1

FESTIVAL VAN VLAANDEREN MECHELEN PRESENTEERT

LUNALIAZO 12.05 – 20:15

Capella AmsterdamRachmaninovs Vespers

40% nachtmuziek40% spiritualiteit20% topkoor

LOCATIE

Hoogkoor Sint-Romboutskathedraal

BEZETTING

Sandra Audere, sopraan Martha Bosch, sopraan Elisabeth Blom, sopraan Marijke van der Harst, sopraan Maria Köpcke, sopraan Marieke Steenhoek, sopraan Rachel Thompson, sopraan Elma Timmers, sopraanSofia Gvírts, altSabine van der Heijden, alt Mieke van Laren, altAntje Lohse, altSophia Patsi, alt Inga Schneider, alt Suzanne Verburg, altDesirée Verlaan, altRoss Buddie, tenorDolf Drabbels, tenor Jon Etxabe-Arzuaga, tenor Mattijs Hoogendijk, tenor Adriaan de Koster, tenor Steven van Gils, tenor Zigmars Grasis, tenor Diederik Rooker, tenor Endrik Uksväräv, tenorErks Jan Dekker, bas Jan Douwes, bas Martijn de Graaf Bierbrauwer, bas Harry van der Kamp, bas Werner Matusch, bas Bart Oenema, basJohan Vermeer, basRobert van der Vinne, bas

2

3

ProgrammaRACHMANINOVS VESPERS

Sergej Rachmaninov

Priiditje, poklonimsya

Blagoslovi, dushe moya, Gospoda

Blazhen Muzh

Svete tikhi

Nyne otpushchayeshi

Bogoroditse Devo

Slava v vyshnikh Bogu (shestopsalmiye)

Khvalite imya Gospodne

Blagosloven yesi Gospodi

Voskreseniye Khristovo videvshe

Velichit dusha moya Gospoda

Velikoye slavosloviye

Tropar: Dnes spaseniye

Tropar: Woskrjes iz groba

Tropar: Vzbrannoy voyevode

Laat ons aanbidden (Venite adoremus)

Prijs de Heer

Gezegend is de mens (Psalm 1: Beatus Vir)

O stil licht

Nu laat mij gaan (Nunc dimittis)

Ave Maria

Ere zij God (Gloria, Sestopsalmië)

Prijs de naam van de heer

Gezegend zijn gij, o Heer

Wederopstandingshymne

Magnificat

De grote lofprijzing (Gloria)

Hymne: Vandaag is de verlosser gekomen

Hymne: Opgestaan uit het graf

Hymne: Aan de moeder van God

4

5

InleidingRachmanivovs Vespers (1915): een parel uit de Russische-orthodoxe muziek

Sergej Rachmaninov geniet bij het brede publiek vooral bekendheid als componist van virtuoze pianoconcerti. Ongetwijfeld klinkt een van zijn vier concerti tijdens de finaleweek van de vierjaarlijkse Koningin Elisabethwedstrijd voor piano. Zelf was Sergej Rachmaninov een van de grootste pianovirtuozen van zijn tijd en was hij enorm geliefd omwille van zijn razendsnelle vingers. Naast zijn orkestwerken schreef de Russische componist ook een groot aandeel aan religieuze muziek. Deze werken behoren ontegensprekelijk tot de top van de Russische orthodoxe muziek. Zijn Vespers nemen in dit repertoire een unieke plaats in vanwege de enorm grote expressieve diepgang. Rachmaninov beschouwde deze compositie zelf als zijn mag-num opus. Zijn laatste wens was dan ook dat het emotionele vijfde deel zou worden uitgevoerd tijdens zijn begrafenis.

Sergej Rachmaninov schreef zijn Vespers in onrustige tijden: de Eerste Wereldoorlog woedde in onvervalste wreedheid en in Rusland voelde men de politieke verschui-vingen in de koude straten van Moskou al aanwaaien. Paradoxaal genoeg is van deze wreedheid weinig te merken in zijn Vespers. Integendeel, uit de compositie klinkt een opvallende vredigheid die sterk contrasteert met de politiek-sociale situ-atie in Europa. Doordat het werk a capella geschreven is, ligt de nadruk volledig op de menselijke stem die het werk een enorm expressief en fragiel karakter verleent. Rachmaninov besteedt een grote aandacht aan de uitspraak van de religieuze tekst en schrijft hierdoor – op enkele vocale passages na – strikt syllabisch (elke letter-greep krijgt slechts een muzieknoot).

Het tonale idioom waarin Sergej Rachmaninovs Vespers baadt, is een opvallende keuze aangezien componisten aan het begin van de twintigste eeuw speelden met de limieten van het tonale systeem. Geïnspireerd door de Tristanharmonieën uit Wagners Tristan und Isolde verkenden Sergej Rachmaninovs tijdgenoten als Strauss, Debussy en Bartok de mogelijkheden van onorthodoxe akkoorden. Deze obsessie om tonale regels te doorprikken, zou culmineren met Schönberg en zijn gebruik van de atonaliteit en de dodecafonie. Rachmaninov bleef echter zijn hele leven hardnek-kig geloven in de kracht van de tonale muziekspraak. Waarschijnlijk is het hierdoor dat er in het musicologische onderzoek weinig gepubliceerd wordt over Rachmanin-ovs werk. Dit is een spijtige zaak, aangezien zijn Vespers een onuitputtelijke emotio-nele en rijke klankcompositie is. Bovendien is het kort door de bocht om te beweren dat Rachmaninovs Vespers volledig tonaal zou zijn, aangezien hij subtiele modale wendingen implementeert die het werk een archaïsch en vervreemdend karakter geven.

