Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten...

25
Flitspeiling Vestigingsklimaat Nederland september 2020 Onderzoek in opdracht van het ministerie van EZK Luka Cremers en Manuel Kaal 244408340 11-09-2020

Transcript of Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten...

Page 1: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Flitspeiling

Vestigingsklimaat

Nederland –

september 2020

Onderzoek in opdracht van het

ministerie van EZK

Luka Cremers en Manuel Kaal

244408340

11-09-2020

Page 2: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Achtergrond en doel van het onderzoek

In de publieke opinie lijkt men steeds kritischer naar buitenlandse en binnenlandse multinationals gevestigd in Nederland te

kijken. Dit kan gevolgen hebben voor een algeheel aantrekkelijk vestigings-, ondernemings- en investeringsklimaat in

Nederland.

In deze flitspeiling hebben wij, in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, een publieksonderzoek uit

laten voeren naar het maatschappelijk sentiment rond het Nederlandse investerings-, vestigings- en ondernemersklimaat.

2

Page 3: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Samenvatting

• Wanneer er wordt gevraagd naar de betekenis van een multinational, weet het gros van de Nederlanders hier een juist antwoord op te geven. Men denkt bij een

multinational veelal aan een grootschalige onderneming met vestigingen over de hele wereld en een miljoenenomzet. Wanneer we vragen naar Nederlandse

multinationals en buitenlandse multinationals die in Nederland gevestigd zijn, worden de grootste en meest bekende multinationals ook genoemd. Ook al weet men

niet duidelijk het onderscheid te maken tussen Nederlandse multinationals en buitenlandse multinationals gevestigd in Nederland.

• De meeste Nederlanders hebben een neutrale houding tegenover multinationals. Ruim een derde is (zeer) positief vanwege het belang voor de economie en de

werkgelegenheid. De mensen die een (zeer) positieve houding tegenover multinationals hebben, geven aan dat zij multinationals belangrijk vinden voor de

Nederlandse economie en de werkgelegenheid. Door 5% van Nederlanders worden multinationals gezien als milieuvervuilers en als bedrijven die alleen maar uit zijn

op winst.

• Bijna twee derde van de Nederlanders vindt Nederland een aantrekkelijk land voor multinationals. Het aantrekkelijke belastingklimaat wordt als voornaamste reden

gegeven. Slechts 2% vindt Nederland een onaantrekkelijk land voor multinationals.

• Men is zich bewust van het belang van multinationals voor de Nederlandse economie en werkgelegenheid. Door 45% van de Nederlanders wordt aangegeven dat

multinationals te weinig belasting betalen.

• Wanneer er wordt gevraagd naar de drie verschillende klimaten, blijkt dat deze relatief weinig tot de verbeelding spreken onder Nederlanders. De meesten geven aan

hier een neutrale mening over te hebben of het antwoord niet te weten. Wel geeft ruim een derde aan dat ze vinden dat de Nederlandse overheid meer zou moeten

investeren om het investerings-, vestigings- en ondernemingsklimaat te verbeteren.

• Men vindt dat de overheid het investerings-, vestigings-, en ondernemingsklimaat kan verbeteren door te zorgen voor een betrouwbare en veilige (digitale)

infrastructuur.

• Om Nederland sneller te helpen herstellen na de coronacrisis, vindt ruim de helft het noodzakelijk dat bedrijven en buitenlandse investeringen naar Nederland komen.

Ook geeft ongeveer een op de vijf Nederlanders aan van mening te zijn dat bedrijven niet genoeg eigen verantwoordelijkheid hebben genomen bij het opvangen van

de gevolgen van de corona crisis.

3

Page 4: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Resultaten

4

Page 5: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Over het algemeen weet men een goed beeld te schetsen wat een multinational is

Wat is volgens u een multinational? // Welke multinationals kent u? // Welke multinationals die gevestigd zijn in Nederland kent u? Basis: n=1.062

“Bedrijven die meerdere vestigingen hebben -

eventueel verspreid over de wereld - die een

miljoenenomzet hebben’.’

‘’Een groot bedrijf dat vanuit meerdere landen

opereert met kantoren en op die manier in

verschillende landen belasting moet betalen.”

