Financial Focus is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. · over het spaarsaldo geen...

12pag

16pag

4pag

Eigen concertzaal Uitgifte certificaten betrekt particulier bij Het Concertgebouw

Interview Modeontwerpster Sheila de Vries gooide zakelijk het roer om

Goud Hoort het edelmetaal in de beleggingsportefeuille of niet?

Even voorstellen Zeven ondernemers over hun bedrijfsoverdracht 8

pag

1

Uitgave 24-09-2011 www.abnamromeespierson.nl

no9Financial Focus is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. www.abnamromeespierson.nl

Jaargang 2

INFRASTRUCTUUR

IMPLEMENTATIE

TECHNOLOGIE

EFFICIËNTIE ONTWIKKELING

GOEDEREN EN DIENSTEN

HOGERE OPLEIDING

EN TRAINING VOORUIT IN INNOVATIE

ANDERE INNOVATIEVE ECONOMIEËN: (EEN GEMIDDELDE)

NEDERLANDSE INNOVATIE

Nederland heeft op een aantal terreinen een voorsprong op andere innovatieve economieën, zoals de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Finland en Singapore. Ons land blijft daarnaast iets achter op gebied van efficiëntie van de arbeidsmarkt.

5.7 5.2

5

5.5

6

5.1

55.5

TREND

35%

96%15.000

80

1/3van het Nederlandse midden- en kleinbedrijf wil duurzamer onder-nemen. (Bron: onderzoeksbureau EIM)

van de ondernemers in Nederland is ouder dan 50 jaar. (Bron: KvK)

ondernemers per jaar bieden hun bedrijf te koop aan. (Bron: KvK)

van de bedrijfsovernemers is na vijf jaar nog actief. (Bron: KvK)

van de 100 grootste bedrijven ter wereld maken om fiscale redenen gebruik van rechtspersonen in Nederland. (Bron: FD)

CijferScan

Nederland brengt de laatste jaren veel succesvolle groene vernieuwers voort. In de prestigieuze Cleantech 100-lijst van de Britse krant The Guardian prijken dit jaar twee Nederlandse bedrijven. Lemnis Lighting van se-rieondernemer Ruud Koornstra werd gelauwerd omdat het duurzame led-verlichting naar een groot publiek bracht. Het Amsterdamse chemiebe-

Nederland innovatielandNederland maakt een comeback op de concurrentie-index van het World Economic Forum. Er wordt volop geïnnoveerd. Over de rol van de overheid lopen de meningen uiteen.

vens, ziet in de hoge notering op de concurrentie-index een bevestiging dat het innovatiestimuleringsbeleid van het huidige kabinet en voorgaan-de kabinetten vruchten afwerpt.

HulpcoNsTRucTiEIemand die daar heel anders over denkt, is Frans Nauta, zelfstandig adviseur en lector Innovatie Publieke Sector aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Van 2003 tot 2005 was Nauta secreta-ris van het door premier Balkenende voorgezeten Innovatieplatform.

Lees verder op pagina 2

bron

: The

Glo

bal C

ompe

titiv

enes

s Re

port

200

9–20

10, W

orld

Eco

nom

ic F

orum

.

➔

drijf Avantium – een spin-off van Shell – ontving lof voor een methode waarmee het groene bouwstenen kan maken voor de productie van mate-rialen en brandstoffen op biologische, olievrije basis.

opmERkElijk HERsTElDat ons land veel innovatieve bedrij-ven kent, blijkt ook uit de laatste editie

van de mondiale concurrentie-index van het World Economic Forum (WEF). Daarin is Nederland opge-klommen naar de zevende plaats. Dat is een opmerkelijk herstel na een flin-ke dip in de eerste jaren van deze eeuw, toen Nederland in twee jaar tijd van de vierde naar de achttiende plek kelderde. Een van de hoofdcriteria bij de samenstelling van de lijst is de in-novatie van een land, gemeten naar onder meer de kwaliteit van de weten-schappelijke instellingen en de uitga-ven aan R&D. Hoogleraar Henk Vol-berda, die betrokken was bij de levering van de Nederlandse gege-

Het is bekend dat een goede voorbe-reiding de kans op een succesvolle bedrijfsoverdracht aanzienlijk ver-groot. Het proces moet ook direct goed gaan, want de ondernemer ver-koopt zijn bedrijf maar één keer. Bij veel ondernemers leven vragen over de overdracht van hun bedrijf. Hoe

bereid je je hierop voor? Wanneer moet worden gestart? Hoe zit het met de financieringsaspecten? Moet er veel belasting worden betaald bij de over-dracht? Daarnaast zijn er veel zaken waar de ondernemer mogelijk (nog) niet aan denkt. De specialisten van ABN AMRO MeesPierson weten welke factoren van grote invloed kun-nen zijn op het verloop van de over-dracht en de periode erna. Bijvoor-beeld als de betaling van de koopsom in delen moet plaatsvinden. Of de

mogelijkheid om fiscaal aantrekkelijk over te dragen aan de kinderen. Het gaat erom ondernemers inzicht in de kansen en risico’s van de bedrijfsover-dracht te geven. Zo kan het tijdig aan-passen van de structuur van de onder-neming voor een aanzienlijke besparing zorgen en de onderneming aantrek-kelijk maken voor potentiële kopers.

Goed voorbereide bedrijfsoverdracht kan meer opleverenBedrijfsoverdracht is een bijzonder proces, zowel voor de ondernemer die het bedrijf overdraagt als de bedrijfsopvolger. Een gedegen voorbereiding kan alle partijen voordeel opleveren.

Lees verder op pagina 13

➔

socialE iNNovaTiE

• Nederland kruipt steeds dichter naar de absolute wereldtop wat betreft concurrentievermogen. In de jaar-lijkse mondiale concurrentie-index van het World Economic Forum is Nederland gestegen van de achtste plaats in 2010 naar de zevende plaats in 2011. Vooral het innovatief vermo-gen van bedrijven is verbeterd

• In totaal worden met de index van het WEF 142 landen op hun concurren-tiekracht beoordeeld. Daarbij gaat het om drie hoofdcriteria: basisfacto-ren, zoals een betrouwbare overheid en goede infrastructuur, efficiency van de markten, zoals de arbeids-markt, en innovatie, zoals de kwaliteit van wetenschappelijke instellingen en de uitgaven aan R&D

• Volgens een recent onderzoek van het World Economic Forum is Neder-land op het gebied van innovatie bezig met een inhaalslag. Zo is de samenwerking tussen bedrijfsleven en universiteiten aanzienlijk verbeterd en zijn bedrijven meer gericht op het benutten van kennis in de concurren-tieslag met de opkomende econo-mieën. Volgens Henk Volberda zijn de innovatiescores een stap in de goede richting van het kabinetsbeleid om Nederland in de top-5 terug te brengen. Er blijft nog wel een kloof met innovatietoppers als Zwitserland en de Scandinavische landen. Om die kloof te overbruggen zou Neder-land vooral werk moeten maken van sociale innovatie, aldus Volberda. ‘Het is niet alleen een kwestie van uitgaven aan R&D, maar ook van plat organiseren, slimmer werken en innovatie beter managen’


2

Terug naar de toekomst Een pensioentekort in de afgelopen zeven jaar kan mogelijk nog fiscaal aantrekkelijk worden opgevuld

werp bezighouden met elkaar in con-tact. Het resultaat is dat wegen bin-nenkort kunnen worden aangelegd met zelf herstel lend asfalt en vliegtuigmotoren kunnen worden uitgerust met schoepenraderen van keramisch materiaal dat zelfs haar-scheurtjes kan dichten. Allemaal made in Holland.

bedrijven en gaan juist tegen de be-langen van grote bedrijven in. Boven-dien gebeuren de echte innovaties aan de randen van sectoren. Daarom moet je innovatiebeleid niet opsluiten in sectoren.’Nooteboom verklaart het in zijn ogen falende innovatiebeleid uit de poli-tieke angst voor onzekerheid. ‘Zonder

mislukkingen geen innovatie. Dat schreef ik in 2008 ook in het WRR-rapport Innovatie vernieuwd. Opening in viervoud. Toenmalig minister Van der Hoeven vroeg mij hoe zij in het parlement ooit zou kunnen uitleggen dat acht van de tien projecten misluk-kingen waren. “Door te vertellen dat zonder die mislukkingen de twee successen niet mogelijk waren ge-weest”, antwoordde ik.’

paRaDoxNederland staat niet alleen in zijn worsteling met innovatiebeleid. In 1995 sprak de Europese Commissie al over de ‘Europese paradox’, het onvermogen van Europese landen om wetenschappelijke kennis om te zet-ten in innovaties. Maar het is te snel om Nederland af te schrijven als in-novatieland. ‘Ik ben onder de indruk van de vindingrijkheid en volharding van Nederlandse ondernemers,’ zegt Nooteboom. ‘Er wordt vaak gezegd dat ondernemers in ons land risico-mijdend zouden zijn. Dat is aantoon-baar onjuist.’ Aan de ander kant put hij hoop uit de groeiende populariteit van het ondernemerschap onder jonge mensen. Nooteboom wijst op onze goed presterende ICT-sector, de hoge productiviteit en het grote aantal patenten dat jaarlijks in Ne-derland wordt aangevraagd. Niet alleen op het gebied van duur-zame innovaties maakt Nederland internationaal naam, ook in materiaal-innovatie slaan we geen slecht figuur. Ronduit spectaculair zijn bijvoor-beeld de Nederlandse innovaties op het gebied van ‘zelfherstellende ma-terialen’. Agentschap NL, een uit-voeringsorganisatie van het ministe-rie van EZ, bracht kennisorganisaties en bedrijven die zich met dit onder-

bElasTiNGaaNGiFTE TREND (vervolg pag. 1)

Een opdracht waar hij met groot enthousiasme aan begon, maar uit-eindelijk teleurgesteld mee ophield. Het Innovatieplatform stierf in 2010 een stille dood. Over de opvolger van het Innovatieplatform, het begin dit jaar door minister Verhagen van Eco-nomie, Landbouw en Innovatie aan-gekondigde ‘topsectoren’-beleid, is Nauta ook niet te spreken. ‘De poli-tiek heeft het zichzelf te gemakkelijk gemaakt. Er zijn geen harde keuzes gemaakt en er wordt weinig ambitie getoond. Ik had liever gezien dat er met volle overtuiging voor drie sec-toren was gekozen.’Centraal in het nieuwe beleid staan negen ‘topsectoren’ waarin Nederland wereldwijd een sterke positie heeft opgebouwd. Per topsector is er een ‘topteam’ samengesteld met vertegen-woordigers van de overheid, het be-drijfsleven en de kennisinstellingen. Samen vormen deze partijen een ‘gou-den driehoek’ die innovatie in hun sector moet aanjagen. Naast de negen topteams is er een team dat zich buigt over manieren om meer hoofdkanto-ren naar Nederland te lokken.

DElTaplaNHet innovatievermogen van een land is niet in één getal uit te drukken. Er zijn meerdere indicatoren. Meestal wordt daarbij gekeken naar investe-ringen in R&D, het aantal productin-novaties en – als resultaat van die eerste twee – de omzet door nieuwe producten. Ook het aantal nieuwe bedrijven geldt als een belangrijke indicator voor het innovatievermogen van een economie. De vele manieren waarop innovatie gemeten kan wor-den, verklaart ook de verschillen tus-sen de innovatie- en concurrentie-ranglijsten en de meningsverschillen tussen deskundigen. Terwijl het WEF optimistisch is over Nederland als innovatieland, ziet Nauta eerder een neergaande trend. Hij is niet te spre-ken over het innovatiebeleid zoals dat sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw is gevoerd. Dat wil overigens niet zeggen dat hij geen rol ziet voor de overheid. Zo noemt hij het Delta-plan, dat in het leven werd geroepen na de Watersnoodramp, als inspire-rend voorbeeld. ‘Er werd toen door de overheid grootschalig geïnvesteerd in waterdefensie. Er ontstonden tal van publiek-private samenwerkingen. Dat werd misschien niet gedaan onder de noemer van innovatiebeleid, maar het heeft wel een enorme impuls ge-geven aan een aantal sectoren, waar-onder de baggerindustrie.’ Daarnaast vindt hij de rol van de overheid als opdrachtgever ‘interessanter’ dan die van de overheid als bedenker van in-novatiebeleid. ‘Silicon Valley is ont-staan doordat het Amerikaanse mi-nisterie van Defensie ten tijde van de Tweede Wereldoorlog fors begon te investeren in baanbrekend onderzoek aan de Amerikaanse universiteit Stan-ford, onder meer naar radiogolven en halfgeleiders,’ aldus Nauta.

oNzEkERHEiDVolgens hoogleraar Innovatiebeleid Bart Nooteboom, voormalig lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), wordt het innovatiebeleid van minister Verha-gen ‘in belangrijke mate gestuurd door een sterke lobby van grote be-drijven’. Nooteboom: ‘Als je niet op-past, bevestig je op deze manier de reeds bestaande posities. Radicale innovaties komen meestal van nieuwe

‘Ronduit spectaculair zijn bijvoorbeeld de Nederlandse innovaties op het gebied van zelfherstellende materialen’

Met een aantoonbaar pensioentekort is het mogelijk om de lijfrentepremie of de inleg op een bancaire lijfrente fiscaal af te trekken. Vanaf dit jaar is aftrek echter alleen toegestaan als de premie ook daadwer-kelijk in het jaar van aftrek is betaald.

betaal premie voor lijfrente in jaar van aftrek

Naam: Masha Bril Functie: Specialist ToekomstvoorzieningenExpertise: Pensioenen, kapitaalverzekeringen, banksparen en gouden handdrukkenE-mail: [email protected]

De inleg en premie van een lijf-rente zijn onder voorwaarden fiscaal aftrekbaar binnen de in-komstenbelasting. De lijfrente-uitkeringen zijn te zijner tijd belast. Afhankelijk van de persoonlijke situatie kan het percentage waarte-gen de belastingplichtige in box 1 aftrekt, hoger zijn dan het percen-

tage dat straks over de uitkeringen moet worden betaald. Dit kan een voordeel opleveren. Kan geen ge-bruik worden gemaakt van dit voordeel, dan geniet de belasting-plichtige het voordeel dat zij of hij over het spaarsaldo geen vermo-gensrendementsheffing in box 3 hoeft te betalen. Om de inleg te kunnen aftrekken worden ook voorwaarden gesteld aan wanneer de inleg is betaald. Tot 2011 was dat het jaar waarin men de inleg aftrok of drie maanden daarna. Wie op bijvoorbeeld 1 februari 2010 de inleg betaalde kon – onder voorwaarden – de inleg over het belastingjaar 2009 fiscaal aftrek-ken. De wetgever stond dit toe omdat in het verleden niet alle ge-gevens op tijd beschikbaar waren die nodig zijn voor het inschatten van het pensioentekort. Inmiddels is dat niet meer aan de orde.

aaNpassEN polisVanaf het belastingjaar 2011 dient in het jaar van aftrek ook daadwer-kelijk de inleg te worden betaald. Dus de inleg die in het eerste kwartaal van 2012 wordt betaald, kan niet meer in aftrek worden gebracht in 2011. Het is in voor-

komende gevallen raadzaam de lijfrentepolis te laten aanpassen door de datum waarop de premie is verschuldigd te vervroegen naar het kalenderjaar waarin de premie in aftrek wordt gebracht. Bijvoor-beeld in de maand december. Heeft iemand een bancaire lijf-rente waar zij of hij in het eerste

kwartaal geld op inlegt en waarbij de storting in het jaar ervoor fis-caal wordt afgetrokken, dan is het advies om de inleg eerder te beta-len, namelijk in het jaar van aftrek.

Vervroeg de datum waarop de premie is

verschuldigd naar het jaar waarin deze in aftrek

wordt gebracht

aaNToNEN pENsioENTEkoRT

• Een pensioentekort kan worden aangetoond met behulp van een zogeheten jaarruimteberekening. Deze geeft aan hoeveel lijfrente-premie in een bepaald jaar mag worden afgetrokken in box 1. De hoogte van de aftrek is beperkt en wordt onder andere bepaald door de hoogte van het belastbare loon en de pensioenaangroei in het jaar voorafgaand aan de berekening

• Indien in de afgelopen zeven jaar minder pensioen is opgebouwd dan op grond van de jaarruimte-berekeningen mogelijk was, kan dit alsnog worden ingehaald en afgetrokken (reserveringsruimte). Deze inhaalslagaftrek is beperkt

• De gezamenlijke maximale jaar- en reserveringsruimteaftrek per belastingplichtige bedraagt ongeveer 40.000 euro per jaar

investeerders ontmoeten ondernemers op speciaal platformUit klantenpanels blijkt dat nog niet alle klanten Informal Investment Services kennen, maar enthousiast zijn over dit platform van de bank voor investeerders die kapitaal én kennis aanbieden, zodra ze ervan horen. De meest gestelde vragen over deze dienstverlening op een rij.