6

Sergej Rachmaninov schreef zijn Vespers vanuit een sterke religieuze overtuiging. Hij groeide op in het Russische platteland, waar hij werd opgevoed door zijn groot-moeder Sofia Butakova. Met haar ging hij geregeld naar de plaatselijke orthodoxe kerk, waar hij als jonge knaap reeds in aanraking kwam met authentieke Russische gezangen. De kennismaking met deze muziek heeft ongetwijfeld een diepe indruk nagelaten op de jonge Sergej Rachmaninov. Daarnaast is het belangrijk om niet uit het oog te verliezen dat hij dit werk schreef in een periode waarbij Russische componisten een grote belangstelling kregen voor religieuze muziek. Het waren vooral de partesny gezangen die de componisten terug ging aanspreken. Dit was een polyfone religieuze traditie die klonk in de kerken tot het einde van de 18de eeuw. De invloed van de partesny gezangen is duidelijk aanwezig in de Vespers van Rachmaninov, waarbij hij de polyfone schrijfwijze van deze Russische religieuze prak-tijk koppelt aan de westerse traditie.

Rachmaninovs Vespers bestaan uit vijftien delen. De Vespers is in de orthodoxe tra-ditie de belangrijkste avonddienst, waarbij vocale delen worden afgewisseld met gebeden en lezingen. Voor de compositie destilleerde Sergej Rachmaninov uitslui-tend de koordelen. Voor elk deel koos hij een authentieke hymne uit de Russisch orthodoxe kerk, die hij op een vrije manier ging behandelen. Net als in de gregori-aanse muziek, volgen deze Russische orthodoxe melodieën duidelijk het ritme van de tekst. Hieruit volgt dat de muziek gekenmerkt wordt door asymmetrische ritmi-sche structuren die zorgen voor een zweverige en muzikale beleving. Rachmaninov onderstreept deze ritmische asymmetrieën door zich niet strikt te houden aan de maatstrepen en de verschillende tempowisselingen. Hij weet tevens een blijvende interesse te houden door te variëren in muzikale structuren. Zo wisselen louter ho-mofone delen (alle stemmen zingen in dezelfde bewegingen) af met erg complexe polyritmische structuren. Sergej Rachmaninov weet bij elk deeltje afzonderlijk een grootste emotionele en uitgepuurde diepgang te waarborgen met een minutieuze aandacht voor de expressie van de tekst.

De compositie is in zijn geheel indrukwekkend, maar toch is het interessant om het vergrootglas te leggen op enkele passages. Het eerste deel start groots doordat het volledige koor in alle pracht en praal zingt over de aanbidding van Christus. In het tweede deel roept een altstem op om de heer te prijzen. Het koor geeft hier-aan gevolg met fragiele engelenstemmen. Let hier zeker – maar eigenlijk over de gehele compositie – op de indrukwekkende lage basstemmen. Het negende deel (Gezegend zijt gij, o heer), dat handelt over de komende opstanding van Christus, is het meest complexe deel van de Vespers. Verschillende partijen staan lijnrecht tegenover elkaar om hun mening te uiten over deze wonderlijke gebeurtenis. Sergej Rachmaninov schrijft voor de stemmen elk een afzonderlijke ritmische partij, waar-door er een erg complex samenspel ontstaat.

7

Het Nederlandse koor Cappella Amsterdam, gerenommeerd voor hun rijkdom aan klankkleuren, staat garant voor een doorleefde uitvoering van Rachmaninovs Ves-pers.

Maarten Sterckx

8

Sergej RachmaninovPriiditje, poklonimsyaAmin’. Priiditye, poklonimsya Tsarevi nashemu Bogu.

Priiditye, poklonimsya i pripadyom Khristu Tsarevi nashemu Bogu. Priiditye, poklonimsya i pripadyom

samomu Khristu Tsarevi i Bogu nashemu. Priiditye, poklonimsya i pripadyom Yemu.

Laat ons aanbidden (Venite adoremus)Amen. Komt, laten wij aanbidden de koning onze God.

Komt laten wij aanbidden en knielen voor Christus Koning onze God.Komt, Laten wij aanbidden en knielen voor Christus

Koning zelf en onze God.Komt, laten wij aanbidden en knielen voor Hem.

Liedteksten

9

Sergej RachmaninovBlagoslovi, dushe moya, GospodaAmin’. Blagoslovi, dushe moya, Gospoda. Blagosloven yesi, Gospodi. Gospodi Bozhe moy, vozvelichilsya yesi zelo. Blagosloven yesi, Gospodi. Vo ispovedaniye i v velelepotu obleklsya yesi.

Blagosloven yesi, Gospodi. Na gorakh stanut vody. Divna dela Tvoya, Gospodi. Posrede gor proydut vodi. Divna dela Tvoya, Gospodi. Vsya premudrostiyu sotvoril yesi.

Slava ti, Gospodi, sotvorivshemu vsya.

Prijs de HeerAmenLoof de Heer, o mijn ziel,U zij geprezen, Heer.Heer, mijn God, de allerhoogste zijt Gij.U zij geprezen, Heer. In het geloof en grote majesteit zijt Gij gekleed.U zij geprezen, Heer. Boven de bergen staan de wateren. Wonderbaarlijk zijn Uw werken, Heer. Dwars door de bergen stromen de wateren.Wonderbaarlijk zijn Uw werken, Heer. Alles hebt Gij in Uw grote wijsheid geschapen, Ere zij U, Heer, die alle dingen geschapen heeft.