“Een bedrijf dat zich in meerdere landen heeft

gevestigd.’’

‘’Een bedrijf dat in meerdere landen produceert en

afzet. Dus internationaal opereert.’’

• Shell

• Unilever

• Philips

• ING

• Akzonobel

• Ahold

• ABN AMRO

• Zeeman

• ASML

• DSM

• Heineken

• HEMA

• Esso

• Blokker

• Randstad

• KLM

• FrieslandCampina

• Tata Steel

• Douwe Egberts

‘’Wat is een multinational?’’ ‘’Welke Nederlandse multinationals kent u?’’

• Shell

• Unilever

• Philips

• Ahold

• Heineken

• Etos

• ABN AMRO

• Akzo Nobel

• Tata Steel

• P&G

• Achmea

• McDonalds

• Starbucks

• Booking.com

• Google

• Mediamarkt

• C&A

• ASML

• Nescafé

‘’Welke buitenlandse multinationals die

gevestigd zijn in Nederland kent u?’’

‘’Een heel groot bedrijf met internationale

vestigingen en aandeelhouders en heel veel geld’.’

‘Een bedrijf dat in veel verschillende landen

opereert - en daar een aanzienlijk deel van zijn

omzet behaalt.’’

• Multinationals worden voornamelijk geassocieerd met een internationaal karakter, grootschaligheid en veel geld.

5

Page 6: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Meeste Nederlanders hebben een neutrale houding tegenover multinationals (50%). Ruim een

derde is (zeer) positief vanwege het belang voor de economie en de werkgelegenheid.

Wat is uw houding tegenover multinationals? // Kunt u uw antwoord toelichten? Basis: n= 1.062

4%

32%

50%

5%

0%

8%

Zeer positief

Positief

Niet positief / niet negatief

Negatief

Zeer negatief

Weet niet

• ‘’Het is goed voor de Nederlandse economie.’’

• ‘’Zorgen voor veel werkgelegenheid.’’

• ‘’Goed voor uitstraling van Nederlandse ondernemersgeest.”

• ‘’Goed voor de handel, het aanzien van Nederland en het geeft werkgelegenheid.’’

• ‘’Multinationals zijn goed voor welvaart’.’

• ‘’Of een bedrijf een multinational is of niet - als het product en de service goed is - dan is mijn houding tegenover deze

bedrijven positief. Het wordt minder positief als de Multinationals hun erg sterke (onderhandelings)positie

gebruiken/misbruiken om kleinere spelers de markt uit te concurreren.’’

• ‘’Het is goed dat bedrijven in meer landen actief zijn dan is er gezonde concurrentie.’’

• ‘’Zorgen voor werkgelegenheid - competitie waardoor prijzen dalen - gedwongen innovatie.’’

• ‘’Goed voor de handel en economie. Evenals samenwerkingen tussen de landen waar de multinationals gevestigd

zijn.’’

36% (zeer) positief

• Het betalen van te weinig belasting en milieuvervuiling worden het meest aangegeven wanneer men negatief tegenover

multinationals staat.

• ‘’De winstmarges zijn groot en het aandeel in de samenleving minder. De verantwoordelijkheid richting natuur en

maatschappij is minder.’’

• ‘’Prima dat bedrijven zo groot kunnen worden - en geld verdienen. Maar ze betalen veel te weinig belasting - en dat is

erg onredelijk tegenover de hardwerkende kleine ondernemer. Nederland gaat failliet als alle MKB ermee zou stoppen

- niet als alle multinationals zouden weggaan!’’

• ‘’Het is dubbel: multinationals bieden kansen om elders in de wereld geld te verdienen. Persoonlijk ben ik meer voor

lokale economie - ik denk dat welvaart beter over de wereld wordt verdeeld als er meer lokaal wordt geproduceerd en

gekocht.’’

6

Page 7: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Een meerderheid (64%) vindt Nederland aantrekkelijk voor multinationals. 1 op de 5

Nederlanders beantwoordt deze vraag met ‘’weet niet’’.