Nederland telt talloze enthousiaste ondernemers die behoefte hebben aan kapitaal om hun ideeën te realiseren. Informal Investment Services brengt hen in contact met informal investors, die kapitaal en kennis te bieden heb-ben. Informal investment is een inte-ressante mogelijkheid voor investeer-ders die bijvoorbeeld na bedrijfsverkoop ondernemend bezig willen blijven. Hoofd Informal Investment Services Hugo Westerink legt uit hoe klanten hiervan gebruik kunnen maken.

Voor wie is Informal Investment Services bedoeld?‘Binnen het netwerk van ABN AMRO MeesPierson bevinden zich traditi-oneel veel kapitaalkrachtige inves-teerders die willen participeren in een onderneming. Zij vinden het interessant en uitdagend om bij te dragen aan het succes van een on-derneming. Niet alleen door de in-breng van kapitaal, maar ook door hun expertise en ervaring in te zet-ten. Onze investeerders zijn allemaal (ex-)ondernemers of topbestuurders. Tegelijk wordt de bank regelmatig benaderd door ondernemers met een kapitaalbehoefte die groter is dan de financiering die de bank kan ver-strekken. Volop kansen voor een goede match derhalve. De participa-

len doen. We hebben hier te maken met ondernemende geesten.’

Wat voor bedrijven presenteren zich?‘Een scala aan ondernemers heeft zijn of haar bedrijf de afgelopen jaren gepresenteerd aan informal investors. Voorbeelden zijn een keten van zorg-hotels, producenten van onder an-dere gezond snoepgoed en desinfec-terende producten, en de ontwikkelaar van een voertuig dat kan rijden en vliegen.’

Wat zijn de kosten?‘Investeerders betalen als een samen-werking tot stand komt 1,5 procent van het uiteindelijke participatiebedrag, met een maximum van 5.250 euro.’

Kan er ook samen met anderen worden geïnvesteerd? ‘Ja. Speciaal hiervoor zijn de Investor Circles opgezet, die zo’n drie à vier keer per jaar bij elkaar komen voor pitches van ondernemers. Er zijn nu elf verschillende Circles in het land actief. Met het faciliteren van de bij-eenkomsten wil de bank actieve en potentiële investeerders uit een regio bijeenbrengen. Naast de mogelijkheid om eventueel gezamenlijk te investe-ren, biedt de bank de deelnemers hiermee ook een uitbreiding van hun netwerk.’

Meer informatieDe brochure Ondernemend investeren en coachen is te downloaden op www.financialfocus.nl

tiebedragen liggen tussen de 75.000 en 3 miljoen euro.’

Hoe werkt het? ‘Ondernemingen worden via een ano-niem profiel voorgelegd aan een se-lectie van onze investeerders. Deze selectie komt tot stand op basis van de wensen en voorkeuren van de in-vesteerders. Bijvoorbeeld ten aanzien van het participatiebedrag, de levens-fase en de branche. Na ontvangst van het profiel is het aan een investeerder om te bepalen of hij de mogelijkheid tot participeren nader wil onderzoe-ken. Zo ja, dan volgt er in eerste in-stantie een kennismakingsgesprek met de ondernemer.’

Screent ABN AMRO MeesPierson de ondernemers die zich presenteren?‘Door onze expertise zijn wij in staat het kaf van het koren te scheiden. Wij zoeken naar gepassioneerde onder-nemers met meer dan een gedegen businessplan. Enige substantie in de vorm van een product of een klant is nodig. Screening van de onderne-ming en de ondernemer is onderdeel van het selectieproces. De rest van de beoordeling laten we aan de inves-teerders over. Het is onze ervaring dat ze de due diligence graag zelf wil-


3

Kritische selectie ondernemers‘Wij halen de businessplannen met te veel luchtfietserij eruit’

(bron: Hugo Westerink, specialist Investeringen en portfoliomanagement)

Ten gunste van Wijziging van de begunstiging is mogelijk bij oud-regime lijfrenten. Bijvoorbeeld ten gunste van de kinderen.

Zie artikel Toekomstvoorzieningen onderaan deze pagina

iNFoRmal iNvEsTiNG

ToEkomsTvooRziENiNGEN

overgangsregeling rond oud-regime lijfrenteHet ministerie van Financiën maakte recent een eind aan een interessante fiscale mogelijkheid om oud-regime lijfrente-uitkeringen bij de minst verdienende partner te belasten. Er is wel voorzien in een overgangsregeling.

Enige tijd geleden publiceerde ABN AMRO over de mogelijkheid binnen de wetgeving om uitkeringen uit een zogeheten oud-regime lijf-rente bij de minst verdienende partner te laten belasten. Dit kon een interes-sant fiscaal voordeel opleveren op het moment dat de lijfrente tot uitkering komt. De Belastingdienst keurde deze mogelijkheid goed. Het ministerie van Financiën bleek het later echter niet

eens te zijn met het ingenomen stand-punt van de Belastingdienst en maak-te een eind aan deze mogelijkheid.

ovERGaNGsREGEliNG Om te voorkomen dat belastingplich-tigen schade ondervinden van het aangepaste standpunt is er een over-gangsregeling ingesteld. Het op 6 april 2011 ingenomen standpunt van de Belastingdienst blijft gelden voor

alle belastingplichtigen van wie na 6 april maar vóór 19 augustus van dit jaar de begunstiging van de oud-re-gime lijfrentepolis onherroepelijk is geworden ten gunste van de minst-verdienende echtgenoot. Er is sprake van een onherroepelijke begunstiging bij expiratie of door aanvaarding van de begunstiging. Van de overgangs-regeling kunnen ook diegenen ge-bruikmaken bij wie de begunstiging op de polis tot en met 6 april 2011 onherroepelijk is geworden én bij wie de overboeking van het lijfrentekapi-taal naar een lijfrentebankspaarreke-ning na de standpuntbepaling door de Belastingdienst maar vóór 19 au-gustus 2011 heeft plaatsgevonden.

ovERGaNGsREGEliNG vaN ToEpassiNG oF NiET?Begunstiging Geld gestort op Overgangsregelingonherroepelijk lijfrentebank- van toepassing?geworden spaarrekening

Tussen 6 april en Niet van belang ja19 augustus 2011

Vóór 7 april 2011 Tussen 6 april en ja 19 augustus 2011

Vóór 7 april 2011 Vóór 7 april of vanaf nee 19 augustus 2011

vooRlEGGEN iNspEcTEuROm te laten beoordelen of de polissen onder de overgangsregeling vallen moeten deze vóór 1 januari 2012 wor-den voorgelegd aan de bevoegde in-specteur van de Belastingdienst. Daarbij dienen stukken te worden overgelegd waaruit het tijdstip van onherroepelijk worden van de begun-stiging of het tijdstip van overboeking van het lijfrentekapitaal blijkt. Het advies is om een kopie van de laatste

polis of een brief van de verzekeraar mee te sturen, waaruit blijkt dat de begunstiging onherroepelijk is gewor-den na 6 april 2011 maar vóór 19 augustus 2011. Of stuur een bankaf-schrift waaruit blijkt dat het lijfrente-kapitaal na 6 april maar vóór 19 au-gustus is gestort op een ABN AMRO Pensioenaanvulling of ABN AMRO Leefrente. Meer informatie is te vin-den op www.financialfocus.nl.

Voordelig in andere handen De wet biedt sinds dit jaar diverse faciliteiten voor overdragende ondernemers


4

EvEN vooRsTEllEN

1 2

Naam: amiek krakersLeeftijd: 38In China sinds: 2005

E-mail: [email protected]

Was eigenaar sinds: 2001Overgedragen aan: de andere aandeelhouders

Was eigenaar sinds: 1973Overgedragen aan: familie

Gaat nu: helpen in de overgangs-fase, daarna zien we wel

Gaat nu: met pensioen

peter steenbakker (59) was enkele jaren eigenaar van Thermosan Engineering b.v., een bedrijf dat onderdelen op maat maakt voor de petrochemie, zoals boch-ten, flenzen en hogedrukfittingen. Het bedrijf liep goed, maar steenbakker hakte toch de knoop door en verkocht het.

Wilma Jansen (62) leidde 38 jaar lang Wings byou, een groothandel in bijoute-rieën met meerdere vestigingen in Nederland. Haar twee dochters werken allebei al jaren in het bedrijf en aan hen kon Jansen haar zaak met een gerust hart overlaten.

Theo olofsson (56) was dga van olof-mega Travel Trailer b.v., een internationaal transport- en expeditiebedrijf. Hij blijft, evenals zijn echtgenote, nog anderhalf jaar tegen een managementfee werken om de overdracht te versoepelen, voordat hij definitief afscheid neemt.

6

4

3

5

7

1 Theo Olofsson‘Wij vonden de tijd rijp om het bedrijf over te

dragen, want we zijn nu nog jong en gezond en onze kinde-ren willen niet verder in het bedrijf. Zakelijk gezien is de overdracht van mijn aandelen gemakkelijk gegaan, er was bijvoorbeeld geen due diligen-ce nodig. De andere aandeel-houders wisten al hoe het be-drijf in elkaar stak. Emotioneel gezien is het zwaarder, ik heb het bedrijf zelf opgezet.’

2Wilma Jansen‘Ik vond het wel mooi zo. Mijn dochters waren er in

mijn ogen ook klaar voor. Ze waren goed ingewerkt en ze hadden er zin in. De overdracht is heel gemakkelijk verlopen. We zijn samen naar de notaris gegaan, we hebben een fles champagne opengemaakt en dat was het. Van tevoren was het goed geregeld met de bank en onze accountant. Af en toe spring ik nu nog bij, maar ver-der kan ik het aardig loslaten.’

3Martin Aaldering‘Onze twee dochters wa-ren niet geïnteresseerd in

het bedrijf, ze vonden het te groot. Maar er kwamen en-kele internationale partijen langs die een overname wel zagen zitten. Onze keuze viel op een Zweeds beursgenoteerd bedrijf, omdat hun cultuur dicht bij de onze ligt. Een moeilijk onderdeel van de ver-koop is het vaststellen van de prijs, maar ook emoties bij me-dewerkers spelen een grote rol. Het is belangrijk hier oog voor te houden.’

4 Lia van Rijckevorsel‘Vanaf het begin had ik met mijn bedrijf het idee

dat ik het ooit zou gaan verko-pen. Ik ben een pionier, geen consolidator. Het moeilijkste van de verkoop was dat ik er behalve met adviseurs met nie-mand over kon praten. Geluk-

kig kwamen we er wel vrij snel uit wat betreft prijs en koopin-tentie. Ik ben nu op Curaçao een klein callcenter begonnen. Dat heeft opnieuw alle potentie in zich.’

5 Hans den Rooijen‘Ik ben nog steeds aan-deelhouder, evenals mijn

partner Ad van de Geijn. Om ons pensioen veilig te stellen hebben we enkele jaren geleden besloten ons bedrijf verkooprijp te maken. Je wilt niet dat je na je zestigste, door een ziekte bij-voorbeeld, ineens keuzes moet gaan maken. Maar ik ga nog lang niet op mijn lauweren rus-ten. Ik blijf betrokken, maar meer in een adviserende rol. Ook wil ik andere ondernemers helpen met mijn exporterva-ring, door presentaties en een site, export4you.nl.’

6Peter Steenbakker‘Ik heb mijn bedrijf ver-kocht omdat ik een goede

aanbieding kreeg, maar ook andere zaken speelden een be-langrijke rol. De stress die je als ondernemer hebt, zelfs als het goed gaat, maar ook de ziekte van mijn vrouw. Bij ver-koop loop je tegen een heleboel vragen aan. Bijvoorbeeld wat betreft de geheimhouding, vooral ook richting je mede-werkers. Je kunt het er nauwe-lijks bij hebben, maar gelukkig ben ik goed begeleid.’

7Hans van der Meijden‘Het was het moment om te reflecteren en te dis-

cussiëren. Wij hadden een be-drijf opgebouwd, maar wilden we het verder uitbouwen, dan waren er andere vaardigheden nodig. Daarom zijn we op zoek gegaan naar iemand die deze wel had. Onder begeleiding van Marktlink hebben we maar liefst 78 gegadigden be-oordeeld. Er bleven drie ge-schikte kandidaten over die een bod hebben gedaan. Daarvan hebben we er een gekozen.’

7 overdragende ondernemers

lia van Rijckevorsel (48) verkocht haar outbound telemarketingbureau xelling toen een concurrent op zoek was naar meer b2b-projecten, waarin zij een stabiel bedrijf had opgebouwd met honderd ‘seats’. Een goed moment voor verkoop, zo oordeelde ze.

Hans den Rooijen (53) nam in 1994 met een compagnon via een management buy-out schutte bagclosures b.v. over. Dit is een bedrijf dat Europees marktlei-der is in zaksluitingen die in vrijwel elk huishouden te vinden zijn, zoals op brood- en vuilniszakken.

martin aaldering (60) was eigenaar van een groep bedrijven in klimaatbeheer-sing in Nederland en Duitsland. Na de verkoop hiervan heeft hij zich gestort op andere branches, onder meer met een kleine onderneming in snijmachines voor supermarkten

Was eigenaar sinds: 2002Overgedragen aan: een concurrent

Gaat nu: verder in andere branches door het opkopen van kleine bedrijven

Was eigenaar sinds: 1994Overgedragen aan: een private equity-maatschappij

Was eigenaar sinds: 1999Overgedragen aan: een concurrent

Was eigenaar sinds: 2002Overgedragen aan: een bedrijf dat een nichemarkt zocht

Gaat nu: verder als adviseur en ondernemer

Gaat nu: verder ondernemen

Gaat nu: participeren in een nieuwe onderneming en het wat rustiger aan doen

Hans van der meijden (52) was mede-eigenaar van itémedical, een bedrijf dat zelf software ontwikkelt voor medische toepassingen en datamanagementsystemen en monitor-bewakingssystemen voor critical care-afdelingen levert. bij het tienjarige jubileum kwamen hij en zijn twee partners voor een keuze te staan.

Was eigenaar sinds: 2000Overgedragen aan: nieuwe dga via management buy-in

Gaat nu: in ieder geval nog drie jaar betrokken blijven als vennoot


5

Voor het geval dat ‘Een notariële volmacht kan worden geregeld als iemand nog wilsbekwaam is. Doe dit dus tijdig’

(bron: Anita C. Noort, Hoofd Bewindvoering & Executele)

Schenken onder bewindvoering Kies zo nodig voor bewindvoering bij een grote schenking aan een kind

Auteur: Anita C. NoortHoofd Bewindvoering & Executele ABN AMRO MeesPierson

Veel vermogenden hebben hun wen-sen laten vastleggen in een testament. Wie dat gaat uitvoeren als executeur van de nalatenschap is vaak een las-tige beslissing. Zo deinzen ouders er voor terug om kinderen hiermee te belasten. En wie neemt het over als iemand door ziekte (tijdelijk) niet meer in staat is zijn financiële zaken te regelen? In deze gevallen kan een beroep worden gedaan op de exper-tise van een professionele bewindvoer-der of executeur. Dit kan bijvoorbeeld een notaris, accountant of adminis-tratiekantoor zijn. Bij ABN AMRO MeesPierson wordt deze dienstverle-ning aangeboden door de afdeling Bewindvoering & Executele. De me-dewerkers hebben een juridische (no-tariële), vermogensbeheer- of admi-nistratieve achtergrond en kunnen klanten en hun naasten terzijde staan op diverse terreinen. Bijvoorbeeld door – op basis van een notariële vol-macht – het beheer over te nemen van

de klant, zodat de financiële adminis-tratie doorloopt. Denk hierbij aan een geestelijk of lichamelijk verminderde gesteldheid waardoor iemand niet meer zijn of haar eigen beslissingen kan nemen. Een bewindvoerder kan de belangen behartigen en legt hier elk jaar verantwoording over af aan de kantonrechter. Een andere vorm van bewind kan voortvloeien uit een testament, bijvoorbeeld voor minder-

jarige kinderen tot een bepaalde leef-tijd, vaak 23 jaar. Tot die tijd kunnen ze alleen in overleg met de bewind-voerder over hun erfdeel beschikken. Maar ook voor meerderjarige kinde-ren kan een bewind in een testament een oplossing zijn. Denk aan gehan-dicapte of autistische kinderen of kin-

deren die (nog) niet goed met geld om kunnen gaan.