10

Gezegend is de mens (Psalm 1: Beatus Vir)Gelukkig de man die niet handelt op raad van verdorvenen, Halleluja.Want de Heer kent de wandel der rechtvaardigen en de weg der verdorvenen zal vernietigd worden, Halleluja.Dient de Heer met vreze, en verheugt U in Hem, Halleluja.Gezegend zijn allen die vertrouwen in Hem, Halleluja.

Verrijs, Heer, red mij, o mijn God, Halleluja.

In de Heer is redding en in Uw mensen is Uw zegening, Halleluja.

Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest, zoals het was in het begin, en nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen, amen, Halleluja.Ere zij U, God, Halleluja.

Sergej RachmaninovBlazhen MuzhIII. Blazhen MuzhBlazhen muzh, izhe ne ide na sovet nechestivykh. Alliluyia. Yako vest’ Gospod’ put’ pravednykh,

i put’ nechestivykh pogibnet. Alliluyia.

Rabotayte Gospodevi so strakhom, i raduytesya Yemu strepetom. Alliluyia. Blazheni vsi nadeyushchiisya nan’. Alliluyia.

Voskresni Gospodi, spasi mya, Bozhe moy. Alliluyia. Gospodne yest spaseniye, i na lyudekh Tvoikh blagosloveniye Tvoye. Alliluyia. Slava Otsu, i Synu, i Svyatomu Dukhu,

i nyne i prisno i vo veki vekov, amin’. Alliluyia.

Slava Tebe, Bozhe. Alliluyia.

11

Sergej RachmaninovSvete tikhiSvete tikhi Svyatyya slavy, bessmertnago, Otsa nebesnago, svyatago blazhennago, Iisuse Khriste! Prishedshe na zapad sontsa, videvshe svet vecherni,

Poyem otsa, Syna, i svyatago Dukha, Boga,

Dostoin yesi vo vsya vremena pet byti glasy prepodobnymi,

Syne Bozhi, zhivot dayay: Temzhe mir Tya slavit.

O stil licht O stil licht van de heilige glorie, van de onsterfelijke hemelse vader van de heilige gezegende Jezus Christus.Die gekomen is bij zonsondergang en het avondlicht gezien heeft.

We bezingen de Vader, de zoon en de heilige geest, GodGij zijt waardig in alle tijden bezongen te worden in stemmen die U waardig zijn, o Zoon van God die leven geeft, daarmee zal de wereld U loven.

12

Nu laat mij gaan (Nunc dimittis)Nu laat Gij, Heer, Uw dienaar gaan in vrede, naar Uw woord.Want mijn ogen hebben Uw heil aanschouwd, dat Gij bereid hebt voor het oog van alle volken, een licht ter verlichting van de heidenen en een glorie voor Uw volk.

Sergej RachmaninovNyne otpushchayeshiNyne otpushchayeshi raba Tvoyego Vladyko,

po glagolu Tvoyemu s mirom; Yako videsta ochi moi spaseniye Tvoye,

yezhe yesi ugotoval pred litsem vsekh lyudey, Svet vo otkroveniye yazykov, I slavu lyudey Tvoikh Izrailya.

13

Sergej RachmaninovBogoroditse DevoBogoroditse Devo, raduysya, blagodatnaya Mariye, Gospod’s toboyu: Blagoslovenna Ty v zhenakh, i blagosloven plod chreva Tvoyego, Yako Spasa rodila yesi dush nashikh.

Ave Maria Maagdelijke Moeder Gods, verheug U, Maria, vol van genade, de Heer is met U.Maagdelijke Moeder Gods, verheug U, verheug U, want de verlossing van onze ziel hebt Gij gebaard.

14

Ere zij God (Gloria, Sestopsalmië)Eer aan God in den hoge en op aarde vrede aan de mensen van goede wil.(Eer!)Heer, open mijn lippen opdat mijn mond Uw heerlijkheid kan verkondigen.

Sergej RachmaninovSlava v vyshnikh Bogu (shestopsalmiye)Slava v vyshnikh Bogu, i na zemli mir, v chelovetsekh blagovoleniye. (Slava!) Gospodi, ustne moi otverzeshi, i usta moya vozvestyat khvalu Tvoyu.

15

Sergej RachmaninovKhvalite imya GospodneKhvalite imya, Gospodne. Alliluyia. Khvalite, rabi, Gospoda. Alliluyia. Blagosloven Gospod’ ot Siona, zhivy vo Ierusalime. Alliluyia. Ispovedaytesya Gospodevi yako blag;

yako v vek milost’ Yego, Alliluyia. Ispovedaytesya Bogu nebesnomu, yako v vek milost’ Yego. Alliluyia.

Prijs de naam van de heer (Laudate nomen Domini)Looft de naam des Heren, Halleluja Looft de Heer, gij dienaren. Halleluja.Geloofd zij de Heer van Sion, die leeft in Jeruzalem. Halleluja.beken u tot de Heer, want hij is goedertieren. want zijn genade is eeuwig. Halleluja.Beken u tot de hemelse God, want eeuwig is zijn goedertierenheid. Halleluja.

16

Gezegend zijn gij, o Heer (Laudate Dominum) (Geloofd zij U, Heer, leer mij Uw rechtvaardigheid.)

De gemeenschap van engelen verwonderde zich, U onder de doden te ontwaren.Gij Verlosser hebt de vesting van de dood vernietigd, en allen uit de hel bevrijd. Geloofd zij U, Heer, leer mij Uw rechtvaardigheid.

Waarom mengt Gij myrrhe met tranen van erbarmen,o volgelingen, sprak de stralende engel vanuit het graf tot de myrrhebrengsters.Zie het graf en begrijp: de Verlosser is uit het graf opgestaan.