In hoeverre is Nederland aantrekkelijk voor multinationals? // Wat maakt Nederland volgens u tot een aantrekkelijk land voor multinationals? Basis: n= 1.062

14%

50%

14%

2%

0%

20%

Zeer aantrekkelijk

Aantrekkelijk

Niet aantrekkelijk / nietonaantrekkelijk

Onaantrekkelijk

Zeer onaantrekkelijk

Weet niet

• Het aantrekkelijke belastingklimaat wordt door de meeste respondenten als belangrijkste reden aangegeven.

• Als men het klimaat (zeer) onaantrekkelijk vindt (2%), dan worden de relatief hoge loonkosten het vaakst als reden

hiervoor gegeven.

70%

57%

49%

48%

43%

42%

37%

35%

33%

32%

24%

21%

19%

14%

6%

3%

1%

Een aantrekkelijk belastingklimaat

Goede fysieke infrastructuur

Hoogwaardige kennis en innovatie

Gunstige geografische ligging

Hoog opgeleide beroepsbevolking

Politieke stabiliteit en een consistent beleid

Betrouwbare en veilige digitale infrastructuur

Mogelijkheden van subsidies vanuit de overheid

Goed (internationaal) onderwijs

Een goed functionerende overheid

Voldoende toegang tot financiering

Goede zorg

Een fijn leefklimaat

Een divers cultureel aanbod

Relatief lage loonkosten

Anders, namelijk …

Weet niet

Reden aantrekkelijkheid

7

Page 8: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Er is een grote groep mensen die een neutrale houding heeft omtrent multinationals in het

algemeen of het lastig vindt hier een oordeel over te vellen

Hieronder volgen enkele stellingen over multinationals in het algemeen. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Basis: n= 1.062

▪ Men is het er veelal mee eens dat multinationals investeren in innovatie, onderzoek en het opleiden van werknemers. De

bijdrage van multinationals om klimaatdoestellingen te behalen ziet men nauwelijks.

2%

1%

0%

5%

10%

5%

4%

24%

33%

33%

29%

38%

31%

33%

39%

8%

5%

5%

6%

2%

20%

23%

22%

22%

In Nederland gevestigde multinationals zorgen ervoor dat Nederlandbij internationale discussies invloed kan hebben

In Nederland gevestigde multinationals investeren veel in innovatie enonderzoek

In Nederland gevestigde multinationals zorgen ervoor dat hunwerknemers goed worden getraind en opgeleid

In Nederland gevestigde multinationals leveren een belangrijkebijdrage aan het behalen van de klimaatdoelstellingen

Helemaal mee oneens Mee oneens Neutraal Mee eens Helemaal mee eens Weet niet

8

Page 9: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Multinationals worden belangrijk gevonden voor de Nederlandse economie en

werkgelegenheid. 45% van de Nederlanders vindt dat multinationals te weinig belasting

betalen

• Wanneer we vragen naar multinationals en wat het mogelijk met de Nederlandse economie doet, blijkt dat men hier meer

verbeelding bij en een uitgesproken mening over heeft. Er zijn minder ‘’neutralen’’ en mensen die het antwoord niet weten.

1%

1%

1%

12%

4%

4%

6%

33%

17%

21%

26%

24%

49%

45%

40%

9%

19%

15%

14%

2%

10%

13%

12%

20%

In Nederland gevestigde multinationals zijn belangrijk voor deNederlandse economie

In Nederland gevestigde multinationals dragen bij aanwerkgelegenheid en opdrachten voor het MKB

Het is belangrijk dat multinationals hun hoofdkantoor in Nederlandvestigen

In Nederland gevestigde multinationals betalen voldoende belasting

Helemaal mee oneens Mee oneens Neutraal Mee eens Helemaal mee eens Weet niet

Hieronder volgen enkele stellingen over multinationals en wat het mogelijk doet met de Nederlandse economie. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Basis: n= 1.062

9

Page 10: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Investerings-, vestigings- en ondernemingsklimaat

10

Page 11: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Associaties bij de begrippen investerings-, vestigings- en ondernemingsklimaat

INVESTERINGSKLIMAAT VESTIGINGSKLIMAAT ONDERNEMINGSKLIMAAT

• Nederland wordt ook genoemd als eerste associatie bij een vestigingsklimaat.

11

Page 12: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de

verschillende klimaten

INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT: ONDERNEMINGSKLIMAAT:

Investeringsklimaat kan worden

gedefinieerd als volgt: ''eigenschappen

van een samenleving die bepalen hoe

rendabel men er een economische

activiteit kan beginnen‘’.