ExEcuTEuRDe medewerkers van de afdeling Be-windvoering & Executele kunnen de nabestaanden ook terzijde staan bij de afwikkeling van de nalatenschap. Tegenwoordig is in vrijwel elk testa-ment een executeur benoemd (voor-heen executeur-testamentair). De executeur regelt de uitvoering van het testament, de boedelbeschrijving en de afwikkeling met de belastingdienst en zorgt voor verdeling of veiling van de inboedel en andere vermogensbe-standdelen. Allemaal zaken die de nodige spanningen kunnen opleveren, zeker als er aanzienlijke materiële be-langen meespelen. Een professionele

executeur kan een hoop ellende voor-komen. Iedereen kan tot executeur worden benoemd. Voordeel van het kiezen voor de bank is dat het hele traject van de afwikkeling van de nalatenschap kan worden verzorgd. Inclusief de afrekening met de fiscus. Bovendien

bEWiNDvoERiNG & ExEcuTElE

Experts helpen naasten bij beheer en afwikkeling vermogen

Er kunnen diverse redenen zijn waarom iemand niet in staat is zijn vermogen te beheren. Een partner of familielid kan inspringen, maar dat is niet altijd wenselijk. Een professionele partij kan alle rompslomp uit handen nemen, ook bij de afwikkeling van het vermogen.

Een professionele executeur kan een hoop

ellende voorkomen

‘Klanten bepalen wat er moet gebeuren met hun vermogen na overlijden. Maar weinigen hebben nagedacht over de mogelijkheid dat ze door ziekte tijdelijk niet over hun geestelijke vermogens beschikken. Het ter sprake brengen van dit onderwerp wordt gewaardeerd. Vaak wordt gekozen voor de execu-teur van de bank omdat deze neu-traal is. Het voorkomt dat er een zware verantwoordelijkheid bij de kinderen wordt gelegd, die zich dan weer moeten verantwoorden naar andere familieleden.’Piet Bootsma, private banker

‘De aanwezigheid van ondernemin-gen, vastgoed of een pensioen-BV binnen het vermogen kan aanleiding zijn om een professionele partij in te schakelen. Niet iedereen heeft de kennis en ervaring om dergelijke

‘Toen bij mijn man Alzheimer werd geconstateerd, wist ik dat op termijn alles op mij zou neerkomen. Daarom was het belangrijk dat er iets voor mijn man was geregeld als ik weg zou vallen. We hebben dit via onze private banker gedaan, dat is vertrouwd. Ook hebben we met

‘Ik weet aan wie ik mijn vermogen wil nalaten en heb dit vastgelegd in mijn testament. Gezien mijn familie-situatie zou het goed zijn als iemand buiten de directe familiekring dit zou uitvoeren. Ik heb daarom de afde-ling Bewindvoering & Executele tot executeur benoemd. Zij hebben van mij een dossier met daarin een

nalatenschappen goed af te wikke-len. Vaak is niet evident wie het meest geschikt is om de (toekom-stige) nalatenschap af te wikkelen. Bijvoorbeeld in situaties waarbij er geen kinderen zijn. Of juist meerdere kinderen. Als het om een nalaten-schap gaat, kunnen – ook goede – verhoudingen al snel op scherp komen te staan.’ Teun de Jong, Estate Planner

‘De dienstverlening van de bank kan afstandelijker overkomen dan een executeur of bewindvoerder uit eigen (familie)kring. Dit wordt ge-compenseerd door een hoge mate van kennis. Bij bewind en executele kan een niet-professionele aanpak problemen, conflicten en onnodig tijdverlies tot gevolg hebben.’ Anne Knigge, senior Estate Planner

onze notaris overlegd. Als mij nu iets overkomt, kan de bank mijn man helpen, ook als hij zelf niet meer kan tekenen. De familie hebben we hierover ingelicht. Het gaat nu nog allemaal goed, maar je weet niet of dat zo blijft.’

compleet registratieformulier met praktische zaken die na mijn overlij-den van belang zijn. Regelmatig controleer ik of mijn gegevens moeten worden geactualiseerd. Zo kan ik erop vertrouwen dat mijn nalatenschap straks deskundig en conform mijn testament wordt afgewikkeld.’

medewerkers van abN amRo meespierson over hun bevindingen

klant (75 jaar, getrouwd, geen kinderen)

klant (midden 50, geen kinderen)

uiT DE pRakTiJk

beschikt de executeur van de bank over alle kennis over het opgebouwde vermogen en kent hij de wensen van de klant. Een uitkomst als een van de partners bij leven alle financiën heeft geregeld. Echtgenoten worden in de regel au-tomatisch tot elkaars executeur be-noemd in de testamenten. Maar de ervaring leert dat de partner die de administratie op zich neemt de ander hiermee niet wil belasten. Dit geldt zeker als er een pensioen-BV is met alle bijbehorende financiële adminis-tratie. Regelmatig wordt ook een kind – of de kinderen gezamenlijk – tot

executeur aangewezen. Het werk van een executeur vergt tijd en aandacht. Door een drukke baan of eigen zor-gen schieten de taken als executeur er dan nogal eens bij in. Zeker als het testament complexe bepalingen bevat of de erfgenamen bijzonder of talrijk zijn. Neem een testament waarin goede doelen tot erfgenaam zijn be-noemd, of een nalatenschap die moet worden verdeeld over neven en nich-ten die overal verspreid in Nederland of het buitenland wonen. Het is in al deze gevallen belangrijk om een er-varen executeur te benoemen die de regie heeft en het initiatief neemt.

Goedkoper geld Brazilië heeft begin september een verlaging van de beleidsrente doorgevoerd van 12,5% naar 12%

(bron: Beleggingsvisie ABN AMRO MeesPierson)


6

bElEGGiNGsvisiE macRo-EcoNomiE

inde

x

Index van inkoopmanagers dicht bij stagnatie, maar China veert op

20

06

20

07

20

08

20

09

201

0

201

1

30

35

40

45

50

65

55

60

VSEurozoneChina

%-p

unt

Griekse rente fors gestegen t.o.v. Duitse en problematiek Portugal en Ierland beheersbaarder

201

0

feb

apr

jun

aug

feb

apr

jun

aug

okt

201

1

0

6

4

2

8

10

12

18

14

16 GriekenlandIerlandPortugalSpanjeItalië

Inde

x: 1

jan.

200

7 =

100

Aandelen in augustus fors gedaald a.g.v. vlucht naar kwaliteit

20

07

201

0

201

1

20

09

20

08

40

80

70

60

50

90

100

110

140

120

130S&P-500Nikkei-225Eurotop-100AEXOpkomende markten

%

Amerikaanse en (kern)europese obligaties fungeren als veilige haven

20

08

201

1

201

0

20

09

0,5

2

1,5

1

2,5

3

3,5

5

4

4,5 Ver. StatenEMUJapan

2010 2011p 2012p

Eurozone 1,7 1,7 1,3

Verenigde Staten 3,0 1,7 2,6

Japan 4,0 -1,4 2,4

China 10,3 9,4 9,0

India 9,1 8,5 8,4

Brazilië 7,5 4,0 4,0

vooruitzichten economische groei (in %) 2010 2011p 2012p

Eurozone 1,6 2,6 1,6

Verenigde Staten 1,6 3,0 2,0

Japan -0,7 -0,3 0,2

China 4,0 5,0 4,0

India 12,0 8,3 5,4

Brazilië 5,0 6,0 5,5

inflatievooruitzichten (in %)

Op 21 juli bereikten Europese rege-ringsleiders een akkoord over een nieuw hulppakket voor Griekenland, waarbij de rente – ook voor Portugal en Ierland – zou worden verlaagd. De private financiële sector zou een sub-stantiële bijdrage leveren via onder meer een verlenging van de looptijd van Griekse staatsobligaties. Voorts zou het bestaande Europese steun-fonds (EFSF) meer ruimte krijgen om probleemlanden te steunen en staatsleningen te kopen op de secun-daire markt. In de vorige editie van Financial Focus hebben we daarover kort bericht. Sindsdien is er heel veel gebeurd rond deze problematiek.Op 8 augustus maakte de Europese Centrale Bank (ECB) bekend bereid te zijn om ook obligaties van Italië en Spanje op te kopen om de rentes van deze landen te verlagen. Binnen de ECB is daarover grote onenigheid. Vooral de Duitsers zijn tegen, omdat dit buiten het mandaat van de ECB valt. Op 9 september heeft het Duit-se bestuurslid Jürgen Stark vermoe-delijk daarom ontslag genomen. In de week daarna begon het sentiment rondom Griekenland – vermoedelijk mede daardoor – te verslechteren.Op 16 augustus bereikten de Duitse bondskanselier Merkel en de Franse president Sarkozy overeenstemming over verdere Europese samenwer-king. Het plan is nog niet nader uit-gewerkt, maar gaat in de richting van een begrotingsunie en overdracht van meer bevoegdheden aan Europa.Op 7 september bereikten de Euro-pese lidstaten en het Europese Parle-ment overeenstemming over een strengere naleving van het Europese stabiliteitspact en automatische sanc-ties door de Europese Commissie bij niet-naleving. Frankrijk, dat automa-tische sancties altijd heeft afgewezen, gaat overstag. De plannen van zowel Europese als nationale politici zijn vooral gericht op de lange termijn en leggen een gemis in de structuur van de euro-zone bloot: ze pleiten voor een betere begrotingscoördinatie. Over de korte-termijnproblematiek – de hoge rente die sommige landen moeten betalen als gevolg van wantrouwen bij beleg-

gers en die sanering van de overheids-financiën frustreert – worden amper of geen besluiten genomen.Het besluit van de ECB is pragma-tisch: de ECB grijpt in waar politici onvoldoende doen aan de korteter-mijnproblematiek. Hoewel de lange termijn belangrijk is, zou een substan-tiële vergroting van het Europese steunfonds of de uitgifte van geza-menlijke Europese obligaties die kor-tetermijnproblemen verminderen.

ook iN DE vs NiEuWE plaNNENIn de Verenigde Staten vond eind augustus de traditionele bijeenkomst plaats van centrale bankiers en aca-demische monetaire specialisten in Jackson Hole. Op die bijeenkomst

kondigde Fed-president Bernanke onder meer aan dat in een vergade-ring van het monetaire beleidsco-mité op 20 en 21 september alle be-leidsopties om de groei extra te stimuleren diepgaand zullen worden onderzocht. In het licht van de plicht van de Fed om een bijdrage te leveren aan maximale werkgelegenheidsgroei is de verwachting dat een derde ron-de van monetaire verruiming (in welke vorm dan ook) bekend zal wor-den gemaakt. In augustus is de Ame-rikaanse werkgelegenheid immers niet gegroeid na een heel zwakke groei in de twee voorgaande maanden. Nog geen week later presenteerde president Obama een banenplan, vooral met

uitgaven ten behoeve van infrastruc-turele projecten en scholen. Voor een deel van de 447 miljard dollar betreft het overigens plannen die al eerder waren aangekondigd. Al deze verwikkelingen vinden plaats tegen de achtergrond van een ver-zwakkende mondiale economie en mede omdat de plannen niet hebben geleid tot rust op de financiële mark-ten, vergroten ze het risico dat het consumenten- en producentenver-trouwen zozeer worden aangetast dat een recessie nagenoeg onvermijdelijk wordt. ABN AMRO MeesPierson verwacht dat beleidsmakers – zoals zo vaak – net op tijd een alomvat-tende oplossing zullen vinden.

opkomENDE laNDEN blijvENER GoED vooRsTaaNDe enorme problemen met overheids-schulden blijven opkomende landen grotendeels bespaard. De schulden zijn er veel lager dan in westerse lan-den en in Japan, en er is in de meeste opkomende landen ook geen sprake van een stijging van de schuld. Bij de meeste van deze landen loopt het

proces van renteverhogingen boven-dien ten einde. Brazilië heeft begin september zelfs al een eerste verlaging van de beleidsrente doorgevoerd van 12,5 naar 12 procent. Ondanks de voorgaande renteverhogingen is de economische groei er nog buitenge-woon hoog. Weliswaar is de inflatie aan de hoge kant, maar de oorzaken daarvan – grondstoffen- en voedings-prijzen – zullen binnenkort naar ver-wachting in kracht afnemen. De sterke groei zal het risico van een recessie in het Westen en in Japan verminderen, omdat de export van beide laatstgenoemde regio’s dankzij vraag uit opkomende markten wordt gestimuleerd.

De afgelopen periode is er sprake geweest van grote onrust op de financiële markten. De Europese schuldencrisis en de vrees voor een recessie bepaalden het sentiment. Tijdens diverse bijeenkomsten hebben politici en centralebankpresidenten getracht om de rust terug te brengen. Tot dusverre is dat niet gelukt.

centrale banken nemen het werk van politici over

VS onderzoeken alle optiesom groei te stimuleren

p=prognose p=prognose

Naam: Ben SteinebachFunctie: hoofd BeleggingsstrategieExpertise: macro-economie en regio/sectorallocatieE-mail: [email protected]


7

Rente Vastgoed kan profiteren van de voorlopig laagblijvende rente

(bron: Beleggingsvisie ABN AMRO MeesPierson)

Minder zekerDe kredietwardigheid van Crédit Agricole en Société Générale is verlaagd vanwege exposure in Griekenland

(bron: Kredietbeoordelaar Moody’s)

bElEGGiNGsvisiE allocaTiE

bElEGGiNGsvisiE iNzoomEN

zoeken naar de juiste balans

sTERkE DivERGENTiE op DE obliGaTiEmaRkTENDe rendementen op de internatio-nale obligatiemarkten zijn sterk in beweging. Daarbij is er een splitsing ontstaan tussen de Verenigde Staten en de kernlanden van Europa ener-zijds en de landen van de Europese periferie anderzijds. De eerste groep wordt – samen met goud en de Zwit-serse frank – gezien als veilige haven in deze onrustige tijden. Dit blijft het geval ondanks de verlaging van de kredietwaardigheid van Amerikaanse lange schuld van AAA tot AA+. De verwachting dat de Federal Reserve met aankopen van staatsobligaties de rente laag zal houden, speelt daarbij vermoedelijk ook een rol. In de euro-zone vluchten beleggers in Duits staatspapier, ondanks aankopen door de ECB van obligaties van Grieken-land, Ierland, Portugal, Italië en Spanje. Tegelijkertijd loopt vooral de Griekse rente verder op. De 10-jaars-rente ligt inmiddels op 20 procent en op obligaties met kortere looptijden

moet nog veel meer worden betaald. Ierland en Portugal lijken sinds kort uit de acute gevarenzone en de rente – hoewel nog steeds hoog – stijgt niet meer of daalt zelfs in het geval van Ierland. Beide landen hebben de af-gelopen maanden belangrijke stappen gezet in de sanering van hun over-heidsfinanciën. Hoewel de inflatie in het Westen en in Japan nog steeds gematigd is, is een hogere inflatie als uitvloeisel van het ruime monetaire en budgettaire beleid niet uitgesloten. Samen met een correctie op de sterke rentedaling en een verbetering van het economische beeld zal dat naar verwachting leiden tot hogere rentes in de komende anderhalf jaar.

