Facilities Management Technologie in de zorg - …...rig overleg met de provincie hebben we voor de...

2017 |8/9GEZONDHEIDSZORG

f a c i l i t i e s , ( m e d i s c h e ) t e c h n o l o g i e e n w e t e n s c h a p i n d e z o r gw w w. f m t g e z o n d h e i d s z o r g . n l

Circulair denkende nieuwe norm case-mix informatie

draagt bij aan betere ziekenhuiszorgprotonen-

therapiekrijgt voet aan de grond

Medische gegevens vanuit ambulance naar SEH martini ziekenhuis

het nieuwe amphia:duurzaam,

patiëntgericht en flexibel

FMT DOCde nieuwe

ok & CSA

extra:

E D I T O R I A L

Binnenkort bezoeken weer duizenden mensen uit alle windstreken Düsseldorf. Niet, zoals ik dat onlangs ook deed, om nog een keer de Rolling Stones te zien optre-den, maar om een overzicht te krijgen van de laatste stand van zaken op allerlei gebied betreffende de zorg-sector. Van 13 tot 16 november vindt in Düsseldorf de Medica plaats.Uiteraard bezoekt ook de redactie van FMT Gezond-heidszorg deze beurs om weer helemaal op de hoogte te zijn.

Over medische high tech gesproken; in deze editie maakt u voor het eerst kennis met een “FMT DOC”. In deze uitgebreide special gaan we uitvoerig in op de ontwikke-lingen van, en voorzieningen binnen, OK’s en CSA’s. De kwaliteit die we in Nederland realiseren in deze complexe ziekenhuisafdelingen is illustratief voor de hoogstaande kwaliteit van onze zorg in het algemeen. Iets waar we trots op mogen zijn.

Hoe anders is dat in Venezuela, ooit een van de rijkste landen in Latijns-Amerika. Treurigmakend is het artikel dat ik onlangs las in de Groene Amsterdammer over een universitaire stagiaire in een Venezolaans ziekenhuis. Op de vraag wat Kasusi Herrera had geleerd antwoordde ze; improviseren. Door het economische wanbeleid van de regering beschikken de medewerkers van het Hospital Universitario in Maracaibo nauwelijks over medicijnen en medische hulpmiddelen en voorzieningen. Vaak is er ook geen water en elektriciteit. Wat leven we dan toch in geweldig fijn deel van de wereld. Volgende week kan ik in Düsseldorf weer allerlei innovaties bewonderen.Veel van die innovaties zullen we gedurende de kabinets-periode van Rutte III in de zorg kunnen terugzien.

Cor van Litsenburg,Hoofdredacteur.

rolling stones, medica, ok’s en venezuela

FMT GEZONDHEIDSZORG 3

Van 13 tot 16 november vindt in Düsseldorf de Medica plaats (foto: Messe Düsseldorf/ctillman).

FMT Gezondheidszorg is een uitgave van:Van Litsenburg BVEendenven 145646 JN EindhovenT +31 (0) 06 53 310 657E [email protected] www.fmtgezondheidszorg.nl

Volg FMT Gezondheidszorg op Twitter: @FMTzorg

FMT Gezondheidszorg wordt gemaakt met medewerking van o.a. NEN, Nictiz, TU/e, Hogeschool Arnhem en Nijme-gen, Taskforce Healthcare, IHE en KIVI.

FMT Gezondheidszorg verschijnt 10x per jaar.

Uitgever: Cor van Litsenburg

Eindredactie:Wim van Gurp

FMT komt tot stand met redactionele medewerking van: Ir. René Drost NAMCO, W. (Wim) van Gurp, H. (Henk-Jan) Hoekjen, prof. dr. ir. J (Jos) Lichtenberg, Prof. dr. ir. M. (Masi) Mohammadi, drs. F (Floor) Scholten, W. (Wilma) Schreiber, G. (Gerrit) Tenkink, F. (Frank) van Wijck, B. (Betty) Rombout, H. (Herman) Jansen, A. (Alex) van Geldrop, R. (Regien) Wiggers (NICTIZ), L. (Laura) van Lith (Zorg Brand-veilig), M. (Martin) van Rooij, D. (Dietske) van der Brugge, ir M. (Maurice) Dominicus, Renee van Litsenburg.

Fotografie: Peter Bouritius. e.a.

Vormgeving: Peter Bouritius

Advertenties:T +31 (0)513 68 48 08E: [email protected]

Druk: Scholma Druk

ISSN 1873 - 8877

Abonnementen:Nederland: e 125,00België e 125,00Buiten Europese Unie: e 169,50Losse nummers e 15,95Tarieven zijn excl. BTWKijk op: fmtgezondheidszorg.nl

Een abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Een abonnement wordt automatisch verlengd, tenzij ten-minste een maand voor het einde van de abonnementsperi-ode schriftelijk wordt opgezegd.

Coverfoto: Bouwactiviteiten bij het nieuwe Amphia, Breda.

Disclaimer:Van Litsenburg BV heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. Van Litsenburg BV en haar auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de gegevens. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave.

colofon

FMT GEZONDHEIDSZORG4 FMT GEZONDHEIDSZORG4

in DEzE uiTgAvE

10 protonentherapie krijgt voet aan de grond.

bestralen met protonen

06 Het nieuwe Amphia:duurzaam, patiëntgericht en flexibel.

nieuwbouw in de zorg

13 Innovatief bouwen aan een kluit beton.

nieuwbouw protonencentrum Groningen

16 “We moeten voorkomen dat dit ziekenuis uitvalt.”

de zorg brandveilig

18 We kunnen nu veel beter anticiperen op de situatie van de patiënt.

ambulancezorg groningen

20 Case-mix informatie draagt bij aan betere en goedkopere ziekenhuiszorg.

case-mix informatie

24 ‘Samen’ is het sleutelwoord bij nieuw OK-complex St Jansdal.

fmt doc: de nieuwe ok & CSA:

10protonentherapiekrijgt voet aan de grond

24nieuw ok-complexst jansdal

28 Nieuwe CSA/CSR VieCuri: Flinke verbetering van bedrijfsproces.


30 Sweegers en de Bruijn over CSA/CSR VieCuri: ‘Het is een afdeling waar het ziekenhuis met recht trots op mag zijn’



TDVTDV

35 Continuering patiëntenstroom tijdens renovatie.


32 Een OK kan alleen goed functioneren als het hele operatiecentrum klopt.


36 Toekomstvisie: Circulair denken is de nieuwe norm.


38 Heeft het plenum zijn langste tijd gehad?


40 Zorgeloos bouwen zonder compromissen.


64 Harwig: installateur met meerwaarde.

installatietechniek

42 System integration zorgt voor toekomstbestendigheid OK-complex.


66 Ondersteunende technologie: Sluitstuk of prioriteit?

column zuyd hogeschool

44

67

De kracht van Sterilisatie Vereniging Nederland : Kennis delen door de hele keten.

Bedrijfsgegevens van bedrijven uit de branche.


bedrijvenindex

onze partners

70 Advertentie-index en info over FMT Gezondheidszorg.

advertentie-index

49 Transitie van ok-complexen naar centrale spil.


52 CSA VieCuri Medisch Centrum.fmt doc: de nieuwe ok & CSA:

54 OK-complex Máxima Medisch Centrum.fmt doc: de nieuwe ok & CSA:

56 Nieuwe CSA Maastricht UMC+ : Geoliede nieuwbouw door korte lijnen.


60 Dräger en Itannex koppelen BIM en virtual reality aan OK’s.


62 SAUTER Clean Room Monitoring Solution; het unieke monitoringsysteem.


63 Totaalbeheer van techniek voor optimale patiëntveiligheid.


FMT GEZONDHEIDSZORG6


de regio Breda, wordt in de nieuwbouw ook

hoogwaardige topklinische en topreferente zorg

voor het gehele adherentiegebied gehuisvest.

Duurzame beDrijfsvoeringHet nieuwe ziekenhuis kent een duurzame be-

drijfsvoering (BREEAM very good). Amphia

ondertekende met de gemeente Breda een Green

Deal die inhoudt dat er zuinig en slim wordt

omgegaan met energie, water, voedsel, afval en

medicijnen. Er wordt een warmte-koude-opslag

(WKO) gerealiseerd. Mede daardoor vermindert

de CO2-uitstoot met 80%. Van Vliet: ‘Na uitvoe-

rig overleg met de provincie hebben we voor de

WKO-installatie tot 100 meter diep mogen

boren. Gebruikelijk is 80 meter in deze provin-

cie, maar we betwijfelden of die diepte voor ons

voldoende zou zijn. Op deze 100 meter hebben

we nu 16 meter filters staan. Dat is relatief wei-

nig. We hebben drie bronnen en per bron pom-

pen we 80 m3 water per uur op. Daarmee zijn we

in staat onze energiedoelstelling te realiseren. Door: Cor van Litsenburg

Het huidige Amphia beschikt in Breda

over twee locaties. De locatie Molen-

gracht is zo’n vijfentwintig jaar oud.

De locatie Langendijk is tussen de 25 en 60 jaar

oud. Alleen een ingrijpende renovatie zou de

bestaande locaties een tweede levensfase kunnen

geven. De investeringen die daarvoor vereist zijn,

leidde tot de beslissing voor uitbreidingsnieuw-

bouw aan de Molengracht en een ingrijpende

renovatie van de reeds bestaande locatie Molen-

gracht. De twee gebouwen worden in de nieuwe

situatie door een 250 meter lange passage en een

tunnel met elkaar verbonden. De bestaande

bouw zal na ingebruikname van de nieuwbouw

worden gerenoveerd en zal daarna onder meer

over een short stay, dagbehandeling, vier OK’s,

zes grote behandelkamers, poliklinieken, facilite-

rende afdelingen en logistieke functies beschik-

ken. Locatie Langedijk in Breda wordt afgesto-

ten. In de nieuwbouw wordt naast acute

intensieve zorg, ook de planbare zorg onderge-

bracht. Naast reguliere, specialistische zorg voor

De contouren van het nieuwe

Amphia in Breda worden steeds

duidelijker. Met bouwcoördina-

tor Eric van Vliet spreken we

over het nieuwe ziekenhuis dat

eind 2019 in gebruik wordt

genomen.

het nieuwe amphia:

DuurzAAM, pATiënTgEriCHT En FlExibEl


naast beschikt de nieuwbouw ook nog eens over

65 isoleerkamers. Alleen de kinderafdeling kent

meerpersoonskamers.’

ultramoDernHet nieuwe Amphia wordt een ultramodern

ziekenhuis. De 16 nieuwe OK’s, waarvan er twee

hybride zijn, krijgen de beschikken over hightech

voorzieningen. Eén hybride OK heeft een C-

boog met plafondbevestiging, de andere krijgt

een C-boog aan een robotarm. Daarnaast is er

een robot-OK beschikbaar waar gebruikgemaakt

wordt van de Da Vinci robot. Voor de Röntgen-

techniek heeft Amphia een samenwerkingscon-

tract met Siemens. De invulling met de meest

moderne medische technologie is hierdoor

gewaarborgd.

Eric van Vliet vertelt dat in een vroege fase al

veel zaken zijn geregeld. “Zo zijn de OK-tafels al

besteld, de pendels, maar ook de diverse deuren.

Dat geeft rust in een proces dat op zichzelf de

nodige hectiek kent.’

De nieuwbouw van het Amphia verrijst op het

vroegere parkeerterrein van de bestaande locatie.

Op het aangrenzende terrein is daarom eerst een

parkeergarage voor bezoekers gebouwd. Op de

bouwlocatie is het een voortdurend af- en aan-

rijden van vrachtverkeer met bouwmaterialen.

De bouw van een ziekenhuis goed gestructureerd

te laten verlopen, vereist een enorme logistieke

inspanning. Alleen door “just in time” leveran-

ties is het mogelijk dat de bouwlocatie een goed

georganiseerde werkomgeving is waar efficiënt

kan worden gebouwd. Van Vliet vertelt dat de

meeste gevelelementen op het eerste gezicht

identiek lijken, maar dat het in werkelijkheid om

vele tientallen varianten gaat. ‘Direct bij aan-

komst worden de vrachtwagens gelost en de

elementen geplaatst. Als bij een levering niet de

juiste gevelplaten zijn geleverd leidt dat tot grote

problemen. Het bouwen van een nieuw zieken-

huis is op veel fronten een vak apart. Dat geldt

met name ook voor de logistiek.’

zelf invullenHet nieuwe gebouw telt drie torens van zes, vijf

en vier bouwlagen. De eerste en soms de tweede

bouwlaag van de torens is bestemd voor de

poliklinieken en diagnostiek. De bouwlagen

daarboven zijn beddenafdelingen. Naast de

torens is een laag bouwdeel met de zware func-

ties als OK-complex, röntgen, IC, SEH en CSA.

De verschillende bouwdelen worden verbonden

door een passage. In het midden van de vier

Maar het was aanvankelijk best spannend of het

zou lukken.’

zorgprocesHet nieuwe Amphia wordt een flexibel gebouw.

Dat zien we terug in ruimtes die zoveel mogelijk

universeel zijn waardoor de functionaliteit een-

voudig aanpasbaar is. Vrijwel alle patiëntenka-

mers zijn gelijk en beschikken allemaal over

voorzieningen als zuurstof en een tillift. Ook de

poliklinieken zijn zoveel mogelijk uniform. De

uniformiteit is daar wel minder omdat de func-

tie-eisen aan deze ruimtes meer gedifferentieerd

zijn.

Een belangrijk aspect bij de ontwikkeling van

het nieuwe ziekenhuis is de organisatie van het

zorgproces geweest. ‘Er wordt steeds meer multi-

disciplinair gewerkt’, vertelt Van Vliet. ‘Dat heeft

gevolgen voor de organisatie van het zorgproces.

Dat proces is het eerste uitgangspunt voor het

ontwerp. Specialisten werken steeds meer en

steeds intensiever samen. Dat betekent dat de

afstanden kort moeten zijn zodat ze elkaar snel

kunnen raadplegen. De verschillende functies

zijn geclusterd rondom ziektebeelden en kennen

daardoor een eigen identiteit.

menselijke maatBij het ontwerp door architectenbureau Wiege-

rinck was de menselijke maat een belangrijk

gegeven. Kleinschaligheid en “de patiënt cen-

traal” waren belangrijke uitgangspunten. De

beddenafdelingen van de nieuwbouw kennen

alleen eenpersoonskamers. Dit past in de huidige

visie op privacy en comfort, maar biedt ook

infectietechnisch veel voordelen. Eric van Vliet:

‘Het risico op kruisbesmetting is met eenper-

soonskamers kleiner dan bij meerpersoonska-

mers. Elke kamer beschikt over eigen sanitair.

Hoogleraar Jan Kluytmans is aan het Amphia

verbonden als arts-microbioloog en hij verwacht

dat in de toekomst besmetting met MRSA gaat

toenemen. Door eenpersoonskamers kunnen we

dat risico verminderen en houden we dus al

volop rekening met toekomstscenario’s. Daar-

het nieuwe amphia:

DuurzAAM, pATiënTgEriCHT En FlExibEl

nieuwbouw amphia ziekenhuis.



elkaars rol respecterenHet nieuwe Amphia wordt gerealiseerd door de

bouwcombinatie Four Care dat bestaat uit de

bouwers Trebbe en Van Wijnen en de installa-

teurs Unica en Engie Services. Van Vliet; ‘In een

aanbestedingsproces zit de opdrachtgever vaak

tegenover de bouwer. Dat is bij dit project niet

het geval. Door het optimaliseringsproces is er

een goede verstandhouding ontstaan en is sprake

van een partnership. Bijzonder is dat het bouw-

consortium verantwoordelijk is voor het hele

ontwerp. Een dergelijke constructie is alleen

mogelijk als de bouwer het ontwerp heel goed

kent en weet waar de risico’s zitten. Het consor-

tium moet eventuele problemen die het tegen-

komt zelf oplossen. Dat is wel wat anders dan

een aanbesteding op de laagste prijs. Je ziet dan

vaak dat een bouwer de bouwovereenkomst aan

zijn jurist voorlegt en zich laat adviseren of er

juridisch voldoende ruimte is om bij tegenvallers

de opdrachtgever de meerkosten te laten betalen.

In de praktijk gebeurt dat maar al te vaak. In de

praktijk komt het erop neer dat wij tekeningen

beoordelen voor functioneel akkoord. Als blijkt

dat bijvoorbeeld een wandopbouw niet klopt,

dan moet het consortium dat voor eigen kosten

gebouwen is ruimte gereserveerd voor een bin-

nentuin.

Bij de selectie van het bouwconsortium lag het

accent niet op de laagste prijs, maar veel meer op

inzicht in de kwaliteit die Amphia voor ogen

heeft. Eric van Vliet vertelt dat de manier van

aanbesteding die het ziekenhuis heeft gevolgd,

afwijkt van hetgeen gebruikelijk is. ‘De aanbeste-

ding is niet gebeurd op volledig bestekniveau.

We hebben slechts een aantal kenmerkende

onderdelen op bestekniveau ingevuld zoals een

deel van de polikliniek, van de OK en de ver-

pleegafdelingen. Op basis daarvan en de be-

schrijving van het ontwerp werden consortia uit-

genodigd de rest van het gebouw zelf verder in te

vullen. Dat gaf ons een goed inzicht in visie en

werkwijze van de diverse partijen. Op zeker

moment moesten we constateren dat we boven

ons budget zaten. Toen zijn we met de partijen

een traject van optimaliseren ingegaan. Sommi-

ge besparingen konden wel, andere niet. Door

dit proces leerden we elkaar goed kennen. Dat is

in een complex bouwproject een belangrijk

gegeven.’

oplossen. Dit geldt ook voor installaties. Het

Amphia-bouwteam zit samen met de bouwende

partijen in de bouwkeet, hetgeen benadrukt dat

we als partners opereren. Belangrijk is dat je je

elkaars rol respecteert. Een aannemer wil bou-

wen, maar wil ook winst maken. Onze rol is

uiteraard een andere dan die van de aannemer.

Wij zijn er om de boel te bewaken.’ <

Feiten• De nieuwbouw van Amphia omvat

76.000 m2. In combinatie met de be-staande bouw ontstaat zo een zorgloca-tie van 128.000 m2.

• De nieuwbouw telt 572 eenpersoons-kamers.

• Dagelijks zullen circa 4.200 patiënten gebruik maken van de hoofdentree van het nieuwe ziekenhuis.

• Dagelijks zijn circa 2.800 medewerkers en medisch specialisten in het zieken-huis werkzaam.

• Het operatiecomplex van de nieuw-bouw telt 16 OK’s, waarvan 2 hybride OK’s.

Dräger

De nieuwe

NEN-EN-ISO 7396 is er!

Wat houdt dit in voor u? Wij

ondersteunen u graag bij deze vraag

met consulatie en training.

Dräger Gas Management Systems uw

partner voor de nieuwe NEN-EN-ISO

7396.

Ook Ook voor gecertificeerde

gassendistributiesystemen in laboratoria

is Dräger uw partner!

MEER INFO: WWW.DRAEGER.COM

Dräger. Technology for Life®



Door: Wilma Schreiber

Momenteel wordt er getest, getest en nog eens getest. Het nieuwe protonentherapiecentrum van het UMCG hoopt begin 2018 de eerste kankerpatiënten te kunnen bestralen met protonen. Een preciezere behandeling en daardoor beter voor de patiënt. Een dure behandeling ook. “Als groot medisch centrum willen wij echter meedraaien aan de voorkant van de techniek.”

protonentherapiekrijgT vOET AAn DE grOnD

En die techniek is indrukwekkend. Een

cyclotron (protonencentrifuge) of deel-

tjesversneller wekt protonen op met een

snelheid van 600 miljoen kilometer per uur, twee

derde van de lichtsnelheid. De geladen deeltjes

komen met een hoge energie het lichaam in en

laten op een precies te definiëren punt - de zoge-

heten Bragg peak - hun energie los, waardoor

tumoren heel precies bestraald kunnen worden.

Daarna is de straling weg. Bij een behandeling

worden meerdere Bragg peaks softwarematig

achter elkaar gezet, net zolang tot de hele tumor

is afgedekt. Achter de tumor komt helemaal geen

straling, ervóór maar een fractie.

De bestraling met protonen is bedoeld voor niet-

operabele tumoren op moeilijk bereikbare plek-

ken in het lichaam. Denk aan het hoofd-halsge-

bied, hart en longen. De huidige

bestralingstherapie werkt met fotonen. “Daar-

mee kun je andere tumoren ook prima behande-

len. Nadeel is dat het weefsel voor en achter de

tumor ook veel straling krijgt. Dat is niet wense-

lijk en leidt tot veel bijwerkingen, zoals schade

artist impression van de nieuwbouw. De kunststof netconstructie dient ter camouflage van de technische ruimte op het dak.


bedrijf IBA, staat in het hart van het centrum,

heeft een doorsnee van 4 meter en weegt 220.000

kilo. Hij bestaat bijna geheel uit massief koper en

staal, massa die nodig is om de vereiste snelheid

op te wekken. “Dat vergt ook iets van de funde-

ring, de betonnen vloeren en palen zijn dan ook

zwaar gedimensioneerd. Ook al omdat we ons

hier in aardbevingsgebied bevinden”, vertelt

Souman. “In totaal gaat het om 158 stalen, met

beton gevulde palen van 31 meter lang en 80

centimeter dik. Daarnaast staat er een muur van

5 meter beton omheen om protonen en neutro-

nen af te remmen en vast te houden.” Ook het

dak is voorzien van 3,5 meter beton.

Het gebouw beslaat 5.000 vierkante meter. De

gantries hebben onder en boven 4 meter nodig

om rond de patiënt te kunnen draaien en staan

in een deel van het gebouw dat in totaal 11 me-

ter hoog is: begane grond, eerste verdieping een

‘kap’ op het dak. “De facto ligt de patiënt op de

eerste verdieping, vandaar dat daar ook de deel-

tjesversneller geplaatst is want de beamline moet

er recht achter.” De gebouwgebonden techniek

(sprinklers, luchtbehandelingskasten, medicinale

gassen) bevinden zich eveneens op de begane

grond, net als de stafkamers; de kliniek op de

eerste etage. Bij de bouw is gewerkt met beton

met zo min mogelijk metaaldeeltjes (zonder

vliegas) omdat die bij straling actief worden.

“Omdat beton toch wel enigszins radioactief

wordt, zijn aan de binnenkant losse blokken

beton geplaatst. Zo kun je eventueel vervuilde

blokken separaat afvoeren en de rest onder een

nieuwe snelweg kruien. Daarmee zijn de financi-

ele lasten en de belasting voor het milieu veel

lager.”

toekomstige schakelInmiddels is de bouw gereed, alle apparatuur

geplaatst en de testfase in volle gang. Het appa-

raat kent tientallen subsystemen voor onder

centrum. In totaal kunnen de drie centra op

termijn zo’n 1.600 patiënten per jaar behande-

len. “De initiële behandeling is duurder dan de

huidige behandeling: gemiddeld € 25.000-

30.000 in plaats van € 12.000-15.000 voor een

bestraling met fotonen”, aldus Souman. “Je moet

echter ook de te vermijden zorgkosten op lange-

re termijn meerekenen, naast de winst in kwali-

teit van leven voor de patiënt. Dankzij de exacte

bestraling ontwikkelen mensen geen secundaire

tumoren en hoeven ze later niet opnieuw behan-

deld te worden.” Komende jaren willen de drie

centra kennis opbouwen en data verzamelen,

onder andere om het langetermijneffect van de

behandeling te onderzoeken.

zwaar geDimensioneerDNiet alleen de techniek is indrukwekkend, ook

het apparaat en het gebouw boezemen ontzag in.

Het cyclotron, gebouwd door het Belgische

aan het hersenweefsel of de slikspier. Het kan

ook leiden tot het ontstaan van secundaire tu-

moren”, stelt projectdirecteur Bert Jan Souman.

gunstigste bestralingspaDDe patiënt komt te liggen in een van de twee

zogeheten gantries, die 360 graden om de patiënt

heen kunnen draaien om zo het voor de patiënt

meest gunstige bestralingspad te kunnen kiezen.

Een goed gekalibreerde industriële robot positi-

oneert de patiënt in de gantry. “De robots heb-

ben een enorme stijfheid en bijbehorende preci-

sie, die mensen nooit kunnen bereiken.

Patiënten worden tot op 1 millimeter nauwkeu-

rig bestraald. Die exactheid moet je doorvoeren

in de rest van het proces, anders heb je er nog

niks aan.”

Behalve in Groningen wordt er ook in Delft en

Maastricht gewerkt aan een protonentherapie-

patiënten worden tot op 1 mm nauwkeurig bestraald

projectdirecteur bert jan souman.

een van de twee gantries, waarin patiënten behandeld worden.



meer positionering van de patiënt, verificatie

(ligt de patiënt inderdaad op de goede positie?),

CT-panels in de gantries (nogmaals checken of

de tumor zit waar bestraald wordt) en verder de

nodige omliggende softwareschillen. “Al die

systemen zijn individueel gebouwd en getest.

Steeds is een deel toegevoegd en opnieuw ge-

checkt of alles dan nog precies zo werkt. En als

het apparaat draait checken we nogmaals of het

werkt zoals wij dachten dat het zou werken”,

verklaart Souman. “De totale testprocedure

neemt meer dan een jaar in beslag. Je moet zeker

weten dat het goed is.”

integraal kankercentrumHet nieuwe protonentherapiecentrum - totale

kosten circa 70 miljoen euro - sluit aan bij de

huidige functie van het UMCG als integraal

kankercentrum: patiënten kunnen er al terecht

voor alle behandelingen op het vlak van oncolo-

gie. Inmiddels heeft het UMCG een contract

afgesloten met alle zorgverzekeraars. “Protonen-

therapie is zeer nadrukkelijk een toekomstige

schakel in de behandeling. De techniek staat

overigens niet in de kinderschoenen. In het

buitenland, met name in de VS en Azië zijn al

zo’n zestig centra actief. En ook Duitsland,

Frankrijk en Zweden beschikken over zo’n cen-

trum. Er zijn echter nog geen Nederlandse pro-

tocollen en verwijzing naar het buitenland is een

lastig traject”, zegt Souman. “De apparaten zul-

len op termijn ongetwijfeld compacter en goed-

koper worden, maar als groot medisch centrum

zien wij het als onze rol om aan de voorkant van

de techniek mee te draaien.” <

Betrokken partijenBouwbedrijf: Visser & Smit BouwArchitect: AAS ArchitectenBouwkunde & organisatie: Adviesbureau Van der Plas Constructeur: Wassenaar Ingenieurs Hoofdaannemer: de Koninklijke Volker-

Wessels-onderneming Visser & Smit Bouw

Installaties: Kropman Installa-tietechniek, HOMIJ Technische Installaties, IBA Proton Therapy

Adviseur Installaties: Royal Haskoninghet cyclotron werd vorig jaar oktober geïnstalleerd.

