1

FILMMUZIEKMAGAZINE

NICHOLAS BRITELL - Jong talent breekt door

NUMMER 189 – 45ste

JAARGANG – OKTOBER 2016

2

Score 189

Oktober 2016

45ste

jaargang

ISSN-nummer: 0921-

2612

Het e-zine Score is een

uitgave van de stichting

Cinemusica, het

Nederlands Centrum

voor Filmmuziek

Informatienummer:

+31 050-5251991

E-mail:

p.stevelmans@home.nl

Kernredactie: Paul

Stevelmans en Sijbold

Tonkens

Aan Score 189 werkten

mee: Anton Smit, Paul

Stevelmans en Sijbold

Tonkens

Eindredactie: Paul

Stevelmans

Vormgeving: Paul

Stevelmans

Met dank aan: Nicholas

Britell, Film Fest Gent,

Mike Higham, Matthew

Margeson, Costa Com-

munications

FILMMUZIEKMAGAZINE

REDACTIONEEL

Het komt niet vaak voor: twee componisten voor één enkele

film. Toch zijn onlangs enkele films in roulatie gegaan waar-

bij twee componisten aan boord waren. Afgelopen week was

dat het geval met Hell or High Water van David Mackenzie.

Voor deze laidback moderne western schreven Nick Cave en

Warren Ellis een sfeervolle score. Beide mannen werken al

ruim tien jaar met enige regelmaat samen en dat resulteert

steevast in boeiende scores met een inmiddels herkenbaar

signatuur.

Een ander recent voorbeeld is de score die Mike Higham en

Matthew Margeson schreven voor Tim Burton's nieuwe film

Miss Peregrine's Home for Peculiar Children. Hebben we

hier van doen met een gelegenheidsduo of zullen beide heren

nog vaker samenwerken? Misschien ligt het antwoord wel

besloten in de vraag of Burton in plaats van de niet beschikba-

re Danny Elfman - zijn trouwe muziekpartner - niet een maar

liever twee componisten aan het werk wilde zetten? Om extra

zeker te zijn van een geslaagde muzikale omlijsting van zijn

film? Zowel Higham als Margeson doet er het zwijgen toe.

INHOUDSOPGAVE

3 Nicholas Britell - Interview

6 Mike Higham - Interview

10 Fimucité 2016 - Verslag

12 Ralph Vaughan Williams - Portret

16 Recensies

3

ALTIJD OPEN STAAN VOOR NIEUWE INDRUKKEN

In gesprek met Nicholas Britell

Een van de veelbelovende namen aan het filmmuziekfirmament is ongetwijfeld Nicholas Bri-

tell die na enkele jaren van korte films en documentaires dit jaar zijn doorbraak maakte naar

films met een A-status. Vooral met zijn inventieve, sprankelende score voor de bankencrisis-

film The Big Short van Adam McKay viel hij begin dit jaar allerwegen op. Zijn reputatie be-

stendigde hij daarop met Free State of Jones. Score sprak onlangs met Britell van wie deze

week in de Verenigde Staten twee films met zijn muziek in roulatie gaan.

Nicholas Britell.

De carrière van de klassiek geschoolde Ni-

cholas Britell (New York, 1980) kwam

echt op gang met zijn bijdrage aan 12

Years a Slave (2013) van Steve McQueen.

Voor deze film deed Britell alle zogeheten

on camera music, oftewel muziek die

wordt gespeeld en gezongen door de ac-

teurs tijdens de opnamen. Britell: ʽIk

schreef, arrangeerde en deed research naar

alle muziek die in de film werd uitgevoerd,

zoals het vioolspel en de liedjes en de dan-

sen. Vóór die film deed ik alle soorten

filmprojecten die ik maar kon krijgen,

zoals een heleboel korte films en docu-

mentaires.ʼ Behalve de spraakmakende

film van McQueen was actrice Natalie

Portman behulpzaam bij een doorbraak

naar het grote werk. In 2008 schreef Britell

de muziek voor Portmans aandeel in de

episodefilm New York, I Love You. Voor

haar eerste lange film als regisseur - A Tale

of Love and Darkness - schreef hij vorig

jaar de score. ʽIk ken haar al jaren en ik

was vereerd met het aanbod om deze film

van haar te mogen doen. Het is fantastisch

om te kunnen werken voor grootschaliger

films. Nu ik werk voor films die een groot

publiek bereiken, voel ik een grote mate

aan voldoening in de wetenschap dat heel

wat mensen mijn muziek zullen horen.ʼ

Grootschalig

Die grootschalige film was The Big Short,

de onthutsende film waarin vier mannen

uit de financiële wereld van New York

worden gevolgd vlak vóór en tijdens de

financiële crisis die in 2008 begon. Twee

van de producenten - Dede Gardner en Je-

remy Kleiner - coproduceerden eerder 12

Years a Slave en beiden introduceerden

Britell bij regisseur Adam McKay die al

bezig was met The Big Short. Voor de

jonge componist die gestudeerd heeft aan

de Juilliard School in New York en is af-

gestudeerd aan de universiteit van Harvard

was deze film de uitgelezen kans om zijn

4

inventieve capaciteiten en brede muzikale

ervaring te kunnen bewijzen. ʽMet Adam

McKay sprak ik over zijn muzikale ideeën

voor de film. Hij vroeg me wat ik me voor-

stelde bij duistere wiskunde. Thuisgeko-

men schreef ik een stukje muziek dat ik

naar hem stuurde en die compositie groei-

de uit tot een van de hoofdthema's van de

film. Adam en ik ontwikkelden zo al in een

vroeg stadium een klik met elkaar wat be-

treft de muziek.ʼ

Margot Robbie in The Big Short.

Hoe pak je dat nou aan, muziek schrijven

voor een film vol economisch en financieel

vakjargon en een enorme hoeveelheid dia-

loog? ʽEen van de grote uitdagingen van

elke film en in het bijzonder van een film

die vol zit met dialogen en voice-over is:

