt bij aan een goed sociaal klimaat en is van essentieel belang voor een samenleving waarin iedereen doet, meedoet en er toe doet.22 Gezond en Wel kent drie pijlers: sociale wijken (gericht op een goed sociaal klimaat), gemakkelijk meedoen (gericht op zelfredzaamheid en participatie) en vrijwillige inzet (gericht op een breed en kleurrijk palet aan activiteiten en voorzieningen). Cultuur kan in samenwerking met diverse maatschappelijke partners bijdragen aan deze drie pijlers. En dat gebeurt dus ook al. Wij zien echter verdere mogelijkheden, bijvoorbeeld in co-creatie op het gebied van sport, het onderwijsachterstandenbeleid (OAB), maat-schappelijke opvang, empowerment, dagbesteding en ouderen.

In de verschillende wijken zijn verschillende behoeften. Niet helemaal duidelijk is wat waar nodig is op het gebied van cultuur. Dit is een aandachtspunt. Er zijn nog wijkgebouwen, maar daar is nu weinig aandacht voor cultuur. En dat terwijl een aantoonbaar maatschappelijk effect afgeleid kan worden bij ‘cultuurhuizen’ in wijken. De bewonerswaardering voor de leefbaarheid in hun wijk stijgt in aandachtswijken mét kunst en cultuur meer dan in aandachtswijken zonder cultuur.

22 Met Gezond en Wel is het nieuwe welzijnsbeleid (in 2011 vastgesteld

in de Nota “Vooruit met Welzijn” en in 2012 met de Sociale Visie)

geconcretiseerd. Op hoofdlijnen gaat het er om inwoners zoveel mogelijk

in staat te stellen hun eigen leven in te vullen. De gemeente Delft verwacht

van de inwoners dat zij elkaar ondersteunen waar dat kan. Als dat, om

verschillende redenen, minder of niet lukt of mogelijk is, wordt onder-

steuning geboden. Gezond en Wel werkt preventief door de kans op

onvoldoende aansluiting op de samenleving te verkleinen, proactief door

de talenten van de inwoners te versterken en de inwoner in staat te stellen

zijn eigen kracht te (her)pakken.

Die waardering werkt door in een extra toename van woning-waarde.23

AmateurkunstDelft heeft een rijk verenigingsleven. Ongeveer 4.000 mensen uit Delft en omgeving zijn verbonden aan een amateur-kunstvereniging en bieden zo een rijke voedingsbodem om laagdrempelig mee te kunnen doen aan cultuur. De gemeente onderkent de sociale waarde die deze sector heeft. Tochkam pen veel verenigingen met een aantal problemen, zoals vergrijzing, tekort aan bestuursleden, hoge kosten aan artistie-ke ondersteuning en huur. Per 2016 vervalt ook de structurele waarderingssubsidie voor Delftse amateurkunstverenigingen.

De gemeente wil de amateurkunstsector ondersteunen om zelfredzamer te worden en zal zich inzetten om het netwerk te versterken. Maar de gemeente wil de amateurkunstsector ook uitdagen om (nog) meer hun maatschappelijke rol te pakken. Dit gaat vaak hand in hand. Wij veronderstellen dat een maatschappelijk betrokken vereniging sterker in de samen-leving staat en boven genoemde problemen beter kan aanpak-ken en oplossen. Het volgen van onder andere mvv trajecten willen we daarom blijven promoten en ondersteunen.

Dit is ook van belang vanuit het principe van wederkerigheid. Wederkerigheid is opgenomen in de WMO, onder andere om maatschappelijke participatie te vergroten. Cultuur draagt bij aan de samenleving en de samenleving zet zich in voor cultuur.

23 J. Saris, J. Brouwer, S. Ketelaars, T. Metze, S. van Dommelen, A. van Bemmel,

J. van der Lans (2011), De kracht van cultuur. Effectieve cultuurimpulsen in

de wijk, Amsterdam/Den Haag: Stichting Cultuurimpuls in samenwerking

met Nicis Institute.

Programmalijn 4: meedoen met cultuur

Doelstellingen• Cultuur draagt in co­creatie met verschillende maatschap­

pelijke partners bij aan de drie pijlers van ‘Gezond en Wel’.• Verder inzetten op het bevorderen van de eigen kracht en

gezamenlijke kracht van de cultuursector en specifiek de amateurkunstsector.

• Versterken van de maatschappelijke positie en meerwaarde van de amateurkunstsector, door een essentiële bijdrage te leveren aan de leefbaarheid van de Delftse wijken en een breder bereik en deelname te realiseren van en voor de verschillende doelgroepen.

Deze programmalijn is met name gericht op de maatschap-pelijke waarde van cultuur. In de Kadernota 2013 is cultuur al benoemd als verbinder van de hoofddoelstellingen innovatieve stad en participatiesamenleving.

Sociaal domeinCultuur heeft een plek in het integrale beleid rondom het sociaal domein. In de Sociale Visie Delft is verwoord dat een sterke samenleving goede basisvoorzieningen heeft en een goed sociaal klimaat. Cultuur behoort tot de basis samen-levingsvoorzieningen.

Al vele jaren zijn in Delft culturele initiatieven die brede-re doelstellingen en maatschappelijke impact creëren.19

19 Voor zover dat nog niet gebeurt is het ook voor Delftse projecten mogelijk

interessant om mee te doen aan de landelijke regeling ‘The Art of Impact’.

Het gaat daarbij om ervaring opdoen, effecten zichtbaar maken, inzicht

krijgen in succesfactoren, methoden en werkwijzen evalueren en verbete-

ren etc. Ook wordt jaarlijks in het Social Art Lab met voorbeeldprojecten

over de grenzen van de verschillende domeinen heen gekeken.