De plaatsing van de cyclotron was een opzienbarende klus.

het protonentherapiecentrum is gereed en wordt nu getest.


protonEncEntruM groningEn:

innoVAtiEf BouwEn AAn EEn kluit BEton

enigen”, stelt Bas Koman, vestigingsdirecteur

Visser & Smit Bouw in Groningen.

fun als eisVoor Jan Nauta, directeur HOMIJ Technische

Installaties in Groningen, ook onderdeel van

Koninklijke VolkerWessels-onderneming, was de

betrokkenheid van het Amerikaanse Proton

International even wennen. “De bouwwereld in

de VS heeft toch een andere cultuur. Uiteindelijk

bleken echter veel van de clichés niet waar en

hebben ze belangrijke knowhow rond de inte-

gratie van gebouw en apparaat ingebracht die zij

bij de bouw van vijf van dergelijke gebouwen

hebben opgedaan.”

Naast prijs was samenwerking tussen opdracht-

gever, adviseurs en aannemer een belangrijk

aandachtspunt bij de uitvraag. “In het contract

voorbijkomen. “Die werd uiteindelijk afgewezen

vanwege de kosten en de risico’s. Het behandel-

centrum is nu op de eerste verdieping terechtge-

komen om zo min mogelijk de slappe grond in

te hoeven”, aldus directeur-adviseur Roel de

Jong. Hoofdaannemer de Koninklijke Volker-

Wessels-onderneming Visser & Smit Bouw nam

zes maanden de tijd om samen met opdrachtge-

ver PTCG en adviseurs van kick-off tot definitief

plan te komen.

Het project sloot naadloos aan bij de expertise

van dit bouwbedrijf. “Wij zijn gewend om inte-

graal met installaties te werken. In dit geval

moest de cyclotron ter plekke worden opge-

bouwd, ongewoon voor het ziekenhuis en PTCG,

maar voor ons gewoon. We konden hier onze

ervaring in ziekenhuisland en de industrie ver-


groningen ligt strak op schema:

januari 2018 is het nieuwe proto-

nentherapiecentrum (ptcg), een

nieuw onderdeel van het uMc

groningen cancer center, gereed

voor het behandelen van de eerste

kankerpatiënten. Een uitzonder-

lijk project, met de nodige uitda-

gingen voor de betrokken bouw-

partijen. “De cohesie in het team is

een van de belangrijkste redenen

dat we nu binnen tijd, budget en

specificaties klaar zijn.”

nieuwbouw protonencentrum groningen

Adviesburo Van der Plas uit Groningen

was al in 2012 betrokken bij de planont-

wikkeling van de bestralingsbunker van

het PTCG en adviseerde het UMCG ook over

inpassing van de protoneninstallatie, de cyclo-

tron. “We hebben de plattegrond ontwikkeld

voor de bunker, de installatiestrook en het klini-

sche deel, waar een heel programma van eisen

ingepast moest worden van de afdeling radiothe-

rapie”, vertelt directeur Johan Heuker. “Er zijn

verschillende varianten geweest, waar steeds het

voorgebied van de bunker op aangepast moest

worden. In 2014 lag er een voorlopig ontwerp

voor twee gantries en de cyclotron.”

Constructief adviseur abtWassenaar in Haren

was zelfs al betrokken ten tijde van de locatie-

keuze en zag nog een ondergrondse variant

eerste stortfase behandelgebouw, waarbij in het beton 150 mantelbuizen werden ingestort voor de kabels en leidingen.

nieuwbouw protonencentrum groningen


buitengewoon kwetsbare apparatuur en patiën-

ten. Dus zoek je mensen die je vertrouwt en

probeer je hen te doordringen van wat we hier

doen en wat medewerkers en patiënten ervaren”,

zegt hij. “De cohesie in het team is een van de

belangrijkste redenen dat we nu binnen tijd,

budget en specificaties klaar zijn.”

staat letterlijk als eis: fun hebben in het project.

Want dat leidt tot een stuk efficiency. Daarin

hebben we elkaar echt gevonden”, aldus Koman.

Bert Jan Souman, projectdirecteur PTCG en

opdrachtgever, beaamt dit. “Je zoekt geen aanne-

mer, adviseur of leverancier, maar partners. Het

project is complex en je hebt te maken met

geen referentieZonder meer een knappe prestatie, aangezien

elke partner zo zijn eigen uitdaging had. “Eigen-

lijk hadden we geen referenties bij dit project, je

groeit in het proces. We konden ook niet schui-

ven qua capaciteit, daar was het project te speci-

alistisch voor. Daarom hebben we er een vast

team op gezet”, zegt Johan Heuker. “En omdat

we te maken hadden met veel partijen en even-

zoveel invalshoeken, was werken in 3D-BIM

onontbeerlijk. Er zijn diverse sessies geweest met

het model op groot scherm, bijvoorbeeld om te

kijken hoe we de machine binnen moesten krij-

gen.” Ook installatietechnisch was BIM een

uitkomst. “Je moet wel zeker weten hoe de tracés

lopen en dat alles op zijn plek zit, voor ze er vier

meter beton op gaan storten”, stelt Jan Nauta.

Voor het team was het belangrijk zich te realise-

ren dat de kosten van de medische installatie een

veelvoud waren van de bouwkundige kosten en

uitsnede in bim van het ptcg.

eén van de twee gantries, waar patiënten straks in behandeld worden.

“Je moet wel zeker weten hoe de

tracés lopen en dat alles op zijn

plek zit, voor ze er vier meter

beton op gaan storten”


dat het gebouw volledig ondergeschikt is aan

deze installatie. “Bij industriële projecten is dit

gebruikelijk, in de utiliteitsbouw niet. De wan-

den waren met vier meter uitzonderlijk dik. Dus

breng je voor de uitvoering vroegtijdig expertise

in en probeer je kosten en tijd in kaart te bren-

gen en te optimaliseren”, vertelt Roel de Jong. “In

10 procent van de tijd hadden we 80-90 procent

van het gebouw ontworpen, de overige 90 pro-

cent in tijd was nodig voor de detaillering van

het gebouw.”

aarDbevingsveilig Vrij laat in het traject - net voor de start van de

heiwerkzaamheden - kwamen daar nog nieuwe

eisen rond aardbevingsveilig bouwen bij. “Voor

een veilige fundering hebben we aan tafel geze-

ten met de NAM en allerlei oplossingen bekeken.

Vanwege het gewicht van de cyclotron - 220 ton

- maar vooral door het gewicht van heel veel

beton voor het afschermen van de straling, ge-

draagt het gebouw zich als een stijf massief blok”,

aldus Bas Koman. Uiteindelijk werd het hele

paalsysteem omgegooid. “Het behandelgebouw

is door al dat beton zo stijf, dat het blijft staan als

de grond eronder door trilt. Als de palen te dik

zijn, bestaat het risico dat ze afknappen”, ver-

klaart Roel de Jong. “Uiteindelijk zijn we uitge-

komen op palen van 56 centimeter diameter, 158

stuks van 30 meter lang.” Adviesburo Van der

Plas adviseerde over de bouwkundige compo-

nenten, zoals deuren, plafonds en installaties.

“We hebben die alle doorgenomen en waar

nodig voorzieningen getroffen”, aldus Johan

Heuker. De aardbevingsaspecten hadden ook

gevolgen voor de installatiewerkzaamheden.

“Omdat een kruipruimte in verband met de

aardbevingsmaatregelen niet mogelijk was, zijn

op de begane grond alle leidingen in goten

(ducts) ingespaard in de betonvloer gelegd. Zo

werd een kunstmatige kruipruimte gecreëerd”,

zegt Jan Nauta.

De straling betekende ook dat er in het hoofdge-

deelte niet geboord kon worden en dat leidingen

in bochten gelegd moesten worden: protonen

bewegen alleen ‘rechtdoor’. “Dit is opgelost door

van tevoren zo’n 150 mantelbuizen aan te bren-

gen om de kabels van de huisinstallatie en alle

besturing voor de gantries en de cyclotron op

zijn plaats te krijgen”, zegt Jan Nauta. “Bedrijfs-

zekerheid is van groot belang, het systeem moet

altijd gegarandeerd doordraaien. Zo hebben we

bijvoorbeeld het effect van de straling op ver-

lichtingsarmaturen onderzocht en deze uiteinde-

lijk buiten de zone geplaatst.” Bert Jan Souman

bevestigt het belang. “Als een lamp niet werkt,

kun je niet behandelen. Dan heb je een gebouw

van 25 miljoen euro en gaat het mis door een

lamp van een tientje.” De vergunning vanuit de

kernenergiewet verplichtte het team nu al na te

denken over de TCO en de sloop van het ge-

bouw. “Uiteindelijk hebben we gekozen voor

shielding blocks, voorzetblokken die de meeste

straling opvangen. Bij sloop van het gebouw

vormen deze blocks het besmette afval, de rest

van de in totaal 17.000 kuub beton kan worden

hergebruikt”, vertelt Roel de Jong.

teameffortTerugkijkend overheerst trots op de geleverde

prestatie. “Elke directeur is trots op zijn eigen

team en de gezamenlijke effort van het team van

partners. Normaal gesproken is de onderlinge

afstemming 10-20 procent van het werk. Ook de

opdrachtgever heeft de wensen en eisen van de

medici vroegtijdig en gedetailleerd vastgesteld en

de aanpassingen tijdens de bouw strak gema-

naged. Al die zaken hebben we bij elkaar weten

te houden door te focussen op ons gezamenlijke

doel: doen wat het beste is voor het project”,

aldus Bas Koman.

Bert Jan Souman toont zich een tevreden op-

drachtgever. “Escalaties werden onderling goed

opgepakt. Als een vrachtauto bijvoorbeeld drie

uur later was dan gepland, werd dit steeds flexi-

bel opgelost. Niemand ging op zijn strepen of op

zijn contract staan, iedereen had de opleverings-

datum voor ogen.” Het mooiste compliment

kwam wellicht van IBA, de Belgische producent

van de cyclotron. Het bedrijf maakte foto’s van

het PTCG-project en gebruikt deze bij andere

projecten met als commentaar: ‘Als je het goed

doet, dan doe je het zo’. <

staand, v.l.n.r.: bert jan souman, jan nauta en johan heuker, met gehurkt roel de jong (links) en bas koman.

Het behandelgebouw is door al dat beton zo stijf, dat het blijft staan als de grond eronder door trilt.


de zorg brandveilig

“wE MoEtEn VoorkoMEn DAt Dit ziEkEnuis uitVAlt”

kunnen binnen die gewenste twee minuten ter

plaatse zijn en weten exact wat ze moeten doen

op hun afdeling. Het maakt nogal verschil of er

brand is op een kantoor, een polikliniek met

zelfredzame patiënten of op een afdeling met

bedgebonden patiënten.” Eigen instructeurs

trainen de medewerkers in het trainingscentrum

van UMCG. Met e-learnings, blus- en ontrui-

mingsoefeningen en praktijkinstructies leren alle

medewerkers over de risico’s en hoe ze moeten

handelen bij een brand. Jan: “We hebben vooral

vol ingezet op de risicolocaties. Dat zit inmiddels

heel goed in elkaar.”

Diep in De organisatie Het aantal risicolocaties dat UMCG heeft ge-

identificeerd bedraagt maar liefst 130. Bijvoor-

beeld het operatiecentrum, de afdeling Radiolo-

gie en de Intensive Care. Iedere locatie heeft een

eigen contactpersoon, aangewezen door de

afdelingsmanagers, die op hun beurt onder-

Brancheorganisaties Zorg en Brandweer

Nederland stimuleren met het program-

ma De Zorg Brandveilig de omslag van

een regelgerichte naar een risicogestuurde aan-

pak van brandveiligheid. Een aanpak die UMC

Groningen al volop in de praktijk brengt, vertelt

Jan Tuinstra. Met zijn twintig jaar brandweerer-

varing, voorzitterschap van het platform BHV

van brancheorganisatie NFU is hij de drijvende

kracht achter de brandveiligheidsinspanningen

van UMCG. Maar Jan is al lang niet meer de

enige binnen UMCG bij wie brandveiligheid op

de agenda staat. “Vroeger zaten er kegjes onder

de deuren, stonden bedden gestald op de gang,

werden de brandblusserkasten gebruikt om bloe-

menvazen in op te slaan. Dat is verleden tijd.”

lokale hulpverleningZoals Jan het zelf omschrijft werd BHV toen hij

in 2008 bij UMCG begon als een sluitpost ge-

zien. “De gebouwen stonden, de installaties zaten

erin. BHV moest het verhaal rond maken. Maar

zo simpel is het niet. Je kunt niet met één oplos-

sing alle risico’s uitsluiten.” Om dat wel goed aan

te pakken heeft UMCG beleid en maatregelen

gebaseerd op realistische brandscenario’s. Jan:

“Wat is er nodig om goed om te gaan met brand

in een gang, in een patiëntenkamer, in een zus-

terpost? Wat kunnen we wel en wat nog niet?

Ons uitgangspunt is om op elke locatie binnen

twee minuten zelf hulp te kunnen verlenen.”

Daarvoor is geen traditionele BHV-organisatie

opgezet, maar LHV: lokale hulpverlening. Zij

zitten nog dichter bij het vuur, letterlijk. Jan: “Zij

risicogestuurde brandveiligheid is

een begrip bij het uMC groningen.

Alle medewerkers kennen hun rol

bij brand, afdeling voor afdeling

wordt gekeken naar risico’s en

worden passende maatregelen

getroffen. Maar jan Tuinstra,

senioradviseur brandveiligheid,

blijft bescheiden: “ik heb niet het

gevoel dat we ons op de borst

moeten kloppen. Het is toch heel

normaal dat we dit doen?”

Programma De Zorg BrandveiligHet programma De Zorg Brandveilig stimuleert de omslag van een regelgerichte naar risicogestuurde aanpak van brandveiligheid in de zorg. Het program-ma is een initiatief van ActiZ, GGZ Nederland, NFU, NVZ en de VGN, verenigd in de Brancheorganisatie Zorg (BoZ), en Brandweer Nederland.Het programma wordt ondersteund door het ministe-rie van VWS. Kijk op www.dezorgbrandveilig.nl voor meer informatie en een kennisbank met de meest ac-tuele inzichten.

Door: Laura van Lith; De Zorg Brandveilig


veel uitgebreidere risico-inventarisatie, met

volledige steun van de Raad van Bestuur. Van

elke werkomgeving worden het huidige en het

gewenste niveau vergeleken. Jan: “Ik denk dat

daar wel een gat tussen zit, dus er valt nog wat te

verbeteren.” Ook Fiona heeft nog toekomstwen-

sen: “Ik hoop dat brandveiligheid en BHV struc-

tureel op de agenda komen te staan tijdens werk-

overleggen. En dat het onderdeel wordt van de

time-out-procedure op de OK. Dat zou helemaal

mooi zijn. Dat brandveiligheid een vast onder-

deel is van het begin van de werkdag.”

Aan het begin van het gesprek gaf Jan aan dat hij

niet aan borstklopperij wil doen, maar als hij tot

slot vertelt over zijn meest recente rondgang met

de brandweer door het operatiecentrum, klinkt

er toch trots: “Als je de mensen daar hoort pra-

ten over oefenen, vluchtwegen en noodplannen.

Ja, dan ben ik toch wel trots op wat we hier

doen.” <

Fiona legt uit waarom ook zij het belangrijk

vindt dat brandveiligheid bij iedereen op de

afdeling tussen de oren komt: “We moeten rea-

listisch zijn. Er dreigt altijd brandgevaar op de

OK. Dus je moet allemaal weten wat je moet

doen als er iets gebeurt. Iedereen die rond de

tafel staat kan zelf weglopen, maar we hebben

ook de zorg voor de patiënt op de tafel. In het

ergste geval zitten we op een cruciaal punt in een

operatie en kan die tafel niet naar buiten toe.

Wat doe je dan? Hoeveel tijd hebben we? We

hebben nu bijvoorbeeld vluchtmaskers. Daar-

mee kunnen we tot tien minuten op de OK

blijven bij rookontwikkeling. Dat geeft extra tijd

om de patiënt te redden. Maar het kan, en ik

moet er niet aan denken dat we zoiets ooit mee-

maken, dat er besloten moet worden dat de

patiënt niet gered kan worden. Vreselijk.”

beDrijfscontinuïteitVeiligheid van patiënten, bezoekers en medewer-

kers is – vanzelfsprekend – een drijfveer voor de

risicogestuurde aanpak van UMCG. Maar ook

de bedrijfscontinuïteit speelt een grote rol. Jan:

“We kunnen het niet veroorloven dat dit zieken-

huis uitvalt, dat moeten we op alle mogelijke

manieren voorkomen. We hebben een belang-

rijke functie in het noorden, er is geen enkel

UMC in de buurt. Waar moeten onze patiënten

heen die specialistische zorg nodig hebben?

Uitvallen kan gewoon niet.”

Stap voor stap is en wordt daaraan gewerkt. Jan

zit bij verbouwen nieuwbouwplannen al vanaf

de initiatieffase aan tafel, samen met de brand-

weer wordt een integraal plan brandveiligheid

ontwikkeld en de volledige brandmeldinstallatie

is vervangen. “Maar we zijn er nog lang niet”,

waarschuwt Jan. “We onderzoeken bijvoorbeeld

ook of we op nog meer afdelingen iets kunnen

doen met automatische blusinstallaties. We

moeten wel. Je mag er niet op vertrouwen dat

een nachtteam van twee verpleegkundigen in

staat is om alle patiënten te evacueren.”

toekomstwensenUMCG is op dit moment ook bezig met een nog

steund worden door de sectorcoördinatoren. “Zo

ligt de verantwoordelijkheid voor brandveilig-

heid heel diep in de organisatie”, aldus Jan.

Eén van die contactpersonen is OK-assistente

Fiona de Boer. Samen met een collega van Anes-

thesie is zij het aanspreekpunt voor in totaal 180

collega’s die werken op 24 operatiekamers. Fi-

ona: “Inmiddels zit het er bij iedereen wel in dat

vluchtroutes en blusmiddelen altijd vrij gehou-

den moeten worden, maar dat was eerst wel

anders. En logisch, want je hebt al snel ruimtege-

brek. Waar laat je bedden en apparatuur? In het

begin leek het alsof ik als een politieagent moest

blijven waken dat er niets in de gang gezet werd.

Samen hebben we toen bedacht om met rode

lijnen op de vloer aan te geven welke ruimtes

vrijgelaten moeten worden en waar brandweren-

de deuren zijn. Dat werkt.”

“ik heb niet het gevoel dat we ons op de borst moeten kloppen. Het is toch heel normaal dat we dit doen?”

jan tuinstra, senioradviseur brandveiligheid bij umc groningen.

“inmiddels zit het er bij iedereen wel in dat vluchtroutes

en blusmiddelen altijd vrij gehouden moeten worden, maar

dat was eerst wel anders”


ambulancezorg

Ambulancezorg Groningen

technisch jasjeIn dit artikel concentreren we ons op het project

met het Martini Ziekenhuis. John van Son is

projectmanager ICT in het ziekenhuis en vertelt:

“In het verleden belde de ambulance met het

Martini Ziekenhuis om aan te kondigen dat ze

met een patiënt onderweg waren. Ze vertelden

wie de patiënt was, wat voor diagnose en/of

letsel er geconstateerd was en wat zij ter plekke al

gedaan hadden. Bij aankomst op de SEH volgde

dan de print met daarin de hele historie, het

rittenformulier. De wens was dit digitaal te ma-

ken. Bram Oosting vertelde al over de digitalise-

ring van deze vooraankondiging. Dit gebeurt via

een koppeling aan de Landelijke Server Digitale

Vooraankondiging (LS-DV). Echter, de LS-DV

bewaart de medische gegevens niet voor langere

tijd, maar zorgt alleen voor de routering. Dus

zijn wij als ziekenhuis nog een stap verder ge-

gaan, namelijk we hebben vanuit dat pakket een

koppeling gemaakt met ons ZIS. Hiertoe hebben

we het pakket AZN-Connect aangeschaft, ont-

wikkeld door IHomer in samenwerking me de

RAV IJssellanden en de Isala Klinieken in Zwolle.

Dit pakket zorgt ervoor, dat digitale gegevens

van de patiënt in de ambulance geconnect wor-

den met ons ZIS-EPD. Sterker nog, de gegevens

Bram Oosting is beleidsadviseur bij Am-

bulancezorg Groningen. Hij vertelt: “In

2014 zijn we begonnen met het digitali-

seren van de patiëntendossiers. Voorheen deden

we alles handmatig. Toen we dat op orde had-

den, was de volgende stap de patiëntgegevens op

de juiste wijze digitaal in de vier Groningse

ziekenhuizen te krijgen. Het digitaal versturen

op zich was geen probleem, maar vervolgens

moesten de gegevens in de ambulances wel

uitgeprint worden. Het ziekenhuis scande het

vervolgens en zette het in de patiëntendossiers.

Dat moest anders.

Met het Universitair Medisch Centrum Gronin-

gen (UMCG) zijn we met succes een eerste

project gestart. Een tweede project, met het

Martini Ziekenhuis, is in de tweede helft van

2016 van start gegaan en in maart van dit jaar

afgerond. In dit project is de integratie met het

SEH-dossier en het EPD direct gerealiseerd. De

uitdaging is, elk ziekenhuis heeft zijn eigen Zor-

ginformatiesysteem (ZIS). Ons systeem moet

telkens op een andere manier met het ZIS van

het ziekenhuis gekoppeld worden. Dat geldt ook

voor de nog twee andere ziekenhuizen in Gro-

ningen, met wie we binnenkort eenzelfde traject

aangaan.”

Medische gegevens van patiën-

ten worden voortaan vanuit de

Ambulancezorg groningen - en

alle andere ambulances in ne-

derland - direct naar de Spoed-

eisende Hulp (SEH) en het brand-

wondencentrum groningen van het

Martini ziekenhuis gestuurd.

FMT spreekt met beide organi-

saties over het waarom van het

project, de uitdagingen, de werk-

wijze en het vervolg. Een ding is

duidelijk, de patiënt heeft er veel

baat bij.

Door: Betty Rombout

wE kunnEn nu VEEl BEtEr AnticipErEn op DE situAtiE VAn DE pAtiënt


John van Son over de uitdagingen: “Een dergelijk

systeem van digitaal uitwisselen van gegevens

lijkt in het begin een nice to have; het is iets

moois om te hebben. Ben je een paar maanden

verder, dat blijkt het bijna niet meer weg te den-

ken te zijn in de praktijk. Dus is het zaak te

zorgen voor een stabiele omgeving. Dit betekent

dat je vooraf goed moet kijken naar de wijze van

inrichten. Hoe zitten de ketens in elkaar?”

betere zorg“We krijgen veel positieve reacties op de nieuwe

werkwijze”, zegt Van Son. “We kunnen veel beter

anticiperen op de situatie van de patiënt en nog

betere zorg geven.”

Oosting beaamt dit. “Voordat de patiënt in het

ziekenhuis aankomt, is er al informatie beschik-

baar. Dat komt de zorg aan de patiënt ten goede.

Ook liggen gegevens vast. Er kan geen sprake

zijn van spraakverwarring. De gegevens hoeven

later in het proces niet op verschillende manie-

ren overgestuurd te worden. En stel, dat een

ziekenhuis wetenschappelijk onderzoek wil

doen, dan hoeven ze ons niet te raadplegen. Ze

hebben de gegevens zelf al.”

toekomst“Er ligt nu een prima basis met het Martini

Ziekenhuis” zegt Bram Oosting. “Natuurlijk den-

ken we na over vervolgstappen. Het blijkt, dat

nog niet in alle gevallen de foto-applicatie ge-

bruikt wordt. Is een patiënt erg ziek, dan heeft

het ambulancepersoneel zijn handen vol aan de

patiënt. Voor het maken van een foto is dan geen

tijd. We zijn aan het bezien, hoe we hier mee om

gaan. Ook zijn we aan het nadenken over life

streaming, het versturen van bewegende beelden.

Dan kunnen we de interactie nog meer mee

bevorderen.”

Van Son: “Over een tijdje evalueren we weer.

Dan gaan we uiteraard weer kijken naar nieuwe

toepassingen en functionaliteiten aan het pakket

toevoegen.” <

met welke urgentie en wat de verwachte aan-

komsttijd is. Indien de aankomsttijd wijzigt,

verandert dit in real time op het informatie-

scherm. De informatie stelt zorgpersoneel in

staat de patiënt direct bij aankomst op te vangen

en zich voor te bereiden door alvast de gegevens

van de patiënt te bekijken die tijdens de ambu-

lancerit worden gemaakt. De mogelijkheid direct

vanuit de ambulance berichten en foto’s te delen,

is met name ook voor het Brandwondencentrum

van groot belang. Het soort brandwond en het

percentage van verbranding is goed vast te stel-

len. Specialisten van het Brandwondencentrum

kunnen het ambulancepersoneel adviseren over

de beste behandeling van de brandwond en de

manier van vervoer naar het ziekenhuis of ver-

wijzen naar een andere behandelaar, bijvoor-

beeld een huisarts.

Van Son: “Voor alle duidelijkheid, de digitale

informatie vanuit de ambulance komt direct bij

de SEH of het Brandwondencentrum binnen.

We hebben twee ingangen. Andere afdelingen

binnen het ziekenhuis kunnen het SEH-dossier

met het bijbehorende ritformulier natuurlijk wel

inzien.”

uitDagingenTechnisch was een van de uitdagingen dat infor-

matie – procesinformatie, medische gegevens,

foto’s en hartfilmpjes - op een veilige manier in

het ZIS van het ziekenhuis geplaatst moest wor-

den. Dit gebeurt met de communicatietool

Zorgmail, die NEN7510 proof is. Zorgmail is een

landelijke door Ambulancezorg Nederland geko-

zen oplossing.