hoe gebruik je muziek die moet ondersteu-

nen wat we zien, maar tegelijkertijd nooit

in de weg mag staan van alle informatie

die de kijker bereikt? Ik heb hier lang over

nagedacht. Zo is er een scène waar Margot

Robbie in bad zit en uitleg geeft over shor-

tings en hypotheken. Ik gebruikte hier hip-

hopbeats en coole harpklanken maar dat

alles werkte niet omdat je nauwelijks kon

horen wat ze zei. Een andere hiphoptrack

van mij bevatte meer muzikale ruimte

waardoor de dialogen beter tot hun recht

kwamen. Dus behalve het kiezen van de

juiste stukken muziek moet je er ook voor

zorgen dat deze muziek de boodschap van

de film niet in de weg zit.ʼ

Een van de kenmerken van de relatief korte

score voor The Big Short is de diversiteit

aan muziekstijlen. ʽEr gebeuren zoveel

verschillende dingen die tezamen het ver-

haal vormen, dat je dat ook in de muziek

terughoort. Aan het begin hoor je een soort

oude Americana wals en dan is er funk an-

nex bigband in een en dezelfde track die de

kijker vooruit helpt in de tijd en tot slot

waren er hiphopbeats en klassieke stuk-

ken. Kortom, een breed palet aan stijlen en

bijbehorende gevoelens.ʼ Dat klassieke

stuk is een lange compositie voor piano dat

tegen het einde van de film te horen is. Re-

gisseur McKay wilde op het laatste mo-

ment toch andere muziek dan hetgeen

Britell reeds had geschreven. ʽAldus

keerde ik terug naar mijn studio en hier

schreef ik op mijn prachtige Steinway dit

stuk. Vervolgens speelde ik het voor, pro-

beerden we het onder de beelden en het

werkte zo nog beter. Wat typerend is voor

het gehele compositieproces is dat je steeds

weer nieuwe ontdekkingen doet tijdens het

componeren en het monteren. En het op-

merkelijke is dat sommige cruciale ideeën

of grote ontdekkingen nogal laat in dat

productieproces plaatsvinden. Je moet dus

open blijven staan voor nieuwe ingevin-

gen, want je weet nooit wanneer je op iets

stuit dat echt blijkt te werken.ʼ Het piano-

stuk was het laatste wat Britell schreef. Het

begint bij de start van de bankencrisis en

leidt naar het einde van de film. ʽHet moest

introspectief aanvoelen en beslist niet die-

nen als een triomf voor alle geldwolven en

speculanten die de film bevolken. Ze heb-

ben miljarden dollars verdiend en tegen het

einde van de film beseffen ze wat die geld-

spelletjes voor kwaads hebben aangericht

bij anderen.ʼ

Geluidseffecten

Wat verder opvalt aan de score is het

gebruik van geluidseffecten in een track als

Mouseclick Symphony. Die geluidssym-

fonie was nodig om als het ware in het

hoofd te kunnen kijken van het door Chris-

tian Bale gespeelde personage Michael

Burry op het moment dat hij achter de

grote leugen komt die ten grondslag ligt

aan de overspannen huizenmarkt. ʽIk dacht

5

aan een compositie met slechts muisklik-

ken en computerbliepjes. Iemand van de

geluidsafdeling had de originele geluiden

uit die tijd voor me die ik vervolgens ge-

bruikte voor een percussief stuk. Alleen

maar geluidseffecten hadden niet gewerkt,

want je hebt een ritme, een pulse en pro-

gressie nodig. Aldus ontstond de Mouse-

click Symphony.ʼ Voor deze gevarieerde en

inventieve score werd Britell onlangs ge-

nomineerd voor de Discovery Award bij de

World Soundtrack Awards. ʽEen hele eer,

want er zijn niet zoveel festivals waar de

focus op filmmuziek ligt als Film Fest

Gent.ʼ

Zowel 12 Years a Slave als The Big Short

opende heel wat deuren voor Britell. Ook

bij zijn volgende film - het historische dra-

ma Free State of Jones dat tijdens de Ame-

rikaanse Burgeroorlog (1861-1865) en in

de jaren erna speelt - kwam hij laat aan

boord, net toen Juliette Welfling de mon-

tage had afgerond. Met haar en regisseur

Gary Ross werkte hij een tijd nauw samen,

wat uiteindelijk een leerzame periode bleek

te zijn. ʽFilmmuziek kan heel subtiel

werken. Heel kleine veranderingen in de

muziek kunnen grote gevolgen hebben

voor de manier hoe je de film en haar

karakters waarneemt. Daarnaast kwam ik

er net als bij The Big Short achter hoe

belangrijk het is zoveel mogelijk ideeën te

onderzoeken tot aan het einde van het

project, want die nieuwe ideeën kunnen

een enorme impact hebben.ʼ

Matthew McConaughey in Free State of Jones.

Net als The Big Short kent Free State of

Jones niet bijster veel muziek. ʽDat was

eigenlijk ook ons doel. Gary Ross wilde

dat heel wat scènes naturalistisch aande-

den. De natuur was als het ware deel van

de score. Veel van de research die ik deed

voor 12 Years a Slave kwam van pas bij de

instrumentkeuze. We probeerden het ge-

luid van een zogeheten niet bestaande Civil

War band na te bootsen, alsof je dus in-

strumenten uit dat tijdsgewricht hoort.

Veel van deze muziek is bedoeld om een

bepaalde sfeer te creëren.ʼ Ondanks een

bezielende hoofdrol van Matthew McCo-

naughey behaalde de film niet het gehoop-

te succes. In Nederland deed de film vorige

maand ook niet veel. De karavaan trekt

echter verder en afgelopen week gingen

liefst twee nieuwe films met muziek van

Britell in de Verenigde Staten in roulatie:

de documentaire The Uncondemned en

Moonlight, een drama dat zich afspeelt in

de zwarte gemeenschap van Miami. Of

beide films ook bij ons te zien zullen zijn is

nog ongewis, maar het talent van Nicholas

Britell zal ons zeker niet worden onthou-

den in de toekomst.

PS

6

ʽEEN GOEDE SAMENWERKING IS HEEL BELANGRIJKʼ

Mike Higham over de score van Miss Peregrine's Home for Peculiar Children

Groot was de verbazing toen bekend werd dat Danny Elfman de muziek voor de nieuwe film

van Tim Burton niet zou gaan schrijven. Elfman heeft op twee na alle films van Burton van

muziek voorzien. Liefst twee componisten kwamen vervolgens te pas aan Miss Peregrine's

Home for Peculiar Children. Een daarvan is Mike Higham, een Engelse music editor, die dit

muzikale buitenkansje mocht doen met de Amerikaan Matthew Margeson.

Mike Higham.

Miss Peregrine's Home for Peculiar Chil-

dren lijkt na een miskleun als Dark Sha-

dows (2012) en het zuinig ontvangen Big

Eyes (2014) een terugkeer voor de regis-

seur naar oude successen als Edward Scis-

sorhands (1990). In Miss Peregrine's Ho-

me for Peculiar Children komt de jonge

Jake terecht in het tehuis van Miss Peregri-

ne dat een keur aan misvormde - om niet te

zeggen - freakachtige kinderen herbergt.

Die excentrieke, bizarre microwereld

vormt uiteraard een welkome uitdaging

voor een componist. Gevraagd naar de

reden waarom Elfman niet van de partij

was antwoordt Mike Higham: ʽDat is een

populaire vraag. Danny was druk met Alice

Through the Looking Glass, een film die

Tim Burton produceerde maar niet regis-

seerde. Danny was daardoor niet beschik-

baar en om die reden gaf Tim Burton Mat-

thew Margeson en mij de opdracht voor de

score.ʼ

Mike Higham is geen onbekende in de we-

reld van de Britse opnamestudio's. In di-

verse hoedanigheden heeft hij deelgeno-

men aan muziekopnamen. Een belangrijke

samenwerking was die met de legenda-

rische producer Trevor Horn begin jaren

'90. ʽIk heb zeven jaar met hem samenge-

werkt. Als pianist heb ik gespeeld tijdens

opnamen met Seal, Tina Turner en Rod

Stewart. Al gauw werd ik technisch mede-

werker. Trevor was een echte technoman

die indertijd ervaring had met synths, sam-

ples en computersoftware. Van hem heb ik

het ambacht geleerd en ik ben hem daar

enorm dankbaar voor. Het leek op een sta-

ge bij een bijzondere man.ʼ Ook was Hig-

ham betrokken bij filmmuziekopnamen

van Trevor Horn, zoals Toys (1992) van

Barry Levinson. ʽWe werkten samen aan

enkele scores. De eerste was die voor Toys

die hij deed met Hans Zimmer. Met de

kennis die ik bij hen opgedaan heb beland-

de ik in de filmwereld waar ik begon te

werken als music editor.ʼ

Samenwerken

Na een decennium vooral als music editor,

die vaak nog extra hand- en spandiensten

verrichtte, werkzaam te zijn geweest, leer-

de Higham tijdens de muziekopnamen

7

voor Charlie and the Chocolate Factory

(2005) Tim Burton kennen. ʽIk heb acht

keer met hem samengewerkt als music

editor of music supervisor. Ook met Danny

Elfman heb ik nauw samengewerkt, we

zijn goed bevriend geraakt. Ik heb voor

zijn score voor Big Eyes extra muziek

geschreven. Tim heeft mij daarom ge-

vraagd voor Miss Peregrine.ʼ Met deze

wisselende vormen van samenwerking

heeft Higham altijd te maken gehad tijdens

zijn carrière. ʽIk heb altijd graag met an-

deren samengewerkt, want zo kun je

ideeën met elkaar uitwisselen. Dat was al

zo toen ik met Trevor Horn werkte. Als je

twaalf uur op een dag doorbrengt in een

studio, dan wil je graag weten of je goed

bezig bent. Het is dan prettig als iemand

anders direct kan reageren op wat je ge-

daan hebt.ʼ

De vreemde kinderen in Miss Peregrine's

Home for Peculiar Children.