Voorbeelden zijn de Kunst in de Wijken-projecten. Delft heeft daarin veel inhoudelijke en organisatorische expertise opgebouwd. De gemeente verstrekt prestatiesubsidie aan de stichting Delfts Peil voor het uitvoeren van diverse cultureel maatschappelijke projecten. Ook diverse andere partners in het cultuurveld werken mee aan het versterken van het sociaal klimaat.

In de uitvoeringsnotitie ‘Gezond en Wel’ (2013) is de uitvoe-ring van het welzijnswerk (een aantal prestatievelden van de WMO20) verbreed.

20 De WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) is erop gericht dat meer

mensen meedoen in de samenleving. In Delft betekent dit dat burgers

meedoen en zelfredzaam zijn. Meer specifiek gaat het bij de WMO om het

bevorderen van sociale samenhang, leefbaarheid, het ondersteunen van

zelfredzaamheid en participatie.

21 Zie voor informatie over het convenant www.langlevekunst.nl/over-ons/ en

voor informatie over de mogelijkheden van het Fonds voor cultuurpartici-

patie www.cultuurparticipatie.nl/subsidies/ouderenparticipatie.html

Ook op latere leeftijdCultuurparticipatie speelt een belangrijke rol in het op latere leeftijd gezond blijven. Voor ouderen kan het een bron van expressie en zingeving zijn, met een positieve impact. Ouderen ontlenen er lichamelijke energie en mentale kracht aan. Culturele instellingen, welzijns-organisaties hebben niet als vanzelfsprekend (cultuur)aanbod voor ouderen. Hier liggen mogelijkheden die nader onderzocht kunnen worden en waarbij de gemeente kan faciliteren. In dit licht kan het landelijke convenant Ouderen en Cultuur een inspiratie zijn.21

Cultuurkader Delft 2016-2019 2928 Focus op cultuur

Dit met als doel om met minder middelen toch een fun-damentele basisinfrastructuur overeind te houden, met de nadruk op jeugd.25 Na het uitvoeren van een aantal haalbaar-heidsstudies hebben het college en de gemeenteraad ermee ingestemd dat de afdeling Onderwijs van De VAK samen met DOK verder gaat in een nieuw taal- en cultuur educatief centrum, het TCC.

De boekencollectie voor volwassenen aan het Vesteplein wordt verkleind. Tegelijkertijd wordt deze collectie actueler, blijven alle titels opvraagbaar en worden steeds meer titels ook digitaal verkrijgbaar. De kunstuitleen voor volwassenen wordt gestopt.

Aan het Vesteplein komt 1000 vierkante meter vrij om een multidisciplinair centrum in te richten, voor culturele aan-bieders. Daarmee is er op één plek in Delft een ruim en aan-sprekend aanbod rond taal en cultuur. De verwachting is dat in 2016 voorbereidende activiteiten worden uitgevoerd voor de verbouwing vanaf 2017. Het streven is om vanaf het cursusjaar 2016-2017 de nieuw gevormde organisaties te laten starten.

Cultuureducatie in de vrije tijdOok in de toekomst willen we een breed en kwalitatief cultuur educatief aanbod in de vrije tijd in Delft, dat toeganke-lijk is voor een brede doelgroep en dat zichtbaar en vindbaar is in de stad. Het streven is dat er een multidisciplinair aanbod is (op het gebied van podiumkunsten, beeldende kunst, literatuur, muziek en dans), waarin ook ruimte is voor minder gangbare en dus minder goed in de markt liggende activiteiten.

Docenten van de afdeling Vrijetijd van De VAK gaan zich ver-enigen in een coöperatie. Het TCC en de coöperatie gaan hun activiteiten aanbieden vanuit één multidisciplinair centrum aan het Vesteplein. Tot alles rond is, kunnen cursisten en leerlingen van de afdeling Vrijetijd van De VAK terecht in het gebouw aan de Westvest. De verhuizing van het vrijetijdsaanbod van De VAK aan de Westvest naar het gebouw van DOK aan het Vesteplein staat gepland voor de zomer van 2017. Dan wordt ook het gebouw van De VAK verkocht.

25 Visie toekomst De VAK – DOK

De gemeente vindt het van belang dat in Delft de functie van cultuureducatie in de vrije tijd behouden blijft en dat verschillende vormen van cultuureducatie (binnen en buiten school) goed op elkaar aansluiten. VAK VT wil in haar lessen voor kinderen buiten schooltijd aansluiten bij de binnen-schoolse cultuureducatie van het TCC. Kinderen brengen als referentiekader mee wat zij op school hebben meegemaakt. Van daaruit wil VAK VT vertrekken in samenwerking met het TCC.26 VAK VT zal onder meer hiervoor een plan opstellen en een sub sidieverzoek indienen. De aanvraag wordt, zoals iedere aanvraag, getoetst aan de beschreven criteria in de subsidie-verordening en betreffende beleidsregel voor stimulerings-subsidie dan wel prestatiesubsidie.

26 H. ’t Hoen (2015), Haalbaarheidsonderzoek VAK VT.

Programmalijn 5: cultuureducatie en talentontwikkeling

Doelstellingen• Een geïntegreerd aanbod voor leesplezier en cultuur­

educatie.• Er is synergie tussen het TCC en VAK VT: de organisaties

samen zijn meer dan de som der delen.• Samenhang en kwaliteit in het programma van binnen­ en

buitenschoolse cultuureducatie. • Een breed cultuureducatief aanbod in de vrije tijd in Delft,

dat toegankelijk is voor een brede doelgroep en dat zicht­baar en vindbaar is in de stad.