EERsTE siGNalEN vaN vERbETERiNG aaNDElENmaRkTDe mondiale aandelenmarkten heb-ben in augustus een dramatische da-ling doorgemaakt. Vooral financiële waarden moesten het ontgelden, om-dat die erg kwetsbaar zijn wanneer overheden er onverhoopt niet in sla-

Energie =

Basismaterialen ▲

Industrie ▼

Duurzame =consumptiegoederen

Niet-duurzame ▲consumptiegoederen

Gezondheidszorg =

Financiële instellingen =

Informatietechnologie =

Telecom =

Nutsbedrijven ▼

Staatsobligaties ▼(excl inflatiegerelateerd: 30%)

w.v. inflatiegerelateerd ▲

Bedrijfsobligaties ▲(hoge kwaliteit)

Convertible =obligaties

High Yield ▲obligaties

Schuld van =opkomende landen

▼ Onderwogen ▲ Overwogen = Neutraal

Energie =

Basismaterialen ▲

Industrie ▼

Duurzame =consumptiegoederen

Niet-duurzame ▲consumptiegoederen

Gezondheidszorg =

Financiële instellingen =

Informatietechnologie =

Telecom =

Nutsbedrijven ▼

Staatsobligaties ▼(excl inflatiegerelateerd: 30%)

w.v. inflatiegerelateerd ▲

Bedrijfsobligaties ▲(hoge kwaliteit)

Convertible =obligaties

High Yield ▲obligaties

Schuld van =opkomende landen

▼ Onderwogen ▲ Overwogen = Neutraal

De financiële markten zijn de afgelo-pen maanden zeer turbulent. Alle reden dus om een nieuwe balans aan te brengen in de beleggingsportefeuil-les. Onderstaand kunt u lezen hoe ABN AMRO MeesPierson die “nieu-we portefeuillekwaliteit” vormgeeft.

obliGaTiEs blijvEN oNDERWoGENAls gevolg van de vlucht naar kwaliteit is het effectief rendement op Ameri-kaanse en Duitse staatsobligaties ge-daald tot beneden 2%. Dit is waar-schijnlijk een tijdelijke daling en samen met het effect van een herstel van de economische groei liggen hogere ren-

dementen in de komende twaalf tot achttien maanden in het verschiet. Vooralsnog blijft daarom een onder-wogen belang in obligaties gehand-haafd en daarbinnen nadrukkelijk in

staatsobligaties. Voor bedrijfsobliga-ties en hoog renderende obligaties worden rendementen verwacht, die voldoende compensatie bieden voor het hogere risico en blijft een overwo-gen belang gehandhaafd. De verwach-tingen omtrent toekomstige inflatie zijn momenteel erg laag en daarom zijn inflatiegerelateerde obligaties re-latief aantrekkelijk. Deze obligaties zijn de afgelopen tijd fors in rendement achtergebleven bij de goed preste-rende gewone staatsobligaties. Omdat inflatieverwachtingen op de korte en middellange termijn kunnen oplopen - mede als uitvloeisel van een moge-lijke derde ronde van monetaire ver-

ruiming in de Verenigde Staten - kun-nen inflatiegerelateerde obligaties bescherming bieden tegen een daad-werkelijk oplopende inflatie. Daarom wordt een kwart van de portefeuille van staatsobligaties in deze inflatiege-relateerde obligaties belegd.

sEcToRbElEiD GEWijziGDHoewel de risico-aversie bij beleggers de afgelopen maand sterk is toegeno-men, zijn de vooruitzichten per saldo niet ongunstig. Het risico van een verdere daling van het ondernemers- en consumentenvertrouwen is - in het licht van de Europese schuldencrisis en een terugval in de mondiale eco-

nomische groei - niet onaanzienlijk, maar de positieve aspecten overheer-sen. Deze laatste liggen in de gezon-de financiële verhoudingen in het bedrijfsleven en de eerste signalen van een verbeterende wereldeconomie. Daarom blijft de bestaande beperkte overweging in aandelen gehandhaafd. Omdat de gunstige vooruitzichten zich vooral manifesteren in de opko-mende landen, is een verschuiving aangebracht van de Verenigde Staten, Europa en Japan naar de opkomende landen. Sectoraal is de overweging van Informatietechnologie terugge-bracht tot neutraal en de neutrale weging van niet-duurzame consump-tiegoederen verhoogd tot overwogen om iets meer defensieve accenten aan te brengen. Om het cyclische karakter nog iets verder te verminderen is de opinie op industriële waarden ver-laagd van neutraal naar onderwogen.

HEDGEFuNDs EN vasTGoEDDe neutrale opinie op alternatieve beleggingen blijft onveranderd. Daar-binnen is een verschuiving aange-bracht van hedgefunds (van overwo-gen naar neutraal) naar vastgoed (van onderwogen naar neutraal). De voor-uitzichten voor hedgefunds zijn niet eenduidig positief en de meeste stra-tegieën kunnen amper profiteren van de moeilijke marktomstandigheden. Vastgoed kan, zeker op de korte ter-mijn, profiteren van de voorlopig laagblijvende rente.

gen een oplossing te vinden voor de Europese schuldencrisis. Beleggers zijn zeer risicoavers en reageren hierop door aandelen massaal te ver-kopen. Toch zijn de vooruitzichten niet eenduidig negatief. De verwach-tingen zijn vooral gerelateerd aan de schuldenproblematiek in de Verenig-de Staten en Europa en dreigen het producenten- en consumentenver-

trouwen aan te tasten. Zo ontstaat een versterkend effect, omdat koers-dalingen ook een zelfstandig neer-waarts effect hebben op het vertrou-wen. Dat laatste is een belangrijke oorzaak van de sterke daling van het consumentenvertrouwen in de Ver-enigde Staten en Europa in augustus, dat werd gemeten toen de turbulen-tie op zijn hoogtepunt was. De posi-tieve factoren voor de aandelenmark-ten zitten bij het (beursgenoteerde) bedrijfsleven dat er goed voorstaat in termen van kaspositie, solvabiliteit

en winstgevendheid. Daarnaast zijn de eerste – zwakke – signalen zichtbaar van een verbetering van de internati-onale conjunctuur. De inzinking sinds het voorjaar was hoofd zakelijk toe te schrijven aan een aantal tijdelijke fac-toren (olieprijs, productie-uitval in Japan met verstoring van de wereld-wijde aanvoer van onderdelen en een kortstondige terugval in de voorraad-cyclus) die inmiddels aan kracht be-ginnen te verliezen. Daarmee worden de positieve krachten achter de aan-delenmarkten sterker.

Nieuwe portefeuillekwaliteit gewenst

bron

: ABN

AM

RO M

eesP

iers

on

Het bovenstaande overzicht is een weergave van de huidige aanbevolen tactische allocatie voor de verschillende beleggingscategorieën. Deze allocatie is gebaseerd op een neutraal risicoprofiel. Bron: ABN AMRO MeesPierson

inflatievooruitzichten (in %)

Regio Trend

Europa (incl. Nederland) ▼

Noord-Amerika ▲

Japan ▼

Opkomende landen ▲

Regionale spreiding aandelen

Ster

k on

derw

ogen

Neutraal Sterk overw

ogen

AANDELEN

Ster

k on

derw

ogen


ogen

OBLIGATIES

Ster

k on

derw

ogen


ogen

LIQUIDITEITEN

Ster

k on

derw

ogen


ogen

ALTERNATIEVEN

sectoren vastrentend

Vooral in augustus was er sprake van grote turbulentie op de internationale financiële markten. Er vond een vlucht naar veiligheid – en dus kwaliteit – plaats, waarbij aandelen en obligaties van perifere Europese landen op grote schaal werden verkocht met koersdalingen als gevolg. De vrijko-mende middelen werden belegd in goud, Zwitserse franken en staatsobligaties van de Verenigde Staten en van de sterke Europese landen. Deze stegen allemaal fors in koers.


8

Goud roest niet Goud is een chemisch element met atoomnummer 79 dat niet in staat is om te roesten

(bron: De Dikke Van Dale)

WERELDNIEUWS DRIJFT GOUDPRIJS

1961 1970 1980 1990 2000 2010

$ 2400

$ 2200

$ 2000

$ 1800

$ 1600

$ 1200

$ 1000

$ 800

$ 600

$ 400

$ 200

0

1971 Ontkoppeling van

de goudprijs en de dollar

1973 Eerste

Oliecrisis

1980 Sovjetinval

in Afghanistan

1987 Zwarte Maandag

op Wall Street

1999 Lancering

van de Euro

2001 Aanslagen van 11 september

2008 Faillissement

Lehman Brothers

2009 Grieksecrisis

G LD

Goud in perspectiefDe prijs van goud is op een recordniveau aanbeland. Is het moment aangebroken om de beleggingsportefeuille uit te breiden met dit edelmetaal? En biedt goud voldoende zekerheid als ‘veilige’ belegging in vergelijking met het te verwachten rendement?

Auteur: Georgette BoeleHoofd Forex & Commodity Strategy

In augustus 1971 werd de Amerikaan-se dollar losgekoppeld van de goud-prijs. Daarmee kwam de goudstan-daard ten einde. De goudprijs steeg in de tien jaar daarna tot 700 dollar per ounce (31,1 gram). Er was sprake van hoge inflatie, waardoor investeerders goud als veilige haven beschouwden. In de jaren tachtig gaf de goudprijs veel van de winst weer prijs omdat de Fe-deral Reserve, het stelsel van centrale banken in de Verenigde Staten, de inflatie onder de knie kreeg. In de periode die volgde, werd de wereld geconfronteerd met een aantal

ingrijpende gebeurtenissen, zoals de Latijns-Amerikaanse peso-crisis, de Azië-crisis, de Rusland-crisis, het Enron-schandaal, de dot-com bubble en nine eleven. Ondanks de verstrek-kende gevolgen van deze crises was de invloed op de goudprijs relatief klein. De groep beleggers die in goud stapte, beperkte zich vooral tot profes-sionele partijen. De goudprijs kwam tijdens deze crises niet boven de 500 dollar per ounce uit. In 1999 kwam de eerste goudover-eenkomst tussen centrale banken van verschillende landen tot stand. Hier-in is vastgelegd dat de verkoop van goud door centrale banken werd be-perkt tot maximaal 400 ton per jaar. De eerste goudovereenkomst had een

looptijd van vijf jaar en is inmiddels al twee maal vernieuwd. Na deze stap is de markt in goud enorm veranderd.

De grootste veranderingen zijn waar te nemen aan de vraagzijde van de markt. In maart 2003 is de eerste stap

gezet om beleggen in goud voor het grote publiek toegankelijk te maken met de lancering van de ETF, Ex-change Traded Fund. ETF’s met goud als onderliggende waarde maken het voor beleggers mogelijk te specu-leren op de goudprijs zonder dit edel-metaal daadwerkelijk fysiek in bezit

te hebben. In november 2004 kwam de Amerikaanse markt voor ETF’s goed op gang. Deze ETF’s oefenden een grote aantrekkingskracht uit op beleggers en vonden gretig aftrek. De introductie van ETF’s zorgde er-voor dat goud steeds meer het karak-ter kreeg van beleggingsinstrument en steeds minder werd gezien als grondstof. Vóór de introductie van de ETF werd de goudprijs voornamelijk gedreven door de fysieke vraag vanuit Azië – met name India om sieraden te fabriceren voor feesten en plechtighe-

den – en door het afdekken van prijs-schommelingen door goudproducen-ten. Sinds de introductie van de ETF’s is de handel in afgeleide beleggings-producten van goud enorm gegroeid. Het speculeren van beleggers op de huidige schuldencrisis heeft de goud-prijs sterk omhoog geduwd.

Tijdens de kredietcrisis van 2008 steeg de goudprijs in eerste instantie, maar op het moment dat de geldmarkt op-droogde, werd zelfs goud in de etalage gezet. Dit was een belangrijk signaal dat goud niet langer automatisch als veilige haven wordt gezien. Met de introductie van de ETF’s is er ook meer speculatief geld van particuliere en professionele beleggers naar goud toegestroomd. Op het moment dat liquiditeiten opdrogen, blijkt cash een belangrijkere veilige haven dan goud. De goudprijs heeft sinds 2004 een exponentiële prijsontwikkeling laten zien omdat het koperspubliek veel breder is geworden. De markt heeft de verwachtingen naar boven bijge-steld en de vraag van beleggers lijkt onuitputtelijk. Uiteindelijk zal zo’n exponentiële stijging eindigen in een scherpe ommekeer. Hoe langer de stijging aanhoudt, des te dieper en pijnlijker zal de correctie zijn. ABN AMRO MeesPierson vindt dat goud thuis hoort in de beleggings-portefeuille, maar dan slechts als onderdeel van de algemene grond-stoffenallocatie. Een aparte positie voor goud in de portefeuille is niet aan te bevelen vanwege het groei-ende speculatieve karakter. De toe-genomen volatiliteit van de goudprijs geeft aan dat het edelmetaal eigenlijk geen safe haven meer is.

Met de introductie van ETF’s veranderde goud van grondstof in beleggingsinstrument

bElEGGEN

Meer informatieVoor meer informatie over deze aandelen kunt u contact opnemen met uw beleggingsadviseur. Zie pagina 10 voor een toelichting op de aandelen BMS, Corio en Nestlé. Het Engelstalige rapport is te downloaden via www.financialfocus.nl


9

vakTaal

Aantrekkelijke aandelen Na de beurscorrectie zijn er aandelen die een hoog dividendrendement hebben èn stevige groeikansen(bron: Jan-Willem Stokhuyzen, analist)

Kijk voor meer informatie over AA Advisors op abnamro.com/aaadvisors

De specialistische begrippen uit beleggingsartikelen laten zich aan de hand van onderstaande begrippenlijst verklaren.

BeleggingsinstellingEen onderneming die zich bezighoudt met het beleggen van door aandeel-houders verstrekt geld. Als een be-leggingsinstelling voldoet aan ver-schillende wettelijke vereisten, zoals het jaarlijks uitkeren van de beleg-gingsopbrengsten aan haar aandeel-houders, is zij daarover geen ven-nootschapsbelasting verschuldigd.

Benchmark Een objectieve maatstaf waarmee de prestaties van een beleggingsporte-feuille of beleggingsfonds vergeleken worden.

Bèta van een aandeel De mate waarin de koers van dat aandeel beweegt ten opzichte van bijvoorbeeld een index.

Dividendrendement Het uitgekeerde dividend uitgedrukt in procenten van de koers van het aandeel.

FedAfkorting van Federal reserve bank, de centrale bank van de Verenigde Staten. Deze werd ingesteld in 1913 en heeft het alleenrecht om bankbil-jetten uit te geven. Alle ‘nationale’ banken van de verschillende staten zijn als lid aangesloten. Het hoogste orgaan is de Board of Governors, die als verantwoordelijke voor het mone-taire beleid onder meer beslist over veranderingen in het bankdisconto.

Intrinsieke waarde Het verschil tussen het totaal van de actuele waarde van de bezittingen (exclusief goodwill) en de schulden van een onderneming.

MSCI IndexIndex die de koersontwikkeling van een groot aantal beursgenoteerde ondernemingen in de wereld weer-spiegelt.

Neutrale wegingHet belang van een beleggingscate-gorie in de portefeuille wanneer er geen uitgesproken positieve of nega-tieve visie op de vooruitzichten be-staat.

ObligatiekoersDe prijs van een obligatie die als ge-volg van vraag en aanbod tot stand komt op de obligatiemarkt. Deze koers fluctueert tegengesteld aan de hoogte van de marktrente. Een stij-gend algemeen interestniveau bete-kent dat een belegger een obligatie met lage rente pas zal kopen als dit eenzelfde rendement oplevert als het intekenen op een nieuwe lening tegen die hogere rente. Obligaties met lage interest zullen dus pas aftrek vinden als de aankoopkoers zo ver onder de nominale waarde ligt dat het rente-verschil wordt goedgemaakt.

Tracking errorDe mate waarin het rendement van de beleggingsportefeuille afwijkt van de benchmark.

bedrijf sectorVinci bouw Europa

Siemens industriële machines

Singapore Telecommunications telecomdiensten Azië

Sanofi farmacie

Roche farmacie

Bristol-Myers Squibb farmacie

BASF chemie

Koninklijke DSM fijnchemie

Royal Dutch Shell PLC olie

ConocoPhillips olie

Telefónica telecom Europa en Zuid-Amerika

Vodafone Group telecom

AT&T telecom Amerika

Philip Morris International rookwaren

Vivendi media en reclame

China Mobile telecom China

Corio N.V. vastgoed Europa

Nestlé voeding

aaNDElEN uiT RappoRT 'HiGH-QualiTY DiviDENDs'

FoNDsbEHEER

Wanneer afscheid nemen van een beleggingsfonds?ABN AMRO MeesPierson geeft regelmatig adviezen aan klanten om bepaalde beleggingsfondsen te kopen, maar ook om te verkopen. Een van de redenen voor een ver-koopadvies is dat ABN AMRO MeesPierson een fonds van de Funds Recommended List verwijdert. Welke over-wegingen gaan hierachter schuil?