Voorbeelden zijn de kwaliteit van de

infrastructuur, het opleidingsniveau van

de beroepsbevolking, een fijn

leefklimaat, dichtbij gelegen afzetmarkt

en een aantrekkelijk belastingklimaat.

Vestigingsklimaat kan worden

gedefinieerd als volgt: ''De mate waarin

een land, regio of plaats aantrekkelijk is

om zich te vestigen als onderneming of

persoon‘’.

Voorbeelden zijn de kwaliteit van de

infrastructuur, het opleidingsniveau van

de beroepsbevolking, een fijn

leefklimaat, dichtbij gelegen afzetmarkt

en een aantrekkelijk belastingklimaat.

Ondernemingsklimaat kan worden

gedefinieerd als volgt: ''het geheel van

maatschappelijk-economische

omstandigheden (in het bijzonder voor

zover die worden beïnvloed door

overheidsmaatregelen) dat invloed

uitoefent op de bereidheid van de

onderneming om te investeren‘’.

Voorbeelden zijn de kwaliteit van de

infrastructuur, het opleidingsniveau van

de beroepsbevolking, een fijn

leefklimaat, dichtbij gelegen afzetmarkt

en een aantrekkelijk belastingklimaat.

12

Page 13: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

INVESTERINGSKLIMAAT:

Ook al staan meer mensen positief (25%) dan negatief (5%) tegenover het begrip

investeringsklimaat, de grootste groep (43%) geeft aan hier geen positieve dan wel negatieve

mening over te hebben

Waar denkt u aan bij het begrip investeringsklimaat? // Is uw beeld over het begrip investeringsklimaat over het algemeen ... Basis: n= 356

“Groei van de economie.”

“Hoe aantrekkelijk het is om in een bepaald land geld uit te geven om te

groeien.’’

“Dat het aantrekkelijk is om geld te investeren in het bedrijf.”

2%

23%

43%

4%

1%

28%

Heel positief

Positief

Niet positief / niet negatief

Negatief

Heel negatief

Weet niet

“De mate waarin het gunstig is voor bedrijven om zich ergens te vestigen

m.b.t. het gemak tot investering in de onderneming.”

“Gunstige condities voor de financiering van investeringen.”

13

Page 14: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

INVESTERINGSKLIMAAT: Een grote meerderheid van de respondenten (67%) geeft aan dat ze

het belangrijk vinden dat de overheid een aantrekkelijk investeringsklimaat mogelijk maakt

• Ongeveer een derde denkt dat het investeringsklimaat in Nederland de afgelopen jaren gelijk gebleven is. 45% heeft geen

idee hoe het investeringsklimaat zich heeft ontwikkeld en antwoordt met ‘’weet niet’’.

Heeft u het idee dat het investeringsklimaat in Nederland de afgelopen jaren is verbeterd of verslechterd? // Investeringsklimaat kan worden gedefinieerd als volgt: ''eigenschappen van een samenleving die bepalen hoe rendabel men er

een economische activiteit kan beginnen''. Voorbeelden zijn de kwaliteit van de infrastructuur, het opleidingsniveau van de beroepsbevolking, een fijn leefklimaat, dichtbij gelegen afzetmarkt en een aantrekkelijk belastingklimaat. Hoe

belangrijk vindt u het dat de overheid dit mogelijk maakt? Basis: n=356

19%

48%

19%

1%1%

12%

Zeer belangrijk

Belangrijk

Niet belangrijk / nietonbelangrijk

Onbelangrijk

Zeer onbelangrijk

Weet niet

Hoe belangrijk vindt u het dat de overheid het

investeringsklimaat mogelijk maakt?

67%

11%

32%

12%

45%

Verbeterd

Gelijk gebleven

Verslechterd

Weet niet

Heeft u het idee dat het investeringsklimaat in Nederland de

afgelopen jaren is verbeterd of verslechterd?

14

Page 15: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

INVESTERINGSKLIMAAT: Vier op de tien vinden dat de Nederlandse overheid zich meer moet

inspannen om het investeringsklimaat te verbeteren

• Dit percentage is hoger (52%) onder de groep die aangeeft het (zeer) belangrijk te vinden dat de overheid dit klimaat

mogelijk maakt.