Een bijzonder samenwerkingsverband was

dat met Matthew Margeson voor Miss Pe-

regrine's Home for Peculiar Children. ʽIk

heb met Matthew samengewerkt voor Cap-

tain Phillips van Paul Greengrass. Daarna

deed ik voor Disney de productie van alle

muziek voor Into the Woods van Rob Mar-

shall. Matt schoot me toen te hulp bij het

arrangeren van enkele extra muziekstuk-

ken. We kennen elkaar inmiddels zes jaar

en kunnen het goed met elkaar vinden.ʼ

Beide heren hebben acht maanden in Lon-

den kunnen werken aan het schrijven van

de muziek voor Miss Peregrine en die

lange periode mag gerust uniek worden

genoemd in de hedendaagse praktijk van

korte deadlines. ʽWe begonnen op het

moment dat Tim de opnamen had beëin-

digd, waarna we heel veel tijd hadden om

aan de score te werken voordat de muziek-

opnamen zouden plaatsvinden. We hebben

alles wat gespreid over de tijd omdat de

visual effects niet op tijd klaar waren en

die wilden we graag zien. Tim wilde daar-

om een deel van de score opnemen in fe-

bruari van dit jaar en een ander deel enkele

weken later en tot slot het laatste deel zo-

dra alle visual effects gereed waren. Alles

bij elkaar duurde het best lang maar daar-

door konden we experimenteren en de juis-

te toon voor de film vinden. Ik vind het

prettig om niet aan het eind van de tot-

standkoming van een film te moeten begin-

nen, want dan ontstaat er vaak een panie-

kerige sfeer om de score op tijd gereed te

krijgen.ʼ

Twee kapiteins

Het is altijd weer boeiend: twee kapiteins

op een schip. Hoe verliep de samenwer-

king met Margeson? ʽWe hebben eerst een

tijdje nagedacht over deuntjes en thema's

en vervolgens verdeelden we de te schrij-

ven cues onder elkaar. Daarnaast hebben

we gezocht naar een studio die ons allebei

kon herbergen. Omdat we allebei een grote

ruimte nodig hadden en Tim ons in zijn

nabijheid wilde om zo nu en dan langs te

komen, belandde Matthew uiteindelijk in

een ruimte in de Londense Air Studio en ik

werkte in het huis van Tim in Noord-

Londen, in een kamer die werd ingericht

als werkruimte. We werkten ongeveer een

kilometer van elkaar verwijderd en twee

tot drie keer per dag overlegden we via de

telefoon met elkaar. Ook kwam Matthew

wel eens langs om te luisteren naar wat ik

aan het doen was of ik ging bij hem langs

om een idee van mij te bespreken. Deze

samenwerking was uiteindelijk een inten-

sief proces met veel telefonisch overleg en

frequente persoonlijke ontmoetingen.ʼ

Hoe was de samenwerking met Tim Bur-

ton? ʽHij luisterde naar onze demo's en

8

reageerde daar dan op. Aanvankelijk was

hij een man van weinig woorden die

slechts specifieke adviezen gaf. Hij wilde

dat de muziek poëtisch en mysterieus zou

klinken, maar ook dat de muziek de dia-

logen niet in de weg zou staan. Sommige

componisten schrijven muziek die de beel-

den te nadrukkelijk begeleidt, terwijl Tim

vond dat de acteurs en de dialogen hun

ding moesten doen, daarbij op een simpele

wijze ondersteund door de muziek.ʼ Burton

vergeleek Miss Peregrine's Home for Pe-

culiar Children met een reis die een duide-

lijke opbouw kent. ʽMatt en ik deelden

Samuel L. Jackson als Barron in Miss Pere-

grine's Home for Peculiar Children.

deze visie en wij spraken ook in termen

van een groot crescendo: het begint bijna

drievoudig pianissimo en tegen het einde

van de film wordt het drievoudig forte. Het

gaat om de reis die Jake maakt en om de

ontdekkingen die hij doet. Wij probeerden

enkele melodieën te schrijven die het pu-

bliek bij blijven, maar die ook het bizarre

personage van Miss Peregrine, die kan ver-

anderen in een vogel, met houtblazers en

fluit begeleiden. Dit fluitmotief vervorm-

den we als het ware zodat het klonk alsof

er een verbinding was met een buitenaard-

se wereld, een geluid dat we niet konden

creëren enkel met synthesizers. We ge-

bruikten daarom steeds echte instrumen-

ten.ʼ En dan is er het grillige, onvoorspel-

bare personage van Barron, gespeeld door

Samuel L. Jackson, dat een reëel gevaar

vormt voor Miss Peregrine en haar buiten-

issige kinderen. ʽVoor Barron wilde Tim

simpele schrikmotieven in de muziek die

de donkere kant van de film vertegenwoor-

digen en daar zijn wij dan ook bij het com-

poneren steeds vanuit gegaan. Terugkij-

kend kan ik zeggen dat het ongelooflijk

was om voor Tim te mogen werken. Het is

een hele eer om in de plaats te komen van

Danny Elfman met wie hij 25 jaar heeft

gewerkt.ʼ

Vervolgstap

Mike Higham heeft als music editor bijna

twintig jaar gewerkt voor films als Eliza-

beth (1998), High Fidelity (2000), Johnny

English (2003), United 93 (2006), Sherlock

Holmes: A Game of Shadows (2011) en

enkele films van Tim Burton zoals Swee-

ney Todd (2007). Wat doet een music edi-

tor precies? ʽMusic editors werken nauw

samen met componisten. Je vormt als zo-

danig een verbintenis tussen componist en

regisseur. Stel, na de muziekopnamen wor-

den alsnog veranderingen aangebracht in

de film, dan adviseert hij de componist om

bijvoorbeeld enkele stukjes muziek te

Matthew Margeson.

schrappen. Ook werkt hij met de compo-

nist samen bij het plaatsen van muziek in

9

de film en ziet hij erop toe dat de kwaliteit

en het geluid van de muziek gehandhaafd

blijven tot en met de laatste mix.ʼ Was het

een grote stap van music editor naar com-

ponist? ʽJazeker, een enorme maar ook een

opwindende stap die een gevoel van bevre-

diging gaf, want als componist creëer je

iets geheel nieuws, terwijl je als music edi-

tor met andermans muziek aan de slag

gaat. Ik denk dat het heeft geholpen dat ik

eerst music editor ben geweest, want je

kunt zo bewijzen dat je het zelf ook kunt

nadat je jaren geluisterd hebt naar muziek

van anderen. Voor mij was het de meest

logische vervolgstap om zelf te gaan com-

poneren. De afgelopen tien jaar heb ik al

muziek geschreven voor tempscores.ʼ

Wat wilden jullie met de muziek benadruk-

ken? ʽIk denk een beetje van alles wat. Bij-

voorbeeld het mysterieuze, omdat Jake het

huis ontdekt waarover zijn grootvader hem

heeft verteld. Enerzijds proberen we het als

iets echts neer te zetten, maar tegelijkertijd

denkt hij dat de eigenaardigheid van de

verschillende kinderen in het huis onwer-

kelijk is, totdat hij erachter komt dat hij

zelf ook best een vreemde vogel is. Dat

gevoel van die laatste ontdekking tracht de

muziek te onderstrepen. Aan de andere

kant begeleiden we het personage van Bar-

ron met muziek die eng is en dan is er nog

actiemuziek voor de scènes waarin de kin-

deren moeten rennen voor hun leven. Tot

slot is er muziek voor de ontluikende liefde

tussen Jake en Emma, maar Tim wilde hier

meer tienerangst benadrukken dan puur ro-

mantische muziek waarvoor ik synths en

enkele fluiten heb gebruikt.ʼ

Hoe belangrijk is deze klus geweest voor je

carrière? ʽIk heb eerder de underscore ge-

schreven voor Sweeney Todd en Into the

Woods wat voor mij al heel wat betekende.

Ik produceerde alle liedjes en alle uitvoe-

rende artiesten voor deze films. Maar als

componist is Miss Peregrine mogelijk een

van de belangrijkste opdrachten die ik ooit

heb gekregen, want we hebben het hier

over een film van Tim Burton.ʼ Welke

projecten zitten er in de pijplijn? ʽMijn

volgende filmproject is Mary Poppins

Returns waarbij ik opnieuw ga samenwer-

ken met Rob Marshall. Marc Shaiman

heeft de liedjes geschreven en mijn rol is

die van uitvoerend muziekproducer. Maar

mijn rol is altijd uiterst flexibel. Op dit

moment lijkt het erop dat ik slechts als

producer zal optreden. Ik weet nog niet of

ik ook de kans krijg om de score te schrij-

ven. We zullen wel zien.ʼ

Tot slot is er nog een leuke Nederlandse

episode in Mike Highams loopbaan. Tien

jaar geleden was hij betrokken bij Wild

Romance van Jean van de Velde, de film

over opkomst en ondergang van Herman

Brood. Met Dany Lademacher, de gitarist

uit de band van Brood, schreef Higham de

originele score. ʽIk kreeg een telefoontje

van de producenten van de film. Dany had

al heel wat muziek geschreven, maar de

producenten waren van mening dat die

muziek nog een filmisch tintje nodig had.