• Met Cultuurhelden worden kunst en cultuur in samen­werking met basisscholen verder verbonden met het curriculum van de scholen.

• Een versterkte en goed afgestemde samenwerking tussen cultuur­ en onderwijsaanbieders.

• Middels een doorgaande leerlijn wordt op verschillende niveaus talentontwikkeling gestimuleerd en gefaciliteerd.

De gemeente hecht belang aan de creatieve (persoonlijke) ontwikkeling van kinderen en jongeren, binnen en buiten school, bijvoorbeeld via actieve en receptieve cultuurdeel -name, het verbeteren van de kwaliteit van cultuureducatie in het primair onderwijs en een goed functionerende keten van talentontwikkeling. Creatieve ontplooiing behoort tot de brede ontwikkeling van iedereen. Via het onderwijs komt elk kind in Delft in aanraking met kunst en cultuur. Van belang is dat kinderen en jongeren ook buiten schooltijd hun weg vinden naar het cultuureducatieve aanbod in Delft.

Educatief centrum voor cultuur en taal (TCC)In het licht van de bezuinigingen, de reorganisatie en verzelf-standiging van De VAK en de ontwikkeling van een nieuwe toekomstvisie en nieuw businessmodel voor DOK heeft de gemeente aan deze instellingen gevraagd een toekomst -visie te ontwikkelen, die uitgaat van een verregaande samenwerking.24

24 DOK en VAK samen hebben opdracht een taakstelling in te vullen oplopend van €60K (2016), naar € 900k (2017) en € 1,2 miljoen structureel vanaf 2018.

JeugdcultuurfondsDe gemeente wil kinderen van ouders die weinig te besteden hebben de kans geven om mee te doen aan de samenleving. Voor kinderen voor wie het financieel niet mogelijk is om muziek, toneel, dans of beeldende lessen te volgen, is er in Delft het Jeugdcultuurfonds. Kinderen van 4-18 jaar komen in aanmerking voor een bijdrage voor lessen en/of een instrument of materiaal van maximaal € 450 per jaar. Hierbij gaat het alleen om kinderen waarvan de ouders maximaal 110 procent van de bijstandsnorm verdienen.

Rijke leeromgevingHet TCC wordt de centrale plek voor aanbod van taal- en cultuureducatie aan Delftse jeugd, hun ouders, grootouders en leerkrachten. De nadruk komt te liggen op de jeugd tot 14 jaar. Het TCC biedt kinderen een rijke leeromgeving die de verbeelding prikkelt, de creatieve vermogens van kinderen ontwikkelt en de intrinsieke motivatie om te leren aanwakkert. Een rijke leeromgeving draagt bij aan een succesvolle participatie van kinderen in hun én onze toekomstige wereld. Het TCC zal een educatief aanbod bieden aan (basis)onderwijs, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Ook op OAB-scholen en VVE (voor- en vroegschoolse educatie) peuterspeelzalen. Een van de ideeën is om de Vindplaatsen van DOK uit te breiden naar meer basisscholen. Met het onderwijs zullen deze plannen besproken moeten worden en wat zij betekenen voor de inzet vanuit het onderwijs. Het TCC heeft en zoekt de verbinding met partners in het sociaal domein.

Het TCC zal in het vernieuwde concept onder school-tijd zorgen voor een (vaak) eerste confrontatie van kinderen met kunst, cultuur en creativiteit. Zij wakkert passie aan, legt verbanden met andere domeinen, stimuleert kinderen hun eigen ontwikkeling te kiezen. In 2016 wordt intensief gewerkt aan de integratie van VAK Onderwijs met het team educatie van DOK en wordt onderzocht op welke vlakken educatie-programma’s aan elkaar verbonden kunnen worden.

Cultuurkader Delft 2016-2019 3130 Focus op cultuur

Cultuur en onderwijsDe VAK voert sinds 2013 het programma Cultuurhelden uit. Cultuurhelden heeft als doelstelling om cultuur een plek te geven in het hart van het onderwijs, zodat het een vanzelf-sprekend onderdeel gaat uitmaken van een rijke leer-omgeving.27

27 Het rijksbeleid Cultuureducatie met kwaliteit, heeft als doel de kwaliteit

van het cultuuronderwijs te bevorderen en richt zich concreet op:

• het bevorderen van de deskundigheid van leerkrachten en educatief

medewerkers bij culturele instellingen

• het stimuleren van het werken met een samenhangend curriculum

(doorlopende leerlijn)

• het bevorderen van het beoordelen van leerling prestaties

• het bevorderen van duurzame samenwerking tussen scholen en

culturele instellingen

Cultuurhelden is ingebed in en vloeit ook deels voort uit een groter geheel aan cultuureducatie-activiteiten op school. Kunstklik is een basis in de creatieve ontwikkeling van kinde-ren. Bijna alle scholen in Delft nemen hieraan deel, wat uiting geeft van een groot commitment van scholen om structureel aandacht te besteden aan kunst- en cultuureducatie in de volle breedte.28 Betrokkenheid van scholen, leerlingen en culturele instellingen bij cultuureducatie begint met een positief ervaren basisaanbod. Het is daarom van belang dat er samenhang en kwaliteit is in het bredere programma van cultuureducatie en dat dit onderkend wordt door betrokken partijen.