Bram Oosting: “De technische uitdaging zat

vooral aan de ziekenhuiskant. Twee systemen

moesten met elkaar verbonden worden, wat nu

dus gebeurt met AZN Connect. Zoals eerder

gezegd, elk ziekenhuis heeft een ander ZIS, dus

moet er elke keer anders gekoppeld worden. Het

handigste zou natuurlijk een standaardkoppeling

zijn voor alle Groningse ziekenhuizen.”

komen direct in de SEH-module van het ZIS

terecht. Krijgen we ook het burgerservicenum-

mer (BSN) van de patiënt door, dan wordt er

‘onder water’ nagegaan of de patiënt bekend is in

het ziekenhuis. Zo ja, dan vindt automatisch

koppeling met het digitale dossier plaats.”

in De praktijkHoe gaat het nu praktisch in zijn werk? Vanaf

het moment, dat de ambulance ter plaatse is,

verzamelt Ambulancezorg Groningen gegevens

van de patiënt. Indien de patiënt naar het Mar-

tini Ziekenhuis moet worden vervoerd, dan

wordt dit nog steeds telefonisch gemeld bij de

SEH en vervolgens worden de verzamelde gege-

vens digitaal aangeleverd. De SEH kan voortaan

op een scherm zien welke patiënt onderweg is,

bram oosting.

john van son.

we kunnen veel beter anticiperen op de situatie van de patiënt en nog betere zorg geven.


case-mix informatie

Door: Cor van Litsenburg

cAsE-Mix inforMAtiE DrAAgt BiJ AAn BEtErE En goEDkopErE ziEkEnHuiszorg

toenemende concurrentie en financiële

druk dwingen ziekenhuizen om duidelij-

ke keuzes te maken. welke zorg bieden

we wél en welke niet? En hoe maken we

de zorg zo efficiënt mogelijk? case-mix

informatie kan daarbij helpen.

Er zal het nodige moeten gebeuren in de

zorg om deze betaalbaar te houden. Het

is een open deur, maar een eenduidig

antwoord op de vraag hoe we een kwalitatief

hoogwaardige zorg betaalbaar houden, bestaat

niet. Een belangrijke bijdrage aan betere en

goedkopere zorg biedt een case-mix informatie-

systeem (CMI). Econoom Franck Asselman

voerde in de periode 2006 tot 2014 een ontwerp-

gericht onderzoek uit naar de invoering van een

CMI bij zijn werkgever AMC. Hij promoveerde

dit voorjaar op dit onderwerp aan de Radboud

Universiteit.

De doelstellingen van zijn diepgaande en lang-

durige studie waren:

- Het ontwerpen en implementeren van een

CMI voor het hoger (medisch) management,

namelijk afdelingshoofden, divisiemanagers

en Raad van Bestuur;

- Het verkrijgen van gedetailleerde ontwerpge-

richte kennis over een CMI.

Bij case-mix informatie gaat het om het slim

combineren van medische informatie (bijvoor-

beeld over diagnoses en behandelingen), patiënt-

gegevens (zoals leeftijd, geslacht en woonplaats)

en bedrijfsinformatie over de kosten en vergoe-

ding voor een behandeling. Dergelijke case-mix

informatie wordt steeds belangrijker om de

juiste beslissingen te nemen op het gebied van

type en volumes van patiënten, planning, moni-

toring, procesoptimalisatie en legitimering.

aanleiDingDe aanleiding voor de studie van Asselman was

het feit dat in Nederlandse (academische) zie-

kenhuizen weinig of geen kennis beschikbaar

was over case-mix informatie. Wel was er in de

literatuur te lezen over succes en mislukkingen

van CMI’s in andere landen. Sommige imple-

mentaties hadden geleid tot positieve uitkom-

franck asselman; foto: marieke de lorijn; marsprine.


sten zoals een beter kostenbewustzijn, het ratio-

naliseren van de operationele processen en

kostenbesparingen. Maar er werden ook misluk-

kingen gemeld zoals machtsconflicten binnen

organisaties en discussies over de betrouwbaar-

heid van de gegenereerde gegevens. Franck As-

selman: ‘Een CMI op de juiste wijze ontwerpen

en implementeren is een ingewikkeld proces. Het

vraagt om een grote interne bereidheid om

samen te werken en inzicht te geven. Ik vergelijk

het ontwerpen en implementeren van een CMI

weleens met een kettingzaag. Dat is een eenvou-

dig product om te maken, maar het is allesbehal-

ve eenvoudig om er op een verantwoorde wijze

mee om te gaan. De informatie die CMI oplevert

kan grote impact hebben. Als je daar radicaal

mee aan de slag gaat, heeft het direct grote gevol-

gen.’

informatieproDuctenVoor het CMI van het AMC is een zogenoemde

Standaardrapportage Patiëntenzorg en Portfolio-

matrix ontworpen. Bij het ontwerpen van deze

informatieproducten werden de patiëntgroepen

van de medisch specialismen centraal gesteld. In

totaal ging het om 400 patiëntgroepen die wer-

den gedefinieerd door de afdelingshoofden in

deling inzichtelijk te maken voor de medische

wereld en andersom.

Een probleem bij het invoeren van de vereiste

informatie was dat er weinig data beschikbaar

was. Als je het over landelijke kwaliteitsindicato-

ren hebt dan hebben die betrekking op standaar-

daandoeningen. De informatie is vaak procesge-

richt, hetgeen weinig zegt over de werkelijke

kwaliteit. Voor UMC’s is juist de informatie met

betrekking tot complexe zorg belangrijk, daar

bestaan echter geen kwaliteitsindicatoren voor.’

betere keuzes makenCase-mix informatie laat het top medisch en

termen die aansloten bij hun klinische denkwe-

reld. De informatie die volgens de managers

minimaal in het CMI aanwezig moest zijn betrof

in eerste instantie systeemgegevens zoals patiënt-

kenmerken, capaciteit, zorgmarkt en financiën,

en niet-systeemgegevens zoals relevantie van de

zorg. In een later stadium zijn hier nieuwe soor-

ten informatie aan toegevoegd zoals type verwij-

zer, wachttijden, marktaandelen, omzetprogno-

ses, budgetten en percentages topreferente zorg.

In de Standaardrapportage Patiëntenzorg wordt

de informatie per patiëntgroep naast elkaar

gepresenteerd om onderlinge vergelijkingen

mogelijk te maken en om strategische alternatie-

ven te evalueren. De Portfoliomatrix is ontwor-

pen om snel inzicht te geven in de medische en

financiële relevantie per patiëntgroep. Asselman:

‘In feite reduceer je met een CMI een ingewik-

keld, complexe afdeling tot een inzichtelijke

werkelijkheid. Natuurlijk zitten er haken en ogen

aan en kregen we reacties als “dit is te simpel

gesteld’. Belangrijk is dat we duidelijk konden

maken dat het CMI geen bezuinigingsinstru-

ment is; dat het geen manier is om afdelingen af

te rekenen, maar dat het een instrument is om

de financieel economische kant van een behan-

in feite reduceer je met een cmi een ingewikkeld, complexe afdeling tot een inzichtelijke werkelijkheid

De impact van patiënten(groepen) op prestaties van kerntaken en financiën.

Over Franck AsselmanDrs. F.F. Asselman (Eindhoven, 1968) is bedrijfseconoom en werkt sinds 1999 als senior-adviseur in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Tussen 2006 en 2014 was hij verantwoorde-lijk voor het ontwerp van een case-mix informatiesysteem en verrichtte wetenschappelijk onderzoek naar dit onderwerp. Tijdens dit onderzoekspro-ject was hij bij diverse onderwerpen actief betrokken, zoals portfoliostra-tegie, planning & control, kostprijzen, bezuinigingsprogramma´s, kwaliteits-projecten, leiderschapsprogramma’s, onderhandelingen met verzekeraars en doelmatigheidsonderzoeken.Franck werkt momenteel voor de afde-ling Strategie & Beleid en is betrokken bij diverse samenwerkingen met andere ziekenhuizen. Franck is regelmatig gast-docent voor post-masters opleidingen. In 2008 heeft hij zijn boek Kostprijzen in ziekenhuizen gepubliceerd en daar-naast diverse artikelen in tijdschriften en kranten.


case-mix informatie

niet-medisch management betere keuzes maken

over wie ze het beste kunnen behandelen en hoe

dat moet gebeuren. Je zou zeggen dat een derge-

lijk informatiesysteem door alle ziekenhuizen

direct omarmd wordt. Maar om verschillende

redenen kan de aanpak nog onvoldoende wor-

den benut. Een nogal opmerkelijke reden is dat

ziekenhuizen rekening hebben te houden met

mededingingsregels. ‘Artsen willen hun keuzes

afstemmen met partners in de regio, maar dat

mag niet zomaar van de mededingingsregels,’

zegt Asselman. ‘Als ze wel afspraken maken lopen

ze het risico op een inval van de mededingings-

autoriteit. Dat is absurd en staat haaks op waar

ziekenhuizen en met name academische zieken-

huizen voor staan: samenwerken en in overleg

werken aan de beste oplossingen voor patiënten.’

Maar ziekenhuizen zelf zijn er ook de oorzaak

van dat case-mix informatie nog geen gemeen-

goed is. Medische managers hebben niet altijd de

kennis om de case-mix informatie te interprete-

ren. Specifieke scholing is hiervoor noodzakelijk.

In veel gevallen blijkt ook de kwaliteit van de

informatie niet toereikend. Op dat gebied moet

dus nog het nodige gebeuren.

Asselman: ‘Een struikelblok voor case-mix infor-

matie vormen ook de onderhandelingen met

verzekeraars. Een ziekenhuis weet tijdens de

onderhandelingen vaak maandenlang niet waar

het aan toe is. Soms wordt in oktober pas duide-

lijk wat je waarvoor krijgt. Het ziekenhuis kan

dan tien maanden lang niet kiezen op basis van

vergoeding. Dat is niet bevorderlijk voor de

informatie die is vereist voor het functioneren

van een CMI.’

struikelblokkenGedurende de zomer heeft Asselman met veel

regelgevers, beleidsontwikkelaars en bestuurders

gesproken. De belangstelling voor case-mix

informatie en wat het kan betekenen voor zie-

kenhuizen is, ondanks genoemde struikelblok-

ken, groot. Toch zal er nog het nodig water door

de Rijn vloeien alvorens case-mix informatie

gemeengoed is. Asselman: ‘Elk CMI is maatwerk.

Intern moet de bereidheid bestaan om over de

eigen grenzen te kijken. In ziekenhuizen is men

vaak nog aan eilandjes gewend, dat staat haaks

op case-mix informatie. Een CMI kent zeker

sterke gedragsmatige aspecten. Op het moment

dat een CMI succesvol is geïmplementeerd zien

we dat het kennisniveau van alle betrokkenen

toeneemt en daardoor ook de besluitvorming

rationeler is. Dat draagt bij aan goedkopere,

maar ook betere zorg.’

ervaringen DelenVoor meer informatie is door Franck Asselman

een website ontwikkeld (www.casemixinforma-

tie.nl). Het AMC wil door middel van deze

website de opgedane wetenschappelijke en prak-

tijkkennis met betrekking tot case-mix informa-

tie delen met andere partijen uit de zorgsector

en andere geïnteresseerden. Hierbij worden

gebruikers van deze site ook uitgenodigd om

hun kennis en ervaringen met case-mix infor-

matie in te sturen. Goede praktijkvoorbeelden

kunnen dan ook op deze site worden geplaatst

zodat er een landelijk kennisplatform ontstaat. <

Case-mix informatie in het kortBij case-mix informatie worden medische, patiënt- en bedrijfsmatige gegevens per Diagnose Behandeling Combinatie (DBC) verzameld, gecombineerd, geag-gregeerd en gepresenteerd. Hierdoor kunnen verschillende vragen worden beantwoord, zoals: wat zijn de kosten per diagnose? Wat is de relatie tussen leeftijd en ziekten? Wat is de financiële dekking per patiëntengroep? Case-mix informatie kan hiermee in belangrijke mate bijdragen aan de maatschappelijke opdracht van ziekenhuizen: het leveren van betaalbare zorg aan de juiste patiënten.

“Een struikelblok voor case-mix informatie vormen

ook de onderhandelingen met verzekeraars”

docGEZONDHEIDSZORG

svn:kennis delen door de

hele keten heen

Heeft het plenumzijn langstetijd gehad?

system integration zorgt voortoekomstbestendigok-complex

nieuwe csa/csr viecuri:flinke verbetering van bedrijfsproces

FMT DOCde nieuwe

ok & CSA

extra:

een ok kan alleen goed functioneren

als het hele operatie -centrum klopt


FMT DOC - Ok/CSA

‘sAMEn’ is HEt slEutElwoorD BiJ niEuw ok-coMplEx st JAnsDAl

Na een korte toespraak door Relinde

Weil, voorzitter RvB St Jansdal, en het

uitdelen van de champagne, hesen zes

medewerkers symbolisch een drietal bouwblok-

ken op elkaar in OK 6 en vormden zo het woord

‘Geopend’. De aanwezigen konden deze hande-

ling via een beveiligde multimediaverbinding

live op scherm volgen - een middel waarmee

voortaan ook meegekeken kan worden met

operaties. Daarna kregen ze een rondleiding

door het nieuwe OK-complex.

veilig en efficiëntDe officiële opening was het sluitstuk van een

mini-symposium dat startte met een toelichting

door Gea Rozenberg (scheidend hoofd OK St

Jansdal) en Janet Vissinga (OKCN) op de bot-

tom-up methode die het ziekenhuis hanteerde

bij het opstellen van het ruimtelijk en functio-

neel pakket van eisen voor het nieuwe OK-com-

plex. In verschillende gebruikersgroepen werd

daarbij intensief samengewerkt om de huidige

en toekomstige werkprocessen zo helder moge-

lijk te vertalen in een briefing voor de architect.

“De ingreep vormde daarbij het uitgangspunt

voor onze redenering, daarna bedachten we de

bouwkundige omgeving. Alle fases van de

nieuwbouw en renovatie hebben we samen met

de gebruikers doorlopen en na elke fase gingen

we terug naar de RvB. Zo hebben we hand in

hand het hele traject doorlopen.”

Een van de eisen voor de bouw van de zes OK’s

was het scheiden van de logistieke stromen

(patiënten/bezoekers, personeel, goederen) om

te komen tot een veilige en efficiënte behan-

delomgeving. Met gebruikers werden de beno-

digde ruimten in kaart gebracht plus hun aantal,

functie, omvang en onderlinge relatie. “In dum-

mysessies hebben we bijvoorbeeld de ideale

situatie voor alle ruimtes in kaart gebracht, van

OK, gangen tot sluizen en bedplekken. Daar-

naast hebben we gekeken naar een logische

hygiënische zonering”, aldus Rozenberg en Vis-

singa. In verband met de keus voor het Opragon

luchtbehandelingssysteem werd vanaf het ont-

werp ook de IGZ als toezichthouder aan tafel

gevraagd.

ruimteboekAls aanzet voor de aanschaf van de vaste medi-

sche inrichting werd gebruikgemaakt van een

ruimteboek, met per ruimte informatie over

benodigde voorzieningen, mee te verhuizen

items, financiële registratie en budget. “Dat ging

van OK-tafel tot kapstokhaakje”, lacht Gerwin

Vos, hoofd medische techniek bij St Jansdal. Hij

werkte hierbij nauw samen met hoofd inkoop en

Eind september opende ziekenhuis

st Jansdal in Harderwijk het nieuwe

ok/csA-complex. tijdens een mini-

symposium werd het hele proces van

ontwerp tot realisatie belicht,

waarbij intensief overleg met

gebruikers en leveranciers de rode

draad vormde. uiteraard kreeg ook

de primeur van st Jansdal - opragon

luchtbehandelingssysteem in alle

ok’s - de nodige aandacht.

De officiële opening van het nieuwe ok-complex van st jansdal in ok 6 was vanuit de zaal live te volgen.


Met meer dan 850 implementaties wereldwijd, bieden Getinge’s Hybride experts waardevolle hulp bij het creëren van een efficiënte, toekomstbestendige, multidisciplinaire Hybride OK.

Van ruimteplanning tot workflow management. Getinge kan een oplossing leveren, die het beste past bij de behoeften van al uw klinische specialismen: cardio, vasculair, neurologie, orthopedie, urologie, gynaecologie, traumatologie en oncologie.

Getinge Hybride OperatiekamersEnd-to-end oplossingen van de experts

www.getinge.com


logistiek, Guus van den Tweel: “De wensenlijst

werd teruggebracht tot de essentiële zaken, ook

met het oog op het budget. Vervolgens hebben

we hoofdgroepen aangemaakt en prioriteiten

aangebracht. Per kavel hebben we in overleg met

betrokkenen en leveranciers een pakket van eisen

opgesteld, steeds niet meer dan één A4.” St Jans-

dal maakte daarbij gebruik van Negomatrix, een

internetplatform voor het vergelijken van aan-

biedingen van leveranciers. Deze werden tevens

getoetst door gebruikers tijdens presentaties in

St Jansdal zelf. Van den Tweel: “Steeds is gezocht

naar zo veel mogelijk kwaliteit tegen zo laag

mogelijke kosten, en overwogen: is meer kwali-

teit het geld ook waard?”

Bij het ontwerp van de technische installatie

stonden patiënt en medewerker centraal. “De

focus lag op patiëntveiligheid en daarmee op het

voorkomen c.q. zo veel mogelijk beperken van

postoperatieve wondinfecties. De zes nieuwe

OK’s moesten geschikt zijn voor alle ingrepen en

dus voldoen aan de eisen van de WIP-richtlijn

voor OK-klasse I-prestatieniveau I”, aldus Remko

Noor, seniorconsultant healthcare bij Royal

HaskoningDHV. “St Jansdal koos ervoor om het

gehele OK-complex uit te rusten met het Opra-

gon-luchtbehandelingssysteem.

Omdat dit systeem vervuilde deeltjes razendsnel

afvoert en schone lucht in de hele OK inbrengt,

vallen er moeilijker deeltjes te meten en kan de

werking ervan niet in totaliteit worden getoetst

conform de VCCN-richtlijn 7. Zoveel mogelijk is

gebruik gemaakt van de meetmethode zoals

beschreven in de VCCN-richtlijn 7. Waar nodig

heeft St Jansdal beschreven op welke manier

wordt afgeweken om de gelijkwaardigheid van

het Opragon-systeem aan te tonen.”

Bij de meting werd de OK verdeeld in een aantal

meetpunten. “Op elk punt hebben we twee

temperaturen gemeten en verder vervuiling

ingebracht om te kijken hoe snel deze werd

afgevoerd. Het Opragon-systeem bleek zeer

effectief. We hebben alle metingen kunnen doen

en zeer goede resultaten en grote afnameresulta-

ten geboekt”, stelt Noor. “Wel bleek het tempera-

tuurverschil van > 1,5 °C tussen tafel en omge-

ving essentieel. Bij één graad verschil veranderde

de luchtsnelheid en werkte het systeem slechter.”

meer comfortBij de vergelijking van het 2T-plenum- en het

Opragon-systeem gold een aantal eisen. De OK’s

moesten voor alle ingrepen geschikt zijn, alle

gelijk qua indeling en inrichting, met een opdek-

ruimte per OK en een minimale hoeveelheid

techniek in het schone gebied. Verder liefst ge-

schikt voor de komende twintig jaar en met een

zo hoog mogelijk comfort voor de patiënt. “Bij

het Opragon-systeem is de investering vooraf

hoger, maar de exploitatielasten zijn lager, onder

meer dankzij een lager energieverbruik. Er is

namelijk veel minder kubieke meter lucht nodig.

Daarnaast geldt bij Opragon de hele OK als

schoon gebied”, verklaart bouwopzichter Henk

Veldhuis van St Jansdal. “Uiteindelijk gaven het

hogere comfort voor patiënten en medewerkers

en de terugverdientijd van twee jaar de door-

slag.” Omdat elke opdekruimte is aangesloten op

dezelfde luchtbehandelingskast als de OK, is er

in geval van storing maar één OK buiten bedrijf.

Verder staat steeds één OK op stand-by als spoed

OK omdat het 20 minuten kost om de OK op

orde te krijgen.

Bij het nieuwe OK-complex werd voortgebor-

duurd op het bestaande gebouw. “De uitdaging

was een ontwerp te maken dat een optimaal

proces mogelijk maakte in een zo compact mo-

gelijke ruimte. De ambitie voor het interieur

omvatte onder andere daglicht, uitzicht naar

buiten en de basis moest fris, rust en ondersteu-

nend zijn”, verklaart Bastiaan Buurman van

Wiegerinck architecten. “Wat we samen bedacht

hebben, is ook gelukt: drie OK’s met daglicht.”

Ander, patiëntvriendelijk detail: de verlichting in

de OK-gang zit langs de randen van het plafond,

zodat de patiënt niet in het tl-licht kijkt als zijn

bed door de gang gereden wordt.

Een week voor de opleveringTijde werden alle

140 medewerkers getraind op de nieuwe materi-

alen in het proces. Ook vond een enquête plaats

onder medewerkers en faciliterende partijen om

te zien of producten en systemen voldeden.

Dankzij de vroege en continue betrokkenheid

van specialisten en medewerkers kwamen slechts

enkele verbeterpunten naar voren, die inmiddels

zijn opgelost. In oktober 2017 vond de eindeva-

luatie plaats, tevens de officiële afronding van dit

innovatieve bouwproject. <

na afloop van het symposium krijgen deelnemers de gelegenheid het nieuwe ok/csa-complex met eigen ogen te bekijken.

het proces naar een nieuw ok-complex wordt beschreven door gea rozenberg (rechts) en janet vissinga.

henk veldhuis (links) en remko noor belichten het ontwerp en de validatie van de ok-ventila-tie. Een permanente

of tijdelijke CSABinnen 7 werkdagen operationeel

Een turnkey centrale sterilisatieafdeling binnen zeven dagen operationeel? Jan Snel realiseert het. In samen-werking met Miele ontwikkelden we een unieke CSA die wereldwijd wordt ingezet voor tijdelijk gebruik. De ideale oplossing wanneer uw eigen CSA verbouwd of gerenoveerd wordt.

Naast onze tijdelijke oplossing realiseren we ook perma-nente CSA’s inclusief autoclaven, thermodesinfectoren, werkruimtes, luchtbehandeling en eventuele karrenwasinstallatie. Deze CSA wordt aangesloten op uw ziekenhuis door middel van een aanbouw of aparte vleugel. Interesse? Bel onze specialist Jorrit Janmaat op telefoonnummer (0348) 47 90 90. Volg ons ook op LinkedIn via Jan Snel - Medical Buildings.

www.jansnel.com

19452 Adv. FMT-Jan Snel- CSA(MIele)-225x285mm.indd 1 26-10-17 16:18

Een permanente of tijdelijke CSABinnen 7 werkdagen operationeel

Een turnkey centrale sterilisatieafdeling binnen zeven dagen operationeel? Jan Snel realiseert het. In samen-werking met Miele ontwikkelden we een unieke CSA die wereldwijd wordt ingezet voor tijdelijk gebruik. De ideale oplossing wanneer uw eigen CSA verbouwd of gerenoveerd wordt.

Naast onze tijdelijke oplossing realiseren we ook perma-nente CSA’s inclusief autoclaven, thermodesinfectoren, werkruimtes, luchtbehandeling en eventuele karrenwasinstallatie. Deze CSA wordt aangesloten op uw ziekenhuis door middel van een aanbouw of aparte vleugel. Interesse? Bel onze specialist Jorrit Janmaat op telefoonnummer (0348) 47 90 90. Volg ons ook op LinkedIn via Jan Snel - Medical Buildings.

www.jansnel.com

19452 Adv. FMT-Jan Snel- CSA(MIele)-225x285mm.indd 1 26-10-17 16:18

fmt doc - oK/cSA


flinkE VErBEtEring VAn BEDriJfsprocEs

De nieuwe CSA/CSR is geïntegreerd tot

één afdeling en de realisatie daarvan

was een onderdeel van het Langeter-

mijnhuisvestingsplan (LTHP) van VieCuri. In

2006 is de Limburgse zorgorganisatie met dit

LTHP, dat elf deelprojecten telt, gestart. Inmid-

dels is circa 90 procent ervan gerealiseerd. Reeds

opgeleverde projecten zijn o.a.de SEH, IC, radio-

therapie, het energiegebouw, de verpleegafdelin-

gen, CCU, diverse poliklinieken en de CSA/CSR.

De resterende projecten van het LTHP zijn de

poliklinieken neurologie, geriatrie, reumatologie

en revalidatie. Eind 2018 zal het volledige LTHP

zijn afgerond.

van Deze tijDDat het ziekenhuis weer helemaal van deze tijd

is, wordt bij aankomst direct duidelijk. Veel glas

in de centrale hal dat bijdraagt aan een aangena-

me sfeer met veel daglicht. Dat geldt ook voor de

vernieuwde poliklinieken die we in het voorbij-

gaan zien. De inrichting kent frisse kleuren en is

ruim van opzet. Die nieuwe, eigentijdse sfeer

kenmerkt ook de nieuwe CSA/CSR. De oude

CSA was voor het huidige proces te klein van

opzet. De nieuwe CSA/CSR is ruim, licht en

transparant. De werkruimtes zijn aanzienlijk

groter en lichter. Bijzonder is dat de medewer-

kers vanuit alle productieruimtes in de CSA

zicht naar buiten hebben. Een wereld van ver-

schil met de oude afdeling.

Projectcoördinator Eric Boots vertelt dat voor-

heen de CSA en CSR twee gescheiden afdelingen

waren. In de nieuwe opzet zijn ze geïntegreerd

tot één afdeling. ‘Bij een CSA en CSR is uiteraard

de hygiëne uitermate belangrijk. Is dat aspect en

de controle daarop niet goed geregeld, dan breng

je de patiëntveiligheid in gevaar. Dat is het laat-

ste wat een ziekenhuis wil; daarom kreeg dit

aspect bij de realisering van de CSA/CSR zeer

veel aandacht. Het andere aspect dat voor een

CSA/CSR zwaar weegt betreft de logistiek. Voor

de bedrijfsvoering van een CSA/CSR moet met

name de logistiek ervoor zorgen dat het bedrijfs-

proces efficiënt verloopt. Een afdeling als de

CSA/CSR is zeer specifiek voor een ziekenhuis,

maar kent als het ware een industrieel proces-

principe dat, uitgaande van een goede logistiek,

grote productie-aantallen moet kunnen verwer-

ken. Dat gebeurt nu.’