Dat laatste lukte Dany niet echt. Ik reisde

af naar Nederland met enkele muzikanten,

waaronder een keyboardspeler die nog met

Frankie Goes to Hollywood heeft gewerkt.

Samen hebben we de klus geklaard en op

de poster en op de aftiteling kregen we als

credit the Kinshasa Brothers! We hebben

een geweldige tijd gehad met elkaar. Dany

is een fantastische vent en een geweldige

gitarist. Zoals ik al zei: een goede samen-

werking is heel belangrijk voor mij.ʼ

PS

10

FIMUCITÉ 10: VAN HET HEELAL NAAR MIDDEN-AARDE

Voor de tiende keer werd op Tenerife het jaarlijkse filmmuziekfestival gehouden. Wat begon

als een droom van componist en dirigent Diego Navarro is nu na tien keer uitgegroeid tot een

festival van internationaal formaat. Het hoofdprogramma van het festival zijn twee concerten

in het oh zo mooie Auditorium de Tenerife. Dit jaar begon het festival al een week eerder.

Het publiek kon genieten van een concert in het teken van Lalo Schifrin uitgevoerd door de

plaatselijke bigband, een concert in het teken van Shirley Walker uitgevoerd door het

plaatselijke harmonieorkest en een spetterende That 70s Show. Verder waren er ook

Masterclasses overdag voor diegenen die geïnteresseerd waren in het maken van filmmuziek.

Een superhelden prelude

De samenwerking tussen het filmmuziek-

festival van Krakau en Fimucité was goed

te zien in het concert van donderdagavond.

Dit eerste concert waar ik aanwezig was

werd gespeeld door het conservatorium-

orkest. Op het programma stonden de ge-

animeerde superhelden van Warner Bro-

thers met muziek van Michael McCuistion,

Kristopher Carter en Lolita Ritmanis. Het

concert was in een andere vorm dan het in

Krakau was gedaan. De nummers waren

ditmaal wat lieflijker van karakter. Altijd

fantastisch om te zien hoe jonge muzikan-

ten geïnspireerd worden door filmmuziek.

Ook voor de drie componisten was het een

feestje.

Space opera met een Nederlands tintje

Het eerste grote concert van dit festival

stond in het teken van sciencefiction. De

hoofddirigent van de avond was Christian

Schumann. Voordat er met het hoofdpro-

gramma kon worden begonnen, werden er

eerst Spaanse prijzen uitgereikt. Oscar Na-

varro won de prijs voor beste soundtrack.

En Federico Jusid won de prijs voor beste

componist. Van beide componisten werd

muziek gespeeld die prima klonk.

Na de prijswinnaars kon er begonnen wor-

den aan het hoofdprogramma. Vóór de

pauze werden werken van Dune, Lost in

Space uit de jaren '60, Battlestar Galactica

uit de jaren '80, The Last Starfighter, Spa-

ce: 1999, Battle Beyond the Stars en Thun-

derbirds gespeeld. De hoogtepunten van

deze helft waren de twee nummers waarin

gezongen werd. Eerste was de Inama Nu-

shif van Children of Dune gezongen door

Cristina Ramos, beroemd van de Spaanse

televisie. Cristina maakte er een mooie act

van. Maar de topper was toch Lucia di

Lammermoor dat overging in de spectacu-

laire futuristische Diva Dance. Dit nummer

is origineel onmogelijk door een zangeres

te zingen, maar onze eigen Matthijs Kie-

boom heeft dit nummer zo omgeschreven

dat de zangeres dit prima aankon en een

ovatie kreeg van het publiek.

De tweede helft begon met Space: Above

and Beyond met Lolita Ritmanis aan het

roer. Lolita mocht samen met Michael en

Kristopher een œuvreprijs voor Shirley

Walker in ontvangst nemen. De rest van de

avond ging het gevarieerde programma

verder met muziek van Interstellar en Star

Wars: The Force Awakens die gedirigeerd

werd door de festivaldirecteur Diego Na-

varro zelf. Dirigent Schumann kwam daar-

na terug met Cristina Ramos voor een spet-

11

Diego Navarro en Howard Shore tijdens Fimucité 10 (foto: Aaron Ramos).

terende Flash Gordon. Daarna was een

suite van Doctor Who aan de beurt die

weer door Matthijs werd gearrangeerd. Het

is fijn om te zien dat de band tussen Diego

en Matthijs alleen maar sterker is gewor-

den. De suite begon met het beroemde the-

ma op theremin gespeeld door Lydia Kavi-

na en eindigde met het machtige I Am the

Doctor. Verder op het programma stonden

nog Gravity en één suite van allerlei Star

Trek films. Als encore gingen we nog even

terug naar Star Wars met Yoda’s Theme en

Finale. Tijdens het laatste werk kwamen

Darth Vader, Kylo Ren samen met een

aantal Stormtroopers het publiek begroe-

ten.

Howard Shore in Concert

Speciale gast van dit festival was Howard

Shore. De avond stond volledig in het te-

ken van zijn muziek. Vóór de pauze werd

er een suite van vier delen gespeeld van

The Hobbit. Na de pauze was het tijd voor

andere werken van Howard zoals The Fly,

Big, The Silence of the Lambs, Se7en,

Gangs of New York, Hugo en The Aviator.

Ook werd Ed Wood gespeeld met wederom

een thereminsolo gespeeld door Lydia.

Howard dirigeerde zelf ook twee werken,

namelijk Dead Ringers en Naked Lunch.

Tot slot mocht muziek van The Lord of the

Rings niet ontbreken. Uit alle drie de delen

werd muziek van hem gespeeld, met als

encore Lighting of the Beacons uit The Re-

turn of the King. Het enige muziekstuk dat

mij in de bioscoop tot huilen heeft ge-

bracht. En de tranen vloeiden dit keer op

Tenerife weer. Aan het einde van de avond

was Howard bereid om een hele lange rij

wachtende fans te voorzien van een foto of

een handtekening.

Conclusie

Dit festival is en blijft fantastisch. Sterker

nog: het programma wordt elk jaar beter.

Mocht je een keer een zon- en zeevakantie

willen combineren met filmmuziek, dan is

dit het festival waar je heen moet. AS

12

VAN SCORE NAAR SYMFONIE

De filmmuziek van Ralph Vaughan Williams

Een nieuwe biografie en een heruitgave van een cd met enkele van zijn filmscores. Ralph

Vaughan Williams staat weer even in de belangstelling. De Britse componist heeft op veel

muzikale terreinen zijn voetsporen achtergelaten en was een tijdlang de meest vooraan-

staande klassieke componist in eigen land. Met zijn bescheiden filmbijdragen stond hij in een

traditie van landgenoten als William Walton, Arthur Bliss, Alan Rawsthorne, Arnold Bax,

Benjamin Britten, Malcolm Arnold, Philip Sainton en Constant Lambert die allen naast hun

klassieke werken voor een of meer films muziek hebben gecomponeerd.

Op 23 februari 1934 overleed Edward

Elgar, indertijd de grootste onder de

Engelse klassieke componisten. Drie

maanden later blies Gustav Holst, een

ander icoon van de toenmalige Engelse

klassieke muziek, zijn laatste adem uit.

Niet lang na hun beider heengaan werd er

in de pers over gesproken dat Ralph

Vaughan Williams nu de grootste vader-

landse componist was. Die reputatie heeft

Vaughan Williams, ondanks de opkomst

van andere grote toonkunstenaars zoals

Benjamin Britten, bijna 25 jaar weten te

handhaven, tot zijn dood in 1958. Vaughan

Williams heeft een breed œuvre geschre-

ven gedurende zijn lange leven; hij over-

leed op ruim 85-jarige leeftijd daags na

voltooiing van zijn negende symfonie.

Bekend werd hij aanvankelijk door zijn

onderzoek naar folk songs. Een geliefde

compositie in dit genre is zijn Fantasia on

Greensleeves - gebaseerd op een traditional

- dat nadien door veel artiesten is uitge-

voerd. Met werken voor ballet en toneel,

vocale stukken, enkele opera's, negen sym-

fonieën en kamermuziekstukken was hij

mede verantwoordelijk voor een ware op-

leving van een Engels geluid binnen de

klassieke muziek die begin 20 ste

eeuw

werd gedomineerd door Duitse en Oosten-

rijkse componisten.