De gemeente heeft het bestuurlijk kader (convenant) Cultuur en Onderwijs getekend. Deze afspraak bevat een gezamenlijke agenda voor de komende tien jaar voor goed cultuuronderwijs, met elementen zoals aansluiting bij Lokale Educatieve Agenda (LEA), de professionele ontwikkeling van leraren op het gebied van cultuuronderwijs en het behoud van de Cultuurkaart in het VO. Het is de bedoeling dat aan de hand van het conve-nant gemeenten, scholen en culturele instellingen vervolgens lokale afspraken of lokale convenanten maken over tijd, geld en middelen. Gezien het belang dat de gemeente hecht aan cultuureducatie en de aansluiting daarvan op het onderwijs, wil de gemeente met het onderwijs (LOKABEL29) in gesprek gaan over de mogelijkheid om dit onderwerp op te nemen in de uitvoeringsagenda LEA (Lokale educatieve Agenda).

Verschillende instellingen in Delft dragen bij aan het voor-schoolse en buitenschoolse aanbod. Bij verbouw of nieuw-bouw wordt altijd gekeken hoe andere functies geïntegreerd kunnen worden. Een goed voorbeeld is het samenwerkings-initiatief ‘De Vindplaats’ van DOK en basisschool de Horizon

28 Een verschil tussen het Delftse K&C menu en de menu’s die elders in

het land bestaan, of bestonden, is dat in Delft de culturele instellingen,

waaronder de Delftse musea, een vaste plek hebben. Dus het menu is

gevarieerd en biedt niet alleen de kunstvakken, maar ook kennismaking met

de eigen (rijke)culturele omgeving. Deze combinatie is voor scholen een

meerwaarde, en kan de grote tevredenheid over het K&C-menu verklaren.

29 Lokabel is het bestuurlijk overleg gemeente Delft (wethouder onder-wijs) en schoolbesturen Primair en Voortgezet Onderwijs. Voor een aantal onderwerpen is overleg wettelijk verplicht. Daarnaast is LOKA-BEL het overleg waar men elkaar als partner treft. De schoolbesturen onderschrijven dat scholen zich verschillend profileren. Het overleg vindt drie keer per jaar plaats. De LEA is de uitvoeringsagenda van de schoolbesturen en is in Lokabel tot stand gekomen. In de uitvoerings-agenda wordt een ieders positie en verantwoordelijkheid vastgelegd.

CultuurheldenCultuurhelden heeft een interessante en positieve beweging op gang gebracht die ook goed past binnen het profiel van Delft als stad van kennis en innovatie. Elf Delftse scholen doen eraan mee. Bijna een derde van het totale aantal basisscholen verrijkt daarmee het onderwijsaanbod met kunst en cultuur. Cultuurhelden wil vanuit een vraaggerichte benadering basis scholen ertoe uitrusten om kunst en cultuur integraal te verbinden met het onderwijs voor een effectiever, creatiever en interessanter leerproces.

om taalachterstanden bij jonge kinderen te verkleinen. Ook het Science Centre is een belangrijke verbinder tussen het primair onderwijs en het thema ‘stad van innovatie’. Basisschool De Bonte Pael werkt bijvoorbeeld via Cultuurhelden aan het verbinden van kunst- en cultuureducatie op school met het wetenschap & techniek-profiel van de school. VAK Vrije Tijd en het TCC willen graag een specifieke leerlijn ontwikkelen op het terrein van kunst en techniek. Een lijn die onder schooltijd begint en – voor geïnteresseerde kinderen – doorgezet kan worden in de vrije tijd.

TalentontwikkelingMet een doorgaande leerlijn wordt talentontwikkeling gestimuleerd, vanuit een breedte- en een topbenadering. Het streven is dan ook om op verschillende niveaus cursus-aanbod te hebben: voor beginners en voor diegenen met een bovengemiddelde aanleg en ambitie.

Delft kan Toptalent ook op andere manieren stimuleren. We denken dan bijvoorbeeld aan het scouten van talent en het waar mogelijk en nodig leveren van op het kind toegespitst ‘maatwerk’. Maar ook door contacten te onderhouden met conservatoria en kunstacademies, door samenwerking met professionele cultuurinstellingen of podia om talenten door te laten stromen of podiumervaring op te laten doen, en door projecten mogelijk te maken waar amateurs van professionals kunnen leren. Deze mogelijkheden kunnen verder worden verkend met het TCC, VAK VT en andere aanbieders en organisaties, zoals Theater de Veste, Theaternetwerk Delft en SPOD.

Om de ontwikkeling van creatief talent te stimuleren is de ketenbenadering van belang en is het zaak om samenhang te creëren tussen de diverse aanbieders (amateur en professi-oneel) en podia. Vanuit dit oogpunt hebben partners aan-gegeven een platform nuttig te vinden, waarmee men elkaar beter leert kennen, diverse thema’s kan bespreken en de mogelijkheden tot samenwerking kan verkennen.

Cultuurkader Delft 2016-2019 3332 Focus op cultuur

5

De cultuursector heeft – naast een duidelijke focus en een faciliterende gemeente – behoefte aan vertrouwen en eigen verantwoordelijkheid. De meeste partijen willen graag een actieve rol spelen in de uitvoeringsagenda. Ze zien het proces op weg naar deze agenda als kans om het grootste probleem van de cultuursector, het gebrek aan netwerkvorming, op te lossen.30

Uitvoering met partnersWe willen dit cultuurkader via een uitvoeringsagenda in de stad beleggen bij partners die zich willen verbinden aan de programmalijnen en doelstellingen. In de externe verkenning werd de suggestie gedaan voor een aantal mogelijke stappen om tot een activerende uitvoeringsagenda te komen. Deze stappen zijn:1. Kies gezamenlijk voor een aantal programmalijnen.2. Stel heldere doelstellingen voor de lange en korte termijn.3. Laat de programmalijnen adopteren door ambassadeurs in

de stad.4. Zorg voor middelen.5. Ondersteun de netwerkvorming rondom de programma-

lijnen.6. Geef vertrouwen en mandaat aan de stad zelf en faciliteer

initiatieven.