‘In de nieuwe situatie is sprake van een geza-

menlijke ontvangst van al het vuil instrumenta-

rium van het ziekenhuis, hetgeen een enorme

najaar 2016 opende Viecuri

Medisch centrum in Venlo een

nieuwe centrale sterilisatie

Afdeling (csA) en centrale scopen

reiniging (csr) met dagbehandeling

Maag-, Darm- en leverziekten.

Een jaar later constateert

projectcoördinator Eric Boots dat

de medewerkers van de nieuwe

afdeling meer dan tevreden zijn.

tevens is er sprake van een flinke

verbetering van het werkproces.


CijfersHet VieCuri Medisch Centrum beschikt over een hoofdlocatie in Venlo en een nevenlocatie in Venray. Het ziekenhuis heeft een capaciteit van 470 bedden. Het gebouw in Venlo is oorspronkelijk uit 1984 en daarmee ruim dertig jaar oud. De renovatie in het Langetermijnhuisves-tingsplan betreft met name de hoofdlo-catie. Dit gebouw telt 75.000 m2 bvo. De investering voor de nieuwe CSA/CSR bedroeg € 2,5 miljoen, exclusief inventaris en apparatuur.

Nieuwe CSA/CSR VieCuri:

‘Bij een csA en csr is

uiteraard de hygiëne

uitermate belangrijk’

gelijk, hetgeen uiteraard de interactie bevordert.

Daarnaast beschikken we over drie autoclaven,

ook van Miele, deze voeren de daadwerkelijke

sterilisatie van het instrumentarium uit. We

hebben ruimte voor een vierde autoclaaf zodat

we ook daarmee kunnen inspelen op groei. <

just in timeUiteindelijk zal de nieuwe CSA/CSR het principe

van just-in-time levering aan de OK gaan voe-

ren. De bevoorrading gebeurt dan direct vanuit

de CSA. Niet langer wordt voorraad gehouden

op de OK. Uitgangspunt is dat de CSA/CSR met

de productie in staat moet zijn bij te dragen aan

een gestage groei van het ziekenhuis als geheel.

Eric Boots: ‘We hebben nu zes wasmachines van

Miele, dat waren er vijf. Vermeldenswaard is dat

deze wasmachines, die de scheiding vormen

tussen de schone en vuile ruimte, over ramen

beschikken. Dit maakt non verbale communica-

tie tussen de medewerkers in deze ruimten mo-

verbetering van het logistiekproces betekent. Dat

geldt ook voor de doorgeefkasten op de CSR.

Een belangrijk verbeterpunt is ook de nieuwe

schone dedicated gang die de CSA direct ver-

bindt met het OK-complex. Door deze gang

wordt instrumentarium onder steriele omstan-

digheden direct naar de OK’s getransporteerd.

De nieuwe CSA werd gebouwd, terwijl de oude

moest blijven functioneren. De nieuwe locatie

ligt iets verder van de OK, maar door de nieuwe

gang is de stroomlijning van het proces sterk

verbeterd. Op de voormalige plek van de CSA is

de nieuwe dagbehandeling Maag-, Darm- en

Leverziekten gerealiseerd.’


flinkE VErBEtEring VAn BEDriJfsprocEs

Betrokken Partijen:- Aan de Amstel Architecten;- Sweegers en de Bruijn;- Cornelissen aannemingsbedrijf;- Strukton (e);- Kuijpers (w).

Doorgeefwasmachines met glazen deuren.


FMT DOC - Ok/CSA

‘HEt is EEn AfDEling wAAr HEt ziEkEnHuis MEt rEcHt trots op MAg ziJn’

Sweegers en de Bruijn heeft voor VieCuri,

in samenspraak met a/d amstel architec-

ten, zorg gedragen voor het ontwerp en

begeleiding van de realisatie. Daarnaast heeft

Sweegers en de Bruijn in detail de installatie-

voorzieningen afgestemd met de leveranciers

van de CSA-apparatuur. FMT Gezondheidszorg

sprak met Johan Buijs, adviseur van Sweegers en

de Bruijn over dit project.

Belangrijke kenmerken van de nieuwe CSA/CSR

in Venlo zijn de directe verbinding met de zeven

OK’s door middel van een dedicated gang, voor-

raadbeheer en levering vanuit de CSA/CSR,

optimale stroomlijning van het proces en een

lichte, transparante werkomgeving. Ook over de

techniek valt het nodige te vertellen. Met name

over hoe de uiteindelijke uitgangspunten van de

technische voorzieningen tot stand zijn geko-

men.

eigen installaties en voorzieningenEen primair uitgangspunt bij de ontwikkeling

van de nieuwe CSA was dat de afdeling onafhan-

kelijk moest kunnen functioneren van de overige

afdelingen van het ziekenhuis. Dat betekende dat

in de ontwerpfase hoog werd ingezet op autono-

mie en beschikbaarheid van de installaties, zoals

elektrische vermogen, luchtbehandeling, stoom-

opwekking en productie van demiwater voor het

sterilisatieproces.

Omdat het inkooptraject met een leverancier

van de CSA-apparatuur tijdens de ontwerpfase

nog niet was gestart, waren op dat moment voor

het installatieontwerp niet alle technische speci-

ficaties beschikbaar. Johan Buijs: ‘In de ontwerp-

fase zijn we daarom uitgegaan van een worst-

casescenario op basis van brede

leve ran cierspecificaties die in deze fase bekend

waren. Dat betekende dat we onder meer reke-

ning hielden met hoge elektrische vermogens.

Omdat na de DO-fase pas werd besloten met

welke leveranciers VieCuri in zee ging, wisten we

ook pas vanaf dat moment met welke specifica-

ties we te maken kregen. Gelet op de verhouding

kosten-kwaliteit en energieverbruik, bood leve-

rancier Miele de meest optimale en bedrijfsze-

kere oplossing. De autoclaven konden worden

geleverd met elk een eigen schone stoomopwek-

ker (SSO-unit) die gevoed wordt vanuit de eigen

huisstoom.’

Buijs vervolgt: ‘Aan deze opzet is een aantal voor-

delen verbonden. Zo zal bij storing aan een

Het langetermijnhuisvestingsplan

(ltHp) van Viecuri Medisch centrum is

gestart in 2006. Vanaf 2010 is instal-

latieadviesbureau sweegers en de

Bruijn bij de projecten van dit ltHp

betrokken. Binnen het ltHp is de

nieuwe centrale sterilisatie Afdeling

(csA) en centrale scopen reiniging

(csr) gerealiseerd.

overzicht csa/csr.


Sweegers en de Bruijn over CSA/CSR VieCuri:

leereffect‘Een leereffect van dit project is om eerder met

leveranciers rond de tafel te gaan zitten. Was dat

namelijk het geval geweest dan zouden we het

ontwerptraject nog efficiënter vorm hebben

kunnen geven.

De nieuwe CSA/CSR is volgens Johan Buijs

state-of-the-art. Zowel vanuit technisch oogpunt

als wat betreft werkomgeving. Het verwondert

hem dan ook niet dat vanuit het hele land be-

langstelling is bij de diverse ziekenhuiscollega’s

voor een werkbezoek aan de nieuwe afdeling.

Het is een afdeling waar het ziekenhuis met recht

trots op mag zijn. <

probleem waarmee we werden geconfronteerd

was dat de nieuwe richtlijn voor de realisatie van

een CSA op dat moment nog in ontwikkeling

was. De vraag is dan; hoe ga je valideren? We

hebben besloten dit op basis van GMP (Good

Manufactering Practice) classificatie D te doen.

Deze sloot het beste aan bij de omgeving binnen

VieCuri en de afdeling infectiepreventie gaf dit

voldoende houvast. Overigens wordt inmiddels

een nieuwe richtlijn ontworpen door de VVCN.

Het validatierapport hebben we samen met

installateur Kuijpers opgesteld. Voor alle betrok-

kenen is een validatie belangrijk. Het is zowel

voor de instelling als voor ons als contractpar-

tijen een borging dat de CSA veilig functioneert

en voldoet.

Zaken die we hebben gevalideerd zijn: luchtzui-

verheid, ruimtetemperatuur, relatieve vochtig-

heid, onthard water, demiwater, microbiologi-

sche metingen en drukhiërarchie. Wat betreft dat

laatste aspect kan ik zeggen dat we tussentijds

regelmatig metingen hebben uitgevoerd door de

afdeling op druk te zetten, waardoor eventuele

lekkages in een vroeg stadium aan het licht

zouden komen.’

SSO-unit alleen die desbetreffende autoclaaf

uitvallen, en er zijn geen lange distributieleidin-

gen nodig tussen de SSO-unit en de autoclaven.

Demiwater In de DO-fase is uit oogpunt van beschikbaar

budget afgezien van een nieuwe demiwaterin-

stallatie. Op basis van onderzoek bleek dat

VieCuri met de huidige demiwaterinstallatie kon

blijven werken. Gekozen werd voor optimalise-

ren/reviseren van de bestaande installatie. Zo

moest de circulatieleiding groter worden gedi-

mensioneerd dan de bestaande toevoerleiding

naar de oude CSA. Door deze aanpassing levert

de installatie in combinatie met de buffer een

overcapaciteit van 137 procent, hetgeen voor de

huidige situatie voldoende is. Mocht er op ter-

mijn een hogere overcapaciteit nodig zijn, dan

kan daarvoor een extra buffercapaciteit van

1.500 liter worden gerealiseerd waarmee de

overcapaciteit op 161 procent van de huidige

behoefte komt.’

valiDatieVoordat de nieuwe CSA/CSR in gebruik is geno-

men is deze uiteraard gevalideerd. Buijs: ‘Een

“De kunst van het

inleven”

Sweegers en de Bruijn, adviseur voor een duurzaam

binnenklimaat en technische installaties

‘s-Hertogenbosch

Europalaan 12g - 5232 BC

Telefoon 088 030 7300

Internet www.swebru.nl

Gezondheidszorg

Justitie

Industrie & Laboratoria

Onderwijs

Sport/Cultuur/Recreatie

Kantoren

Duurzaamheid & Specials

Beheer & Onderhoud

Sweegers en de Bruijn, partner

VieCuri Medisch Centrum Venlo

voor ontwerp, advisering van technische installaties

en medisch technische inrichting

overzicht csa/csr.



EEn ok kAn AllEEn goED functionErEn Als HEt HElE opErAtiEcEntruM klopt

Een operatiecentrum is de meest complexe afdeling van een ziekenhuis.

Het is belangrijk dat bij de ontwikkeling van een nieuw operatiecen-

trum alle belanghebbende medewerkers en specialisten zijn betrok-

ken’. Aan het woord is Janet Vissinga van ok consultancy nederland

(okcn). fMt sprak met haar over de ontwikkeling van nieuwe hotfloors.

een complexe behandelomgeving ontwikkel je samen met als uitgangspunt de behandelingen die er plaatsvinden.

OKCN heeft een sterke reputatie in de

zorgsector. Die krijg je niet zomaar.

Janet Vissinga: ‘Onze goede naam

hebben we zorgvuldig opgebouwd door onze

professionaliteit en door onafhankelijk te blijven.

Objectief kunnen adviseren is een voorwaarde

voor een goede adviseur. De functie van OKCN

is onder andere een brugverbinding maken

tussen het ziekenhuis en de realiserende partijen.

En soms zijn we ook mediator. Als bijvoorbeeld

bepaalde wensen van gebruikers niet te realise-

ren zijn. Architecten, installatieadviseurs en de

industrie waarderen onze rol. Men kent er onze

manier van werken. Zo goed dat ze onze PvE’s

FMT DOC - Ok/CSA

herkennen. Ze zien er een duidelijke handteke-

ning in.’

‘Door onze onafhankelijke positie kunnen we de

industrie en ontwerpers indirect versterken.

Soms komt een leverancier met een aanbod

waarop wij aanvullingen doen. Dat levert zo’n

bedrijf kennis en nieuwe inzichten op. Het komt

ook voor dat we een PvE voorbereiden en dat de

industrie vragen heeft, waardoor het definitieve

PvE kan worden verbeterd. We hebben weleens

ter voorbereiding van een PvE alle potentiele

leveranciers voor een plenaire sessie uitgenodigd.

We daagden ze uit om kritisch op onze voorstel-

len te reageren. Zulke sessies zijn voor alle be-

trokkenen heel leerzaam.’

lucht en lichtVoordat Janet Vissinga OKCN 12 jaar geleden

startte, was ze werkzaam in de industrie. Eerst

negen jaar als projectmanager in de luchtbehan-

deling, daarna zo’n zelfde periode als projectma-

nager betrokken bij de inrichting van endoscopi-

sche OK’s. ‘Ik was dus eerst jaren in de weer met

lucht, daarna met licht. Beide zeer wezenlijke

zaken voor een OK. In die tijd verwonderde ik

me vaak over de inrichting van OK’s met bulky

torens met apparatuur en overal snoeren. Specia-

listen bleken nauwelijks bij de inrichting te zijn

betrokken. In mijn visie moest dat en kon dat

anders. Dat was voor mij aanleiding om OKCN

te starten. In feite heb ik mijn 18 jaar ervaring in

de industrie op het gebied van licht en lucht

gebruikt om een brugverbinding te maken naar

de wenselijke bouwkundige omgeving binnen

het operatiecentrum’.

Bottom up-werken

‘Als OKCN willen we graag in een vroeg stadium

bij een project betrokken worden. Ik noem dat

het stadium -1. Dat betekent dat een ziekenhuis

wil gaan bouwen, maar nog niet precies weet wat

en hoe. In dat stadium kun je naar een optimale

situatie werken waarbij alle betrokkenen hun

inbreng kunnen geven. Onze manier van werken

is bottom up, letterlijk vanaf de werkvloer. Dat

levert projecten op waarbij de medewerkers en

specialisten echt het gevoel hebben dat het hun

nieuwe operatiecentrum is.

Ons uitgangspunt voor een nieuw operatiecen-

trum is dat we de ingreep centraal stellen. Vanuit

de ingreep vertalen we alle werkprocessen bin-

nen het operatiecentrum welke uiteindelijk

leiden naar de fysieke OK. In een mock up spe-

len we de meest complexe ingrepen na. Voor de

nieuwe OK’s van het UMC Utrecht hebben we

zelfs alle ingrepen nagespeeld. We durfden niet

aan te nemen dat in zo’n complexe academische

omgeving met standaardapparatuur wordt ge-

werkt zoals we in perifere ziekenhuizen veelal

tegenkomen. Dat was een juiste beslissing, want

er bleek nogal wat zeer specifieke apparatuur te

worden ingezet. Met deze live toetsen genereren

we inzicht, kennis en draagvlak bij de gebruikers.

Ze worden enthousiast en ervaren de nieuwe OK

binnen een goed functionerend operatiecentrum

als een project waar ze daadwerkelijk zelf aan

hebben meegewerkt. Het is hun OK(C). Dat

klinkt wellicht vanzelfsprekend, maar dat is het

niet. Ik ben nog altijd verbaasd als ik merk dat

dit niet common sense is. We worden weleens

gevraagd om deel te nemen aan projecten die al

zijn gestart, maar het is niet vanzelfsprekend dat

we daar instappen. In zulke projecten staat vaak

al te veel vast en zijn wij er niet meer van over-

tuigd dat we de kwaliteit kunnen realiseren

waarvoor wij staan. Dat is voor OKCN een be-

langrijk gegeven. Kwaliteit staat voor ons boven

kwantiteit.’

ergonomie‘Een OK kan alleen goed functioneren als hele

operatiecentrum klopt’, vervolgt Janet Vissinga.

‘Je hebt daarbij te maken met een ruimtelijk en

functioneel eisenpakket dat een veilige behan-

“ons uitgangspunt voor een

nieuw operatiecentrum is

dat we de ingreep centraal

stellen”

EEn ok kAn AllEEn goED functionErEn Als HEt HElE opErAtiEcEntruM klopt

janet vissinga.

vaak apparaten op de gang omdat er geen reke-

ning is gehouden met de opslag. Dat is natuur-

lijk niet bevorderlijk voor een goede hygiënische

zonering. Gangen horen leeg, recht en breed te

zijn. Niet alleen in het eerste jaar, maar ook na

19 jaar.’

samen‘Door de VVCN-7 richtlijn focust iedereen zich

tegenwoordig op lucht, waardoor het aspect licht

minder aandacht krijgt. Dat is niet terecht. Licht

is belangrijk voor de kwaliteit van een OK.

Een ander aspect dat te weinig aandacht krijgt

zijn de ergonomische werkomstandigheden.

Omdat het instrumentarium binnen het be-

schermde gebied moet blijven, staat dat vaak

direct achter de rug van een operateur, waardoor

hij een weinig comfortabele werkruimte heeft.

Een OK is de meest ingewikkelde ruimte in een

ziekenhuis waarbij alle primaire processen aan-

dacht behoren te krijgen. Een ergonomische

werkruimte en voorzieningen op de juiste positie

zijn evenwel ook in het belang van de patiëntvei-

ligheid. Specialisten hebben de neiging om zich

vooral op hun werk te richten en in de voorbe-

delomgeving moet waarborgen. Daarvoor is het

noodzakelijk dat er sprake is van een logische

hygiënische zonering, de juiste vierkante meters

bij de processen en dat de logistieke stromen van

patiënten, medewerkers en bezoekers worden

gescheiden. Daarnaast dient er een heldere goe-

derenlogistiek te zijn waarbij uiteraard onder-

scheid wordt gemaakt tussen schone en vuile

processen. Ook moet functioneel en ruimtelijk

rekening houden met de apparaten die nodig

zijn. In het gros van de ziekenhuizen staan er

reiding van een bouwproces een afwachtende

houding aan te nemen. Maar een operatiecen-

trum ontwikkel je samen. Daar moeten alle

medewerkers en specialisten bij worden betrok-

ken om een optimaal resultaat te krijgen.’

miDDen-oostenIn de twaalf jaar van haar bestaan heeft OKCN

zich ontwikkeld tot een voor veel ziekenhuizen

voor de hand liggende keuze als het gaat om een

adviseur voor de ontwikkeling van een nieuwe

hotfloor. En niet alleen in Nederland. Een inves-

teerder die zich in het Midden-Oosten met de

ontwikkeling van hoogkwalitatieve zorg bezig-

houdt, hoorde tijdens zijn werkbezoek enkele

jaren geleden aan Nederlandse ziekenhuizen

telkens de naam van OKCN vallen. Sinds die tijd

is OKCN ook actief in dat deel van de wereld.

‘En ook daar werken we vanuit dezelfde visie.

Een complexe behandelomgeving ontwikkel je

samen met als uitgangspunt de behandelingen

die er plaatsvinden’, besluit Janet Vissinga. <


FMT DOC - Ok/CSA

Het ontwerp en de inrichting van een operatie-

afdeling is een ingewikkelde aangelegenheid.

De eisen vanuit de diverse specialismen, diverse

logistieke processen en snelle technologische

veranderingen vragen om coördinatie door een

ervaren adviseur.

‘PROFESSIONALS FOR PROFESSIONALS’

Postbus 60030 | 9703 BA Groningen

Postbus 2101 | 5202 CC ‘s-Hertogenbosch

+31 (0) 73 62 34 381 | WWW.OKCN.NL | [email protected]

Wij zijn een betrouwbare, resultaatgerichte en professionele partner. Plannen? Neem contact op voor een vrijblijvend oriënterend gesprek.

gangen horen leeg, recht en breed te zijn (foto haga ziekenhuis).


FMT DOC - Ok/CSA

continuEring pAtiëntEnstrooM tiJDEns rEnoVAtiE

ziekenhuis ook profijt op langere termijn te

bieden, werden de permanente faciliteiten voor-

bereid op de toekomst door ze te ijken op de

hoogste standaards van de moderne gezond-

heidszorg. Een van de drijfveren voor de beslis-

sing van het ziekenhuis was het feit dat zorgaan-

bieders met de inzet van mobiele zorgfaciliteiten

controle houden over hun patiëntenstroom.

“Dankzij dit partnerschap heeft onze kliniek

haar huidige behandelplannen kunnen voortzet-

ten en onnodige vertragingen voor patiënten

tijdens de renovatie van onze faciliteiten kunnen

voorkomen. Met deze geweldige mobiele opera-

tiekamer hebben wij in een periode van slechts

negen weken procedures binnen tal van klinische

disciplines kunnen uitvoeren. Wat ook belang-

rijk is, is dat we in nauwe samenwerking met het

team de tijd die aan het renovatieproject is be-

steed hebben teruggebracht, en dat zorgde zowel

bij onze buren als onze patiënten voor blije

gezichten”, aldus ziekenhuismanager Mirjam

Wennick.

Q-bital is de voornaamste leverancier in Europa

van mobiele, standaard en laminaire flow opera-

tiekamers, dagbehandelingsunits, ziekenzalen,

endoscopie-uitrustingen en poliklinische voor-

zieningen.

Voor meer informatie zie www.vanguardhs.com

of www.q-bital.com <

In Nederland werd de eerste mobiele operatieka-

mer ingezet in Medinova Kliniek Klein Rosen-

dael in de buurt van Arnhem, onderdeel van het

belangrijkste netwerk van onafhankelijke behan-

delcentra van het land, waar specialistische zorg

voor patiënten wordt aangeboden zoals orthope-

dische, plastische en cosmetische chirurgie,

neurochirurgie en algemene chirurgie.

Het hoger management van de instelling zag

zich voor een lastig probleem geplaatst toen een

grote renovatie en modernisering van de opera-

tiekamers voor de deur stond. Het dilemma was

ofwel reduceren van de patiëntenstroom, ofwel

overwegen om voor de duur van het project

bepaalde operaties stop te zetten. Dit negatieve

scenario werd echter voorkomen dankzij een

end-to-end mobiele oplossing, waarmee de

kliniek haar chirurgische programma zonder

onderbrekingen kon voortzetten.

De oplossing, een mobiele operatiekamer, gele-

verd en geplaatst door Europees specialist Q-bi-

tal, droeg ertoe bij dat de duur van de renovatie

van tweeëntwintig weken werd teruggebracht

naar negen, doordat afzonderlijke operatieka-

mers niet meer in een soort cumulatief domino-

effect gesloten hoefden te worden.

Met een patiëntenpopulatie uit Arnhem en

omstreken kon het ziekenhuis garanderen dat de

patiënten comfortabel en bij hen in de buurt

behandeld konden blijven worden. Om het

of het nu lang of kort gaat duren,

wanneer het tijd is voor een renova-

tie, de dienstverlening op de schop

gaat, of de inrichting moet worden

aangepast, is het van vitaal belang

dat zorginstellingen erover

nadenken hoe de hoge standaards

van patiëntenzorg, efficiëntie,

veiligheid en chirurgische

compliance tijdens dit proces,

gehandhaafd kunnen blijven.

Door: Vanguard healthcare

Vroeger moesten organisaties in zo’n

geval gewoon berusten in een sterk

gereduceerde capaciteit voor het be-

handelen van patiënten, of, in het ergste geval,

sluiting van een afdeling en doorverwijzing van

patiënten naar een ander ziekenhuis. Als er nu

renovatiewerkzaamheden op stapel staan, heb-

ben ziekenhuismanagementteams in heel Europa

een alternatief om de patiëntenstroom in stand

te houden en tijdelijke sluiting van operatieka-

mers of afdelingen te vermijden.

Tegenwoordig zorgen nieuwe ontwikkelingen in

design en techniek ervoor dat mobiele gezond-

heidszorgfaciliteiten tijdens renovatieperiodes

een effectieve oplossing kunnen bieden. Be-

trouwbare mobiele units zorgen ervoor dat

ziekenhuizen de controle behouden over de

onderzoeken, procedures en het herstel van hun

patiënten, en dat ze aan het hoogste niveau van

professionele zorg kunnen blijven voldoen.

Ingebouwde systemen voor medische gassen,

elektriciteit, water en ventilatie maken dat mo-

biele faciliteiten onafhankelijk kunnen werken,

of zodanig in de bestaande ziekenhuisstructuur

en -inrichting geïntegreerd kunnen worden dat

zorgstandaards en patiëntenbeleving gewaar-

borgd blijven.

overzicht interieur mobiele ok


FMT DOC - Ok/CSA

toEkoMstVisiE:circulAir DEnkEn is DE niEuwE norM

Van Straten Medical, CoperniCare en Bexter

zetten gezamenlijk in op het duurzaam en slim-

mer maken van medische hulpmiddelen. Van

Straten Medical met een uiterst innovatieve

instrumentmakerij, veelzijdig en een modern

machinepark voor de revisie en onderhoud en

levering van instrumentarium.

integraal platformDoor de samenwerking tussen de Track & Trace

(T&T) softwarespecialisten CoperniCare en

Bexter ontstaat een integraal platform voor het

traceren en beheren van alle kritische items in

het ziekenhuis.

- CoperniCare met specifieke logistieke T&T-

oplossingen (registratie en traceerbaarheid)

voor ziekenhuizen en klinieken.

- Bexter met de applicatie MediTracker die

RFID inzet om o.a. instrumenten te volgen en

beheren, om daarmee grip te realiseren op

kritische productstromen in de zorg.

Toekomstbestendigheid, met nadruk op

geautomatiseerd volgen van instrumen-

tarium,

- instrumentrevisie en

- (preventief) onderhoud in plaats van disposa-

ble en vervanging.

circulariteitGrondstoffen, waaronder zeker ook RVS, zijn

eindig. Circulariteit houdt in dat we kijken of we

de materialen kunnen hergebruiken bijvoor-

beeld door vernieuwing ofwel ‘refurbishen’;

rennovatie van instrumentarium om vervolgens

opnieuw in te zetten in plaats van weg te gooien.

courant makenHet courant maken van incourante voorraad en

het inzetten van voorraad van de ene locatie op

een andere locatie dat wordt aangeduid als ‘Ca-

paciteitsvereffeningsprogramma’. Denk aan het

beheren van alle medische instrumenten in één

pool na bijvoorbeeld een fusie van ziekenhuizen.

in de komende jaren kan

rendement worden gegenereerd

uit de kapitaalgoederen van het

ziekenhuis. Dit biedt grote kansen

voor de voorraad instrumenta-

rium van ziekenhuizen!

Door: Van Straten Medical

revisie, onderhoud van instrumentarium inclusief het ‘slim’ maken van instrumentarium voor de traceability. instrumentmakerij van straten medical, aanbrengen rfiD via laserlastechnologie. fotografie: jeronimusvanpelt.nl


veau. Dit maakt het instrument een levende

informatiedrager, wat de data levert voor inzicht

in de overcapaciteit en incourante instrumenten.

