Factsheet Taal VO

Volg het spoor… dat er als volgt uit kan zien:

Heleen StratingExpertisecentrum Nederlandsh.strating@expertisecentrumnederlands.nl

Domeinspecifiek

Opleiding/kennis

Domeinover schrijdend

Doelen TAAL IN HETVO

Niveau: domeinspecifiekDOMEINSPECIFIEK

Leesonderwijs Mondelinge taalvaardigheid

Schrijfonderwijs Literatuuronderwijs

Taalbeschouwing Woordenschat

Domein: leesonderwijsLEESONDERWIJS

Technisch lezen Strategieën

Begrijpend en studerend lezen Woordkennis

Kennis van de wereld

Onderdeel: Strategieën

Wat speelt in het veldWat speelt bij onderzoekers

Wat speelt in het veldWat zijn mogelijke strategieën?Voor leerlingen in alle sectoren?Welke zijn effectief?Bij alle vakken???!Welk materiaal/methode inzetten?…

Wat speelt bij onderzoekersIs inzet van strategieën wel effectief?Welke dan?Hoeveel?Met welke interventie van docent?Bij Nederlands of bij alle vakken?Hoe dan, bij alle vakken?…

Fragment reviewtekst(2) Op basis van beschikbaar onderzoek komen de samenstellers van ’Improving Adolescent Literacy: Effective Classroom and Intervention Practices’ tot de vijf volgende aanbevelingen:

1. Er is sterk bewijs om aandacht te besteden aan woordenschat;2. Er is sterk bewijs voor onderwijs in leesstrategieën;3. Er bestaat gemiddeld bewijs voor aandacht voor discussies over de inhoud en interpretatie van teksten;4. Voor het versterken van de motivatie voor lezen en het creëren van betrokkenheid bij lezen bestaat gemiddeld bewijs;5. Er bestaat sterk bewijs voor intensieve en geïndividualiseerde interventies voor zwakke lezers die geboden worden door getrainde specialisten.

De onderzoekers geven m.b.t. 2 ook aan, dat het niet de leesstrategie is die het verschil voor leerlingen maakt, maar veel eerder het actief participeren van de leerling tijdens het begrijpend lezen het verschil maakt. Krachtige leesstrategieën zijn vooral:

1- Vragen stellen en vragen beantwoorden;2- Samenvatten;3- Het gebruik maken van grafische organizers. Bijv. een web of een schema van de inhoud maken.

Domein: leesonderwijsLEESONDERWIJS

Technisch lezen Strategieën

Begrijpend en studerend lezen Woordkennis

Kennis van de wereld

Ad 1: brede schetsBegrijpend lezen: wat weten we?In de afgelopen decennia is er veel onderzoek gedaan naar leesvaardigheid in het onderwijs. De

kennis die hierbij is opgedaan kan bijdragen aan het verbeteren van de leesprestaties van leerlingen. Dit artikel bespreekt eerst de stand van zaken ten aanzien van de leesvaardigheid van de Nederlandse leerlingen en geeft vervolgens een overzicht van de resultaten en conclusies uit de belangrijkste onderzoeken naar factoren die van invloed zijn op het tekstbegrip. Deze onderzoeken zijn grofweg te verdelen in vier categorieën:

1. Leeshouding, motivatie en de mate waarin leerlingen thuis lezen2. Woordenschat3. Leesstrategieën 4. Tekstkenmerken

Technisch lezen en het lezen van literatuur wordt alleen besproken in relatie tot begrijpend lezen. Ook de relatie tussen schrijven en lezen is onderzocht en veelbelovend, maar valt buiten dit overzicht. Onderzoek naar de relatie van tekstbegrip voor Nederlands voor het leren van Engels hebben we eveneens niet meegenomen. De relatie tussen begrijpend lezen en nieuwe media, met koppelingen naar beeld en links en met andere tekstkenmerken wordt ook niet beschreven, omdat relevant onderzoek nog niet beschikbaar is.

<…>

Ad 2: leeslijstOverzicht recente Nederlandse wetenschappelijke literatuur begrijpend lezen,

gericht op VO1) Bimmel, Peter (1999). Training en transfer van leesstrategieën: training in de

moedertaal en transfer naar een vreemde taal. Een effectstudie bij leerlingen uit het voortgezet onderwijs (proefschrift). Utrecht: Universiteit Utrecht.Vindplaats

Dit proefschrift is niet digitaal beschikbaar. Wij hebben ons gebaseerd op een bespreking van dit onderzoek in het overzicht van Bonset en Braaksma.

2) Bimmel, P. & Van Schooten, E. (2000). Strategische leeshandelingen en vaardigheid in het begrijpend lezen. Pedagogische Studiën 5, 365-377. Vindplaats

Te lezen op: digbijzcoll.library.uu.nl 3) Bonset, H. & Braaksma, M. (2008). Het schoolvak Nederlands opnieuw onderzocht:

Een inventarisatie van onderzoek van 1997 tot 2007. Enschede: SLO. Vindplaats

Download: www.slo.nl en op: http://www.lezen.nl/files.php?file_id=192

<…>

Ad 3: samenvatting per publicatie:<…> Ad 8) Over het tekstbegrip van studieboekteksten op het vmboJ. LandIn dit onderzoek werden 600 vmbo-leerlingen betrokken bij een

experimenteel onderzoek naar de invloed van de stijl en structuur op het tekstbegrip en de tekstwaardering van studieboekteksten.

Tekstbegrip is in dit onderzoek gemeten door het maken van meerkeuzevragen en daarnaast het invullen van schema's, tabellen en sorteertaken.

De instrumenten waren acht teksten die in vier versies beschikbaar waren. De teksten verschilden in structuur (coherent versus gefragmenteerd) en in stijl (afstandelijk versus identificerend). Iedere leerling las vier verschillende teksten in verschillende versies.

Het tekstbegrip steeg bij de coherente tekstversies. Ook de vragen bij de afstandelijke teksten werden beter beantwoord dan bij de identificerende teksten. Identificerende teksten werden echter hoger gewaardeerd.

<…>

Ad 4: overdraagbare didactische principes

Praktische implicaties/toepasbaarheidsinformatiePeer-assisted learning heeft een duidelijk effect op het lezen van

zwakke lezers in het voortgezet onderwijs.1. Het is van belang dat scholen beleid maken m.b.t. de

invoering van de succesvolle PAL-aanpak;2. Vervolgens is het gewenst dat de docenten

geprofessionaliseerd worden om hiermee effectief te kunnen werken;

3. Tot slot is het van belang dat bij het werken met de PAL-aanpak regelmatig wordt nagegaan met leestoetsen of zwakke lezers hierdoor ook daadwerkelijk beter gaan lezen.