Een fonds wordt op ‘watch’ geplaatst bij aangekondigd

vertrek beheerder

Beleggingsfondsen bieden toegang tot de gespecialiseerde kennis en ex-pertise van professionele beleggers. Een doorslaggevende factor bij de selectie van een fonds is veelal de beheerder of het team van beheerders. Zij moeten onderdeel uitmaken van een stevige organisatie, dienen ge-bruik te maken van een gedegen be-leggingsproces en moeten hun por-tefeuilles samenstellen met voldoende

oog voor risico’s. Vrijwel altijd zijn het individuen die het verschil maken tussen een gemiddeld fonds en een topfonds. Een verandering in het team is de meest voorkomende reden om beleg-gers te adviseren afscheid te nemen van een fonds. Bekende voorbeelden in

Nederland waren mutaties bij Robeco en eind vorig jaar bij BNP OBAM. In beide gevallen leidde het vertrek van toonaangevende beheerders tot een verkoopadvies van ABN AMRO MeesPierson.Het is belangrijk om te weten wat de importantie van de vertrekkende be-heerder voor het fonds was. Als een fonds beheerd wordt door een team dat al jarenlang samenwerkt en altijd

gezamenlijk de portefeuille heeft sa-mengesteld, is het vertrek van een individuele beheerder minder van belang. Als er echter sprake is van een dominante beheerder, wiens persoon-lijke visie een groot stempel op de por-tefeuille drukt, dan leidt zijn of haar vertrek in de meeste gevallen tot een

verkoopadvies. Bij het aangekondigde vertrek van een of meer beheerders wordt een fonds direct op 'watch' ge-plaatst. Dit is een advies om het fonds niet meer aan te kopen. Een onmid-dellijke verkoop is echter ook niet no-dig. De analisten van ABN AMRO Advisors, die voor ABN AMRO MeesPierson de fondsenselectie ver-zorgen, beoordelen wat de gevolgen zijn van het vertrek van de beheer-der(s). Zij voeren gesprekken met de beheerorganisatie en met de plaatsver-vanger(s). Als er voldoende vertrouwen is in de nieuwe beheerder(s), mede gebaseerd op bewezen prestaties, wordt de watch-opinie van het fonds verwijderd en blijft het aanbevolen. Zo niet, dan wordt het van de Funds Recommended List verwijderd en volgt een verkoopadvies.Ook tegenvallende prestaties kunnen aanleiding zijn voor een verkoopadvies. Deze beslissing neemt ABN AMRO MeesPierson niet licht. Iedere beheer-der maakt immers moeilijke periodes door waarin zijn beslissingen niet goed uitpakken. Alleen moet deze periode niet te lang duren. De speci-fieke beleggingsstijl van een beheer-

der speelt een belangrijke rol bij het beoordelen van zijn prestaties. Een in kleine bedrijven gespecialiseerde beheerder zal achterblijven bij de in-dex als grote bedrijven op de beurs het relatief goed doen. Daarmee is hij nog geen slechte beheerder. Alleen als na een grondige analyse blijkt dat de prestaties tegenvallen zonder een goede verklaring, wordt geadviseerd het fonds te verkopen.Tot slot kan het beschikbaar komen van andere beleggingsfondsen een reden zijn om afscheid te nemen van een fonds. In dat geval is er niet zozeer iets mis met het fonds zelf, maar is ABN AMRO MeesPierson van me-ning dat er betere alternatieven zijn. Er komen regelmatig nieuwe fondsen beschikbaar van beheerders die voor-heen alleen institutionele portefeuilles beheerden of van beheerders die een sterk ‘track record’ van behaalde pres-taties aan het opbouwen zijn. Een ver-koopadvies richt zich dan vooral op de argumenten waarom ABN AMRO MeesPierson een ander fonds op dat moment een betere belegging vindt.

aaNDElEN

High-quality Dividends

In het recent gepubliceerde themar-apport ‘High-quality Dividends’ van de afdeling Research & Strategy van ABN AMRO MeesPierson wordt ingegaan op aandelen van bedrijven met een sterke merknaam, een goede marktpositie, een groeiende bedrijfs-winst en een goed dividend-rende-ment. De analisten zoeken naar aan-trekkelijke aandelen in alle sectoren, niet alleen de typisch defensieve sectoren zoals nutsbedrijven. ‘De tijden veranderen snel en de oude regel, dat bedrijven die een hoog di-vidend uitkeren een lage groeiver-wachting hebben, gaat niet altijd meer op,’ zegt analist Jan-Willem

Stokhuyzen. ‘Wij zien nu bedrijven als DSM en BASF, die een sterke balans en stabiele inkomstenstroom hebben waarvan ze een aantrekkelijk dividend kunnen uitkeren. Deze be-drijven zijn ook potentiële langeter-mijnwinnaars in een wereld waar de vraag naar complexe en specialisti-sche stoffen, bijvoorbeeld uit Azië, nog steeds toeneemt. Waar vroeger een aandeel met een relatief hoog dividendrendement synoniem stond voor weinig groeipotentie, zijn er als gevolg van de beurscorrectie nu aan-delen die én een hoog dividendren-dement én ook stevige groeikansen bieden.’

In de huidige turbulente markt is het zoeken naar stabiel rendement. Aandelen van sterke bedrijven die een aantrekkelijk dividend betalen en groeikansen hebben, geven beleggers een instrument in handen om reële rendementen vast te leggen tegen een doordacht risico.


10

sep

06

sep

07

sep

08

sep

09

sep

10

sep

11

Koersverloop Intel

101214

182 0

3 0

2 2242 628

16

$

sep

06

sep

07

sep

08

sep

09

sep

10

sep

11

Koersverloop Bristol-Myers Squibb

15

17

19

2 3

25

3 3

27

2 9

31

21

$

sep

06

sep

07

sep

08

sep

09

sep

10

sep

11

Koersverloop Corio

2 0

3 0

4 0

5 0

6 0

8 0

70

€

Datum onderneming komt van Gaat naar

Kijk voor meer fundamentele opinies op abnamro.nl/beleggen

De

anal

iste

n he

bben

gee

n pe

rsoo

nlijk

bel

ang

in d

e ge

noem

de a

ande

len.

Nad

ere

toel

icht

ing

staa

t ver

mel

d in

de

disc

laim

er o

p pa

gina

15.

opiNiEWiJziGiNGEN

10-08-11 Adecco Kopen Houden 23-08-11 American Express Houden Kopen 29-07-11 Amgen Houden Kopen 11-08-11 Anheuser-Busch Inbev Kopen / Aanbevolen lijst Kopen 02-08-11 Archer-Daniels-Midland Kopen Geen Opinie 03-08-11 Archer-Daniels-Midland Geen opinie Kopen 04-08-11 Baker Hughes Houden Kopen 11-08-11 BMW Houden Kopen 11-08-11 Caterpillar Kopen Kopen / Aanbevolen lijst 22-08-11 China Construction Bank Kopen / Aanbevolen lijst Kopen 04-08-11 China Merchants Kopen Houden 08-09-11 China Unicom Houden Kopen 25-08-11 Diageo Houden Kopen 02-08-11 DSM Houden Kopen 03-08-11 Duke Energy Verkopen Houden 07-09-11 EMC Houden Kopen 05-08-11 Enel Green Power Geen opinie Kopen 12-08-11 Fugro Kopen / Aanbevolen lijst Kopen 10-08-11 Google Houden Kopen 12-08-11 Hutchison Whampoa Kopen Houden 08-09-11 Keppel Land Houden Kopen 09-08-11 Kraft Food Houden Kopen 29-07-11 Linde Kopen Houden 09-08-11 Linde Houden Kopen 11-08-11 L’Oréal Houden Kopen / Aanbevolen lijst 03-08-11 Macquarie Kopen Houden 16-08-11 Motorala Mobility Kopen Houden 07-09-11 Nestlé Houden Kopen 08-08-11 Oracle Houden Kopen 04-08-11 Oversea-Chinese Banking Kopen Houden 05-08-11 Procter & Gamble Kopen Houden 05-08-11 Prudential Houden Kopen 02-08-11 Singapore Airlines Houden Verkopen 10-08-11 Singapore Airlines Verkopen Houden 03-08-11 Singapore Exchange Kopen Houden 25-08-11 Singapore Telecommunications Houden Kopen 04-08-11 Southwest Airlines Kopen Houden 12-08-11 ThyssenKrupp Houden Kopen 19-08-11 UCB Kopen Houden 23-08-11 Wells Fargo Houden Kopen

sep

06

sep

07

sep

08

sep

09

sep

10

sep

11

Koersverloop Nestlé

3 0

3 5

4 0

4 5

5 0

6 0

5 5

CHF

bRisTol-mYERs sQuibb ADVIES: KOPEN ▲

Corio is een Europees beursgeno-teerd vastgoedbeleggingsfonds met een strategische focus op het exploiteren van vastgoed in de detailhandelssector. Het bedrijf is voornamelijk actief in Neder-land, Frankrijk en Italië. De vast-goedportefeuille werd in decem-ber 2010 gewaardeerd op 7 miljard euro.De visie op beleggen in de vastgoed-sector is verhoogd naar neutraal. On-danks het zwakke economische kli-maat zijn er kansen voor beleggers in deze sector. ABN AMRO kiest expli-ciet voor vastgoed van hoge kwaliteit en in defensievere subsectoren. Corio past in dat plaatje. Het bedrijf is con-servatief gefinancierd en bezit panden op de betere locaties. Dit wordt weer-spiegeld door een groei van de netto huurinkomsten met 3% in het eerste

halfjaar van 2011. Dat is een betere prestatie dan die van de concurrentie. Ook heeft Corio een aantal aantrek-kelijke aankopen gedaan in recente jaren, zoals een grote deelneming in Duitsland. De balans is sterk. Wellicht krijgt Corio de kans om de porte-feuille verder uit te breiden. Daarnaast heeft Corio een relatief grote ontwik-kelingspijplijn, wat de groei zal stu-wen. De waardering is aantrekkelijk. Het dividendrendement staat boven de 7,2%, terwijl de lange rente in Ne-derland (10-jaar Staatspapier) onder de 2,5% staat. Het aandeel noteert tegen een disagio van meer dan 20% ten opzichte van de intrinsieke waarde. Corio wordt besproken in het meest recente themarapport over hoogdivi-dendaandelen.

Analist: Jan-Willem Stokhuyzen

iNTEl ADVIES: VERKOPEN ▼

NEsTlé ADVIES: KOPEN ▲

coRio ADVIES: KOPEN ▲

Bristol-Myers Squibb (BMS) is wereldwijd actief op het gebied van gezondheidszorg en persoon-lijke verzorging. BMS produceert onder meer geneesmiddelen voor diverse ziekten en aandoeningen, receptvrije geneesmiddelen, wondverzorgingsproducten, voe-dingssupplementen, babyvoeding

en haar- en huidverzorgingspro-ducten.Ondanks het negatieve beurssentiment blijven sterke bedrijven met gezonde balansen en een relatief hoog divi-dendrendement een aantrekkelijke belegging. BMS voldoet aan deze cri-teria en daarom is het bedrijf ook op-genomen in het themarapport over

hoogdividendaandelen. Uniek aan BMS is dat het veelvuldig gebruik-maakt van samenwerkingsverbanden met andere bedrijven in de gezond-heidszorg, om daarmee de afhankelijk-heid van de eigen ontwikkelingspijplijn te verlagen. Mede door deze strategie heeft het bedrijf een redelijke balans in de productportefeuille tussen oudere medicijnen, die veel geld opleveren maar waarvan de patenten binnenkort aflopen, en nieuwe medicijnen waarvan de patenten nog jaren geldig zullen zijn. Dit zorgt voor een stabiele stroom van vrije kasmiddelen. Ook zal het bedrijf de kosten verder verlagen en zal de sterke balans deels worden ingezet om eigen aandelen in te kopen. Door de recente beursdalingen noteert het aan-deel tegen een waardering van veertien keer de verwachte winst in 2012 en een dividendrendement van boven de 4,1%. Dit is redelijk in lijn met de sector, maar historisch gezien aantrekkelijk.

Analist: Edith Thouin

De koers van Nestlé heeft onder druk gestaan nadat het bedrijf had aangegeven last te hebben van de sterke Zwitserse frank. Dit beeld is veranderd door maatregelen van de Zwitserse Centrale Bank.Nestlé, ’s werelds grootse voedselpro-ducent, is een kwaliteitsnaam met een sterke balans. Daarnaast heeft het

Het Amerikaanse Intel is de ab-solute leider in de markt van mi-croprocessors die worden toege-past in computers en laptops. Met een marktaandeel van rond de 80% blijft het zijn grootste con-current AMD ruim voor. De do-minante positie die Intel jaren-

lang in de IT-sector heeft gehad, lijkt echter af te brokkelen. De onderneming publiceerde mooie tweedekwartaalresultaten met beter dan verwachte winst- en omzetcijfers, maar de markt van pc-tablets is de grootste bedreiging voor Intel. Deze snelgroei-ende markt gaat aan de neus van Intel

voorbij, omdat tablets geen micropro-cessors van dit bedrijf bevatten. Het gevaar voor Intel is dat het succes van de tablets de verkoop van notebooks en pc’s uitholt. Consumenten schaffen het ene product aan ten koste van het an-dere. Daarnaast kunnen voorraden te-gen het eind van het jaar weer oplopen, wat de winstgroei drukt.Intel rapporteerde over 2010 nog ster-ke cijfers, maar dat kwam mede door-dat 2009 zo zwak was en dit zo een mooie vergelijkingsbasis opleverde. Het advies voor Intel is verkopen, om-dat het economisch herstel langer op zich laat wachten en het bedrijf voor-namelijk actief is in de volwassen markten van pc’s en notebooks. De koers van Intel is een goede indica-tie voor de stand van de wereldecono-mie. De vertraging in het economische herstel is dan ook terug te vinden in de koersdaling van de afgelopen maanden.

Analist: Gustavo Guimaraes

bedrijf een aantrekkelijk dividendren-dement (verwachting 4,0% in 2011), koopt het eigen aandelen in en heeft het een defensief karakter in een vo-latiele en onzekere markt. Nestlé transformeert zich van een traditio-nele voedselproducent naar een pro-ducent die zich met zijn producten richt op ‘health, wellness & nutrition’.

Een trend die wereldwijd terug is te zien in het consumentengedrag. Nest-lé haalt 70% van zijn omzet uit 30 blockbuster-producten, die elk een omzet van meer dan 1 miljard Zwit-serse frank per jaar genereren.Het bedrijf rapporteerde beter dan verwachte halfjaarcijfers met een or-ganische omzetgroei van 7,5%. Verder zijn de vooruitzichten licht naar boven bijgesteld. Het management kondigde geen nieuw aandeleninkoopprogram-ma aan, wat de geruchten versterkt dat Nestlé op het overnamepad is. Zo zou het bedrijf interesse hebben in de ba-byvoedingstak van de Amerikaanse farmaceut Pfizer.Ook de Zwitserse centrale bank heeft recentelijk aangekondigd de koers van de Zwitserse frank aan die van de euro te koppelen. Daarmee is de eer-dergenoemde druk voor een groot deel verdwenen en is het advies voor het aandeel verhoogd naar kopen.