Om de kosten niet uit de hand te laten lopen en

om beter om te gaan met grondstoffen, is er een

groeiende interesse voor circulariteit en duur-

zaam denken in de zorg. Van Straten Medical zet

zich daarom ook actief in om afgekeurd instru-

mentarium opnieuw te verwerken. In 2050 moet

de Nederlandse economie helemaal draaien op

herbruikbare grondstoffen.

Efficiënte inzet, ICT-technologie en hergebruik

van grondstoffen schept voorwaarden voor een

circulaire economie. Zo heeft de overheid de am-

bitie dat in Nederland in 2050 zo goed als geen

primaire grondstoffen meer worden gebruikt.

Nederland is koploper en vanuit de zorg kunnen

we nu al het goede voorbeeld geven.

Met de mogelijkheid van circulair instrumentbe-

heer gecombineerd met T&T van de voorraad is

de toekomst vandaag begonnen! <

satie van voorraadbeheer en goederenstroom,

besteladviezen en koppelingen met het ERP en

EPD. Met CoperniCare is het ziekenhuis tevens

“LIR-proof”, verhoogt men de patiëntveiligheid

en bespaart men enorm veel kosten.

Het IVS, MediTracker, van Bexter maakt gebruik

van RFID-technologie wat real-time inzicht in

o.a. de locatie van instrument(netten) biedt. Het

verkrijgen van deze waardevolle (proces)infor-

matie wordt hiermee geautomatiseerd en is

mogelijk zonder menselijke handelingen.

In samenwerking met de TU Delft en Reinier de

Graaf ziekenhuis doen Van Straten Medical en

Bexter onderzoek met RFID op instrumentni-

Door de voorraad- en (RFID)-instrumentvolg-

systemen (VVS en IVS) te combineren met

reparatie, onderhoud en levering van instrumen-

tarium, kunnen kosten aanzienlijk worden ver-

laagd en de kwaliteit met verbeterd instrument-

beheer, significant worden verhoogd. Door ook

nog eens te kijken naar overtollig of incourant

instrumentarium teneinde deze in nieuwstaat te

brengen en in te zetten, ontstaat circulariteit.

Bespaar enorme kosten en wees voorbereid op

het LIR – Landelijke Implantatenregister.

Het CoperniCare-VVS levert volledige registratie

en traceerbaarheid van medische hulpmiddelen,

implantaten, disposables en, inclusief optimali-

onderzoek naar geautomatiseerd tellen op de ok.

onderzoek tu Delft, reinier de graaf, van straten medical en bexter in het kader van rfiD-track & trace op bestaand instrumentarium en netten.

fmt doc - oK/cSA

HEEft HEt plEnuM ziJn lAngstE tiJD gEHAD?

primaire proces leiDenDJanet Vissinga van OK Consultancy Nederland

onderschrijft dat weten regelgeving noodzake-

lijk is voor een hoog niveau luchtkwaliteit in de

OK, maar pleit ervoor het primaire proces lei-

dend te laten zijn. “We moeten niet doorslaan in

betere en nóg betere luchtkwaliteit in de OK,

maar realistisch kijken hoe je die kunt beheersen

zonder het primaire proces te kort te doen”, zegt

ze. “De richtlijn geeft tevens de afstand aan van

het beschermd gebied tot de OK-wanden. Ingre-

pen waarbij veel instrumentarium gebruikt

wordt, vereisen een fors beschermd gebied en

automatisch ook een grote(re) OK. Als gevolg

daarvan komt de vaste medische inrichting zoals

bruggen, pendels en monitoren en dergelijke

steeds verder weg te hangen van de patiënt. Dat

is niet bevorderlijk voor de veiligheid tijdens een

ingreep.”

Hoe schoner de omgeving, hoe minder kans op

infecties en in dat licht is lucht wel degelijk van

belang. “Dat hangt samen met het streven om

het antibioticagebruik te verkleinen, in andere

Europese landen wordt daar minder op ingezet.

Verder zijn kleding en gedrag eveneens invloed-

rijke factoren. Nadeel is alleen dat die niet zo

objectief te meten zijn als luchtkwaliteit”, aldus

Noor, die in de markt wel een ontwikkeling

signaleert. “Fabrikanten onderzoeken manieren

om de hele OK schoon te maken en zo de beper-

kende factor van het plenum op te heffen. Neem

Opragon van Avidicare en Vita OR van Halton.”

Vissinga is positief over de ontwikkeling van

alternatieve systemen die het OK-team meer

vrijheid geven. “Je hebt ruimte nodig om je werk

goed te kunnen doen. Als je de noodzakelijke

voorzieningen niet goed bij de patiënt kunt

krijgen, verlaagt dat juist de patiëntveiligheid.

Vandaar onze interesse voor alternatieve syste-

men die het OK-team veiliger laten werken.”

gelijkwaarDigheiDToen Ziekenhuis St Jansdal koos voor Opragon,

ontwikkelde Royal HaskoningDHV hiervoor een

meetmethodiek. “Om de gelijkwaardigheid van

het systeem te kunnen aantonen op basis van de

gestelde eisen in de WIP-richtlijn, was het nood-

zakelijk om een afwijking op de VCCN-richtlijn

7 te schrijven”, aldus Noor. “Met die methode

kunnen we ook andere alternatieve systemen

doormeten. Uiteindelijk gaat het om een zo

schoon mogelijke omgeving en een plenum is

dan niet het enig mogelijke systeem.” <

Het uitgangspunt is simpel: ziekenhui-

zen moeten voldoen aan de wet en

daarmee aan de WIP-richtlijn. De IGZ

toetst en handhaaft daarop. “Nu na aanpassing

van richtlijn 7 het daadwerkelijke beschermd

gebied gemeten wordt en dit in sommige zieken-

huizen kleiner blijkt dan vooraf aangenomen,

ontstaat enige nervositeit. Voor bepaalde ingre-

pen is nu eenmaal een bepaald beschermd ge-

bied nodig. De meeste eisen stonden echter ook

al in voorgaande richtlijnen waar ziekenhuizen

destijds aan moesten voldoen”, stelt Remko

Noor, seniorconsultant Healthcare bij Royal

HaskoningDHV. “Daar komt bij dat de WIP-

richtlijn weloverwogen tot stand is gekomen in

overleg met diverse stakeholders waaronder

vak- en beroepsgroepen. Ik begrijp dat zieken-

huizen geen miljoenen op de plank hebben

liggen voor aanpassingen, maar de patiëntveilig-

heid moet gegarandeerd worden.”

De aangepaste meetmethode bin-

nen de Wip-richtlijn ten aanzien

van het beschermd gebied op Ok’s,

doet het nodige stof opwaaien

binnen ziekenhuizen. Stelt de

richtlijn wel de juiste eisen? En

is de grote aandacht voor lucht-

behandelingssystemen terecht?

Twee experts uit het veld delen

hun visie.


remko noor (royal haskoningDhv).

janet vissinga (okcn).


Clinium is dé specialist in het steriliseren van chirurgisch instrumentarium en beheer en logistiek van

steriele medische hulpmiddelen. Dat leidt tot aantoonbare verhoging van kwaliteit en patiëntveiligheid,

tot verlaging van de kosten én het ontzorgt uw organisatie. Bel

met Servaas Wibaut voor een verhelderend consult: 020 66 56 313.

S L I M M E R O P E R E R E N

Waarom u beter af bentzonder CSA

Sinds de introductie van Athena Medical op de Nederlandse markt, steeg ons marktaandeel in de zorgsector aanzienlijk en zijn we inmiddels ook in eigen land niet meer weg te denken. Veel vooraanstaande ziekenhuizen gebruiken onze Athena Medische PC’s en COW’s als standaard oplossing en weten zich professioneel ondersteund door het Athena team in Terheijden.

Diverse zorginstellingen hebben bewust gekozen voor de Athena Medical IT-oplossingen en zijn zeer enthousiast over het gebruik, de kwaliteit en onze service:

”Athena Medical producten zijn betrouwbaar en bovendien zeer betaalbaar.””Klanten herkennen hun feedback in productverbeteringen.”” Athena Medical heeft een gedegen reputatie als het aankomt op kwaliteit, certifi cering, service, meedenken en innovatie.”

Het Zuyderland Medisch Centrum heeft voor de fusie van Atrium MC en Orbis MC gekozen om volledig op Athena te standaardiseren. Athena heeft reeds meer dan 250 medische PC’s en COW’s mogen leveren • VieCuri Medisch Centrum in Venlo en Venray gebruiken naar volle tevredenheid Athena producten • Ziekenhuizen als het AMC Amsterdam en Erasmus MC gebruiken Athena Medical PC’s onder andere op trauma afdelingen. Wie volgt?

Dutch Design Medical IT of Tomorrow

Athena Medical brengt medische IT van morgen

Athena MedicalBredaseweg 84844 CL TerheijdenThe Netherlands

Telefoon: +31 (0)85 876 92 25eMail: [email protected]: www.athena-medical.com

medica düsseldorf:acropolis bVhall:15 / booth: 15f55


FMT DOC - Ok/CSA

zorgEloos BouwEnzonDEr coMproMissEn

triële productie-omgeving uit te voeren. Hier-

door wordt veel tijd gespaard, kwaliteit

gewaarborgd en risico geminimaliseerd.

alles uit één hanD Planning, engineering en realisatie: bij Cadolto

werken alle disciplines hand in hand.

Architectuur, bouwfysica, statica, elektra en

werktuigbouwkunde; alle facetten plannen en

werken samen binnen de muren van onze eigen

Cadolto productie-omgeving. Hierdoor voor-

kom je conflicten tussen verschillende disciplines

en is er een integrale kwaliteitsborging mogelijk.

Terwijl intern tot 90% van de werkzaamheden

met specialisten wordt uitgevoerd, kan gelijktij-

dig de bouwlocatie worden voorbereid en het

benodigde fundament worden gerealiseerd.

Doordat verschillende processen gelijktijdig

verlopen en nauw op elkaar aansluiten, wordt

veel waardevolle tijd bespaard.

Overeenkomstig conventionele bouw, maar dan

sneller, flexibeler en duurzamer

Omdat ziekenhuizen en klinieken zich steeds

sneller moeten kunnen aanpassen aan nieuwe

zorgtechnologieën en een veranderende zorg-

vraag, is ook ten aanzien van huisvesting de

nodige flexibiliteit gewenst. Onze moderne

industriële bouwwijze komt hieraan tegemoet;

afgezien van de enorme snelheid en de hoogste

kwaliteit waarmee gebouwen worden gereali-

seerd, is dit terug te vinden in zowel de architec-

tonische als functionele vrijheid. Ook de moge-

lijkheid voor latere veranderingen zoals

verbouwen, uitbreiden, inkrimpen of zelfs ver-

Nieuwbouw waarbij operatiekamers en

datacenters op bestelling worden

geleverd; complete zorgafdelingen

volgens de laatste normen en eisen turnkey

binnen enkele weken op locatie. Uw vastgoed

flexibeler kunnen inzetten door gebouwen die

kunnen krimpen, groeien, of zelfs te verplaatsen

zijn. En dit alles in recordtempo met praktisch

geen overlast op locatie.

Kortom zorgeloos bouwen zonder compromis-

sen.

inDustriële aanpak met een breeD proDuctportfolioVan beddenhuis en polikliniek tot intensive care;

van CT en MRI tot Hybride OK; en van dialyse

of CSA tot compleet ziekenhuis: onze onderne-

ming heeft met de realisatie van meer dan 700

succesvolle projecten binnen heel Europa een

schat aan ervaring en expertise opgedaan. En bij

ieder project blijven wij onze beproefde bouw-

wijze door ontwikkelen en verbeteren. Zo zijn

wij in staat om tot 90% van de kritische bouw-

processen binnen onze geconditioneerde indus-

cadolto fertiggebäude is onderdeel

van de cadolto-groep die in 1890 in

cadolzburg, nabij neurenberg is

opgericht. De onderneming is

Europees marktleider binnen de

industriële bouw voor de

gezond heidszorg en laboratorium-

markt.

Door: Peter van Thiel, Cadolto

nieuwbouw hye kirkenes sykehus, noorwegen.

centrum voor leveraandoeningen & isolatie afdeling t.b.v. infectieziektes.universiteitskliniek Düsseldorf, Duitsland.


benodigde voorzieningen opgenomen om het

meer dan 1.500 kg wegende plafondstatief bin-

nen de geldende toleranties te kunnen monteren.

Door gedurende de korte bouwtijd op locatie de

werkzaamheden via de buitengevel te organise-

ren, kon de Universiteitskliniek tijdens de bouw

met minimale overlast in productie blijven.

Universitairziekenhuis Umeå, Zweden

In Umeå in de Zweedse provincie Västerbotten

heeft Cadolto onlangs de eerste fase van een vier

verdiepingen tellende uitbreiding van het Norr-

lands Universitetssjukhus in opdracht gekregen.

Deze fase bestaat uit 70 geprefabriceerde delen

en heeft een bruto vloeroppervlakte van

3.254 m². Het zal conform het bouwconcept van

Cadolto af fabriek al uitgerust zijn met alle

gebouwgebonden (medische) installaties en

vaste meubilering. Hierdoor moet de ingebruik-

name van fase 1 binnen een half jaar na op-

dracht een feit worden. <

vakkundig en nauwkeurig samengebouwd zodat

er in korte tijd een compleet gebruiksklaar ge-

bouw kan worden opgeleverd aan de klant.

Ziekenhuis in Kirkenes, Noorwegen

Het nieuwe ziekenhuis “Nye Kirkenes Sykehus”

in het uiterste puntje van Noorwegen werd

conventioneel ontworpen. Het vier verdiepingen

tellende gebouw moest daarbij aan de hoge

energieprestatie-eisen van de door de Noren

gehanteerde “Passive house” standaard voldoen.

Aangezien Kirkenes zich ten noorden van de

Poolcirkel bevindt, is de beschikbare tijd waar-

binnen men kan bouwen zeer kort. De referen-

ties en ervaring in combinatie met de enorm

snelle bouwtijd hebben de Noren ervan over-

tuigd met Cadolto in zee te gaan. Het complete

16.300 m2 grote ziekenhuis met alle bijbehoren-

de functieafdelingen als OK-afdeling, radiologie,

kraamafdeling, laboratoria, polikliniek, bedden-

huis en psychiatrie werd in recordtempo door

Cadolto gerealiseerd.

Universiteitskliniek Düsseldorf

Toen het universitaire ziekenhuis in Düsseldorf

haar bestaande operatiekamercomplex wilde

uitbreiden met een nieuwe hybrideoperatieka-

mer en bijbehorende nevenruimte, stond men

voor een grote uitdaging. De nieuwe hybride-OK

moest aan de bestaande OK-afdeling op de 2e

bouwlaag worden gerealiseerd. Bedrijfsvoering

moest ononderbroken kunnen worden voortge-

zet en men stelde gezien de toepassing en inrich-

ting zeer hoge eisen aan het complex. Gebruik-

makend van een stabiele betonnen onderbouw,

die tevens dienstdoet als technische ruimte, reali-

seerde Cadolto deze hybrideoperatiekamer

binnen 5 maanden. We pasten een speciaal in

samenwerking met LEICA en andere toonaange-

vende producenten van medische apparatuur

ontworpen gestabiliseerde vloerconstructie toe

en creëerden zo een uiterst moderne operatieka-

mer van 11 x 8,5 meter. In het dak werden de

plaatsen van uw huisvesting draagt bij aan de

flexibiliteit en duurzaamheid. En als een gebouw

uiteindelijk ontmanteld moet worden, kan het

vrijwel geheel worden gerecycled.

Een ander bijzonder en zeer belangrijk voordeel

ten aanzien van alle andere bouwwijzen is de

minimale verstoring van de ziekenhuisprocessen

op de bouwlocatie. Cadolto is gewend in een

operationele zorgomgeving te werken, voert

slechts een klein deel van de bouwwerkzaamhe-

den op locatie uit en voorkomt daarmee veel

logistieke en bouwkundige overlast tijdens de

zeer korte bouwtijd.

recente turnkey projectenDe geprefabriceerde delen van het gebouw zijn

bij het verlaten van de fabriek al voorzien van de

uiteindelijke vloeren wandafwerking, alle ge-

bouwgebonden installaties, medische en labora-

toriumvoorzieningen en, indien gewenst, zelfs de

meubels en stoffering. Eenmaal op de bouw-

plaats worden de delen door eigen vakmensen

Eerder gerealiseerdEnkele bekende gebouwen van de

Cadolto-groep zijn:- ‘s Werelds eerste industrieel gebouw-

de ziekenhuis (1986) voor de Hoogge-bergtekliniek in Davos, Zwitserland.

- Het grootste interims beddenhuis (360 bedden) van Europa voor het Charité in Berlijn, tevens Europa’s grootste universitaire ziekenhuis.

- ‘s Werelds eerste industrieel vervaar-digde datacenter in Leverkusen.

- ‘s Werelds bekendste grensovergang: Checkpoint Charlie, Berlijn. In 1985 heeft CADOLTO FLOHR MANUFAC-TORIES de bestaande barakken in de Friedrichstraße vervangen door een moderne wachtpost.

Over CadoltoCadolto is een internationaal opererende organisatie.Bouw en gezondheidszorg hebben in de verschillende landen vaak een eigen karakter maar ook eigen weten regel-geving. Tevens is een groot deel van het succes van projecten afhankelijk van een nauwe samenwerking en goede afstem-ming tussen opdrachtgever en bouwer. Om die reden wordt er gewerkt vanuit lokale Cadolto-organisaties die dicht bij de klant staan.

In 1995 realiseerde Cadolto haar eerste project binnen de Benelux en in 2007 is er een eigen vestiging voor de Benelux opgericht. Sinds die tijd heeft Cadolto hier al meer dan 20 projecten mogen reali-seren voor klanten als het VUMC, Shell, MST Enschede en vele andere.

Uw Cadolto-aanspreekpunt voor de Benelux:Cadolto BeneluxDhr. Peter van ThielM. 06 10 6640 [email protected]

hybride operatiekamer universiteitskliniek Düsseldorf, Duitsland.


FMT DOC - Ok/CSA

systEM intEgrAtion zorgt Voor toEkoMstBEstEnDigHEiD ok-coMplEx

ontwerp en de realisatie, maar ook voor de sa-

menwerking en goede afstemming tussen onder

andere leveranciers van medisch apparatuur,

aannemer en maatschappen in het ziekenhuis.

“Bij ons staat de klant centraal. Als er in het

ziekenhuis wordt gewerkt met een bepaalde

leverancier of productgroep dan passen we ons

hierop aan. We werken namelijk grotendeels

merkonafhankelijk en dat maakt ons flexibel”.

continue up to Date Binnen Croonwolter&dros zijn diverse collega’s

gespecialiseerd in de bijzonderheden van de

operatiekamers. Om onze kennis up to date te

houden wordt er intensief contact onderhouden

met alle partners in de keten en deelt

Croonwolter&dros kennis via kennisnetwerken,

masterclasses en klantenseminars.

Eerder zijn door Croonwolter&dros (hybride)

OK’s gerealiseerd voor onder andere Rad-

boudumc, VUmc, Medisch Spectrum Twente,

Zuyderland Medisch Centrum, Catharina Zie-

kenhuis en Isala Zwolle. <

Een system integrator zoals Croonwolter&dros

weet vanuit ervaring standaarden toe te passen

en hiermee maatwerk te leveren.

energie-efficiency Een andere trend in de OK’s is het verbruik van

energie. De overheid heeft afspraken gemaakt

over de CO2-reductie waaraan Nederland moet

voldoen in 2020. Ook ziekenhuizen hebben

hiermee te maken en dat betekent dat er gekeken

wordt naar het verbeteren van energieprestaties.

“Doordat we een totaaloplossing bieden kijken

we automatisch mee naar de energie-efficiency

van de (hybride) OK’s en uiteindelijk zo ook

naar de energieprestatie van het hele ziekenhuis”,

vervolgt Fiala.

projectmanagement Door de toenemende mate van integratie van

apparatuur en systemen zoeken ziekenhuizen

technische partners die net dat stapje extra kun-

nen leveren. Hierbij is projectmanagement net

zo belangrijk al kennis van technische installa-

ties. Als ketenpartner is de aangewezen technisch

dienstverlener (mede)verantwoordelijk voor het

zonder uitzondering zijn operatie-

kamers complexe omgevingen. Het

hygiëneniveau is zeer hoog en er moet

blind kunnen worden vertrouwd op

de beschikbaarheid van apparatuur

en technische installaties.

Door: Croonwolter&dros

hybride ok.

Ontwikkelingen gaan echter snel en het

is een uitdaging om up-to-date te

blijven. Croonwolter&dros ontwerpt,

realiseert en onderhoudt al sinds jaar-en-dag

verschillende type operatiekamers.

“Al jarenlang werken we voor ziekenhuizen door

het hele land en realiseren we OK-complexen

van klein tot groot, van standaard tot hightech,

van traditionele tot hybride”, aldus Marcel Fiala,

accountmanager bij Croonwolter&dros. “We

zien in de ziekenhuizen een verschuiving van

focus van bouw naar techniek. Ziekenhuizen

willen flexibel en toekomstbestendig zijn en

vanwege de snelle technologische ontwikkelin-

gen ligt juist op technisch vlak de uitdaging. Zo

zijn robotisering en Internet of Things (IoT)

onderwerpen die steeds meer van toepassing zijn

op de OK’s van nu en de nabije toekomst.”

Naast die nieuwe technologieën is er natuurlijk

altijd nog de ‘standaarduitrusting’ zoals de medi-

sche gasinstallatie voor onder andere zuurstof en

CO2, moet de drukhiërarchie goed zijn ingere-

geld, is redundancy van belang aangezien de

elektriciteitsvoorziening nooit mag wegvallen en

speelt de integratie van verschillende systemen

een rol in het ontwerpen van een operatiekamer.

OK-complex met toekomst-perspectiefVan één operatiekamer tot een compleet nieuw hybride OK-complex, Jan Snel realiseert het. Recent bouwden wijeen nieuwe vleugel bij het ADRZ te Goes bestaande uit 6 operatiekamers, turnkey binnen zes maanden tijd.

Deze nieuwbouw is toekomstbestendig want ons bouwsysteem is flexibel uitbreidbaar of in te krimpen bij nieuwe inzichten van het ziekenhuis. Het OK-complex is hypermodern en voldoet aan de laatste specifcaties. Momenteel bouwen we de uitbreiding van de OK’s van het WKZ in opdracht van het UMCU.

Mocht u het wensen dan verzorgen wij voor u het gehele bouwtraject, van eerste ontwerp tot complete operationele oplevering. Ook financieel zijn wij flexibel, u kunt kiezen of u koopt, huurt of least. Interesse? Bel onze specialist Jorrit Janmaat op telefoonnummer (0348) 47 90 90. Volg ons ook op LinkedIn via Jan Snel - Medical Buildings.

www.jansnel.com

19452 Adv. FMT-Jan Snel- OK-225x285mm.indd 1 26-10-17 16:18


FMT DOC - Ok/CSA

Door: Dietske van der Brugge

kEnnis DElEn Door DE HElE kEtEn

op 4 oktober is tijdens het wfHss-congres in Bonn be-

kendgemaakt dat de sterilisatie Vereniging nederland

(sVn) samen met de Vereniging van Deskundigen steriele

Medische Hulpmiddelen (VDsMH) het wereldcongres

“steriliseren van medische hulpmiddelen” in 2019 zullen

organiseren.

Een mooi moment om SVN-voorzitter

Tom Pereboom te laten vertellen over de

stand van zaken rond SVN en de ontwik-

kelingen rond CSA’s in Nederland.

internationale positieOm het WFHSS-congres naar Nederland te

halen, is een serieuze lobby met een bidbook in

stelling gebracht. Er was concurrentie van Sevilla

en Athene. Nederland heeft echt moeten laten

zien dat er heel goede redenen zijn om SVN

samen met de VDSMH de eer van de hosting te

gunnen. Pereboom, nog voordat de aanwijzing

bekend is gemaakt: “Nederland is een voorloper

in de professionele ontwikkeling van CSA’s, dus

we hebben niet lang naar goede argumenten

hoeven zoeken. Hoe we in Nederland de kennis-

ontwikkeling aanpakken rond belangrijke the-

ma’s in dit werkveld en hoe we de beroepsgroep

van CSA-medewerkers een goed professioneel

profiel geven, dat is een best practice waar ons

land echt mee voor de dag kan komen.”

professioneel profiel van msmh’sNederland heeft in het afgelopen decennium

ingezet op verbetering van het professionele

profiel van CSA-medewerkers. Pereboom: “In

vergelijking met de rest van de zorg gaat het om

een groep medewerkers met een beperkt scho-

lingsniveau. Dat heeft de reputatie van de CSA’s

lang belemmerd. Er zijn in het verleden te vaak

mensen naar de CSA doorgeschoven die daar

niet uit vrije wil naartoe gingen. Ook voor ma-

nagers was het leiden van een CSA vaak een

doorgroeipositie. Tegelijkertijd waren CSA’s wel

afdelingen waar complexe processen plaatsvin-

den, waar hoge productie gedraaid wordt en

waar de ziekenhuizen van afhankelijk zijn. Dat

spoorde niet goed met elkaar; OK’s en CSA’s

moeten gewoon serieuze gesprekspartners voor

elkaar zijn om een goed product te kunnen

leveren.”

Er is op twee niveaus geïnvesteerd in kennis en

deskundigheid. In de eerste plaats is de oude

LOI-cursus vervangen door een MBO-opleiding

op BBL3-niveau. Een medewerker steriele medi-

sche hulpmiddelen (MSMH) volgt nu een oplei-

ding van twee jaar, waarin hij een dag per week

naar school gaat en de rest van de week een

opleidingstraject in de praktijk volgt. Er is tevens

een MSMH-accreditatiesysteem ingevoerd. SVN

heeft in die ontwikkeling een voortrekkersrol

vervuld; de ziekenhuiskoepels NVZ en NFU

hebben de vereniging daarin gesteund. Pere-

boom: “De nieuwe scholingsopzet is de kennis

en vaardigheden van de MSMH ten goede geko-

men. Internationaal zijn we hiermee ook afwij-

kend, in de goede zin van het woord. Daarnaast

doen we aan deskundigheidsbevordering door

onze thematische medewerkersdagen – binnen-

kort over kleding – en ons magazine.”

kennisontwikkeling: zaak van De hele ketenEen ander domein waarin Nederland zich goed

ontwikkelt, is de manier waarop kennis dooront-

wikkeld wordt. Tom Pereboom: “Wij zijn geen

“de nieuwe scholingsopzet is de

kennis en vaardigheden van de msmh

ten goede gekomen”

tom pereboom.