• Het belangrijkste aspect waarop de overheid zich moet focussen is het verbeteren van de betrouwbare en veilige

infrastructuur.

In hoeverre bent u het eens of oneens met de volgende stelling? De Nederlandse overheid moet zich meer inspannen om het investeringsklimaat te verbeteren.? Basis: n=356

Welke van de onderstaande dingen zou de overheid volgens u meer moeten doen om het investeringsklimaat te verbeteren? Basis: n= 118

4%

37%

39%

7%

1%

12%

Helemaal mee eens

Mee eens

Niet mee eens / nietmee oneens

Mee oneens

Helemaal mee oneens

Weet niet

In hoeverre vindt u dat de overheid zich meer moet inspannen

om het investeringsklimaat te verbeteren?

Dit percentage is hoger

onder de groep die

(heel) positief tegenover

multinationals staan,

namelijk 60%.

49%

44%

43%

42%

41%

38%

31%

30%

26%

25%

17%

17%

17%

12%

10%

1%

0%

2%

Betrouwbare en veilige infrastructuur

Betrouwbare en veilige digitale infrastructuur

Een goed leefklimaat

Goede zorg

Goed (internationaal) onderwijs

Een aantrekkelijk belastingklimaat

Het functioneren van de overheid en het overheidsbeleid

Politieke stabiliteit

Mogelijkheden van subsidies

Hoog opgeleide beroepsbevolking

Een korte afstand tot de afzetmarkt

Geografische ligging

De beschikbaarheid en kwaliteit van productiefactoren

Lage loonkosten

Een divers cultureel aanbod

Anders, namelijk…

Geen van deze

Weet niet

Aspecten die verbeterd moeten worden

15

Page 16: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

VESTIGINGSKLIMAAT:

Meer mensen zijn positief (31%) over het vestigingsklimaat dan negatief (4%). Maar de grootste

groep mensen (38%) staat neutraal tegenover het vestigingsklimaat en 1 op de 4 Nederlanders

geeft ‘’weet niet’’ als antwoordoptie.

“Omstandigheden die invloed hebben op het vestigen van een bedrijf op

een bepaalde plek: regelgeving, infrastructuur, financiële afspraken, etc.’’

“Redenen waarom een bedrijf zich al dan niet vestigt in een bepaald

land.”

“Omstandigheden die het voor een onderneming aantrekkelijk maken om te

vestigen en investeren.’’

2%

29%

38%

3%

1%

26%

Heel positief

Positief

Niet positief / niet negatief

Negatief

Heel negatief

Weet niet

Waar denkt u aan bij het begrip vestigingsklimaat? // Is uw beeld over het begrip vestigingsklimaat over het algemeen ... Basis: n=353

“Hoe aantrekkelijk het is voor een bedrijf om een (hoofd)kantoor in

Nederland te vestigen. Bijvoorbeeld belastingvoordelen, ligging, geschikte

medewerkers, huisvesting etc.’’

16

Page 17: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

VESTIGINGSKLIMAAT: Na een toelichting op het begrip vestigingsklimaat, geeft 69% aan dat

ze het belangrijk vinden dat de overheid een aantrekkelijk vestigingsklimaat mogelijk maakt

• De grootste groep (43%) heeft geen idee hoe het investeringsklimaat zich heeft ontwikkeld en antwoordt met ‘’weet niet’’.

• Iets meer dan een derde (37%) heeft het idee dat het vestigingsklimaat in Nederland de afgelopen jaren gelijk is gebleven.

16%

53%

16%

1%1%

13%

Zeer belangrijk

Belangrijk

Niet belangrijk / nietonbelangrijk

Onbelangrijk

Zeer onbelangrijk

Weet niet

Hoe belangrijk vindt u het dat de overheid het vestigingsklimaat

mogelijk maakt?