Analist: Yunpu Li


11

Kijk voor meer fondsinformatie op www.financialfocus.nl

VerkoopadviesVertrek van een beheerder is de meestvoorkomende reden voor verkoopadviesbeleggingsfonds

(bron: Market Focus ABN AMRO MeesPierson)

AXA US Short Duration High Yield

sep

08

sep

09

sep

10

sep

11

8 0

13 0

12 0

110

10 0

9 0

14 0

Inde

x: 5

sep

tem

ber 2

008

= 1

00 BenchmarkRendement

Blackrock European

sep

08

sep

09

sep

10

sep

11

5 5

8 5

75

6 5

125

9 5

10 5

115

Inde

x: 6

sep

tem

ber 2

008

= 1


Fidelity Global Technology

sep

08

sep

09

sep

10

sep

11

6 0

110

10 0

9 0

8 0

70

15 0

12 0

13 0

14 0

Inde

x: 6

sep

tem

ber 2

008

= 1


Kempen Global High Dividend

sep

08

sep

09

sep

10

sep

11

6 0

110

10 0

9 0

8 0

70

12 0

Inde

x: 6

sep

tem

ber

2008

= 1


FiDEliTY Global TEcHNoloGY

blackRock EuRopEaN kEmpEN Global HiGH DiviDEND

De achterblijvende ontwikkeling dit jaar van het Fidelity Global Technology Fonds is te wijten aan twee macrofactoren: de aardbeving in Japan en de staatsschuldencrisis. Een aanbeveling van het fonds blijft gehandhaafd. De strategie is ge-schikt voor beleggers die een (internationale) positie in de IT-sector willen opbouwen en willen meeprofiteren van de sterke analyse- en selectie-capaciteiten van de manager op de lange termijn.De portefeuillemanager had het vierde kwartaal van 2010 de positie in halfgeleiders verhoogd, met name in Japan waar hij een herstel van de investeringen voorzag. Eind 2010 waren Ja-panse aandelen dan ook goed voor 17,5% van de portefeuille. De resultaatontwikkeling is uitein-delijk sterk beïnvloed door de aardbeving en de kernramp in Japan. De overwogen positie in Japan is sindsdien verlaagd. In augustus kreeg het fonds te maken met een leegloop uit sectoren met een hoge gevoeligheid voor schommelingen op de beurzen, zoals half-geleiders en smallcaps. Voor halfgeleiders gold

De grootste positieve bijdrage aan het BlackRock European Fund wordt geleverd door de sector duurzame consumptiegoederen, dankzij een wel-overwogen fondskeuze bij auto’s (Nokian Renkaat, Continental), luxegoederen (Burberry) en media (Kabel Deutschland). De onderweging in finan-ciële ondernemingen blijkt eveneens gunstig. Ook in basisindustrie en informatietechnologie wierp de fondsselectie zijn vruchten af. Nadelig waren de onderweging van gezondheidszorg en de fonds-keuze in industriële ondernemingen.Eind juli was het fonds overwogen in basisindustrie, duurzame consumptiegoederen, energie en infor-matietechnologie. Voor telecommunicatie, nuts-bedrijven en financiële ondernemingen gold daar-entegen een onderweging. Op regioniveau staan het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Denemar-ken op overwogen. Frankrijk, Zwitserland, Italië en Spanje kennen de grootste onderweging.Eind augustus 2011 noteerde het fonds een nega-tief rendement van 16,1% sinds het begin van het jaar. De underperformance ten opzichte van de MSCI Europe bedraagt 82 basispunten.

Kempen Global High Dividend is een interna-tionaal aandelenfonds. Vergelijkbare fondsen zitten veelal in bedrijven met een zeer grote kapitalisatie, maar de nadruk bij dit fonds ligt op middelgrote ondernemingen met een hoge dividenduitkering. Het beheer wordt gevoerd door een van de meest ervaren Nederlandse high dividend-teams volgens een duidelijk en gedis-ciplineerd beleggingsproces. Dankzij sterke capaciteiten in fondsselectie en risicobeheer is de afgelopen jaren een stevig trackrecord opge-bouwd. Het fonds profiteert van een beter divi-dendrendement en betere prestaties dan verge-lijkbare fondsen.Kempen Global High Dividend realiseert al sinds de oprichting in 1998 een aanzienlijke outper-formance ten opzichte van de benchmark, de MSCI World High Dividend Yield. Conform de beleggingsstrategie opereert het fonds vooral defensief, met als streven een outperformance ten opzichte van de referentie-index in de betref-fende markt. De beleggingsstrategie van dit fonds heeft de afgelopen drie jaar dezelfde re-

weliswaar al een onderweging, maar het fonds is zwaar vertegenwoordigd in bedrijven met een kleine en middelgrote kapitalisatie. De afgelopen weken is er op de internationale markten sterk verkocht; het nieuws staat in het teken van ma-crofactoren. De portefeuillemanager ziet dit als een uitgelezen mogelijkheid om de positie uit te breiden in midkapbedrijven die de komende paar jaar naar verwachting bovengemiddelde groei zullen vertonen, ook in een ongunstig econo-misch klimaat.

Analist: Emeline Taris

De dagelijkse koersontwikkeling verloopt de laat-ste tijd wisselend, als gevolg van de hoge volatiliteit op de aandelenmarkten. De performance komt de eerste acht maanden van 2011 echter per saldo overeen met de benchmark. Absoluut was de re-sultaatontwikkeling weliswaar negatief, maar de relatieve performance had geen last van de onrust in augustus. Dit fonds is een goede investering voor beleggers die een kernpositie in Europese aandelen willen opbouwen en daarbij een be-perkte tracking error verlangen.

Analist: Flavie Bouyssou

opbouwen iT-sector positie

Duurzame consumptiegoederen stevig trackrecordsultaten opgeleverd als de aandelenmarkt in het algemeen; vergeleken met andere hoogdividend-fondsen noteert Kempen echter een sterker di-videndrendement en een betere prestatie bezien over drie jaar. Het fonds legt de nadruk op bedrijven met een sterke verwachte winst en kasstroom en met een gezonde balans. De portefeuille leunt relatief zwaar op defensieve sectoren met een interes-sante waardering en een stabiel of groeiend divi-dend.

Analist: Emeline Taris

ISIN-code:LU0011846440Benchmark:MSCI Europe NR Fondsmanager:Nigel Bolton

Rendement:1 jaar: -1,9%3 jaar: -0,6%5 jaar: -1,8%(geannualiseerd)

axa us sHoRT DuRaTioN HiGH YiElD

Na het vertrek in juli van drie senior managers bij AXA is het AXA IM FIIS US Short Du-ration HY Fund op ‘watch’ gezet. Sindsdien worden de uitstroom van kapitaal, de resul-taatontwikkeling en de stabiliteit van de team-samenstelling scherp in de gaten gehouden. Hoewel het team nog altijd solide oogt en ook aan het proces niet wordt getornd, is dit voor-alsnog niet het goede moment om de watch-status los te laten. Voor eind september is een afspraak met het beleggingsteam gepland. Nader nieuws volgt.Ontegenzeggelijk is het portefeuillebeheerteam verzwakt door het vertrek van de drie managers. Het beleggingsproces blijft echter krachtig en wordt onder andere gekenmerkt door zeer sterk liquiditeitsbeheer.Aanzienlijke onttrekkingen hebben geen effect gehad op de marktkoers. Na een eerste uitstroom van 25 tot 30% van het belegd vermogen direct na de aankondiging van het vertrek – een nor-maal percentage na zo’n belangrijke wijziging

'Watch' status aanhouden– is er de afgelopen weken nog eens 8 tot 10% onttrokken. De resultaatontwikkeling is dit jaar nog altijd goed, ook ten opzichte van de concurrentie. De prestaties zijn vergelijkbaar met het Muzinich Short Duration High Yield Fund, dat ook op de Recommended List staat.

Analist: Florian Greffeuille

ISIN-code:LU0292585626Benchmark:Citi US GBI Fondsmanager:Robert H. Schumacher

Rendement:1 jaar: 4.3%3 jaar: 5.4%5 jaar: n/a (geannualiseerd)

ISIN-code:LU0099574567Benchmark:MSCI World/Information Tech NR Fondsmanager:Dmitry Solomakhin

Rendement:1 jaar: 1.5%3 jaar: 3.9%5 jaar: 0.3%(geannualiseerd)

ISIN-code:NL0006089229Benchmark:MSCI AC World NR Fondsmanager:Dimitri Willems, Joost de Graaf, Jorik van den Bos, Joris Franssen, Luc PlouvierRendement:1 jaar: 0.5%3 jaar: 2.2%5 jaar: n/a (geannualiseerd)

Indien uw belangstelling gewekt is door de beschrijving van deze fondsen, raden wij u aan de brochure of het prospectus van deze fondsen te lezen, alvorens u besluit in deze fondsen te beleggen. Hierin treft u relevante informatie aan over onder meer de werking, de risico’s, de kosten en de verhandelbaarheid van deze fondsen.


12

Online jurkjeDe online verkoop van kleding is nog beperkt (3 procent in 2010), maar neemt sterk toe

(bron: abnamro.nl/sectoren)

koRTiNG vRaGEN‘Het was geweldig om kleding op maat te maken, maar couture heeft geen stand gehouden. De laatste jaren is alles veranderd. De interesse in gala- en avondjurken is teruggelopen, als direct gevolg van de crisis. Er zijn simpelweg minder feesten en partijen. Mensen geven sowieso minder mak-kelijk geld uit, ook zij die het nog wel zouden kunnen. Klanten durven in de winkel korting te vragen, dat was voor-heen echt not done… Het is tegen-woordig ook chique om vintage te dragen, tweedehands kleren dus. En een prachtig couturejasje draag je op een rokje van H&M. Vroeger kleedde ik bekende tv-vrouwen als Linda de Mol en Astrid Joosten. Dan werd ik de dag na een tv-uitzending veelvuldig gebeld: die jurk wilden mijn klanten ook allemaal hebben. Maar het kan tegenwoordig niemand meer iets sche-len wat Linda of Astrid aan heeft. Bo-vendien zijn er ongelofelijk veel winkels en ketens bijgekomen, waar je voor een redelijk laag bedrag goede kleding kunt kopen. Ik moet met de tijd mee.’

NiET GoEDkoop‘Mijn zoon Gideon heb ik bij het be-drijf gehaald. Ik heb altijd alleen maar voor vrouwen ontworpen, maar nu komt er ook een herencollectie. Ook willen we de dochters van mijn klan-ten bereiken. Avondjurken van 4.000 euro gaan we niet meer verkopen. Onder het label Sheila&Gideon Col-lections gaan we kleine series maken. We gaan die tegen redelijke prijzen verkopen en bereiken daarmee de twintigers en dertigers. De kleding is overigens niet ineens “voor iedereen”, want het blijft vakmanschap. We ge-bruiken bijvoorbeeld geen prikwol, maar kasjmier. Het is betaalbaar, maar niet goedkoop.’

WENNEN‘Ik heb 35 jaar lang elk detail zelf bedacht. Eerst deed ik alles in eigen beheer en kon ik voortdurend checken of het naar mijn smaak was. Dat kan niet meer, daar zal ik aan moeten wennen. De kleding wordt nu ge-maakt in het buitenland We zijn klein en laten geen honderden stuks maken. Dus moet je op zoek naar partners die bij je passen. Na heel veel reizen en zoeken hebben we uiteindelijk in Marokko een borduurfabriekje ge-vonden dat mijn stoffen wil borduren. Dat is toch weer bijna couture.’

GEscHRokkEN‘Mijn klanten – zakenvrouwen en vrouwen van captains of industry – zijn wel geschrokken van het nieuws. Ze zijn de laatste maanden voor de sluiting (de winkel aan de Cornelis Schuytstraat in Amsterdam-Zuid is vijf maanden dicht geweest, red.)

is de weerklank van de jonge genera-tie. Ik vind het geweldig: de power die van deze generatie uitgaat.’

DooRGEvEN‘Ik hoop op een toekomst voor Gi-deon in dit bedrijf, waarbij ik op ter-mijn zelf meer op de achtergrond

actief zal zijn. Ik vind het belangrijk om bepaalde ondernemersvaardighe-den door te geven. Kritisch kijken naar de kosten bijvoorbeeld, dat is enorm belangrijk. In de hoogtijdagen van couture kon het allemaal niet op, maar de tijden dat je vijftien meter kant van 500 euro in een jurk ver-werkte, zijn voorbij. Gideon is met dit bedrijf opgegroeid, dus veel dingen heeft hij van huis uit meegekregen. Hij heeft ook oog voor kwaliteit. Als we vroeger op vakantie gingen naar Dubai of Abu Dhabi en we liepen over bazars, dan pikte hij als klein mannetje de mooiste stoffen eruit.’

GRoTE sHoWs‘Twee keer per jaar deed ik grote shows. Als ontwerper is dat het mo-ment waarop alle puzzelstukjes in elkaar vallen. Dan zocht ik de stoffen uit, liet ik daar juwelen bij maken, zocht ik er mannequins en muziek bij. Dan volgde de publiciteit en kwamen de klanten naar de winkel. Het is on-gelofelijk leuk en creatief werk, dat ik ontzettend ga missen. De shows kost-ten wel een godsvermogen. De laatste shows waren succesvol, maar het werd wel steeds moeilijker om de financie-ring rond te krijgen. Bovendien kwa-

men mijn klanten niet naar de shows. Het waren vooral BN’ers die daar voor zichzelf en hun eigen netwerk op af kwamen. In de toekomst ga ik in mijn winkel kleinere, persoonlijke shows houden.’

cRisis‘Of ik heb overwogen om helemaal te stoppen? Nee, nooit. Ik denk dat ik er dood bij neerval. Ik heb nog zoveel energie. Ondernemerschap betekent ook creatief zijn. Ik heb altijd voor-opgelopen. In de jaren tachtig heb ik ook een crisis meegemaakt. Ik had op dat moment 22 man personeel op het Rokin. We hebben toen alles ingepakt en zijn naar de VS gegaan. Ik had er mijn eigen homeshopping-program-ma, waar op prime time 50 miljoen gezinnen naar keken. Frank Sinatra, de sterren van Dallas en Dynasty, we hebben ze allemaal in onze show ge-had. Dat was een geweldige tijd!’

oppoRTuNisTiscH‘In de begintijd waren we opportu-nistisch en deden we alles wat we wilden, maar het was niet allemaal succesvol. Als iedereen was betaald, bleef er soms nog een balletje gehakt voor ons over. We hadden geen erva-ring met ondernemerschap. Door schade en schande zijn we groot ge-worden. Natuurlijk is het heel erg spannend of ons nieuwe avontuur gaat lukken, maar ik heb er alle ver-trouwen in.’

iNTERviEWOntwerpster Sheila de Vries (1949) heeft bijna iedere BN’er aangekleed en kleedt al negen jaar de koningin. Maar zakelijk moest het roer om. Couture blijkt niet meer van deze tijd. Vanaf nu betreedt De Vries samen met zoon Gideon een nieuwe markt. Een span-nende tijd breekt aan.

‘ik moet met de tijd mee’

‘De tijden dat je vijftien meter kant

van 500 euro in een jurk verwerkte, zijn voorbij’

allemaal langs gekomen om te infor-meren naar onze plannen. Uiteinde-lijk reageren ze bijna allemaal enthou-siast. Nu kunnen ze kleding kopen en die dezelfde avond nog aan. Ze hoe-ven niet meer zes weken te wachten. Dat is meer van deze tijd. Alles is vluchtiger en sneller geworden.’

GENERaTiE‘Voorheen deed mijn man veel in de zaak, maar die is meer op de achter-grond getreden. We houden nog wel rekening met pa, maar Gideon heeft zijn plek in het bedrijf ingenomen. Gideon en ik reizen veel samen en overleggen bijna alles met elkaar. Hij


13

Koopwaar Zo’n 90 procent van de bedrijfs-overnames betreft MKB bedrijven tot negen werknemers

(bron: onderzoek MKB Nederland)

Belastingvoor-deel bij verkoop De fiscale implicaties bij overdracht zijn bij veel ondernemers onbekend

(bron: Peter Pleijsant, Specialist Vermogensstructurering)

oNDERNEmER EN oNDERNEmiNG

Auteur: Peter PleijsantSpecialist Vermogensstructurering ABN AMRO MeesPierson

Het verkopen van de onderneming is een ingrijpend proces. De gevolgen raken de financiën, de belasting, de organisatie, het personeel en de pri-vésituatie van de ondernemer. De praktijk leert dat een goede voorbe-reiding noodzakelijk is. Die kan wel zes tot acht jaar duren. Een tijdige en adequate aanpak kan zorgen voor een aanzienlijke meeropbrengst bij over-dracht. ABN AMRO MeesPierson beschikt over ervaren specialisten voor onder-nemer en onderneming die de bran-ches kennen en relevante financiële en fiscale vakkennis hebben. Inzicht en overzicht zijn daarbij essentieel. De ondernemer moet namelijk inzicht hebben in de kansen en risico’s bij bedrijfsoverdracht en overzicht hou-

den over de verschillende fasen die kunnen worden onderscheiden.

kWETsbaRE oNDERDElENHet proces start vaak met het nadenken over de bedrijfsopvolgers. Wordt het iemand uit de familiekring: een zoon of dochter of alle kinderen, of iemand uit het bedrijf of een derde? Blijft de

ondernemer na overdracht een rol spe-len in het bedrijf of liever niet? Een ander essentieel aspect is de huidige ondernemingsstructuur. Deze kan optimaal worden inge-

richt, zodat een en ander aansluit bij zowel de wensen van de verkoper als van de bedrijfsopvolger. Aangezien die nu nog niet vaststaan, is flexibi-liteit in de structuur wenselijk. Hier-door kan bij bedrijfsoverdracht nog worden bepaald welke bedrijfson-derdelen wel worden overgedragen en welke niet. Denk daarbij bijvoor-beeld aan vastgoed, zoals een be-drijfspand (zie kader). Binnen een goede structuur is de belastingdruk zo laag mogelijk, omdat fiscale faci-liteiten optimaal kunnen worden benut. Door nog voorafgaand aan de bedrijfsoverdracht dividend uit

te keren kan de koopsom van de aandelen in het bedrijf zo laag mo-gelijk blijven. Daarnaast kan het raadzaam zijn om de kwetsbare on-derdelen van het bedrijf inzichtelijk

Goed voorbereide overdracht bedrijf kan meer opleveren

Bij bedrijfsoverdracht komt er veel op de ondernemer af. Op tijd starten met de voorbereidingen zorgt voor flexibiliteit en kan een aanzienlijke meeropbrengst bij verkoop opleveren.