In het vorige hoofdstuk zijn de programmalijnen en doel-stellingen aan bod gekomen. In een sessie met het veld hebben we gesproken over de prioriteiten en doelstellingen. Op basis daarvan zijn de programmalijnen en doelstellingen aangescherpt.

Ambassadeurs aan de slagDoor ambassadeurs te vragen zich te committeren aan de programmalijnen en de doelstellingen maken we andere partij-en (mede)eigenaar en borgen we het organiserend vermogen om per programmalijn aan de slag te gaan. Dit is belangrijk om de doelstellingen van het cultuurkader te kunnen realiseren, de aanpak en het laden van de uitvoeringsagenda te bepalen, cofinanciering te organiseren en tot netwerkvorming te komen via de inhoud.

30 M. Roumen (2015), Externe oriëntatie cultuurkader Delft.

Idealiter is er een diverse samenstelling van ambassadeurs per programmalijn. Bijvoorbeeld een grote instelling, twee mensen uit de cultuursector en een of twee mensen van buiten de cultuursector. Deze laatste categorie komt zowel de uitvoeringsagenda zelf ten goede (ideeën van buiten) als het netwerk dat eromheen gevormd kan worden.

De ambassadeurs hebben het overzicht over de inhoud en de verschillende doelstellingen van de programmalijn. Binnen deze doelstellingen is er vervolgens ruimte voor concrete acties en projecten. Deze kunnen bij de start al verzonnen zijn, of zich juist in de loop der tijd aandienen vanuit de stad. Men bepaalt gezamenlijk wat in de uitvoeringsagenda komt. Projectplannen worden binnen de programmalijnen ingediend en besproken en getoetst door de ambassadeurs. Afhankelijk van de vorm van financiering dient een penvoerder een subsidieaanvraag in of wordt een andere manier van finan-cieren aangesproken.

Door verschillende projecten te ontwikkelen en te bundelen onder een overkoepelende strategie hopen we dat partijen zich om de doelstellingen heen organiseren. Daarmee kunnen netwerken ontstaan langs de lijnen van inhoud. Dit kan de structuur van de sector versterken op lange termijn.

Door de sector en andere partners zelf eigenaarschap te geven, kan de gemeente optimaal gebruik maken van bestaan-de energie, middelen, kennis en kunde. Dit betekent dus ook dat de sector zelf verantwoordelijk is voor het slagen van de uitvoeringsagenda.

Richting voor een uitvoeringsagenda

Cultuurkader Delft 2016-2019 35

De gemeente kan de ambassadeurs ondersteunen, bijvoor-beeld door per programmalijn de secretarisfunctie in te vullen. Op die manier houdt de gemeente overzicht en regie over het proces en krijgen de ambassadeurs inhoudelijke verantwoor-delijkheid. Dit zal met de ambassadeurs worden besproken.

Uiteraard is het van belang dat voor het succesvol uitvoeren van het cultuurkader financiering beschikbaar is of verder georganiseerd wordt. Dit komt in het volgende hoofdstuk aan bod.

Randvoorwaarden voor uitvoeringOm de ambities waar te kunnen maken, zien we een aantal randvoorwaarden.

Voor de uitvoering zijn cultuurinstellingen en -verenigingen nodig die:• in de basis financieel gezond zijn en een duidelijke visie

hebben op hun eigen basisopdracht;• een kwalitatief goed basisaanbod borgen;• open staan om eigen expertise, middelen, tijd en mens­

kracht in te zetten om actief nieuwe verbindingen op te zoeken en samenwerkingen aan te gaan.

Verder is een voorwaarde dat de gemeente:• vertrouwt op de professionaliteit en autonomie van de

culturele partners; • overzicht heeft en geeft over de interne en externe

verbindingen (niet de touwtjes in handen, maar het verknopen van de touwtjes);

• actief haar rol pakt bij het onderzoeken van de mogelijk­heden naar cofinanciering;

• in verschillende gradaties de culturele partners onder­steunt, adviseert en faciliteert bij het behalen van de ambities en doelstellingen;

• culturele instellingen durft aan te spreken en een beroep doet op hun expertise en inzet op verschillende domeinen die bijdragen aan de maatschappelijke vraagstukken van de stad en de profilering van Delft als bezoek­ en verblijfplaats.

Rol van de gemeenteHet Cultuurkader gaat over een sector met grote diversiteit. De gemeente heeft in de uitwerking en uitvoering ervan dan ook een diversiteit aan rollen.

De gemeente heeft – in elk geval in het begin van het proces – een regisserende rol als het gaat om de implementatie van het cultuurkader, het halen van de doelstellingen en daarmee het opstellen en uitvoeren van de uitvoeringsagenda. Dit kan op termijn waarschijnlijk overgaan in een stimulerende en meer faciliterende rol.

Concreet willen we (mede)eigenaarschap bereiken door partijen te verbinden aan de programmalijnen en doelstellingen. Dat gebeurt op meerdere manieren:• De gemeente voert gesprekken met mogelijke

ambassadeurs (per programmalijn) om draagvlak te creëren en afspraken over het ambassadeurschap te maken. Met ambassadeurs wordt besproken hoe ambassadeurschap en uitvoering van de uitvoerings-agenda vorm te geven.

• Door te experimenteren met vormen, zoals een creatieve sessie met diverse partners rondom een programmalijn.