(Geloofd zij U, Heer, leer mij Uw rechtvaardigheid.)

Heel vroeg kwamen de myrrhebrengsters wenend naar Uw graf gerend, maar de engel verscheen hen en zei: de tijd van wenen is voorbij,weent niet. Verkondig de wederopstanding aan de apostelen.

(Geloofd zij U, heer, leer mij Uw rechtvaardigheid.)

Sergej RachmaninovBlagosloven yesi Gospodi(Blagosloven yesi, Gospodi, nauchi mya opravdaniyem Tvoim.)

Angel’ ski sobor udivisya,

zrya Tebe v mertvykh vmenivshasya; smertnuyu zhe, Spase, krepost’ razorivsha, i s Soboyu Adama vozdvigsha, i ot ada vsya svobozhdsha. (Blagosloven yesi, Gospodi, nauchi mya opravdaniyem Tvoim.)

“Pochto mira s milostivnymi slezami, “o uchenitsy, rastvoryayete?” blistayasya vo grobe Angel mironositsam veshchashe: “Vidite vy grob, i urazumeyte, “Spas bo voskrese ot groba.”

(Blagosloven yesi, Gospodi, nauchi mya opravdaniyem Tvoim.)

Zelo rano mironositsy techakhu ko grobu Tvoyemu rydayushchyya,no predsta k nim Angel i reche: “Rydaniya vremya presta,“ne plachite, voskreseniye zhe Apostolom rtsyte.”

(Blagosloven yesi, Gospodi, nauchi mya opravdaniyem Tvoim.) Mironositsy zheny , s miry prishedshiya

17

ko grobu Tvoyemu, Spase, rydakhu,

Angel zhe k nim reche, glagolya: “Shto s mertvymi zhivago pomyshlyayete? “Yako Bog bo voskrese ot groba.”

Slava Otsu i Synu i Svyatomu Dukhu,

Poklonimsya Otsu, i Yego Synove, i Svyatomy Dukhu, Svyatey Troitse vo yedinom sushchestve, s serafimi zovushche: Svyat, syvat, syvat, yesi Gospodi.

I nyne, i priso, i vo veki vekov, Amin’.

Zhiznodavtsa rozhdshi, greka, Devo,

Adama, izbavila yesi, Radost’ zhe Yeve v pechali mesto podala yesi:

Padshiya zhe ot zhizni, k sei napravi, iz Tebe voplotivyisya Bog i chelovek.

Alliluyia! Slava Tebe, Bozhe.

De vrouwen die met myrrhe naar Uw graf waren gekomen, Verlosser, weenden, maar de engel sprak tot hen: die u dood waant, leeft. Hij is immers als God opgestaan uit het graf.

Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Laat ons knielen voor de Vader en de Zoon en de Heilige Geest, de Heilige Drieënheid in één wezen.Met de engelen roepen wij: Heilig, heilig, heilig zijt Gij, Heer, in het begin, en nu en altijd en in alle eeuwigheid, amen.

Door de baring van de levenbrenger, o Maagd Maria, hebt Gij Adam van zijn zonden bevrijd.Vreugde hebt Gij Eva geschonken in plaats van droefenis: Degene die uit U geboren is als God en mens heeft hen die uit het leven waren gevallen daarin teruggebracht. Halleluja, halleluja. Ere zij U, God, halleluja, ere zij U, God.

18

Sergej RachmaninovVoskreseniye Khristovo videvsheVoskreseniye Khristovo videvshe,

Poklonimsya Svyatomu Gospodu Iisusu, Yedinomu bezgreshnomu. Krestu Tvoyemu poklanyayemsya Khriste, i svyatoye voskreseniye Tvoye poyem i slavim.

Ty bo yesi Bog nash, razve Tebe inogo ne znayem Imya Tvoye imenuyem,

Priidite, vsi vernii, poklonimsya Svyatomu Khristovu voskreseniyu: Se bo priide Krestom radost’ vsemu miru.

Vsegda blagoslovyashche Gospoda, Poyem voskreseniye Yego: raspyatie bo preterpev, smertiyu smert’ razrushi.

Wederopstandings-hymneDe wederopstanding van Christus hebben wij gezien, laat ons knielen voor de heilige Heer Jezus, de enige die zonder zonden is. Voor Uw kruis knielen wij, Christus, en Uw heilige wederopstanding loven en prijzen wij.

Want U zijt onze God, wij kennen geen ander dan U, Uw naam roepen wij aan.

Komt allen, gelovigen, en knielt voor de heilige wederopstanding van Christus,want met het kruis komt de vreugde over de gehele wereld, vreugde, wij bezingen Zijn wederopstanding, door het verdragen van de Kruisiging heeft Hij de dood met de dood vernietigd.

19

Sergej RachmaninovVelichit dusha moya GospodaVelichit dusha moya Gospoda, i vozradovasya dukh moy o Boze Spase moyem. (Chestneyshuyu kheruvim i slavneyshuyu bez sravneniya serafim,

bez istleniya Boga Slova rozhdshuyu, sushchuyu Bogoroditsu Tya velichayem.) Yako prizre na smireniye raby Svoyeya,

se bo ot nyne ublazhat mya vsi rodi.

(Chestneyshuyu kheruvim i slavneyshuyu bez sravneniya serafim,

bez istleniya Boga Slova rozhdshuyu, sushchuyu Bogoroditsu Tya velichayem.) Yako sotvori mne velichiye Sil’ny,

i svyato imya Yego; I milost’ Yego v rody rodov boyashchymsya Yego.(Chestneyshuyu kheruvim i slavneyshuyu bez sravneniya serafim,

bez istleniya Boga Slova rozhdshuyu, sushchuyu Bogoroditsu Tya velichayem.)