De kracht van Sterilisatie Vereniging Nederland

WWW.WAARDENBURGMEDICAL.COM

Focus op inrichting


FMT DOC - Ok/CSA

beroepsvereniging, maar een plaats waar de hele

keten samenkomt om kennis samen te brengen

en door te ontwikkelen. Kennis delen is absoluut

ons sterke punt. De VDSMH, deskundigen infec-

tiepreventie, afdelingshoofden, kwaliteitsmede-

werkers, technici, producenten van sterilisatoren

en wasmachines; iedereen doet mee in onze

werkgroepen en klankbordgroepen. Als SVN

staan we open voor iedereen die in dit vakgebied

actief is. Bedrijven als Johnson & Johnson, Miele

en Van Straten Medical zijn als bedrijfsleden bin-

nen SVN actief.

Doordat alle perspectieven bij ons samenkomen,

kunnen we de implementatie van WIP-richtlij-

nen ondersteunen, zodanig dat het ook werkbaar

is in de praktijk. Het is jammer dat de werk-

zaamheden van de WIP op een laag pitje zijn

gezet. Daardoor verlopen richtlijnen, hoewel het

niet zo is dat alles nu gestopt is. Een deel van de

normering wordt gewoon in de praktijk gedaan,

door beroepsorganisaties, door mensen die het

deels in hun eigen tijd en deels in werktijd doen

(zodat de ziekenhuizen indirect een deel van de

kosten dragen).

Omdat het niveau van infectiepreventie in Ne-

derland hoog is, is elke procent winst die er nog

te behalen valt duur. Het is dus begrijpelijk dat

dat een onderwerp van beleidsmatige afweging

wordt. Maar er moet wel duidelijkheid komen

over hoe we verder gaan, en daarbij zou SVN

best een rol kunnen spelen en een stukje van de

richtlijnontwikkeling kunnen overnemen. Met

de V&VN-MDL, de VDMSH en de Hygiëne en

Infectiepreventie in de Gezondheidszorg

(VHIG) vormen we de Stuurgroep Flexibele

Endoscopen Reiniging en Desinfectie (SFERD).

Met de totstandkoming van het SFERD “Kwali-

teitshandboek Reiniging en Desinfectie Flexibele

Endoscopen” hebben de partners laten zien dat

borging van kwaliteit bij hen in vertrouwde

handen is. ”

efficiency en kwaliteit samenbrengenEfficiency en kwaliteit zijn geen zaken die elkaar

bijten of uitsluiten, zo betoogt Tom Pereboom.

Het is de kunst om het een in dienst te stellen

van het ander. Als je je procesanalyse kunt verbe-

teren, kun je foutkansen elimineren en mogelijk

meer standaardiseren, waarmee je je efficiency

vergroot.

Ook het benutten van schaalvoordelen is een

ontwikkeling die in Nederland nog niet is uitge-

kristalliseerd. Pereboom: “Je schaalgrootte is

alleen veranderbaar door CSA’s fysiek uit elke

afzonderlijke instelling te halen en samen te

voegen. Dan kun je met dedicated teams werken,

die hun vaardigheden kunnen verfijnen en be-

houden. Dat heeft vanzelfsprekend consequen-

ties voor de flexibiliteit waarmee OK’s middelen

kunnen bijhalen; je kunt dan niet meer buiten je

orderstroom om werken. Het vraagt een goede

zakelijke samenwerking met de OK’s die je be-

dient.”

Pereboom voorziet een afname van het gevraag-

de volume aan steriel instrumentarium. “De

snelle groei van minimaal invasieve chirurgische

technieken speelt daar een rol in. Daarmee wordt

het aantal instrumenten per net een stuk kleiner.

Bovendien worden bijvoorbeeld implantaten

steeds vaker steriel aangeleverd.

Ook die beperking van het volume kan een

reden zijn om CSA’s samen te voegen. Leveran-

ciers als Stryker of Smith & Nephew hebben hun

eigen sterilisatieafdelingen; allang niet meer

alleen voor hun disposables. Daarmee zijn we

ook interessante partners in kennisontwikkeling

voor elkaar.”

Het zijn ontwikkelingen die Pereboom met

vertrouwen tegemoetziet. “Het leidt allemaal

naar een goede zakelijke verhouding tussen OK’s

en CSA’s, en dat is ook waar we naartoe moeten.

Gewoon service level agreements overeenkomen;

dat geeft ook richting aan hoe je met klachten

met omgaan. Elk incident is erg, maar het is wel

van belang om het te zien tegen de achtergrond

van wat er geproduceerd wordt. Als je 1,5 mil-

joen instrumenten per jaar schoonmaakt, bete-

kent ook een ‘acceptabel’ foutpercentage dat er af

en toe een probleem is. Doordat we een stevige

beroepsgroep en samenwerkingspartner zijn, is

er een basis om problemen zakelijk te analyseren

en te benutten als opstap naar kwaliteitsverbete-

ring.” <

steriel opdekken.

controleren van instrumenten.

“Elk incident is erg, maar het is

wel van belang om het te zien

tegen de achtergrond van wat

er geproduceerd wordt”

TripleAir EXCELLENCE AS STANDARD

Air Filtration TechnologyTripleAir Technology is an experienced manufacturer and supplier of Hepa (High Effi ciency Particulate Air) and Ulpa (Ultra Low Penetration Air) fi lters. Triple Air’s mission is to develop, design and deliver fi rst class quality air fi ltration systems utilising the latest technology and state of the art manufacturing equipment, in our product range, high quality and competitive pricing are paramount.

TripleAir Technology BVT +31 (0)591 630607E [email protected]

tripleair-technology.com

TripleAir Technology LtdT +44 (0)1670 739394E [email protected] technology.co.uk

ISO 9001

Intermicon B.V. - Roer 24 - 3068 LE Rotterdam - Tel.: +31 (010) 458 28 33 - [email protected]

Intermicon B.V. is een onafhankelijk bedrijf dat al meer dan 30 jaar gespecialiseerd is in het uitvoeren van metingen en validaties in o.a. de farmaceutische industrie, medische centra

en laboratoria. Het valideren van cleanrooms en klasse II veiligheidswerkbanken is hierbij een kerntaak. Intermicon B.V. voert een veelheid aan metingen uit en geeft hierbij

meerwaarde door met de klant mee te denken en zonodig advies te geven.

Al onze metingen worden, afhankelijk van de keuze, uitgevoerd cconform ISO normen, VCCN-RL7/WIP of volgens klantprotocol.

Om de kwaliteit te waarborgen is Intermicon B.V. gecertiiceerd volgens de ISO 9001:2008 norm.

LUCHTBEHANDELING IN OPERATIEKAMERS

Kwaliicatie & Validatie

Cleanroom- Luchthoeveelheden- Drukverschillen- Integriteit HEPA-ilters- Luchtsnelheden / uniformiteit- - Deeltjesclassiicatie- Luchtstromingspatronen, visualisatie en registratie- Hersteltijd- Temperatuur- Relatieve vochtigheid- Licht- - Geluid

Sterilisatietunnel- Integriteit HEPA-ilters- Luchtsnelheden- Deeltjesclassiicatie

Gassen - Deeltjesclassiicatie- Dauwpu- Dauwpunt- Oliegehalte GC/MS - Micro-organismen


FMT DOC - Ok/CSA

Door: EGM architecten

Momenteel bereidt 30% van de Nederlandse ziekenhuizen plannen voor tot transitie van hun OK-complex, mede gedwongen door verscherpt IGZ-toezicht en aangescherpte WIP-richtlijnen. Met de juiste ambitie biedt dit uitgelezen kansen om het Nederlandse ziekenhuis gereed te maken voor de toekomst.

transitie van ok-complexennAAr CEnTrAlE Spil

Het OK-complex van het ziekenhuis

voor de toekomst is het centrum van

de zorg, waaromheen de functionele

afdelingen in optima forma zijn gegroepeerd. Zo

wordt de afdeling dagbehandeling bijvoorbeeld

steeds meer bij het OK-complex gesitueerd zodat

een optimaal proces kan worden ingericht voor

zowel de patiënt (acuut en electief) als het perso-

neel.

efficiënte ok-complexenConform de noodzaak tot compactheid, efficiën-

tie en doelmatigheid van de zorgprocessen trans-

formeert het OK-complex van zo groot mogelijk

naar zo efficiënt mogelijk. Lean werkprocessen,

just-in-time voorraadbeheer en flexibiliteit voor

mens en technologie zijn de paradigma’s.

Ook groeit de aandacht voor de beleving van de

ruimtelijke kwaliteit van het OK-complex. Van

egm architecten - mitec radboudumc

In essentie draait het om het ontwerpen met

flexibiliteit waardoor de – mogelijk disruptieve

– technologische ontwikkelingen en innovaties

tijdens en na het ontwerpproces goed in het

gebouw kunnen worden geïntegreerd. Een mooi

voorbeeld is het Erasmus MC, het grootste

bouwproject in de zorg in Europa van dit mo-

ment. Al sinds 1999 werkt EGM architecten in

de volledige breedte aan deze nieuwbouw en

transformatie op een ‘postzegel’ in Rotterdam.

Een periode waarin ook veel technologische

ontwikkelingen het licht hebben gezien. Zowel

het ontwerp als de ontwerpwijze van dit immen-

se project zijn zo flexibel dat de nieuwste techno-

logische ontwikkelingen moeiteloos worden

ingepast.

Evidence-based Design vormt de basis voor

succesvolle ontwerpen in de zorg. De kennis en

kunde, zoals verzameld in het OK-boek, is inte-

ressante en noodzakelijke ‘food for thought’ voor

het ontwikkelen van het OK-complex als centra-

le spil in het ziekenhuis voor de toekomst.

Meer weten? Neem dan contact op met Arnold

Sikkel, partner en architect bij EGM,

[email protected] of 078 6330 660. <

den opgemerkt en opgelost. Door updates van

het model en eventuele logboeken zijn door de

opdrachtgever op eenvoudige en eenduidige

manier wijzigingen te monitoren die van invloed

kunnen zijn op de te managen GOTIK-aspecten:

Geld, Organisatie, Tijd, Informatie en Kwaliteit.

toekomstscenario’sVanuit de focus op EBD en het delen van kennis

heeft EGM haar recent opgeleverde OK-com-

plexen gedocumenteerd in het ‘OK-boek’. Het

boek biedt een overzicht van ontwerpoplossin-

gen voor ruimtelijke structuren van het OK-

complex, ondersteund door beeld. Met een

checklist voor de programmering van het Pro-

gramma van Eisen wordt de lezer op een natuur-

lijke manier door deze interessante ontwerp-

opgave geleid.

Daarnaast bevat het boek een historische analyse

en interpretatie van de evolutie van de operatie-

kamer. Daarmee zijn dominante ontwikkelings-

lijnen uit deze ontstaansgeschiedenis vertaald

naar de huidige situatie. Dit brengt voor de

opdrachtgever en ontwerper interessante toe-

komstscenario’s in beeld en helpt bij het beant-

woorden van vragen. Wat betekent dit bijvoor-

beeld voor de ruimtelijke organisatie in Hybride

OK’s of de ideale werkprocessen in een MITeC?

donkere, inpandige afdelingen veranderen de

OK-complexen naar Healing Environments:

lichte, open en transparante verblijfs- en werk-

ruimten waar patiënten zich op hun gemak

voelen en professionals prettig kunnen werken.

De aandachtsvelden voor licht, geluid, privacy en

veiligheid worden integraal in het ontwerppro-

ces meegenomen om een goed ruimtelijk con-

cept te creëren, dat bijdraagt aan het welzijn van

patiënt en zorgprofessional.

innovatie in ontwerpenDeze veranderende ontwerpopgave vraagt om

een nieuwe manier van samenwerken in een

bredere scope. Een multidisciplinair, Evidence-

based perspectief (EBD, de laatste wetenschap-

pelijke inzichten) en het gebruik van een Buil-

ding Information Model (BIM) zijn hierin

onontbeerlijk. Virtual Reality & Augmented

Reality ondersteunen daarbij. Zij maken het

mogelijk om in de ontwerpfase de opdrachtgever

en professionals een beeld te geven van het mo-

gelijke eindresultaat en het ontwerp gaandeweg

te optimaliseren. Deze methodieken zijn bij

EGM architecten, EGM interieur, EGM r&d

EGM adviseurs en Powered by EGM al sinds

lang integraal onderdeel van de ontwerpfilosofie.

De eindgebruikers van het OK-complex staan in

deze aanpak centraal.

Dankzij het ontwerpen in BIM ontstaat snel en

helder inzicht in zowel de complete gebouw-

structuur, de hoeveelheden als de functionele en

ruimtelijke aspecten van het OK-complex. EGM

heeft regelmatig de rol van centrale BIM-coördi-

nator in projecten. Betrokken partijen werken

samen in het BIM-model en wisselen op deze

wijze uniform gegevens uit, waarbij eventuele

functionele of ruimtelijke knelpunten snel wor-

tijdlijn ok-boek.


FMT DOC - Ok/CSA

egm architecten – ok maxima medisch centrum

Modderkolk Industry & Healthcare Solutions

Oscar Arenz, 06-51611779

Nieuweweg 1436603 BL Wijchen

www.modderkolk.nl

Op uw OK complex alles onder controle met erkende partner Modderkolk• Dagelijksbeheerenonderhouddoorgekwalificeerdespecialisten• Prestatieverbeteringenbijtegenvallendformaatbeschermdgebied

Classificatie en Keuringen• OKcomplexValidatieenOKPrestatieclassificatievolgensdeactueleWIP

richtlijn2014/’16endeVCCN-RL07• CertificeringElektrischeinstallatievoormedischeruimtenvolgensNEN• Directeaanpakenher-metingbijafwijkingen

Operatiekamers en medische ruimten• Ontwerp,Realisatie,KwalificatievanMedische-ruimteneninstallaties

Uw

gek

wal

ifice

erde

par

tner

met

rugg

engr

aat!


FMT DOC - Ok/CSA

csA ViEcuri MEDiscH cEntruM

Enkele kenmerken van de nieuwe CSA/CSR

vermelden we graag in het bijzonder:

• Er is één centrale ruimte voor de ontvangst en

voorreiniging van vuil instrumentarium én

scopen. Dit is eenduidig en overzichtelijk voor

de organisatie en efficiënt voor de inzet van

gekwalificeerde medewerkers.

• De afdeling voldoet aan de laatste inzichten en

richtlijnen op het gebied van sterilisatie en

scopenreiniging en is voorbereid op een door-

ontwikkeling van deze richtlijnen in de toe-

komst.

Zo is de scopenreiniging opgezet volgens het

‘doorgeefprincipe’ en is er reservecapaciteit in

de installaties opgenomen.

• Alle primaire productieruimtes liggen aan de

gevel en hebben dus daglicht en uitzicht. Dit is

een uitdaging voor het beheersbaar houden

van het binnenklimaat en de luchtstroming/

drukhiërarchie, maar een absolute winst voor

het welzijn van de medewerkers!

• De CSA en CSR zijn niet groter dan nodig,

maar beschikken wel over voldoende reserve-

capaciteit doordat wasmachines en sterilisato-

ren eenvoudig kunnen worden bijgeplaatst.

Het resultaat is een state-of-the-art, toekomstbe-

stendige CSA/CSR waarmee VieCuri Medisch

Centrum verzekerd is van een essentiële voor-

waarde voor het bieden van veilige en verant-

woorde zorg. Wij zijn er trots op dat we hieraan

een belangrijke bijdrage mochten leveren. <

optimaal: een groot, vrij-indeelbaar bouwdeel,

situering van de (luchtbehandelings)installaties

in een nieuwe techniekruimte direct boven de

CSA en ‘last but not least’ een dedicated verbin-

dingsgang tussen de steriele kant van de CSA en

de schone gang van het OK-complex. In de vlek

van de oude CSA is de nieuwe scopieafdeling

ontwikkeld, waarmee ook de relatie tussen deze

afdeling en de CSR optimaal is.

Met onze integrale, kritische blik op het toe-

komstperspectief en de huisvestingsbehoefte van

VieCuri Medisch Centrum creëerden we de

mogelijkheid om tot een uitgekiende CSA/CSR

te komen die een directe verbinding heeft met

haar grootste afnemers, de operatie- en scopieaf-

delingen.

planontwikkeling toekomstbesten-Dige csa/csrNa de herijking van het LTHP en de keuze voor

een alternatieve oplossing voor de CSA/CSR

heeft ptg advies de planontwikkeling begeleid.

Hierbij hebben we onze uitgebreide kennis en

ervaring met CSA/CSR-afdelingen ingezet. Wij

hebben het ruimtelijk/functioneel programma

van eisen geschreven en de functionele lay-out

ontwikkeld, dit in nauwe samenwerking met de

gebruikers, de deskundige steriele medische

hulpmiddelen, de interne bouworganisatie en de

ontwerpers.

vieCuri Medisch Centrum heeft kort-

geleden haar nieuwe centrale steri-

lisatieafdeling en centrale scopen-

reiniging (CSA/CSr) op locatie venlo in

gebruik genomen. ptg advies heeft een

belangrijke bijdrage geleverd aan de

planontwikkeling van de CSA/CSr. De

oorspronkelijke CSA was functioneel en

technisch verouderd.

Door: ptg advies

Initieel was het plan ontwikkeld om een CSA

in nieuwbouw te realiseren aan het bestaan-

de gebouw. Bij de herijking van het toenma-

lige langetermijnhuisvestingsplan (LTHP) door

ptg advies is deze oplossingsrichting om meer-

dere redenen verlaten. De nieuwbouw was een

kostbare ingreep, de lay-out van de CSA was

voor verbetering vatbaar en door de herijking

van het LTHP ontstond binnen het bestaande

gebouw voldoende ruimte voor een nieuwe CSA.

DoorDachte functionaliteit en logistiek De ligging van de nieuwe CSA was daarmee

plattegrond csa.

overzicht csa; a/d amstel architecten, remco van blokland.

TEKEN VOOR SCHOON

Professionals willen prettig, veilig en efficiënt werken. Dat geldt voor zakelijke professionals én voor

schoonmaakprofessionals. Die verdienen dan ook de slimste methode en het beste materiaal. Kortom:

het schoonmaakconcept Triple-T. Daarmee tekent u voor de overtreffende trap van schoon. Dan wordt

schoonmaken prettiger, veiliger en efficiënter.

Wilt u weten hoe het prettiger, veiliger en efficiënter kan?

Dat leest u op www.alpheios.nl/triple-t

PR

ET

TIG

ER

E

FF

ICIË

NTE

RVE

ILIG

ER


FMT DOC - Ok/CSA

ok-coMplEx MáxiMA MEDiscH cEntruM

het nieuwe complexDe nieuwbouw biedt kansen die in het renova-

tieplan niet of nauwelijks inpasbaar waren. Het

totaal levert een huisvestingsoplossing die toe-

komstbestendig, ruim en overzichtelijk is en

logisch van opzet. Het nieuwe operatiekamer-

complex telt in totaal acht operatiekamers waar-

van één hybride operatiekamer en één ingericht

voor robotchirurgie. Kenmerkend voor het

gebouw van totaal circa 8.000 m2 bvo is de grote

centrale patio die daglicht tot midden in het

gebouw brengt. In alle operatiekamers komt

daglicht binnen en heeft het personeel zicht naar

buiten.

Op de begane grond van het complex komt de

dagbehandeling die is ingericht naar doelgroe-

pen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen

volwassenen en kinderen. Speciaal voor kinderen

is in een deel van de afdeling extra aandacht

gegeven aan spel en afleiding.

We zien uit naar het najaar van 2018, wanneer

de oplevering van de nieuwbouw wordt ver-

wacht. <

ling van operatiekamers en opdekruimten aan-

gescherpt, met extra financiële consequenties als

gevolg. Om die reden is besloten alternatieven

voor de renovatie te onderzoeken.

van renovatie naar een nieuw masterplanAls gevolg van het onderzoek naar alternatieven

voor de renovatie is een nieuwe visie op de rol en

positionering van het operatiekamercomplex

ontstaan. De flexibiliteit die ontstaat door het

realiseren van nieuwbouw biedt kansen, vooral

als het gaat om het oplossen van beperkingen

van de huidige locatie van het operatiekamer-

complex ten opzichte van andere afdelingen.

Zo is de dagbehandeling ondergebracht in het

nieuwe bouwvolume van het operatiekamer-

complex. Daarmee ontstaat een hoog turnover

circuit tussen dagbehandeling en operatiekamer-

complex.

Om tijdverlies te beperken en de transitie van

renovatieplan naar nieuwbouwplan zo efficiënt

mogelijk te laten verlopen, zijn verbeteringen en

kansen die het nieuwbouwplan kunnen bieden

geformuleerd en geprioriteerd. Separate opdek-

ruimten per operatiekamer zijn opgenomen, de

omvang van de operatiekamers is vergroot,

family centered care heeft meer nadruk gekregen

in het ontwerp. Ook is er een separate recovery

voor kinderen opgenomen en is er meer aan-

dacht voor de privacy van patiënten.

wat eerst nog een terrein met perso-

neelsparkeerplaatsen was, is in een

half jaar tijd veranderd tot een bouw-

plaats waar inmiddels het hoogste punt

van de nieuwbouw is bereikt.

Door: ptg advies

Aan de achterzijde van het Máxima Me-

disch Centrum in Veldhoven vindt een

ware transformatie plaats: hier wordt in

hoog tempo een nieuw operatiekamer- en dag-

behandelingscomplex gerealiseerd door Bouw-

combinatie Carebuilders/Strukton.

Door de snelheid waarin de nieuwbouw gereali-

seerd wordt, zou je haast vergeten dat er een

langdurig proces aan vooraf is gegaan. Eind 2012

is een start gemaakt met het huisvestingsplan

voor het operatiekamercomplex. Daarbij werd

het project oorspronkelijk ingestoken als

midlife-renovatie van de bestaande huisvesting.

ptg advies is als huisvestingsadviseur vanaf de

initiatieffase van de renovatie tot en met de

prijs- en contractvorming van de uiteindelijke

nieuwbouw, nauw betrokken geweest bij dit

boeiende proces.

breeD onDerzoek en nauwkeurige afwegingenRenovatie in een continubedrijf als het operatie-

kamercomplex is geen sinecure. Om die reden is

uitvoerig onderzoek gedaan naar de impact van

de renovatie. Op basis van een risicoafweging

met het oog op logistieke stromen en patiëntvei-

ligheid is geadviseerd de verbouwing van het

OK-complex alleen uit te voeren als gedurende

de verbouwingsperiode uitgeweken kon worden

naar een tijdelijk operatiekamercomplex. De

inzet van een tijdelijk operatiekamercomplex

heeft echter een forse impact op de benodigde

investeringskosten. Eind 2014 zijn vervolgens

ook de richtlijnen aangaande de luchtbehande-

artist impression ok-gang; afb. egm architecten.

Oog voor detailop de hotfl oorDe kwaliteit van de hotfl oor wordt mede bepaald door de afwerking van de ruimtes. In ziekenhuizen realiseert Cleanroom Combination Group operatiekamers, productie-apotheken, CSA’s, weefselbanken, BSL3 en nucleaire labs. Rekening houdend met de werkzaamheden die in de faciliteit uitgevoerd worden, wordt in overleg met de klant de afwerking en detaillering bepaald.

Het bedrijf is onderdeel van CCG Holding: een groep solide bedrijven, gespecialiseerd in de inrichting en realisatie van hoogwaardige interieurs, geclassifi ceerde ruimtes, innovatieve oplossingen en algemene bouw. De markten beslaan de zorg, farma, biotech, utiliteit en luxe villabouw. Alle bedrijven binnen de holding werken geheel autonoom, maar maken ook actief gebruik van elkaars expertise en vaardigheden.

www.cleanroomcg.com

Cleanroom Combination Group heeft de CSA’sgerealiseerd in de volgende ziekenhuizen:

■ Isala Zwolle■ Beatrix Gorinchem■ Rijnstate Arnhem■ Maastricht UMC+

05_adv_CCG_mag_FMT_225x285_FC.indd 1 19-10-17 10:50


FMT DOC - Ok/CSA

gEoliEDE niEuwBouw Door kortE liJnEn

basis van kwaliteit/prijsverhouding werd de

aanbesteding gegund aan Miele Professional.

“Op de oude CSA gebruikten we de thermodes-

infectoren van Miele en deze voldeden aan de

gestelde eisen. Voor ons is de service die de leve-

rancier levert van groot belang. Bij een probleem

wil je dat dat adequaat wordt opgelost. Bij Miele

hadden we daar goede ervaringen mee”, zegt

Pelzer. “We wilden bij de bouw van de nieuwe

CSA niet opnieuw het wiel uitvinden, maar op

iedere CSA heb je weer te maken met unieke

omstandigheden.

We hadden in de voorbereiding een heel duide-

lijk PvE. Door aan het begin van de nieuwbouw

alle vragen uit dit document grondig door te

nemen konden diverse zaken perfect op elkaar

worden afgestemd en werd het risico op proble-

men voor een later stadium geminimaliseerd.

Miele speelde daarbij een belangrijke rol. We

hebben gekeken naar een zo efficiënt mogelijk

ontwerp. Vandaar dat er bijvoorbeeld is gekozen

huisvestingsplanOp de nieuwe CSA werken 32 medewerkers. De

totale oppervlakte bedraagt 1.080 vierkante

meter. De CSA is gesitueerd op de derde verdie-

ping van het ziekenhuis en sluit aan op de be-

staande twintig OK’s, die zich op dezelfde ver-

dieping bevinden. Projectleider Meertens: “De

oude CSA op de begane grond van het zieken-

huis was om meerdere redenen aan vervanging

toe. Allereerst was er behoefte aan meer ruimte,

maar belangrijker nog was de situering ten op-

zichte van de OK’s. Het hele proces past in het

langetermijnhuisvestingsplan (LTHP) van het

ziekenhuis waar ook twaalf nieuwe OK’s, de

renovatie van acht OK’s, recovery, holding en

interne distributiecentrum deel van uitmaken.

programma van eisenMiddels een Programma van Eisen (PvE) wer-

den in totaal drie Europese aanbestedingen

uitgeschreven op gebied van thermodesinfecto-

ren, sterilisatoren en karrenwasinstallaties. Op

Door: Gerrit Tenkink; foto’s: Gerrit Tenkink

De bouw van een Centrale

Sterilisatie Afdeling (CSA) in een

ziekenhuis is een complex proces.

uiteraard voor wat betreft

apparatuur, maar wellicht nog

meer qua planning, logistiek en

het afstemmen van onderlinge

afspraken.