Emotie speelt een belangrijke rol bij het bepalen

van de koopsom

te maken. En zo mogelijk te verbe-teren. Bijvoorbeeld door te kijken naar de brutowinstmarge en het debiteurenbeheer. Aan de hand van een strategisch plan kan een sterkte/zwakteanalyse worden opgesteld.

koopsomHet is essentieel om goed inzicht te hebben in de waarde van het bedrijf. Voor het bepalen van de koopsom van het bedrijf bestaan diverse re-kenmethoden. Maar de werkelijke verkoopprijs hoeft niet altijd overeen te komen met de feitelijke waarde van het bedrijf. Emotie kan ook een rol

Voor de verkoper is het aantrekkelijk als de gehele koopsom van (de aandelen in) het bedrijf in één keer wordt betaald bij de overdracht. Dan heeft hij immers het hele bedrag alvast binnen. Ook kan worden overeengekomen dat de koper de koopsom in termijnen mag voldoen. De verkoper blijft dan financieel betrokken bij het bedrijf, ook al is hij geen aandeelhouder en bestuurder meer. Hij heeft dan een vordering op de koper. Hiervoor wordt een geldleningsovereenkomst gesloten,

Vastgoed in de onderneming ver-dient extra aandacht bij bedrijfs-overdracht. De koper heeft bijvoor-beeld alleen belangstelling voor de onderneming zonder bedrijfspand, of de ondernemer wil dit pand beslist niet kwijt. Dan is het wense-lijk dat het pand niet bij de over-dracht van de onderneming nog uit de BV moet worden gehaald, want dat kost geld. Denk daarbij onder andere aan een heffing van 20 dan wel 25 procent (afhankelijk van de hoogte van de winst) vennoot-schapsbelasting over het verschil tussen de waarde in het economi-sche verkeer en de fiscale boek-waarde van het pand. Maar ook aan

Bij schenking of vererving van het bedrijf kunnen onder bepaalde voorwaarden fiscale faciliteiten worden toegepast. De bedrijfsop-volgers betalen daardoor minder belasting. Bij schenking en verer-ving gaat het vaak om kinderen die het bedrijf overnemen van hun ouders, maar ook derden kunnen hiervan profiteren. Zij kunnen namelijk een 100%-vrijstelling krijgen voor zover het onderne-

waarin onder andere wordt vastge-legd hoeveel rente de koper moet betalen, wanneer de koper deze geldlening moet aflossen en welke zekerheden hij hiervoor stelt. Soms wordt gekozen voor een achterge-stelde geldlening aan de koper. Een nadeel daarvan is dat bij onverhoopt faillissement de verkoper als schuld-eiser achter in de rij staat om het uitgeleende geld terug te krijgen. Ook bij een zogeheten earn-outre-geling wordt de koopsom niet in één keer voldaan. Naast een vast gedeelte bij de overdracht kan een extra, variabel gedeelte worden overeengekomen dat afhankelijk is van de toekomstige cijfers van het bedrijf.

6 procent (en niet 2 procent zoals bij woningen) overdrachtsbelasting over de eerstgenoemde waarde en soms 19 procent BTW. Vanzelfspre-kend is een goede opzet van de ondernemingsstructuur raadzaam, maar een herstructurering (die wordt uitgevoerd door de fiscalist van de ondernemer) kan mogelijk ook het gewenste effect bereiken. Er be-staan hiervoor diverse fiscale faciliteiten die onder bepaalde voorwaarden kunnen worden toegepast. Vaak gelden hiervoor wachttermijnen van één tot zes jaar. Een flexibele ondernemingsstruc-tuur verdient de voorkeur, bijvoor-beeld een holdingstructuur met een tussenholding die het bedrijfspand bezit en de aandelen houdt in de BV waarin de rest van de onderneming wordt gedreven.

mingsvermogen niet meer bedraagt dan circa 1 miljoen euro. Bij een verkrijging van bijvoorbeeld 50 procent van de onderneming bedraagt deze vrijstelling de helft van dit bedrag. Voor het resterende ondernemingsvermogen bedraagt de vrijstelling 83 procent. Wanneer dan nog schenk- of erfbelasting is verschuldigd over het onderne-mingsvermogen kan onder voor-waarden een rentedragende beta-lingsregeling worden verkregen bij de Belastingdienst. Er bestaan ook mogelijkheden voor de verkoper om de inkomstenbelastingclaim door te schuiven naar de bedrijfsopvolgers. De faciliteiten gelden niet voor beleggingsvermogen.

koopsom in één keer of in termijnen ontvangen

Extra aandacht voor bedrijfsvastgoed

Faciliteiten bij schenking en vererving van de onderneming

spelen bij het bepalen van de koop-som. Bij verkoop aan de kinderen wordt de koopsom waarschijnlijk minder hoog dan bij een strategische koper. Als de bedrijfsopvolger is ge-vonden, kunnen de onderhandelin-gen beginnen. Wanneer de deal uit-eindelijk rond is en de ondernemer (of de holding) de koopsom heeft ontvangen, moet de verkoper bepa-len hoe hij de ontvangen bedragen gaat aanwenden. Vanzelfsprekend bestaan hiervoor diverse mogelijk-heden, zoals consumeren, investeren in andere bedrijven, beleggen in de BV of in privé.


14

De volgende generatie Fiscaal optimale vererving van het familievermogen is vaak onderwerp van familieberaad(bron: Michiel van Dorth, private banker)

FamiliEvERmoGEN

op REis

Een van de vaders die met zijn zoon door Zuid-Afrika had gereden, moest bekennen dat hij hem wel even had geknepen toen zijn zestienjarige zoon de Land Rover langs een ravijn stuur-de. Uiteindelijk was hij vooral trots geweest om zijn zoon zo bezig te zien. The Ivory Trail, de negendaagse reis die ze maakten, wordt speciaal voor vaders en zoons georganiseerd. Zij rijden een offroad-route dwars door Zuid-Afrika. Het is een idee van Hajo Valk van Bushlife Experiences: vaders en zo-nen uit hun vertrouwde omgeving halen en ze samen een avontuur laten beleven. Valk: ‘In onze westerse sa-menleving doen vaders in vergelijking met vroeger nog maar heel weinig samen met hun zoons. Tijdens de reis delen ze samen een Land Rover en zijn ze op elkaar aangewezen.’ Het huis dat Valk in een Zuid-Afrikaans

wildpark bouwde na het afsluiten van zijn eerste carrière in de reclamewe-reld bracht hem op het idee. Hij geniet van de tijd met zijn gezin in het land. Ook voor Colinda Overbeek, oprich-ter van Expeditie Kroost & Co, was de eigen ervaring jaren geleden aan-leiding voor het organiseren van rei-zen speciaal voor ouders en kinderen. De reizen worden regelmatig geboekt door vaders en moeders die alleen met hun kind op reis gaan. Overbeek:

‘Uitgangspunt is het delen van een bijzondere belevenis. Een wandeling door een bos in Frankrijk is natuurlijk een heel andere ervaring dan een wandeling op een kameel door de woestijn van Jordanië of Marokko.

Terwijl je deze bestemmingen per vliegtuig zelfs sneller bereikt dan Zuid-Europa met de auto.’

vEiliGHEiDVeel bestemmingen lenen zich vol-gens de twee reisexperts voor een bijzondere ouder-kindreis. Overbeek: ‘Het gaat er vooral om dat je samen iets onderneemt. In plaats van de kinderen te laten spelen met hun nieuwe Nederlandse vriendjes in het zwembad, trek je er met elkaar op uit. Het maakt dan niet zoveel uit of je gaat snorkelen op de Seychellen, wilde dieren spot tijdens een safari in Afrika of een fietstocht maakt tussen

de rijstvelden op Bali.’Voor ouders die alleen reizen met hun kind is het veiligheidsaspect van be-lang. Bij Valk wordt het Ivory Trail-konvooi van vijf Land Rovers afge-sloten door een tot ambulance omgebouwde auto met daarin een paramedicus. Assistentie die tot nu toe niet nodig is gebleken. Ook Over-beek houdt rekening met de veiligheid bij het adviseren van ouder-kindrei-zen. Ze zal een reis van honderden kilometers over gravelwegen door Namibië niet zo snel aanraden. ‘Niet omdat het gevaarlijk is, maar wel om-dat je kwetsbaar bent als je met pech langs de weg komt te staan in zo’n dunbevolkt gebied. Daarom advise-ren wij, zeker voor moeders die alleen op pad gaan, reizen waarbij transfers zijn inbegrepen of waarbij je per auto met chauffeur reist, zoals in Jordanië of Vietnam.’

opENEN DEuRENDe ervaringen van ouders en kinde-ren na een reis zijn bijzonder, weet Valk. ‘Er is veel tijd voor elkaar. Al was het alleen maar omdat op veel delen van de route mobiele telefoons niet werken, zodat vader of moeder niet is afgeleid en de kinderen niet elke twee minuten zitten te sms’en.’ Daardoor komt het tot echte gesprek-ken tussen ouders en kinderen. Over-beek weet dat samen met je kind reizen de ouder veel oplevert. ‘Kin-deren zijn geweldige reizigers, die dingen zien die volwassenen niet meer waarnemen. Ze openen deuren voor hen die anders gesloten blijven en maken het contact met de lokale bevolking eenvoudiger.’

Steeds meer ouders kiezen ervoor om alleen met hun kin-deren een bijzondere reis te maken. Zo’n vakantie biedt de kans om samen een avontuur te beleven en tijd om echt met elkaar te praten.

speciale reizen versterken band ouder en kind

‘Op veel delen van deroute werken mobiele

telefoons niet, zodat vader of moeder niet is afgeleid’

Een goed gesprek kan eventuele onderhuidse spanningen wegnemen

Het organiseren van een familieberaad kan de financiële situatie binnen de familie inzichtelijk maken. Dat kan de onderlinge banden tussen familie verbeteren en financiële problemen voorkomen, bijvoorbeeld rond een nalaten-schap of een erfenis.

Familieberaad biedt inzicht in financiële situatie familie

Op oudejaarsdag was de hele familie bijeen, inclusief de in het buitenland wonende kinderen. Een bijzondere gelegenheid voor een zogenoemd fa-milieberaad. De klant had in overleg met haar private banker Michiel van Dorth besloten om iedereen bijeen te roepen om de financiële situatie van de familie door te spreken. ‘Na het overlijden van de echtgenoot hadden sommige kinderen een financieel be-roep gedaan op hun moeder voor een lening. Zij heeft een groot familiehart en vond het moeilijk dergelijke ver-zoeken te weigeren.’In het familieberaad werd door Van Dorth de situatie aan iedereen uiteen-gezet. Er was sprake van diverse le-

ningen aan de kinderen, met verschil-lende voorwaarden. Omdat door de kinderen niet afgelost werd, zouden problemen kunnen ontstaan rond de zorg die moeder op termijn nodig zou

kunnen hebben. Een van de kinderen had bovendien een grote lening ont-vangen, zo legt Van Dorth uit. ‘Dat

zou er bij overlijden van de klant toe leiden dat de andere kinderen een fi-nanciële vordering op hun broer zou-den hebben.’ De estate planner van de bank die door de private banker was ingeschakeld, kon laten zien welk effect dit zou hebben. Een onwense-lijke situatie, daar was iedereen het over eens.

plaTFoRmVan Dorth legt uit dat hij en zijn col-lega’s klanten regelmatig helpen bij het vorm geven aan een familieberaad.

‘Zo’n familieberaad is een platform om de familie inzicht te geven in de financiële situatie en in de wijze waar-

op men de toekomst gezamenlijk ziet.’ Dat kan volgens Van Dorth prettig zijn in die situaties waarin diverse leden van de familie zijn betrokken bij financiële ontwikkelingen. Bijvoor-beeld als een van de ouders overlijdt of bij de voorbereiding van een be-drijfsoverdracht. ‘Daarbij moeten al in een vroeg stadium voorbereidingen worden getroffen. Dan kan het belang-rijk zijn dit met de familie te bespre-ken, ook met de kinderen die het be-drijf straks niet overnemen. Zo’n gesprek kan eventuele onderhuidse spanningen wegnemen.’

kiNDERENEen familieberaad richt zich niet alleen op de klant. De private banker kan ook de (klein)kinderen van advies voor-zien. ‘Zij bevinden zich vaak in een financieel intensieve periode met mo-gelijk een eigen bedrijf of een eigen woning,’ weet Van Dorth. ‘Wij kunnen hen helpen in de voorbereiding op het omgaan met het vermogen dat ze op termijn ontvangen. Zo hebben we re-

cent binnen een familieberaad met volwassen kinderen besproken hoe het vermogen kan blijven groeien, zodat de vruchten generaties later nog opti-maal kunnen worden geplukt.’ Bij de familie van eerstgenoemde klant zorgde het familieberaad voor inzicht. Zo werd afgesproken dat alle kinderen dezelfde rente over het ge-leende geld gaan betalen. Bovendien moet iedereen gaan aflossen op de leningen, zodat voldoende financiële ruimte voor de zorg voor moeder ontstaat. Van Dorth: ‘Natuurlijk zijn dit soort gesprekken soms moeilijk, maar uiteindelijk heeft het de familie dichter bij elkaar gebracht.’

Voor informatie over de mogelijkheden van een familieberaad kan contact worden opgenomen met de eigen private banker.

FamiliEbERaaD NuTTiG iN DivERsE siTuaTiEs

• Situatie na overlijden ouder

• Schenken met behoud van zeggenschap door ouders

• Voorbereiden kinderen op vermogens- en bedrijfsoverdracht

• Oprichting familiestichting


15

‘Leg vast welke ontwikkeling het kind moet doormaken

voor hij of zij het bedrijf kan overnemen’

over abN amRo meespiersonABN AMRO MeesPierson is een handelsnaamvan ABN AMRO Bank N.V. ABN AMRO Bank N.V. isgevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10 (1082 PP) teAmsterdam (Nederland). Het internetadres van ABNAMRO MeesPierson is www.abnamromeespierson.nl.

ABN AMRO Bank N.V. heeft een bankvergunningvan De Nederlandsche Bank N.V. en is opgenomeninhet register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM)onder nummer 12000004. ABN AMRO Bank N.V. kanoptreden als:- aanbieder van betaal-, spaar- en krediet-producten;- bemiddelaar en adviseur van betaal-, spaar-, krediet- en

verzekeringsproducten;- beleggingsonderneming voor alle beleggingsdiensten,

beleggingsactiviteiten en nevendiensten.

Informatie over de klachtenregeling vanABN AMRO Bank N.V. en de geschilleninstantie waarbijABN AMRO Bank N.V. is aangesloten kunt u vinden opwww.abnamro.nl/klachtenregeling of opvragen viatelefoonnummer 0900-0024 (€ 0,10 per minuut).

Op ABN AMRO Bank N.V. zijn het beleggers-compensatie-stelsel en het depositogarantie-stelsel van toepassing.Meer informatiedaarover kunt u vinden op:www.abnamro.nl/garantieregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024.

ABN AMRO Bank N.V. is ingeschreven in hetHandelsregister K.v.K. Amsterdam ondernummer 34334259.Het BTW-identificatienummer van ABN AMROBank N.V. is NL820646660B01.

algemene DisclaimerDe in dit document aangeboden informatie is opgestelddoor ABN AMRO Bank N.V. en is bedoeld als informatiein algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijkesituatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk nietbeschouwd worden als een advies of als een voorstel ofaanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiëleinstrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basisvan de informatie uit dit document zijn voor uw eigenrekening en risico. De informatie en de voorwaardendie van toepassing zijn op door ABN AMRO Bank N.V.aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO Bank N.V. kunt u vinden in deVoorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO N.V.en het Informatieblad EffectendienstverleningABN AMRO Bank N.V. die verkrijgbaar zijn viawww.abnamro.nl/beleggen.