Nizlozhi sil’nyya so prestol, i vosnese smirennyya; Alchushchiya ispolni blag,

Magnificat Mijn ziel verheft de Heer en verblijd is mijn geest in God mijn heil. (Eerbaarder dan de cherubijnen en onvergelijkbaar glorievoller dan de serafijnen, hebt Gij onbevlekt het woord Gods gebaard.Ware Moeder Gods, U verheffen wij. )Omdat Hij neerzag op de nederigheid van Zijn dienstmaagd, want zie vanaf heden zullen alle geslachten mij zalig prijzen.(Eerbaarder dan de cherubijnen, onvergelijkbaar glorievoller dan de serafijnen,hebt Gij onbevlekt het woord Gods gebaard.Ware Moeder Gods, U verheffen wij.)Want Hij die machtig is heeft grote dingen aan mij gedaanen heilig is Zijn naam, en Zijn barmhartigheid is van geslacht tot geslacht voor allen die Hem vrezen.(Eerbaarder dan de cherubijnen, onvergelijkbaar glorievoller dan de serafijnen, hebt Gij onbevlekt het woord Gods gebaard, ware Moeder Gods, U verheffen wij.)

Machtigen heeft Hij van de troon

20

i bogatyashchiyasya otpusti tshchi.

(Chestneyshuyu kheruvim i slavneyshuyu bez sravneniya serafim,

bez istleniya Boga Slova rozhdshuyu, sushchuyu Bogoroditsu Tya velichayem.) Vospriyat Izrailya otroka svoyego,

pomyanuti milosti, Yakozhe glagola ko otsem nashim, Avraamu

i semeni yego, dazhe do veka. (Chestneyshuyu kheruvim i slavneyshuyu bez sravneniya serafim,

bez istleniya Boga Slova rozhdshuyu, sushchuyu Bogoroditsu Tya velichayem.)

gestoten en nederigen heeft Hij verheven, hongerigen heeft Hij met goederen overladen en rijken heeft Hij zonder iets weggezonden.(Eerbaarder dan de cherubijnen, onvergelijkbaar glorievoller dan de serafijnen, hebt Gij onbevlekt het woord Gods gebaard, ware Moeder Gods, U verheffen wij.)Hij heeft Israël, Zijn dienstknecht, tot Zich genomen, Zijn barmhartigheid indachtig,zoals Hij gesproken had tot onze vaderen, voor Abraham en zijn nageslacht in eeuwigheid.(Eerbaarder dan de cherubijnen, onvergelijkbaar glorievoller dan de serafijnen, hebt Gij onbevlekt het woord Gods gebaard, ware Moeder Gods, U verheffen wij.)

21

Sergej RachmaninovVelikoye slavosloviyeSlava v vyshnikh Bogu, i na zemli mir, v chelovetsekh blagovoleniye.

Khvalim Tya, blagoslovim Tya, klanyayemtisya, slavoslovim Tya, blagodarim Tya velikiya radi slavy Tvoyeya.

Gospodi Tsaryu nebesny, Bozhe Otche, Vsederzhitelyu, Gospodi Syne Yedinorodny, Iisuse Khriste,

i Svyaty Dushe. Gospodi Bozhe, Agnche Bozhi, Syne Otech’, vzemlyai grekh mira, pomiluy nas; vzemlyai grekhi mira, priimi molitvu nashu. Sedyai odesnuyu Otsa, pomiluy nas. Yako Ty yesi, yedin svyat, Ty yesi yedin Gospod’, Iisus Khristos v slavu Boga Otsa. Amin’.

Na vsyak den’ blagoslovlyu Tya, i voskhvalyu imya Tya, vo veki i v vek veka.

Spodobi, Gospodi, v den’ sey

De grote lofprijzing (Gloria) Ere zij God in den hogeen op aarde vrede in de mensen van goede wil. Wij loven U. Wij zegenen U. Wij aanbidden U. Wij verheerlijken U. Wij brengen U dank voor Uw grote heerlijkheid. Heer, God, hemelse Koning, almachtige vader, Heer eniggeboren Zoon, Heer, Jezus Christus en de Heilige Geest, Heer God, lam Gods, Zoon van de Vader, die de zonden van de wereld wegneemt, ontferm U over ons, verhoor ons smeken.Gij die zit aan de rechterhand van de Vader, ontferm U over ons.Want Gij alleen zijt heilig, Gij alleen de Heer, Jezus Christus, in de heerlijkheid van God de Vader, Amen.

Elke dag zal ik U zegenen en Uw naam verheerlijken in alle eeuwigheid.

Verwaardig U, Heer, op deze dag ons voor zonden te behoeden.

22

bez grekha sokhranitisya nam. Blagosloven yesi, Gospodi, Bozhe, Otets nashikh, i khval’no i proslavleno imya Tvoye vo veki, amin’.

Budi, Gospodi, milost’ Tvoya na nas, Yakozhe upovakhom na Tya.

Pomiluy mya. Blagosloven yesi, Gospodi, nauchi mya opravdaniyem Tvoim.Istseli dushu moyu. Blagosloven yesi, Gospodi, nauchi mya opravdaniyem Tvoim.K Tebe pribegokh. Blagosloven yesi, Gospodi, nauchi mya opravdaniyem Tvoim.