Heeft u het idee dat het vestigingsklimaat in Nederland de afgelopen jaren is verbeterd of verslechterd? // Vestigingsklimaat kan worden gedefinieerd als volgt: ''de mate waarin een land, regio of plaats aantrekkelijk is om zich te vestigen

als onderneming of persoon.'' Voorbeelden zijn de kwaliteit van de infrastructuur, het opleidingsniveau van de beroepsbevolking, een fijn leefklimaat, dichtbij gelegen afzetmarkt en een aantrekkelijk belastingklimaat. Hoe belangrijk vindt u

het dat de overheid dit mogelijk maakt? Basis: n=353

69%

10%

37%

11%

43%

Verbeterd

Gelijk gebleven

Verslechterd

Weet niet

Heeft u het idee dat het vestigingsklimaat in Nederland de

afgelopen jaren is verbeterd of verslechterd?

17

Page 18: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

VESTIGINGSKLIMAAT: Vier op de tien Nederlanders vinden dat de overheid zich meer moet

inspannen om dit klimaat te verbeteren• Dit percentage is hoger (51%) onder de groep die aangaf het (zeer) belangrijk te vinden dat de overheid dit klimaat mogelijk

maakt.

• De belangrijkste aspecten waarop de overheid zich moet focussen is een betrouwbare en veilige (digitale) infrastructuur.

5%

33%

36%

12%

0%

14%

Helemaal mee eens

Mee eens

Niet mee eens / nietmee oneens

Mee oneens

Helemaal mee oneens

Weet niet

In hoeverre vindt u dat de overheid zich meer moet inspannen

om het vestigingsklimaat te verbeteren?

De Nederlandse overheid moet zich meer inspannen om het vestigingsklimaat te verbeteren. In hoeverre bent u het eens met deze stelling? Basis: n=353

Welke van de onderstaande dingen zou de overheid volgens u meer moeten doen om het vestigingsklimaat te verbeteren? Basis: n= 104

Dit percentage is een

stuk hoger onder de

groep die een (heel)

positieve houding

hebben tegenover

multinationals,

namelijk 56%.

47%

46%

38%

37%

35%

34%

33%

33%

28%

25%

22%

22%

16%

12%

11%

1%

0%

3%

Betrouwbare en veilige infrastructuur

Betrouwbare en veilige digitale infrastructuur

Een goed leefklimaat

Goed (internationaal) onderwijs

Een aantrekkelijk belastingklimaat

Goede zorg

Politieke stabiliteit

Het functioneren van de overheid en het overheidsbeleid

Hoog opgeleide beroepsbevolking

Een korte afstand tot de afzetmarkt

Mogelijkheden van subsidies

Geografische ligging

De beschikbaarheid en kwaliteit van productiefactoren

Lage loonkosten

Een divers cultureel aanbod

Anders, namelijk…

Geen van deze

Weet niet

Aspecten die verbeterd moeten worden

18

Page 19: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

ONDERNEMINGSKLIMAAT:

Nederlanders zijn vaker positief (34%) dan negatief (4%) over het ondernemingsklimaat, maar

de grootste groep staat hier neutraal tegenover (37%). Tevens weet 1op de 4 niet hoe ze

tegenover het ondernemingsklimaat in Nederland aankijken• .

“Ik denk dat het een klimaat is waarin men gesteund wordt door de

overheid om ondernemingen te starten.”

“Randvoorwaarden van de overheid en gemeenten om een

onderneming op te richten en/ of instant te houden.’’

‘’De mate van de beschikbare middelen om bepaalde ondernemingen

winstgevend te kunnen realiseren binnen de wettelijke en fiscale

regelgeving.’’

1%

33%

37%

4%

0%

25%

Heel positief

Positief

Niet positief / niet negatief

Negatief

Heel negatief

Weet niet

Waar denkt u aan bij het begrip ondernemingsklimaat? // Is uw beeld over het begrip ondernemingsklimaat over het algemeen ... Basis: n=353

“Het totaal aan regelingen voor ondernemers die het mogelijk maken om

prettig te ondernemen op gebied van regels en belastingen.’’

19

Page 20: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

ONDERNEMINGSKLIMAAT: Na een toelichting over het begrip, vindt ruim twee derde (69%)

het belangrijk dat de overheid een aantrekkelijk ondernemingsklimaat mogelijk maakt

• 36% geeft aan niet te weten hoe het ondernemingsklimaat zich ontwikkeld heeft de afgelopen jaren.

• 31% geeft aan dat het ondernemingsklimaat gelijk is gebleven.