• Door gebruik te maken van belangrijke thema’s. Met partners brainstormen over hoe binnen meerdere programmalijnen samenwerking met diverse partners mogelijk is aan de hand van een thema. De gemeente wil afspraken maken over een uitvoeringsagenda tot en met 2019. Hoe de uitvoeringsagenda er concreet uit komt te zien is nog niet duidelijk. Het formuleren van een aantal quick wins binnen de verschillende programmalijnen kan de uitvoeringsagenda evenwel een vliegende start geven.

• Mogelijke quick wins in 2016 en verdere kansen: - Projecten die aansluiten op de

Vermeertentoonstelling. De Vermeertentoonstelling kan een inspiratie en vliegwiel zijn voor projecten binnen alle programmalijnen.

- 25 jaar Archeologie in Delft. Hier ligt een mooie aanleiding om te verkennen of in het kader van het jubileum een project interessant is, waarbij bewonersparticipatie, kennis delen, zichtbaar maken, verbinden etc. een onderdeel zou kunnen zijn.

- Het maken en lanceren van de website cultuur-podium 015 en het organiseren van activiteiten hier omheen.

- Afstemmingsoverleg opstarten tussen culturele partners, evenementenorganisatoren, studenten-organisaties en TU Delft over op maat aanbod en gezamenlijke promotie.

- Het delen en bespreken van de resultaten van de nulmeting ‘Cultuurdeelname en - waardering onder Delftenaren’.

- Het cultuurkader bespreken met het platform evenementen.

- De culturele partners betrekken bij het opstellen en publiceren van een jaarlijkse evenementen-kalender.

- Inzichtelijk maken wat cultuur al doet en kan betekenen voor het sociaal domein.

- Met de partners van Delft voor Elkaar, partners uit het culturele veld en de beheerder/exploitant van de wijkgebouwen, Sportfondsen bv bespreken of een wijk(gebouw) aangewezen kan worden als cultureel pilotproject. Een project moet voldoende volume hebben en langere tijd bestrijken en idea-liter een duurzaam effect hebben.

- Een structureel cultuuroverleg voeren met regio-gemeenten.

- Mogelijkheden onderzoeken van het fysiek verder bijeen brengen van cultuur, de creatieve industrie en innovatieve bedrijven.

- Het verhaal van vroeger en het verhaal van de toe-komst van Delft kan elkaar mooi versterken door historische gebouwen programmatisch te verbinden met hedendaagse cultuur. Gedacht kan worden aan tentoonstellingen van architecten en ontwerpers, het zichtbaar maken van TU-design in de stad of tijdelijke pop-up cultuurlocaties. Cultureel erf-goed kan als inspiratiebron dienen voor culturele programmering en de programmering versterkt de zichtbaarheid van het (gebouwde) erfgoed. 2016 2019

REGULEREN REGULEREN

REGISSEREN REGISSEREN

STIMULEREN STIMULEREN

FACILITEREN FACILITEREN

LOSLATEN LOSLATEN

Cultuurkader Delft 2016-2019 3736 Focus op cultuur

Loslaten is nog niet aan de orde. Het gemeentelijk beleid is nodig om de goede randvoorwaarden te scheppen: diversiteit, educatie, vergroten van het bereik van de voorzieningen.

Met de ambassadeurs maakt de gemeente afspraken hoe het ambassadeurschap en de uitvoering van de uitvoeringsagenda vorm kan krijgen. Hiermee zijn we al begonnen: in de pres-tatieafspraken met een aantal instellingen is onder meer op-genomen dat instellingen bijdragen aan het realiseren van de doelstellingen van het cultuurkader, een ambassadeursfunctie vervullen en deelnemen aan netwerken, de uitvoeringsagenda en daaruit voortvloeiende projecten en hiervoor zaken ook initiëren.

Overigens is niet voor elke programmalijn dezelfde gemeen-telijke rol nodig. Ook kunnen rollen per programmalijn in de looptijd van het cultuurkader zich anders ontwikkelen. Sommige programmalijnen hebben een meer overstijgend belang in zich dan de anderen. Bijvoorbeeld de programma-lijnen Aantrekkelijke stad en Cultureel Erfgoed die voor een groot deel aansluiten op de aanbevelingen van Het rapport Delft Parel in de Randstad. De keuze voor een (wat langdu-riger) regisserende rol kan ingegeven zijn vanuit het belang om de programmalijn stevig te implementeren en bij te dragen aan strategische keuzes van de stad. Het heeft dan een meerwaarde bij het realiseren van een (bredere/grotere) maatschappelijke opgave.

CommunicatieDe gemeente en de ambassadeurs maken gezamenlijk afspra-ken over de communicatie van de uitvoeringsagenda met de stad en het veld. In de communicatie brengen we (bestaande) projecten, opdrachten en bijeenkomsten die aansluiten op het cultuurkader in beeld en over het voetlicht.

In de uitvoering maken we waar mogelijk gebruik maken van (bestaande) platforms of geplande bijeenkomsten. We sluiten aan bij activiteiten die plaatsvinden rondom netwerkvorming of verbeteren van zichtbaarheid.

Cultuurkader Delft 2016-2019 3938 Focus op cultuur

6

Delft werkt via verschillende maatregelen aan financieel herstel. In 2017 kan de begroting weer structureel sluiten. De gemeente is dan uit de rode cijfers, maar zeker nog niet volledig op sterkte. Verder herstel blijft ook daarna prioriteit, zodat Delft weer voldoende weerstand kan opbouwen. De financiële situatie betekent dat de gemeente in de komende jaren weinig ruimte houdt om te investeren.31

Uitgangspunt van dit cultuurkader is dat het nieuwe beleid voor het grootste deel met de beschikbare budgetten wordt gefinancierd. Daarnaast wordt verbinding gezocht met andere terreinen en partners om te komen tot een brede cofinancie-ring.