Gospodi, pribezhishche byl yesi nam v rod i v rod. Az rekh: Gospodi, pomiluy mya, istseli dushu moyu, yako sogreshikh Tebe, nauchi mya tvoriti volyu Tvoyu, yako Ty yesi Bog moy, yako u Tebe istochnik zhivota, vo svete Tvoyem uzrim svet: Probavi milost’ Tvoyu vedushchim Tya.

Svyaty Bozhe, svyaty krepki, svyaty bessmertny, pomiluy nas. Slava Otsu i Synu i Svyatomu Dukhu,

i nyne i prisno, i vo veki vekov, amin’.

Svyaty bessmertny, pomiluy nas; Svyaty Bozhe, svyaty krepki,svyaty bessmertny pomiluy nas.

Wees gezegend, Heer, God onze Vader, en geloofd en geprezen zij Uw naam in alle eeuwigheid, amen.

Heer, laat Uw genade over ons zijn want op U vertrouwen wij.

Erbarm U over mij, wees gezegend, Heer, leer mij Uw rechtvaardigheid. Genees mijn ziel. wees gezegend, Heer, leer mij Uw rechtvaardigheid. Tot U heb ik mijn toevlucht gezocht.wees gezegend, Heer, leer mij Uw rechtvaardigheid.

Heer, U bent een veilige haven geweest voor ons en onze familie. Ik heb gezegd: Heer, erbarm U over mij, genees mijn ziel, ik heb tegen U gezondigd, leer mij Uw wil te doen, want U bent mijn God, en in U is de bron van alle leven, in Uw licht zullen wij het licht zien. Schenk Uw goedertierenheid aan hen die U kennen. Heilige God, heilige Sterke, heilige Onsterfelijke, erbarm U over ons. Eer aan de vader en de Zoon en de Heilige Geest, in het begin en nu en altijd en in alle eeuwigheid, amen.Heilige Onsterfelijke, erbarm U over ons.Heilige God, heilige, machtige,Heilige, onsterfelijke, erbarm U over ons.

23

Hymne: Vandaag is de verlosser gekomenHeden is de dag van verlossing voor de wereld!Laat ons zingen voor Hem die uit het graf is opgestaan en waarin ons leven een aanvang neemt, voor Hem die de dood heeft vernietigd met de dood, en de overwinning en grote genade aan ons schonk.

Sergej RachmaninovTropar: Dnes spaseniyeDnes’ spaseniye miru byst’,

poyem voskresshemu iz groba,

i nachal’niku zhizni nasheya; razrushiv bo smertiyu smert’,

pobedu dade nam i veliyu milost’.

24

Hymne: opgestaan uit het graf Uit het graf zijt Gij opgestaan en de boeien van de hel hebt Gij verbroken, en de veroordeling tot de dood vernietigd, o Heer. Alle mensen hebt Gij bevrijd uit de netten van de vijand, door aan de apostelen te verschijnen.U hebt ze uitgezonden om U te verkondigen en daarmee schonk U Uw vrede,o enig Goedertierene!

Sergej RachmaninovTropar: Woskrjes iz grobaVoskres iz groba, i uzy rasterzal yesi ada: razrushil yesi osuzhdeniye smerti, Gospodi, vsya ot setey vraga izbavivy.

Yavivy zhe sebe apostolom Tvoim, poslal yesi na propoved’, i temi mir Tvoy podal yesi vselenney, Yedine mnogo milostive.

25

Hymne: Aan de moeder van GodStrijdbare aanvoerster en overwinnaar, want Gij zijt bevrijd van alle kwaad; dankbaar zingen wij voor U, Uw dienares, o Moeder Gods.Want Gij bezit onoverwinnelijke macht, bevrijd ons van al onze smarten,en wij roepen U toe, verheug U, ongehuwde bruid!

Sergej RachmaninovTropar: Vzbrannoy voyevodeVzbrannoy voyevode pobeditel’naya, yako izbavl’shesya ot zlykh, blagodarstvennaya vospisuyem Ti rabi Tvoi, bogoroditse! No yako imushchaya derzhavu nepobedimuyu, ot vsyakikh nas bed svobodi, da zovyom Ti: raduysya nevesto nenevestnaya!

26

BiografieënCappella Amsterdam

Met een rijkdom aan stemkleuren bereikt kamerkoor Cappella Amsterdam zijn specifieke homogene klank. Sinds 1990 staat het koor onder artistieke leiding van chef-dirigent Daniel Reuss.

Vanaf de oprichting in 1970 door Jan Boeke vormt de liefde voor muziek de leidraad voor Cappella Amsterdam. Om elke compositie te laten spreken, heeft het koor zich zowel op moderne als op oude, authentieke zangtechnieken toe-gelegd. De nadruk in het repertoire ligt op die twee uitersten: oude meesters en moderne muziek. Speciale aandacht schenkt het koor aan werken van Nederlandse componisten, van Sweelinck tot Andriessen en Ton de Leeuw, en werkt samen met Nederlandse en internationale topensembles en -orkesten, zoals het Orkest van de Achttiende Eeuw en Asko|Schönberg.