De in 1872 geboren Vaughan Williams

wordt dan ook nog steeds door velen als de

meest Engelse van de twintigste-eeuwse

componisten gezien. Pas na een langdurige

studie bij Maurice Ravel in Parijs vond hij

vlak vóór de Eerste Wereldoorlog zijn wa-

re roeping met composities als Fantasia on

a Theme by Thomas Tallis en vooral The

Lark Ascending. Een echte modernist kan

de componist niet worden genoemd al kan

in enkele van zijn werken een dissonante

klankkleur worden herkend zoals in zijn

imposante vierde symfonie die met over-

donderend geweld begint. Die ongewone

13

entree kan volgens Keith Alldritt, auteur

van de vorig jaar verschenen biografie

Vaughan Williams: Composer, Radical,

Patriot - a Biography worden teruggevoerd

op de verschrikkingen van de Eerste We-

reldoorlog, die de componist van dichtbij

heeft meegemaakt, evenals op de opkomst

van het fascisme die hij ten tijde van het

ontstaan van de vierde symfonie (1935)

reeds angstvallig gadesloeg. In zijn zesde

symfonie (1948) kunnen enkele jazzy ak-

koorden - gespeeld door tenorsaxofoon -

en invloeden uit de blues worden onder-

scheiden.

Patriot

Het tweede woord uit de ondertitel van

Alldritts biografie - Radical - komt in het

leven van de componist tot uiting in zijn

levenlange sociale bewogenheid, maar

evenzeer in een grote bezorgdheid omtrent

politieke en maatschappelijke ontwikke-

lingen met een speciaal oog voor de onder-

drukten in de samenleving. Uit deze visie

vloeide onder meer zijn weigering voort

om te worden geridderd. Het derde woord -

Patriot - werd gedurende de Eerste We-

reldoorlog tastbaar door zijn bijdrage aan

de oorlogsvoering in de rol van zieken-

broeder aan meerdere fronten, hoofdza-

kelijk in Frankrijk en Italië. Deze patriot-

tische houding heeft er tevens toe geleid

dat Vaughan Williams ging componeren

voor films. Aan het begin van de Tweede

Wereldoorlog was de componist 67 jaar

oud. Deelname als soldaat aan de oorlog

lag derhalve niet voor de hand en dat zat

hem behoorlijk dwars. Muir Mathieson,

een oud-leerling die dirigent was geworden

van scores voor talloze Britse films, vroeg

hem de muziek te componeren voor 49th

Parallel (1941) van Michael Powell. De

componist nam dit aanbod dankbaar aan.

De spannende film over een groep opva-

renden van een aan de Canadese kust

gestrande U-boot die trachten te vluchten

naar de toen nog neutrale Verenigde Staten

was vooral bedoeld als ode aan de Cana-

dese bevolking en om de Verenigde Staten

te overtuigen van deelname aan de oorlog.

Voor de begintitels schreef hij een ouver-

ture die krachtig en trots als een volkslied

klinkt. Direct na de vermelding van de vijf

hoofdrolspelers - Leslie Howard, Laurence

Olivier, Raymond Massey, Anton Wal-

brook, Eric Portman - verschijnt in grote

letters op het witte doek een bijzondere

credit: "And the music of Ralph Vaughan

Williams." Dirigent Mathieson leidde the

Uit de begintitels van 49th Parallel (1941).

London Symphony Orchestra door een

score die vooral uitblinkt in scènes vol

suspense en actie en tijdens een marsme-

lodie voor de vluchtende bemanningsleden

van de U-boot, alsmede in heroïsche stuk-

ken, pastorale (folk)klanken voor bloei-

ende graanvelden, een jazzy klankkleur

voor de scènes in Winnipeg, en een ly-

rische begeleiding voor het verfijnde door

Leslie Howard gespeelde personage dat de

democratische burger verbeeldde. Opval-

lend aan de score is dat deze heel natuur-

lijk klinkt en de toch al dynamische film

prachtig weet te ondersteunen en dat alles

voor een componist die nooit eerder voor

een film heeft gewerkt.

In de biografie lezen we dat dit nieuwe

medium Vaughan Williams in hoge mate

beviel. Enthousiast vertelde hij aan colle-

ga's dat hij best een nieuwe score wilde

schrijven, op voorwaarde dat het onder-

werp van de film hem aanstond, hij goed

zou worden betaald en hij mede kon be-

14

palen wanneer en hoe de muziek zijn en-

tree zou maken. Nieuwe opdrachten volg-

den spoedig in deze tijden van oorlog en

propaganda. Allereerst was er de oorlogs-

documentaire Coastal Command (1942)

van J.B. Holmes die op spectaculaire wijze

liet zien hoe leger en marine de bevolking

aan de kusten diende te beschermen tegen

de vijand. De door het RAF Orchestra

gespeelde muziek was ditmaal een menge-

ling van martiale actiemuziek en muziek

die wat meer op de achtergrond weerklinkt

te midden van een gevecht vol schietge-

luiden. Daarna volgde de oorlogsfilm The

Flemish Farm (1943) van Jeffrey Dell die

begint met een heroïsche fanfare afgewi-

sseld door pastorale klanken. Net als bij

49th Parallel was er een bijzondere credit:

"Music specially composed by Ralph

Vaughan Williams and played by the Lon-

don Symphony Orchestra conducted by

Muir Mathieson." Naast lyrische muziek

voor een liefdesscène schiep Vaughan Wil-

liams vooral spannende muziek voor de

vele actiemomenten. De film werd afge-

sloten met een daverende finale vol over-

winnaarsklanken. Opmerkelijk was voorts

de score voor de korte documentaire The

People's Land (1943) die een ononderbro-

ken geheel vormde bestaande uit enkele

folk songs en The Stricken Peninsula

(1945), een korte documentaire over de

ontberingen in het kort daarvoor bevrijde

zuiden van Italië. De score van deze laatste

film was lange tijd verloren, maar vorige

maand verscheen zij na een restauratie op

de cd Discoveries die werd uitgebracht

door Albion Records, een uitgave van de

Ralph Vaughan Williams Society.

Antarctica

Wellicht zijn meest afgewogen score

schreef Vaughan Williams voor het in

Technicolor gedraaide avonturenepos Scott

of the Antarctic (1948) van Charles Frend.

Voor dit zich grotendeels in besneeuwde

landschappen voltrekkende noodlotsdrama

over die fatale tocht van Robert Scott naar

de Zuidpool in 1912 deed Vaughan Wil-

15

liams vooraf de nodige research. Nog voor-

dat er een scène was gefilmd, componeer-

de hij op basis van het reeds voorhanden

script stukken die wonderwel bleken te

passen bij de later opgenomen beelden.

Aanvankelijk componeerde hij muziek die

excelleerde in een ingetogen folkidioom.

Het tweede deel van de score had een hef-

tig en steeds somberder karakter nadat de

vooruitzichten voor Scott en zijn mannen

slechter werden. Opvallend waren in dit

deel ijzige zangstemmen die de onmense-

lijke koude voelbaar maakten. Daarnaast

gebruikte de componist een orgel dat in de

gletsjerscène onherbergzaamheid en weids-

heid tastbaar wist te maken. Deze veelzij-

dige score kende momenten van menselijk

drama, ontberingen en spanning en was zo

nu en dan niet gespeend van een vleugje

humor. Vaughan Williams schreef een lan-

ge partituur die in de film slechts voor de

helft werd gebruikt. Al snel kwam bij de

componist de gedachte op om van het vele

scoremateriaal een volwaardige symfonie

te maken. Aldus ging vijf jaar later zijn

zevende symfonie in première die is geba-

seerd op de score en die de toepasselijke

titel Sinfonia Antartica kreeg. De windge-

luiden in de score werden door de studio

geproduceerd, voor de symfonie werd

gebruikgemaakt van een windmachine.

Vlak vóór en na Scott of the Antarctic

schreef Vaughan Williams muziek voor

twee speelfilms die weinig bekendheid

genieten: The Loves of Joanna Godden

(1947) van Charles Frend en Bitter Springs

(1950) van Ralph Smart. De score voor

The Loves of Joanna Godden werd door

zijn naaste collega's uitermate gewaar-

deerd. Ook was er nog een korte film - The

Dim Little Island (1949) van Humphrey

Jennings - waarin hij zelf een van de vier

sprekers is die de nog steeds onder allerlei

tekorten lijdende Britse bevolking een hart

onder de riem diende te steken. De laatste

film met zijn muziek die tijdens zijn leven

werd vertoond was The England of Eliza-

beth (1957). Postuum werd de korte film

The Vision of William Blake (1961) met

enkele van zijn composities uitgebracht.