Meerjarenraming cultuurIn de volgende tabel staan de (indicatieve) bedragen die de komende jaren voor de verschillende onderdelen van cultuur geraamd zijn.

31 Gemeente Delft (2015), Perspectief Delft in 2025, p. 1

Extra mogelijkhedenStimuleringssubsidie | Sinds 2015 heeft de gemeente een ‘Beleidsregel stimulering participatie en innovatie’. Een stimu-leringssubsidie draagt bij aan het stimuleren van participatie en innovatie, de twee hoofddoelstellingen van de gemeente Delft. Beide doelen hebben te maken met de onderwerpen participatie, eigen en gezamenlijke kracht, zelfredzaamheid, sociaal klimaat, veiligheid, educatie, cultuur, sport, (sociale) innovatie, duurzaamheid en milieu. Wij verwachten dat veel cultuurprojecten die voortvloeien uit de programmalijnen wat betreft inhoud en voorwaarden aan kunnen sluiten bij deze stimuleringssubsidie.

Investeringen | Delft gaat in het kader van financieel herstel een breed programma opstellen. Via een agenda worden de inves-teringen voor het toekomstig herstel bepaald. In de uitvoering van het cultuurkader wordt dan ook verbinding gezocht met het proces ‘Delft herstelt’ en daarmee met de aanbevelingen van het rapport ‘Delft, parel in de Randstad’. Aansluiting ligt voor de hand, gezien de focus op het versterken van het profiel van Delft als aantrekkelijke stad en het belang van het culturele aanbod daarin.

Financiering

in mln € 2016 2017 2018 2019 2020

VAK/VAK VT 1,3 0,4 0,2 0,2 0,2

DOK/TCC 3,9 3,9 3,8 3,8 3,8

Podiumkunst* 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8

Beeldende kunst 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2

Erfgoed 3,3 3,3 3,3 3,3 3,3

Monumentenzorg 0,03 0,03 0,03 0,03 0,03

Overig Cultuur 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1

Niet-beïnvloedbare kosten* 1,4 1,4 1,9 1,9 1,9

Totaal doelstelling Meedoen met cultuur 12,0 11,1 11,3 11,3 11,3

* Podiumkunsten: Hieronder vallen Theater de Veste, SPOD, Ciccionina, Stichting Theaternetwerk Delft* Niet-beïnvloedbare kosten zijn afschrijvingslasten Erfgoed en Monumentenzorg; huisvestingslasten Vastgoed; personeelslasten clusters Samenleving en Veiligheid. De voorziene stijging in 2018 ontstaat door de ingebruikname van de nieuwbouw van het gemeentearchief.

Cultuurkader Delft 2016-2019 41

Een andere verbinding die gezocht wordt, is die met het sociaal domein. Ook daar liggen kansen voor financiering, als projecten bijdragen aan preventie en innovatie in het sociaal domein.

In de interviews in de externe verkenning is expliciet gevraagd naar de gedachten bij het veld over een lokaal cultuurfonds. Er blijken veel verschillende ideeën te zijn over de vorm waarin aanvullende financiering aangetrokken en georganiseerd kan worden. De gemeente verwacht dat verschillende program-malijnen zich lenen voor cofinanciering van fondsen en/of stedelijke partners. Komend jaar onderzoekt de gemeente actief de mogelijkheden hiervoor.

Voor de investering in het gebouw van DOK voor het ontwik-kelen van het Taal- en Cultuurcentrum vindt aparte besluit-vorming plaats bij de programmabegroting 2017.

Cultuurkader Delft 2016-2019 4342 Focus op cultuur

7

De gemeentelijke beleidscyclus is het jaarlijks terugkerende proces van plannen en verantwoorden. De gemeenteraad stelt hierin kaders en het college legt verantwoording af. Er worden afspraken gemaakt over bijvoorbeeld budgetten en prestaties en er wordt gestuurd op afwijkingen. Dat gebeurt aan de hand van de 3W-vragen: wat willen we bereiken, wat gaan we daarvoor doen en wat gaat dat kosten?

De gemeente stelt de volgende beleidscyclusdocumenten op: de Kadernota, de Programmabegroting, de Najaarsrapportage en de Jaarstukken. De gewenste afspraken tussen raad en het college zijn vastgelegd in het Bestuursprogramma. Het onder-werp cultuur is in deze beleidscyclusdocumenten onderdeel van de gemeentelijke verbindende opgave ‘Het behouden van een aantrekkelijk leefklimaat’. We werken samen aan een aan-trekkelijke, een veilige en een duurzame stad. De verbindende opgave is uitgewerkt in gewenste maatschappelijke effecten en te bereiken resultaten (prestaties). Per maatschappelijk effect zijn indicatoren en streefcijfers benoemd. De waardering van het cultuuraanbod is een indicator voor het gewenste effect ‘vitale (binnen)stad en stad met cultuur’.

In de Programmabegroting 2016-2019 staat dat de komende jaren de cultuurwaardering op peil moet blijven. In 2016 zou daarvoor een nulmeting gedaan moeten worden. Omdat het cultuurkader al in 2016 ingaat is al in november 2015 een dergelijke 0-meting uitgevoerd. Dit is de enquête ‘DIP Cultuurparticipatie en cultuurwaardering’. De uitkomsten van dit onderzoek worden gedeeld met de sector en ook als een basis dienen voor te maken keuzes in de uitvoeringsagenda.

Een volgende meting staat gepland in 2017. In dat jaar zal ook bekeken moeten worden of het onderzoek onder studenten naar de waardering van cultuur nogmaals uitgevoerd wordt of dat deze doelgroep meegenomen wordt in de bredere gemeentelijke DIP-enquête over dit onderwerp. Dit gebeurt in overleg met onder andere de afdeling Onderzoek & Statistiek (O&S).