Bij harmonia mundi verschijnen vrijwel jaarlijks cd’s van het kamerkoor. De cd met koorwerken van Leoš Janácek (2012) is bekroond met de Edison Klassiek 2013. In 2014 zijn twee cd’s uitgebracht. De eerste cd Stabat Mater van Francis Poulenc (maart) heeft recent de CHOC de l’annee 2014 gekregen; de tweede cd (septem-ber) Warum ist das Licht gegeben dem Mühseligen? met bijzondere koorwerken van Johannes Brahms heeft in februari de Preis der deutchen Schallplattenkritik gekregen. Daniel Reuss

Daniel Reuss (1961) studeerde koordirectie aan het Rotterdams Conservatorium bij Barend Schuurman. In 1990 volgde hij Jan Boeke op als artistiek leider en chef-dirigent van Cappella Amsterdam, dat de afgelopen jaren is uitgegroeid tot een vooraanstaand kamerkoor in Europa. Van 2003 tot 2006 was Reuss eveneens chef-dirigent van het RIAS Kammerchor in Berlijn. Onder zijn leiding bracht dit koor cd’s uit met werken van Martin, Händel en Stravinsky, welke werden onderscheiden met belangrijke Europese prijzen. Van 2008 tot 2013 was hij tevens chef-dirigent van het Ests Philharmonisch Kamerkoor, die hij ook samenbracht met Cappella Amster-dam op een cd met Golgotha van Frank Martin, een uitgave die voor een Grammy Award werd genomineerd. Reuss werkt geregeld met vooraanstaande ensembles en orkesten in heel Europa, zoals de Akademie für Alte Musik Berlin, musikFabrik, Vocal Consort Berlin en het Rotterdams Philharmonisch Orkest.

27

Sint-Romboutskathedraal

De Sint-Romboutskathedraal werd in de dertiende eeuw gebouwd en is de hoofdkerk van het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Ze is van meet af aan groter en indrukwekkender dan alle andere parochiekerken. De kerk groeide uit tot één van de blikvangers van de stad Mechelen. De binnenkant van de kathedraal is adem-benemend. Je kan er het schilderij ‘Christus aan het kruis’ van Antoon van Dyck bewonderen, net zoals andere werken van onder meer Michel Coxcie, Gaspard de Crayer en Abraham Janssens. Het pronkstuk in de kerk is het hoofdaltaar van Lucas Faydherbe uit 1665.

28

Togethereveryone achieves more.Op momenten dat er niets fout mag gaan, moet u blindelings kunnen vertrouwen op uw audiovisuele partner. Ervaren professionals die uw wensen en verwachtingen omzetten in een excellente service, waar en wanneer u dat wilt. Auvicom Group verkoopt en verhuurt audiovisueel en presentatiemateriaal om van uw event een onvervalst succes te maken. Koppel daar de flexibele assistentie van onze gespecialiseerde technici aan en slaap vanaf nu op beide oren.

Dacht u dat de perfecte AV-partner niet bestond? Iedereen kan zich natuurlijk vergissen...

suikerkaai 40d /// Industriezone 3a1500 halle /// +32 2 380 10 44

info@auvicom.be /// www.auvicom.be

check out our new website!

29

Park

eer

voo

rdel

ig e

n v

eilig

in

onze

indi

go

park

ings

!Ko

mt

u s

hop

pen

of

moe

t u

in

de b

uu

rt z

ijn?

Zet

je w

agen

dan

zek

er b

ij on

s!

Abon

nem

ente

nfo

rmu

les

voo

r

dagdagel

ijks

park

eren

ook

mog

elijk

.

Voo

r m

eer

info

:

park

ings.

mec

hel

en.b

e@gro

up-i

ndig

o.co

m

be.