17%

52%

11%

2%2%

15%

Zeer belangrijk

Belangrijk

Niet belangrijk / nietonbelangrijk

Onbelangrijk

Zeer onbelangrijk

Weet niet

Hoe belangrijk vindt u het dat de overheid het

ondernemingsklimaat mogelijk maakt?

Heeft u het idee dat het ondernemingsklimaat in Nederland de afgelopen jaren is verbeterd of verslechterd? // Ondernemingsklimaat kan worden gedefinieerd als volgt: ''het geheel van maatschappelijk-economische omstandigheden (in

het bijzonder voor zover die worden beïnvloed door overheidsmaatregelen) dat invloed uitoefent op de bereidheid van de onderneming om te investeren.'' Voorbeelden zijn de kwaliteit van de infrastructuur, het opleidingsniveau van de

beroepsbevolking, een fijn leefklimaat, dichtbij gelegen afzetmarkt en een aantrekkelijk belastingklimaat. Hoe belangrijk vindt u het dat de overheid dit mogelijk maakt? Basis: n=353

69%

16%

31%

17%

36%

Verbeterd

Gelijk gebleven

Verslechterd

Weet niet

Heeft u het idee dat het ondernemingsklimaat in Nederland de

afgelopen jaren is verbeterd of verslechterd?

20

Page 21: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

ONDERNEMINGSKLIMAAT: 44% van de Nederlanders vindt dat de Nederlandse overheid zich

meer moet inspannen om het ondernemingsklimaat te verbeteren• Dit percentage is hoger (55%) onder de groep die aangaf het (zeer) belangrijk te vinden dat de overheid dit klimaat mogelijk

maakt.

• Het belangrijkste aspect waar de overheid zich op moet focussen is een betrouwbare en veilige infrastructuur.

5%

39%

33%

5%

1%

17%

Helemaal mee eens

Mee eens

Niet mee eens / nietmee oneens

Mee oneens

Helemaal mee oneens

Weet niet

In hoeverre vindt u dat de overheid zich meer moet inspannen

om het ondernemingsklimaat te verbeteren?

De Nederlandse overheid moet zich meer inspannen om het ondernemingsklimaat te verbeteren. In hoeverre bent u het eens met deze stelling? Basis: n=353

Welke van de onderstaande dingen zou de overheid volgens u meer moeten doen om het ondernemingsklimaat te verbeteren? Basis: n= 128

Dit percentage is hoger

onder de groep die een

(heel) positieve houding

hebben tegenover

multinationals, namelijk

61%

46%

39%

35%

35%

34%

33%

32%

32%

30%

25%

24%

22%

20%

15%

7%

1%

0%

4%

Betrouwbare en veilige infrastructuur

Betrouwbare en veilige digitale infrastructuur

Goed (internationaal) onderwijs

Een aantrekkelijk belastingklimaat

Een goed leefklimaat

Goede zorg

Politieke stabiliteit

Het functioneren van de overheid en het overheidsbeleid

Mogelijkheden van subsidies

Een korte afstand tot de afzetmarkt

Hoog opgeleide beroepsbevolking

De beschikbaarheid en kwaliteit van productiefactoren

Geografische ligging

Lage loonkosten

Een divers cultureel aanbod

Anders, namelijk…

Geen van deze

Weet niet

Aspecten die verbeterd moeten worden

21

Page 22: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

• Ongeveer 1 op de 5 Nederlanders vindt dat bedrijven niet genoeg eigen verantwoordelijkheid hebben genomen bij het

opvangen van de gevolgen van de corona crisis.

Tot slot nog een paar stellingen die betrekking hebben op de economische gevolgen van de coronacrisis voor bedrijven. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Basis: n=1.062

1%

2%

2%

7%

9%

17%

27%

29%

35%

43%

38%

24%

11%

8%

4%

12%

14%

17%

Om te zorgen dat de Nederlandse economie sneller herstelt na decoronacrisis is het noodzakelijk dat bedrijven zich in Nederland

vestigen

Om te zorgen dat de Nederlandse economie sneller herstelt na decoronacrisis moet Nederland proberen buitenlandse investeringen aan

te trekken

Bedrijven hebben voldoende eigen verantwoordelijkheid genomen bijhet opvangen van de gevolgen van de coronacrisis