Monitoring en evaluatie van de doelstellingen vindt plaats aan de hand van de gemeentelijke beleidscyclus en gericht onderzoek dat wordt uitgevoerd in samenwerking met O&S. Waar mogelijk wordt op het gebied van onderzoek en evaluatie samengewerkt met andere beleidsterreinen binnen de gemeente. Zo is, gezien de relatie tussen de beleidsterreinen, in het DIP-onderzoek Cultuurparticipatie en -waardering ook het onderwerp evenementen mee-genomen. Dit wordt ook voor andere onderwerpen nader bekeken.

De gemeente stimuleert, bijvoorbeeld via de prestatie-afspraken met culturele instellingen, dat de culturele partners ook metingen verrichten naar de waardering van het culturele aanbod onder hun bezoekers. Daarnaast ligt het voor de hand om met de ambassadeurs per programmalijn tussentijds en in 2019 te evalueren in welke mate de doelstellingen bereikt zijn.

Monitoring en evaluatie

Cultuurkader Delft 2016-2019 45

• Adviesgroep “Delft Herstelt” (2016), Delft, Parel in de Randstad.

• Federal Institute for Research on Building, Urban Affairs and Spatial Development (2011, Bonn, BSSR), Metropolitan Areas in Europe (Uit: Atlas Metropoolregio Rotterdam Den Haag, 2013)

• L. van der Geest en G. Sheikkariem (2010), Delft als centrum van kennis en innovatie, Utrecht: Nyver.

• Gemeente Delft (2007), Delft meer dan Blauw, Langetermijnvisie Cultuur 2017.

• Gemeente Delft (2007), Gezicht op gebouwd erfgoed. Monumentennota 2007­2017.

• Gemeente Delft (2009), Delft maakt geschiedenis, Stadsvisie Delft 2030.

• Gemeente Delft (2011), Vooruit met Welzijn. Beleid ten aanzien van welzijn en maatschappelijke dienstverlening 2011­2014.

• Gemeente Delft (2012), Sociale Visie Delft 2014­2018.• Gemeente Delft (2014), Sterk in de kern – Erfgoed

Delft op weg naar 2020.• Gemeente Delft (2015), Jaarverslag Monumentenzorg

2013­2014.• Gemeente Delft (2015), Evaluatie van het Delftse

evenementenbeleid.• Gemeente Delft (2015), Perspectief Delft in 2025.• E.L. Glaeser, J. Kolko, A. saiz (2001), Consumer city, in:

Journal of Economic Geography (Uit: G. Marlet en C. van Woerkens (2011), Atlas voor gemeenten, Nijmegen: VOC Uitgevers)

• H. ’t Hoen (2015), Haalbaarheidsonderzoek VAK VT.• Q.L. van den Hoogen (2012). Het cultuurbeleid van

gemeenten: uitgangspunten. (Uit: Handboek Cultuurbeleid (2012), Amsterdam: Reed Business)

• G. Marlet en C. van Woerkens (2011), Atlas voor gemeenten 2011, Nijmegen: VOC Uitgevers.

• G. Marlet en C. van Woerkens (2014), Atlas voor gemeenten 2014, Nijmegen: VOC Uitgevers.

• G. Marlet en C. van Woerkens (2015), Atlas voor • gemeenten 2015, Nijmegen: VOC Uitgevers.• G. Marlet en C. van Woerkens (2010), Cultuur in Delft,

De culturele positie van Delft en de betekenis van cultuur voor de stad, Atlas voor gemeenten, Utrecht.

• Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2015), Cultuur in Beeld 2015. Deel 1. De stad als cultureel knooppunt.

• M. Roumen (2015), Externe oriëntatie cultuurkader Delft.• J. Saris, J. Brouwer, S. Ketelaars, T. Metze, S. van Dommelen,

A. van Bemmel, J. van der Lans (2011), De kracht van cultuur. Effectieve cultuurimpulsen in de wijk, Amsterdam/Den Haag: Stichting Cultuurimpuls in samenwerking met Nicis Institute.

• De VAK en Dok (2014), Visie toekomst De VAK – Dok; naar een educatief centrum voor cultuur en taal, gericht op jeugd, jongeren en scholen.

• B. ter Weel, A. van der Horst, G. Gelauff (2010): The Netherlands in 2040, Den Haag: Centraal Planbureau (Uit: Atlas voor gemeenten (2011), Nijmegen: VOC Uitgevers)

Bronnen

Cultuurkader Delft 2016-2019 47

Colofon

Foto’s:Met dank aan:Marcia van Es: p. 23, binnenkant omslag achterFerrie Förster : binnenkant omslag voor en achter, p. 24, 27Marcia Kats – Oortman: binnenkant omslag voor en achterIngrid Koenen: binnenkant omslag voorOlivier Middendorp: p. 25Els van der Plank: p. 28Ilse Rijneveld: p. 26Hans Roode: binnenkant omslag voor en achter (incl. foto met Erik de Jong bij sculptuur), p. 29Guus Schoonewille: omslag, binnenkant omslag voor en achter, p. 5, 8, 16, 28, 31, 34, 39, 40, 43Hilde van Slooten: binnenkant omslag voorArjen Spreeuwers: p. 32Graziella Vitale: p. 2, 21, 46Hilke Zoontjens: binnenkant omslag voor en achter, p. 11Marco Zwinkels: p. 33

Overige foto’s: Gemeente Delft

Vormgeving:Delta3

48 Focus op cultuur