park

indig

o.co

m

Begijnenstraat

Scha

alst

raat

Lang

e Sc

hips

traa

t

Bote

rmar

ktBruul

Bruul

Kort

e Sc

hips

traa

t

Zout

wer

f

Leermarkt

Ijzerenleen Ijze

renleen

Vis. N

auw

stra

at

Borz

est

raat

Blau

who

ndst

raat

KorenmarktGuld

enstr

aat

Kon. Astridlaan

Kon. Astri

dlaan

Nieuwe K

apuc

ijnen

straa

t

Groenstr

aat

Veke

stra

at

Van

Bene

denl

aan

Auweg

emva

art

Stuive

nber

gvaa

rt

Vaart

dijk

Schu

tter

sves

tSc

hutt

ersv

est

Louiz

astraa

t

Louizastra

at

Lang

e Ni

euw

stra

at

Lang

e N

ieuw

stra

at

Velu

wes

traa

t

Kort

e Pe

nnin

cstr

aat

Hoogstraat

Moe

nsst

raat

Mils

ens

traa

t

Onze

-Liev

e-Vr

ouwes

traat

Adeg

emst

raat

De Langhestraat

Lange Pennincstraat

Sint-J

acob

stra

at

N1

N1

N1

Zieke

liede

nstra

at

Poelstraat

Lange Heistraat

Sint

-Jan

stra

at

Melaan

Grot

e M

arkt

Sint

-

Ro

mbo

utsk

erkh

of

Oud

e Be

ggaa

rden

stra

at

Schoutetst

raat

Mi n

derb

roed

ersg

ang

Sint-K

atel

ijnes

traat

Scho

olst

raat

Drabstraat

Hal

lest

raat

Stad

hui

s

Kru

idtu

in

Kar

mel

iete

ntui

n

Dijl

e

Onder-den-Tore

n

Paard

enstr

aatje

Bergstr

aat

Keiz

erst

raat

Beffe

rstra

at

Vark

enss

traat

Leeg

hei d

Frederik

de Mer

od

estra

at

Biest

Bleekstra

at

Blokstraa

t

Gere

chts

traa

t Vo

ocht

stra

at

Rik Woutersstraat

Zwartzu

stersb

erg

Zwartzustersvest

Frans Halsvest

Veem

arkt

Plan

kstra

at

Conv

entst

raat

Adeg

emstr

aat

Kaar

dens

traa

t

Tessestraat

Nonnenstraat

Hovius

straa

t

OlivetenvestOlivetenvest

Kattenberg

Ravenbergstraat

Vrou

w van

Mec

helen

straa

t

Guido Gezellelaan

Dijle

DijleTh

ab

orstr

aat

Het V

eer

Nieuwe Beg

gaar

dens

traat

Arm

e-Cl

aren

stra

at

Dobbelhuizen

Tiche

lrij

Kort

e H

eist

raat

Keer

berg

stra

at

Kraan

straa

t

noorK taarts

‘t Pl

ein

Onze

-Lie

ve-V

rouw

estr

aat

Oude Brusselsestraat

Lange Schipstr

aat

Vijfhoek

Han

swijk

stra

at

Hend

rik S

peec

qves

t

Hend

rik S

peec

qves

t

Ragh

enop

lein

Zandpoortvest

Haze

stra

atLa

nge

Ridd

erst

raat

Kape

lstra

at

Korte Ridderstraat

Blaa

sbal

gstra

atM

eysb

rug

Augustijnenstraat

Het

Vlie

tje

Zaks

traa

tLang

e He

ergr

acht

Kanu

nnik

de

Deck

erst

raat

Winketka

ai

Haverwerf

Lekk

erni

jstr

aatje

Goswin de Stassartstraat

Dijle

Sint

-Ro

mbo

utsk

athe

draa

l

VEE

MA

RKT

KA

TH

EDR

AA

L

CEN

TER

PAR

KIN

G

HO

OG

STR

AA

T

GR

OT

E M

AR

KT

30

2,1 – 7,6 L/100 KM I 49 – 176 G CO2/KM (NEDC correlated)

Milieu-informatie KB 19/03/2004: www.volvocars.be. Afgebeeld model ter illustratie.

Antwerpsesteenweg 271 2800 MechelenTel 015 29 25 25

Puursesteenweg 380 2880 Bornem

Tel 03 890 00 54

Sint Jozefstraat 122840 Rumst

Tel 013 880 55 53

31

ARCO IS UW GDPR PARTNER

Arco streeft de GDPR richtlijnen na binnen onze Document Management en Workflow Management oplossingen bij al onze klanten.

Wij kunnen de bestaande situatie m.b.t. het in regel zijn met de GDPR-wetgeving beoordelen en de gewenste situatie vastleggen samen met de klant.

Een stappenplan naar de gewenste situatie met concrete acties is het resultaat van deze dienstverlening.

Hiervoor worden de volgende elementen binnen de GDPR-wetgeving nagestreefd:

• Rechtmatige, behoorlijke en transparante verwerking van de gegevens

• Juistheid van verwerking• Integriteit en vertrouwelijkheid• Welbepaald doeleinde bepalen• Minimale gegevensverwerking verzekeren• Beperkte bewaartermijn instellen• Recht om vergeten te worden aantonen• …

Interesse? www.arco.be

32

Klara. Blijf verwonderd.

EXPERIMENT/BEELDENDEKUNST/THEATER/JAZZ/ACTU KLASSIEKE MUZIEK/POËZIE/KUNST/THEATER/JAZZ/ACTU KLASSIEKE MUZIEK/POËZIE/KUNST/THEATER/JAZZ/ACTU

DESIGN/FOTOGRAFIE/DANS/OUDE MUZIEK/LITERATUUR/OPERA/ARCHITECTUUR/AFILOSOFIE/FILMMUZIEK/IGESCHIEDENIS/ERFGOED/GRAHEDENDAAGSE MUZIEK/FESTI POLITIEK/ECONOMIE/WORLD

PERFORMANCE/SOCIOLOGIE/ CHANSONS/ SOUNDSCAPE

33

MUSEUM HOF VAN BUSLEYDEN MECHELEN

15122018>1252019

It almost seemed a lily Berlinde De Bruyckere

34

COLOFON

ORGANISATIE

Dr. Jelle DierickxdirecteurMichaela Defevermarketing & PRLoes HabrakenproductieIngken Grossezakelijk medewerkerJasmine SwinnenstagiaireMarijke Tielemans - De BollestagiaireXi-an Princenstagiaire

PROGRAMMABOEK

Jelle DierickxMichaela DefeverLoes HabrakenXi-an Princen

RAAD VAN BESTUUR

Marc De Geytervoorzitter Kris Vreysondervoorzitter Ludo Koolssecretaris Greet De Clerck Bart De Nijn François Mylle Annemarie Peeters Michel Oliebos Annick Schramme Björn Siffer

ALGEMENE VERGADRING

Michel Vanholder (voorzitter), Eddy Brouwers, Rogier Chorus, Constant Demeester, Heidi De Nijn, Marie-Louise Grouwet-Vervliet, Jeroen Martens, Frank Nobels, Tom Van den Eynde, Raymond Vanderwaeren, Nicole Van Dessel

GRAFISCH ONTWERP

EN CAMPAGNEBEELDEN

www.emilielauwers.be

WETTELIJK DEPOT: D/2016/0180/37

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestem-ming van de uitgever. Programma onder voorbehoud van wijzigingen. Het is niet toegelaten beeld-of geluidsop-namen te maken tijdens de concerten zonder expliciete toelating van de directie van het Festival van Vlaanderen Mechelen/Kempen.

CONTACT

Festival van Vlaanderen MechelenZoutwerf 5, 2800 MechelenT +32 (0)15 26 23 41mechelen@festival.be

www.lunalia.be

35

SUBSIDIENTEN

SPONSORS PARTNERS

EUROPEAN FESTIVAL ASSOCIATION

Het Festival van Vlaanderen Mechelen maakt deel uit van de koepel Festival van Vlaanderen en is lid van de European Festival Association en de International Society for Contemporary Music.

36