Op de bouw van de nieuwe CSA in het

Maastricht UMC+ kijken de betrok-

ken partijen tevreden terug. Met dank

aan korte lijnen, heldere afspraken en open

communicatie. Door relatief veel tijd in de voor-

bereiding te investeren kon, na een initiële vali-

datie, de vooraf afgesproken opleverdatum

worden gehaald.

De bouw van de nieuwe CSA in het Maastricht

UMC+ startte in november 2016. Ruim zes

maanden later, op 22 mei 2017 rondde Bureau

Veritas de validatie af. Een opvallend korte tijd

gezien de complexiteit van de bouw.

Nu, in september 2017 kijken we met Sander

Cranshof (regievoerder CSA, MUMC+), Gert

Jan Stolk (projectleider Miele Professional),

Peter Meertens (projectleider/ groepsleider

Account MUMC+), Roy Pelzer (afdelingshoofd

CSA MUMC+) en Gabriël Valks (verkoopadvi-

seur Medische Techniek Miele Professional)

terug op het gehele proces.

gesteriliseerde lading op een automatische ontlaadband.

Nieuwe CSA Maastricht UMC+


de ontlaadkarren en controleapparatuur, zoals

kabeltesters en doorspoelmeubilair.”

onvoorziene omstanDigheDenVanaf de aanvang van het project was Miele als

directieleverancier (en dus niet als onderaanne-

mer) bij het proces betrokken. Valks hecht veel

waarde aan deze positionering, die zich gaande-

weg het project ook bewees: “Zo stonden wij in

direct contact met de opdrachtgever. Wat ons

betreft een bewuste en verstandige keuze, omdat

de apparatuur op een CSA en heel belangrijke

plek in het geheel inneemt. Op die manier kon-

den wij als spin in het web functioneren.” Meer-

tens: “De betrokkenheid van Miele was goed.

Tekeningen en dergelijke waren altijd up-to-date

en pasten altijd in het projectplan. Stolk: “Alle

bouwkundige elementen, maar ook de inpassing

van apparatuur, is met elkaar verbonden. Aspec-

ten zoals bijvoorbeeld de capaciteit van de wa-

terinstallatie, het inrichten van de luchtbehande-

ling, de procesregistratie, en de validatie kun je

niet los van elkaar bespreken. Als bouwende

partij, maar ook als opdrachtgever moet je je

hiervan bewust zijn. Door duidelijke afspraken

voorkom je irritaties en extra kosten en, wat mis-

schien nog wel erger is, vertraging.”

vertrouwenNamens het ziekenhuis waren Sander Cranshof

en Jos Piëtte tijdens de bouw met regelmaat te

voor een automatische ontlading van de sterili-

satoren. De ruimte met de schone en gedesinfec-

teerde instrumenten sluit nu direct aan op het

interne distributiecentrum. Verder hebben we

veel aandacht besteed aan de looplijnen.” ”En”,

zo vult Meertens aan, “de hele CSA is nu inge-

deeld in twee zones. De zone waar gewerkt wordt

en de zone met looppaden. Met behulp van kleu-

ren zijn de twee zones heel duidelijk van elkaar

gescheiden. Dat was een belangrijk punt van

aandacht dat we van onze medewerkers meekre-

gen.” Een ander belangrijk onderdeel waar per-

soneel zeggenschap heeft gehad bij de inrichting

van de ruimte, is de inleg- en verpaktafel. Pelzer:

“Daar zat op de oude CSA veel waste. Om aan de

nieuwe inleg- en inpaktafels te wennen hebben

we deze een half jaar, gedurende de tijd van de

nieuwbouw, op de oude CSA gebruikt en van

hieruit een definitief model samengesteld. Daar-

naast heeft het personeel ook meegedacht over

vinden op de bouwplaats voor de technische

inhoud. Cranshof: “De afstemming met de bou-

wende partijen liep gesmeerd. Door veelvuldig

op de bouw aanwezig te zijn en goed contact te

onderhouden kun je veel kleine ‘problemen’

samen doorspreken en oplossen. Die afstemming

werd ook vereenvoudigd, omdat we het project

zijn ingestoken met behulp van het Bouw Infor-

matie Model (BIM). Dat was ook voorwaarde

van het ziekenhuis: alle partijen moesten kunnen

werken met BIM.” Stolk: “En ook voor ons was

hun aanwezigheid prettig. Vragen die er waren,

konden we daar neerleggen. Zij kwamen vaak

direct met een antwoord of zochten het hogerop

in de organisatie.” ”En daarnaast was er altijd

ruimte voor discussie. Wij leren van de klant en

de klant leert van ons”, vult Valks aan. “Het

scheelt natuurlijk wel dat je elkaar al wat langer

kent. Dat wederzijds vertrouwen is van belang.”

“We hebben dit project samen gedragen”, vult

Pelzer aan. “We hebben nooit gezegd: ‘Miele,

lossen jullie het maar op.’ Tijdens de validatie

met de kunststof containerdeksels bleek dat de

Wat leverde Miele?Voor de bouw van de nieuwe CSA van het Maastricht UMC+ leverde Miele:- Vier sterilisatoren, type PS 5662v, elk

voorzien van een automatische ont-laadband;

- Twee karrenwasmachines, type PG 8930 XXL gelijkvloers;

- Eén thermodesinfector, type PG 8528 (18 DIN) voorzien van een ontlaad-band;

- Zes ontlaadbanden voor de bestaande thermodesinfectoren;

- Eén instrumentensluis;- Eén parkeermeubel voor vier rekken;- Een procesregistratie voor alle Miele-

apparatuur op de CSA met de moge-lijkheid om op een centrale server te registreren;

- Laadkarren en rekken

Onderstaande apparatuur werd verhuisd van de oude naar de nieuwe CSA:- Drie spoelunits, elk voorzien van

spoelbak, spatkap, en geïntegreerde ultrasoon;

- Zes thermodesinfectoren, type PG 8528 (18 DIN);

- Eén parkeermeubel voor vier rekken.

vlnr: sander cranshof (regievoerder csa, mumc+), gert jan stolk (projectleider miele professional), peter meertens (projectleider/ groepsleider account mumc+), roy pelzer (afdelingshoofd csa mumc+) en gabriël valks (verkoopadviseur medische techniek miele professional). niet op de foto, maar wel intensief bij de bouw betrokken: jos piëtte (regievoerder csa, mumc+).

sterilisator met automatische ontlaadband.

fmt doc - oK/cSA

De validatie is uitgevoerd volgens het validatie-

proces”, zegt Valks, die ook bij de training van

het personeel betrokken was. Pelzer: “Wij hech-

ten veel waarde aan de training van onze mede-

werkers. Valks koos ervoor om onze mensen on

the job te instrueren. Daar zijn wij achteraf erg

tevreden over. Je merkt dat personeel in eerste

instantie onzeker is in het gebruik van de nieuwe

apparatuur. Die onzekerheid werd door Valks

weggehaald.”

Om de continuïteit van de bedrijfsvoering van

de CSA-afdeling te kunnen garanderen, is bij

ingebruikname van de nieuwe CSA ook de oude

droogtijd verlengd moest worden. Door de korte

communicatielijnen is er tijdens de validatie

besloten om nieuwe aluminium containerdeksels

aan te schaffen, waardoor verlenging niet nodig

bleek.”

valiDatie en training De validatieperiode was voor Miele en het zie-

kenhuis een spannende tijd. Al met al nam deze

periode vijf weken in beslag. Miele, in de per-

soon van Valks speelde hierbij een belangrijke

rol. “Ondanks alle testen en controles blijft het

spannend als de onafhankelijk valideur aan het

werk gaat. Het voelt een beetje als een examen.

CSA nog een viertal weken stand-by gehouden.

Dit was mogelijk, omdat Miele voor aanvang van

de werkzaamheden op de oude CSA leenappara-

tuur beschikbaar heeft gesteld, waardoor we op

twee plekken onafhankelijk van elkaar konden

werken. Pelzer: “We hebben daar vier weken

voor uitgetrokken, maar na een week werd de

oude CSA gesloten. Toen was duidelijk dat de

apparatuur voldeed aan de verwachtingen en

richtlijnen en dat de bedrijfsvoering gecontinu-

eerd kon worden.”

Op de vraag of het MUMC+ terugkijkend nog

verbeterpunten ziet, is het even stil. “Cranshof:

“Nee, dat zou ik zo niet kunnen bedenken. We

zijn heel tevreden over de korte lijnen en de

positieve opstelling van de betrokkenen. Meer-

tens beaamt dat: “Ja, het hele proces is voorspoe-

dig en soepel verlopen en ook binnen het tijds-

pad dat ervoor was uitgetrokken. Just in Time.

Als alle projecten zo zouden verlopen, dan zou ik

daar direct voor tekenen.” <


Eén systeem. Eén partner. Totaal leverancier voor de CSA.

Efficiënt.

Systeemoplossingen voor de onreine

en reine zijde

Minder kosten.

Lage total cost of ownership

Innovatief.

Gepatenteerd reinigingsproces voor

complexe en kritisch instrumentarium

Meer service.

Uitgebreide dienstverlening van de

hoogste Miele kwaliteit

Voor meer informatie: www.miele-professional.nlTelefoon: (0347) 37 88 84

Reinigen/DesinfecterenSteriliserenDocumenterenGaranderen

Bij de bouw waren de volgende partijen betrokken:Aannemer: BAM Utiliteitsbouw;Werktuigbouwkundig Installateur: Engie Services zuid bv;Architect: Architecten aan de Maas;Elektrotechnisch installateur: CroonWolter&Dros;Werktuigbouwkundig adviseur: Huygen Installatie Adviseurs bv;Bouwmanagement (procesbewaking): RO-Groep bv;Leverancier Apparatuur: Miele Nederland bv.

Maak kennis met de nieuwe GE Healthcare B105 en B125 Patiënt Monitoren

Eenvoudig. Flexibel. Betrouwbaar.Parameter technologie die u kunt vertrouwen.

Voor meer informatie:033 25 41 222 | [email protected]

Eenvoudig en Intuïtief

Flexibel

Betrouwbaar en robuust

voor al uw Care gebieden

voor uw gebruikers

technologie voor een uitdagende werkomgeving

© 2017 General Electric Company. GE en het GE Monogram zijn handelsmerken van General Electric Company.

B1x5 patient monitor FMT.indd 1 9/19/2017 11:32:08 AM

Q-bital werkt wereldwijd samen met zorgaanbieders om

te zorgen voor veilige, flexibele klinische omgevingen

en ondersteuning van het personeel bij kerntaken zoals

capaciteitsmanagement, renovatiemanagement en het

inspelen op noodsituaties. Samen met onze partners verleggen

we de grenzen van de gezondheidszorgverlening door

betrouwbare, tijdelijke operatie- en afdelingsfaciliteiten aan te

bieden die een efficiëntere patiëntenstroom mogelijk maken.

Ga voor meer informatie naar www.q-bital.com

Operatiekamers Endoscopie-units Afdelingen Klinieken Poliklinieken IC-units


FMT DOC - Ok/CSA

DrägEr En itAnnEx koppElEn BiM En VirtuAl rEAlity AAn ok-ontwErp

BIM, oftewel het Bouw Informatie Model,

bevat alle geometrie en informatie over

het definitief ontwerp van een (zorg)

gebouw. Oorspronkelijk was BIM bedoeld om

faalkosten te reduceren en doorlooptijden te

verkorten. Nu ook ziekenhuizen steeds vaker en

steeds gedetailleerder in 3D ontworpen worden,

komen de werelden van de bouw en medische

technologie bij elkaar. “Wij zien bij klanten een

groeiende behoefte aan 3D-weergaven van onze

producten. Daarom leveren we tegenwoordig

onder andere onze gassendistributiesystemen,

componenten, compressoren, omschakelkasten

en, indien gewenst, de medische apparatuur

(configuratieafhankelijk) in BIM aan”, verklaart

Theo Ypma, manager Business Unit Workplace

Infrastructure bij Dräger Nederland.

iDeale omgevingHet Duitse moederbedrijf in Lübeck onderkende

het strategische belang van deze Nederlandse

trend en startte een pilotfase. Hiervoor ging

Dräger een samenwerking aan met Itannex, een

adviesbureau in de bouw, installatie en infra op

het gebied van oplossingen voor ontwerpen,

beheren en delen van informatie. “Zij zijn

marktleider op dit gebied en de meest geschikte

partij om ons te faciliteren en onze klanten de

beste oplossing te bieden”, aldus Ypma. Momen-

teel leidt Itannex medewerkers in Duitsland op

in het werken met 3D en wordt een bibliotheek

aangelegd met Dräger-producten in 3D.

“Ziekenhuizen zijn vele malen complexer dan 25

jaar geleden”, beaamt Frans Nieman, Business

Unit Manager BIM for Manufacturing bij Itan-

nex. “Om ze goed te kunnen ontwerpen, bouwen

en installeren, zijn adequate gereedschappen

nodig. En 3D in combinatie met BIM is daar de

ideale omgeving voor.” Itannex ondersteunt de

Bouwen met behulp van BiM is

ook bij zorggebouwen de

toekomst. Daarbij vragen archi-

tecten en aannemers (bouwfase)

en in toenemende mate ook de

ziekenhuizen (beheer en onder-

houd) om 3D-weergaven van

medische technologie. Dräger

nederland startte daarom

onlangs een samenwerking met

itannex, adviesbureau in BiM en

3D-oplossingen.



maximale gebruikservaringGebruikers zien direct het effect van hun aan-

passing, bevestigt Nieman. “Met één klik pas je

bijvoorbeeld de kleur van een wand of vloer aan,

het is meteen duidelijk hoe je dat ervaart en wat

de effecten zijn. Hetzelfde geldt voor aanpassin-

gen in apparatuur, licht, noem maar op. Dat

betekent nogal wat als je het vergelijkt met bij-

voorbeeld fysieke mock-ups. Die kosten veel tijd

en geld, terwijl je in VR alles met een paar klik-

ken aanpast. Voor fabrikanten kan VR een mid-

del zijn om een maximale gebruikservaring te

creëren en toepassing van hun product te opti-

maliseren.”

Bij de virtuele OK werkt Dräger samen met

andere producenten, zoals Schmitz (OK-tafels)

en HT Technology (OK-wanden). Daarnaast zijn

uiteraard de eigen producten te zien. “Het stre-

ven is te komen tot een turnkey OK-oplossing

voor onze klanten. Verder willen we onze dienst-

verlening naar een hoger plan tillen door al in de

ontwerpfase onze kennis over de optimale inde-

ling van OK’s te delen met klanten en gebruikers

en zo in goede samenwerking tot het beste eind-

product te komen”, besluit Ypma.

Geïnteresseerd in een demonstratie van de

virtuele OK? Neem dan contact op met

Dräger via [email protected]. <

plafond, kan de beheerder in BIM er naartoe en

zien dat er een luchtkanaal zit en dat het wellicht

de regelklep is. Vooral voor zaken die verborgen

zijn gemonteerd, denk ook aan leidingen, is dit

een uitkomst. Verder verrijken producenten BIM

vaak met informatie over garantietermijnen en

onderhoudsschema’s.”

Intussen zijn Dräger en Itannex bezig met een

volgende stap: het verrijken van BIM met virtual

reality (VR). “Het gaat om een 3D-model van de

inrichting van een OK, want doorgaans is het

voor leken toch lastig een bouwkundige tekening

te interpreteren. Natuurlijk kan een chirurg in

BIM ook tekeningen bekijken en dingen ver-

plaatsen of er plattegrondjes van maken. Maar

dankzij de interactiviteit van onze VR-oplossing

en de koppeling met BIM staat hij nu “live” in de

OK”, aldus Nieman. Doel van de virtuele OK is

dan ook om de werkomgeving en alle producten

daarbinnen te visualiseren. Een volgende stap

kan zijn om in de virtuele omgeving de huidige/

toekomstige werkprocessen te verbeteren. ”

Onlangs demonstreerde Itannex de eerste demo-

omgeving van de virtuele OK bij Dräger op

kantoor. “Je krijgt een VR-bril op en kunt de OK

bekijken en erin rondlopen. Het ziet er bijzonder

realistisch uit”, vertelt Ypma. “Als een anesthesie-

apparaat bijvoorbeeld het zicht op een monitor

ontneemt, kun je dit verplaatsen. Die interactivi-

teit maakt de beleving compleet. Niet alleen

kijken, maar ook doen. Het is echt de laatste stap

voor de werkelijkheid. ”

Nederlandse bouwkolom al twintig jaar met

2D- en 3D-oplossingen om ontwerp en realisatie

van bouwprojecten efficiënter te doen verlopen.

Indirect was het bedrijf zo al via architecten en

aannemers, adviseurs en installateurs bij de zorg

betrokken. “En we raken er steeds meer bij be-

trokken omdat ons werkterrein verschuift van

het leveren en implementeren van software en

het geven van trainingen naar consultancy op de

toepassing ervan”, vertelt Nieman. “Ziekenhuizen

zijn hoogwaardige technologische omgevingen

geworden. Waren vroeger alleen OK’s en IC’s

voorzien van geavanceerde technologie, nu geldt

dat voor het hele ziekenhuis, van luchtbehande-

ling tot behandelen patiëntenkamers.”

realistische belevingEerder deed Dräger Nederland al ervaring op

met BIM in projecten, zoals de nieuwbouw van

het UMCM+ in Maastricht en het Ommelander

Ziekenhuis in Scheemda. Ypma: “Ziekenhuizen

willen meer en meer weten wat er in gebouwen

zit en die kennis gebruiken voor beheer en on-

derhoud. Want als je bij een incident in IC’s,

OK’s of patiëntenkamers het gassensysteem wilt

afsluiten, dan moet je wel weten waar het zit. En

dezelfde kennis is ook van belang voor een effici-

ente uitvoering van het onderhoud.” Zo kan BIM

ook in de exploitatiefase van nut zijn. “Idealiter

is in het definitief ontwerp in BIM alle geometrie

en informatie aanwezig. Elk product is zo te

identificeren en te traceren”, verklaart Nieman.

“Als zich een rammeltje voordoet boven het

DrägEr En itAnnEx koppElEn BiM En VirtuAl rEAlity AAn ok-ontwErp

verzonden worden. Met de gebruiksvriendelijke

interface maakt u binnen een paar klikken uw

eigen rapport, grafiek of dashboard.

De meetwaarden worden overzichtelijk en gra-

Het monitoringsysteem van SAUTER is

een betrouwbaar meetsysteem voor

o.a. OK’s, apotheken, ziekenhuizen,

cleanrooms en laboratoria. Het beschikt over een

gebruiksvriendelijke, grafische interface. Het

multi-user systeem is modulair uit te breiden.

Door de rechtenstructuur kan scheiding aange-

bracht worden tussen afdelingen en gebruikers,

waarbij voor iedere gebruiker een eigen dash-

board gemaakt kan worden.

Monitoring in OK’s gebeurt conform het

OK- beheerplan en bewaakt alle relevante waar-

den. Bij (dreigende) afwijkingen vindt alarme-

ring plaats via lokale signalering, e-mail en sms.

Rapportages en protocollen kunnen periodiek

en geautomatiseerd gegenereerd, opgeslagen en

fisch gepresenteerd. Aanvullende rapporten,

grafieken en dashboards kunnen zelfstandig

gerealiseerd worden. Het monitoringsysteem is

voorzien van audit-trail. Het systeem voldoet

aan de FDA21 CFR 11 en is ontwikkeld en wordt

onderhouden conform GAMP5. Documenten

kunnen elektronisch ondertekend worden.

Het SAUTER monitoringsysteem is te koppelen

met elk gebouwbeheersysteem. Via een gevali-

deerde API kan informatie aan patiëntendossiers

worden toegevoegd. <


FMT DOC - Ok/CSA

ModulairHet systeem wordt voor verschillende gebruikers ingericht en is uit te breiden met functies voor meerdere toepassingen

Functioneel Conform FDA21 ch. 11 en voorzien van audit trail.Te onderhouden conform GAMP5 en te koppelen met elk GBS

Monitoringsysteem voor Controlled Environments

BetrouwbaarHet systeem registreert feilloos de omstandigheden in OK’s, apotheken, clean rooms en laboratoria

GebruiksvriendelijkDe grafische multi-user interface geeft heldere informatie met duidelijke beelden en symbolen

Voor meer informatie bezoek onze website: www.sauter.nl

SAUTERClean Room Monitoring Solutions

SAUTER Clean Room Monitoring Solution;

HEt uniEkE MonitoringsystEEM Voor ‘controllED EnVironMEnts’


“De ketting is zo sterk als de zwakste schakel”

Uiteindelijk is de luchttechniek binnen een

geclassificeerde afdeling slechts één van de zaken

die een belangrijke rol spelen als het gaat om

beheersing van het proces en daarmee de bor-

ging van de patiëntveiligheid.

Kalibra is van mening dat alle zaken die van

invloed zijn op patiëntveiligheid inzichtelijk

gemaakt zullen moeten worden middels een

risico-analyse, waarna het benodigde onder-

houd, validatie en kalibratie plaats zal moeten

vinden. Als je enkele aspecten niet doet, heeft de

rest eigenlijk geen zin.

Het afdelingshoofd is eindverantwoordelijke,

maar maakt gebruik van interne en externe

toeleveranciers. Door de vele betrokken partijen,

De laatste jaren is er zeer veel aandacht

geweest voor de operatieafdelingen

binnen de Nederlandse ziekenhuizen,

niet in de laatste plaats vanwege nieuwe richtlij-

nen die in 2014 zijn uitgegeven door de WIP. Op

luchttechnisch vlak zijn er de afgelopen tijd veel

classificatiemetingen uitgevoerd conform richt-

lijn 7 van de VCCN. De vele metingen die zijn

uitgevoerd, hebben geleidt tot nieuwe inzichten

waardoor het ontwerpen en realiseren van OK’s

met voldoende vierkante meters beschermd

gebied meer binnen handbereik ligt. Ook voor

de CSA komt er steeds meer aandacht en worden

er momenteel stappen gemaakt in de realisatie

van nieuwe richtlijnen voor de luchtbeheersing

op de CSA.

blijkt het lastig al deze resultaten bij elkaar te

krijgen en geclusterd te beoordelen, om zo te

komen tot een betrouwbare overall eindconclu-

sie. Deze toetsing kan worden vergemakkelijkt

door de verschillende deelaspecten van het eind-

oordeel weg te leggen bij één partij, die de op-

dracht krijgt om ieder onderdeel aantoonbaar

binnen specificaties op te leveren, inclusief posi-

tief eindoordeel voor de gehele proces. Kalibra is

zo’n partij. <

FMT DOC - Ok/CSA

cmcmcmcm2222

78.42478.42478.42478.424

de nieuwe eenheid in

Kalibratie

Validatie

Inspectie

Kalibra International B.V. | Delftechpark 19 | 2628 XJ DELFT | [email protected] | www.kalibra.nl

totAAlBEHEEr VAn tEcHniEk Voor optiMAlE pAtiëntVEiligHEiD

CSA OKé

installatietechniek



HArwig: instAllAtEur MEt MEErwAArDE

technisch installatiebedrijf Harwig is een familiebedrijf

met een lange historie. De onderneming viert dit jaar dat

ze 110 jaar geleden werd opgericht. De zorgsector is

belangrijk voor de orderportefeuille van dit Drentse

familiebedrijf.

De hoofdvestiging van Harwig bevindt

zich in Emmen. Een mooi, markant

gebouw op een verzorgd bedrijven-

park; een uitstraling die, zo blijkt in de loop van

het gesprek, prima past bij de onderneming.

Harwig beschikt verder over vestigingen in Al-

mere, Apeldoorn en Groningen. De specialismes

van het bedrijf zijn elektrotechniek, installatie-

techniek, beveiligingstechniek, klimaattechniek,

service en onderhoud, keuring en inspectie, BIM

en datanetwerken.

kwaliteit Door scholingHarwig hecht veel waarde aan scholing en (in-

terne) opleidingen. Zo heeft het bedrijf een eigen

opleidingsinstituut opgericht en werkt de onder-

neming nauw samen met het Drenthe College.

Het bedrijf streeft ernaar om jongeren te interes-

seren voor techniek. Veel medewerkers van Har-

wig hebben als stagiaire kennis gemaakt met het

bedrijf. Dat geldt ook voor Alfred Veldsink,

Wouter Nijenstein en Bart Bolks, met wie FMT

Gezondheidszorg dit interview doet.

Alfred Veldsink, manager beveiligingstechniek:

‘Kennis is een belangrijk aspect van je kwaliteit

als technisch installatiebedrijf. Dat geldt zeker als

je in de zorgsector actief bent; voor de zorg dien

je vaak over heel specifieke kennis te beschikken.

Wij investeren veel in scholing en het volgen van

vakgerichte cursussen. We bezoeken ook regel-

matig beurzen om ervoor te zorgen dat we op de

hoogte zijn van de nieuwste trends en ontwikke-

lingen. Daarnaast hechten we veel waarde aan

kennis bij onze relaties. We willen een installa-

teur met meerwaarde zijn. Zo hebben we bij-

voorbeeld In 2015 een aantal seminars georgani-

seerd voor onze opdrachtgevers in de zorgsector.