Helemaal mee oneens Mee oneens Neutraal Mee eens Helemaal mee eens Weet niet

Om er voor te zorgen dat de Nederlandse economie sneller herstelt na de coronacrisis vindt

ongeveer de helft van de Nederlanders het noodzakelijk dat bedrijven zich in Nederland

vestigen en dat Nederland moet proberen buitenlandse investeringen aan te trekken

22

Page 23: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Over het algemeen zijn er weinig verschillen in het aangegeven belang dat de overheid het

investerings-, vestigings-, ondernemingsklimaat mogelijk maakt en de mate waarin de

overheid zich voor verbetering zou moeten inspannen.

Significant hoger/lager t.o.v. van elkaar op basis van een 95% B.I.

Hoe belangrijk vindt u dat de overheid het investerings-, vestigings-,

ondernemingsklimaat mogelijk maakt?

In hoeverre vindt u dat de overheid zich meer moet inspannen om het

investerings-, vestigings-, ondernemingsklimaat te verbeteren?

4%

37%

39%

7%

1%

12%

5%

33%

36%

12%

0%

14%

5%

39%

33%

5%

1%

17%

Helemaal mee eens

Mee eens

Niet mee eens / niet mee oneens

Mee oneens

Helemaal mee oneens

Weet niet

19%

48%

19%

1%

1%

12%

16%

53%

16%

1%

1%

13%

17%

52%

11%

2%

2%

15%

Zeer belangrijk

Belangrijk

Niet belangrijk / niet onbelangrijk

Onbelangrijk

Zeer onbelangrijk

Weet niet

De Nederlandse overheid moet zich meer inspannen om het investerings-, vestigings-, ondernemingsklimaat te verbeteren. In hoeverre bent u het eens met deze stelling? Basis: Totaal: n= 1.062 (investeringsklimaat n= 356 |

vestigingsklimaat n= 353 | ondernemingsklimaat n= 353) Hoe belangrijk vindt u het dat de overheid dit mogelijk maakt? Basis: Totaal: n= 1.062 (investeringsklimaat n= 356 | vestigingsklimaat n= 353 | ondernemingsklimaat n= 353)

Investeringsklimaat Vestigingsklimaat Ondernemingsklimaat

• Men staat vaker neutraal tegenover het belang dat de overheid het investeringsklimaat mogelijk maakt in vergelijking met

het ondernemingsklimaat.

23

Page 24: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Onderzoeksverantwoording

24

Page 25: Flitspeiling Vestigingsklimaat september 2020 · Na de eerste associatie hebben respondenten onderstaande uitleg gekregen over de verschillende klimaten INVESTERINGSKLIMAAT: VESTIGINGSKLIMAAT:

Onderzoeksverantwoording

Doelgroep

Het onderzoek is uitgevoerd onder een representatieve steekproef van 1.062 Nederlanders van 18 jaar en ouder. De steekproef is representatief getrokken naar de kenmerken sekse, leeftijd, opleidingsniveau, huishoudgrootte en regio. Na de dataverzameling is de steekproefsamenstelling vergeleken met normgegevens en door middel van weging is voor afwijkingen gecorrigeerd.

Steekproefbron

NIPObase consumentenpanel.

Respons

Er zijn n= 2.042 Nederlanders van 18 jaar en ouder uitgenodigd om mee te doen aan het onderzoek. In totaal hebben er netto n=1.062 deelgenomen aan dit onderzoek (response = 52%).

Online methode

Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van een online vragenlijst (CAWI: computer assisted web interviewing). Respondenten ontvingen een e-mail vanuit Kantar Nederland met daarin informatie over het onderzoek en een link naar de online vragenlijst.

Vragenlijst

De vragenlijst is in samenspraak met het ministerie van EZK opgesteld. Er is in de vragenlijst gebruik gemaakt van een split-run opzet: iedere respondent kreeg maximaal één keer de specifieke vragen over de drie soorten klimaten: investeringsklimaat, vestigingsklimaat ofondernemingsklimaat.

Veldwerkperiode

Het veldwerk van deze meting heeft gelopen van 26 augustus t/m 31 augustus 2020.

25