Op de heruitgave van Naxos zijn drie

stukken uit The England of Elizabeth te

horen, voorafgegaan door de prelude uit

49th Parallel en suites uit The Flemish

Farm en Coastal Command. Die suites

stelde de componist niet lang na de release

van beide films zelf samen. In 1995 ver-

scheen de cd al eens op Marco Polo.

De biografie van Keith Alldritt laat de

componist zien als een bedachtzame,

vaderlandslievende kunstenaar die ge-

durende een lange carrière zijn liefde voor

muziek niet alleen deelde met zijn publiek,

maar ook ten dienste stelde aan de Engelse

muziekcultuur waarvan hij een van de

belangrijkste vertegenwoordigers uit de

vorige eeuw was. Tot slot een passende

anekdote uit de biografie: toen Bernard

Herrmann tijdens een reis naar Engeland in

1946 een bezoek bracht aan Vaughan Wil-

liams beklaagde de laatste zich over de

vele tekorten in de naoorlogse samenleving

zoals papier om te componeren. Herrmann

beloofde een stapel te sturen na thuiskomst

in Amerika. Vaughan Williams stelde dat

op prijs, maar Herrmann moest vooral niet

teveel naar hem sturen. Hij moest ook

voldoende papier voor de jonge compo-

nisten overhouden want, aldus de Engelse

componist, ʽzij hebben het meer nodig om

te kunnen componeren dan ikzelf.ʼ

Vaughan Williams: Composer, Radical,

Patriot - a Biography. Keith Alldritt.

Robert Hale, Marlborough, 2015. ISBN

978-0-7198-0937-8, 384 blz. Prijs: € 26

(Bol.com). PS

16

RECENSIES

PETE’S DRAGON

Walt Disney Records D002227402

28 tracks, 75:29

Disney maakt tegenwoordig regelmatig van eerdere tekenfilms

een live action speelfilm. Zo ook recentelijk Pete’s Dragon.

De film is een heel aardige kinderfilm geworden met onder

anderen Robert Redford in een bijrol. Het is bijzonder dat

Disney kiest voor een jonge onbekende componist die nog niet

zo veel films heeft gedaan. Zijn naam is Daniel Hart en hij

brak door in 2013 met Ain't Them Bodies Saints? Zijn muziek

voor Pete’s Dragon is verfrissend met mooie thema’s en prachtige orkestraties en gedirigeerd

door Kevin Kaska. De muziek is sfeerbepalend en bij een film over een lieve, pluizige draak

die wordt nagejaagd door jagers hoort een spannende score. De muziek is veelzijdig met rus-

tieke thema’s en grootse muziek als de draak rondvliegt. Dit mooie vliegthema is de rode

draad door de score die het Disney feel good-gevoel oproept. Het eerste thema van Hart heet

An Adventure en het gebruik van een paar gitaren bij het orkest geeft de muziek al een extra

dimensie. Hart bewijst dat hij een serieuze componist is waar we hopelijk nog veel van gaan

horen. Ook staan op de cd acht sfeerbepalende country en western liedjes die ook in de film

zitten van onder anderen Leonard Cohen en The Lumineers. De titelsong The Dragon Song

wordt vertolkt door Bonnie “Prince” Billy. Een aanrader voor wie eens wat nieuws wil horen

met kwaliteit.

ST

HELL OR HIGH WATER

Milan Records M2-36794

15 tracks, 43:29

Sinds The Proposition (2005) zit de carrière van Nick Cave als

filmcomponist aardig in de lift. De Australische zanger en mu-

zikant schreef die score met Warren Ellis en dit duo zou nadien

steeds vaker opvallen met originele scores voor films als The

Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford

(2007), The Road (2009), Lawless (2012) en Loin des hommes

(2014). Voor Hell and High Water van de Britse regisseur

David Mackenzie schreven Cave en Ellis een score die vooral de mistroostige sfeer van de

hoofdpersonen benadrukt met af en toe een vleugje noodlot erin verweven. De bescheiden

begeleiding - veelal piano en klagende viool - wordt soms aangevuld met een enkel instru-

ment of zacht gezang. Een uitzondering op deze minimalaanpak is Robbery dat een pompend

ritme plaatst onder krijsende, schurende muziekgeluiden. De relatief korte score wordt

afgewisseld door enkele countryliedjes van grootheden als Townes Van Zandt en Waylon

Jennings die heel goed samengaan met de originele score van Cave en Ellis.

PS

17

THE MAGNIFICENT SEVEN

Sony Classical SK 534620

25 tracks, 76:39

In 1954 maakte de Japanse regisseur Akira Kurosawa The Se-

ven Samurai. In Amerika werd een remake gemaakt en werden

de Samurai-vechters vervangen door cowboys in The Magnifi-

cent Seven (1960) onder regie van John Sturges. En nu is er de

remake van de western met dezelfde titel en hetzelfde beroem-

de hoofdthema van Elmer Bernstein. De rest van de muziek is

van James Horner en Simon Franglen. Deze laatste moest de score afmaken nadat James

Horner vorig jaar op 61-jarige leeftijd met een vliegtuigje was verongelukt. Dit is zijn laatste

score. Gelukkig heeft hij nog wel het merendeel van de score gemaakt wat duidelijk herken-

baar is. Zo is de eerste track van Horner Rose Creek Oppression. Het gebruik van de shakuha-

chi fluit laat ons weten dat James Horner hier aan het werk is. De score is niet typisch een

westernscore en toch past het goed bij deze western van regisseur Antoine Fuqua. Het nadeel

van een soundtrack kopen op iTunes is dat je er geen boekje bij krijgt zodat onduidelijk blijft

welke tracks van Horner zijn en welke van Franglen, hoewel voor de kenners van Horner wel

duidelijk is welke stukken van hem zijn. De digitale aankoop levert wel de bonustrack van

Bernstein op; die staat niet op de cd-versie. De soundtrack is een aardige verzameling van

gevarieerde thema's van symfonische met elektronische muziek en hier en daar een sopraan

koorwerkje. Niet veel nieuws onder de zon, wel een aardige score van Horner waarin zijn

vakmanschap duidelijk te horen is. Los van de film is deze soundtrack niet een die de boeken

ingaat als de beste Horner, maar ook zeker niet zijn slechtste. Jammer genoeg wel zijn laatste.

ST

THE GIRL ON THE TRAIN

Sony Classical 898537561

23 tracks, 51:55

The Girl on the Train is een weinig overtuigende thriller van

Tate Taylor met Emily Blunt in de titelrol als de jonge vrouw

Rachel die dagelijks vanuit de trein haar weinig gelukkige

leven overziet. Vanaf de eerste beelden bevinden we ons in

een ongewisse wereld waar een ongemakkelijke sfeer hangt.

Danny Elfman schreef een grotendeels elektronische score die

is opgebouwd uit nummers die de gevoelens van onbehagen

en rampspoed die Rachel steevast bezighouden versterken. Opvallend stijlkenmerk van deze

score zijn enkele 'valse' pianoakkoorden die als een klein leidmotief steeds weer opduiken, te

beginnen in het toepasselijke Something's Not Right direct aan het begin van de film. In de

twee langste tracks - I'm Sorry en Memory - keert het motief terug samen met andere ontrege-

lende muziek en met geluidseffecten waardoor een kakofonie ontstaat die Rachel naar de rand

van de waanzin lijkt te gaan duwen. Pas in de laatste twee tracks keert rust en melodie terug

in de score. Dankzij die schurende klanken krijgt deze verder onopvallende thrillerscore toch

nog vleugels.

PS

18

ELLE

Sony Classical

17 tracks, 40:10

Het heeft even geduurd, maar eind vorige maand was het dan

zover: de score die Anne Dudley had geschreven voor Paul

Verhoevens laatste film Elle verscheen op cd en als download.

Tien jaar geleden werkten Dudley en Verhoeven reeds samen.