De seminars gingen over het nieuwe Bouwbe-

sluit 2012 dat vanaf januari 2015 verplicht was

om toe te passen. We hebben tijdens die bijeen-

komsten toegelicht wat de consequenties van dat

nieuwe besluit waren. De opkomst was groot,

wat ons de bevestiging geeft dat we hiermee

inspelen op vraagstukken die bij onze opdracht-

gevers leven.’

bijzonDere sectorHarwig werkt van oudsher veel voor de over-

heid, het onderwijs en de gezondheidszorg. De

zorg, zo benadrukt manager beveiligingstechniek

Alfred Veldsink, is een bijzondere sector. ‘Je

werkt meestal in situaties waarin de organisatie

gewoon door functioneert. Dat betekent dat je

niet alleen flexibel moet zijn omdat er soms wat

tussendoor komt waardoor een geplande activi-

teit niet kan doorgaan, maar dat je ook altijd

heel zorgvuldig moet zijn. Neem bijvoorbeeld

werken op patiëntenkamers. Als een patiënt net

slecht nieuws heeft gehad zit hij of zij niet te

wachten op een monteur van ons die werkzaam-

heden gaat verrichten. De installatie moet aan

het eind van de dag wel veilig zijn en functione-

ren. In de zorg heb je te maken met mensenle-

vens. Daar mag niets fout gaan, want een fout

kan daar onherstelbaar zijn.’

speerpuntenNet als veel bedrijven in de installatiebranche

waren de voorbije jaren voor Harwig niet altijd

even gemakkelijk. Het bedrijf koos ervoor om

het onderwijs en de zorgsector tot speerpunten

te maken. Een prima strategische keuze, hetgeen

blijkt uit de interessante projecten die Harwig de

laatste jaren realiseerde in onder andere het

UMC Groningen (brandmeld- en ontruimings-

installaties) en de volledige installatietechniek in

de ziekenhuizen van de Treant Zorggroep en de

nieuwbouw van Ommelander Ziekenhuis Gro-

ningen in Scheemda. Bart Bolks, projectleider

beveiligingstechniek voor het UMC Groningen

vertelt dat in 2010 is begonnen met het vervan-

bart bolks.

‘De wijze waarop de mensen van Harwig over kwaliteit

denken en praten geeft een grote mate van

betrokkenheid weer’


gen van de gehele brandmeldinstallatie in dit

ziekenhuis. ‘Het ging om het grootste brand-

meldinstallatienetwerk van Europa met 38

brandmeldcentrales en 17 bedienpanelen. Op

het moment dat je zo’n megaproject uitvoert

moet uiteraard de veiligheid voortdurend hon-

derd procent gewaarborgd blijven. Elke avond

als de monteurs naar huis gaan moet het systeem

functioneel achter gelaten worden. Dat is ons

gelukt. We hebben geen enkele keer gebruik

hoeven maken van brandwachten of andere

noodoplossingen. We hebben geen enkele klacht

ontvangen vanuit het verzorgend en sturend

personeel op de afdelingen waar wij hebben

gewerkt. De bedrijfsvoering van het UMCG

heeft geen hinder ondervonden. Daar zijn we

enorm trots op.’

betrokkenheiDKwaliteit leveren is een veelgebruikte gemeen-

plaats. Zo niet bij Harwig. De wijze waarop de

mensen van Harwig over kwaliteit denken en

praten geeft een grote mate van betrokkenheid

weer. Zo benadrukt Wouter Nijenstein, project-

leider elektrotechniek voor Treant, dat de mede-

werkers vanzelfsprekend over een grote mate

van, vaak specifieke, installatietechnische des-

kundigheid moeten beschikken om in de zorg-

sector te kunnen werken, maar dat ze ook sociaal

vaardig moeten zijn en respect dienen te hebben

voor de omgeving waarin zijn werken. ‘Onze

mensen hebben kennis van de medische proces-

sen en protocollen en weten dat ze flexibel moe-

ten zijn.

In de zorgsector moet je nog meer dan in elke

andere sector belang hechten aan een goede,

intensieve communicatie over wat je gaat doen,

zodat men daar vanuit de organisatie adequaat

op in kan spelen. Natuurlijk komt het weleens

voor dat je inplant om ’s nachts in een OK te

werken en dat dit niet kan doorgaan vanwege

een spoedoperatie. Medewerkers weten dat dit

kan gebeuren en houden er ook rekening mee.

In de zorg weet je dat je ook op onregelmatige

tijden inzetbaar moet zijn en dat op het allerlaat-

ste moment een activiteit kan worden verzet.

Maar je hebt ook rekening te houden met het

feit dat veel patiënten in het ziekenhuis een naar

bericht hebben gekregen, daar moet je respect

voor hebben. Dat is net zo goed een deel van de

kwaliteit waarvoor je staat.’

Alfred Velsink vult aan: ‘Als ISO-gecertificeerd

bedrijf zijn we voortdurend alert om onszelf te

verbeteren. Onze processen worden nauw ge-

volgd en we zijn continu op zoek naar verbete-

ringen. Begin oktober hebben een audit gehad

van de Kiwa voor CCV (brandmeld) en borg

(inbraak). We zijn zonder één enkel verbeter-

punt uit de audit gekomen. Hier ben ik heel erg

trots op en geeft ons de bevestiging dat we de

zaken prima op orde hebben.’

langDurige ervaring‘Onze langdurige ervaring in de zorg maakt dat

we van gebaande paden durven af te wijken. Als

in een bestek een installatie op een manier is

beschreven waarvan wij weten dat we het elders

anders hebben opgelost omdat dat tot een beter

resultaat leidde, dan zullen we zeker adviseren

om voor de in onze visie beste oplossing te kie-

zen. Een bestek kun je feitelijk uitvoeren, maar je

kunt het ook interpreteren. Dat geldt ook voor

het installeren conform de norm. Een norm is

geen wet. Als je maar kunt aantonen dat een

oplossing gelijkwaardig is aan de norm. Afwijken

van een norm om tot een nog beter resultaat te

komen en de klant nog meer te ontzorgen, is

voor ons regelmatig een uitdaging die we graag

aangaan. We hebben met onze relaties daadwer-

kelijk partnerships, wat in de praktijk betekent

dat we kritisch en creatief met hen meedenken.

En als we eens een keer wat extra’s doen, dan is

er echt geen sprake van uurtje factuurtje.’ <

Harwig en duurzaamheidHarwig hecht grote waarde aan duur-zaamheid binnen en buiten de eigen bedrijfsvoering. Het bedrijf voldoet aan het milieucertificaat NEN-EN-ISO 14001.Dat Harwig veel aandacht besteedt aan duurzaamheid uit zich op diverse manieren. Bijvoorbeeld door de ruime kennis van duurzame installaties en de visie op maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar ook door bij ieder project te kijken hoe de CO2-uitstoot in de keten kan worden gereduceerd. Om de kennis up-to-date te houden en de uitdaging met duurzaamheid aan te gaan, is Harwig aangesloten bij www.duurzameleverancier.nl. In de bijbeho-rende database wordt de CO2-footprint van projecten vastgelegd. Bij deze foot-print wordt onder andere gekeken naar elementen als elektriciteit, gas, afval, transport, water en papierverbruik.

wouter nijenstein.

ondersteunende technologie: sluitstuk of prioriteit?

Ondersteunende technologie biedt ongekende mogelijkheden. Snelle technologische ontwikkelingen zorgen dat ouderen en mensen met een beperking zelfredzaam blijven en volwaardig in de samenleving

kunnen participeren. De inzet van technologie kan de kosten van de zorg besparen. Ondanks de voordelen blijft het gebruik van technologie thuis nog achter bij de mogelijkheden (Nivel, 2017). Een van de barrières is de wijze waarop toekenning van technologische voorzieningen in de WMO geregeld is. Een individuele voorziening (zoals een technologisch hulpmiddel) kan slechts verstrekt worden als onderzocht en aangetoond is dat:• de cliënt de activiteit niet op een andere wijze kan uitvoeren;• de mantelzorg geen hulp kan bieden;• een gemeenschappelijke voorziening geen oplossing is;• individuele zorg geen soelaas biedt.

Met andere woorden: ondersteunende technologie is het sluitstuk in de WMO. Alleen als het niet anders kan heeft de persoon met een beperking recht op vergoeding van een hulpmiddel. Doet deze werkwijze recht aan wensen van cliënten en aan besparing van kosten? Laten we eens twee ca-sussen onder de loep nemen.

Jenny B.Jenny B. woont bij haar moeder, die 20 uur in de week werkt. Jenny is ver-standelijk beperkt en heeft verminderde kracht en coördinatie. Ze kan lopen, zichzelf wassen en aankleden. Ze kan zelfstandig naar het toilet, maar kan zich niet zelfstandig afvegen. Daarom maakt ze gebruik van incontinentiema-teriaal en wordt ze in de ochtend verzorgd door de thuiszorg. ’s Avonds doet haar moeder dit. Op een dag maakt Jenny op de dagopvang gebruik van een toilet met spoel-föhn installatie. Zij was erg enthousiast en haar moeder ook; een dergelijke installatie in de thuissituatie zou Jenny’s zelfstandigheid en welbevinden vergroten. Het incontinentiemateriaal kan achterwege blijven en de thuiszorg zou minder vaak nodig zijn. Zij dient een aanvraag in bij de WMO maar deze wordt afgewezen. Jenny krijgt immers zorg.

Mevrouw PietersMevrouw Pieters heeft een beginnende dementie en woont alleen. Ze is lichamelijk nog heel actief en wandelt graag. Haar zoon komt elk weekend om met haar te wandelen, maar kan dit door de week niet doen. Dan gaat ze alleen. Het is nu al een aantal malen voorgekomen dat mevrouw Pieters verdwaalt tijdens haar wandeling. Tot nu toe is het steeds goed afgelopen omdat mevrouw hulp kon en durfde te vragen aan voorbijgangers en haar woonadres wist. Er is gps-lokalisatie apparatuur op de markt, waarmee me-vrouw de weg kan vinden. Tevens kan ze bij problemen op een knopje druk-ken om haar zoon te waarschuwen en kan mevrouw door anderen gevonden worden met de gps-lokalisatie. Deze technologie zou zowel mevrouw als haar zoon een veilig gevoel geven. Het wordt echter niet vergoed door de WMO of de zorgverzekering. Van haar AOW kan ze het niet betalen. Nog even en dan kan mevrouw niet meer op stap en is dagopvang noodzakelijk.

Optimale inzet van ondersteunende technologie kan besparingen in de zorg opleveren en het welbevinden van mensen verbeteren. Meer bewijs van effectiviteit van inzet van technologie en de economische return on invest-ment zal verstrekkers over de streep helpen. Tot die tijd hopen we dat indi-viduele casussen als Jenny en mevrouw Pieters leiden tot het besef dat tech-nologie ook als prioriteit en niet slechts als sluitstuk mag worden beschouwd.

column zuyd hogeschool


Door: Jeanne Heijkers en Edith Hagedoren

Jeanne Heijkers, onderzoeker/docent lectoraat ondersteunende technologie in de zorg/opleiding ergotherapie Zuyd Hogeschool.Edith Hagedoren onderzoeker/docent lectoraat ondersteunende technologie in de zorg, Zuyd Hogeschool.


ADVieSBUreAU

Sweegers en de Bruijn bveuropalaan 12g, 5232 BC ’s-HertogenboschT: 088 030 7300e: [email protected]: www.swebru.nl______________________________________________________________

Valstar SimonisVeraartlaan 42288 GM rijswijkT: 070 307 22 22F: 070 307 22 07e: [email protected]: www.valstar-simonis.nl_______________________________

VAN LOOY GrOUP NVNoordersingel 19, B – 2140 AntwerpenT: +32 3 235 35 08e: [email protected]: www.vanlooy.com_______________________________

eGM adviseursWilgenbos 20, 3311 JX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60e: [email protected]: www.egmadviseurs.nlT: [email protected]______________________________

OK Consultancy Nederland (OKCN)Postbus 2102, 5202 CC ’s-HertogenboschT: (0)73 62 34 381

e: [email protected] / i: www.okcn.nl

AirCONDiTiONiNG

Carrier Airconditioning BeneluxPapendorpseweg 83, 3528 BJ UtrechtPostbus 2731, 3500 GS Utrecht+31 (0) 88 - 567 67 00 [email protected]

ArCHiTeCTeN

eGM architectenWilgenbos 20, 3311 JX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60e: [email protected]: www.egm.nlT: [email protected]

BeSCHerMiNGS-TrANSFOrMATOreN

Geveke BesturingstechniekKabelweg 21 - 1014 BA AmsterdamPostbus 820, 1000 AV AmsterdamT: 020-5829111 / F: 020-5822496e: [email protected]

BrANDVeiLiGHeiD

Witlox Brandveiligheid BVNieuwstraat 305491 VD Sint-OedenrodeM: +31(0)6 53 868 456W: www.witlox-brandveiligheid.nl

BrANDWereND GLAS

VeTrOTeCH SAiNT-GOBAiN BeNeLUXHulsenweg 21, 6031 SP NederweertPostbus 15, 6000 AA WeertT: +31 (0)495-57 44 35F: +31 (0)495-57 44 36i: www.vetrotech.nl

BUiTeNiNriCHTiNG &iNFrATeCHNieK

Kanters BVDoornhoek 3745, 5465 TA [email protected]

CLeANrOOMS

ropa Systems BVBelleweg 9, 5711 DH SomerenT: +31 (0)493 [email protected]_______________________________

Cadolto Benelux BVDorpsstraat 8a, 4181 BN WaardenburgT: +31 418 651 544M: +31 61066 4074e: [email protected]: www.cadolto.nl_______________________________

Brecon internationalPostbus 5554870 AN etten-LeurT: 31 (0)88 287 46 46e: [email protected]: www.breconinternational.com______________________________

interflowDe Stek 15, 1771 SP WieringerwerfT. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 [email protected]

DeUreN

Metaflex Doors europe BVAmbachtsstraat 117122 MP Aalten+31 88 1414 [email protected]_______________________________

Vestiging Doorwerthrecord Automatische Deuren B.V.Cardanuslaan 30Postbus 67, 6865 ZH DoorwerthT 026-3399777 F 026-3399770info@record-automatischedeuren.nlwww.record-automatischedeuren.nl

Vestiging Oosterhoutrecord/Van Nelfen DeurtechniekHoutduifstraat 6Postbus 565, 4900 AN OosterhoutT 0162-447720 F 0162-447730_______________________________

ropa Systems BVBelleweg 9, 5711 DH SomerenT: +31 (0)493 [email protected]

bedrijvenindex

GeBOUWBeHeerSYSTeMeN

Sauter Building Control Nederland BVPostbus 20613, 1001 NP AmsterdamT: 020 - 587 67 00i: www.sauter.nl

GrOOTHANDeL

Technische Unie B.V. Bovenkerkerweg 10-12 1185 Xe Amstelveen Postbus 900 1180 AX Amstelveen T: 020 - 545 03 45 F: 020 - 545 02 50 e: [email protected] i: www.technischeunie.com

HUiSVeSTiNG

Bussman Medical & researchiJzerwerf 16641 TK BeuningenT +31 24 67 90 100F +31 24 67 90 101i:www.bussman-mr.come: [email protected]_______________________________

Cadolto Benelux BVDorpsstraat 8a, 4181 BN WaardenburgT: +31 418 651 544M: +31 61066 4074e: [email protected]: www.cadolto.nl

_______________________________

ALHO Systeembouw NederlandTurbinestraat 8 C1, 3903 LW VeenendaalContactpersoon Dhr. Martin van LithTel.: +31 (0)318-517181+31 (0)6 4664 8880e: [email protected]: www.alho.com/nl/

iNSTALLATeUr

ULC installatietechniek b.v.Labradordreef 18Postbus 24053500 GK UtrechtT. +31 30 26 50 500e. [email protected]. www.ulcgroep.nl

iNSPeCTieS & LOGBOeKBeHeer

DiiP BVinspecties en logboekbeheerVerrijn Stuartweg 22-N, 1112 AX DiemenPostbus 298, 1620AG Hoorn020 [email protected]

iT & SOFTWAre

Ultimo Software Solutions bvWaterweg 3 - 8071 rr NunspeetT: +31(0)341 – 423737F: +31(0)341 – 421172e: [email protected]: www.ultimo.com

LANDSCHAPSArCHiTeCTeN

MTD LandschapsarchitectenPostbus 5225, 5201 Ge ’s-HertogenboschT: 073-6125033F: 073-6136665Contact: Han Thijssene: [email protected]: www.mtdls.nl

LUCHTBeHANDeLiNG

Altop international: exclusief vertegenwoor-diger van euroclimaMatjeskolk 237037 DZ Beek T: 0314 67 51 10e: [email protected]: www.euroclima.nl

LUCHTFiLTerS

iFB Filtertechniek bv.Van Leeuwenhoekweg 33225 LX Hellevoetsluisi: www.ifb-filtertechniek.nlT: 0181-311187 e: [email protected]

MeDiSCHe PerSLUCHT

Berko KompressorenHavenweg 14 - 6603 AS WijchenT: 024 - 641 11 11 - F: 024 -642 15 72e: [email protected]: www.berko.eu______________________________

Partner van DrägerBOGe KOMPreSSOreN B.V.Spaceshuttle 8B, 3824 ML AmersfoortT: +31 33 456 15 86 / F: +31 33 453 01 36e: [email protected]: www.boge.com/nl

MeDiSCHe GASSeN

Linde Healthcare BeneluxDe keten 7Postbus 325, 5600 AH eindhovenT: +31 40 28 25 825 - F: +31 40 28 16 875i: www.linde-healthcare.nl

MeDiSCHe GASSeN BeWAKiNG/MONiTOriNG

TPS technology BeNeLUX B.V.Postbus 1962130 AD HOOFDDOrPContactpersoon e. SchrijverT: +31 23 531 75 41i: www.tpstechnology.nli: www.tpstechnology.dee: [email protected]

MeDiSCHe GASSeNDiSTriBUTie SYSTeMeN

Dräger Nederland B.V. Huygensstraat 3-5, 2721 LT ZoetermeerNederlandT: 079 – 344 44 888i: www.draeger.com

MODULAire BOUW

ALHO Systeembouw NederlandTurbinestraat 8 C1, 3903 LW VeenendaalContactpersoon Dhr. Martin van LithTel.: +31 (0)318-517181+31 (0)6 4664 8880e: [email protected]: www.alho.com/nl/

NOODSTrOOM

Geveke BesturingstechniekKabelweg 21 - 1014 BA AmsterdamPostbus 820, 1000 AV AmsterdamT: 020-5829111 / F: 020-5822496e: [email protected]

______________________________

bedrijvenindex


elinex Power SolutionsWolweverstraat 152984 Ce ridderkerkTel: +31 (0)180 72 13 59e-mail: [email protected]: www.elinex.com

OPLeiDiNGeN

Hogeschool rotterdamG.J. de Jonghweg 4-63015 GG rotterdamT: 010 794 48 90i: http://gezondheidszorgtechnologie.nl

OPerATieKAMerS

interflowDe Stek 15, 1771 SP WieringerwerfT. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 [email protected]_______________________________

MANN+HUMMeL Vokes Air BVNijverheidsweg 153401 MC iJsselsteinPostbus 3093400 AH iJsselsteinT: 088-8653724- F : 088-8653400e: [email protected]______________________________

Q-bital werkt wereldwijd samen met zorgaanbieders om

te zorgen voor veilige, flexibele klinische omgevingen

en ondersteuning van het personeel bij kerntaken zoals

capaciteitsmanagement, renovatiemanagement en het

inspelen op noodsituaties. Samen met onze partners verleggen

we de grenzen van de gezondheidszorgverlening door

betrouwbare, tijdelijke operatie- en afdelingsfaciliteiten aan te

bieden die een efficiëntere patiëntenstroom mogelijk maken.

Ga voor meer informatie naar www.q-bital.com

Operatiekamers Endoscopie-units Afdelingen Klinieken Poliklinieken IC-units

Vanguard Healthcarerob van LieflandBenelux & Nordice: [email protected]: +31 6 54 78 58 76W: www.vanguardhs.com______________________________

Cadolto Benelux BVDorpsstraat 8a, 4181 BN WaardenburgT: +31 418 651 544M: +31 61066 4074e: [email protected]: www.cadolto.nl

PerSOONSBeVeiLiGiNG SYSTeMeN

OoperonMijkenbroek 254824 AA BredaT: + 31 76 57 230 30e: [email protected]: www.ooperon.nl

PrOJeCTiNriCHTiNG

M-projectservice B.V. Steenoven 4C5626 DK eindhovenTel: +31 (0)40- 2927950Mail: [email protected]: www.m-projectservice.nl

STrALiNGSWeriNG

Tinnemans Medical Design BVBelleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0) 493 472399 F: +31 (0) 493 473299 i:www.4medicaldesign.come:[email protected]

______________________________

Tinnemans Medical Design BVBAGildenstraat 41,B-2470 retie

T: +32 (0) 14 717919 i: www.4medicaldesign.come:[email protected] Volg ons zusterbedrijf op twitter: @ropaSystems

VALiDATie

Cleanroom Management internationalThe Netherlands:Luchthavenweg 81, NL – 5657 eA eindhovenTel: +31 402 88 87 57Fax: +31 402 88 59 36e-mail: [email protected]

VLOereN

Nora flooring systems B.V.Belgiëstraat 14 5171 PN KaatsheuvelT: 0416-286140i: www.nora.com/nl

WANDBeKLeDiNG

Vescom Nederland B.V.Sint Jozefstraat 20, 5753 AV DeurnePostbus 70, 5750 AB DeurneT: +31 493 350 767F: +31 493 350 779e: [email protected]: www.vescom.nl______________________________

M-Wall B.V.Steenoven 4C5626 DK eindhovenTel: +31 (0)40- 2927950Tel: +31 (0)40- 2927950Mail: [email protected]: www.mwall.nl

WASMACHiNeS

Miele ProfessionalPostbus 166, 4130 eD VianenT: 034-73 78 884F: 034-73 78 429www.miele-professional.nle: [email protected]

WATerBeHANDeLiNG

BWT nederlandCoenecoop 1 2741 PG Waddinxveene: [email protected] T.: +31 88 750 90 00


ADVERTENTIE-INDEX

FMT Gezondheidszorg70

fmt gezondheidszorg - info

ALHO Systeembouw Nederland 68

Alpheios BV 53

Athena Medical 39

Berko Kompressoren 68

Boge Kompressoren BV 68

Brecon international 69

Bussman Medical & research 68

BWT Nederland B.V. 69

Cadolto Benelux BV 40,72

Cadolto Benelux BV 67

Carrier Airconditioning Benelux BV 67

Cleanroom Combination Group 55

Cleanroom Management intern. 69

Clinicum 39

Croonwolter&dros 42

D2 Ontwikkeling 69

DiiP 68

Dräger 9

eGM adviseurs 67

eGM architecten 49

eGM architecten 67

elinex Power Solutions 69

Geveke Besturingstechniek 68

Ge Healthcare 59

Getinge 25

Harwig installatietechniek 64

Hogeschool rotterdam 69

iFB Filtertechniek bv. 68

info Support 29

interflow 68

intermicon BV 48

Jan Snel Group BV 27, 43

Kalibra international BV 63

Linde Healthcare Benelux 68

Luchtvalidatiecheck BV 47

MANN+HUMMeL Vokes Air BV 69

Metaflex Doors europe B.V. 67

Miele Professional Nederland B.V 69

Miele Professional Nederland B.V. 58,70

Modderkolk Projects & Maintenance BV 51

M-projectservice B.V. 69

MTD Landschapsarchitecten 64

M-Wall BV 69

Nora flooring systems B.V. 69

OK Consultancy 34

Ooperon 69

ptg-advies 54

Q-bital 59

Q-bital 67

record Automatische Deuren BV 67

ropa Systems BV 67

Salto 2

Sauter Building Control Nederland B.V. 62

SCA Hygiene Products Zeist B.V. 71

Sweegers en de Bruijn BV 31,67

Technische Unie B.V. 68

Tinnemans Medical Design BV 69

TPS Technology Benelux BV 68

TripleAir technology 47

ULC installatietechniek b.v. 68

Ultimo Software Solutions bv 68

Valstar Simonis 67

Vanguard healthcare 35

Van Looy Group 67

Van Straten Medical BV 36

Vescom Nederland BV 69

Vetrotech Saint-Gobain Benelux 67

Waardenburg Medical 45

Wiegerinck 8

Witlox Brandveiligheid BV 67

5 sterren voor iedere dag zorgeloos werkenSpreekwoordelijke kwaliteit voor uw bedrijfszekerheid

Perfecte reinigingsprestatiesBehoedzame reinigingsresultaten

Maximale energie-e� ciëntie Bijpassende service

Bekijk op www.miele-professional.nl/5sterrenwaarom uw collega-organisaties voor

Miele Professional kozen.

Miele Nederland B.V. | Miele Professional www.miele-professional.nl

GratisAnalyse

van uwtextielverzorging

www.tork.nl

Minder risico op kruisbesmetting en lagere kosten - met elk afzonderlijk vel

Dankzij de afgesloten Tork SmartOne® Toiletpapier Dispenser met vel-voor-vel dosering wordt het risico op kruisbesmetting kleiner. De dispenser zorgt ervoor dat de bezoeker alleen het papier gebruikt wat nodig is, waardoor het papierverbruik tot wel 40%* verminderd. Vel-voor-vel dosering zorgt dus voor een betere hygiëne en minder afval.

Gecontroleerd verbruik en verbeterde hygiëne – met de Tork SmartOne® Toiletpapier Dispenser

* Statistieken uit interne onderzoeken bij 7729 gebruikers in Europa. Traditionele Jumbo Toiletpapier dispenser tegenover Tork SmartOne® Mini Twin Toiletpapier dispenser. De vermindering wordt berekend in het aantal gebruikte vierkante

meters per bezoek. Jumbo Toiletpapier 13,6 dm2, Tork SmartOne® Mini Twin Toiletpapier: 8,2 dm2

Tork_Anzeige_Healthcare_INservFM_HealthCareManagement_NL_225w_x285h__102017.indd 1 24.10.2017 14:31:15

WWW.CADOLTO.COM

[email protected]

0031 418 651 544

D E I N N OVAT I E VO O RU I T

Als Europees marktleider onderscheidt Cadolto zich in het hoogste segment van de industriële bouw. Cadolto biedt flexibele oplossingen voor hoogwaardige huisvestingsvragen.

Zo realiseerde Cadolto al diverse complete klinieken en o.a. meer dan 700 operatiekamers.

De voordelen voor u: flexibele, hoogwaardige huisvesting, procesmatige aanpak en een bewezen technologie tegen een vaste prijs

met minimale verstoring van uw bedrijfsvoering en gegarandeerde korte bouwtijd.

UW ZORGPARTNER VOOR DE BOUW

MEER DAN EEN OPLOSSINGduurzaam, integraal en innovatief!

Heeft u nog uitbreidingsplannen ? Graag gaan we met u in gesprek om gezamenlijk aan uw ambities te bouwen.

Facilities Management Technologie in de zorg - …...rig overleg met de provincie hebben we voor de...

Documents

Transcript of Facilities Management Technologie in de zorg - …...rig overleg met de provincie hebben we voor de...