Hoewel ABN AMRO Bank N.V. tracht juiste, volledige enactuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aante bieden, verstrekt ABN AMRO Bank N.V. expliciet nochimpliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO Bank N.V.aanvaardt geen aanspra-kelijkheid voor druk- en zetfouten.De in dit document opgenomen informatie kan worden

gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO BankN.V. is niet verplicht de hierin opgenomen informatie teactualiseren of te wijzigen. ABN AMRO Bank N.V. en/of haaragenten of onderaannemers aanvaarden geen enkeleaansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (metinbegrip van gederfde winst), die op eni-gerlei wijzevoortvloeit uit de informatie die u in dit document wordtaangeboden of het gebruik daarvan.

ABN AMRO Bank N.V. , of de rechthebbende, behoudt allerechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooienen andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekkingtot alle in dit document aangeboden informatie (waaronderalle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niettoegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of openigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te ver- menigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestem-ming van ABN AMRO Bank N.V. of rechtmatige toestemmingvan de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik.

us person DisclaimerABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is geen geregistreerdeverzekerings- of bankinstelling zoals bedoeld in de federalewetgeving en de weten regelgeving van de afzonderlijkestaten van de Verenigde Staten van Amerika. Het isABN AMRO Bank N.V. daarom niet toegestaan financiëlediensten en/of producten, waaronder diensten en/of pro-ducten op het gebied van betalingsverkeer (waaronder hetaccepteren of het aanbieden tot het doen van stortingen),leningen, verzekeringen, hypotheken of creditcards aante bieden aan Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in

de zin van vorenbedoelde weten regelgeving].ABN AMRO Bank N.V. is niet geregistreerd als broker-dealeren investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk deAmerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en deAmerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals vantijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasse-lijke weten regelgeving van de afzonderlijke staten van deVerenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van dehiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is deeffectendienstverlening van ABN AMRO Bank N.V. inclusief(maar niet beperkt tot) de hierin omschreven producten endiensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemdvoor Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in de zinvan vorenbedoelde weten regelgeving]. Dit document ofkopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meege-bracht naar de Ver-enigde Staten van Amerika of wordenverstrekt aan Amerikaanse ingezetenen.Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie dein dit document beschreven diensten en/of producten teverkopen of te distribueren of aan te bieden aan personenin landen waar dat ABN AMRO Bank N.V. op grond vanenig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder diebeschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelfna te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen deopenbaarmaking en verspreiding van dit document en/ofhet afnemen van de in dit document beschreven dienstenen/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen.ABN AMRO Bank N.V. is niet aansprakelijk voor schade alsgevolg van diensten en/of producten die in strijd met dehiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen.

coloFoN & DisclaimERFinancial FocusEen uitgave van ABN AMRO MeesPierson nummer 9, oktober 2011Voor vragen of suggesties kunt u contact opnemen met uw private banker of ABN AMRO MeesPiersonRedactie Financial Focus (AF 1540)Postbus 283, 1000 EA [email protected]

Redactie: Britta Boelrijk, Bastiaan Braams Functioneel Wit, Karin Imming-Jonker, Reinier Koops, Michiel Pekelharing, Peter Rikhof, Coco Rookmaaker, Cleo Scheerboom, Ben Steinebach, Jeroen Vegt, Emile Verbeek, Arie Vermeulen, Liesbeth Wijnands, Gitte Wouters, Sandra Zwart, Madieke Zwetsloot

vormgeving: Sven van Pelbeeld: Getty Images, Hollandse Hoogte,IQ Images, iStock, Adrie Mouthaan, Shutterstock, Tyn Veen-Kochprepress: GPB Media, Leiderdorp

5 vRaGEN aaN

1Al jaren worden onderne-mers aangespoord om in een vroeg stadium na te denken over de overdracht. Merkt u

daar de effecten van? ‘Ik krijg wel de indruk dat onderne-mers er meer mee bezig zijn. Ze stap-pen in een eerder stadium naar een accountant of financieel adviseur om te overleggen over bedrijfsoverdracht. Daarin schuilt wel een gevaar. Zij concentreren zich in de regel toch snel op de inhoudelijke zaken die met de overdracht te maken hebben. Het is de vraag of bijvoorbeeld een accoun-tant over voldoende kennis en inle-vingsvermogen beschikt om zich ook met de processen binnen de familie bezig te houden. Een ondernemer is immers niet alleen financieel eigenaar van zijn bedrijf, maar ook psycholo-gisch eigenaar. Voor veel onderne-mers is een belangrijk deel van hun identiteit met de onderneming ver-bonden.’

2U promoveerde op deze psychologische aspecten van bedrijfsoverdracht en bent ervaringsdeskundige

als mede-eigenaar van een familiebedrijf. Wat is het ge-heim van een succesvolle be-drijfsoverdracht?‘Grootste succesfactor is dat de bedrijfsoverdracht als een project wordt aangepakt. Compleet met een tijdspad en een beschrijving

overdracht binnen familiebedrijf kan voor nodige vernieuwing zorgenPsycholoog Maarten van de Kimmenade adviseert familiebedrijven bij bedrijfsoverdracht en ziet in die hoedanigheid de kansen die zij daarbij laten liggen.

Intelligentie heeft een kind of niet, competenties zijn aan te leren. Leg vast welke ontwikkeling zoon of dochter moet doormaken voor hij of zij het bedrijf kan overnemen. Scha-

kel hierbij eventueel hulp van bui-tenaf in. Bij bedrijfsoverdracht aan derden is het gebruikelijk een bemid-delaar in de arm te nemen, maar bij overdracht aan zoon of dochter doen familiebedrijven het meestal zonder advies van buitenaf. Dit terwijl een overdracht uiterst complex kan zijn, zeker als niet alle kinderen in het be-drijf gaan werken. Ouders moeten er daarnaast ook re-kening mee houden dat de kinderen

Eerlijk over opvolging Intelligentie heeft een kind of niet, competenties zijn aan te leren

(bron: Maarten van de Kimmenade)

Zorg voor oude muziekzaal Voor de toekomst is versterking van de financiële basis noodzakelijk

(bron: Jolien Schuerveld, directeur Concertgebouw Fonds)

van de verschillende stappen. Dat gebeurt lang niet altijd bij familie-bedrijven. Dat is jammer, want bedrijfsoverdracht verdient aan-dacht, of het nu gaat om verkoop aan een derde partij of overdracht aan een zoon. Wordt het bedrijf aan de kinderen overgedragen, dan worden de afspraken vaak niet op schrift gezet. De overdracht van taken en verantwoordelijkheden is daardoor minder goed geregeld. En bepaalde zaken blijven daarmee onuitgesproken tussen ouders en kinderen, wat later voor problemen kan zorgen.’

3Welk kansen laten onder-nemers liggen door dit niet goed te regelen? ‘Familiebedrijven zijn net zo

innovatief als niet-familiebedrijven. Maar bij onderzoek naar bedrijfsover-dracht is gebleken dat bij overdracht aan een derde, een buitenstaander dus, meer vernieuwing plaatsvindt dan bij overdracht aan een van de kinderen. Dat heeft onder andere te maken met de processen bij opvol-ging. Een ondernemer moet zijn op-volger de ruimte bieden voor eigen ideeën. Maar een kind zal een ouder niet snel afvallen en dezelfde lijn van bedrijfsvoering voortzetten. En dat is jammer, want bedrijfsovername door de volgende generatie met een andersoortige opleiding kan voor de nodige vernieuwing zorgen. Bijvoor-

beeld door een andere kijk op de stra-tegie. Dat is voor een bedrijf vaak heel verfrissend. Soms heeft het kind bo-vendien al doelbewust ervaring bin-nen een andere onderneming kunnen

opdoen. Die kinderen brengen niet alleen veel kennis in het familiebedrijf in, maar beschikken ook over meer zelfvertrouwen door de opgedane ervaring.’

4Hoe kunnen problemen worden voorkomen? ‘Door goede afspraken te ma-ken en het opvolgingstraject te

objectiveren. Een assessment van de opvolger kan daar deel van uitmaken.

het bedrijf niet over willen nemen, bijvoorbeeld omdat ze andere denk-beelden hebben over de balans tussen werk en privé. Wij merken dat steeds meer kinderen niet bereid zijn het bedrijf over te nemen als dat betekent dat ze zestig uur per week aan het werk zijn. Voor de ondernemer is dat vanzelfsprekend – zijn vader deed dat ook al zo – maar de huidige generatie maakt daarin duidelijker keuzes. Soms lukt het om het bedrijf zo te structureren dat de opvolging wel doorgang kan vinden.’

5 Ondanks alle voorberei-dingen valt afstand ne-men veel ondernemers toch tegen. Hoe komt dat?

‘Zoals gezegd ontleent de onderne-mer een deel van zijn identiteit aan de onderneming. Dat maakt loslaten zwaar, zeker als de ondernemer er niet helemaal van overtuigd is dat zoon of dochter het bedrijf kan leiden. Zonder twijfel is de grootste vraag die bij ondernemers leeft of hun kinderen wel in staat zijn het bedrijf over te nemen. Ze missen immers de erva-ring. Dat is begrijpelijk, maar onder-nemers vergeten wel eens dat ze zelf ook zo zijn gestart. Als echter duide-lijk is dat het kind over voldoende kwaliteiten en capaciteiten beschikt, moet de ondernemer ruimte geven aan zijn opvolger. Het vastleggen van een tijdpad voorkomt onduidelijkhe-den. Dit proces wordt vergemakke-lijkt als het voor de ondernemer dui-delijk is dat er nog leven is na het bedrijf. Bijvoorbeeld als hij al weet hoe hij zijn tijd zinnig kan besteden na de overdracht.’

maarten van de kimmenade is oprichter van De Familiebedrijven adviesgroep en specialist psychologische aspecten van bedrijfsoverdracht.www.familiebedrijvenadvies.nl


16

Geheim van de Grote Zaal Nog steeds is niet duidelijk hoe archi-tect Van Gendt de veelgeroemde akoes-tiek wist te creëren. Voor een rondlei-ding zie www.concertgebouw.nl

‘Het Concertgebouw is een kwetsbaar monument dat intensief wordt gebruikt’

culTuREEl ERFGoED

Jolien Schuerveld, directeur van Het Concertgebouw Fonds, legt uit dat Het Concertgebouw ooit is opgericht door middel van een aandelenemissie. ‘Op 10 april 1888 openden zich hier de deuren. Dat kon alleen maar door-dat in de daaraan voorafgaande jaren zes vooraanstaande Amsterdammers het initiatief hadden genomen tot het laten bouwen van een volwaardige concertzaal in Amsterdam.’ Die ont-brak tot dat moment in de stad. Om de bouw te financieren werd gekozen voor een aandelenemissie. Geen ge-makkelijke exercitie, weet Schuerveld. ‘Aandelen waren te koop vanaf 500 gulden per stuk. Het oorspronkelijke doel was 400.000 gulden bijeen te brengen. Dat lukte niet. Een geplan-de extra verdieping op het gebouw werd daarom geschrapt. Ook werd een hypotheek op het pand gevestigd. Uiteindelijk werd 300.000 gulden binnen de Concertgebouw N.V. bij-eengebracht en kon met de bouw wor-den gestart. Bij de opening stond hier een file van 442 koetsen van aandeel-houders voor de deur.’Het wereldvermaarde muziekgebouw in Amsterdam geeft ter ere van het 125-jarig jubileum nu een nieuwe serie aandelen uit. De certificaten

daarvan – Jubileumaandelen genoemd – zijn te verwerven door het doen van een schenking. De gelden worden gebruikt om het cultureel erfgoed voor de toekomst veilig te stellen.

JubilEumHet Concertgebouw zet hiermee de traditie van particulier initiatief sinds 1888 voort. De destijds uitgegeven aandelen zijn nog steeds in bezit van de nabestaanden van de oorspronke-

lijke aandeelhouders. Slechts 5 procent van exploitatie wordt gevormd door subsidie van de gemeente Amsterdam. Het overige benodigde kapitaal is af-komstig van onder andere kaartver-koop, sponsoren en zaalverhuur aan bijvoorbeeld orkesten. Het Koninklijk Concertgebouw Orkest, dat los staat van Het Concertgebouw zelf, is een van de vele gebruikers van de zalen. Voor Het Concertgebouw is het par-

Jubileum betrekt particulier bij toekomst concertgebouwOm Het Concertgebouw in Amsterdam voor de toekomst te behouden, wordt een uitgifte gedaan van Jubileumcertificaten. Hiermee wordt een indrukwekkende particuliere traditie voortgezet.

ticulier initiatief niet alleen om finan-ciële redenen van belang. De zelfstan-digheid is belangrijk voor het voortbestaan, aldus Schuerveld. ‘Niet alleen door de zes pioniers van toen, maar ook door de steun die we nu van particulieren ontvangen.’

iNTENsiEF GEbRuikIn 2013 bestaat het gebouw 125 jaar. In de aanloop naar dit jubileum wordt

de emissie voorbereid. De opbrengst wordt gebruikt voor het onderhoud van het monumentale gebouw. Schuerveld: ‘Als we op een veilige manier het gebouw de toekomst in willen loodsen, is versterking van de financiële basis noodzakelijk. Het is een kwetsbaar monument dat bijzon-der intensief wordt gebruikt.’ Jaarlijks komen er meer dan 700.000 mensen over de vloer in de Kleine en de Gro-te Zaal. Zij bezoeken de circa 750 concerten per jaar. In de weekenden vinden in elke zaal vaak drie voorstel-lingen per dag plaats. Van kindercon-certen, gratis lunchpauzeconcerten tot nachtelijke jazz-optredens. Schuerveld legt uit dat de opgehaalde gelden on-der andere zullen worden ingezet voor de geplande schilderbeurt van de Grote Zaal in 2018 en de vervanging van de klimaatinstallatie. Schuerveld: ‘Dat is misschien geen sexy beste-dingsdoel, maar je wilt natuurlijk niet dat het publiek in een te warme zaal zit.’ Een belangrijk ander doel is mu-ziekeducatie; Het Concertgebouw wil een laagdrempelige instelling zijn voor alle leeftijden. Elk jaar bezoeken 40.000 kinderen Het Concertgebouw om kennis te maken met klassieke muziek. Ze nemen deel aan een spe-ciaal lesprogramma met lessen op school, workshops en bijeenkomsten in het muziekgebouw zelf.

kiNDERENSchuerveld noemt het proces rond de emissie spannend. ‘We weten niet op hoeveel belangstelling we kunnen rekenen. De laatste keer dat er een publieke emissie werd gedaan, was immers 125 jaar geleden.’ Ze ver-wacht dat een deel van de aandelen door de kopers cadeau zal worden gedaan aan kinderen en kleinkinde-ren. Net zoals veel Oprichteraandelen nog in handen zijn van de families die ze in 1888 kochten. ‘Het is een bij-zondere gedachte dat je hun daarmee een aandeel in de toekomst van Het Concertgebouw in handen geeft.’

uW aaNDEEl iN DE ToEkomsTvaN HET coNcERTGEbouW

Het Concertgebouw heeft besloten een gelimiteerd aantal Certificaten van Aandeel uit te geven, de zogenoemde Jubileumaandelen, in combinatie met een fiscaal aftrekbare gift. Wie geïnte-resseerd is kan tot 10 november intekenen:

• Houders van een Jubileumaandeel ontvangen muzikaal dividend. Ze worden de komende 12,5 jaar jaarlijks uitgenodigd voor een exclusief dividendconcert en een besloten kinderconcert

• Het Jubileumaandeel kan tegen de nominale waarde worden terugver-kocht aan Het Concertgebouw Fonds. Overdragen kan ook aan (klein)kinderen (bloedverwanten in de neergaande rechte lijn)

• Uitgifte is op volgorde van inschrij-ving. Inschrijfformulieren en meer informatie zijn te vinden op

concertgebouw.nl/emissie of verkrijgbaar via uw private banker

Het concertgebouw bij de oplevering in 1888 midden in de weilanden van wat toen Nieuwer-amstel heette

De Grote zaal behoort volgens kenners samen met de symphony Hall in boston en de musikvereinsaal in Wenen tot de drie beste zalen voor symfonische muziek ter wereld

Financial Focus is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. · over het spaarsaldo geen...

Documents

Transcript of Financial Focus is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. · over het spaarsaldo geen...