Voor Zwartboek schreef zij destijds een score vol spanning en

dreiging. Ook de spaarzame muziek die ze schreef voor Elle

wordt nagenoeg geheel gekenmerkt door een flinke dosis

suspense. Dat wordt meteen duidelijk bij de eerste track, getiteld Main Titles: na een kort

intro met cellomuziek volgt uitgebreide vioolbegeleiding. De klankkleur is hier sinister met

een neiging naar klaagzang. Ook voor de volgende stukken geldt dit, te beginnen met korte

nummers die worden gedomineerd door veelal lage strijkers die een onheilspellend gevoel

weten op te roepen. Langzaam worden hier ook de contouren van een hoofdthema hoorbaar.

Halverwege Primal Scream verhevigen geluidseffecten het onheil waarna de strijkers fel

uithalen. Maar Dudley keert het tij enigszins wanneer de piano nadrukkelijk zijn intrede doet

in langere nummers als Just Good Friends en ook in Fresh Paint. Dit zijn vooral rustgevende

momenten, maar die leveren net als de rest van Elle geen vrolijke muziek op. De score verhe-

vigt zodoende het toch al overheersende gevoel van onbehagen en ongemak in deze opwin-

dende thriller van de Nederlandse meester.

PS

RYUICHI SAKAMOTO - MUSIC FOR FILM

Silva Screen Records SILCD1524

13 tracks, 61:25

Ryuichi Sakamoto ontving tijdens de onlangs uitgereikte

World Soundtrack Awards in Gent de Lifetime Achievement

Award. Om dat heuglijke feit te vieren verschijnt deze verza-

mel-cd met de hoogtepunten uit zijn rijke œuvre. Dankzij een

crowdfundingsactie kon het Brussels Philharmonic onder lei-

ding van Dirk Brossé op tijd de muziek voor deze cd opnemen.

In chronologische volgorde passeren dertien stukken uit de car-

rière van de inmiddels 64-jarige Japanse componist de revue, te beginnen met een van zijn be-

kendste composities, Merry Christmas Mr. Lawrence uit 1983. De symfonische benadering

van orkest en dirigent valt hier meteen op en dat geldt ook voor twee stukken uit The Last

Emperor (1987) waardoor hun oosterse klankkleur grotendeels verloren gaat. Voor alle num-

mers geldt deze westerse aanpak waardoor deze cd qua klank een eenheid vormt. In The Shel-

tering Sky (1990) zorgen de uitbundige strijkers voor muziek met een Hollywoodgrandeur.

Twee tracks - Little Buddha (1993) en Femme Fatale (2002) - verraden Sakamoto's wortels in

de klassieke muziek. Sterk aan deze cd is de spreiding van de nummers over diverse regis-

seurs en decennia, maar ook over de landen waaruit de films stammen. Het is niet alleen Hol-

lywood wat de klok slaat, ook van muziek voor films uit Engeland, Spanje, Italië en niet te

vergeten Japan valt iets te beluisteren. Dat de cd afsluit met het thema uit The Revenant

(2015) - een comeback van de componist in de internationale filmwereld - zal niemand verba-

zen. Wie geen moeite heeft met de symfonische benadering van de hoogtepunten uit Sakamo-

to's veelzijdige werk zal optimaal kunnen genieten van deze met zorg samengestelde bloemle-

zing. PS

19

FREE STATE OF JONES

Masterworks Broadway 533857

18 tracks, 34:37

Alles aan deze score lijkt kleinschalig: de omvang, het gezel-

schap dat de muziek uitvoert en de instrumentkeuze die vrij

beperkt is. En dat terwijl Free State of Jones zich deels afspeelt

tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) met in het

begin enkele gevechtsscènes aan het front. Groots opgezette

veldslagen zijn in de film van Gary Ross niet te zien, veeleer

legt hij de vinger op gevoelige plekken tijdens de afschaffing

van de slavernij in de zuidelijke staten van de Verenigde Staten. Componist Nicholas Britell

heeft getracht muziek te componeren die qua sound past in de tijd waarin de film zich af-

speelt. Dat is hem goed gelukt, want de muziek die we horen klinkt opvallend authentiek. Met

slechts een tiental instrumenten waaronder enkele snaarinstrumenten, piano, saxofoon en per-

cussie werden veelal korte nummers met een slepend ritme ingespeeld waaronder een be-

scheiden hoofdthema. Enkele tracks zoals Perfect Charity kennen een sneller ritme en maken

een levendige indruk. Echter, vrolijk word je niet van de merendeels bloedserieuze composi-

ties, maar dat is gezien de tragische beelden niet verwonderlijk getuige ook een track als

Hanging the Deserters. Een prachtige afsluiting van deze knappe score vormt het liedje I'm

Crying dat zangeres Lucinda Williams schreef en tijdens de aftiteling hartverscheurend mooi

zingt.

PS

TAIS-TOI QUAND TU PARLES!

Music Box Records MBR-075

32 tracks, 55:48

Deze komedie van Philippe Clair is een Frans-Italiaanse copro-

ductie uit 1981 en gaat over een werkloze die ervan droomt

James Bond te zijn. De muziek voor deze film is van Armando

Trovajoli. Nooit eerder is van deze score muziek op geluids-

drager verschenen, hoewel de eerste dertien tracks aanvanke-

lijk als lp gepland waren. Hier is dan de complete score los van

de film voor het eerst uitgebracht in een beperkte oplage van

350 cd’s. Trovajoli heeft een eigen stijl met een tikje jazz en de muziek lijkt nergens op een

James Bond-score. Het is de componist weer gelukt om een paar mooie thema’s te schrijven

en origineel te blijven. Zo heeft het hoofdthema percussie op een vuilnisbak of iets van die

strekking. Armando Trovajoli’s muziek doet vaak denken aan Burt Bacharach en Henry Man-

cini maar heeft toch een heel eigen stijl. Solo-instrumenten als een dwarsfluit geven de score

hier en daar een exotisch tintje wat de beelden die in Tunesië zijn geschoten goed ondersteunt.

Een accordeon geeft een Frans tintje aan track 5. De tracks hebben allemaal dezelfde titel, die

van de film. Het was de uitgever blijkbaar te veel moeite om de film uit te pluizen om zo de

tracks een passende titel te geven. Dit komt vaker voor en de muziek blijft toch hetzelfde.

Alle thema’s liggen goed in het gehoor en de cd kan als achtergrondmuziek fungeren, iets wat

lang niet altijd bij een soundtrack kan. De schoonheid van de muziek ligt in de gevarieerdheid

van de rustige thema’s die prachtig zijn georkestreerd voor soms groot orkest met veel violen

en soms voor een kleine bezetting.

ST

20

IS PARIS BURNING?

Tadlow Music TADLOW023

Cd 1: 23 tracks, 68:47

Cd 2: 17 tracks, 73:11

Een van de grootste projecten uit de lange carrière van Maurice

Jarre was de score voor Is Paris Burning? (1966) van René

Clément, de drie uur durende film over de bevrijding van Pa-

rijs in augustus 1944. Jarre leefde in die bewogen maand in de

Franse hoofdstad en dat maakt deze score tot een bijzonder

werk. Ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de film besloot het label Tadlow Mu-

sic de score groots uit te brengen op twee cd's. Jarre schreef enkele hoofdthema's die hij in

diverse variaties en soms combinaties herhaalt. We horen veel percussie en regelmatig wor-

den de thema's als militaire marsmuziek uitgevoerd. Een fraai voorbeeld van dat eerste is

Prelude & Main Title waar slechts percussie plus accordeon te horen is, met maximaal effect,

hetgeen evenzeer geldt voor Plans for the Destruction of Paris waar tromgeroffel en piano

een omineus muzikaal verbond aangaan. Het hart van de score wordt gevormd door een

onverwoestbaar thema in walsritme dat door een accordeon wordt gespeeld. Dit bevrijdings-

thema sluit cd 2 af in twee versies met zang. Op cd 1 staat de complete score die door the City

of Prague Philharmonic Orchestra onder de leiding van dirigent Nic Raine kundig wordt

uitgevoerd. Op cd 2 spelen zij de tracks van de in 1966 verschenen elpee - grotendeels

bestaande uit twee suites - na. Voorts staan er suites van The Night of the Generals (1967),

The Train (1964) en Week-end à Zuydcoote (1964) en het hoofdthema uit The Damned (1969)

op de tweede schijf. Dit zijn allemaal scores die Maurice Jarre schreef voor films die met de

Tweede Wereldoorlog te maken hebben. Deze schitterende uitgave van Tadlow Music is

opgedragen aan al diegenen die tijdens de bevrijding van Parijs het leven lieten, maar ook aan

de slachtoffers van de aanslagen van 2015 in dezelfde stad.

PS

LE TÉMOIN

Music Box Records MBR-052

19 tracks, 46:05

Een komisch misdaaddrama van regisseur Jean-Pierre Mocky

met in de hoofdrollen Alberto Sordi en Philippe Noiret. Bij Al-

berto Sordi hoort de componist Piero Piccioni en die heeft voor

deze film uit 1978 de muziek geschreven. De score begint met

een Frans liedje Le témoin dat in 1979 al op single was ver-

schenen op het General Music label. (Dit label werd opgericht

door Piero Piccioni, Ennio Morricone, Armando Trovajoli en

Luis Bacalov.) Nu is de complete score voor het eerst uitgebracht. De muziek is een grappige

score waar Piccioni een pakkend thema in heeft gestopt met leuke intervallen. De orkestratie

varieert van een saloonpiano tot een keyboard, een heus kinderkoor of alleen een sopraan, een

kerkorgel - het zit er allemaal in. Het is wel uit de periode dat mensen nog neuriënd met het

hoofdthema de zaal uit liepen. Deze film heeft zo’n thema dat je nooit weer vergeet. Het is

niet een score die je moet hebben, maar wel een leuke. Piccioni is veelzijdig en dat laat hij

hier even duidelijk weten. Eigenlijk heeft de film maar een paar thema's die in allerlei varia-

ties terugkeren en die de film een grappig karakter geven. Voor de fans van Piccioni is dit een

mooie aanwinst die een beetje doet denken aan Polvere di stelle (1973). De melodie is uiter-

aard nieuw, maar de muzikale sfeer komt er dichtbij. ST

21

RAN

Silva Screen Records SILCD1518

16 tracks, 72:16

In 1985 werd de score voor Ran van Akira Kurosawa onder

meer op elpee uitgebracht. Op beide plaatkanten was een suite

te horen van de score die Toru Takemitsu had gecomponeerd.

De score werd uitgevoerd door het Sapporo Symphony Or-

chestra onder de leiding van dirigent Hiroyuki Iwaki. Het

Britse label Silva Screen Records heeft de score onlangs

opnieuw uitgebracht. Deze uitgave begint met beide suites.

Vervolgens horen we 40 minuten lang de score in veertien korte en lange stukken. Wat al

ruim dertig jaar gebleven is, is de overweldigende muziek die de Japanse grootmeester

schreef voor deze laatste epische film van Kurosawa. De score begint met een Japanse fluit

die weldra wordt begeleid door groot orkest in een aaneenschakeling van zowel magische als

onheilspellende klanken die een op handen zijnde rampspoed continu lijken aan te kondigen.

Die ongemakkelijke entree voert de kijker naar enkele veldslagen waarbij de regisseur alle

omgevingsgeluiden heeft uitgeschakeld, waardoor slechts de muziek deze overdonderende

scènes uit de hel begeleidt. Voor een filmcomponist was dit meer dan een uitdaging en Take-

mitsu kwijt zich op onnavolgbare wijze van deze taak. De door hem veelvuldig gebezigde

ostinatoklanken, aanhoudend tromgeroffel, het slepende tempo van de even wonderschone als

verraderlijke hoofdmelodie zorgen voor een essentiële score die elke keer weer tot nieuwe

inzichten leidt. Dit is nog steeds filmmuziek met een groots, meeslepend en volstrekt uniek

karakter.

PS

CHIAMATE 22-22 TENENTE SHERIDAN

Four Flies Records 08

16 tracks, 32:45

Dat de grammofoonplaat weer terug is, is al bekend. Maar dat

er nu soundtracks uitgebracht worden alleen op vinyl is nieuw.

Zo is er hier een elpee van Armando Trovajoli met muziek die

nooit eerder was verschenen voor een film uit 1960. De ma-

kers hebben de hoes een prachtige lay-out gegeven die zo in de

jaren '60 had gepast. De muziek begint met de titelsong Dial

22-22, gezongen door Lydia McDonald. Een aardig num-mer

in een jazzy sfeer. De score van Trovajoli is voor kleine bezetting in jazz neergezet. We horen

swing, samba en ook rustige sax met percussie. Jazzliefhebbers komen hier aan hun trekken

want het is kwaliteit wat er te horen valt. Armando was naast filmcomponist ook theatercom-

ponist en tevens jazzcomponist. In deze score voor een film onder regie van Giorgio Bianchi

heb ik het vermoeden dat Trovajoli zelf de piano speelt. Het is een gevarieerde luchtige score

die met wat sax met contrabas pizzicato qua sfeer aan Taxi Driver (Herrmann) doet denken.

Voor wie nog een platenspeler heeft is dit een aanrader. De geluidskwaliteit is perfect. En dat

van muziek uit 1960 die jaren in een doos heeft gelegen - op audiotape waarschijnlijk - in een

kelder van een studio. Het is mooi gerestaureerd. Hopelijk vinden ze nog veel meer en ver-

koopt het goed. Hét criterium om door te gaan met het uitbrengen van dit soort juweeltjes.

ST

22

THE TEN COMMAND-

MENTS

Intrada 7147A

Disc 1: 25 tracks, 64:49

Disc 2: 31 tracks, 66:45

Disc 3: 33 tracks, 76:01

Disc 4: 18 tracks, 60:44

Disc 5: 18 tracks, 59:56

Disc 6: 10 tracks, 29:15

Totaal: 6 cd's, 354:17

Cecil B. DeMille was een van

Hollywood's belangrijkste

regisseurs in de jaren '50. Hij

was tevens pionier in het

maken van films en de

oprichter van Paramount. In

1923 had hij al een spectaculaire versie van The Ten Commandments gemaakt, toen nog

zonder geluid en in zwart-wit. In 1956 vond hij het tijd om een remake te maken, nu in kleur

met als uitganspunt het levensverhaal van Mozes vanuit het perspectief van Mozes vanaf zijn

geboorte tot zijn dood. De film werd een klassieker. Voor dit spectaculaire epos werd de toen

nog jonge Elmer Bernstein aangenomen om de muziek te maken. Perfectionist DeMille had

zelf ideeën voor de muziek. Zo moest ieder hoofdpersonage een eigen thema krijgen inclusief

een thema voor God. Het werd een score van formaat voor een film van drie uur en veertig

minuten. De muziek voor de film is symfonisch met gebruik van etnische instrumenten om de

sfeer van weleer te benaderen. Het resultaat is een gevarieerde score met liefdesthema's, actie,

spanning, dansmuziek, en alle hoofdthema's voor de personages uitgevoerd in diverse

prachtige orkestraties. Nu, na zestig jaar, is er dan eindelijk de complete score op cd. De

eerste drie cd's zijn het meest interessant. Ze staan vol met alle muziek die voor de film is

opgenomen inclusief bonustracks en pianosolo's door Bernstein om de hoofdthema's aan Cecil

B. te laten horen. De orkestraties zijn prachtig en passen goed bij de beelden van het oude

Egypte. Ook bijzonder was het gebruik van de theremin die bij de laatste plaag in Egypte,

waar de dood door de stad gaat, een speciale klank geeft. Het is een belevenis om de complete

score die nog nooit eerder in originele vorm was uitgebracht te beluisteren. Op cd 4 staat de

muziek van de dubbel-lp die in 1956 op het DOT label in mono is verschenen. Deze uitgave

bleek de eerste dubbel-lp als soundtrack te zijn. Er is destijds gebruikgemaakt van de

originele tapes die voor de film waren gebruikt. Op de hoes schrijft Cecil B. DeMille dat deze

soundtrack hem zal overleven en mogelijk ook Bernstein. Het was een man met visie. In 1959

werd de score opnieuw opgenomen door Bernstein maar nu in stereo. Deze versie, weer een

dubbelalbum, is op diverse labels uitgebracht en staat op cd 5. Ten slotte op cd 6 nog de

enkele plaatversie die bij United Artists is uitgebracht. Intrada heeft de mastertapes weer

opgepoetst en het resultaat is geweldig. In het mooie boxje zit uiteraard ook nog een mooi

geïllustreerd informatief boekje met leuke weetjes.

ST